VERMAATSCHAPPELIJKING Deelname aan regulier arbeidsproces door mensen met een beperking
Modernisering sociale werkvoorziening Matchmakers van win-win relaties
"Ik heb moeten knokken om vooroordelen over sociale werkvoorziening bij ondernemers weg te nemen", zegt Theo van Kroonenburg, algemeen directeur van Atlant Groep in Helmond. Hij spreekt over de begintijd toen hij zich in SZW-kringen ging bewegen. "Vroeger vond men het sociaal dat mensen met een handicap bij elkaar werden weggestopt in banen zonder enig perspectief. Ik noem dat asociaal. Die tijd is voorbij. Ik wil mijn medewerkers zo dicht mogelijk terugbrengen naar het reguliere bedrijfsleven. Wat dat betreft heb ik een geloof te verkondigen. We moeten goed uitleggen hoe we partnerships met ondernemers organiseren."
Van Kroonenburg is één van de vernieuwers in de sociale werkvoorziening: een nuchtere man met ambitie en focus. De SW-bedrijven (SW=sociale werkvoorziening) ambiëren een rol als partners van ondernemers. Van Kroonenburg: "Er zijn nog altijd SW-bedrijven die allerlei activiteiten uitvoeren - van drukwerk tot poedercoating, van montagewerkzaamheden tot inpakwerk - en daarmee flink verlies lijden. De SW-bedrijven zijn traditioneel ook nog eens sterk naar binnen gericht. Toen ik hier drie jaar geleden algemeen directeur werd, maakten we al jaren verlies, waaronder in de metaalbewerking. Ik zag mogelijkheden om dertig medewerkers te detacheren bij EGB, voor werkzaamheden die anders in het Oostblok zouden worden uitgevoerd. Wij verzorgen de begeleiding en nemen de ondernemer veel sores met betrekking tot regelgeving en subsidies uit handen. De ondernemer op zijn beurt neemt het machinepark over en investeert daar ook in. Begrijp me goed: we zijn geen concurrent van metaalbewerkingsbedrijven. Maar we kunnen wél medewerkers leveren voor eenvoudige werkzaamheden waar ondernemers behoefte aan hebben. We hebben veel
talent in het bedrijf" Atlant Groep heeft dit jaar naar verwachting enkele miljoenen bedrijfsresultaat. Het bedrijf wil als innovatief te boek staan. Van Kroonenburg heeft in de drie jaar dat hij algemeen directeur is, 130 indirecte banen weggestreept. "We kiezen niet voor kortstondig 'verkopen' maar voor co-makership en partnership met het bedrijfsleven. Op directieniveau zijn wij gesprekspartner van ondernemers en bestuurders. We hebben hier lunchbijeenkomsten met ondernemers, waarbij we van gedachten wisselen over nieuwe concepten", zegt Van Kroonenburg. En met succes. Aan het eind van dit jaar zijn zo'n zeshonderd medewerkers van Atlant Groep gedetacheerd bij ondernemingen in de regio. Dat is een gevolg van het zoeken naar nieuwe concepten om win-win relaties te creëren. In juli verkocht Atlant Groep haar activiteit poedercoating aan Kemi bv uit Riethoven, dat daarvoor een nieuw bedrijf oprichtte, IMEK. De dertien personeelsleden gaan via een detacheringsconstructie aan de slag bij een nieuw zelfstandig bedrijf. Het volledige machinepark is overgenomen. Kemi huurt een productiehal van Atlant. Een jarenlange relatie ontwikkelt zich met deze win-win deal tot een strategisch partnership.
Uitzendbureau plus Naast Helmond zet ook in de rest van Brabant de modernisering van de sociale werkvoorziening door. Ergon in Eindhoven, IBN-groep in Uden en Diamant-groep in Tilburg detacheren inmiddels ongeveer eenderde van het personeel bij reguliere bedrijven. Rob den Teuling, bedrijfsdirecteur Ergon: "De meeste van onze mensen werken niet meer heel hun leven in de veilige omgeving van de sociale werkvoorziening. Dat is verleden tijd. Allereerst wordt kritischer en scherper bekeken of iemand thuishoort in een sociale werkvoorziening. Zo worden voortaan nieuwe medewerkers iedere twee jaar opnieuw geïndiceerd om te kijken of men nog behoort tot de sociale werkvoorziening. Voor medewerkers die binnen de regeling blijven, gaan we steeds meer naar detacheringen en begeleid werken toe. Ik zeg altijd: een sociale werkvoorziening emancipeert op korte termijn, maar discrimineert op langere termijn. Vaak is werken in een reguliere werkomgeving beter, dan het hele werkende
leven intern in de SW Onze taak is om medewerkers te vermaatschappelijken. Deze nieuwe visie op sociale werkvoorzieningen en het werk dat dat met zich meebrengt, is ook voor ons nog zoeken. Detacheringen en begeleid werken zijn traditioneel nou eenmaal niet onze core business. Niet alleen onze werkwijze moet veranderen, ook onze functies. Daarom werken we nu bijvoorbeeld steeds meer met consulenten voor detacheringen, in plaats van met productieleiders." Peter van der Steen, algemeen directeur IBN-groep: "Wij voeren al jaren een extern georiënteerd beleid, waarbij naast detacheringnu de mogelijkheid van loonsubsidie (begeleid werken) komt. Wij hebben ook eigen bedrijven en participeren in bedrijven waar IBN' ers actief zijn in verpakkingswerk en groen- en schoonmaakonderhoud. Joost van Huijgevoort, algemeen directeur Diamant-groep: "Wij heroriënteren ons tot uitzendbureau plus. Naast de sociale werkvoorziening houden we ons veel bezig met reïntegratie, detacheringen en begeleid werken. Vooral voor het mkb-segment. Ook hebben we recentelijk een bedrijf in België overgenomen, Inatura BY. Dit bedrijf besteedde veel werk aan ons uit. We produceerden daarvoor onder andere kersenpitkussens voor heel Europa. Voor onze mensen geschikt en leuk werk. Met die overname hebben we de werkgelegenheid veilig gesteld. Het bedrijf dreigde namelijk naar Oost-Europa teverdwijnen. En natuurlijk werken we traditioneel in de schoonmaak, groenvoorziening en verpakkingen."
Verouderd beeld SW-bedrijven voeren feitelijk al sinds een aantal jaren het beleid uit, zoals staatssecretaris Van Hoof nu voorstelt, om de sociale werkvoorziening te moderniseren. Essentie is dat medewerkers zo dicht mogelijk bij de reguliere arbeidsmarkt werken. Begeleid werkende medewerkers komen bijvoorbeeld in dienst bij het bedrijf, dat daarvoor loonkostensubsidie krijgt én begeleiding in de vorm van job coaches. Lukt dat niet, dan is het de bedoeling om zoveel mogelijk medewerkers te detacheren (individueel of groepsgewijs), waarbij ze op de payroll blijven van het SW-bedrijf. Van der Steen: "Bij detacheringen zijn alle risico's voor ons. Een grootvoordeel voor ondernemers. Ik hoor vaak van tevreden ondernemers dat een
detachering zo goed werkt. Terwijl ze dat niet verwachten. Bij OPG in Oss kan men bijvoorbeeld lezen en schrijven met onze mensen." Van Huijgevoort: "Wij doen ook bewust veel aan de beeldvorming van Diamant-groep. Zo sponsorden wij het ijshockeyen dit jaar voetbalclub Willem 11. Dit zorgt voor goede exposure. Daarnaast zitten we in allerlei netwerken en ondernemerskringen om ons op een positieve manier zichtbaarder te maken." Den Teuling: "We treden steeds meer naar buiten. Participeren in netwerken als de BZW en lezingen geven, moet het verouderde, stereotype beeld van de sociale werkvoorziening wegnemen." Ook Atlant Groep trekt de aandacht. Dat uit zich in vele bedrijfsbezoeken. SWbedrijven komen graag een kijkje in de keuken nemen. En er zijn journalisten en cameraploegen over de vloer geweest uit Noorwegen, Zweden en Australië om te berichten over innovatieve reïntegratieprojecten. In het project Direct Werk worden aanvragers van een bijstandsuitkering direct geholpen aan een werkervaringsplaats.
Bewijzen Zijn de SW-bedrijven als branche geen springende kikkers in een kruiwagen? Van Kroonenburg: "Dat ligt genuanceerder. We hebben nog altijd collega's die verlies als uitgangspunt accepteren. Ik verfoei dat. In mijn mensvisie kunnen we mensen met een handicap nadrukkelijk dichter bij de arbeidsmarkt brengen. Maar we kunnen dat niet alleen. Daarvoor hebben we bijvoorbeeld de BZW en hun leden nodig. We moeten allesbehalve zielig doen, maar de toegevoegde waarde van onze concepten in de praktijk bewijzen." Van der Steen: "Ik geef ook veel aandacht aan bijvoorbeeld mijn BZW-relaties. Collegaondernemers laten zien dat ook SWbedrijven in staat zijn tot normale bedrijfsvoering en het leveren van goede mensen. Onze grondgedachte is: probeer het nou eens met onze mensen, ongeacht de hobbels die je op de weg tegen kunt komen. Deze boodschap moeten wij als SW-bedrijf uitdragen. En dat heeft eigenlijk niets met sociale werkvoorzieningen te maken, maar meer met onze samenleving en met fatsoen." Van Kroonenburg: "Ik zie in he1 dorp waar ik woon een bedrijf ui1 Amsterdam sleuven graven voor de gemeente. En onze bedrijver werken daar] Naar mijn idee kun. nen gemeenten veel winst behaIer door
voorwaarden te stellen aar de bedrijven waarmee ze samen. werken, het zogenaamde contrac1 compliance. Stel als eis dat eer bedrijf óók maatschappelij1 onderneemt en mensen met eer handicap aan het werk heeft. Da1 is direct in het belang van d( gemeente."De sociale werkvoorziening (Wsw) moet nog sterker dan nu worden voorbehouden aan mensen die op een beschermde werkplek zijn aangewezen. Het gaat om mensen die als gevolg van een lichamelijke of verstandelijke handicap uitsluitend onder aangepaste omstandigheden kunnen werken. Voor hen moeten gemeenten vaker werkplekken op maat zoeken, bij voorkeur bij een gewone werkgever (begeleid werken). Om dit te stimuleren wordt de financieringsstructuur van de Wsw aangepast. Dit blijkt uit de plannen voor modernisering van de Wsw. Sinds januari 2005 beoordeelt niet meer de gemeente, maar het Centrum voor Werk en Inkomen (CWI) of iemand in aanmerking komt voor de Wsw. Staatssecretaris Van Hoof wil mensen die gedeeltelijk arbeidsgeschikt zijn, niet meer in aanmerking laten komen voor de sociale werkvoorziening.
