DEEL 8 Plan-MER Genk Zuid Oost

Imagine the result

DEEL 8 Plan-MER Genk Zuid Oost

Plan-MER Economisch Netwerk Albertkanaal

1/115

Definitieve versie 01/06/2013

04/005619

Gebiedsgerichte analyse

Inhoudstafel plan-MER Genk Zuid Oost

DEEL 8 Genk Zuid-Oost................................................................................................................... 9 Afzonderlijk planMER ........................................................................................................................................ 9 1 Inleiding ............................................................................................................................10 1.1 Situering binnen het planMER .......................................................................................... 10 1.2 Ruimtelijke situering en bodemgebruik ............................................................................. 10 1.3 Toelichting bij het plan ...................................................................................................... 11 1.3.1 Definiëring van het “plangebied” ....................................................................................... 11 1.3.2 Doelstelling van het plan ................................................................................................... 12 1.4 Ontwikkeling van de planbeschrijving ............................................................................... 12 1.4.1 Reeds gekende randvoorwaarden vanuit de Passende Beoordeling .............................. 13 2 Plan van aanpak/Algemene methodiek effectbespreking ...........................................17 3 Referentiesituatie .............................................................................................................19 3.1 Bodem en grondwater....................................................................................................... 19 3.2 Oppervlaktewater .............................................................................................................. 20 3.3 Geluid ................................................................................................................................ 20 3.3.1 Methodiek ......................................................................................................................... 20 3.3.2 Referentiesituatie 2007 ..................................................................................................... 21 3.3.3 Toekomstige situatie ......................................................................................................... 21 3.4 Lucht ................................................................................................................................. 21 3.4.1 Verkeersimpact ................................................................................................................. 22 3.4.2 Industrie ............................................................................................................................ 22 3.5 Receptor Natuur................................................................................................................ 22 3.5.1 Juridische en beleidsmatige randvoorwaarden ................................................................ 22 3.5.2 Afbakening studiegebied .................................................................................................. 25 3.5.3 Methodiek beschrijving referentiesituatie.......................................................................... 25 3.5.4 Floristische waarde ........................................................................................................... 25 3.5.5 Faunistische waarde ......................................................................................................... 28 3.5.6 Beschrijving nabijgelegen natuurgebieden in relatie tot het plangebied .......................... 30 3.5.7 Ecologische verbindingen ................................................................................................. 34 3.5.8 Autonome en gestuurde ontwikkeling ............................................................................... 35 3.6 Landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie ............................................................. 36 3.6.1 Afbakening studiegebied .................................................................................................. 36 3.6.2 Methodiek beschrijving referentiesituatie.......................................................................... 36 3.6.3 Herkenbaarheid historische elementen ............................................................................ 36 3.6.4 Landschapsatlas en bescherming .................................................................................... 36 3.6.5 Huidige landschapsstructuur van plangebied en directe omgeving ................................. 37 3.7 Receptor Mens - socio-organisatorische aspecten .......................................................... 38 3.7.1 Afbakening van het studiegebied ...................................................................................... 38 3.7.2 Methodiek beschrijving referentiesituatie.......................................................................... 38 3.7.3 Wonen ............................................................................................................................... 38 3.7.4 Recreatie ........................................................................................................................... 38 3.7.5 Autonome en gestuurde ontwikkeling ............................................................................... 39


3/115


04/005619

3.8 3.8.1 3.8.2 3.8.3 3.8.4 4 4.1 4.1.1 4.2 4.2.1 4.2.2 4.2.3 4.3 4.3.1 4.3.2 4.4 4.4.1 4.4.2 4.4.3 4.5 5 5.1 5.2 5.3 6 6.1 6.2 7 8 8.1 8.2 8.3 8.3.1 8.3.2 8.3.3 8.4


Receptor Mens – mobiliteit ............................................................................................... 39 Afbakening van het studiegebied ...................................................................................... 39 Methodiek beschrijving referentiesituatie.......................................................................... 39 Huidige situatie ................................................................................................................. 40 Referentiesituatie 2020 ..................................................................................................... 50 Effectanalyse ....................................................................................................................57 Methodiek ......................................................................................................................... 57 Analyse van de effecten ................................................................................................... 57 Direct ruimtebeslag ........................................................................................................... 60 Receptor Natuur................................................................................................................ 60 Receptor Landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie ............................................. 62 Receptor Menselijke functies ............................................................................................ 62 Verstoringseffecten ........................................................................................................... 62 Receptor Natuur................................................................................................................ 62 Receptor Menselijke functies ............................................................................................ 68 Netwerkeffecten ................................................................................................................ 71 Ecologische verbindingen ................................................................................................. 71 Landschappelijke relaties ................................................................................................. 75 Menselijke functionele relaties .......................................................................................... 75 Info ten behoeve van de watertoets.................................................................................. 86 Synthese van effecten en milderende maatregelen .....................................................89 Receptor Natuur................................................................................................................ 91 Receptor Landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie ............................................. 95 Receptor Mens .................................................................................................................. 96 Leemten in de kennis ......................................................................................................99 Leemten en onzekerheden betreffende het studiegebied ................................................ 99 Leemten en onzekerheden betreffende de effectbepaling ............................................... 99 Conclusie ........................................................................................................................101 Bijlagen ...........................................................................................................................103 Methodiek milieuzonering ............................................................................................... 103 Vuistregels mobiliteit ....................................................................................................... 106 Capaciteitstoetsen kruispunten ....................................................................................... 109 Kruispunt N730 Bilzerweg x N750 Oosterring ................................................................ 109 Kruispunt N730 Zutendaalweg x N730c Taunusweg ..................................................... 111 Kruispunt N730 Bilzerweg x Mogelijke ontsluitingsweg Genk-Zuid Oost (enkel bij optie 1) 113 Passende beoordeling .................................................................................................... 115


4/115


04/005619


Lijst van figuren Figuur 2: Maatregelen vanuit passende beoordeling voor terrein Genk Zuid-Oost ........................................ 16 Figuur 3: Situering bestaande ontsluiting Genk-Zuid Oost.............................................................................. 40 Figuur 4 : Toelichtende figuur bij analyse verkeersstromen ............................................................................ 46 Figuur 5: Bestaand netwerk De Lijn ................................................................................................................ 49 Figuur 6: Functioneel fietsroutenetwerk .......................................................................................................... 49 Figuur 7: Recreatief fietsroutenetwerk............................................................................................................. 49 Figuur 8: Inrichtingsschets ter vrijwaring van de Zutendaalbeek en het begeleidend elzenbroekbos ............ 61 Figuur 9: Mogelijk opbouw van bufferzone industrieterrein met geïntegreerd fietspad (bron: Passende Beoordeling, Econnection, 2008) .................................................................................................................... 69 Figuur 10: Gemiddelde wachttijd voor overstekende voetgangers afhankelijk van voertuigintensiteit en benodigde hiaattijd (bron: ASVV 2004 ‘Aanbevelingen voor verkeersvoorzieningen in bebouwde kom’, CROW) .......................................................................................................................................................... 108


5/115


04/005619


Lijst van tabellen Tabel 1: De oppervlakteverdeling voor de verschillende ecotooptypes binnen plangebied Genk-Zuid Oost (opname september 2008) .............................................................................................................................. 26 Tabel 2: Spitsuurintensiteiten N730 Bilzerweg/Zutendaalweg, N750 Oosterring en N730c Taunusweg (2007) ......................................................................................................................................................................... 44 Tabel 3: Spitsuurintensiteiten N730 Bilzerweg/Zutendaalweg, N750 Oosterring en N730c Taunusweg: situatie '2020 zonder 3 terreinen' en verschil situatie '2020 zonder 3 terreinen' met situatie 2007 ................ 52 Tabel 4: Bedrijfstypes en richtafstanden watergebonden activiteiten (en goederenvervoer) (naar VNG, publikatie Nr. 9 uit 1999) .................................................................................................................................. 70 Tabel 5: Spitsuurintensiteiten N730 Bilzerweg/Zutendaalweg, N750 Oosterring en N730c Taunusweg: situatie ‘2020 met 3 terreinen’ ......................................................................................................................... 76 Tabel 6: Spitsuurintensiteiten N730 Bilzerweg/Zutendaalweg, N750 Oosterring en N730c Taunusweg: situatie '2020 met 3 terreinen' en verschil situatie '2020 met 3 terreinen' en situatie '2020 zonder 3 terreinen' ......................................................................................................................................................................... 77 Tabel 7: Gebruikte gegevens verkeersverdeling Genk-Zuid Oost .................................................................. 79 Tabel 8: Gegevens uurverdeling Genk-Zuid Oost ........................................................................................... 79 Tabel 9: Kwalificatie oversteekbaarheid .......................................................................................................... 84 Tabel 10: hinderaspecten .............................................................................................................................. 104 Tabel 11: De milieucategorieën van de VNG-methode ................................................................................. 104 Tabel 12: kruispuntintensiteiten - ondergrensvoor VRI (bron: AWV, dienstorder A/266) .............................. 106 Tabel 13: Vuistregels ter bepaling wenselijkheid rotondes ........................................................................... 106 Tabel 14: Kwalificatie van de wachttijd voor overstekende voetgangers op plaatsen die niet door verkeerslichten worden geregeld ((bron: ASVV 2004 ‘Aanbevelingen voor verkeersvoorzieningen in bebouwde kom’, CROW) ............................................................................................................................... 108


7/115


04/005619

DEEL 8


Genk Zuid-Oost Afzonderlijk planMER

i


9/115


04/005619

Gebiedsgerichte analyse Genk Zuid Oost

1

Inleiding

1.1

Situering binnen het planMER

Binnen het plan-MER ENA worden 3 categorieën van planonderdelen onderworpen aan een gebiedsgerichte milieubeoordeling. Het betreft volgende categorieën: • Categorie F: 3 bedrijventerreinen van beslispunt 7 van de beslissing van de Vlaamse regering, met name de terreinen waarover nog geen beslissing tot realisatie of opmaak van GRUP is genomen en waar nog bijkomend locatieonderzoek moet gebeuren (oa. passende beoordelingen, inventarisatie natuurwaarden, milieubeoordeling op planniveau). • Categorie G: bedrijventerreinen die reeds als zodanig bestemd zijn maar waar bij verdere realisatie ervan mogelijk project-MER plichtige activiteiten kunnen plaatsvinden (bijv. ontbossingen). • Categorie H: bedrijventerreinen die reeds als zodanig bestemd zijn maar waar bij verdere realisatie ervan mogelijke betekenisvolle milieueffecten kunnen optreden, en waarbij noch een MER is vereist noch specifieke studies zijn uitgevoerd of in uitvoering zijn om deze milieuknelpunten te behandelen. De 3 bedrijventerreinen van categorie F zijn ‘Zwaaikom-Ranst’, ‘Zolder Lummen-Zuid’ en ‘Genk-Zuid Oost’. Voor deze drie voorstellen tot locatieonderzoek gebeurt een milieueffectbespreking op microniveau. Voorliggend rapport betreft het planMER met gebiedsgerichte uitwerking voor het locatievoorstel ‘Genk-Zuid Oost’. De beslissing van de Vlaamse regering stelt specifiek voor dit gebied: “onder de randvoorwaarden dat er ten eerste een grondig onderzoek met inbegrip van een passende beoordeling wordt uitgevoerd volgens de geëigende procedure met betrekking tot de mogelijke aantasting en beïnvloeding van de omliggende natuurgebieden (ondermeer Munsterbos) en met betrekking tot de belangrijke verbindings- en bufferfunctie van deze zone, en hieruit blijkt dat er geen betekenisvolle (negatieve) invloed is op de natuurwaarden in de omgeving en de verbindings- en bufferfunctie van de zone, en ten tweede de eventuele milderende maatregelen en eventuele nieuwe bestemmingen voor de omgeving van de zone in een globaal en evenwichtig RUP worden opgenomen” Het bedrijventerrein Genk-Zuid Oost vormt een onderdeel van de gewenste ruimtelijk-economische structuur en is aangeduid als te ontwikkelen locatie voor de vestiging van watergebonden bedrijven. Het plangebied is gelegen op het grondgebied van Zutendaal en grenst aan de reeds bestaande industriegebieden van de gemeente Genk. De ontwikkeling van het bedrijventerrein beperkt zich tot de directe zone langs het Albertkanaal en wordt sterk bepaald door de unieke ligging aan het Albertkanaal en aansluitend bij het bestaande bedrijventerrein Genk-Zuid. De mogelijkheid voor nieuwe watergebonden bedrijventerreinen dragen bij tot de versterking van het Albertkanaal als structuurbepalend element. Bij de inrichting van het terrein vormt de vormgeving van de natuurverbindingen langsheen de Zutendaalbeek en de Bezoensbeek een belangrijke randvoorwaarde. Daarnaast is de buffering ten opzichte van de zuidelijk gelegen natuurgebieden een belangrijk aandachtspunt.

1.2

Ruimtelijke situering en bodemgebruik

Het gebied Genk-Zuid Oost is gelegen in de gemeente Zutendaal, in het verlengde van het industrieterrein Genk-Zuid. Het plangebied bestaat uit een smalle opgehoogde zone van ongeveer 200 m breed en 1,28 km lang. De totale oppervlakte van het terrein bedraagt circa 21 ha. De grenzen van het gebied worden bepaald door het Albertkanaal in het noorden, de N730 Bilzen-Opglabbeek (Bilzerweg) in het westen, de opgehoogde terreinen ‘De Branderij’ en de Bezoensbeek in het oosten, en tenslotte het bos- en vijvergebied ‘Munsterbos-Staatsvijvers Groenendaal’ ten zuiden van het gebied.


10/115


04/005619


Door de directe ligging aan het Albertkanaal zijn er ruime mogelijkheden voor watergebonden bedrijven. Het plangebied – aansluitend bij het bedrijventerrein Genk-Zuid – zorgt voor een versterking van het bedrijventerrein aan de oostzijde en een versterking van het stedelijk gebied Hasselt-Genk. Het terrein wordt van noord naar zuid doorkruist door twee hoogspanningsleidingen (westelijke leiding 150 kV, oostelijke leiding 380 kV). De 380 kV-lijn heeft net onder het projectgebied een vertakking in westelijke richting. Er staan twee pylonen in het projectgebied. Op een afstand van ongeveer 20 m van het jaagpad ligt in het terrein, parallel met het kanaal, een zuurstofleiding (zuidelijke leiding) en een stikstofleiding (noordelijke leiding) (Air Liquide). In het westen ligt een fietspad (tracé van de vroegere Bilzerweg voor de aanleg van het kanaal) dat vanaf het rond punt van de Bilzerweg aansluiting geeft op het jaagpad van het kanaal.

Figuur 1: Situering plangebied Genk-Zuid Oost t.o.v. wegeninfrastructuur

In de directe nabijheid van het projectgebied liggen reeds enkele bedrijventerreinen die onderdeel uitmaken van het ENA-netwerk. De belangrijkste hiervan zijn het terrein Genk-Zuid ten westen van het plangebied, en het bedrijventerrein van de betonsteenproducent Ebema, gelegen tegenover het projectgebied aan de overkant van het Albertkanaal.

1.3

Toelichting bij het plan

1.3.1

Definiëring van het “plangebied”

De afbakening van het plangebied is in de kaartenbundel weergegeven (kaarten 12). Het plangebied in het m.e.r.-onderzoek omvat een zone langs het Albertkanaal van circa 200 m breed, tussen de Bilzerweg (N730) en de oostelijke gemeentegrens van Zutendaal. Het volledige plangebied is op het gewestplan aangeduid als ‘reservegebied voor industriële uitbreiding’ met als huidige bestemming ‘natuur’.


11/115


04/005619


Het gebied net ten zuiden van het plangebied is eveneens aangeduid als ‘reservegebied voor industriële ontwikkeling’. Binnen dit plangebied dient onderzocht te worden of en onder welke voorwaarden van eventueel noodzakelijke maatregelen het (deel)gebied ingezet kan worden voor de ontwikkeling van het bedrijventerrein Genk-Zuid Oost.

1.3.2

Doelstelling van het plan

Het plan beoogt de ontwikkeling van een regionaal bedrijventerrein “Genk-Zuid Oost” te Zutendaal als concrete uitvoeringsactie van de visie betreffende de nadere uitwerking van het ENA, dit in uitvoering van het RSV. De doelstelling van de uitwerking van het economisch netwerk Albertkanaal en de verantwoording van verschillende locatiealternatieven op macroniveau is beslist beleid. De locatie afweging voor het bedrijventerrein te Genk Zuid-Oost is echter te beschouwen als niet-beslist beleid gezien eerst nader onderzoek werd gelast (cf. beslissing Vlaamse Regering d.d. 23 april 2004 over de nadere uitwerking van het Economisch Netwerk Albertkanaal). Op basis van voorliggend geïntegreerd plan-MER en een Passende Beoordeling (reeds opgemaakt, Econnection, 2008) zal worden beslist om al dan niet een RUP op te stellen. De ontwikkeling van het terrein Genk-Zuid Oost wordt sterk bepaald door de ligging aan het Albertkanaal en aansluitend bij het (nog deels te ontwikkelen) bedrijventerrein Genk-Zuid. Het maakt dat het gebied een strategische locatie vormt voor het ontwikkelen van hoogwaardige watergebonden bedrijvigheid. De toegenomen belangstelling voor de binnenvaart en de wens van de overheid om intermodaal vervoer te steunen leidt tot de keuze om het gebied “Genk-Zuid Oost” voor te behouden voor watergebonden bedrijven. De bedrijvigheid wordt dus beperkt tot bedrijven die omwille van de aanwezigheid van de waterweg én de directe ontsluiting op de E313 en de E314 het Albertkanaal als vestigingsplaats zoeken. Het watergebonden karakter bestaat uit het gebruik van de waterweg voor het vervoer van een substantiële hoeveelheid basisgrondstoffen en/of (half) afgewerkte producten. De hoofdactiviteiten van deze bedrijven zijn: productie en verwerking van goederen; bewerking en verwerking van grondstoffen met inbegrip van delfstoffen; open overslag, voorraadbeheer, groepage en fysieke distributie; logistiek complementaire en logistiek ondersteunende activiteiten, inclusief exploitatie van intermodale en laad- en losinfrastructuur. Activiteiten die niet zijn toegelaten: • Autonome kantoren, kleinhandel, verwerking/bewerking van slib of mest, afvalverwerking met inbegrip van recyclage; en dit ongeacht de eventuele watergebondenheid van de bedrijvigheid. • Bedrijven die een vestiging aan de waterweg enkel gebruiken voor het gebruik van het water als onderdeel van het productieproces. Er zal een kwalitatief bedrijventerrein gerealiseerd worden en dit zowel met betrekking tot het uitzicht, het ruimtegebruik als de ontsluiting. Intensief ruimtegebruik is een hoofddoelstelling.

1.4

Ontwikkeling van de planbeschrijving

Het doel van dit plan-MER is om te onderzoeken wat de milieueffecten zijn van het voorgenomen plan, i.e. de ontwikkeling van het industrieterrein. Wat betreft de ruimtelijke kenmerken van het plan zijn enkel de maximale ontwikkelingsruimte voor het industrieterrein strikt afgebakend. Naar invulling van het terrein zijn een aantal beperkingen/voorwaarden bekend.


12/115


04/005619


Door de vrijheidsgraad die momenteel nog bestaat over de inhoud van het plan biedt dit MER de mogelijkheid om het plan bij te sturen in functie van de diverse milieueffecten die zouden optreden. Deze bijsturing speelt zich af op vlak van de afbakening van de bufferzones. Dit betekent dat een zekere mate van een iteratief proces opgenomen wordt in de milieubeoordeling. In voorliggend plan-MER wordt volgend stappenplan gebruikt om hier mee om te gaan: • Een overzicht van de reeds gekende randvoorwaarden voor de ontwikkelingen wordt gegeven. Dit op basis van reeds uitgevoerd onderzoek in het kader van de opmaak van de Passende Beoordeling (Econnection, maart 2007 en aangevuld in oktober 2008). (§ Fout! Verwijzingsbron niet gevonden.) • De referentiesituatie van het studiegebied (plangebied met omgeving) wordt uitgewerkt in functie van het aanleveren voor informatie om de relevante milieuaspecten te kunnen onderzoeken. (§ Fout! Verwijzingsbron niet gevonden.) • Vervolgens wordt een beeld geschetst van de effecten die verwacht worden als gevolg van de ontwikkeling van het plangebied (§ Fout! Verwijzingsbron niet gevonden.). Op basis van de gebiedsgerichte milieubeoordeling kunnen voorstellen worden geformuleerd met betrekking tot de afbakening van het plangebied, de zonering binnen het gebied of andere milderende maatregelen.

1.4.1

Reeds gekende randvoorwaarden vanuit de Passende Beoordeling

Deze voorwaarden zijn afkomstig uit de reeds opgemaakt Passende Beoordeling voor het industriegebied Genk-Zuid Oost (Econnection, 2008), zie bijlage. 1. Vrijwaren van zowel de vallei (elzenbroekbos) als de beekloop van de Zutendaalbeek. Hierdoor blijft de corridorfunctie van de vallei behouden en wordt de beekloop van de Zutendaalbeek niet structureel aangetast. De buffer tussen het bedrijventerrein en de beekloop bedraagt minstens 25 m, conform de regelgeving inzake Ruimtelijke Ordening. Deze buffer is bebost (bestaand bos en struweel) zodat inwaai van stof vanuit het bedrijventerrein in het beschermd habitat beperkt wordt. Tevens zullen geen lozingen van oppervlaktewater of afvalwaters vanuit het bedrijventerrein in de beek toegelaten worden. 2. De beekloop van de Bezoensbeek zal niet worden opgenomen in het te ontwikkelen bedrijventerrein. Tevens dient een beboste buffer van minstens 25 m behouden te blijven tussen de beekloop en het bedrijventerrein. Lozingen van afvalwaters of oppervlaktewaters zijn ook hier niet toegestaan. 3. Oplossen van een vismigratieknelpunt op de Zutendaalbeek. Ter hoogte van de vroegere uitstroom van De Kuil werd vroeger een betonnen bodemplaat aangelegd. Door verzakking van de bodemplaats is thans een bodemverval van ongeveer 50 cm ontstaan. Dit vormt een belangrijk vismigratieknelpunt dat kan weggewerkt worden door de bodemplaat te verwijderen. Deze bodemplaat is door het wijzigen van de uitstroom van De Kuil, uitgevoerd in het kader van de uitvoering van milderende maatregelen voor de aanleg van het bedrijventerrein Genk-Zuid, niet meer functioneel. Het verval in de beek kan dan op een meer natuurlijke wijze, bv. door het aanbrengen van onregelmatige grove steenbestorting, opgevangen worden. Oeverversteviging is zeker langs de linkeroever niet wenselijk. Hier moet gestreefd worden om de beekloop verder vrij te laten (her)meanderen. 4. Run-off water zal niet rechtstreeks in de beeklopen worden geloosd. Al het oppervlaktewater zal opgevangen worden in een breed open grachtensysteem binnen het bedrijventerrein. Deze grachten, die tevens als bufferbekken dienst doen, worden waterdicht gemaakt zodat infiltratie naar de ondergrond en mogelijke verontreiniging van het grondwater en de kwelstromen, vermeden wordt. De grachten worden beplant met riet en andere zuiverende waterplanten en worden voorzien van olieafscheiders zodat het afvloeiwater grotendeels gezuiverd en ontdaan wordt van zwevende deeltjes. Voor de lozing van het effluent Plan-MER Economisch Netwerk Albertkanaal

13/115


04/005619


bestaan er twee opties: ofwel lozing in het Albertkanaal, ofwel de afwatering aankoppelen op het uit te bouwen gescheiden rioleringsstelsel van Genk-Zuid. Deze twee mogelijkheden dienen verder onderzocht te worden. 5. Op het terrein wordt een eigen waterzuivering voorzien voor het bedrijfsafvalwater. 6. Het oppompen van grondwater in het bedrijventerrein voor industriële of huishoudelijke doelen is niet toegelaten. Het benodigde water kan onttrokken worden vanuit het Albertkanaal. 7. Om te vermijden dat het grondwater verontreinigd wordt, zullen de oppervlakken waarop mogelijk stoffen worden opgeslagen waaruit verontreinigende stoffen kunnen uitlogen of uitspoelen, verhard worden met een niet poreuze grondbedekking. 8. De ontsluiting van het bedrijventerrein voor gemotoriseerd verkeer zal uitsluitend gebeuren via de onderdoorgang van de viaduct van de Bilzerweg over het Albertkanaal en zo aansluitend op het wegennet van het bedrijventerrein Genk-Zuid in het westen. 10. Het bestaande fietspad (oude Bilzerweg), die momenteel dwars door het terrein loopt, wordt omgelegd langs de zuidelijke grens van het bedrijventerrein. Meer oostelijk kan het fietspad opnieuw aansluiten op de kanaalweg. Het fietspad kan in de bufferstrook binnen het eigenlijke bedrijventerrein ingebouwd worden zodat het gescheiden is van de eigenlijke industriële activiteiten en de omliggende natuurgebieden en tevens veilig is. Het ligt niet in de bedoeling het fietspad te verlichten. Dit is thans ook niet het geval. 11. Ten oosten, ten westen en ten zuiden wordt het bedrijventerrein begrensd door een visuele buffer van minstens 25 m breed. Deze bufferzone wordt of blijft dicht bebost. Deze bosstrook zal ook de lichthinder naar het omliggende natuurgebied beperken. 12. Beperken van geluidshinder t.a.v. het zuidelijk gelegen natuurgebied door aanleg van een grondberm langs de zuidgrens van het bedrijventerrein (met een hoogte van ongeveer 5 m). Deze berm kan getrapt worden aangelegd. 13. De verlichting op het bedrijventerrein wordt tot een minimum beperkt. Verlichting dient te worden uitgevoerd in energiearme natrium hogedruklampen in een full-cutoff reflectorarmatuur die zorgt voor een neerwaartse gebundelde lichtstraal met zo weinig mogelijk lichtverstrooiing. Het gebruik van wit licht moet vermeden worden. Verder is het van belang dat verstralers die mogelijk worden geplaatst, niet naar het zuiden gericht worden om het achterliggende natuurgebied niet te verstoren. 14. Stofhinder door opslag en verhandeling van bulkgoederen (zand, grind,O) zal vermeden worden door gebruik van sproei-installaties. De met bos en struweel beplante bufferstrook rondom het terrein en de grondberm in het zuiden zal stofverspreiding naar de naastliggende natuurgebieden beperken. 15. Als compensatie voor het direct verlies van geschikt migratiegebied langs het kanaal wordt voorgesteld om deze waardevolle spontane natuur opnieuw te laten ontwikkelen in aangrenzend gebied De Branderij. Recent werden hier belangrijke ophogingswerken uitgevoerd met gronden afkomstig van de kanaalverbreding te Gellik. Een spontane ontwikkeling van deze site kan een zeer waardevol natuurgebeid


14/115


04/005619


opleveren met belangrijke functie als leef-, migratie-, en foerageergebied voor verschillende (zeldzame dieren plantensoorten. Gezien de ligging van het terrein in een groot aaneengesloten en belangrijk natuurgebied op de overgang van het Kempens naar het Haspengouws district, is het aangewezen ook de planologische bestemming van deze grote eenheid natuur te versterken. Bij de voorbereidingen van de afbakening van de tweede fase van het VEN werd het gebied en de omgeving dan ook mee afgebakend, samen met meer noordelijk en oostelijk gelegen gebieden. De te ontwikkelen bedrijvenzone maakt thans deel uit van een veel grotere zone (75 ha) die op het gewestplan als ‘reservegebied voor industriële uitbreiding’ werd ingekleurd en volledig aansluit met het zeer waardevolle en kwetsbare gebied van de Staatsvijvers. De volledige ontwikkeling van dit reservegebied zou een grote impact op dit natuurgebied kunnen hebben. Als milderende maatregel in de Passende Beoordeling wordt voorgesteld het niet in te nemen reservegebied, ongeveer 50 ha, via een ruimtelijk uitvoeringsplan te herbestemmen tot natuurgebied. Ook het meer oostelijk hierop aansluitend gebied ‘De Branderij’ (ongeveer 35 ha), dat thans planologisch ‘ontginningsgebied met nabestemming bosgebied’ is, dient uitsluitend een groenbestemming te krijgen. 16. Tegelijkertijd wordt ook het noordelijk gelegen valleigebied van de Bezoensbeek (ongeveer 75 ha), dat op het gewestplan grotendeels als ‘landschappelijk waardevol agrarisch gebied’ en in beperkte mate ‘natuurgebied’ is aangeduid, herbestemd naar groengebied. Hierdoor wordt planologisch één aaneengesloten grote groenzone gecreëerd op de overgang Kempen-Haspengouw. Rond dit gebied is verder overleg met Ruimtelijke Planning gevoerd aangaande de realiseerbaarheid van deze bestemmingswijziging. Deze gebieden zullen dan belangrijke natuurverbindingen en bufferzones kunnen vormen tussen het als bedrijventerrein te ontwikkelen gebied, het bedrijventerrein Ebema in het noorden en de diverse natuurgebieden in het zuiden en het noorden en wordt deze functie planologisch verankerd. Het initiatief hiervoor kan door NV De Scheepvaart genomen worden waarbij tegelijkertijd overleg met de afdeling Algemene Ruimtelijke Planning opgestart wordt.


15/115


04/005619


In Fout! Verwijzingsbron niet gevonden. worden de voorgestelde milderende maatregelen en randvoorwaarden gesitueerd.

Figuur 2: Maatregelen vanuit passende beoordeling voor terrein Genk Zuid-Oost


16/115


04/005619


2

Plan van aanpak/Algemene methodiek effectbespreking

Voorliggend document betreft de gebiedsspecifieke effectbespreking van het bedrijventerrein ‘Genk-Zuid Oost’ op microniveau. Waar relevant zijn de cumulatieve effecten met andere gebieden mee in rekening gebracht (voor de referentiesituatie 2020). Een afweging van verscheidene locaties ten opzichte van elkaar is op dit niveau niet opgenomen. Voor een verantwoording van de locatievoorstellen wordt naar de milieueffectenanalyse op macro-mesoniveau verwezen. Door de parallelle uitwerking vormt analyse op micro-niveau wel een input naar de analyse op het hogere niveau (gedetailleerde informatie omtrent de ecologische waarde van een gebied kan bv zijn rol binnen het ecologisch netwerk op macro-niveau verduidelijken) . Anderzijds vormt de analyse op macro-niveau een eerste scoping naar mogelijke effecten op de drie receptoren. De conclusies en aanbevelingen vanuit het macroniveau worden meegenomen naar de effectbespreking op microniveau. Waar relevant wordt bij de bespreking van de effectgroepen verwezen naar deze conclusies. Op basis van de gebiedsgerichte milieubeoordeling kunnen voorstellen worden geformuleerd met betrekking tot de afbakening van het plangebied, de zonering binnen het gebied of andere milderende maatregelen. De milieubeoordeling wordt uitgewerkt volgens de receptorgerichte benadering. Hierbij worden de mogelijke effecten beoordeeld vanuit de optiek van die specifieke receptor. Als receptoren beschouwen we ‘natuur’, ‘landschap’ en ‘mens’. Bij receptor mens wordt een onderscheid gemaakt tussen enerzijds de ‘socio-organisatorische aspecten’ en anderzijds ‘mobiliteit’. Waar relevant wordt een toelichting gegeven bij de technische (abiotische) disciplines (bodem, lucht, geluid,O). In eerste instantie wordt de referentiesituatie beschreven. Op dit micro-niveau betreft het de huidige situatie. De bespreking van de referentiesituatie gebeurt op basis een beschrijving van alle relevante abiotische (bodem, water,O) en biotische (natuur, landschap en mens) disciplines. Deze disciplinegerichte beschrijving heeft als voordeel dat zij voor de lezer een herkenbaarder beeld geeft van de referentiesituatie van het milieu.


17/115


04/005619


3

Referentiesituatie

3.1

Bodem en grondwater

Bron: Passende Beoordeling ‘Uitbreiding bedrijventerrein Genk-Zuid Oost’ te Zutendaal (Econnection, maart 2007 en aangevuld in oktober 2008). Ter hoogte van het plangebied komen voornamelijk opgehoogde gronden voor. Het terrein werd grotendeels opgespoten in de jaren ‘30 van de vorige eeuw, met gronden afkomstig van de uitgraving van het kanaal (Kip van Zutendaal). Midden de zestiger jaren werd het gebied terug afgegraven om de grond te gebruiken voor grondaanvullingen voor het bouwrijp maken van de terreinen van de FORD-fabrieken. Thans ligt het terrein nog 1 tot 2 m boven het maaiveldniveau van de ten zuiden aansluitende gronden. Ter hoogte van de Zutendaalbeek komt minder opgehoogde bodem voor. Hier vindt men nog de originele natte zandgrond terug. In de directe omgeving van het plangebied komen overwegend (matig) droge zandbodems met duidelijke humus en/of ijzer B horizont (Zcg en Zbg) voor. Ter hoogte van de vallei van de Zutendaalbeek en de Bezoensbeek komt een (matig) natte zandbodem met humus en/of ijzer B horizont (Zdg en Zeg) voor. Vanwege het doorlatend karakter van de watervoerende afzettingen (zand) geldt het grondwater hier als zeer kwetsbaar voor grondwaterverontreiniging. Volgens de tertiair geologische kaart ligt het plangebied op de overgang van het Lid van Genk in het noorden, met het Lid van Houthalen in het midden en de Formatie van Eigenbilzen in het zuiden. Het lid van Genk bestaat uit geel tot grijswit zeer fijn zand, glimmerhoudend en met ligniet- en grindlaagjes. Het Lid van Houthalen is samengesteld uit bruingroen tot zwartgroen fijn zand, klei- en glimmerhoudend en sterk glauconiethoudend met grote schelpen en vistanden en onderaan grind. De Formatie van Eigenbilzen bestaat uit grijs tot groengrijs fijn zand, klei- en glimmerhoudend en weinig glauconiethoudend, en onderaan sterk kleihoudend. De watervoerende lagen (freatische watertafel gelegen op een diepte van ongeveer 10 m) in en onder deze formaties zijn m.a.w. niet afgeschermd en zeer kwetsbaar te noemen. De gronden oppervlaktewaterstroming is van noord(oost) naar zuid(west) met afstroming van de valleiflanken naar de beekloop. De ecohydrologische studie opgemaakt in het kader van de ecosysteemvisie voor de beken langs de zuidflank van het Kempens Plateau geeft aan dat in het gehele gebied een lage kwelinvloed heerst. Dit impliceert dat grondwaterwinningen met een opgepompt debiet van minder dan 100 m³/dag geen of nauwelijks invloed hebben op de lokale kwelstromen en de valleigebieden van de Bezoensbeek en Zutendaalbeek. Meer invloed (verdroging kwelafhankelijke vegetaties) wordt veroorzaakt door een dicht en vaak diep stelsel van drainagegrachten (VUB, 2003). Ten zuiden van het plangebied, met name in het Munsterbos, komt wel lokale kwel voor. Uit de watertoetskaarten kan afgeleid worden dat de bodem in het plangebied infiltratiegevoelig is. De bodem is matig gevoelig voor grondwaterstromingen.


19/115


04/005619


3.2

Oppervlaktewater

Bron: Passende Beoordeling ‘Uitbreiding bedrijventerrein Genk-Zuid Oost’ te Zutendaal (Econnection, maart 2007 en aangevuld in oktober 2008). Het studiegebied situeert zich in de nabijheid van de waterscheidingskam tussen het Schelde- en het Maasbekken. Het behoort tot het Scheldebekken, meer bepaald het Demerbekken. De Zutendaalbeek in het westen is een beek van 3de categorie, de Bezoensbeek in het oosten is een beek van 2de categorie. De waterkwaliteitsdoelstelling van de Bezoensbeek en de Zutendaalbeek is viswaterkwaliteit. Beide beken voeden de vijvers van het natuurreservaat Munsterbos (het Munsterbos ligt ten noorden van de dorpskern Munsterbilzen). Volgens de BBI bezit de Bezoensbeek ten noorden het Albertkanaal een zuivere waterkwaliteit. Stroomafwaarts het Albertkanaal is deze verontreinigd. De oorzaak hiervan is vermoedelijk uitspoeling van landbouwmeststoffen (Ecosysteemvisie, 2003). De Zutendaalbeek is ten noorden het Albertkanaal zuiver tot zeer zuiver, ten zuiden van het kanaal is ze ter hoogte van de samenvloeiing met de Bezoensbeek verontreinigd (VMM databank). Hier ligt de oorzaak van vervuiling vermoedelijk bij diffuse verontreinigingsbronnen (afvalwaterlozingen) van verspreide bebouwing in het zuiden en mogelijk ook door instroom van afvloeiwater van de Bilzerweg. Volgens de fysisch-chemische kwaliteitsbepaling zijn beide beken matig verontreinigd. De Bezoensbeek bezit over haar volledige lengte (zowel ten noorden als ten zuiden het Albertkanaal) een zwakke structuurkwaliteit. Dit is ondermeer te wijten aan de gedeeltelijke fixatie van de oevers met betonnen profielen. De Zutendaalbeek bezit eveneens over het grootste deel een zwakke structuurkwaliteit. Stroomafwaarts vanaf ongeveer de instroom vanuit De Kuil (ten zuiden het Albertkanaal) zijn de structuurkenmerken waardevol (Bervoets et al., 1993). Het eigenlijke plangebied ligt niet in een overstromingsgebied.

3.3

Geluid

3.3.1

Methodiek

Zowel in de beschrijving van de referentiesituatie (2007) als de toekomstige situatie (2020) is bij de bespreking op meso-niveau een beeld geschetst van de geluidsbelasting van verkeer en industrie op basis van akoestische modelleringen. Metingen om het huidige omgevingsgeluid ter hoogte van het gebied Genk-Zuid Oost in beeld te brengen, werden niet uitgevoerd. Voor de berekening van het wegverkeersgeluid is gekozen voor de Nederlandse berekeningsmethode RMW 2002: “Reken- en Meetvoorschrift Wegverkeerslawaai 2002, Regeling van de Minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer van 27 maart 2002, nr. LMV 2002 025825, houdende vaststelling van een rekenen meetvoorschrift wegverkeerslawaai en bepaling aftrek resultaat berekening en meting geluidsbelasting vanwege een weg”. Voor de berekeningen van het industriegeluid is gerekend conform de regels zoals opgenomen in de “Handleiding voor meten en rekenen industrielawaai”,1999, Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (VROM). Vervolgens is het geluidsklimaat berekend voor twee referentiesituaties (aan de hand van het akoestische simulatiemodel “IMMI plus”, versie 6.3): • Referentiesituatie 2007


20/115


04/005619


• Een situatie 2020 waarbij de 3 onbesliste bedrijventerreinen (waaronder Genk-Zuid Oost) niet in aanwezig zijn De beschrijving van een bijkomende referentiesituatie, afwijkend van de huidige situatie, wordt verantwoord doordat, onafhankelijk van de ontwikkeling van het plangebied, een verbetering kan verwacht worden ten opzichte van de huidige situatie. Het is dan ook relevant de ontwikkeling van het plangebied te beoordelen ten opzichte van deze toekomstige (betere) situatie. Geluidsbronnen en kengetallen Voor het wegverkeersgeluid is de situatie gemodelleerd aan de hand van verkeersgegevens uit het ontsluitingsconcept en wijzigingen van de verkeersstromen ten gevolge van het plan. De verkeersintensiteiten hebben betrekking op het jaar 2020 en omvatten eveneens de autonome en gestuurde ontwikkelingen. Voor het geluid afkomstig van de industriële bedrijvigheid is gesteund op kengetallen die in de milieutoets Kanaal Gent-Terneuzen (Arcadis Belgium nv dd 2008) werden ontwikkeld voor het scenario ‘Global Economy – Logistiek’. Voor een meer uitgebreide toelichting mbt het gehanteerde geluidsmodel en aannames mbt geluidsbronnen en kengetallen wordt verwezen naar het deelrapport geluid.

3.3.2

Referentiesituatie 2007

Uit de modelresultaten op macroniveau kan afgeleid worden dat de omgeving van het plangebied reeds verstoord wordt door de activiteiten ter hoogte van Ebema (overzijde kanaal). Het volledige plangebied kan in min of meerdere mate als verstoord aangeduid worden (>55-60 dB(a).

3.3.3

Toekomstige situatie

Wat betreft het wegverkeer wordt ten opzichte van de huidige situatie een verbetering berekend. Een verklaring hiervoor kan gezocht worden in een verbeterde doorstroming en wijziging in modal split. In de toekomstige situatie 2020 zal het geluidsklimaat thv het plangebied sterker verstoord worden tgv de ontwikkeling van het aanliggende gebied Genk Zuid.

3.4

Lucht

Op meso-niveau zijn de emissies van zowel verkeer (wegverkeer en scheepvaart) als van de bijkomende industriële ontwikkelingen berekend. Onderstaande alinea’s geven een korte duiding.


21/115


04/005619


3.4.1

Verkeersimpact

De inschatting van de emissies voor verkeer is uitgevoerd op basis van verkeersintensiteiten en de verdeling over personenwagens en vrachtwagens, overgenomen uit de discipline mobiliteit, in combinatie met de emissiefactoren uit het MIMOSA-model. De inschatting van de emissies voor binnenvaart is uitgevoerd op basis van intensiteiten, met name het VMM cijfermateriaal voor de actuele situatie op het Albertkanaal en de prognose die voor Vlaanderen wordt gehanteerd in het EMMOSS model35, in combinatie met emissie-factoren. Zowel voor wegverkeer als scheepvaart worden voor de actuele situatie (2007) hoge immissiebijdragen vastgesteld in de onmiddellijke omgeving van de hoofdwegen en het Albertkanaal. Deze bijdragen dalen heel snel in functie van de afstand tot de wegas / het kanaal en op enkele 100’en meter van de snelwegen / vaarweg is de impact niet langer waarneembaar. In de referentiesituatie 2020 (dit is de situatie zonder ontwikkeling van de 3 onbesliste gebieden) wordt een toename van emissies van wegverkeer berekend. Dit wordt verklaard door de toename aan verkeer, ondanks de verbeterde emissiesituatie voor het wagenpark in 2020. Voor de scheepvaart wordt, ondanks een toename van het aantal schepen, wel een daling in emissies verwacht. Vooral voor SO2 is het effect zeer groot. Dit effect wordt veroorzaakt door betere technologieën in de binnenvaart en het gebruik van brandstoffen met een lager zwavel gehalte. Globaal geldt echter ook voor deze situatie dat de invloed van het wegverkeer / de scheepvaart beperkt blijft tot enkele 100’en meter van de snelwegen / vaarweg.

3.4.2

Industrie

De emissies van de industrie voor de actuele situatie zijn in kaart gebracht op basis van de gegevens van VMM. Voor de referentiesituatie en de plansituatie 2020 zijn enkel de emissies van de bijkomende bedrijventerreinen ingeschat op basis van de netto oppervlakte, het type bedrijventerrein en emissiefactoren. De evolutie van de emissies op de bestaande bedrijventerreinen zijn niet in kaart gebracht, omdat hiervoor de noodzakelijke gegevens ontbreken.

3.5

Receptor Natuur

3.5.1

Juridische en beleidsmatige randvoorwaarden

Ruimtelijke visie voor landbouw, natuur en bos – regio Haspengouw - Voeren In uitvoering van het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen heeft de Vlaamse overheid een ruimtelijke visie opgemaakt voor landbouw, natuur en bos in de regio Haspengouw - Voeren. In de visiestudie geeft de overheid aan hoe zij de open ruimte in deze regio de komende jaren ruimtelijk wil zien ontwikkelen en welke acties ondernomen kunnen worden om dit te realiseren. Het plangebied genk-Zuid Oost behoort tot de deelruimte ‘Demervallei – gebied Kempisch plateau tussen Munsterbilzen en Eigenbilzen’. Op basis van de verkenningsnota (2004) en de adviezen van de betrokken gemeenten, provincies en belangengroepen, werd een eindvoorstel voor de afbakening van de gebieden uitgewerkt (mei 2005). De zone ten noorden van het plangebied behoort tot de regio Limburgse Kempen en Maasland – deelruimte Hoge Kempen. Ook voor deze regio is een visie opgemaakt voor landbouw, natuur en bos (eindvoorstel, december 2008). De voor dit project belangrijke beleidsdoelstellingen zijn: • Het plangebied valt deels samen de ‘Vallei van de Munsterbeek, Bezoensbeek en Zutendaalbeek’ (12.3, 21.8 en 21.9). Deze valleien zijn ruimtelijk structuurbepalend voor de natuurlijke structuur op bovenlokaal

35

EMMOSS, 2007, Emissiemodel voor spoorverkeer en scheepvaart in Vlaanderen.


22/115


04/005619


niveau. In belangrijke delen van deze rivieren beekvalleien staat behoud en ontwikkeling van de natuuren waterbergingsfunctie voorop. De ecologisch meest waardevolle onderdelen van deze valleigebieden moeten als ruimtelijk-functioneel samenhangende natuurcomplexen kunnen functioneren. De valleien dienen te worden gevrijwaarde van verdere bebouwing. • Voor de bossen ten zuiden van het plangebied (15.2) wordt gestreefd naar het behoud en de versterking boscomplex als structuurbepalend natuur en landschapselement. Zowel de relatief grote, bijzonder waardevolle bossen als de vele kleine bosjes moeten in samenhang met de omgevende waardevolle landschappen behouden blijven en op een aantal plaatsen uitgebreid worden. • De bossen ten noorden van het plangebied behoren tot het complex ‘Asselberg – Stelebos – Grote Heide – Hoefaart’ (19.8). Hier streeft men behoud en versterking van de ecologisch waardevolle complexen van bossen, heide, landduinen en vennen. Decreet op het natuurbehoud en het natuurlijk milieu (Natuurdecreet) Volgende elementen uit het natuurdecreet worden toegelicht: • • • • •

Zorgplicht en stand-still beginsel; Gebiedsgericht beleid: VEN; Gebiedsgericht beleid: Habitat- en Vogelrichtlijn; Vegetatiewijzigingsbesluit; Vlaamse en/of erkende natuurreservaten.

1. Zorgplicht en standstill-beginsel Het Natuurdecreet gaat uit van het ‘stand-still beginsel’. Dit betekent dat de natuur in Vlaanderen noch kwalitatief noch kwantitatief achteruit mag gaan. De zorgplicht bepaalt dat ‘iedereen die handelingen verricht of hiertoe opdracht verleent, en die weet of redelijkerwijze kan vermoeden dat de natuurelementen in de onmiddellijke omgeving daardoor kunnen worden vernietigd of ernstig geschaad, verplicht is om alle maatregelen te nemen die redelijkerwijze van hem kunnen worden gevergd om de vernietiging of de schade te voorkomen, te beperken of te herstellen’. Deze is overal van toepassing, ongeacht de ruimtelijke bestemming of het gebruik van de grond. 2. Vlaams Ecologisch Netwerk (VEN) Het Natuurdecreet legt de basis voor de afbakening van het Vlaams Ecologisch Netwerk (VEN) en het Integraal Verwevings- en Ondersteunend Netwerk (IVON). Als voor een activiteit een kennisgeving of melding aan de overheid vereist is, dient door de kennisgever te worden aangetoond dat de activiteit geen onvermijdbare en onherstelbare schade aan de natuur in het VEN kan veroorzaken. De bos- en natuurgebieden in de directe omgeving van het plangebied (meerbepaald het Munsterbos Staatsvijvers Groenendaal, het noordelijk deel van De Branderij en het Stelebos) werden in de eerste fase van afbakening als GEN-gebied aangeduid. Het ligt in de bedoeling van het Agentschap voor Natuur en Bos, om de bossen ten noorden van het Munsterbos, inclusief het plangebied, in de tweede fase van VENafbakening (via een gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan) op te nemen als onderdeel van het gebied 419 ‘De Beekvalleien overgang Kempen-Haspengouw’. Binnen het volledige VEN worden de volgende doelen nagestreefd: • Behoud van aaneengesloten natuurgebied waarbij de overgang tussen Kempen en Haspengouw met al haar kenmerkende ecotopen behouden blijft. Dit geldt zowel voor de aanwezige bostypen, vijver- en moerascomplexen, als voor de graslandvegetaties. • Versnippering door infrastructuren en niet-natuurgerelateerd bodemgebruik dient vermeden en afgebouwd te worden om het ruimtelijk functioneren van de aanwezige natuurwaarden te waarborgen. De natuurwaarden gebonden aan voedselarme milieus dienen in voldoende mate gebufferd te worden.


23/115


04/005619


• Instandhouding en verdere ontwikkeling van de beken in relatie met de omgevende vallei is de belangrijkste ontwikkelingsdoelstelling. Een goede ruimtelijk-ecologische kwaliteit van de hydrologische infrastructuur is prioritair voor de instandhouding van de natuurwaarden. De voedselarme en waterrijke milieus dienen verder ontwikkeld te worden met het oog op de duurzame instandhouding van het aanwezige netwerk. • Speciale aandacht dient te gaan naar spontane natuurlijke processen. Dit is binnen de boscomplexen een garantie voor de optimale ontwikkeling van de verschillende bostypen. 3. Habitatrichtlijn Het Natuurdecreet bevat de implementatie van de Europese Vogelrichtlijn (79/409/EEG) en Habitatrichtlijn (92/43/EEG) in de Vlaamse regelgeving. In de onmiddellijke omgeving van het plangebied liggen verschillende deelgebieden van het Habitatrichtlijngebied ‘Overgangsgebied Kempen-Haspengouw’. Het plangebied zelf ligt niet in deze speciale beschermingszone. Volgende deelgebieden sluiten aan of liggen in de buurt van het plangebied: De Kuil te Zutendaal en het Munsterbos - Staatsvijvers Groenendaal ten zuiden van het plangebied; de Bezoensbeekvallei en de Hesselberg aan de overkant van het Albertkanaal. Gezien het voorliggend plan mogelijks een betekenisvolle aantasting van het nabijgelegen habitatrichtlijngebied met zich meebrengt, werd een passende beoordeling opgemaakt (studiebureau Econnection, maart 2007, aangevuld oktober 2008). Deze passende beoordeling beoordeelt de effecten van het plan op de huidige situatie en gewenste situatie van het habitatrichtlijngebied ‘Overgangsgebied kempen-Haspengouw’. In eerste instantie wordt een korte algemene beschrijving gegeven van de betrokken speciale beschermingszone (SBZ). Van het plangebied en de omgeving wordt vervolgens een detailbeschrijving opgemaakt met vermelding van: • de voorkomende beschermde habitats (bijlage I habitatrichtlijn) • de aanwezige soorten van de habitatrichtlijn, zowel bijlage II als bijlage IV soorten • de ecologische netwerken van het plangebied, zowel deze tussen verschillende deelgebieden van een SBZ als tussen het SBZ en zijn omgeving. 4. Vegetatiewijzigingsbesluit. Het ‘Besluit van de Vlaamse regering van 23 juli 1998 tot vaststelling van nadere regels ter uitvoering van het decreet van 21 oktober 1997 betreffende het natuurbehoud en het natuurlijk milieu’ of Vegetatiebesluit omvat de lijst met de verboden te wijzigen vegetaties en regelt ondermeer de voorwaarden de tot wijziging van vegetaties en kleine landschapselementen. Het verbod tot vegetatiewijziging geldt niet wanneer de vegetatiewijziging wordt uitgevoerd op basis van een regelmatige bouwvergunning afgeleverd in toepassing van de wetgeving op de ruimtelijke ordening en na advies van het Agentschap voor Natuur en Bos, en voor zover uitdrukkelijk is voldaan aan de bepalingen van het Natuurdecreet inzake vermijdbare schade. Bij de effectbespreking zal de oppervlakte verboden te wijzigen vegetaties binnen het plangebied worden berekend. 5. Vlaamse en/of erkende natuurreservaten Het plangebied valt volledig binnen het natuurreservaat ‘Munsterbos’. Bosdecreet Volgens het Bosdecreet (art. 90bis) en de latere uitvoeringsbesluiten is het verboden bossen te rooien zonder specifieke machtiging. In een aantal gevallen zoals voor bossen gelegen binnen woongebied en industriegebied volgens het gewestplan, of in specifieke situaties, kan een stedenbouwkundige vergunning


24/115


04/005619


worden verleend of kan het bosbeheer machtiging verlenen tot het opheffen van het verbod tot het verlenen van een stedenbouwkundige vergunning. In alle gevallen van ontbossing dient steeds een compensatiebebossing uitgevoerd te worden. Deze compensatie kan bestaan uit de aanleg van nieuw bos en/of uit betaling van een bedrag aan het boscompensatiefonds. De te compenseren bosoppervlakte is afhankelijk van de aard van het te rooien bos. Bij de effectbespreking zal het aantal ha te compenseren bos worden berekend.

3.5.2

Afbakening studiegebied

Het te onderzoeken plangebied beslaat een oppervlakte van ongeveer 21 ha. Voor een beschrijving van planperimeter verwijzen we naar § Fout! Verwijzingsbron niet gevonden.. Het studiegebied omvat in eerste instantie het plangebied waar de directe effecten van ruimtebeslag zich manifesteren. Verder zal het studiegebied uitgebreid worden om relevante verstoringseffecten op de ruimere omgeving te kunnen inschatten. Omwille van mogelijke invloeden op ecologische verbindingen en netwerken wordt het studiegebied verruimd met enkele aandachtsgebieden: ondermeer de nabijgelegen deelgebieden van het Habitatrichlijngebied ‘Overgangsgebied Kempen-Haspengouw’, alsook het VEN-gebied ‘De Beekvalleien overgang Kempen-Haspengouw’. Bijkomend wordt ook het dennenbos net te zuiden van het plangebied in beschouwing genomen aangezien dit natuurgebied direct hinder kan ondervinden van de realisatie van het bedrjventerrein.

3.5.3

Methodiek beschrijving referentiesituatie

Bij de beschrijving van de referentiesituatie wordt in de eerste plaats de aanwezige fauna en flora binnen het plangebied onder de loep genomen. Nadien wordt de ecologische waarde van het plangebied in relatie gebracht met de nabijgelegen natuur(beschermings-)gebieden. De natuurwaarde van deze natuurgebieden zal kort worden besproken en het belang van de bestaande ecologische verbindingen en noodzakelijke bufferfuncties zal worden toegelicht. Voor de beschrijving en waardering van de vegetaties binnen het projectgebied werd in eerste instantie beroep gedaan op de Biologische Waarderingskaart – ontwerpversie 2.0, opgesteld door het Instituut voor Natuur en Bosbouw (INBO). Deze vegetatiekartering werd geactualiseerd door Arcadis in september 2008, ten einde een correct overzicht te kunnen geven van de aanwezige ecotopen. Via een gericht terreinbezoek werden de aanwezige vegetatietypes en de voornaamste plantensoorten in het projectgebied genoteerd. Bijkomend werd een oppervlakteberekening uitgevoerd van de specifiek aanwezige waardevolle en zeer waardevolle ecotopen. (geactualiseerde bwk: zie kaart 12.8) Het gebied werd niet specifiek onderzocht voor fauna. Op basis van gekende monitoringsgegevens zal de faunistische waarde van het plangebied kort worden beschreven. Voor de ruimere omgeving wordt een beschrijving gegeven van de aanwezige ecotopen en habitats evenals de faunistische waarde. Hierbij wordt gebruik gemaakt van bestaande gegevens: • Biologische waarderingskaart • Informatie van het Instituut voor Natuurbehoud • Bestaande informatie betreffende VEN, SBZ-H en SBZ-V

3.5.4

Floristische waarde

Het plangebied bestaat grotendeels uit opgespoten terrein. Tot eind jaren ’80 bleef het terrein vrijwel onbegroeid (struweelloos). Pas begin jaren ‘90 heeft het zich spontaan tot een waardevol natuurgebied


25/115


04/005619


ontwikkeld met een vrij grote schakering aan terreintypen, afhankelijk van het gedeponeerde bodemmateriaal (zandig en kleiig materiaal), het reliëf en de vochttoestand. Door gebrek aan beheer is vrijwel de hele zone verbost met wilg (nattere delen met waterstagnatie), berk en den (drogere delen). Andere terreindelen met een voedselarmere bodem hebben zich ontwikkeld tot heideterreintjes met heischrale graslandjes, struiken dopheidevegetaties en korstmosvegetaties. Ook ter hoogte van de leidingstrook en de dwarsende hoogspanningsgeleiding - waar de struweelopslag periodiek wordt open gekapt - komt een grazige vegetatie voor. Langs de Bezoensbeek en vooral langs de Zutendaalbeek ligt elzenbroekbos met ondermeer Tongvaren en Dubbelloof. Plaatselijk zijn kwelinvloeden aanwezig. 3.5.4.1

Biologische waardering

De biologische waarderingskaart (BWK, ontwerpversie 2.0) duidt praktisch het volledige plangebied en aan als ‘biologisch waardevol’ (zie kaart 12.8). Het elzenbroekbos langs de Zutendaalbeek wordt als ‘biologisch zeer waardevol’ aangeduid. Doordat het gebied op verschillende topografische kaarten is gelegen en de herziening van de BWK nog niet volledig is afgerond, komen vooralsnog onlogische waarderingsaanduidingen op de kaart voor die scheiden op de kaartgrenzen. De actuele situatie (terreinbezoek in najaar 2008) toont een duidelijk verschillende vegetatiewaardering. Centraal in het plangebied ligt een grote oppervlakte droog terrein, begroeid met zeer waardevolle vegetatietypes; droge heidevegetaties, struisgrasvegetaties en korstmossteppe komen hier afwisselend voor. De open vegetatiestructuur raakt meer en meer gesloten door verbossing met berk. Tussen de heidevegetatie liggen nog enkele zeer waardevolle fragmenten van eiken- berkenbos (qb) en een klein reliëfrijk terrein met poelen en soortenrijke ruigte (ku+). Rondom de centrale vlek van (verbossende) heide komt jonge verbossing van wilg en berk voor. Langs de kanaaldijk ligt een smalle strook zeer waardevolle struisgrasvegetatie (ha+), afgewisseld met een strook struweelopslag (sz). Net als op de BWK wordt het mesotroof elzenbos langs de Zutendaalbeek als biologisch zeer waardevol aangeduid. Het merendeel van dit elzenbroekbos situeert zich op min of meer originele en minder opgehoogde bodems. Hier komen tevens beperkt kwelinvloeden voor met ondermeer Bosbiesvegetaties. Door inloop van verontreinigd run-off water vanaf de Bilzerweg en lokale bodemverstoring door werken aan de beekloop, komt plaatselijk een geruderaliseerde vegetatie in dit gebied voor. Een hoge grondwaterstand zorgt er verder voor dat zware bomen omvallen zodat er plaatselijk veel dode stammen aanwezig zijn wat de ecologische waarde van dit gebied verhoogt. Door het voorkomen van veenbodems en kwelinvloeden is de vervangbaarheid van dit habitat zeer beperkt en is de waarde ervan dan ook hoog. Het terrein langs de Bezoensbeek is deels minder waardevol opgehoogd terrein, deels zeer waardevol zuur eikenbos. (Fout! Verwijzingsbron niet gevonden.). In de huidige toestand bedraagt de oppervlakte aan biologisch waardevolle tot zeer waardevolle ecotopen (w, wz en z) binnen een straal van 1 km rond het plangebied 306,22 ha. Dit betekent 50% van de totale oppervlakte van het studiegebied binnen 1 km van het plangebied (612,40 ha). Tabel 1: De oppervlakteverdeling voor de verschillende ecotooptypes binnen plangebied Genk-Zuid Oost (opname september 2008) Ecotoop

Oppervlakte

BWK-code

BWK-waardering

6,62ha

Cgb

Zeer waardevol

0,24ha

Ku+

Zeer waardevol

(ha) Droge struikheidevegetatie met struiken boomopslag Ruigte (zeer soortenrijk met minder algemene soorten)


26/115


04/005619


Ecotoop

Oppervlakte

BWK-code

BWK-waardering

(ha) Opgehoogd terrein

1,03ha

Kz

Minder waardevol

Eiken-berkenbos

1,05ha

Qb

Zeer waardevol

Zuur eikenbos

0,57ha

Qs

Zeer waardevol

Struweelopslag

9,09ha

Sz

Waardevol

Mesotroof elzenbos met zeggen

2,36ha

Vm

Zeer waardevol

Water

0,02

Wat

Minder waardevol

Totaal

21ha

3.5.4.2

Aanwezigheid van Europees beschermde habitattypes en regionaal beschermde biotopen (rbb)

De habitatkaart (versie5.2 – Paelinckx et al 2009; Rapport en GIS-bestand INBO.R.2009.4) geeft voor de meeste habitattypen van de Bijlage I van de Habitatrichtlijn een indicatie van hun voorkomen; zowel binnen als buiten de speciale beschermingszones. Voor het plangebied is deze kaart opgenomen in het kaartenboek (Kaart 12.9). Op deze kaart zijn eveneens regionaal belangrijke biotopen aangeduid. Dit zijn biotopen die naar biologische waarden en belang voor de biodiversiteit vergelijkbaar met habitats, maar op Europees niveau minder bedreigd zijn. Daarenboven zijn ze opgenomen in de Natuurtypen van Vlaanderen en/of in de BWKkarteringseenheden. Deze biotopen genieten tevens een Vlaamse bescherming in uitvoering van het Natuuren/of Bosdecreet. Uit de achterliggende gegevens van de habitatkaart kan afgeleid worden36 dat er langs de Zutendaalbeek een prioritair habitattype37 van de Europese Habitatrichtlijn voorkomt, namelijk 91E0 Alluviale bossen met Alnion glutinosa en Fraxinus excelsior (Alno-Padion, Alnion incanae, Salicion albae). De oppervlakte binnen het plangebied bedraagt ca 2,1 ha. Dit relictbosje op alluviale grond komt overeen met de BWK-code vm (mesotroof elzenbos met zeggen). Dit habitattype komt nog op andere plaatsen voor in de vallei van de Zutendaalbeek, o.a. in het natuurgebied ‘De Kuil’ (aan de overzijde van de Bilzeweg) en ter hoogte van de Broekmolen (ten noorden van het Albertkanaal). Ook in de Bezoensbeekvallei is dit prioritair habitat aanwezig, zowel ten noorden als ten zuiden van het kanaal (in het gebied van het Munsterbos). Op de zandige opgehoogde bodems komen enkele fragmenten van het Europees habitattype Droge heide (4030) voor. De oppervlakte van dit beschermd habitattype binnen het plangebied bedraagt ca. 1,6 ha. In het plangebied zijn geen regionaal beschermde biotopen waargenomen.

36

Prioritaire habitats zijn habitats die gevaar lopen te verdwijnen en die voor een belangrijk deel binnen Vlaanderen zijn gelegen en

waarvoor Vlaanderen dus een belangrijke verantwoordelijkheid draagt voor het instandhouden van dit type. 36

Hierbij dient de randbemerking gemaakt te worden dat de berekeningen werden uitgevoerd op basis van de tabel die gekoppeld is

aan het bestand van de habitatkaart en deze niet werd geactualiseerd op basis van eigen terreinbezoek. Dit betekent oa dat, om de oppervlakte van verscheidene habitats te bepalen, gebruik gemaakt werd van verdeelsleutels die in sommige gevallen automatisch bepaald werden. De berekende oppervlakten en hiervan afgeleide percentages kunnen dan ook enkel als richtinggevend beschouwd worden.


27/115


04/005619


3.5.5

Faunistische waarde

Om de faunistische waarde van het projectgebied te kunnen inschatten werd een terreinsnelsurvey uitgevoerd door de fauna-expert van Arcadis op 10 september 2008. De nadruk lag op potentie-inschatting van de aanwezige ecotopen, alsook op gericht onderzoek naar te verwachten zeldzame soorten uit verschillende klassen. Twee locaties binnen het plangebied werden specifiek bemonsterd, met name de berm ten zuiden van Albertkanaal, nabij N730 (locatie 1) en het opgehoogd terrein, schrale vegetatie (locatie 2).

Naast bovenstaande waarnemingen dient te worden gewezen op het belang van het ruime gebied ‘GenkZuid Oost – Ebema – Genk Zuid – Genk Zuid West’ voor vlinders. Omwille van het tijdstip van het jaar kon geen gerichte inventarisatie gebeuren van de vlinderpopulaties in het plangebied. Uit bestaande gegevens is echter geweten dat de schrale vegetaties naast het kanaal in de ruime omgeving van Genk-Zuid unieke kansen bieden voor zeldzame rode lijst soorten als Bruin dikkopje (uitgestorven gewaand in Vlaanderen), Boswitje (met uitsterven bedreigd in Vlaanderen), Veldparelmoervlinder (met uitsterven bedreigd in Vlaanderen) en Dwergblauwtje (zeldzaam in Vlaanderen) en Klaverblauwtje.


28/115


04/005619


Locatie

diergroep

Soortnaam

mannetje

wijfje

adult

opmerkingen

onbepaald Locatie 1

libellen

Bruinrode heidelibel

1

3

Locatie 1

spinnen

Kruisspin

Locatie 1

vogels

Matkopmees

Locatie 1

sprinkhanen

Negertje

3

Locatie 1

sprinkhanen

Ratelaar

2

Locatie 1

spinnen

Tijgerspin

Locatie 1

sprinkhanen

Zuidelijk spitskopje

Locatie 2

vogels

Boomleeuwerik

Locatie 2

sprinkhanen

Bramensprinkhaan

Locatie 2

libellen

Bruine winterjuffer

1

Locatie 2

sprinkhanen

Gewoon spitskopje

1

Locatie 2

vogels

Havik

1 1

1

ook 1 eicocon

2 4 5

pleisterend in bosrand

1

achtervolgd door Sperwer en Torenvalk

Locatie 2

vlinders

Icarusblauwtje

1

Locatie 2

vlinders

Kleine vuurvlinder

1

Locatie 2

reptielen

Levendbarende

1

hagedis Locatie 2

libellen

Paardenbijter

Locatie 1

spinnen

Bonte grasspringspin

1 1

sleepvangst

(Evarcha arcuata) Locatie 1

spinnen

Gewone sprietspin

1

sleepvangst

(Tibellus oblongus) Locatie 1

spinnen

Stekelrugje (Cercidia

1

sleepvangst

prominens)

Bespreking van de aangetroffen aandachtssoorten op 10 september 2008 Hieronder worden de voornaamste kenmerken van de aangetroffen aandachtssoorten besproken. We benadrukken nogmaals dat de inventaris slechts gebaseerd is op een momentopname. Voor een meer volledige kijk op de fauna zijn meerdere terreinbezoeken verspreid over het jaar noodzakelijk. Meerbepaald de mogelijk aanwezige broedvogels zijn niet in kaart gebracht. • De Levendbarende hagedis (Lacerta vivipara) heeft vochtige heide met boomopslag als voorkeursbiotoop, maar ook droge heide, open plekken in bossen en schrale graslanden worden bewoond. Daarnaast zijn ze in een breed gamma aan lijnvormige landschapselementen te vinden (bosranden, holle wegen, spoorwegbermen, houtkanten). De Levendbarende hagedis komt verspreid over Vlaanderen voor, maar van zuidelijk Limburg zijn geen recente waarnemingen bekend (meest zuidelijke waarneming in Bilzen). Nochtans zou deze streek intensief onderzocht zijn (Bauwens & Claus, 1996). Rode lijst: zeldzaam


29/115


04/005619


• Het Negertje (Omocestus rufipes) is op Vlaams niveau ‘zeldzaam’, maar vrij algemeen in de Kempen. Ze verkiest volgens Decleer et al. (2000) droge en zonnige plaatsen, vaak nabij de bosrand, en komt in Wallonië veel voor op kalkgraslanden. Voor Nederland wordt een breder spectrum aan ecotopen (qua vochtigheid) opgegeven. Ze komt er veel voor in vochtige heide en daarnaast vooral in droger terrein als bosranden tot zelfs open dennenbos op stuifzand. De soort komt in Nederland voornamelijk in natuurreservaten voor, maar vertoont recent geen achteruitgang in populaties en wordt daarom beschouwd als ‘momenteel niet bedreigd’ (Kleukers et al., 1997). • De Gewone sprietspin (Tibellus oblongus), heeft een voorkeur voor nat voedselarm grasland met pollen vegetatie (Maelfait et al., 1998). Ze hebben een strokleurig en langgerekt uiterlijk en hebben de gewoonte om hun poten te strekken langs grassen en plantenstengels. Dit maakt ze op droge vegetatie (vooral Pijpestro !) heel onopvallend. Rode lijst Kwetsbaar • De Kleine vuurvlinder (Lycaena phlaeas) is algemeen in Vlaanderen maar een interessante soort van schrale graslanden. Waardplaten zijn Schapenzuring en Veldzuring. Rode lijst momenteel niet bedreigd • De Bruine winterjuffer (Sympecma fusca) is een onopvallend gekleurde juffer die makkelijk over het hoofd kan gezien worden. Het is de enige libel in Vlaanderen die in het adulte stadium overwintert. De eitjes worden afgezet in ondermeer vennen, waarbij de aanwezigheid van een rietzone met biezen en russen en drijvende afgestorven stengels belangrijk is, evenals zones met ondiep water dat snel opwarmt. De ontwikkelingsduur van eieren en larven is immers slechts 3 maanden, wat zeer kort is vergeleken met andere libellen. De overwintering gebeurt in bossen (vaak in dennenbos), dikwijls verscheidene kilometers van het water! De meeste dieren worden vanaf april actief en zoeken dan snel opwarmende plaatsen op. Van half juni tot eind juli zijn er geen adulten, maar vanaf begin augustus sluipen de eerste adulten weer uit die op hun beurt overwinteren. Deze soort kan over aanzienlijke afstanden zwerven. Rode lijst De Knijf et al. (2006): momenteel niet bedreigd (Merk op : Rode lijst 1996: bedreigd) . Opmerking: de gevonden soorten zijn maar een momentopname; enkele extra terreinbezoeken verspreid over het jaar zijn noodzakelijk voor een meer volledige kijk op de fauna. In het bijzonder voor broedvogels.

3.5.6

Beschrijving nabijgelegen natuurgebieden in relatie tot het plangebied

Naast de intrinsieke natuurwaarde van de aanwezige ecotopen (zie hoger) is ook de verbindingsfunctie van ‘Genk Zuid-Oost’ als ecologische stapsteen van bovenlokaal belang. Om het belang van dit gebied binnen het ecologisch netwerk goed in te kunnen schatten is het noodzakelijk de grote natuurkernen in een voldoende ruime omgeving mee in beschouwing te nemen. We onderscheiden hierbij vier grote natuurcomplexen: (1) het Munsterbos – Staatsvijvers Groenendaal (2) de naaldbossen ten zuiden en ten noorden van het Albertkanaal (Stelebos, Grote heide, Heibos,O) (3) vallei van de Bezoensbeek (4) de Kuil en de vallei van de Zutendaalbeek (5) de Branderij De ecologische waarde van deze natuurcomplexen worden hieronder opeenvolgend besproken. Bij de beschrijving van elk natuurcomplex zal telkens worden aangegeven tot welk ecotooptype het natuurgebied behoort.


30/115


04/005619


1. HET MUNSTERBOS – STAATSVIJVERS GROENENDAAL Ecotooptypes: overwegend droog bos met fragmenten open water Ten zuiden van het plangebied ligt het waardevol Munsterbos met daarin ‘De Staatsvijvers’ die gevoed worden door de Bezoensbeek en de Zutendaalbeek. Verderop liggen de parken rond het kasteel van Groenendaal en het gebied Zangerheide in Munsterbilzen. Dit waardevol bos- en parkgebied behoort tot een grote, nog volledig onbebouwde zone tussen Eigenbilzen en de weg Bilzen-Zutendaal (N730). In het gebied werd recent heel wat informatie verzameld met betrekking tot invertebraten (Inventaris Munsterbos, Licona Werkgroep Ongewervelden, 2003, 2005). Dit gebied bestaat uit diverse waardevolle de biotopen. In de vallei van de Bezoensbeek werd vermoedelijk in het begin van de 17 eeuw een karakteristiek Kempens systeem van vijvers aangelegd in een heidegebied. Verder treffen we er oud zuur eikenbos (een van de belangrijkste in de provincie Limburg), droge en natte heide, ruigten en mesofiel grasland aan. In het gebied komen diverse beken samen (Bezoensbeek of Stalkerbeek, Zutendaalbeek, Molenbeek, Elsterbeek, Wilderbeek) en vormen zo de Munsterbeek. De waterkwaliteit van deze beken verschilt. In het zuiden is deze slecht, in het noorden goed tot zeer goed. De invertebrateninventarisatie leverde heel wat interessante gegevens op: • Mieren: 11 soorten waarvan 3 zeldzaam (1 soort betreft de 3de vondst voor België); • Spinnen: 156 soorten waarvan 18 Rode Lijstsoorten; • Kevers: 181 soorten waarvan 17 loopkeversoorten van de Rode Lijst en een 10-tal andere interessante soorten van andere keverfamilies. Daarnaast is het gehele gebied gekend als een zeer rijk roofvogelgebied met ondermeer broedgevallen van Sperwer, Buizerd, Boomvalk, Wespendief, Bosuil, Ransuil en Havik in de omgeving. In het vijvergebied komen belangrijke soorten als Waterral, Blauwborst, Kleine karekiet, IJsvogel en Roerdomp voor. Verder komen in de ruime omgeving tevens Zwarte specht, Kleine bonte specht, Middelste bonte specht, Boomleeuwerik, Wulp, Nachtzwaluw, Boompieper, Grote gele kwikstaart, Nachtegaal, Roodborsttapuit, Fluiter, Vuurgoudhaantje, Bonte vliegenvanger, Glanskop, Boomklever, Wielewaal, Europese kanarie en Appelvink tot broeden (mond. med. J. Gabriels). Een aantal soorten hiervan zijn zeldzaam en achteruitgaand in Vlaanderen. In de beken komt naast Beekprik ook een belangrijke populatie Bermpje voor. Het Munsterbos – Staatsvijvers Groenendaal behoort tot het Habitatrichtlijngebied ‘Overgangsgebied Kempen-Haspengouw’.

2. NAALDBOSSEN TEN ZUIDEN EN TEN NOORDEN VAN HET ALBERTKANAAL Ecotooptypes: droge (voedselarme) bossen Aansluitend op het plangebied komen dennenaanplantingen voor. Ten noord(oosten) van het Albertkanaal bevinden zich de naaldhoutbestanden van het Stelebos. Dit zijn voornamelijk bestanden van Grove den en in mindere mate van Corsikaanse den, al of niet met (lage) ondergroei van kruiden en struiken. Het Stelebos sluit aan bij andere grote bosgebieden op de steilrand; Grote Heide, Neerharerheide, vallei van de Ziepbeek en Mechelse heide. We vermelden hier ook de naaldbossen ten zuiden van de Taunusweg (ten zuidwesten van het plangebied). Deze zone bestaat voor het grootste deel uit aanplantingen van Grove den (Pinus sylvestris). Tussen enkele bossen komen ook een aantal graslanden voor. De naaldbossen bevatten in de onderetage veel natuurlijke


31/115


04/005619


struiken en kruiden (o.a. Braam, Ruwe en Zachte berk, Hazelaar, Amerikaanse vogelkers, Zomer- en Amerikaanse eik, Bochtige smele, Wilgenroosje, Wilde kamperfoelie, Grote muur en Blauwe bosbes). Deze zone is floristisch tamelijk waardevol. Typische vogelsoorten van dit bostype zijn Buizerd, Bosuil, Ransuil, Grote Bonte Specht, Goudhaantje, Kuifmees, Zwarte Mees en Gaai. De naaldbossen met heiderestanten maken deel uit van een groot ecologisch netwerk van droge heide en schraalgraslandecotopen (zie macro/mesoniveau). Dat netwerk zal in de toekomst nog in waarde toenemen bij uitvoering van de recent opgestelde bosbeheerplannen voor het Kempens Plateau waarin ruime aandacht gaan naar het creëren van open plekken.

3. VALLEI VAN DE BEZOENSBEEK Ecotooptypes: grotendeels ingesloten tussen boscomplexen; net ten noorden van het Albertkanaal loopt de vallei doorheen vochtig tot nat valleigrasland (landschappelijk waardevol gebied) Aan de overzijde van het Albertkanaal, ten noordoosten van het plangebied ligt een waardevol open landbouwgebied in de vallei van de Bezoensbeek. Dit landschappelijk waardevol agrarisch gebied is gelegen tussen de boscomplexen van Stelebos en Grote Heide-Roelerheide. De bodem bestaat vrijwel volledig uit vochtige en natte zandgronden die worden gevoed door kwelwater vanuit het Kempisch Plateau. In het valleigebied komen zowel natte en droge graslanden voor. De natte graslanden en natte ruigten zijn vrij soortenrijk en herbergen deels gedegradeerde dotterbloemgraslanden en moerasspirearuigten (o.a. met Gewoon reukgras, Veldzuring, Knolsteenbreek, Veldrus, Gestreepte witbol, Scherpe boterbloem, Gewone hoornbloem, Pinksterbloem, Grote vossenstaart,O). Op de valleiflanken komen enkele verspreid gelegen bosjes voor. Afhankelijk van de vochttoestand van de bodem betreft het eiken-berkenbos (vaak met inplant van Grove den) op de drogere gronden en elzen-ruigtebos (vaak met inplant van Populier) op de vochtiger gronden. Ten zuiden van het Albertkanaal stroomt de Bezoensbeek (Stalkerbeek) door het Munsterbos Als viswater is de Bezoensbeek belangrijk voor de Beekprik (Lampetra planeri), een soort van bijlage II van de habitatrichtlijn. Tijdens de afvissing van 29/04/2004 ving de Provinciale visserijcommissie van Limburg naast Beekprik, in totaal 149 exemplaren waarvan 142 adulten en 7 juvenielen, ook nog Bermpje (Noemacheilus barbatulus, 8 ex.) en 3-doornige Stekelbaars (Gasterosteus aculeatus aculaetus, 58 ex.). De visfauna van dit kleine beekje is dus relatief arm aan soorten, maar van belang voor de bedreigde Beekprik, en het minder algemene Brempje. De vallei van de Bezoensbeek/Stalkerbeek behoort tot het Habitatrichtlijngebied ‘Overgangsgebied KempenHaspengouw’. Volgende habitattypes worden hier waargenomen: • Alluviale bossen met Alnion glutinosa en Fraxinus excelsior (Alno-Padion, Alnion incanae, Salicion albae) (91E0). Dit relictbosje op alluviale grond komt overeen met volgende BWK-codes: vo (oligotroof elzenbos met veenmossen), vm (mesotroof elzenbos met zeggen), vc (elzen-essenbos van bronnen en bronbeken (met kwelbeïnvloeding)) en vf (vochtig elzen-eikenbos). • Atlantische zuurminnende beukenbossen met Ilex en soms ook Taxus in de ondergroei (Quercion roboripetraeae of Ilici-Fagenion) (9120) • Oude zuurminnende eikenbossen op zandvlakten met Quercus robur (9190) • Noord-Atlantische vochtige heide met Erica tetralix (4010) • Droge Europese heide (4030)


32/115


04/005619


4. DE KUIL EN DE VALLEI VAN DE ZUTENDAALBEEK Ecotooptypes: natte ecotopen, mozaïek van open en gesloten vegetaties Ten westen van het plangebied ligt het klein natuurreservaat De Kuil. De Bilzerweg (N730) vormt de scheiding tussen het plangebied en De Kuil. Dit zeer waardevolle natuurgebiedje is ontstaan tijdens de verbredingswerken van het Albertkanaal. Voor de verbreding van het kanaal werden op welbepaalde plaatsen dijken aangelegd. Hiervoor werden enkele weilanden aan de Bilzerweg afgeschraapt. Zo ontstonden er afgeplagde bodems, plassen en grachten. De terrein van De Kuil zijn voorbeelden van dergelijke afgeschraapte weilanden. Alhoewel het een klein gebied betreft, heeft het een zeer hoge en specifieke natuurwaarde. Dit gebied bestaat uit twee deelgebieden, namelijk een mesotroof laagveenmoeras met vermoedelijk diepe kwelinvloeden in het noorden en een nitrofiel, deels verdroogd elzenbroekbos in het zuiden. Het noordelijk deelgebied herbergt een hele reeks zeer waardevolle plantensoorten zoals Gagel, Moerasviooltje, Melkeppe, Klein glidkruid, Sterzegge, Zwarte zegge, Egelboterbloem, Kleine zonnedauw, Ronde zonnedauw, Klokjesgentiaan, Drijvende waterweegbree, Moeraswolfsklauw en Dopheide. In het zuidelijk deelgebied komen ten gevolge van de verdroging meer stikstofminnende soorten voor met ondermeer veel Braam, Scherpe zegge, Gele lis, Pitrus, Wolfspoot, Rietgras en Bosbies. Beide gebiedsdelen zijn van elkaar gescheiden door een dwarsdijk. In het kader van de verdere uitbouw van het bedrijventerrein Genk-Zuid werden in 2005 in dit gebied diverse biotoopverbeterende werken uitgevoerd zoals het kappen van boomen struikopslag, plaggen en omleggen van de afwatering (vernatten verdroogd elzenbroekbos). Deze volledige zone is door het groot aantal zeldzame en kwetsbare soorten floristisch zeer waardevol. In het valleitje van de Zutendaalbeek komt naast elzenbroekbos tevens oud eiken-berkenbos voor. De Beekprik komt in vrij grote aantallen voor in de Zutendaalbeek.


33/115


04/005619


5. DE BRANDERIJ Ecotooptypes: droge en open vegetaties De hoog opgehoogde terreinen van ‘De Branderij’ in het oosten zijn voor wat het noordelijk deel ervan betreft be(ver)bost met wilgenstruweel op de laagste delen langs het kanaal en ouder eiken- berkenbos op de hoogste delen. Het zuidelijk deel van ‘De Branderij’ is recent nog verder opgehoogd met vooral zware leemen kleigronden afkomstig van de verbreding van het Albertkanaal te Gellik. Hierdoor is het gebied vrijwel nog onbegroeid en dus biologisch minder waardevol. Plaatselijk begint zich beperkt wilgenstruweel te ontwikkelen.

3.5.7

Ecologische verbindingen

Op basis de beschrijving van de nabijgelegen natuurcomplexen kunnen volgende ecologische verbindingen doorheen of in de directe omgeving van het plangebied worden aangeduid (zie landschapsecologische kaart 9.1): • Natte noord-zuidverbinding Het plangebied is gelegen op de waterscheidingskam tussen het Maas- en Demerbekken (Scheldebekken). Het plangebied Genk-Zuid Oost ligt dwars op twee zijbeekjes van de Demer, de Zutendaalbeek en de Bezoensbeek. Deze twee min of meer noord-zuidgerichte structuurbepalende beekvalleien geven verbinding tussen diverse waardevolle natuurgebieden. Beide beken ontspringen op de zuidelijke steilrand van het Kempisch Plateau. De beekbegeleidende vegetaties hebben een belangrijke verbindingsfunctie voor talrijke soorten (brempje, beekprik,O). Concreet voor het plangebied is het vochtige elzenbroekbos lang de Zutendaalbeek een belangrijke natte stapsteen binnen deze natte natuurverbindingsas. • Droge oost-westverbinding De droge natuurverbinding vormt een potentiële ecologische verbinding tussen de droge naaldhoutbestanden in de directe omgeving van het plangebied (Stelebos, Grote Heide, naaldhoutbestand ten zuiden van de Taunusweg en ten zuiden van de Kaatsbeek). Het plangebied ligt aan de rand van deze ecologische verbinding. • Droge noord-zuidverbinding Door de spontane natuurontwikkeling in het plangebied met o.a. eiken-berkenbos en open heidevlekjes, functioneert het gebiedje als een belangrijke stapsteen tussen de boskernen ten noorden van het Albertkanaal en deze ten zuiden ervan. • Natte/droge zuidoost-westverbinding Het Albertkanaal zelf fungeert als natte verbinding in (zuid)oost – westelijke richting. Watervogels gebruiken het kanaal als belangrijke migratieroute. Daarnaast hebben de schrale bermvegetaties langs het kanaal een belangrijke corridorfunctie voor verschillende zeldzame vlindersoorten (zie bespreking ‘faunistische waarde’). De functionaliteit van bovenvermelde ecologische verbindingen is momenteel suboptimaal door de aanwezigheid van een aantal verstoringsfactoren. Zo legt de lijninfrastuctuur van het Albertkanaal en de hierlangs uitgebouwde bedrijventerreinen hypotheek op de optimale noord-zuidrelaties tussen de natuurkernen. De oost-westrelaties zijn op hun beurt deels verstoord door wegenis en bebouwing. Plan-MER Economisch Netwerk Albertkanaal

34/115


04/005619


Wanneer het bedrijventerrein Genk-Zuid, ten westen van de Bilzerweg, volledig wordt gerealiseerd dan betekent dit een bijkomend barrière effect op de nu reeds zeer kwetsbare verbinding tussen de boscomplexen van Munsterbilzen en de boscomplexen van Zutendaal. De aanwezige waterloopsysteem zijn in essentie de enig overgebleven natuurverbindingen en open ruimte corridors in het landschap. De nog aanwezige natuurverbindingen zijn momenteel nog functioneel, doch erg kwetsbaar voor bijkomende verstoring. Het belang van de droge natuurverbinding tussen de verschillende bosbestanden kan in belang toenemen indien er fauna-uitstapplaatsen in het Albertkanaal worden aangelegd (autonome ontwikkeling). Dat deze er in de nabije toekomst zullen komen is niet ondenkbaar, gezien de toenemende inspanningen inzake ontsnippering. Het plangebied vormt zelfs een geschikte locatie voor een faunapassage: op de plaats waar de vallei van de Bezoensbeek doorsneden wordt door het Albertkanaal en aan de trechtermonding van het Stelebos. Het bos in het projectgebied zou dan, in combinatie met de fauna-uitstapplaatsen, als functionele corridor kunnen fungeren voor zoogdieren zoals ree, eekhoorn en marterachtigen (vb. wezel).

3.5.8

Autonome en gestuurde ontwikkeling

• De beleidsdoelstellingen binnen de ruimtelijke visie voor landbouw natuur en bos regio Antwerpse Gordel en Klein-Brabant erkennen de uitgesproken natuurwaarden in de vallei van de Zutendaalbeek en de Bezoensbeek en het belang ervan als natuuren openruimteverbinding. • Voor alle speciale beschermingszones dienen instandhoudingdoelstellingen bepaald te worden.

in

uitvoering

van

de

Habitatrichtlijn

• Het belang van de corridorfunctie van het plangebied kan toenemen indien er fauna-uitstapplaatsen in het Albertkanaal worden aangelegd. De locatie is bovendien erg geschikt voor het aanleggen van een oversteekplaats voor o.a. ree, eekhoorn en marterachtigen. Fauna-uitstapplaatsen langs het Albertkanaal (reeds ontsnipperingsstudie uitgevoerd) • In het besluit van de Vlaamse regering van 23 april 2004 met betrekking tot de afbakening van het Economisch Netwerk Albertkanaal (ENA) is beslist, naast de selectie van nieuwe bedrijventerreinen, prioriteit te geven aan inbreiding en herstructurering van reeds bestemde bedrijventerreinen. In de directe nabijheid van het projectgebied liggen de ENA-gebieden Genk-Zuid en EBEMA. Voor het bedrijventerrein Genk-Zuid werd reeds een planMER opgemaakt (Lisec, 2006). In het kader van de uitbouw Genk-Zuid zijn milderende maatregelen uitgevoerd in de vallei van de Kaatsbeek en in het Habitatrichtlijngebied De Kuil. Naar aanleiding van een ontbossing in het bedrijventerrein EBEMA werd een ontbossingsMER opgemaakt (Aeolus, maart 2006).


35/115


04/005619


3.6

Landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie

3.6.1

Afbakening studiegebied

De reikwijdte van het studiegebied wordt bepaald door de zichtbaarheid van de geplande ontwikkeling van bedrijventerrein. Dit omvat het plangebied en de zone van waaruit dit plangebied zichtbaar is. Bij de bespreking van de referentiesituatie wordt, voor zover relevant, de ruimere context van het plangebied evenwel toegelicht.

3.6.2


De beschrijving van de referentiesituatie werd uitgevoerd op basis van volgende informatiebronnen: terreinbezoek (2008), landschapsatlas en lijst van beschermd erfgoed, de landschapscomposietenkaart, e orthofoto’s, CAI (2008), historische kaarten (18 eeuw - heden).

3.6.3

Herkenbaarheid historische elementen

Aan de hand van de kabinetskaart van Ferraris (opname 1771 – 1775) stellen we vast dat omstreeks 1775 het bosareaal in het studiegebied beperkt was tot enkele broekbossen in de valleien. Het plangebied was in die tijd met een heidevegetatie begroeid. In de vallei ten zuiden van het plangebied kwam een uitgestrekt loofbos-kasteelparkcomplex voor dat zijn configuratie zoals aangeduid op de Ferrariskaart thans grotendeels heeft behouden. Dit complex bestaat uit: (1) het kasteel Groenendaal met landschappelijk waardevolle tuin, vijverpartijen en loofbossen, (2) het kasteel Zangersheide met omgevende loofbossen, (3) de ruïne van het kasteel Jonckholt en (4) het verdwenen kasteel Klein Zangerij. In de beekvalleien kwamen vijvers en broekbossen voor die nu nog steeds waarneembaar zijn in het landschap. De vijvers zijn indertijd aangelegd als bevoorradingsbekken van watermolens (vb. de nog bestaande Suetendaelmolen en Zangerheidemolen) en hadden een bijkomende functie als visvijver. Bijna een halve eeuw later (cf. Vandermaelen, 1854) werd een bebossing in de Kempen doorgevoerd, voornamelijk met Grove den. In de ruime omgeving van het plangebied worden her en der een aantal percelen bebost; het plangebied zelf lag nog steeds in het heidelandschap. de

Op het eind van de 19 eeuw (cf. Militair Cartografisch Instituut) werd een aanzienlijk deel van het studiegebied omgezet naar naaldbos (met Grove den, later ook met Corsikaanse den), dit ten koste van de uitgestrekte heidegronden. Ook het plangebied en de aangrenzende percelen werden bebost met naaldhout. De aanleg van het Albertkanaal, in de eerste helft van de jaren ’30, heeft een belangrijke landschappelijke impact op het studiegebied. Net ten zuiden van het kanaal wordt een aanzienlijke oppervlakte bos omgevormd tot een kaal opgespoten terrein. De homogene bodemgebruikszones worden versnipperd in fragmenten bos, weiland en akkers met bomenrijen en heide. Ook het plangebied bestaat grotendeels uit artificieel, opgespoten terrein. Vanaf de jaren ’90 raakte het gebiedje geleidelijk aan terug bebost door spontaan natuurontwikkeling. .

3.6.4

Landschapsatlas en bescherming

Het plangebied valt volledig binnen de relictzone ‘Bossen en kasteelparken te Munsterbilzen’. Dit gevarieerd parken boslandschap is sterk dooraderd door een complex van beken afwaterend naar de Demer (o.a. Bezoensbeek, Stalkerbeek en Molenbeek). Verderop naar het noorden heeft men zicht op de zuidwestelijke lob van de steilrand van het Kempisch Plateau. Deze zuidwestelijke steilrand is eveneens aangeduid als lijnrelict (L70034). Het plangebied ligt niet in een ankerplaats. Binnen het plangebied ligt geen beschermd erfgoed.


36/115


04/005619


Ten noorden van het plangebied ligt het beschermd dorpsgezicht ‘Omgeving Suetendaelmolen’. Binnen dit beschermd dorpsgezicht liggen de puntrelicten de ‘Broekmolen of Suetendaelmolen’ (P70354) en de hoeve ‘De Winning’ (P70355). Beide puntrelicten staan reeds aangeduid op de Ferrariskaart. Verderop naar het zuiden, voorbij De Branderij, ligt het puntrelict de ‘Zangerheidemolen of Kasteelmolen (P70379). Op archeologisch vlak heeft de directe omgeving van het plangebied duidelijke potenties voor aanwezigheid van bodemarchief. De omgeving van het plangebied is relatief rijk voor vondsten uit de Steentijd, Metaaltijd, Romeinse tijd en Middeleeuwen (o.a. site Graf van Eigenbilzen en site Jonckholt). Het plangebied zelf is tijdens de aanleg van het Albertkanaal deels opgehoogd. Momenteel ligt het terrein nog 1 tot 2m boven maaiveldniveau (zie ook referentiesituatie discipline bodem). Aangezien in het plangebied weinig originele gronden aanwezig zijn, is de kans op archeologische vondsten vrijwel onbestaande.

3.6.5

Huidige landschapsstructuur van plangebied en directe omgeving

Op mesoschaal kan het landschap in het studiegebied - volgens de benadering van Antrop - omschreven worden als een compartimentenlandschap (Antrop, 1989), bestaande uit “een mozaïek van open ruimten en ondoorzichtige massa’s waardoor afwisselend een open en gesloten landschap waar te nemen is”. De ondoorzichtige massa’s bestaan er voornamelijk uit vegetatie. Ook de steilrand van het Kempens Plateau (reliëf) en de woningbouw en industriële infrastructuur (bebouwing) beperken de zichtwijdte. Op microschaal bekijken we de verschillende compartimenten in de onmiddellijke nabijheid van het projectgebied van naderbij: • ten noorden: het Albertkanaal en aan de overkant van het kanaal ziet men een gesloten industrieel landschap met bedrijfsgebouwen, opgestapelde bouwmaterialen, en een hoogspanningslijn. Verderop heeft men zicht op een gesloten boslandschap (Stelebos); • ten noordwesten: strook van kleinschalig landbouwlandschap met zicht op het beschermd dorpgezicht De Suetendaelmolen. • ten noordoosten: kleinschalig landbouwlandschap, waarvan het westelijke en zuidelijke deel als een coulissenlandschap kan beschouwd worden (weide en akkers met bomen als perceelrandbegroeiing) en het oostelijke deel als een ‘open’ (althans op microschaal) weidelandschap(weiland zonder opgaande begroeiing); • ten oosten: deels gesloten boslandschap (noordelijk gedeelte van De Branderij), deels open opgespoten terrein (zuidelijk deel van De Branderij). • ten zuiden: gesloten boslandschap (naaldhoutaanplant) • ten westen: deels gesloten boslandschap (De Kuil), deels open braakliggende gronden van toekomstig industrieterrein Genk-Zuid.. Ter hoogte van het plangebied Genk-Zuid Oost is het Albertkanaal de belangrijkste structurele drager van het landschap. Ook de twee hoogspanningslijnen, die het plangebied gebied dwarsen, vormen een belangrijke negatieve beelddrager in het microlandschap. Het plangebied maakt thans deel uit van een uitgesterkt openruimtegebied tussen het Kempens Plateau en Haspengouw. Dit openruimtegebied wordt thans doorsneden door het bestaande industrieterrein EBEMA dat een uitloper vormt van het industrieterrein Genk-Zuid. Voorliggend plan vormt eveneens een verderzetting van industrielandschap Genk-Zuid


37/115


04/005619


3.7

Receptor Mens - socio-organisatorische aspecten

3.7.1

Afbakening van het studiegebied

Het studiegebied omvat in eerste instantie het plangebied waar de directe effecten van ruimtebeslag zich manifesteren. Verder zal het studiegebied uitgebreid worden om relevante verstoringseffecten en netwerkeffecten op de ruimere omgeving te kunnen inschatten. In functie van lucht- en geluidsverstoring wordt het studiegebied afgebakend op basis van effectbespreking lucht, respectievelijk geluid (indien relevant – zie ook deelrapport lucht en geluid op mesoniveau). De netwerkeffecten worden besproken in het deel mens – mobiliteit Volgende elementen worden mee opgenomen in het studiegebied voor socio-organisatorische aspecten: de woonkernen ten zuiden en ten noorden van het plangebied, het Albertkanaal, de bestaande / toekomstige bedrijventerreinen Genk-Zuid en EBEMA en de open ruimte ten oosten en ten zuiden van het plangebied

3.7.2


Om de betekenis van de omgeving voor de mens te beschrijven, is het nuttig de menselijke leefruimte in een aantal functionele delen op te splitsen. Deze opsplitsing kan worden gebaseerd op volgende functies: • het wonen; • het werken, waarbij een onderscheid wordt gemaakt tussen: -

- de primaire sector (landbouw, bosbouw); - de secundaire sector (industrie); - de tertiaire sector (handel en diensten);

• de recreatie; • verkeer (wordt apart behandeld, zie paragraaf DEEL 8). Onderstaande beschrijving maakt gebruik van o.a. de orthofoto’s (2003), topografische kaarten, terreinbezoek (2008), landbouwgebruikskaart (2005) en de ruimtelijke structuurplannen. 3.7.3

Wonen

Binnen het plangebied liggen geen woningen. De belangrijkste woongebieden in de omgeving van het plangebied zijn: • Woonkernen van Sledderlo, Zutendaal-centrum, Zutendaal-Bessemer, Zutendaal-Roelen en ZutendaalStalken; • Verspreide lintbebouwing van Munsterbilzen; • Woonkernen va Eik, Eigenbilzen en Gellik. De dichtstbijzijnde woningen situeren zich ten noordoosten van het plangebied, in het kleinschalig landbouwgebied aan de overkant van het Albertkanaal. Bewoning in dit gebied is schaars en bestaat uit een 6-tal huizen waarvan 3 boerderijen. In het gebied staan ook enkele weekendverblijven; de meeste verkeren in een vervallen en/of verlaten staat. (zie Kaart 12.10).

3.7.4

Recreatie

In het westen van het plangebied ligt een fietspad (volgt het tracé van de vroegere Bilzerweg). Dit fietspad verbindt de nieuwe Bilzerweg (vanaf het rondpunt) met het jaagpad langs het Albertkanaal. Ook het jaagpad langs het kanaal wordt gebruikt als fietspad. Knooppunt 69 in het recreatief fietsroutenetwerk Limburg bevindt zich ter hoogte van de kanaalbrug van de N730 Bilzerweg. Van hieruit vertrekken links naar andere knooppunten (zie ook discipline Mens_Mobiliteit). In de directe omgeving van het plangebied liggen geen recreatiezones.


38/115


04/005619


3.7.5

Autonome en gestuurde ontwikkeling

• In de nabije omgeving van het plangebied zijn geen woonuitbreidingsgebieden voorzien. • De geplande ontwikkelingen langsheen het Albertkanaal in het kader van het ENA (met name de geplande uitbreiding van de bedrijventerreinen Genk-Zuid en EBEMA) zullen de ruimtelijke belevingswaarde en de ruimtelijke samenhang en barrièrewerking mee bepalen.

3.8

Receptor Mens – mobiliteit

3.8.1

Afbakening van het studiegebied

Het studiegebied kan als volgt worden afgebakend: • de zone rond de nieuw aan te sluiten ontsluitingsstructuur voor het bedrijventerrein Genk-Zuid Oost; • de N730 Bilzerweg/Zutendaalweg (lokale weg I), tussen en met inbegrip van de kruispunten met de N730c Taunusweg (rotonde) en de N750 Oosterring (VRI38) • het oostelijk segment van de N730c Taunusweg39 • het oostelijk segment van de N750 Oosterring (lokale weg I)

3.8.2


Als referentiesituatie worden, analoog aan de werkwijze op macro- en mesoniveau, twee situaties onderscheiden: • Basisscenario 2007 (toelichting van de huidige situatie) • Scenario 2020 zonder ontwikkeling van de drie onbesliste terreinen (autonome en gestuurde ontwikkeling) In de toekomstige referentiesituatie 2020 worden twee scenario’s onderscheiden. Beide toekomstscenario’s gaan uit van de autonome ontwikkeling en de uitvoering van het beslist beleid. Ze onderscheiden zich echter in de ontsluitingsstructuur van de bedrijventerreinen langs het Albertkanaal naar het hoofdwegennet (E313, E314, E34): • In het gemengd scenario worden de bedrijventerreinen via het bestaande én het volgens het beslist beleid te realiseren wegennet aangetakt op het hoofdwegennet. • In het gescheiden scenario wordt er echter een splitsing doorgevoerd tussen een verbindende/ontsluitende infrastructuur voor verkeer van/naar industriezones en een ontsluitende structuur voor het ‘overige’ verkeer. Het aanbodsnetwerk volgens het beslist beleid is dus overgenomen in het gescheiden scenario, maar ook aangepast en aangevuld met nieuwe infrastructuur in functie van deze splitsing. Deze twee toekomstscenario’s zijn doorgerekend met het multimodale verkeersmodel. De uitkomst van deze doorrekeningen resulteerde in een voorkeursscenario dat opnieuw werd doorgerekend met het multimodale verkeersmodel en geanalyseerd. In dit voorkeursscenario worden er maatregelen voorgesteld gebaseerd op een verkeerskundige effectenbeoordeling op macro- en mesoniveau. In het geval van cluster 2 GenkHasselt wordt er in het voorkeursscenario voorgesteld om een verbod op doorgaand vrachtverkeer (+3,5t) op het wegvak van de N76 ten noorden van de kanaalbrug in te voeren, teneinde de N76 Westerring door Genk

38

VRI = Verkeersregelinstallatie De N730c Taunusweg is op het grondgebied Bilzen (zuidelijk gedeelte van de weg) gecategoriseerd als lokale weg I (mobiliteitsplan Bilzen). De taakstelling van de weg is echter niet eenduidig (verschillende visies, ontsluitingsscenario’s) – deze wordt verder uitgeklaard in een streefbeeldstudie (in opmaak)

39


39/115


04/005619


te ontlasten. Het vrachtverkeer tussen Genk zuid en de E314 dient dan gebruik te maken van complex 32 en de N702-N750-N75 (primaire weg II)40. Voor de bespreking van de huidige situatie en de beschrijving van de autonome en gestuurde ontwikkeling wordt er beroep gedaan op het Strategisch Vlaams verkeersmodel (versie 3.5), verder in de teksten Multimodaal Verkeersmodel of kortweg macromodel genoemd. Dit model kan een onderbouwd beeld en inzicht geven in de huidige verkeersstromen in zowel de ochtendals avondspits, en kan bovendien aan de hand van scenario-doorrekening de impact van een maatregelenpakket in kaart brengen, waardoor optimalisatie van de ingrepen aangereikt wordt. Het model is een volledig strategisch modelinstrument voor basisjaar 2007 en referentie Business-As-Usual 2020.

3.8.3

Huidige situatie

Voor de beschrijving van de huidige situatie werd gebruik gemaakt van de recente wegenkaarten, luchtfoto’s, een terreinverkenning (2009) en verkeersmodelleringen. 3.8.3.1

Beschrijving ontsluitingsstructuur

Er wordt een korte beschrijving van de bestaande ontsluitingsstructuur gegeven aan de hand van een fotoreportage over de punten aangeduid op Fout! Verwijzingsbron niet gevonden..

Figuur 3: Situering bestaande ontsluiting Genk-Zuid Oost

40

Zie ‘analyse op programmaniveau’ en ‘technisch deelrapport mobiliteit’ Bemerk dat het hier enkel gaan om een aanbeveling, en niet om een reeds genomen beslissing.


40/115


04/005619


1. Kruispunt N730 Bilzerweg x N750 Oosterring

N750 Oosterring richting Genk ter hoogte van kruispunt met N730

N750 Oosterring – zicht op kruispunt met N730

Kruispunt N750xN730 – zicht op N730 Bilzerweg richting Zutendaal

N730 Bilzerweg richting Munsterbilzen ter hoogte van kruispunt met N750

Type profiel / kruispunt

Omgeving / Functie

N750 Oosterring

2x2 met middenberm

Lokale verbindingsweg – ontsluiting bedrijventerreinen langs parallelwegen

N730 Bilzerweg

2x1

Lokale verbindingsweg

kruispunt

VRI met voorsorteren


Beperking (kg, km/u)

Tonagebeperking tot 3,5t ter hoogte van kern Zutendaal

41/115

Staat (+/0/-)

Fietsvoorzieninge n

+

2x1 langs vluchtruimte

+

2x1 vrijliggend / aanliggend

+

Oversteekplaatsen voorzien


04/005619


2. Kruispunt N730 Zutendaalweg x N730c Taunusweg

Fietstunnel aan rotonde N730 – N730cTaunusweg

N730c Taunusweg richting Genk (t.h.v. rotonde)

N730 Zutendaalweg richting Zutendaal (t.h.v. rotonde)

N730 Zutendaalweg richting Munsterbilzen (t.h.v. rotonde)


Omgeving / Functie


Staat (+/0/-)

Fietsvoorzieninge n

N730 Zutendaalweg

2x1

Lokale verbindingsweg

Tonagebeperking tot 3,5t ten zuiden van kruispunt

+

2x1 vrijliggend / aanliggend

N730c Taunusweg

2x1

Lokale verbinding (Erf)ontsluiting bedrijven

0


kruispunt

Rotonde

+

Fietstunnel + oversteekplaats


42/115


04/005619


3. Kruispunt Taunusweg x Kruisbosstraat/Genkerbaan

Taunusweg richting oost

Taunusweg richting west

Genkerbaan richting zuid

Kruisbosstraat richting noord


Omgeving / Functie

Taunusweg

2x1

Kruisbosstraat

Staat (+/0/-)

Fietsvoorzieninge n

Lokale verbinding (Erf)ontsluiting bedrijven

0


2x1

Ontsluiting nieuw bedrijventerrein (Mobility Centre)

0

Geen

Genkerbaan

6m

Erfontsluiting (Munsterbilzen)

0

Geen

kruispunt

Voorrang voor Taunusweg

0

Geen



Tonnagebeperking tot 3.5 ton voor doorgaand vrachtverkeer

43/115


04/005619


3.8.3.2

Verkeersintensiteiten

De spitsuurintensiteiten die door het macromodel gegenereerd zijn voor 2007 worden weergegeven in onderstaande tabel. In de tabel wordt er een onderscheid gemaakt tussen de intensiteiten in de ochtenden de avondspits, en verder in de intensiteiten personen- en vrachtwagens. Per weg wordt er nog een onderscheid gemaakt in de rijrichting: er staat aangegeven voor weke rijrichting de vermelde intensiteiten gelden - richting noord / richting zuid of richting oost / richting west. Bemerk dat de intensiteiten per wegvak worden aangegeven: de intensiteiten gelden dus voor de wegvakken tussen de kruispunten die staan aangegeven. Met andere woorden: de intensiteiten die ‘boven’ een kruispunt vermeld staan zijn de hoeveelheden vracht- en personenwagens die op dat wegvak en in de aangegeven rijrichting het kruispunt oprijden; de intensiteiten die ‘onder’ een kruispunt vermeld staan zijn de hoeveelheden vracht- en personenwagens die op dat wegvak en in de aangegeven rijrichting het kruispunt verlaten. Het aantal intensiteiten dat ‘tussen’ twee kruispunten staat vermeld is afhankelijk van de hoeveelheid knopen die in het macromodel zijn opgenomen voor dat wegvak. Tabel 2: Spitsuurintensiteiten N730 Bilzerweg/Zutendaalweg, N750 Oosterring en N730c Taunusweg (2007) 2007 ochtendspits

avondspits

wagens

vracht

wagens

vracht

685

22

556

17

544

22

833

20

544

22

833

20

552

18

976

23

855

12

715

33

640

11

678

33

640

11

678

33

488

18

667

36

200

8

491

15

187

12

605

11

N730 Bilzerweg/Zutendaalweg Richting zuid

kruispunt N750 Oosterring

mogelijk kruispunt ontsluitingsweg Genk-Zuid Oost

kruispunt N730c Taunusweg

Richting noord




N750 Oosterring Richting oost

kruispunt N730 Bilzerweg Richting west


44/115


04/005619


2007 ochtendspits

avondspits

wagens

vracht

wagens

vracht

521

6

338

5

471

4

360

4

56

1

225

4

53

1

196

4

51

2

206

5

51

2

206

5

259

8

99

3

259

8

114

3

251

7

120

2

345

7

142

2

kruispunt N730 Bilzerweg

N730c Taunusweg Richting oost

kruispunt N730 Zutendaalweg Richting west kruispunt N730 Zutendaalweg

Bij deze intensiteiten dient de volgende kanttekening geplaatst te worden: hoewel de ordes van grootte overeenstemmen met de verkeersstromen in de referentiesituatie, dient men steeds in het achterhoofd te houden dat de waarden zijn gegenereerd door een macromodel Ze kunnen dus niet op dezelfde manier behandeld worden als waarden gegenereerd door een micromodel, waarbij er een detaillering van de plaatselijke resolutie of zone-indeling en van het infrastructuurnetwerk heeft plaatsgevonden, of waarbij de output gecalibreerd is met plaatselijke tellingen. Analyse verkeersstromen Voor een overzicht van het wegennet in de omgeving van het plangebied wordt er verwezen naar Fout! Verwijzingsbron niet gevonden.. Uit deze intensiteiten komt naar voor dat de N730 Bilzerweg/Zutendaalweg intensief wordt gebruikt. De grootte-orde van de intensiteiten wijst op een gebruik, niet enkel als lokale verbindingsweg Bilzen-Zutendaal en Bilzen-Genk (via de N730-N750 Oosterring, of via de N730-N744 voor de Genkse deelruimten ten noorden van de E314 zoals Waterschei), maar ook als ontsluitingsweg van de bedrijventerreinen Genk Zuid (via de N730 – N77 naar de Maaskant bijvoorbeeld). Hierbij is het belangrijk op te merken dat zowel Zutendaal als Bilzen een gewichtsbeperking voor doorgaand verkeer tot 3.5 ton hebben ingevoerd op de N730, resp. ten noorden van het kruispunt N730xN750 en ten zuiden van het kruispunt N730xN730c (Taunusweg). De reden hiervoor is duidelijk: het weren van zwaar verkeer uit de kernen door het via het primaire net naar het hoofdwegennet te leiden (via N702-N750-N75 naar complex 32 op de E314, via N702-N76 naar complex 31 op de E313). Bovendien wenst de gemeente Zutendaal een bijkomend verbod voor zwaar verkeer in te stellen op de N730 ter hoogte van de


45/115


04/005619


kanaalbrug41. In het aanbodsnetwerk van het macromodel zijn deze tonnagebeperkingen niet aanwezig (in de situatie 2007 noch in de situaties 2020), waardoor er toch significante vrachtwagenintensiteiten ten noorden van het kruispunt N730xN750 en ten zuiden van het kruispunt N730xN730c (Taunusweg) in de tabel op te merken zijn. De ontsluiting van Genk Zuid naar de Maaskant (Lanaken, Maastricht) verloopt in de huidige situatie gedeeltelijk via de N77, dus door de dorpskern Zutendaal. De gemeente Zutendaal suggereert als mogelijk alternatief de aanleg van een nieuwe ontsluitingsweg tussen de N78 en de bedrijventerreinen van Genk Zuid. Zowel een aansluiting ter hoogte van het kruispunt N750xN730 (een ‘verlengde Oosterring’) als ter hoogte van Genk-Zuid Oost (suggestie uit het mobiliteitsplan Zutendaal) behoren tot de mogelijkheden.

Figuur 4 : Toelichtende figuur bij analyse verkeersstromen

Tenslotte is het belangrijk te vermelden dat er in het kader van de opmaak van een mobiliteitsplan voor de vervoerskern Hasselt-Genk onderzoek zal gevoerd worden naar een optimaal vrachtroutenetwerk voor de vervoerskern in relatie met de omliggende gemeenten. Hierbij is het voeren van intergemeentelijk overleg essentieel, en komen de vermelde ontsluitingsopties ter sprake. Verkeerskundig functioneren In 2007 wordt de maximale intensiteit bereikt op het wegvak N730 Zutendaalweg ten zuiden van het 42 kruispunt met de Taunusweg (rotonde), richting zuid in de avondspits (1022 pae/u ). Uitgaande van een capaciteit van 800 pae/u op wegen binnen de bebouwde kom, betekent deze waarde dat de weg reeds in de

41 42

Zie Mobiliteitsplan Zutendaal (opgemaakt door Technum, conform verklaard op PAC 28/05/2002). Pae = personenautoequivalent (personenwagen = 1 pae/u, vrachtwagen = 2 pae/u)


46/115


04/005619


huidige situatie oververzadigd is – dit geldt ook indien de hoeveelheid vrachtwagens 0 verondersteld wordt (976 pae/u). Op het wegvak van de N730 ten noorden van het kruispunt met de Taunusweg wordt de maximale intensiteit ook bereikt richting zuid in de avondspits (873 pae/u). uitgaande van een capaciteit van 1000 pae/u43 leidt dit tot een verzadigingsgraad van 87%, wat aanvaardbaar is. De intensiteits-capaciteitsverhouding op de N750 Oosterring en de N730c Taunusweg blijft in de huidige situatie ver onder de verzadigingsgraad. Er worden twee kruispunten beoordeeld op capaciteit: • N730 Bilzerweg x N750 Oosterring (conflictvrije VRI in huidige situatie); • N730 Zutendaalweg x N730c Taunusweg (enkelstrooksrotonde in huidige situatie) Aan de hand van de vuistregels in bijlage kan men vaststellen dat, gezien de huidige intensiteiten, deze kruispunten niet overbelast zijn in hun huidige configuratie. Dagverdeling van het verkeer Het macromodel is een spitsuurmodel. Om de spitsuurintensiteiten om te kunnen rekenen naar dagintensiteiten dienen de dagverdelingen gekend te zijn. Van het Vlaams Verkeerscentrum werden in functie van deze omrekeningen dagverdelingen bekomen voor personenwagens en vrachtwagens en dit voor zowel snelwegen als het onderliggende wegennet. Deze dagverdelingen zijn weergegeven in de onderstaande grafieken. De N730 Bilzerweg/Zutendaalweg, de N750 Oosterring en de N730c Taunusweg vallen onder de noemer “onderliggend wegennet”. 10% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2%

Auto's Snelweg Auto's Onderliggend

1%

U 0 U 1 U 2 U 3 U 4 U 5 U 6 U 7 U 8 U 9 U 10 U 11 U 12 U 13 U 14 U 15 U 16 U 17 U 18 U 19 U 20 U 21 U 22 U 23

0%

Grafiek 1: Dagverdeling personenwagens

43

De capaciteit kan hier hoger verondersteld worden dan binnen de dorpskern (minder erfontsluitingen, geen menging langzaam verkeer, minder oversteekbewegingen, O)


47/115


04/005619


8% 7% 6% 5% 4% 3% VrachtTotaal Snelweg

2%

VrachtTotaal Onderliggend

1%

U 0 U 1 U 2 U 3 U 4 U 5 U 6 U 7 U 8 U 9 U 10 U 11 U 12 U 13 U 14 U 15 U 16 U 17 U 18 U 19 U 20 U 21 U 22 U 23

0%

Grafiek 2: Dagverdeling vrachtwagens

3.8.3.3

Openbaar vervoer

Het bestaand OV-netwerk (bussen De Lijn) is weergegeven in Fout! Verwijzingsbron niet gevonden.. De dichtstbijzijnde haltes voor Genk-Zuid Oost zijn de volgende: • Zutendaal ‘Wit Paard’: ca. 500m tot overzijde Albertkanaal op N730 (mogelijke aansluiting Genk-Zuid Oost voor langzaam verkeer). Deze halte wordt bediend door: -

Lijn 10 Genk-Tongeren: 1 bus/u, extra bussen voor/na schooltijd.

• Munsterbilzen ‘Taunusweg’: ca. 1,3 km tot mogelijke aansluiting Genk-Zuid Oost op N730 voor langzaam verkeer. Deze halte wordt bediend door: -

Lijn 10 Genk-Tongeren: 1 bus/u, extra bussen voor/na schooltijd. Lijn 18 Genk/Bilzen-Kanne: 1 bus voor/na werkshifts.

• Munsterbilzen Herkebamstraat: ca. 1,7 km tot mogelijke aansluiting Genk-Zuid Oost op N730 voor langzaam verkeer. Deze halte wordt bediend door: -

Belbus 702 Bilzen-Eigenbilzen Belbus 706 Bilzen avondlijn


48/115


04/005619


Figuur 5: Bestaand netwerk De Lijn

Analyse bereikbaarheid met het openbaar vervoer Voor de huidige situatie wordt geen uitspraak gedaan aangaande de bereikbaarheid met het openbaar vervoer, aangezien Genk-Zuid Oost niet is ontwikkeld. 3.8.3.4

Langzaam verkeer

De onderstaande figuren tonen de bestaande fietsroutenetwerken in het studiegebied: het bovenlokaal functioneel fietsroutenetwerk en het recreatief fietsroutenetwerk Limburg.

Figuur 6: Functioneel fietsroutenetwerk

Figuur 7: Recreatief fietsroutenetwerk

Het bovenlokaal functioneel fietsroutenetwerk binnen het studiegebied omvat: • het Albertkanaal (functionele fietsroute) • de N730 Bilzerweg/Zutendaalweg – Oude Tramweg (functionele fietsroute) • de N750 Oosterring (functionele fietsroute) • de Watermolenweg-Broekmolenweg (alternatieve functionele fietsroute)


49/115


04/005619


Het westelijk segment van de N730c Taunusweg is, samen met de N702 ter hoogte van Ford en de Twaalfbunderweg geselecteerd als hoofdroute. Knooppunt 69 in het recreatief fietsroutenetwerk Limburg bevindt zich ter hoogte van de kanaalbrug van de N730 Bilzerweg. Van hieruit vertrekken links naar andere knooppunten (zie Fout! Verwijzingsbron niet gevonden.) Analyse langzaam verkeer In de huidige situatie zijn o.a. de volgende conflictpunten tussen het langzaam en het gemotoriseerd verkeer te benoemen binnen het studiegebied: • het kruispunt van de N730 Bilzerweg, de N750 Oosterring en de Watermolenweg: samenkomst van functionele fietsroutes • het kruispunt van de N730 Bilzerweg en de Kanaalstraat (ontsluitingsweg EBEMA) en de overzijde van de kanaalbrug: samenkomst van functionele fietsroutes, knooppunt in het recreatief fietsroutenetwerk • Het fietsverkeer ter hoogte van de rotonde N730c Taunusweg x N730 Zutendaalweg kan in de huidige situatie gebruik maken van een fietstunnel onder de Taunusweg. De oversteekbeweging op de N730 Zutendaalweg (enkel op de zuidelijke arm) verloopt echter gelijkvloers, weliswaar uit de voorrang van de rotonde. Dit betekent dat de fietsers die vanuit de Oude Tramstraat de functionele fietsroute volgen richting Zutendaal, de N730 hier gelijkvloers moeten dwarsen. Uitgaande van de modelresultaten voor 2007 kan de oversteekbaarheid van de N730c Taunusweg en de N730 Zutendaalweg/Bilzerweg als redelijk tot goed gekwalificeerd worden. Ter hoogte van de oversteekplaatsen dient er op de N730 wel een middenberm aanwezig te zijn, om deze kwalificatie te halen. Dit is in de huidige situatie het geval. De N750 Oosterring, een weg met 2x2 rijstroken en een brede middenberm, is binnen het studiegebied enkel oversteekbaar ter hoogte van het kruispunt met de N730. Dit kruispunt is lichtengeregeld. De inrichting van de N730c Taunusweg laat te wensen over op het vlak van verkeersveiligheid, specifiek voor langzaam verkeer. De ontwikkeling van de bedrijventerreinen ten noorden en ten zuiden van de Taunusweg maken dat de situatie in de toekomst enkel gaat verslechteren (meet vrachtbewegingen, bijkomende conflictpunten, etc.) dit wordt in rekening gebracht bij de in opmaak zijnde streefbeeldstudie voor de N730c Taunusweg44.

3.8.4

Referentiesituatie 2020

De autonome en gestuurde ontwikkeling voor het studiegebied bestaat uit de ontwikkelingen ten gevolge van de verwachte spontane toename van het verkeer, aangevuld met de verkeersontwikkelingen ten gevolge van het beslist beleid. Dit komt overeen met het voorkeursscenario op macro- en mesoniveau. Gezien de ontwikkeling van Genk-Zuid Oost niet als beslist beleid beschouwd wordt, is dit niet in deze verkeersmodellering opgenomen. Het voorkeursscenario met inbegrip van de bijkomende bedrijventerreinen van beslispunt 7 komt aan bod bij de effectenbeschrijving en –beoordeling van Genk-Zuid Oost 3.8.4.1

Gewenste ontsluitingsstructuur ENA: voorkeursscenario voor cluster 2 Genk-Hasselt

De cluster Genk-Hasselt omvat de volgende bedrijventerreinen geselecteerd in het ENA: • EBEMA (herstructurering)

44

ARCADIS Belgium nv, ‘Ruimtelijk Streefbeeld Taunusweg N730c’, in opmaak.


50/115


04/005619


• Genk Zuid (inbreiding) • Genk-Zuid Oost (locatieonderzoek) • Genk Zuid West (nieuw terrein) • Hasselt Kanaal (herstructurering) • Hermes (inbreiding) • Kaatsbeek N702 (inbreiding) • Sledderlo (inbreiding) • Termien (nieuw terrein) De gegevens afkomstig uit de doorrekening van het voorkeursscenario worden gebruikt om effecten op het niveau van deze cluster te onderzoeken. Het betreft de effecten van de groei/ontwikkeling/herstructurering van bedrijventerreinen in Genk, Hasselt, Diepenbeek, Bilzen en Zutendaal op de verkeersafwikkeling op het wegennet, met name de afwikkeling naar het hoofdwegennet (E313, E314). In het geval van cluster 2 Genk-Hasselt wordt er in het voorkeursscenario voorgesteld om een verbod op doorgaand vrachtverkeer (+3,5t) op het wegvak van de N76 ten noorden van de kanaalbrug in te voeren, teneinde de N76 Westerring door Genk te ontlasten. Het vrachtverkeer tussen Genk zuid en de E314 dient dan gebruik te maken van complex 32 en de N702-N750-N75 (primaire weg II) 45. 3.8.4.2


De spitsuurintensiteiten die door het macromodel gegenereerd zijn voor de situatie ‘2020 zonder 3 terreinen’ (situatie zonder ontwikkeling van de drie bedrijventerreinen uit beslispunt 7, i.e. autonome ontwikkeling + beslist beleid) worden weergegeven in onderstaande tabel. Daarnaast staat het verschil in intensiteiten tussen de situatie ‘2020 zonder 3 terreinen’ en de situatie 2007 weergegeven. In de tabel wordt er een onderscheid gemaakt tussen de intensiteiten in de ochtenden de avondspits, en verder in de intensiteiten personen- en vrachtwagens. Per weg wordt er nog een onderscheid gemaakt in de rijrichting: er staat aangegeven voor weke rijrichting de vermelde intensiteiten gelden - richting noord / richting zuid of richting oost / richting west. Bemerk dat de intensiteiten per wegvak worden aangegeven: de intensiteiten gelden dus voor de wegvakken tussen de kruispunten die staan aangegeven. Met andere woorden: de intensiteiten die ‘boven’ een kruispunt vermeld staan zijn de hoeveelheden vracht- en personenwagens die op dat wegvak en in de aangegeven rijrichting het kruispunt oprijden; de intensiteiten die ‘onder’ een kruispunt vermeld staan zijn de hoeveelheden vracht- en personenwagens die op dat wegvak en in de aangegeven rijrichting het kruispunt verlaten. Het aantal intensiteiten dat ‘tussen’ twee kruispunten staat vermeld is afhankelijk van de hoeveelheid knopen die in het macromodel zijn opgenomen voor dat wegvak.

45

Zie ‘analyse op programmaniveau’ en ‘technisch deelrapport mobiliteit’ Bemerk dat het hier enkel gaan om een aanbeveling, en niet om een reeds genomen beslissing.


51/115


04/005619


Tabel 3: Spitsuurintensiteiten N730 Bilzerweg/Zutendaalweg, N750 Oosterring en N730c Taunusweg: situatie '2020 zonder 3 terreinen' en verschil situatie '2020 zonder 3 terreinen' met situatie 2007 2020 zonder 3 terreinen ochtendspits

∆ (‘2020 zonder 3 terreinen’ – 2007)

avondspits

ochtendspits

avondspits

wagens

vracht

wagens

vracht

wagens

vracht

wagens

vracht

664

29

647

22

-21

7

91

5

740

30

1199

29

196

8

366

9

740

30

1199

29

196

8

366

9

786

32

1394

31

234

14

418

8

1120

23

729

50

265

11

14

17

931

28

679

38

291

17

1

5

931

28

679

38

291

17

1

5

811

30

797

40

323

12

130

4

284

12

733

22

84

4

242

7

269

13

824

13

82

1

219

2

352

10

145

5

-169

4

-193

0

289

13

179

12

-182

9

-181

8

121

5

341

5

65

4

116

1

102

5

268

5

49

4

72

1

97

7

276

5

46

5

70

0

131

15

288

5

80

13

82

0

274

8

143

14

15

0

44

11





Richting noord





kruispunt N730 Bilzerweg Richting west kruispunt N730 Bilzerweg




52/115


04/005619


2020 zonder 3 terreinen ochtendspits

∆ (‘2020 zonder 3 terreinen’ – 2007)

avondspits

ochtendspits

avondspits

wagens

vracht

wagens

vracht

wagens

vracht

wagens

vracht

310

8

157

14

51

0

43

11

306

7

160

15

55

0

40

13

392

7

192

14

47

0

50

12

Ook bij deze intensiteiten dient de volgende kanttekening geplaatst te worden: hoewel de ordes van grootte overeenstemmen met de verkeersstromen in de referentiesituatie, dient men steeds in het achterhoofd te houden dat de waarden zijn gegenereerd door een macromodel Ze kunnen dus niet op dezelfde manier behandeld worden als waarden gegenereerd door een micromodel, waarbij er een detaillering van de plaatselijke resolutie of zone-indeling en van het infrastructuurnetwerk heeft plaatsgevonden. Analyse verkeersstromen Vergeleken met de intensiteiten voor 2007, zijn de intensiteiten voor de situatie ‘2020 zonder 3 terreinen’ in het algemeen significant toegenomen. Als uitzondering valt op te merken dat het verkeer op de N730 Bilzerweg richting noord in de avondspits slechts een zeer geringe toename kent, waarbij de hoeveelheid verkeer op de N750 richting westen zelfs afneemt. Zoals reeds eerder vermeld hebben zowel Zutendaal als Bilzen een gewichtsbeperking voor doorgaand verkeer tot 3.5 ton hebben ingevoerd op de N730, resp. ten noorden van het kruispunt N730xN750 en ten zuiden van het kruispunt N730xTaunusweg. Bovendien wenst de gemeente Zutendaal een bijkomend verbod voor zwaar verkeer in te stellen op de N730 ter hoogte van de kanaalbrug. In het aanbodsnetwerk van het macromodel zijn deze tonnagebeperkingen niet aanwezig (in de situaties 2020 noch in de situatie 2007), waardoor er toch significante vrachtwagenintensiteiten ten noorden van het kruispunt N730xN750 en ten zuiden van het kruispunt N730xTaunusweg in de tabel op te merken zijn. Bij de effectenbeschrijving en – beoordeling voor Genk-Zuid Oost wordt hier verder op ingegaan. Verkeerskundig functioneren In de situatie ‘2020 zonder 3 terreinen’ wordt, net zoals in de situatie 2007, de maximale intensiteit begroot op het wegvak N730 Zutendaalweg ten zuiden van het kruispunt met de Taunusweg (rotonde), richting zuid in de avondspits (1456 pae/u). Uitgaande van een capaciteit van 800 pae/u op wegen binnen de bebouwde kom, betekent deze waarde dat de weg net zoals in de huidige situatie oververzadigd is – dit geldt ook indien de hoeveelheid vrachtwagens 0 verondersteld wordt (1394 pae/u). Ook op het wegvak van de N730 ten noorden van het kruispunt met de Taunusweg wordt de maximale intensiteit bereikt richting zuid in de avondspits (1257 pae/u), en treedt er oververzadiging op, uitgaande van een capaciteit van 1000 pae/u. In de situatie 2007 was dit niet het geval. De intensiteits-capaciteitsverhouding op de N750 Oosterring en de N730c Taunusweg blijft ook in de situatie ‘2020 zonder 3 terreinen’ ver onder de verzadigingsgraad. Er worden twee kruispunten beoordeeld op capaciteit: • N730 Bilzerweg x N750 Oosterring (conflictvrije VRI in huidige situatie); • N730 Zutendaalweg x N730c Taunusweg (enkelstrooksrotonde in huidige situatie). Aan de hand van de vuistregels in bijlage kan men vaststellen dat, gezien de intensiteiten in de situatie ‘2020 zonder 3 terreinen’:


53/115


04/005619


• het kruispunt N730 Bilzerweg x N750 Oosterring in deze situatie kan blijven functioneren in de huidige vorm; • de enkelstrooksrotonde op het kruispunt N730 Zutendaalweg x N730c Taunusweg niet meer zal volstaan om de voorspelde intensiteiten te kunnen verwerken. Het is echter de vraag of een herinrichting als dubbelstrooksrotonde of met VRI past binnen de (gewenste) ruimtelijke en verkeerskundige context – zie hiervoor de effectenbeschrijving en –beoordeling voor Genk-Zuid Oost. Dagverdeling van het verkeer Voor situatie ‘2020 zonder 3 terreinen’ wordt er uitgegaan van dezelfde dagverdeling als voor de situatie 2007. 3.8.4.3

Openbaar vervoer

Voor de situatie ‘2020 zonder 3 terreinen’ wordt geen uitspraak gedaan over de bereikbaarheid met het openbaar vervoer, gezien Genk-Zuid Oost in dat geval niet wordt ontwikkeld. 3.8.4.4

Langzaam verkeer

Voor de situatie ‘2020 zonder 3 bedrijven’ wordt er uitgegaan van een status-quo in de tracés van de fietsroutenetwerken. Dit maakt dat ook in deze toekomstsituatie de volgende conflictpunten tussen het langzaam en het gemotoriseerd verkeer te benoemen zijn binnen het studiegebied: • het kruispunt van de N730 Bilzerweg, de N750 Oosterring en de Watermolenweg: samenkomst van functionele fietsroutes • het kruispunt van de N730 Bilzerweg en de Kanaalstraat (ontsluitingsweg EBEMA) en de overzijde van de kanaalbrug: samankomst van functionele fietsroutes, knooppunt in het recreatief fietsroutenetwerk • De rotonde N730c Taunusweg x N730 Zutendaalweg: dwarsen van N730 door functionele fietsroute. Door de toename in intensiteiten t.o.v. 2007 zullen er zich meer conflicten voordoen op deze punten. Omdat de toekomstige ontwikkelingen/aanpassingen aan de netwerken voor langzaam verkeer niet gekend zijn, is het echter moeilijk een uitspraak te doen over eventueel bijkomende conflictpunten tussen langzaam en gemotoriseerd verkeer. Wel zullen de volgende ontwikkelingen hierin een rol spelen: • In de kennisgeving plan-MER ENA wordt het terrein ‘Genk-Zuid’ aangeduid als in te breiden bedrijventerrein. Er wordt gewag gemaakt van een bruto bijkomende oppervlakte van 100 ha, waarvan 26 ha watergebonden en 74 ha gemengd regionaal bedrijventerrein. Dit levert een verkeergeneratie op van 2201 vrachtwagens/dag en 3841 personenwagens/dag. Deze generatie zal een significante impact hebben op de doorstroming, de verkeersveiligheid en de oversteekbaarheid van de Taunusweg. Voor dit bedrijventerrein, gelegen op de grens van Genk, Bilzen en Zutendaal, werd er reeds in 2001 een ruimtelijke visie opgemaakt46. Deze komt meer uitgebreid aan bod bij de effectenbeschrijving en beoordeling voor Genk-Zuid Oost (zie verder) • Het BPA ‘Industriezone Genk Zuid 2’ (1997) voorzag in een uitbreiding van het bedrijventerrein aan de zuidzijde van de N730c Taunusweg op het grondgebied Bilzen. De werken zijn momenteel in uitvoering: ook deze bijkomende verkeersgeneratie zal een impact hebben op de doorstroming, de verkeersveiligheid en de oversteekbaarheid van de Taunusweg. • De functionele fietsroute langs het Albertkanaal zal mogelijk hinder ondervinden van de ontwikkeling van nieuwe watergebonden activiteiten in Genk Zuid. In de ‘Ruimtelijke Visie Genk Zuid’ wordt er geopteerd

46

Gedas B.I nv i.o.v. Dienst voor de Scheepvaart, ‘Ruimtelijke Visie Genk-Zuid’, 2001.


54/115


04/005619


voor het scenario waarin er een trimodaal bedrijventerrein wordt ontwikkeld. Omwille van de watergebonden activiteiten, wordt er in dit scenario vermeld dat de fietsroute langs het Albertkanaal dient verplaatst te worden naar een route binnen het bedrijventerrein. Ook voor de situatie ‘2020 zonder 3 terreinen’ kan de oversteekbaarheid van de N730c Taunusweg en de N730 Zutendaalweg/Bilzerweg als redelijk tot goed gekwalificeerd worden, indien de middenbermen ter hoogte van de oversteekplaatsen op de N730 aanwezig blijven.


55/115


04/005619


4

Effectanalyse

4.1

Methodiek

4.1.1

Analyse van de effecten

In eerste instantie wordt een beeld geschetst van de effecten die verwacht worden als gevolg van de ontwikkeling van het plangebied. Hierbij wordt ervan uitgegaan dat het plangebied zoals afgebakend op kaart 12.1 volledig wordt ontwikkeld; maw dat alles wat binnen de perimeter aanwezig is zal verdwijnen. In de bespreking wordt een onderscheid gemaakt tussen volgende effectgroepen: • Direct ruimtebeslag • Verstoringseffecten • Netwerkeffecten Iedere effectgroep wordt voor de drie afzonderlijke receptordisciplines besproken. Waar relevant wordt informatie vanuit technische disciplines (geluid, lucht, water, bodem) toegevoegd. Een afzonderlijke bespreking van de technische disciplines is niet voorzien. Info ten behoeve van de watertoets wordt gebundeld in een afzonderlijke paragraaf na de drie voornoemde effectgroepen. 4.1.1.1

Direct ruimtebeslag

Op basis van de beschrijving van de referentiesituatie voor het plangebied wordt aangegeven welke directe verliezen verwacht kunnen worden. Voor de receptor natuur wordt hierbij de focus gelegd op het verlies aan ecotopen, waarbij de ernst van het verlies wordt beoordeeld aan de hand van biologische waarde, zeldzaamheid, ontwikkelingsgraad, vervangbaarheid, O Voor de receptor landschap wordt het verlies aan landschapsbepalende elementen in beeld gebracht, waarbij de ernst beoordeeld wordt aan de hand van gaafheid en cultuurhistorische waarde. Daarnaast is kort ingegaan op de problematiek van het archeologisch erfgoed. Voor de receptor mens wordt aangegeven welke functionele bodemgebruiken zullen verdwijnen. Er wordt benadrukt dat de beoordeling van de verliezen een beoordeling op micro-niveau betreft. Het is niet noodzakelijk dat, in de context van het volledige ENA, verliezen binnen een bepaald gebied doorslaggevend zijn in de keuze tot het al dan niet ontwikkelen van een gebied; maar op lokaal niveau kan een verlies wel als belangrijk (en te milderen/compenseren) beschouwd worden. Verliezen van bodems, oppervlaktewatersystemen, O worden deels binnen de bespreking van het directe ruimtebeslag per receptordiscipline geïntegreerd in zoverre deze onderdelen van het abiotische systeem een specifieke waarde hebben binnen de receptordiscipline (bv verlies van een waardevol ven, bodem met cultuurhistorische waarde, O). Vaak hebben directe verliezen binnen het abiotische systeem een indirect effect op de receptordisciplines. Waar dergelijke verliezen relevant zijn, worden ze bij de bespreking van de verstoringseffecten per receptorgroep besproken. Een bespreking (en beoordeling) van de directe verliezen binnen de abiotische sfeer ‘an sich’ is in dit rapport niet opgenomen. 4.1.1.2

Verstoringseffecten

Verstoringseffecten zijn indirecte effecten op de receptordisciplines die veroorzaakt worden door wijzigingen in het abiotisch milieu, de directe ruimteverliezen of wijzigingen die bij de andere receptoren optreden. In relatie tot de receptoren zijn volgende wijzigingen in het abiotisch milieu van belang: • Wijziging van bodem en waterhuishouding: relevant voor:


57/115


04/005619


-

-

Natuur: vegetaties gevoelig voor verdroging zijn binnen plangebied en in omgeving van het plangebied aanwezig. Effecten kunnen zowel door bemaling, aanwezigheid van ondergrondse constructies als wijziging van infiltratie- en afstromingspatroon veroorzaakt worden. Kwaliteitswijzigingen in bodem en/of water (zowel grond- als oppervlaktewater) kunnen effecten tot buiten het plangebied veroorzaken, waardoor wijziging van aanwezige vegetatietypes kan optreden (bv verruiging tgv innundatie met verontreinigd/eutroof water) de Landschap: 2 -lijns effect door wijziging van vegetatie

• Wijziging van het geluidsklimaat relevant voor: -

Mens: woningen in de ruime omgeving van het plangebied Natuur: natuurgebieden ten (zuid)oosten van het plangebied (o.a. Munsterbos – Staatsvijvers, De Branderij) vormen aandachtsgebieden. Mogelijk ook relevant voor het kleinschalig waardevol agrarisch landschap ten noordoosten van plangebied.

• Wijziging van de luchtkwaliteit relevant voor -

Mens: woningen in de ruime omgeving van het plangebied Natuur: in omgeving van plangebied zijn ecotopen aanwezig die gevoelig zijn voor verzuring en vermesting.

• Lichtverstoring relevant voor -

Natuur: natuurwaarden langsheen vallei van de Zutendaalbeek en de Bezoensbeek

Toelichting mbt verstoring via bodem en water Voor deze effectgroep is enkel een kwalitatieve beschrijving van effecten opgenomen. Grondwatermodelleringen, berekeningen mbt te verwachten waterkwaliteit, hoeveelheid afstromend water, O werden niet uitgevoerd aangezien voor dergelijke berekeningen meer gedetailleerde informatie noodzakelijk is. Bovendien zullen dergelijke kwantitatieve benaderingen geen duidelijke meerwaarde geven ifv de effectanalyse op planniveau (die als doel heeft knelpunten voor een verdere projectontwikkeling te signaleren en input te geven voor de uitwerking van het gewestelijk RUP. Toelichting mbt geluidsverstoring Aangezien de geluidsmodellering op meso-niveau werd uitgevoerd, geen bijkomende metingen ter hoogte van het plangebied werden gedaan en verscheidene aannames een belangrijke impact hebben op de foutenmarge van de berekende contouren, worden resultaten van de modellering enkel gebruikt om na te gaan of ten gevolge van de ontwikkeling van het plangebied al dan niet een belangrijke impact kan verwacht worden. Een beschrijving van de te verwachten omgevingskwaliteit wordt niet opgenomen. De nadruk zal liggen op de uitwerking van een milieuzoneringsvoorstel t.a.v. de receptor mens, dat tot doel heeft effecten op de omgeving tot een minimum te beperken. Voor de receptor natuur zullen milderende maatregelen worden voorgesteld om mogelijk negatieve effecten t.a.v. nabijgelegen natuurgebieden te vermijden. Toelichting mbt impact op de luchtkwaliteit Zoals aangegeven in hoofdstuk DEEL 8, werd op meso-niveau een modellering uitgevoerd. Resultaten geven volgende aan: • Voor wegverkeer en scheepvaart zijn emissiebijdragen en dus ook immissiebijdragen in de plansituatie 2020 (ontwikkeling van alle ENA-gebieden, incl. de onbesliste terreinen) vergelijkbaar met de referentiesituatie. Zeker wat betreft de ontwikkeling van het terrein Genk-Zuid Oost, waarvan de relatieve bijdrage tot verhoging van het verkeer eerder beperkt is, betekent dit dat de bijkomende impact op de luchtkwaliteit t.g.v. de emissies van verkeer (weg en scheepvaart) als beperkt kan ingeschat worden. Op micro-niveau


58/115


04/005619


wordt dan ook niet verder ingegaan op de impact van het wegverkeer. Dit neemt echter niet weg dat maatregelen om de impact te beperken niet noodzakelijk zijn, maar de noodzaak hiervan wordt verantwoord vanuit een meer globaal kader (macro-niveau). Maatregelen die op dit vlak voorgesteld worden vanuit het deelrapport lucht zijn bovendien zelden maatregelen die op lokaal niveau kunnen genomen worden (beperking verkeersdrukte door modal-split stimuleren openbaar vervoer, O; verbetering kwaliteit uitlaatgassen en brandstoffen door stimuleren gebruik roetfilters, fiscale voordelen aardgas en LPG, O en andere maatregelen zoals stimuleren van milieuvriendelijk rijgedrag, snelheidsoptimalisatie, O). • De bijkomende ontwikkeling van bedrijventerreinen zal (vanzelfsprekend) aanleiding geven tot een stijging van de industriële emissies. De bijkomende ontwikkeling van de nog niet besliste bedrijventerreinen (waaronder het terrein Genk-Zuid Oost) zal aanleiding geven tot een stijging van de industriële emissies van SO2, NOx en PM10 van 36% t.o.v. het beslist beleid. De stijging met 36% van de emissies van industriële bronnen in de plansituatie heeft slechts een beperkte impact op de maximale immissiebijdragen voor de verschillende polluenten. Voor de bijkomende bedrijventerreinen kunnen de immissiebijdragen in de onmiddellijke omgeving van de grotere terreinen met een relevant aandeel industriële activiteit in de plansituatie oplopen tot 13,2 µg/m³ voor NOx, 16,7 µg/m³ voor SO2 en 1,3 µg/m³ voor PM10. Ter hoogte van bedrijventerreinen met een belangrijk aandeel logistieke activiteit en kleinere bedrijventerreinen zijn de maximale immissiebijdragen lager. Op een afstand van enkele 100’en meter van de bedrijventerreinen is de immissiebijdrage lager dan 1 µg/m³ voor alle polluenten. Als milderende maatregelen wordt vanuit het meso-niveau aangegeven dat het voor industrie van belang is om aandacht te schenken aan minimale afstanden van bewoning en daarnaast rekening te houden met ruimtelijke spreiding van nieuwe bronnen. Verder dient rekening gehouden te worden met specifieke lokale luchtkwaliteit, bij de keuze van de inplantingplaats van nieuwe activiteiten. Er wordt ook aanbevolen om de best beschikbare technieken toe te passen, zowel voor bestaande als voor nieuwe industriële installaties. Binnen dit planMER wordt niet verder ingegaan op de specifieke locale luchtkwaliteit thv het plangebied. Bij de specifieke milieuvergunningsaanvragen door de bedrijven die zich zullen vestigen moet wel een onderzoek naar de impact op de luchtkwaliteit uitgevoerd worden (op het ogenblik van de vergunningsaanvraag zijn voldoende gegevens aanwezig om concrete effecten correcter te kunnen inschatten). Wel zal binnen dit planMER ingegaan worden op het principe van milieuzonering. In bijlage is beknopt de methodiek beschreven die toegepast wordt ifv de uitwerking van een milieuzoneringsvoorstel. Toelichting mbt lichtverstoring Ook voor dit verstoringseffect is enkel een kwalitatieve beschrijving opgenomen, waarop de focus wordt gelegd op de aandachtszones 4.1.1.3

Netwerkeffecten

Aan de hand van de beschrijving van de referentiesituatie en situering van het plangebied ten opzichte van de beschreven netwerken wordt voor de receptordisciplines natuur en landschap aangegeven op welke wijze de functionaliteit van deze netwerken al dan niet wordt aangetast (zowel door direct ruimtebeslag als verstoring). Bij de bespreking van de impact op de menselijke functionele relaties komen volgende effectgroepen aan bod: • Doorstroming gemotoriseerd verkeer • Bereikbaarheid met het openbaar vervoer • Langzaam verkeer: bereikbaarheid, verkeersveiligheid, verkeersleefbaarheid


59/115


04/005619


• Behoud functionele relaties • Interne verkeersafwikkeling industrieterrein & parkeermogelijkheden

4.2

Direct ruimtebeslag

4.2.1

Receptor Natuur

Bij uitvoering van het regionaal bedrijventerrein Genk-Zuid Oost zal in totaal ca. 21 ha waardevolle tot zeer waardevolle vegetatie worden ingenomen en/of gewijzigd. Deze ecotoopinname is quasi volledig permanent en irreversibel. De geplande ontwikkeling ligt praktisch volledig in opgehoogd terrein. Op deze weliswaar artificiële gronden heeft de natuur jaren zijn gang kunnen gaan. Deze spontane ontwikkeling op droge zandgrond heeft ertoe geleid dat de typische pioniersvegetatie van de Kempen zich hier heeft kunnen vestigen. Door gebrek aan (kap)beheer raakt de schrale open vegetatie binnen het plangebied meer en meer verbost; de schraalgraslanden op de verhoogde zandgronden zijn ondertussen min of meer uitgegroeid tot een jong eiken-berkenbos met her en der droge heidefragmenten. Deze droge vegetaties vormen, in combinatie met het schraalgrasland van de kanaaltaluds, een ecologische hotspot in de typische droge open sfeer van de Hoge Kempen. Met uitzondering van het elzenbroekbos langs de Zutendaalbeek, zijn de voorkomende habitattypes ecologisch gezien vrij goed opnieuw te ontwikkelen mits het scheppen van de geschikte uitgangssituaties. M.a.w. de vegetaties op het opgehoogd terrein zijn vrij goed maakbaar. Echter, er moet gewezen worden op het feit dat het plangebied op een uitgelezen locatie ligt voor dergelijke waardevolle en goed ontwikkelde vegetatiesoorten, namelijk ‘geschikte grond’ (bodem, reliëf, waterhuishouding, licht, voedselrijkdomO) en een geschikte (verbindings)locatie voor een goede populatiedynamiek (plangebied gelegen temidden van waardevolle natuurgebieden). Ondanks de ‘aanwezige creëerbare natuur’ in het plangebied, wordt het verlies van de typische droge vegetatie toch als sterk negatief effect beoordeeld. Ter hoogte van de Zutendaalbeek groeit een elzenbroekbos op min of meer originele bodem. Hier komt tevens (beperkt) lokale kwel voor met ondermeer Bosbiesvegetaties. Door het voorkomen van veenbodems en kwelinvloeden is de vervangbaarheid van dit habitat zeer beperkt. Het verlies van dit habitattype wordt dan ook zeer negatief beoordeeld. Temeer omdat dit habitat is aangeduid als prioritair Europees habitattype. Inname van de Zutendaalbeek zelf door industrie zal ook een negatieve invloed hebben op de structuur- en waterloopkenmerken van de beek hetgeen vermoedelijk gepaard zou gaan met het verdwijnen van microhabitats in de beek (slib- en zandbedden) die nodig zijn voor de voortplanting van de Beekprik (zeldzame en beschermde soort). Milderende maatregelen: 1. Vrijwaren van elzenbroekbos en beekloop Zutendaalbeek In de Passende Beoordeling wordt voorgesteld om een deel van het broekbos (incl. de beekloop) te vrijwaren van bebouwing (deels als ‘niet te ontwikkelen terrein’, deels als ‘bufferzone’). In totaal zou dan ca. 1,7ha47 broekbos binnen de huidige planperimeter behouden blijven

47

In de Passende Beoordeling (Econnection, 2008) bedraagt de totale oppervlakte te behouden broekbos minstens 1,9ha (zie bijlage). Dit verschil in oppervlakte is te wijten aan een verschillende planperimeter: de zuidelijk grens van het plangebied in de Passende Beoordeling ligt iets verder zuidwaarts in vergelijking met de zuidelijk grens in voorliggend plan-MER.


60/115


04/005619


Vanuit onze inzichten wordt gepleit om het volledige elzenbroekbos langs de Zutendaalbeek te behouden. Voor een goede instandhouding van dit prioritair habitat dient immers ook buiten de grenzen van de SBZgebieden de nodige inspanningen te worden genomen om dit habitat te behouden. Behoud van het volledige elzenbroekbos betekent dat het volledige terrein tussen de Bilzerweg en het bestaand recreatief fietspad gevrijwaard blijft van bebouwing (ca. 2ha). Dit onbebouwd terrein bestaat uit een ‘groene zone’ en een ‘beboste bufferzone’ (buffer minstens 25m breed) (Fout! Verwijzingsbron niet gevonden.).

Figuur 8: Inrichtingsschets ter vrijwaring van de Zutendaalbeek en het begeleidend elzenbroekbos

2. Compensatie voor het verlies aan (zeer) waardevolle natuur In de Passende Beoordeling is een compensatievoorstel opgenomen om het direct verlies aan (zeer) waardevolle natuur te milderen. De compensatie gebeurt op een tweevoudige manier. Ten eerste zullen volgende planologische wijzigingen worden doorgevoerd: 1. 2. 3.

het gebied net ten zuiden van het plangebied wordt herbestemd van ‘reservegebied voor industriële uitbreiding’ naar ‘natuurgebied’; het gebied ‘De Branderij’ dat thans planologisch ‘ontginningsgebied met nabestemming bosgebied’ is, krijgt uitsluitend een groenbestemming; het valleigebied van de Bezoensbeek ten noorden van het Albertkanaal wordt deels omgezet naar ‘groengebied'.

Daarnaast zullen natuurinrichtingswerken worden uitgevoerd ter hoogte van de Bezoensbeekvallei (ten noorden van het kanaal) om de landschapsecologische waarde van de vochtige en droge graslanden en bossen hier te versterken (voor een beschrijving van de voorziene inrichtingsmaatregelen: zie Passende Beoordeling). De realisatie van het bedrijventerrein Genk-Zuid Oost kan pas doorgaan op het moment dat de drie planologische wijzigingen zijn doorgevoerd Dit is volgens de Passende Beoordeling immers een voorwaarde om een gunstige staat van instandhouding te bereiken. Dit is een randvoorwaarde om te kunnen besluiten tot niet significante negatieve effecten.


61/115


04/005619


4.2.2

Receptor Landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie

Direct verlies landschapselementen Voor de ontwikkeling van het bedrijventerrein zal een beboste strook langs het Albertkanaal moeten verdwijnen. Deze (jong) beboste strook, dooraderd door beken, is kenmerkend voor de relictzone ‘Bossen en kasteelparken te Munsterbilzen’. Dit typische landschap van open ruimten (beekvalleien) en ondoorzichtige massa’s (boscomplex) is thans relatief goed bewaard gebleven ten zuiden van het Albertkanaal. Ten noorden van het kanaal, ter hoogte van het bedrijventerrein EBEMA, is dit landschap al deels verstoord. Ook het Albertkanaal, dwars op het landschap, heeft geleid tot een structurele aantasting van dit overwegend ‘noord-zuid gericht’ landschap. De inname van de bosstrook wordt als licht negatief effect beoordeeld. Indirect/direct verlies archeologisch erfgoed De beschrijving van de referentiesituatie heeft aangetoond dat het voorkomen van archeologische vondsten in het plangebied vrijwel onbestaande is. De directe aantasting van het bodemerfgoed door vergraving is bijgevolg onbestaand. Aantasting van het bodemerfgoed in de directe omgeving van het plangebied kan ontstaan door verandering van de hydrologie, afhankelijk van de wijze van uitvoering van de werken en noodzaak van bemaling (zie discipline grondwater). Rekening houdend met randvoorwaarden vanuit de Passende Beoordeling (Econnection, 2008) waarin gesteld wordt dat het oppompen van grondwater in het industrieterrein niet toegelaten wordt, zal het effect van indirecte aantasting van bodemarchief door verdroging onbestaande zijn.

4.2.3

Receptor Menselijke functies

Direct verlies van ruimtegebruik is enkel mogelijk binnen het plangebied. Fietsrecreatie is de enige menselijke functie in het plangebied. Naar alle waarschijnlijkheid zal het fietsverkeer langs Albertkanaal (jaagpad) geheel of gedeeltelijk worden ingenomen voor los- en laadactiviteiten en hierdoor functioneel verdwijnen. Ook het fietspad dwars doorheen het plangebied zal mogelijks moeten verdwijnen. In de milderende maatregelen van de Passende Beoordeling voorziet men een omlegging van het fietsverkeer langs de zuidelijke grens van het bedrijventerrein waarna dan meer oostelijk terug op de kanaalweg kan aangesloten worden. Ten westen van het plangebied moet de fietsverbinding terug aansluiten op het functionele fietsroutenetwerk richting Genk. De precieze locatie van de fietsverbinding tussen het plangebied en het bedrijventerrein Genk-Zuid (vanaf de Bilzerweg) moet worden bekeken bij effectieve realisatie van de zuidelijke percelen van Genk-Zuid. Door omlegging van het fietsverkeer wordt het fietsnetwerk niet verbroken, dit is een neutraal effect (zie ook bespreking netwerkeffecten, discipline mobiliteit).

4.3

Verstoringseffecten

4.3.1

Receptor Natuur

4.3.1.1

Via bodem en grondwater

Bij inname van het terrein en grotendeels verharden ervan zal een deel van het inzijggebied binnen de vallei van de Demer verloren gaan. Dit verlies is ten opzichte van de totaliteit van het gebied eerder verwaarloosbaar. De watervoerende lagen (freatische watertafel gelegen op een diepte van ongeveer 10 m) ter hoogte van het plangebied zijn niet afgeschermd en zeer kwetsbaar te noemen. Bij realisatie van het bedrijventerrein Plan-MER Economisch Netwerk Albertkanaal

62/115


04/005619


bestaat kans op grondverontreiniging tengevolge van infiltratie van vervuilende stoffen (via uitspoeling en/of calamiteit). Bij een (zeer) diepe en langdurige bemaling bestaat mogelijks een impact op de vochtige elzenbroekbos. Om een eventuele wijziging van de grondwaterkwantiteit en –kwaliteit te vermijden wordt volgende milderende maatregel opgenomen bij het planvoorstel van de Passende Beoordeling: • Het oppompen van grondwater in het bedrijventerrein voor industriële of huishoudelijke doelen (tijdens exploitatie) wordt niet toegelaten’ • De oppervlakken waarop mogelijk stoffen worden opgeslagen van waaruit verontreinigde stoffen kunnen uitlogen of uitspoelen, worden verhard met een niet poreuze grondbedekking. Alle afvloeiwater van deze opslagplaatsen wordt opgevangen en naar de waterzuiveringsinstallatie of aan te leggen DWA-riolering afgevoerd.

4.3.1.2

Via oppervlaktewater

Bij realisatie van het bedrijventerrein bestaat het risico dat vervuild water in de Zutendaalbeek en/of de Bezoensbeek, en zo in het waardevol natuurgebied Munsterbos – Staatsvijvers, terecht komt. Dit is een negatief effect. In de Passende Beoordeling worden volgende milderende maatregelen opgenomen ter bescherming van de oppervlaktewaterkwantiteit- en kwaliteit: • geen rechtstreekse lozing van hemelwater of afvalwater in de Zutendaalbeek en de Bezoensbeek. • piekdebieten, die op korte tijd sterk de morfologie van de beekloop kunnen beïnvloeden, worden vermeden. • het oppervlaktewater (RWA) dat op de verharde oppervlakten valt, zal worden opgevangen in een breed open grachtensysteem binnen het bedrijventerrein. De grachten worden beplant met riet en andere zuiverende waterplanten. Voor de buffering worden door de bevoegde instanties (provinciebestuur, VMM) normen opgelegd die via de bouwvergunning dienen gerespecteerd te worden. • Indien dit nodig zou blijken zullen olieafscheiders geplaatst worden. • Met betrekking tot het bedrijfsafvalwater en sanitair water zullen eveneens de wettelijke normen en bepalingen gevolgd worden en bepalingen gevolgd worden. Ofwel zullen de bedrijven aansluiten op het aan te leggen rioleringsnet wanneer dubbele riolering wordt aangelegd (DWA), ofwel wordt een eigen waterzuivering voorzien.

De olieafscheiders worden bij voorkeur ter hoogte van de instroom van de grachten voorzien.

Volgende bijkomende milderende maatregel dient te worden opgenomen: De inrichtingsstudie die bij de vergunningsaanvraag voor de stedenbouwkundige vergunning gevoegd zal worden, dient aan te tonen dat de voorziene volumes aan buffering voldoen. Vooreerst moet hemelwater minstens gedeeltelijk opgevangen worden in een hemelwaterput. Volgens een verstrenging van de hemelwaterverordening (principieel door de Vlaamse Regering goedgekeurd op 8 februari 2013) moet een hemelwaterput minimaal 5.000 l bevatten. Bij de randvoorwaarden vanuit de passende beoordeling is reeds het volgende gesteld:


63/115


04/005619


“Al het oppervlaktewater zal opgevangen worden in een breed open grachtensysteem binnen het bedrijventerrein. Deze grachten, die tevens als bufferbekken dienst doen, worden waterdicht gemaakt zodat infiltratie naar de ondergrond en mogelijke verontreiniging van het grondwater en de kwelstromen, vermeden wordt. De grachten worden beplant met riet en andere zuiverende waterplanten en worden voorzien van olieafscheiders zodat het afvloeiwater grotendeels gezuiverd en ontdaan wordt van zwevende deeltjes. Voor de lozing van het effluent bestaan er twee opties: ofwel lozing in het Albertkanaal, ofwel de afwatering aankoppelen op het uit te bouwen gescheiden rioleringsstelsel van Genk-Zuid.” In de passende beoordeling is ook aangehaald dat voor de buffering door de provincie Limburg normen opgelegd werden : “de bergingscapaciteit dient voldoende groot te zijn à rato van 150 m³/ha verharde oppervlakte; de uitstroom dient te worden beperkt (knijpafsluiter) tot maximum 5 l/s per ha aangesloten verharde oppervlakte”. Mogelijks worden deze normen verstrengd door de verstrenging van de gewestelijke hemelwaterverordening. Voor een verharde oppervlakte van meer dan 2,5 ha wordt in de principieel goedgekeurde verordening een volume van 330 m³/ha voorop gesteld in geval van een knijpleiding; een volume van 250 m³/ha in geval van een wervelventiel. Bij voorkeur wordt aangesloten op het gescheiden rioleringsstelsel van Genk-Zuid. Enkel indien kan aangetoond worden dat het water kwalitatief voldoet kan dit afgevoerd worden naar het Albertkanaal. De inrichtingsstudie die bij de vergunningsaanvraag voor de stedenbouwkundige vergunning gevoegd zal worden, dient aan te tonen dat de voorziene oppervlaktes en volumes aan infiltratievoorzieningen minstens voldoen aan de vereisten.

4.3.1.3

Via geluid en beweging (rustverstoring)

Rustverstoring kan optreden door beweging (rijdende auto’s, vrachtwagens, bulldozers,O) en door lawaaihinder. Rustverstoring heeft vooral een directe negatieve invloed op fauna door afname van broedsucces, afname van biotoopoppervlak en negatieve energiebalans. Verschillende studies onderzochten reeds het effect van verkeerslawaai op o.a. broedvogels. Echter, specifieke studies over de invloed van bedrijventerreinen op nabijgelegen natuurgebieden zijn (nog) niet beschikbaar. Net als bij verkeerslawaai, zal ook hier het effect sterk afhankelijk zijn van de aard van de activiteit die op het terrein wordt uitgevoerd. Het geproduceerde geluid op een bedrijventerrein zal vermoedelijk hoofdzakelijk discontinue van aard zijn waardoor een gewenning minder snel of niet zal optreden (dit zou wel het geval zijn bij continue geluidsbronnen zoals verkeersgeluid). De inplanting van een bedrijventerrein (inclusief het bijkomend verkeer) zal naar alle waarschijnlijkheid aanleiding geven tot een verhoging van het geluidsklimaat. Dit zal een negatief effect hebben op habitatkwaliteit van de aangrenzende boscomplexen (o.a. het Munsterbos met omgevend naaldhoutbestand, De Branderij). In de Passende Beoordeling worden volgende milderende maatregelen opgenomen ter beperking van de geluidsverstoring: • De aan- en afvoerwegen, die gelegen zijn langs natuur(beschermings)gebieden, (o.a. de N730 en ontsluiting binnen bedrijventerrein) niet voorzien van verkeersdrempels. Op die manier wordt verkeerslawaai van optrekkende vrachtwagens vermeden. • Een goed onderhoud van de weginfrastructuur; putten en andere oneffenheden in het wegdek herstellen.


64/115


04/005619


• Aanleg van een gronddam van minstens 5m langs de zuidgrens van het plangebied. Deze berm wordt dicht bebost met streekeigen struweel. De gronddam kan eventueel getrapt worden aangelegd. • Bij de bouw van bedrijfshallen waarin lawaaierige activiteiten zullen plaatsvinden dienen geluidsabsorberende materialen (bv. Rockfon rotswolplaten met glasvliesafwerking) aangebracht te worden. • Voor een goede geluidsbuffering is het van belang dat het bedrijventerrein een zo beperkt mogelijke ophoging kent om te vermijden dat bedrijfsgebouwen of opslagplaatsen (in sterke mate) boven de geluidsberm uitkomen. • De machines die op het industrieterrein worden ingezet, moeten geluidsarm zijn.

Vanuit onze inzichten dient volgende bijkomende milderende maatregel te worden opgenomen: • Mogelijke aanleg van een gronddam in de oostelijke bufferzone (langs de te vrijwaren groenzone van Bezoensbeekvallei), dit in hoeverre dit de mogelijke geluidshinder t.a.v. het beschermd natuurgebied De Branderij zal en moet milderen.. Deze berm wordt eveneens begroeid met streekeigen struweel. De modaliteiten van dergelijke gronddam dienen op inrichtings- en projectniveau verder uitgewerkt te worden. • Voor de nieuwe ontwikkelingen op het terrein Genk-Zuid Oost kan een bijkomende mildering erin bestaan dichtst bij gevoelige functies geen bedrijfsactiviteiten met significante geluidsverstoring toe te laten ’s nachts of ’s avonds. • Om de impact op avifaunistisch waardevolle en gevoelige ecotopen zo gering mogelijk te houden dienen de aanlegwerken opgestart te worden vóór de aanvang van het broedseizoen, zodat vogels hun broedterritoria kunnen afstemmen op de aanwezigheid van het bedrijventerrein.

4.3.1.4

Door verzuring/eutrofiëring

Industriële activiteiten en verkeer dragen in belangrijke mate bij tot de luchtvervuiling (stofdeeltjes, koolmonoxide, stikstofoxiden, zwaveloxiden en PAK’s) en bijgevolg tot verzuring en vervuiling van natuurgebieden. Dit negatief effect zal groter zijn in voedselarme systemen zoals deze die voorkomen in de omgeving van het projectgebied (heischrale graslanden, droge en natte heide, schrale hooilanden, zure eikenbossen). Dit zijn tevens bijlage I-habitats van de Habitatrichtlijn. De invloedzone t.o.v. het bedrijventerrein is afhankelijk van omgevings- en klimatologische factoren (voorkomen schermbeplanting, grondwal, windsterkte, windrichting, O) en de aard van de activiteiten die er plaatsvinden. Het bedrijventerrein is specifiek bestemd voor watergebonden bedrijvigheid zoals de overslag van goederen in bulk (zand, grind, metalen, O) en de verhandeling van containers. De opslag en verhandeling van deze goederen kan, vooral bij droog weer, veel stofhinder veroorzaken waardoor het achterliggend natuurgebied negatief kan beïnvloed worden. In de Passende Beoordeling worden volgende milderende maatregelen opgenomen ter beperking van de stofhinder: • Stofhinder vermijden via sproei-installaties. • Aan de zuidrand van het plangebied wordt een beboste gronddam aangelegd. Deze berm zal ook de stofhinder naar het omliggende natuurgebied beperken. • Voor een goede buffering is het van belang dat het bedrijventerrein een zo beperkt mogelijke ophoging kent om te vermijden dat bedrijfsgebouwen of opslagplaatsen (in sterke mate) boven de gronddam uitkomen.


65/115


04/005619


Vanuit onze inzichten dient volgende bijkomende milderende maatregel te worden opgenomen: • Aanleg van een beboste gronddam in de oostelijke bufferzone (langs de te vrijwaren groenzone van Bezoensbeekvallei). De gronddam zal de mogelijke stofhinder t.a.v. het beschermd natuurgebied De Branderij milderen.

4.3.1.5

Door lichtverstoring

Verkeer en bedrijfsactiviteiten geven ook aanleiding tot een visuele verstoring voor fauna, veroorzaakt door wegverlichting of verlichting op het industrieterrein. Verlichting, en dan vooral de UV/blauwe component (wit licht), beïnvloedt natuurlijke processen bij vogels (zoals voortplanting, trek en rui) en veroorzaakt aantrekking en afstoting (de Molenaar et al., 1997, 2000). In een specifiek onderzoek naar de mogelijke invloed van wegverlichting op grondbroeders (hier: Grutto’s) van open landschappen bleek verlichting een statistisch significant en negatief te hebben op de habitatkwaliteit van het broedgebied van Grutto’s. Deze invloed kan zich uitstrekken over enkele honderden meters. Vermoedelijk kan deze conclusie ook doorgetrokken worden naar andere soorten, alhoewel hierover geen specifieke gegevens beschikbaar zijn. Het inschatten van de ecologische invloedzone per soort is dus niet gemakkelijk. Voor veel soorten zijn trouwens geen exacte gegevens beschikbaar. Op basis van literatuur (Van der Zande, 1984, Peltzer, 1987, Belonje, 1986, Gendebien en Mörzer Bruijns, 1970) kunnen een aantal belangrijke soorten die in het gebied of de onmiddellijke nabijheid voorkomen of voorkwamen ingedeeld worden in de volgende verstoringsgevoeligheidsklassen: - niet of weinig gevoelig: Zwarte specht - matig gevoelig: Wintertaling, Zomertaling, Boomleeuwerik, Wespendief, Blauwborst - gevoelig: Porseleinhoen, Tapuit, Grauwe klauwier, Roerdomp, Watersnip - zeer gevoelig: Korhoen, Nachtzwaluw, Bruine kiekendief, Grauwe kiekendief, Klapekster. Andere bronnen (Stiltegebieden in Limburg, Lisec, 1997) of eigen ervaringen geven soms andere indelingen of plaatsen al deze soorten onder de algemene term ‘storingsgevoelig’. De omgeving van het plangebied ondervindt momenteel weinig tot geen lichtvervuiling (lichtarm). Elke toename van verlichting door de nieuwe bedrijvigheid en wegenis kan een belangrijke negatieve impact hebben op de aanwezige soorten in de achterliggende natuurgebieden (o.a. Munsterbos en De Branderij). In de Passende Beoordeling worden volgende milderende maatregelen opgenomen ter beperking van de lichtverstoring: • De eventueel te plaatsen verlichting van het bedrijventerrein wordt tot het aller-noodzakelijkste beperkt. • De verlichting wordt uitgevoerd in energiearme natrium hogedruklampen in een full-cutoff reflectorarmatuur die zorgt voor een neerwaartse gebundelde lichtstraal met zo weinig mogelijk lichtverstrooiing. Dit soort verlichting trekt weinig of geen insecten aan, en dus ook geen predators (zoals vleermuizen). • Het gebruik van wit licht moet vermeden worden • De eventueel gebruikte verstralers worden niet naar het zuiden gericht om het achterliggende natuurgebied niet te verstoren. • Aan de zuidrand van het plangebied wordt een beboste gronddam aangelegd. Deze berm zal ook de lichthinder naar het omliggende natuurgebied beperken. • Voor een goede buffering is het van belang dat het bedrijventerrein een zo beperkt mogelijke ophoging kent om te vermijden dat bedrijfsgebouwen of opslagplaatsen (in sterke mate) boven de gronddam uitkomen.


66/115


04/005619


Vanuit onze inzichten dient volgende bijkomende milderende maatregel te worden opgenomen: • Aanleg van een beboste gronddam in de oostelijke bufferzone (langs de te vrijwaren groenzone van Bezoensbeekvallei). De gronddam zal de mogelijke lichthinder t.a.v. het beschermd natuurgebied De Branderij milderen.

4.3.1.6

Effecten in het verticale vlak (windmolens)

Met betrekking tot de eventuele mogelijkheid om in het betrokken gebied windmolens te plaatsen, kunnen de volgende studies aangehaald worden: -

Windplan Vlaanderen Vlaamse risico-atlas vogels-windturbines INBO

Windplan Vlaanderen In het Windplan Vlaanderen worden mogelijke inplantingsplaatsen voor windturbines in Vlaanderen weergegeven. Hierbij wordt rekening gehouden met ondermeer windaanbod, plaatsconfiguraties, landschappelijke inpassing, netinpassing, milieuvoorwaarden en vogelbeschermingsgebieden. Op basis van de beschikbare ruimtelijke informatie werd een analyse van het grondgebied uitgevoerd. Het grondgebied werd verdeeld in vier klassen. Klasse 0 kan worden beschouwd als zijnde harde uitsluitingen. Klasse 1 betreft de gebieden die vanuit het bestaande wettelijk kader het gemakkelijkst kunnen vergund worden. Deze klasse bevat vooral industrie gebieden en zones voor openbaar nut. Klasse 2 bevat voornamelijk landbouwgebieden die omwille van het open karakter zeer goed geschikt zijn. Landschappelijk waardevol agrarisch gebied valt onder klasse 3. Naast deze verschillende klassen zijn op de kaart ook buffergebieden ingetekend van 250 m rond woningen en groen- of natuurgebieden en 500 m ten opzichte van vogelrichtlijngebieden. Vlaamse risico-atlas vogels-windturbines INBO De Vlaamse risico-atlas vogels-windturbines is een dynamisch beslissingsondersteunend instrument rond de risico’s voor vogels en vleermuizen bij geplande windturbines in Vlaanderen. De atlas is opgemaakt door het INBO. In deze risicoatlas is Vlaanderen op basis van verschillende deelkaarten opgesplitst in gebieden met risicoklassen 0 tot 3 (laag tot hoog risico). De risicoatlas vogels-windturbines kan beschouwd worden als een startpunt in de analyse en beoordeling van geplande windturbines. Een verdere impactanalyse op project- of planniveau zal moeten onderzoeken of de effecten werkelijk aanzienlijk (significant) kunnen zijn voor de belangrijke natuurwaarden. Situering Genk Zuid Oost t.o.v. Windplan Vlaanderen en de Vlaamse risico-atlas vogels-windturbines Vlaamse risico-atlas windturbines INBO GZO

vogels-

Windplan Vlaanderen (zie legende onder de tabel)

Risicoklasse 2

Klasse 1

Betekenis : Risico

Betekenis : gebieden die vanuit het bestaande wettelijk kader het gemakkelijkst kunnen vergund worden

Met betrekking tot de indeling volgens Windplan Vlaanderen dient de randbemerking gemaakt dat in de passende beoordeling voorzien is dat er een planologische verschuiving komt, waarin oa. het gebied net ten


67/115


04/005619


zuiden van het plangebied wordt herbestemd van ‘reservegebied voor industriële uitbreiding’ naar ‘natuurgebied’; Brengen we deze wijziging in rekening, dan komt het gebied van Genk Zuid Oost binnen de buffer van 250 m rond natuurgebied te liggen, waardoor het gebied volgens het opzet van Windplan Vlaanderen uitgesloten wordt. Gezien ook vanuit de Vlaamse risico-atlas aangegeven wordt dat de inplanting van windturbines een risico inhoudt op deze locatie, wordt het inplanten van windturbines op deze locatie niet wenselijk geacht. Een verdere impactanalyse op projectniveau zal moeten onderzoeken of de effecten werkelijk aanzienlijk (significant) kunnen zijn voor de belangrijke natuurwaarden.

4.3.2

Receptor Menselijke functies

4.3.2.1

Via bodem en grondwater

Voor de discipline mens zijn geen negatieve effecten te verwachten tengevolge van veranderingen op bodem en/of grondwater 4.3.2.2

Via oppervlaktewater

Bij realisatie van het bedrijventerrein wordt geen overstromingsgebied ingenomen. De hierboven vermelde randvoorwaarden rond oppervlaktewater t.a.v. voor de receptor Natuur, zal indirect ook een positief effect hebben op de receptor Mens. 4.3.2.3

Visuele verstoring

Ten aanzien van het openruimtegebied ten oosten en ten zuiden van het plangebied vormt de oprukkende industrie van Genk-Zuid een negatief landschapselement. Bijkomende industriële ontwikkelingen ten oosten van de Bilzerweg (Genk-Zuid Oost en EBEMA) zullen een negatief effect hebben op de belevingswaarde van het studiegebied voor recreanten en omwonenden. In de Passende Beoordeling worden volgende milderende maatregelen opgenomen ter beperking van de visuele verstoring: • Ter visuele buffering zal het bedrijventerrein ten oosten, zuiden en westen worden begrensd door een bufferzone van minstens 25m breed (op bedrijventerrein). Deze bufferzone wordt of blijft dicht bebost. Er wordt maximaal gestreefd naar een behoud van de bestaande vegetatie in deze zones. • Voor een goede buffering is het van belang dat het bedrijventerrein een zo beperkt mogelijke ophoging kent om te vermijden dat bedrijfsgebouwen of opslagplaatsen (in sterke mate) boven de groenbuffer uitkomen. • Het recreatief fietspad integreren in de bufferstrook binnen het eigenlijk bedrijventerrein zo dit verenigbaar is met de toekomstige economische activiteiten. Op die manier is het gescheiden van de eigenlijke industriële activiteiten en de omliggende natuurgebieden. Fout! Verwijzingsbron niet gevonden. is een schets van een mogelijke bufferstrook.


68/115


04/005619


Figuur 9: Mogelijk opbouw van bufferzone industrieterrein met geïntegreerd fietspad (bron: Passende Beoordeling, Econnection, 2008)

Bijkomende milderende maatregel: De industriële activiteiten aan de kant van de kanaaldijk moeten zoveel mogelijk visueel worden afgeschermd met streekeigen groen om het uitzicht voor de gebruikers van de recreatieve fietsroute ten noorden en ten zuiden van het Albertkanaal te milderen OP VOORWAARDE DAT dit verenigbaar is met de toekomstige economische activiteiten.. 4.3.2.4

Geluid- en Luchthinder

Zie volgende hoofdstuk mbt milieuzonering. 4.3.2.5

Cumulatief verstoringseffect naar bewoning

Voor het gebied Genk Zuid Oost wordt uitgegaan van een ontwikkeling met watergebonden activiteiten. Fout! Verwijzingsbron niet gevonden. geeft een overzicht van de bedrijfstypes en richtafstanden voor watergebonden activiteiten zoals opgenomen in de VNG-studie. Andere activiteiten kunnen eveneens binnen zones voor watergebonden activiteiten voorzien worden, op voorwaarde dat een specifieke relatie met het watergebonden karakter kan aangetoond worden (bv betonwarenfabrieken waarvoor grondstoffen in hoofdzaak worden aangevoerd via water en/of afvoer van de eindproducten eveneens via water is voorzien). Indien de intentie bestaat om Seveso-bedrijven op het bedrijventerrein toe te laten, is de opmaak van een RVR noodzakelijk. Hierbij wordt alvast aangegeven dat op een afstand van minder dan 2 km gevoelige functies (woningen) aanwezig zijn (zie kaart 12.10).


69/115


04/005619


Tabel 4: Bedrijfstypes en richtafstanden watergebonden activiteiten (en goederenvervoer) (naar VNG, publikatie Nr. 9 uit 1999)48 Omschrijving

Afstanden in meters Geur

Categorie

Stof

Geluid

Gevaar

Grootste

Laad-, los- en overslagbedrijven tbv binnenvaart Containers

0

10

300

50r

300

4.2

Tankercleaning

300

10

100

200

300

4.2

Stukgoederen

0

10

100

50

100

3.2

Ertsen, mineralen ed, opslagopp <2.000 m²

30

200

300

30

300

4.2

Ertsen, mineralen ed, opslagopp ≥2.000 m²

50

500

700

50

700

5.2

Granen of meelsoorten, vc <500 t/u

50

300

200

50r

300

4.2

Granen of meelsoorten, vc ≥500 t/u

100

500

300

100

500

5.1

Steenkool, opslagopp <2.000m²

50

300

300

50

300

4.2

Steenkool, opslagopp ≥2.000m²

50

500

500

100

500

5.1

Olie, LPG ed

100

0

50

700

700

5.2

Situering woongebieden Kaart 12.10 geeft een beeld van de woongebieden in de omgeving van het plangebied. Deze kaart is opgemaakt op basis van informatie van het gewestplan (potentiële woongebieden) en de biologische waarderingskaart (dit is een gebiedsdekkende kartering die naast ecologisch waardevolle gebieden eveneens andere zones, zoals bebouwing, aanduidt). De dichtstbijgelegen woningen bevinden zich op een afstand van ongeveer 500 m ten noordoosten (overzijde Albertkanaal) van het plangebied (uitgaande van oorspronkelijke afbakeningsvoorstel dat geen rekening houdt met aanpassing van het plangebied ifv effecten op natuur. De vermelde afstand is maw de afstand tov de gemeentegrens). Zuidwaarts het plangebied is langsheen de Zutendaalweg een woonlint aanwezig. De meest nabijgelegen woningen van dit lint bevinden zich op een afstand van ongeveer 1 km. In functie van de uitwerking van een zoneringsvoorstel wordt vereenvoudigd verondersteld dat de meest nabijgelegen woningen kunnen beschouwd worden als een ‘rustige woonwijk’ zoals in de VNG-studie gedefinieerd (worst case benadering; woningen langsheen de Zutendaalweg kunnen eventueel beschouwd worden als behorend tot het omgevingstype ‘gemengd gebied’ zoals in de VNG-studie gedefinieerd. Op basis van bovenstaande kan gesteld worden dat onderzoek naar een milieuzoneringsvoorstel wenselijk is. Milieuzoneringsvoorstel Rekening houdend met de vorm van het plangebied is enkel een milieuzonering in noordwest-zuidoostelijke zin relevant; een zonering parallel met de lengterichting van het kanaal zou immers leiden tot een indeling in te smalle percelen waarvan de rechtstreeks link met het kanaal bovendien wordt verbroken.

48

Lettercodes die verwijzen naar Nederlandse wetgeving zijn niet mee overgenomen in de tabel.


70/115


04/005619


Omwille van de aanwezige woningen ten noordoosten wordt voorgesteld in een oostelijke strook van het plangebied (tot een afstand van 500 m tot de gemeentegrens) de toegestane activiteiten te beperken tot die activiteiten die behoren tot milieucategorie 5.1 of minder (zoals in de VNG-studie gedefinieerd). Voor de resterende ruimte kunnen, rekening houdend met bebouwing langsheen de Zutendaalweg, activiteiten tot en met milieucategorie 5.249 toegelaten worden. De activiteiten die hier uitgesloten worden zijn zeer grootschalige bedrijven waarbij voornamelijk verstoring door geluid bepalend is voor de aan te houden richtafstanden. Mits het nemen van maatregelen om effecten te beperken (zoals aanleg van geluidsbermen en/of brongerichte maatregelen) en uitvoering van een specifiek geluidsonderzoek voor concrete milieuvergunningsaanvragen, kunnen activiteiten uit deze categorie wel toegestaan worden indien aangetoond wordt dat hinder naar bewoning toe beperkt blijft. Dit betekent dat activiteiten van alle milieucategorieën, uitgezonderd categorie 6 op het terrein kunnen toegestaan worden. Activiteiten die tot categorie 650 behoren zijn zeer sterk verstorende activiteiten, waarvoor ook het veiligheidsaspect in de meeste gevallen bepalend is. Algemeen kan gesteld worden dat de beperkingen die vanuit milieuzoneringsprincipes gelden voor dit terrein slechts een beperkte weerslag hebben op het kunnen toestaan van gewenste activiteiten binnen het plangebied. Op basis van bovenstaande kan bovendien aangenomen worden dat, omwille van de relatief grote afstand tot de woningen, de aanleg van geluidsbuffers (onder de vorm van schermen of bermen) niet a priori noodzakelijk wordt geacht ifv de bewoning in de omgeving.

4.4

Netwerkeffecten

4.4.1

Ecologische verbindingen

De aanwezige ecologische verbindingen werden reeds eerder besproken De beoordeling van de effecten van industriële ontwikkeling in het plangebied op de momenteel aanwezige functionele verbindingen gebeurt grotendeels op basis van expert judgement en gekende inventarisgegevens van relevante soorten. Zoals hoger vermeld ligt het plangebied op de lijn van verschillende natte en droge natuurverbindingen. Door de spontane natuurontwikkeling in het plangebied met o.a. eiken-berkenbos en open heidevlekjes, functioneert het gebiedje als een belangrijke stapsteen tussen gelijkaardige droge ecotopen ten noorden en ten zuiden van het Albertkanaal, meerbepaald de boskernen met heiderelicten op de zuidrand van het Kempens Plateau in Zutendaal en Maasmechelen (ten noorden van het kanaal), en het Munsterbos, De Branderij, Bonijterbos en Zangerheide ten zuiden van het kanaal. Dit boscomplex met heiderestanten maakt deel uit van een groot ecologisch netwerk van droge heide en schraalgraslandecotopen (zie macro/mesoniveau). Dat netwerk zal in de toekomst nog in waarde toenemen bij uitvoering van de recent opgestelde bosbeheerplannen voor het Kempens Plateau waarin ruime aandacht gaan naar het creëren van open plekken.

49

Onder andere volgende activiteiten behoren tot categorie 5.2: aardgaswinningen incl gasbehandelingsinstallaties met een vermogen van meer dan 10.000.000Nm³/d, steenbrekerijen, vetsmelterijen, visverwerkingsbedrijven voor het drogen van vis, veevoerfabrieken voor destructie en voor vervaardiging van beender-, veren-, vis en vleesmeel, veevoederdrogerijen (gras, pulp, groenvoeder, veevoeder met capaciteit van meer dan 10t/u water), luchtscheidingsinstallatie met vc meer dan 10t/d lucht, kunstharsenfabriek, betonwarenfabriek met persen, triltafels of bekistingtrillers met een productiecapaciteit van meer dan 100t/d, natuursteenbewerkingsbedrijven met breken, zeven of drogen met een verwerkingscapaciteit van meer dan 100.000t/j, ruwijzer en staalfabrieken met productiecapaciteit van meer dan 1.000t/j, draadtrekkerijen, koudbandwalserijen en profielzetterijen met productiecapaciteit van meer dan 2.000m², scheepssloperijen, O 50 Activiteiten die tot deze milieucategorie behoren zijn beperkt (volgens activiteitenlijst uit VNG-studie). Het betreft aardolieraffinaderijen, splijt- en kweekstoffenbewerkingsbedrijven, ruwijzer- en staalfabrieken met een productiecapaciteit van meer dan 1000t/j, koolelektrodenfabrieken, kerncentrales met koeltorens en afvalverwerkingsbedrijven voor radio-actief afval


71/115


04/005619


De waardevolle schakelfunctie van het plangebied wordt bovendien nog versterkt door de aanwezigheid van goed ontwikkelde kanaaltaluds met schaalgrasland. Ondermeer voor vlinders en andere ongewervelden is deze droge natuurverbinding van bovenlokaal belang. Gelegen ter hoogte van de valleitjes van Zutendaalbeek en Bezoensbeek speelt het plangebied ook een cruciale rol als natte ecotoopverbinding. Deze twee zijbeken ontspringen op de zuidelijke steilrand van het Kempens Plateau en stromen richting de Demervallei, ten zuiden van het plangebied. Stroomafwaarts voeden ze verschillende waardevolle natuurgebieden (o.a. Munsterbos – De Staatsvijvers). Het plangebied ligt bovendien temidden van een netwerk wettelijk beschermde natuurgebieden, ondermeer de SBZ-deelgebieden van het Habitatrichtijngebied ‘Overgang Kempen - Haspengouw’, en de deelgebieden van het VEN-gebied ‘De Beekvalleien overgang Kempen – Haspengouw’. 4.4.1.1

Droge noord-zuidverbinding

Door de realisatie van het bedrijventerrein en de aanleg van bijkomende ontsluitingen zal de ecologische verbindingszone tussen het Stelebos en het Munsterbos (met omgevend naaldhoutbestand) sterk worden verkleind. Omwille van de reeds bestaande barrières tussen deze twee boscomplexen (door Albertkanaal, industrieterreinen Genk-Zuid51, EBEMA en Sledderlo), is een bijkomend barrière-effect hier des te kritischer en vormt aldus een reële bedreiging voor de natuurwaarden van de omliggende natuur(beschermings)gebieden. Door inplanting van een bedrijventerrein wordt een voor fauna en flora ongeschikt terrein gecreëerd Vele soorten zullen dit ‘vreemd’ biotoop daarom vermijden waardoor uitwisseling van populaties onmogelijk wordt gemaakt. Zowel het verbreken van huidige relaties als het hypothekeren van gewenste relaties worden daarom significant negatief beoordeeld. Te meer omdat de afstand tussen beide bossen in de huidige situatie het kleinst is ter hoogte van het plangebied. Voorgestelde milderende maatregel vanuit Passende Beoordeling (Econnection, 2008): Zoals reeds vermeld onder de effectgroep ‘direct ruimtebeslag’ zal het (in)direct verlies aan waardevolle natuur op een tweevoudige manier worden gecompenseerd. Ten eerste zullen volgende planologische wijzigingen worden doorgevoerd: 1. 2. 3.

het gebied net ten zuiden van het plangebied wordt herbestemd van ‘reservegebied voor industriële uitbreiding’ naar ‘natuurgebied’; het gebied ‘De Branderij’ dat thans planologisch ‘ontginningsgebied met nabestemming bosgebied’ is, krijgt uitsluitend een groenbestemming; het valleigebied van de Bezoensbeek ten noorden van het Albertkanaal wordt deels omgezet naar ‘groengebied'.

Daarnaast zullen natuurinrichtingswerken worden uitgevoerd ter hoogte van de Bezoensbeekvallei (ten noorden van het kanaal) om de landschapsecologische waarde van de vochtige graslanden en bossen hier te versterken (voor een beschrijving van de voorziene inrichtingsmaatregelen: zie Passende Beoordeling). Bij uitvoering van de inrichtingsmaatregelen zal een robuust natuurverbindingsgebied worden gevormd tussen het noordelijk gelegen boscomplex Stelebos – Grote Heide en het zuidelijk gelegen natuurgebied Munsterbos – Staatsvijvers. De opwaardering van de natuurgebieden en natuurverbindingen worden voldoende geacht om de doorbroken droge noord-zuidberbinding ter hoogte van het plangebied te compenseren. Het Albertkanaal zal wel steeds als belangrijke barrière blijven fungeren. Door de planwijzigingen is het behoud van dit natuurverbindingsgebied verzekerd.

51

Het westelijke gedeelte van Genk-Zuid is in de huidige situatie nog braakliggend terrein, maar zal op termijn volledig worden ingenomen door industrie. Hierdoor zullen ook de westelijke migratiemogelijkheden volledig verdwijnen.


72/115


04/005619


Bijkomende milderende maatregel: • De realisatie van het bedrijventerrein Genk-Zuid Oost kan pas doorgaan op het moment dat de drie planologische wijzigingen zijn doorgevoerd. Dit is volgens de Passende Beoordeling immers een voorwaarde om een gunstige staat van instandhouding te bereiken. Dit is een randvoorwaarde om te kunnen besluiten tot niet significante negatieve effecten. • Op ruimtelijk vlak dient een fasering van de industrieterreinen in acht genomen worden waarbij de inname van het terrein Genk-ZO pas kan gebeuren wanneer de watergebonden kavels in Genk-Zuid volledig zijn aangesneden.

4.4.1.2

Droge (zuid)oost-westverbinding

Door realisatie van industrieterrein met watergebonden activiteiten zullen de kanaalbegeleidende graslandstroken naar alle waarschijnlijkheid moeten verdwijnen. Deze waardevolle kanaalbermen vormen, in combinatie met naastgelegen droge (opgehoogde) terreinen, ecologische hotspots tussen Kanne en Bilzen. Meer westwaarts richting Genk is deze corridor praktisch volledig verdwenen door bestaande industrie. Een verdere afbrokkeling van deze waardevolle droge corridor zal een zeer negatief effect hebben op de populaties van verschillende vlindersoorten en andere ongewervelden. Bijkomende milderende maatregel: Bij aanleg van de kade-infrastructuur dient de bermvegetatie van het kanaal zoveel mogelijk te worden gevrijwaard op voorwaarde en in de mate dat dit verenigbaar is met de toekomstige economische activiteiten. Indien mogelijk, kan een gemeenschappelijk laad- en loskade worden aangelegd. 4.4.1.3

Natte noord-zuidverbinding (Bezoensbeekvallei en Zutendaalbeekvallei)

Het plangebied valt samen met twee natte natuurverbindingen, de Zutendaalbeekvallei en de Bezoensbeekvallei. Met de uitbouw van een industrieterrein zullen deze twee waardevolle natuurverbindingen worden onderbroken. Dit zal ongetwijfeld een negatieve invloed hebben op de aanwezige populaties van o.a. de Beekprik. Voorgestelde milderende maatregel vanuit Passende Beoordeling (Econnection, 2008): Om de corridorfunctie van de Zutendaalbeekvallei te behouden wordt in de Passende Beoordeling voorgesteld om het terreingedeelte tussen de Bilzerweg en de beekloop niet als bedrijventerrein te ontwikkelen. Deze groene zone is ca. 100m breed. Bijkomend wordt een beboste buffer van minstens 25m aangelegd tussen het bedrijventerrein en de beekloop. Evenals voor de Zutendaalbeek stelt de Passende Beoordeling voor om de beekloop van de Bezoensbeek niet aan te tasten of te beïnvloeden. In het eindvoorstel van het rapport wordt de Bezoensbeek daarom niet mee opgenomen binnen het bedrijventerrein. Ook hier dient er een beboste buffer van minstens 25m te worden aangelegd tussen de beekloop en het bedrijventerrein. Bijkomende milderende maatregel: Bij de effectgroep direct ruimtebeslag werd vanuit onze inzichten gepleit om het volledige elzenbroekbos langs de Zutendaalbeek te behouden. Voor een goede instandhouding van dit prioritair habitat dient immers ook buiten de grenzen van de SBZ-gebieden de nodige inspanningen te worden genomen om dit habitat te behouden. Behoud van het volledige elzenbroekbos betekent dat het volledige terrein tussen de Bilzerweg en het bestaand recreatief fietspad gevrijwaard blijft van bebouwing (ca. 180m breed). Dit onbebouwd terrein bestaat uit een ‘groene zone’ en een ‘beboste bufferzone’ (buffer minstens 25m breed).


73/115


04/005619


Deze milderende maatregel, die vanuit de effectgroep direct ruimtebeslag wordt voorgesteld, zal ook het barrière-effect van de industrie voor de Zutendaalbeek milderen en wordt daarom sterk aanbevolen. Op basis van voorliggende milieuanalyse wordt voorgesteld om ook het barrière-effect ter hoogte van de Bezoensbeekvallei sterker te milderen dan voorgesteld in de Passende Beoordeling. Vanuit onze inzichten zou de zone tussen beekloop en industrieterrein minstens 35m breed moeten zijn voor een goede instandhouding van de corridorfunctie van de beekloop. Hiervan is 10m aangeduid als ‘groene zone’ en 25m als effectieve ‘beboste bufferzone’. Ook de volledige zone tussen de oostelijke grens van het plangebied en de beekloop wordt gevrijwaard van bebouwing (eveneens aangeduid als ‘groene zone’). De totale breedte van het te vrijwaren terrein langs de Bezoensbeek is ca. 140m. Voornoemde bufferzones en aangehaalde afstanden zijn indicatief aangegeven op onderstaande figuur.


74/115


04/005619


4.4.2

Landschappelijke relaties

Conform de beschrijving van de referentiesituatie ligt het plangebied op een landschapsecologisch belangrijke open-ruimteverbinding tussen het beboste Kempens Plateau in het (noord)oosten en agrarisch landschap van Haspengouw verder zuidwaarts. Het studiegebied maakt deel uit van een uitgestrekte open ruimte dat nauwelijks door (grootschalige) bebouwing is verstoord. De Bilzerweg (N730) had een duidelijke grens kunnen zijn tussen het industriële landschap van het economisch knooppunt Genk enerzijds, en het waardevol gesloten boslandschap, afgewisseld met kleinschalige landbouw anderzijds. Helaas is dit waardevolle openruimtegebied reeds deels verstoord door het bestaande industrieterrein EBEMA. De uitbouw van het industrieterrein Genk-Zuid Oost, aan de overkant van het Albertkanaal, zal de insnijding van de industrie in open-ruimtegebied nog versterken. Bovendien zal de grens industrie versus open ruimte nog meer vervagen. Deze bijkomende verstoring van het waardevol landschap wordt vanuit landschappelijk oogpunt sterk negatief beoordeeld. Voorgestelde milderende maatregel vanuit Passende Beoordeling (Econnection, 2008): In de Passende Beoordeling werd voorgesteld om het verlies van de landschapsecologische verbinding tussen het Stelebos en het Munsterbos te compenseren via een herwaardering van de openruimteverbinding ten oosten van het plangebied (dmv. planologische wijzigingen en natuurinrichtingsmaatregelen). Het voorstel tot compensatie werd reeds beschreven onder de effectgroep Netwerken – Ecologische verbindingen (zie ook Passende Beoordeling). Vanuit landschappelijk oogpunt wordt dit compensatievoorstel voldoende geacht om de doorbroken open ruimteverbinding ter hoogte van het plangebied te compenseren. Vanuit de effectgroep ‘visuele verstoring’ - discipline Landschap wordt bijkomend voorgesteld om de westelijke zone van het plangebied te vrijwaren van bebouwing ifv een mildering van de verstoring van de landschappelijke connectiviteit in het studiegebied.

4.4.3

Menselijke functionele relaties

4.4.3.1


Voor de beschrijving van de netwerkeffecten voor de receptor mens wordt er uitgegaan van de intensiteiten uit de doorrekening van het voorkeursscenario 2020, aangevuld met de 3 bedrijventerreinen uit beslispunt 7. Deze worden vergeleken met de situatie ‘2020 zonder 3 terreinen’, welke fungeert als referentiesituatie om de effecten t.g.v. de ontwikkeling van Genk-Zuid Oost te kunnen beschrijven. In de onderstaande tabellen wordt wordt er een onderscheid gemaakt tussen de intensiteiten in de ochtenden de avondspits, en verder in de intensiteiten personen- en vrachtwagens. Per weg wordt er nog een onderscheid gemaakt in de rijrichting: er staat aangegeven voor weke rijrichting de vermelde intensiteiten gelden - richting noord / richting zuid of richting oost / richting west. Bemerk dat de intensiteiten per wegvak worden aangegeven: de intensiteiten gelden dus voor de wegvakken tussen de kruispunten die staan aangegeven. Met andere woorden: de intensiteiten die ‘boven’ een kruispunt vermeld staan zijn de hoeveelheden vracht- en personenwagens die op dat wegvak en in de aangegeven rijrichting het kruispunt oprijden; de intensiteiten die ‘onder’ een kruispunt vermeld staan zijn de hoeveelheden vracht- en personenwagens die op dat wegvak en in de aangegeven rijrichting het kruispunt verlaten. Het aantal intensiteiten dat ‘tussen’ twee kruispunten staat vermeld is afhankelijk van de hoeveelheid knopen die in het macromodel zijn opgenomen voor dat wegvak.


75/115


04/005619


Tabel 5: Spitsuurintensiteiten N730 Bilzerweg/Zutendaalweg, N750 Oosterring en N730c Taunusweg: situatie ‘2020 met 3 terreinen’ 2020 met 3 terreinen ochtendspits

avondspits

wagens

wagens

wagens

wagens

668

29

643

22

750

30

1200

29

750

30

1200

29

793

33

1397

31

1128

21

728

50

936

27

679

38

936

27

679

38

816

29

789

40

290

12

742

22

275

13

833

14

371

10

152

5

307

13

185

12

119

5

344

5

100

5

272

5

95

7

280

5

135

16

292

5





Richting noord









76/115


04/005619


2020 met 3 terreinen ochtendspits

avondspits

wagens

wagens

wagens

wagens

284

8

143

15

320

8

158

15

316

7

160

15

400

7

192

15

Op basis van deze waarden werden de onderstaande effectbepalingen uitgevoerd. 4.4.3.2

Doorstroming gemotoriseerd verkeer

Om het effect van de ontwikkeling van Genk-Zuid Oost op de doorstroming voor gemotoriseerd verkeer te kunnen beoordelen, worden de intensiteiten gegenereerd voor de situatie ‘2020 met 3 terreinen’ tegenover deze gegenereerd voor de situatie ‘2020 zonder 3 terreinen’ geplaatst. Tabel 6: Spitsuurintensiteiten N730 Bilzerweg/Zutendaalweg, N750 Oosterring en N730c Taunusweg: situatie '2020 met 3 terreinen' en verschil situatie '2020 met 3 terreinen' en situatie '2020 zonder 3 terreinen' 2020 met 3 terreinen ochtendspits

∆ (‘2020 met 3 terreinen’ – ‘2020 zonder 3 terreinen’)

avondspits

ochtendspits

avondspits

wagens

vracht

wagens

vracht

wagens

vracht

wagens

vracht

668

29

643

22

4

0

-4

0

750

30

1200

29

10

0

1

0

750

30

1200

29

10

0

1

0

793

33

1397

31

7

1

3

0

1128

21

728

50

8

-2

-1

0

936

27

679

38

5

-1

0

0

936

27

679

38

5

-1

0

0

816

29

789

40

5

-1

-8

0





Richting noord




N750 Oosterring


77/115


04/005619


2020 met 3 terreinen ochtendspits

∆ (‘2020 met 3 terreinen’ – ‘2020 zonder 3 terreinen’)

avondspits

ochtendspits

avondspits

wagens

vracht

wagens

vracht

wagens

vracht

wagens

vracht

290

12

742

22

6

0

9

0

275

13

833

14

6

0

9

1

371

10

152

5

19

0

7

0

307

13

185

12

18

0

6

0

119

5

344

5

-2

0

3

0

100

5

272

5

-2

0

4

0

95

7

280

5

-2

0

4

0

135

16

292

5

4

1

4

0

284

8

143

15

10

0

0

1

320

8

158

15

10

0

1

1

316

7

160

15

10

0

0

0

400

7

192

15

8

0

0

1

Richting oost




Bij het vergelijken van de intensiteiten voor de situatie ‘2020 met 3 terreinen’ en de situatie ‘2020 zonder 3 terreinen’ valt onmiddellijk op dat de verschillen tussen beide situaties klein zijn. Dit is te verklaren doordat: • de verkeersgeneratie op basis van de te ontwikkelen oppervlakte voor Genk-Zuid Oost relatief beperkt is (zie verder); • het macromodel een spitsuurmodel is, waardoor verkeersintensiteiten klein is in absolute waarde;

de

impact

van

de

ontwikkeling

op

de

• het aanbodnetwerk van het macromodel te grofmazig is en de zones voor verkeerstoedeling vaak te groot zijn om de impact van de ontwikkeling van het bedrijventerrein op kleine en ondergeschikte straten gedetailleerd te kunnen afleiden. De ontsluitingsstructuur voor Genk-Zuid Oost ligt nog niet vast. In de volgende paragrafen zal er, op basis van twee ontsluitingsopties, een effectenbeschrijving en -beoordeling plaatsvinden. Hiervoor is het echter noodzakelijk een idee te hebben over de verkeersgeneratie van Genk-Zuid Oost, indien het terrein is ontwikkeld. De verwachte verkeersgeneratie is gebaseerd op de verkeersverdeling vermeld in de kennisgeving plan-MER ENA, en is weergegeven in de onderstaande tabel.


78/115


04/005619


Hierbij is het belangrijk op te merken dat de netto bijkomende oppervlakte voor het bedrijventerrein mogelijk kleiner zal zijn nadat de milderende maatregelen vanuit de andere disciplines in rekening zijn gebracht. De effecten ten gevolge van de bijkomende verkeersgeneratie zullen in dat geval minder groot zijn. Indien er maatregelen voortkomen uit de beschrijving van de netwerkeffecten voor de receptor mens op basis van de ‘maximale’ bijkomende oppervlakte, zal de noodzaak van deze maatregelen dan ook worden herbekeken in functie van een eventueel kleinere netto bijkomende oppervlakte. Tabel 7: Gebruikte gegevens verkeersverdeling Genk-Zuid Oost Bruto max. oppervlakte bijkomend

Gewenst type bedrijvigheid

Netto max. oppervlakte bijkomend

Bijkomende tewerkstelling

Vrachtvervoer (voertuigbewegingen/dag)

Personenvervoer (voertuigbewegingen/dag)

27

Watergebonden

20,8

208

343

262

Gebruikte kengetallen: Kengetallen vrachtvervoer voor ‘watergebonden’ 16 bewegingen/ha/etmaal Kengetallen personenvervoer voor ‘watergebonden’ 10 personen/ha (geschatte tewerkstelling) *0.9 (bezettingsgraad) *0.7 (aandeel autoverkeer in het totale vervoer) *2 (aankomst en vertrek) Kengetallen zijn afkomstig uit ‘verkeersgeneratie woon- en werkgebieden, vuistregels en kengetallen gemotoriseerd verkeer’, CROW, publicatie 256, oktober 2007.

Door de geschatte toekomstige voertuigbewegingen te koppelen aan de voorgestelde dagverdeling (zie hoger), kan er een uurverdeling beschouwd worden voor het plangebied. Deze is in onderstaande tabel weergegeven. Tabel 8: Gegevens uurverdeling Genk-Zuid Oost

U0

U1

U2

U3

U4

U5

U6

U7

U8

U9

U10

U11

personenwagens

3

2

1

1

2

5

9

17

19

14

13

12

vrachtwagens

3

3

3

5

7

13

21

23

21

21

22

22

U12

U13

U14

U15

U16

U17

U18

U19

U20

U21

U22

U23

personenwagens

13

15

15

17

20

21

18

14

10

9

8

5

vrachtwagens

21

21

22

24

23

20

14

12

9

6

5

3

De volgende 2 ontsluitingsopties voor Genk-Zuid Oost worden beschouwd: • Een rechtstreekse aansluiting van de ontsluitingsweg op de N730 Bilzerweg (bijkomend kruispunt) • Een ontsluiting langs het in te breiden bedrijventerrein ‘Genk Zuid’ (zie hoger). Gezien dit terrein aan de overzijde van de N730 gelegen is, moet deze weg ongelijkgronds gedwarst worden. Merk op dat, volgens de voorwaarden uit de Passende Beoordeling voor het industriegebied Genk-Zuid Oost (Econnection, 2008), de tweede ontsluitingsoptie dient te worden gevolgd. De eerste optie wordt hier echter ook in overweging genomen om de eventuele effecten van de ontwikkeling op de N730 Bilzerweg te kunnen inschatten. Voor beide opties geldt dat, voor personenwagens, enkel de intensiteit bij het wegvak geteld wordt in de richting van de bedrijventerreinen in de ochtendspits, en weg van de bedrijventerreinen in de avondspits (veronderstelling voor woon-werkverkeer). Voor de vrachtwagens zijn de bijkomende spitsuurintensiteiten door 2 gedeeld (vrachtbewegingen kunnen gelijkmatig over de dag verdeeld verondersteld worden).


79/115


04/005619


Optie 1: Een rechtstreekse aansluiting van de ontsluitingsweg op de N730 Bilzerweg In dit geval dienen de spitsuurintensiteiten gegenereerd door Genk-Zuid Oost aan de intensiteiten voor de situatie ‘2020 met 3 bedrijventerreinen’ te worden toegevoegd - merk wel dat dit leidt tot een overschatting van de intensiteiten. Bij de verdeling van de intensiteiten over het netwerk kan men aannemen dat het gros van de verkeersgeneratie van naar het hoofdwegennet (E313/E314) rijdt via de N702. De keuze tussen de N750 Oosterring en de N730c Taunusweg om de N702 te bereiken wordt echter bepaald door het toekomstig beleid aangaande vrachtverkeer: • De gemeente Zutendaal wenst een bijkomend verbod voor zwaar verkeer in te stellen op de N730 ter hoogte van de kanaalbrug. In dit geval kan het vrachtverkeer gegenereerd door Genk-Zuid Oost enkel gebruik maken van de Taunusweg om de N702 te bereiken. • De stad Bilzen wenst echter al het doorgaand zwaar verkeer te weren van de rotonde Taunusweg x N730. Dit komt ook tot uiting in het weerhouden scenario voor de ontwikkeling van Genk-Zuid uit de ruimtelijke visie (zie verder) Bij dit ontsluitingsscenario worden er dus twee opties open gehouden: • Een ontsluiting van alle verkeer van/naar Genk-Zuid Oost via het kruispunt N750 Oosterring x N730 Bilzerweg. Hierbij wordt dan verondersteld dat: -

100 % van de vrachtwagens en 80% van de personenwagens op dit kruispunt van/naar de N750 (en de N702) rijdt; 20 % van de personenwagens op dit kruispunt van/naar Zutendaal rijdt.

• Een ontsluiting van alle verkeer van/naar Genk-Zuid Oost via het kruispunt N730 Zutendaalweg x N730c Taunusweg. Hierbij wordt dan verondersteld dat: -

100 % van de vrachtwagens en 80% van de personenwagens op dit kruispunt van/naar de Taunusweg (en de N702) rijdt; 20 % van de personenwagens op dit kruispunt van/naar Bilzen rijdt.

Elk van deze opties betekent een ‘worst case scenario’ voor de respectievelijke kruispunten en wegvakken. Optie 2: Een ontsluiting langs het in te breiden bedrijventerrein ‘Genk Zuid’ In dit geval dient de verkeersgeneratie door Genk-Zuid Oost volledig te worden opgevangen door de ontsluitingsstructuur van Genk-Zuid. Indien het weerhouden scenario uit de ruimtelijke visie gevolgd wordt, zal de (noordelijke) Taunusweg dan instaan voor de ontsluiting naar het hoofdwegennet. Hierbij wordt bijkomend verondersteld dat: -

100 % van de vrachtwagens en 60% van de personenwagens via de Taunusweg van/naar de N702 rijdt; 20 % van de personenwagens van/naar Zutendaal, resp. Bilzen rijdt.

Capaciteitstoets wegvakken Voor optie 2 is de toename van de hoeveelheid personenverkeer op de N730 Bilzerweg/Zutendaalweg beperkt, en de toename vrachtverkeer gelijk aan 0. Voor optie 1 is er wel een toename in de hoeveelheid vrachtverkeer, en een grotere toename in de hoeveelheid personenverkeer op de N730. Merk op dat indien de huidige tonnagebeperking ter hoogte van Munsterbilzen en Zutendaal, en het gewenst verbod op doorgaand vrachtverkeer ter hoogte van de kanaalbrug in de modelresultaten worden doorvertaald, de vrachtintensiteiten op de N730 (quasi) nul worden en de vrachtintensiteiten op de Taunusweg en de N750 groter moeten verondersteld worden. Net zoals voor optie 2, wordt in dit ‘best case


80/115


04/005619


scenario’ voor optie 1 de capaciteitsgrens op de N730 hoe dan ook overschreden (zie situatie ‘2020 zonder 3 terreinen’) De capaciteit van de N750 en de Taunusweg blijkt ook dan ruimschoots voldoende. Hierin speelt de ontwikkeling van Genk-Zuid Oost dus geen rol. Capaciteitstoets kruispunten Er worden vier kruispunten beoordeeld op capaciteit: • N730 Bilzerweg x N750 Oosterring (conflictvrije VRI in huidige situatie); • N730 Zutendaalweg x N730c Taunusweg (enkelstrooksrotonde in huidige situatie). • N730 Bilzerweg x Nieuwe ontsluitingsweg Genk-Zuid Oost (enkel bij optie 1) • N730c Taunusweg x Nieuwe ontsluitingsweg Genk-Zuid & Genk-Zuid Oost (enkel bij optie 2) Gezien de intensiteiten in de situatie ‘2020 met 3 terreinen’, kan men aan de hand van de vuistregels in bijlage het volgende vaststellen: • Het kruispunt N730 Bilzerweg x N750 Oosterring kan in deze situatie blijven functioneren als lichtengeregeld kruispunt. • De enkelstrooksrotonde op het kruispunt N730 Zutendaalweg x N730c Taunusweg zal niet meer volstaan om de voorspelde intensiteiten te kunnen verwerken, bij optie 1 noch bij optie 2. Het is echter de vraag of een herinrichting als dubbelstrooksrotonde of met VRI past binnen de (gewenste) ruimtelijke en verkeerskundige context: -

-

De huidige rotonde creëert een poorteffect voor Munsterbilzen; De Taunusweg krijgt beduidend minder verkeer te verwerken dan de N730. Indien er voor optie 2 gekozen wordt en Genk-Zuid Oost via Genk-Zuid en de noordelijke Taunusweg wordt ontsloten, zal het belang van de verbinding Bilzen – Zutendaal en Bilzen – Genk via N750 nog meer primeren op de ontsluiting via de zuidelijke Taunusweg. De N730 dient als lokale weg I vooral te functioneren als verbindingsweg tussen Bilzen en Zutendaal/Genk, en niet als ontsluitingsweg voor Genk van en naar de E313 (complex 31 te Bilzen)

Een keuze voor het behoud van de enkelstrooksrotonde is dus te verantwoorden – de streefbeeldstudie N730c Taunusweg zal hieromtrent meer gedetailleerde uitspraken doen. • Het kruispunt N730 Bilzerweg x ‘Nieuwe ontsluitingsweg Genk-Zuid Oost’ is enkel aanwezig in optie 1. Indien het gerealiseerd wordt, blijkt uit de capaciteitstoetsen dat verkeerslichten niet nodig zijn, gezien de beperkte verkeersgeneratie door Genk-Zuid Oost. Indien er een rotonde wordt overwogen, vragen de spitsuurintensiteiten op de N730 om een dubbelstrooksrotonde. • Het kruispunt N730c Taunusweg x ‘Nieuwe ontsluitingsweg Genk-Zuid & Genk-Zuid Oost’ is enkel aanwezig in optie 2. In het weerhouden scenario van de ruimtelijke visie voor Genk-Zuid wordt er gewag gemaakt van een kruispunt waarop de verkeersstroom tussen Genk-Zuid en de noordelijke Taunusweg voorrang zou krijgen op de zuidelijke Taunusweg. Aangezien er nog geen zicht is op een realistische verkeergeneratie van het bedrijventerrein Genk-Zuid en de streefbeeldstudie voor de N730c Taunusweg lopende is, worden er hier geen uitspraken gedaan over mogelijke kruispunttypes. In bijlage worden de resultaten van de doorrekeningen voor deze kruispunten getoond


81/115


04/005619


Er kan geconcludeerd worden dat de doorstroming voor gemotoriseerd verkeer op de N730 in de situatie 2020 hoe dan ook problematisch zal zijn – dit is onafhankelijk van de ontwikkeling van Genk-Zuid Oost. Indien Genk-Zuid Oost wordt ontsloten via de interne wegenis van Genk-Zuid en de Taunusweg (optie 2), wordt de extra (vracht)verkeersgeneratie geweerd van de N730, en wordt er geen bijkomend conflictpunt gecreëerd. Dit beantwoord beter dan optie 1 aan de wensen van de gemeenten Zutendaal en Bilzen. De overige gewenste/benodigde maatregelen zijn echter niet afhankelijk van het verkeer gegenereerd door Genk-Zuid Oost.

Er kan dus geconcludeerd worden dat er voor de effectgroep ‘doorstroming gemotoriseerd verkeer’ geen noodzakelijke maatregelen rechtsreeks verbonden met de ontwikkeling van Genk-Zuid Oost te nemen zijn. Logischerwijs zullen er voor deze effectgroep ook geen maatregelen genomen moeten worden indien er een kleinere netto oppervlakte dan origineel aangenomen zal worden ontwikkeld. 4.4.3.3

Bereikbaarheid met openbaar vervoer

Er wordt uitgegaan van een status-quo in de lijnvoering en frequentie van de busverbindingen, gezien de toekomstige ontwikkelingen/aanpassingen niet gekend zijn. Er wordt dus uitgegaan van een worst case scenario (geen aanpassingen). In dat geval kan de bereikbaarheid van Genk-Zuid Oost met het openbaar vervoer als volgt worden geanalyseerd: • De frequentie van de busverbindingen die halthouden bij de dichtstbijzijnde haltes is voldoende hoog. • Maar, om een significante modal shift ten voordele van OV te kunnen bewerkstelligen, is de afstand tot de haltes te groot.

De volgende maatregelen op gebiedsniveau kunnen worden voorgesteld: Het voorzien van een extra halte voor buslijn 10 Genk-Tongeren op de N730 ter hoogte van Genk-Zuid Oost; Het projectmatig werken rond duurzame mobiliteit in Genk-Zuid

4.4.3.4

Bereikbaarheid voor langzaam verkeer

Om de bereikbaarheid voor langzaam verkeer van het studiegebied te beoordelen wordt er gekeken naar de gevolgen van de ontwikkeling van Genk-Zuid Oost op het functioneel (en het recreatief) fietsroutenetwerk. Functionele fietsroute langs het Albertkanaal De ontwikkeling van het watergebonden bedrijventerrein Genk-Zuid Oost maakt dat, indien de functionele fietsroute op het jaagpad langs de zuidzijde van het Albertkanaal loopt, er mogelijk hinder ontstaat voor zowel het fietsverkeer als de watergebonden activiteiten. Een nieuw tracé voor de functionele fietsroute lijkt dan ook wenselijk. Er kunnen twee opties aangeduid worden: • Het vervangen van het fietspad (jaagpad) aan de zuidzijde van het Albertkanaal door een (vrijliggend) dubbelrichtingsfietspad langs de nieuwe ontsluitingsweg voor Genk-Zuid Oost. Hierbij is een gecombineerde aanleg met een bufferzone mogelijk. • Het situeren van de functionele fietsroute op het jaagpad op de noordelijke oever van het Albertkanaal. De omrijfactor is klein voor beide opties. Bij de eerste optie is er slechts één bijkomstig conflictpunt met het gemotoriseerd verkeer t.o.v. de huidige situatie: indien het dubbelrichtingsfietspad aan de zuidzijde van de


82/115


04/005619


ontsluitingsweg wordt aangelegd, dient de ontsluitingsweg te worden gekruist om het jaagpad ten westen van de kanaalbrug te bereiken. Voor de tweede optie dient het kanaal te worden overgestoken via de brug van de N730. Indien er een dubbelrichtingsfietspad langs de westzijde van de brug wordt aangelegd, dient deze drukke verkeersader niet te worden gedwarst om de functionele fietsroute te kunnen vervolgen: het jaagpad op de noordelijke oever van het Albertkanaal kan immers bereikt worden via de Kanaalstraat/Dijkstraat. Hierbij komt het fietsverkeer wel in conflict met het gegenereerde verkeer en de watergebonden activiteiten van EBEMA. Aangaande de fietsroute langs het Albertkanaal vermeldt de ‘Ruimtelijke Visie Genk-Zuid’ dat “de inplanting van de fietsroute in de richting van Genk moet bekeken worden in functie van de in te planten bedrijven: tussen de centrale ontsluitingsweg en de Kaatsbeek kan een fietsdoorsteek gecreëerd worden over een perceelsgrens. Via een fietsroute parallel aan de Kaatsbeek kan worden aangetakt op het bestaande jaagpad langs het Albertkanaal.” Ook ter hoogte van Genk-Zuid dient de fietsroute dus mogelijk verplaatst te worden – de tracé-opties voor Genk-Zuid Oost dienen dus ook te worden afgewogen aan de ontwikkeling van Genk-Zuid. Functionele fietsroute langs de N730 Bilzerweg/Zutendaalweg – Oude Tramweg Het tracé van deze fietsroute wordt niet gewijzigd door de ontwikkeling van Genk-Zuid Oost. Indien het bedrijventerrein rechtstreeks wordt ontsloten op de N730 Bilzerweg, wordt er wel een bijkomend conflictpunt tussen gemotoriseerd en fietsverkeer gecreëerd. De hoge verkeersintensiteiten op de N730 maken de route onveilig voor langzaam verkeer (zie verder). Functionele fietsroute langs de N750 Oosterring - alternatieve functionele fietsroute langsheen de Watermolenweg-Broekmolenweg De tracés van deze fietsroutes worden niet gewijzigd door de ontwikkeling van Genk-Zuid Oost. Link in het recreatief fietsroutenetwerk Limburg tussen knooppunten 69 en 84/67 Deze route volgt in de huidige situatie een pad, quasi parallel met de N730 en gelegen aan de oostzijde ervan, tussen het kanaal en Munsterbilzen. Dit tracé dient te worden herbekeken indien Genk-Zuid Oost wordt ontwikkeld: • De bestaande route laten aansluiten op het dubbelrichtingsfietspad langs de zuidzijde van de ontsluitingsweg voor Genk-Zuid Oost (zie effectenbeschrijving voor functionele fietsroute langs Albertkanaal) • De route verplaatsen naar de N730. Merk op dat, volgens de voorwaarden uit de Passende Beoordeling voor het industriegebied Genk-Zuid Oost (Econnection, 2008), dit fietspad dient te worden omgelegd langs de zuidelijke grens van het bedrijventerrein. Het fietspad kan in de bufferstrook binnen het eigenlijke bedrijventerrein ingebouwd worden zodat het gescheiden is van de eigenlijke industriële activiteiten en de omliggende natuurgebieden Er kan geconcludeerd worden dat, indien Genk-Zuid Oost wordt ontwikkeld, een alternatief tracé voor de fietsroute langs het Albertkanaal dient voorzien te worden. Beide beschreven opties zijn mogelijk – de tweede optie vergt wel een verkeersveilige herinrichting van de N730, hetgeen ook de functionele fietsroute langsheen deze weg en de link in het recreatief fietsroutenetwerk ten goede zou komen.


83/115


04/005619


4.4.3.5

Verkeersleefbaarheid

De verkeersleefbaarheid wordt beoordeeld a.d.h.v. een inschatting van de oversteekbaarheid die samengaat met de verkeersintensiteiten op de wegen. De oversteekbaarheid wordt beoordeeld gebruik makend van de methode beschreven in bijlage Om de oversteekbaarheid te kunnen kwalificeren, wordt er een onderscheid gemaakt tussen een 2x1 zonder middengeleider en een 2x1 met middengeleider: • 2x1 zonder middengeleider: de 2x1 bestaat uit 2 rijbanen met een breedte van 3,25 m. De totale breedte bedraagt 6,50 m. Voor een oversteeksnelheid van 1 m/s bedraagt het nodige hiaat om over te steken 6,5 m x 1 m/s= 6,5 s. • 2x1 met middengeleider: de 2x1 bestaat uit twee rijbanen met een breedte van 3,25 m gescheiden door een doorlopende middengeleider. Deze middengeleider dient voldoende breed te zijn opdat de ruimtelijke en verkeerskundige functie kan nagestreefd worden. Door het aanbrengen van de middengeleider wordt de oversteek opgedeeld in twee oversteken met hiaat benodigd 3,25 s. De onderstaande tabel toont de gemiddelde wachttijd en de hieraan gekoppelde kwalificatie van de oversteekbaarheid voor de N730c Taunusweg en de N730 Zutendaalweg/Bilzerweg. Zoals vermeld is de N750 Oosterring, een weg met 2x2 rijstroken en een brede middenberm, is binnen het studiegebied enkel oversteekbaar ter hoogte van het kruispunt met de N730. Dit kruispunt is lichtengeregeld en wordt ook zo verondersteld in de situatie 2020. Tabel 9: Kwalificatie oversteekbaarheid Ochtendspits

Avondspits

2x1 met middengeleider

2x1 zonder middengeleider

2x1 met middengeleider

2x1 zonder middengeleider

Gem. wachttijd (s)

Kwalificatie

Gem. wachttijd (s)

Kwalificatie

Gem. wachttijd (s)

Kwalificatie

Gem. wachttijd (s)

Kwalificatie

N730c Taunusweg

0-5

Goed

5-10

Redelijk

0-5

Goed

5-10

Redelijk

N730 Zutendaalweg/Bilzerweg

5-10

Redelijk

> 30

Zeer slecht

5-10

Redelijk

> 30

Zeer slecht

Ook voor de situatie ‘2020 met 3 terreinen’ kan de oversteekbaarheid van de N750 Oosterring, de N730c Taunusweg en de N730 Zutendaalweg/Bilzerweg dus als redelijk tot goed gekwalificeerd worden, indien de middenbermen ter hoogte van de oversteekplaatsen op de N730 aanwezig blijven. 4.4.3.6

Verkeersveiligheid

De ontwikkeling van Genk-Zuid Oost heeft slechts een beperkte impact op de verkeersveiligheid. Vergeleken met de situatie ‘2020 zonder 3 terreinen’ kunnen volgende mogelijk nieuwe conflictpunten worden aangeduid: • het kruisen van de fietsroute langs het Albertkanaal met de nieuwe ontsluitingsweg voor Genk-Zuid Oost, indien de fietsroute op het fietspad langs de zuidzijde van de ontsluitingsweg wordt voorzien. • het kruispunt van de nieuwe ontsluitingsweg voor Genk-Zuid Oost met de N730 Bilzerweg (ontsluitingsoptie 1), of het kruispunt van de gecombineerde ontsluitingsweg voor Genk-Zuid en GenkZuid Oost met de N730c Taunusweg (ontsluitingsoptie 2);


84/115


04/005619


• het kruisen van de fietsroute langs het Albertkanaal met de N730, indien de functionele fietsroute op de noordelijke oever van het kanaal wordt voorzien; Hierbij kan het volgende worden opgemerkt: • Gezien de beperkte verwachte verkeersgeneratie voor Genk-Zuid Oost is een gelijkgrondse, nietgeregelde kruising voor langzaam verkeer op de nieuwe ontsluitingsweg een aanvaardbare optie. • De herinrichting van de Taunusweg, kaderend in de ruimtelijke en verkeerskundige ontwikkelingen in Genk, Bilzen en Zutendaal, zal gebeuren aan de hand van de in opmaak zijnde streefbeeldstudie. • De N730 dient ter hoogte van de oversteekplaatsen te zijn uitgerust met een middenberm, naast de gepaste signalisatie en snelheidsremmende maatregelen. Een kruising van de functionele fietsroute met de N730 kan vermeden worden door een dubbelrichtingsfietspad langs de westzijde van de brug aan te leggen Zoals vermeld dient de N730, als drager van een functionele fietsroute, hoe dan ook verkeersveilig te worden vormgegeven, onafhankelijk van de ontwikkeling van Genk-Zuid Oost 4.4.3.7

Behoud functionele relaties (alle modi)

De ontwikkeling van het bedrijventerrein Genk-Zuid Oost heeft geen bijkomende barrièrewerking tot gevolg. 4.4.3.8

Interne ontsluitingsstructuur & parkeermogelijkheden

De interne ontsluitingsstructuur van Genk-Zuid Oost zal op projectniveau uitgewerkt worden. Gezien de ligging en configuratie van het gebied zal de interne ontsluitingsweg in het zuiden van het plangebied parallel aan het Albertkanaal gesitueerd moeten zijn.


85/115


04/005619


4.5

Info ten behoeve van de watertoets

Het aspect water is reeds aan bod gekomen onder de verschillende beschouwde effectgroepen per receptor (hoofdzakelijk natuur en mens). In deze paragraaf wordt die info samengebracht, zodat de info ten behoeve van de watertoets gebundeld teruggevonden worden. Vanuit de effectgroep ruimtebeslag wordt gesteld dat de inname van de Zutendaalbeek zelf door industrie een negatieve invloed zal hebben op de structuur- en waterloopkenmerken van de beek. Er wordt voorgesteld om de beek en het volledige langsliggende elzenbroek te vrijwaren. Bij inname van het terrein en grotendeels verharden ervan zal een deel van het inzijggebied binnen de vallei van de Demer verloren gaan. Dit verlies is ten opzichte van de totaliteit van het gebied eerder verwaarloosbaar. De watervoerende lagen (freatische watertafel gelegen op een diepte van ongeveer 10 m) ter hoogte van het plangebied zijn niet afgeschermd en zeer kwetsbaar te noemen. Bij realisatie van het bedrijventerrein bestaat kans op grondverontreiniging tengevolge van infiltratie van vervuilende stoffen (via uitspoeling en/of calamiteit). Bij een (zeer) diepe en langdurige bemaling bestaat mogelijks een impact op de vochtige elzenbroekbos. Om een eventuele wijziging van de grondwaterkwantiteit en –kwaliteit te vermijden wordt volgende milderende maatregel opgenomen bij het planvoorstel van de Passende Beoordeling: • Het oppompen van grondwater in het bedrijventerrein voor industriële of huishoudelijke doelen (tijdens exploitatie) wordt niet toegelaten’ • De oppervlakken waarop mogelijk stoffen worden opgeslagen van waaruit verontreinigde stoffen kunnen uitlogen of uitspoelen, worden verhard met een niet poreuze grondbedekking. Alle afvloeiwater van deze opslagplaatsen wordt opgevangen en naar de waterzuiveringsinstallatie of aan te leggen DWA-riolering afgevoerd.

Bij realisatie van het bedrijventerrein bestaat het risico dat vervuild water in de Zutendaalbeek en/of de Bezoensbeek, en zo in het waardevol natuurgebied Munsterbos – Staatsvijvers, terecht komt. Dit is een negatief effect. In de Passende Beoordeling worden volgende milderende maatregelen opgenomen ter bescherming van de oppervlaktewaterkwantiteit- en kwaliteit: • geen rechtstreekse lozing van hemelwater of afvalwater in de Zutendaalbeek en de Bezoensbeek. • piekdebieten, die op korte tijd sterk de morfologie van de beekloop kunnen beïnvloeden, worden vermeden. • het oppervlaktewater (RWA) dat op de verharde oppervlakten valt, zal worden opgevangen in een breed open grachtensysteem binnen het bedrijventerrein. De grachten worden beplant met riet en andere zuiverende waterplanten. Voor de buffering worden door de bevoegde instanties (provinciebestuur, VMM) normen opgelegd die via de bouwvergunning dienen gerespecteerd te worden. • Indien dit nodig zou blijken zullen olieafscheiders geplaatst worden. • Met betrekking tot het bedrijfsafvalwater en sanitair water zullen eveneens de wettelijke normen en bepalingen gevolgd worden en bepalingen gevolgd worden. Ofwel zullen de bedrijven aansluiten op het aan te leggen rioleringsnet wanneer dubbele riolering wordt aangelegd (DWA), ofwel wordt een eigen waterzuivering voorzien.


86/115


04/005619


De olieafscheiders worden bij voorkeur ter hoogte van de instroom van de grachten voorzien. Volgende bijkomende milderende maatregel dient te worden opgenomen: De inrichtingsstudie die bij de vergunningsaanvraag voor de stedenbouwkundige vergunning gevoegd zal worden, dient aan te tonen dat de voorziene volumes aan buffering voldoen. Vooreerst moet hemelwater minstens gedeeltelijk opgevangen worden in een hemelwaterput. Volgens een verstrenging van de hemelwaterverordening (principieel door de Vlaamse Regering goedgekeurd op 8 februari 2013) moet een hemelwaterput minimaal 5.000 l bevatten. Bij de randvoorwaarden vanuit de passende beoordeling is reeds het volgende gesteld: “Al het oppervlaktewater zal opgevangen worden in een breed open grachtensysteem binnen het bedrijventerrein. Deze grachten, die tevens als bufferbekken dienst doen, worden waterdicht gemaakt zodat infiltratie naar de ondergrond en mogelijke verontreiniging van het grondwater en de kwelstromen, vermeden wordt. De grachten worden beplant met riet en andere zuiverende waterplanten en worden voorzien van olieafscheiders zodat het afvloeiwater grotendeels gezuiverd en ontdaan wordt van zwevende deeltjes. Voor de lozing van het effluent bestaan er twee opties: ofwel lozing in het Albertkanaal, ofwel de afwatering aankoppelen op het uit te bouwen gescheiden rioleringsstelsel van Genk-Zuid.” In de passende beoordeling is ook aangehaald dat voor de buffering door de provincie Limburg normen opgelegd werden : “de bergingscapaciteit dient voldoende groot te zijn à rato van 150 m³/ha verharde oppervlakte; de uitstroom dient te worden beperkt (knijpafsluiter) tot maximum 5 l/s per ha aangesloten verharde oppervlakte”. Mogelijks worden deze normen verstrengd door de verstrenging van de gewestelijke hemelwaterverordening. Voor een verharde oppervlakte van meer dan 2,5 ha wordt in de principieel goedgekeurde verordening een volume van 330 m³/ha voorop gesteld in geval van een knijpleiding; een volume van 250 m³/ha in geval van een wervelventiel. Bij voorkeur wordt aangesloten op het gescheiden rioleringsstelsel van Genk-Zuid. Enkel indien kan aangetoond worden dat het water kwalitatief voldoet kan dit afgevoerd worden naar het Albertkanaal. De inrichtingsstudie die bij de vergunningsaanvraag voor de stedenbouwkundige vergunning gevoegd zal worden, dient aan te tonen dat de voorziene oppervlaktes en volumes aan infiltratievoorzieningen minstens voldoen aan de vereisten. De buffering met vertraagde afvoer wordt bij voorkeur (deels) gebundeld voorzien op de bedrijventerreinen, en niet louter doorgeschoven naar individuele kavels.


87/115


04/005619


5

Synthese van effecten en milderende maatregelen

Per receptor wordt een overzicht gegeven van de verschillende effecten die optreden binnen de verschillende effectgroepen en de vereiste milderende maatregelen die genomen dienen te worden. De vereiste milderende maatregelen zullen worden opgesplitst volgens ‘hun herkomst’: (1) maatregelen die in de Passende Beoordeling (Econnection, 2008) werden voorgesteld en die volgens onze inzichten behouden moeten blijven om negatieve effecten te milderen en/of positieve effecten te versterken. (2) maatregelen die in voorliggende milieuanalyse werden voorgesteld en die volgens onze inzichten moeten meegenomen worden in het eindvoorstel. Dit resulteert in onderstaande synthesetabellen, waarin respectievelijk de effecten en milderende maatregelen voor de receptoren natuur, landschap en mens zijn weergegeven, telkens opgesplitst volgens herkomst. Bij de vermelding van de milderende maatregelen zal een duidelijk onderscheid worden gemaakt voor wat enerzijds het planniveau en anderzijds een gebiedsgerichte uitwerking aangaat. Dit onderscheid is immers van belang voor een ruimtelijk uitvoeringsplan voor de ontwikkeling van een bedrijventerrein. Voor de doorwerking van de milderende maatregelen in de verdere besluitvorming wordt een onderscheid gemaakt tussen een uitwerking in het RUP (RUP) of op een ander niveau (ander). Onder ‘ander’ kan zowel een uitwerking op vergunningsniveau, gemeentelijk niveau, of louter de toepassing van de wetgeving verstaan worden. Een bijzondere vorm van maatregelen betreft de compensatie van speciale beschermingszones (SBZ).

De vooropgestelde milderende maatregelen vanuit de milieubeoordeling betreffende het vrijwaren van bepaalde zones.


89/115


04/005619


5.1

Receptor Natuur

Samenvatting effect

Milderende maatregel

Direct ruimtebeslag Analyse vanuit PB Inname en/of wijziging van ca. 21ha (zeer) waardevolle vegetatie. Hierbij zal ca. 6,5ha

Compensatievoorstel bestaande uit

struikheide (typische vegetatie voor de Kempen) en ca. 2,5ha elzenbroekbos (prioritair

- 3 planologische wijzingen (RUP)

habitat) verloren gaan.

- een natuurinrichting thv. Bezoensbeekvallei (ten noorden van Albertkanaal) (Ander)

Aanvulling vanuit gebiedsgerichte planMER Inname en/of wijziging van ca. 21ha (zeer) waardevolle vegetatie. Hierbij zal ca. 6,5ha

De volledige oppervlakte elzenbroekbos langs de Zutendaalbeek behouden.

struikheide (typische vegetatie voor de Kempen) en ca. 2,5ha elzenbroekbos (prioritair

M.a.w. het terrein tussen Bilzerweg en bestaand fietspad (dwars op plangebied)

habitat) verloren gaan.

vrijwaren van bebouwing. Dit onbebouwd terrein krijgt deels een groene bestemming, deels bestemming bufferzone.(RUP) De realisatie van Genk-ZO pas laten doorgaan op het moment dat de planologische wijzigingen zijn doorgevoerd (Ander)

Verstoringseffecten Analyse vanuit PB Bij een (zeer) diepe en langdurige bemaling bestaat mogelijks een impact op de vochtige

Het oppompen van grondwater in het bedrijventerrein voor industriële of

elzenbroekbos.

huishoudelijke doelen (tijdens exploitatie) wordt niet toegelaten. (Ander)

De watervoerende lagen thv. van het plangebied zijn niet afgeschermd en zeer kwetsbaar.

De oppervlakken van waaruit verontreinigde stoffen kunnen uitlogen of

Bij realisatie van het bedrijventerrein bestaat kans op grondverontreiniging

uitspoelen, worden verhard met een niet-poreuze grondbedekking. Alle afvloeiwater van deze opslagplaatsen wordt opgevangen en naar de waterzuiveringsinstallatie of aan te leggen DWA-riolering afgevoerd. (Ander)

Bij realisatie van het bedrijventerrein bestaat het risico dat vervuild water in de

Geen rechtstreekse lozing van hemelwater of afvalwater in de Zutendaalbeek

Zutendaalbeek en/of de Bezoensbeek terecht komt.

en de Bezoensbeek. (Ander) Het oppervlaktewater (RWA) dat op de verharde oppervlakten valt, opvangen in een grachtensysteem binnen het bedrijventerrein. De grachten worden beplant


91/115


04/005619


Samenvatting effect

Milderende maatregel met riet en andere zuiverende waterplanten. (Ander)

Indien nodig, olieafscheiders geplaatsen. De olieafscheiders worden bij voorkeur ter hoogte van de instroom van de grachten voorzien. (Ander) Aanvulling vanuit gebiedsgerichte planMER Kans op verhoging van de piekafvoer in de Zutendaalbeek en Bezoensbeek door het

Geen afvoer van afstromend hemelwater naar de Zutendaalbeek en de

onvoldoende voorzien van infiltratie- en bufferinstallaties op het bedrijventerrein

Bezoensbeek. De inrichtingsstudie die bij de vergunningsaanvraag voor de stedenbouwkundige vergunning gevoegd zal worden, dient aan te tonen dat de voorziene oppervlaktes en volumes aan buffering voldoen (Ander). Het nodige buffervolume dient te voldoen aan de verstrengde gewestelijke verordening hemelwater (RUP) De buffering met vertraagde afvoer wordt bij voorkeur (deels) gebundeld voorzien op de bedrijventerreinen, en niet louter doorgeschoven naar individuele kavels.

Analyse vanuit PB De inplanting van het bedrijventerrein (inclusief bijkomend verkeer) zal aanleiding geven tot

De aan- en afvoerwegen, gelegen langs natuurgebieden, niet voorzien van

een verhoging van het geluidsklimaat. Dit zal een negatief effect hebben op de

verkeersdrempels. Op die manier wordt verkeerslawaai van optrekkende

habitatkwaliteit van aangrenzende natuurgebieden.

vrachtwagens vermeden. (Ander) Een goed onderhoud van de weginfrastructuur; putten en andere oneffenheden in het wegdek herstellen. (Ander) Aanleg van een beboste gronddam van minstens 5m langs de zuidgrens van het plangebied. (RUP) Bij uitvoering van lawaaierige activiteiten: geluidsabsorberende materialen (bv. Rockfon rotswolplaten met glasvliesafwerking) aanbrengen bij thv. de geluidsbron. (Ander)


92/115


04/005619


Samenvatting effect

Milderende maatregel Het bedrijventerrein zo beperkt mogelijk ophogen om te vermijden dat bedrijfsgebouwen of opslagplaatsen boven de geluidsberm uitkomen. (Ander)

Aanvulling vanuit gebiedsgerichte planMER De inplanting van het bedrijventerrein (inclusief bijkomend verkeer) zal aanleiding geven tot

Aanleg van beboste gronddam (hoogte: ten minste 5m) in de oostelijke

een verhoging van het geluidsklimaat. Dit zal een negatief effect hebben op de

bufferzone om mogelijke geluidshinder t.a.v. het beschermd natuurgebied De

habitatkwaliteit van aangrenzende natuurgebieden.

Branderij te milderen (RUP). Voor de nieuwe ontwikkelingen op het terrein Genk ZO kan een bijkomende mildering erin bestaan dichtst bij gevoelige functies geen bedrijfsactiviteiten met significante geluidsverstoring toe te laten ’s nachts of ’s avonds. (Ander) Om de impact op avifaunistisch waardevolle en gevoelige ecotopen zo gering mogelijk te houden dienen de aanlegwerken opgestart te worden vóór de aanvang van het broedseizoen, zodat vogels hun broedterritoria kunnen afstemmen op de aanwezigheid van het bedrijventerrein. (Ander)

Analyse vanuit PB De watergebonden bedrijvigheid zoals overslag van goederen in bulk (zand, grind, metalen,

Aan de zuidrand van het plangebied wordt een beboste gronddam aangelegd.

O) en verhandeling van containers kan, vooral bij droog weer, veel stofhinder veroorzaken

Deze berm zal ook de stofhinder naar het omliggende natuurgebied

waardoor het achterliggend natuurgebied negatief kan beïnvloed worden.

beperken.(RUP)

Stofhinder vermijden via sproei-installaties. (Ander) Het bedrijventerrein zo beperkt mogelijk ophogen om te vermijden dat bedrijfsgebouwen of opslagplaatsen boven de gronddam uitkomen. (Ander) Aanvulling vanuit gebiedsgerichte planMER De watergebonden bedrijvigheid (overslag en/of verhandeling) veel stofhinder veroorzaken

Aanleg van beboste gronddam (hoogte: ten minste 5m) in de oostelijke bufferzone om mogelijke stofhinder t.a.v. het beschermd natuurgebied De Branderij te milderen.(RUP)

Analyse vanuit PB


93/115


04/005619


Samenvatting effect


Kans op lichthinder door het gebruik van slecht geplaatste lichtbronnen en door het

De verlichting uitvoeren in energiearme natrium hogedruklampen in full-cutoff

overbodig gebruik van licht.

reflectorarmatuur die zorgt voor een neerwaartse gebundelde lichtstraal met zo weinig mogelijk lichtverstrooiing. (Ander) De eventueel te plaatsen verlichting op het bedrijventerrein wordt tot het allernoodzakelijkste beperkt. (Ander) Het gebruik van wit licht moet vermeden worden. (Ander) De eventueel gebruikte verstralers niet naar het zuiden richten om het achterliggende natuurgebied niet te verstoren. (Ander) Aan de zuidrand van het plangebied wordt een beboste gronddam aangelegd. Deze berm zal ook de lichthinder naar het omliggende natuurgebied beperken.(RUP) Het bedrijventerrein zo beperkt mogelijk ophogen om te vermijden dat bedrijfsgebouwen of opslagplaatsen boven de gronddam uitkomen. (Ander)

Aanvulling vanuit gebiedsgerichte planMER Aanleg van beboste gronddam (hoogte: ten minste 5m) in de oostelijke bufferzone om mogelijke lichthinder t.a.v. het beschermd natuurgebied De Branderij te milderen.(RUP) Netwerkeffecten Analyse vanuit PB Verlies van de stapsteen tussen Stelebos en de Munsterbos, door de aantasting van de

Compensatievoorstel bestaande uit

droge noord-zuidverbinding

- 3 planologische wijzingen (RUP) - een natuurinrichting thv. Bezoensbeekvallei (ten noorden van Albertkanaal) (Ander)

Aanvulling vanuit gebiedsgerichte planMER Aantasting van de droge noord-zuidverbinding door verlies van de stapsteen tussen Stelebos

De realisatie van Genk-ZO pas laten doorgaan op het moment dat de

en de Munsterbos

planologische wijzigingen zijn uitgevoerd. (Ander)


94/115


04/005619


Samenvatting effect

Milderende maatregel Op ruimtelijk vlak dient een fasering van de industrieterreinen in acht genomen worden waarbij de inname van het terrein Genk-ZO pas kan gebeuren wanneer de watergebonden kavels binnen het terrein Genk-Zuid volledig aangesneden zijn. (Ander)

Aantasting van de droge (zuid)oost-westverbinding door verlies van de kanaalbegeleidende

Bij aanleg van de kade-infrastructuur dient de bermvegetatie van het kanaal

graslandstroken

zoveel mogelijk te worden gevrijwaard op voorwaarde en in de mate dat dit verenigbaar is met de toekomstige economische activiteiten. Indien mogelijk, kan een gemeenschappelijk laad- en loskade worden aangelegd. (Ander)

Aantasting van de natte noord-zuidverbinding (Zutendaalbeekvallei en Bezoensbeekvallei)

Voor een goede instandhouding van de corridorfunctie van de Zutendaalbeekvallei dient de volledige oppervlakte elzenbroekbos langs de Zutendaalbeek te worden behouden (zie ook effectgroep direct ruimtebeslag). (RUP) Voor een goede instandhouding van de corridorfunctie van de Bezoensbeekvallei dient een natuur/bufferzone van minstens 35m te worden behouden tussen de beekloop en het industrieterrein. De zone ten oosten van de beekloop moet gevrijwaard worden van bebouwing.(RUP)

5.2

Receptor Landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie

Samenvatting effect


Direct ruimtebeslag Analyse vanuit PB Verlies van open-ruimtezone (beboste strook + kanaaltaluds) langs het Albertkanaal. Netwerkeffecten Analyse vanuit PB De uitbouw van het industrieterrein Genk-ZO zal de insnijding van industrie in openPlan-MER Economisch Netwerk Albertkanaal

95/115

Het verlies van de landschapsecologische verbinding tussen het Stelebos en Definitieve versie 01/06/2013

04/005619


ruimtegebied nog versterken. Bovendien zal de grens “industrie versus open ruimte” nog

het Munsterbos compenseren via een herwaardering van de

meer vervagen. De bijkomende verstoring van een waardevolle open-ruimteverbinding wordt

openruimteverbinding ten oosten van het plangebied (dmv. planologische

vanuit landschappelijk oogpunt sterk negatief beoordeeld.

wijzigingen en natuurinrichtingsmaatregelen) (zie ook receptor Natuur) (RUP en Ander)

5.3

Receptor Mens

Samenvatting effect


Direct ruimtebeslag Analyse vanuit PB Naar alle waarschijnlijkheid zal het fietsverkeer langs Albertkanaal (jaagpad) geheel of

Het fietsverkeer omleggen langs de zuidelijke grens van bedrijventerrein

gedeeltelijk worden ingenomen voor los- en laadactiviteiten en hierdoor functioneel

waarna dan meer oostelijk terug op de kanaalweg kan aangesloten worden.

verdwijnen. Ook het fietspad dwars doorheen het plangebied zal mogelijks moeten

Ten westen van het plangebied moet de fietsverbinding terug aansluiten op het

verdwijnen.

functionele fietsroutenetwerk richting Genk. De precieze locatie van de fietsverbinding tussen het plangebied en het bedrijventerrein Genk-Zuid (vanaf de Bilzerweg) moet worden bekeken bij effectieve realisatie van de zuidelijke percelen van Genk-Zuid.(RUP)

Verstoringseffecten Analyse vanuit PB De recreanten die momenteel de zuidelijke oever van het kanaal gebruiken zullen omgeleid

Het bedrijventerrein wordt ten oosten, ten westen en ten zuiden begrensd door

worden langs de zuidrand van het te ontwikkelen industrieterrein. Het uitzicht voor de

een beboste bufferzone van minstens 25m breed.(RUP)

gebruikers van dit (omgelegd) fietspad zal aan één zijde bestaan uit industrieel landschap. Dit zal als storend ervaren worden door de (meeste) recreanten. Het bedrijventerrein zo beperkt mogelijk ophogen om te vermijden dat bedrijfsgebouwen of opslagplaatsen boven de gronddam uitkomen. (Ander) Het recreatief fietspad integreren in de bufferzone.(RUP) Aanvulling vanuit gebiedsgerichte planMER Het uitzicht voor de gebruikers van de recreatieve fietsroute ten noorden en ten zuiden van Plan-MER Economisch Netwerk Albertkanaal

96/115

De industriële activiteiten aan de kant van de kanaaldijk moeten zoveel mogelijk Definitieve versie 01/06/2013

04/005619


Samenvatting effect


het Albertkanaal zal tot aan de brug (N730 – Albertkanaal) gewijzigd zijn en grotendeels

visueel worden afgeschermd met streekeigen groen. (Ander)

bestaan uit een industrieel landschap. Dit zal als storend element ervaren worden door de (meeste) recreanten. Woningen in omgeving geven aanleiding tot uitwerking van zoneringsvoorstel.

In oostelijke zone (tot 500 m van gemeentegrens) maximaal activiteiten van milieucategorie 5.1 toestaan; in rest van gebied activiteiten van milieucategorie 6 uitsluiten. (RUP) Mits kan aangetoond worden per individuele vergunningsaanvraag dat verstoring naar omgeving (door nemen van milderende maatregelen) wordt beperkt, kunnen activiteiten van dergelijke categorieën eventueel toch toegestaan worden. (Ander)

Netwerkeffecten Aanvulling vanuit gebiedsgerichte planMER Door de ontwikkeling van los- en laadactiviteiten zullen er naar alle waarschijnlijkheid

Het fietsverkeer omleggen langs de zuidelijke grens van bedrijventerrein

conflicten ontstaan met het fietsverkeer op de functionele route langs het Albertkanaal,

waarna dan meer oostelijk terug op de kanaalweg kan aangesloten worden.

indien er geen maatregelen getroffen worden

Ten westen van het plangebied moet de fietsverbinding terug aansluiten op het functionele fietsroutenetwerk richting Genk. De precieze locatie van de fietsverbinding tussen het plangebied en het bedrijventerrein Genk-Zuid (vanaf de Bilzerweg) moet worden bekeken bij effectieve realisatie van de zuidelijke percelen van Genk-Zuid.(RUP) De functionele fietsroute kan van deze fietsverbinding gebruik maken of kan, indien gewenst, worden verplaatst naar de noordelijke oever. (Ander)


97/115


04/005619


6

Leemten in de kennis

6.1

Leemten en onzekerheden betreffende het studiegebied

Algemeen kan voor de beschrijving van de referentiesituatie zelden met zekerheid worden ingeschat hoe de omgevingsfactoren van de autonome of geplande ontwikkelingen zullen evolueren. De effectbeoordeling kan hierdoor enigszins over- of onderschat worden na aftoetsing met de referentiesituatie. De kennis van de disciplines bodem en water heeft de volgende leemten: • De kennis voor de bodem- en waterkwaliteit in Vlaanderen is onvolledig en bestaat uit momentopnamen. De reële huidige situatie is dus steeds in bepaalde mate afwijkend van de gekende situatie op het moment van de metingen • Gedetailleerde bodemkenmerken (bv doorlaatbaarheden) zijn onbekend en door hun ruimtelijke variabiliteit niet volledig te bepalen • De debieten/afvoercapaciteiten van de waterlopen zijn niet exact gekend De kennis van de receptor fauna en flora heeft volgende typische leemten: • Het voorkomen van vegetaties en fauna is steeds een momentopname of combinatie van verschillende inventarisaties en zal dus nooit volledig zijn. • Het gebruik van de verschillende ecotopen door fauna als verbindingszone of corridor is moeilijk te bepalen en zal een experteninschatting zijn. Deze zal deels op waarnemingen gebaseerd zijn doch ook deels steunen op de algemene kennis van de deskundige. De receptor landschap heeft de typische leemte dat de archeologische potentie van een gebied per definitie ongekend is.

6.2

Leemten en onzekerheden betreffende de effectbepaling

Voor de effectgroep geluidsverstoring moet men rekening houden met volgende leemte in de kennis: • Hoewel men een regionaal bedrijventerrein met watergebonden activiteit voorziet, is het momenteel niet duidelijk welke installaties/geluidsbronnen er zullen plaatsgrijpen. Immers in de meeste gevallen kunnen activiteiten op een regionaal bedrijventerrein eerder geluidsarm zijn, maar er zijn ook activiteiten die zeer luidruchtig kunnen zijn zoals bijv..breekwerven e.d.. Het effect van de invulling van het bedrijventerrein baseert zich daarom op basis van kengetallen en is eerder een benadering op macroniveau. De berekende geluidsniveaus voor de invulling blijven dus indicatief. Voor de effectgroep luchthinder bestaat volgende leemte: • Bij de opmaak van het plan-MER is ongekend welke bedrijven zich zullen vestigen. Dit brengt met zich mee dat de emissies van toekomstige bedrijven ongekend zijn. Voor de effectbespreking binnen de discipline lucht (specifieke kontaminanten, geur) is dit een leemte in de kennis. Voor de effectgroep visuele verstoring bestaat volgende leemte: • Doordat momenteel nog geen exacte inrichting van het gebied gekend is, kunnen de effecten op landschap slechts algemeen besproken worden.


99/115


04/005619


• De (inter-)subjectieve effecten op de beleving door recreanten en omwonenden (o.a. ter hoogte van noordoostelijk gelegen landelijke omgeving, langs het Albertkanaal).


100/115


04/005619


7

Conclusie

Voor het gebied Genk Zuid-Oost werd een passende beoordeling opgemaakt. De resultaten van deze passende beoordeling zijn opgenomen in voorliggend rapport en werden, op basis van een meer globale analyse aangevuld. Deze aanvullingen zijn geformuleerd op basis van een benadering die – anders dan een passende beoordeling – niet enkel de focus legt op de impact op aangemelde natuurwaarden van de Speciale Beschermingszones, maar tevens rekening houdt met aanwezige / potentiële natuurwaarden buiten deze gebieden evenals de aanwezigheid van de receptoren landschap en mens. De aandacht wordt gevestigd op het feit dat het plangebied zoals opgenomen in het planMER voor het ENA kleiner is dan het gebied dat op het gewestplan is aangeduid als (reserve voor) industriegebied en ook kleiner dan de zone waarvoor de passende beoordeling werd opgesteld. Ten opzichte van het afgebakende gebied dat onderworpen werd aan de passende beoordeling, werd de zuidelijke grens enkele meter in noordelijke richting verschoven. Het is dit kleinere gebied dat in voorliggend rapport werd geëvalueerd. Op basis van de effectenanalyse wordt voorgesteld de te ontwikkelen zone voor bedrijvigheid te beperken ifv het behoud van een voldoende ruime zone rondom de Bezoensbeek en Zutendaalbeek, zodat de ecologische verbindingsfunctie van hun valleien gegarandeerd kan blijven. Ten opzichte van de passende beoordeling wordt voorgesteld • langsheen de Zutendaalbeek een ruimere zone te behouden, zodat het aanwezige broekbos integraal kan behouden blijven. • Een beboste gronddam langsheen de oostelijke grens te voorzien zodat verstoringseffecten in de vallei beperkt worden • Tevens wordt aangegeven dat, om te kunnen besluiten tot niet-significantie, de planologische compensatie vanuit de passende beoordeling dienen uitgevoerd te worden vooraleer het bedrijventerrein wordt ingericht. Bij aanleg van de kade-infrastructuur dient de bermvegetatie van het kanaal zoveel mogelijk te worden gevrijwaard op voorwaarde en in de mate dat dit verenigbaar is met de toekomstige economische activiteiten. Indien mogelijk, kan een gemeenschappelijk laad- en loskade worden aangelegd.Met betrekking tot fasering is aangegeven dat het wenselijk is het gebied pas te ontwikkelen op het ogenblik dat kadegebonden kavels binnen het nabijgelegen bedrijventerrein Genk Zuid volledig zijn uitgegeven. Tot slot worden een aantal meer algemene maatregelen voorgesteld die moeten leiden tot een beperking van verstoringseffecten (mbt verlichting, impact via waterkwaliteit en –kwaniteit, stofhinder, O)


101/115


04/005619


8

Bijlagen

8.1

Methodiek milieuzonering

De verstoringseffecten naar mens dienen in eerste instantie beschouwd te worden als verstoring naar de bewoners van of in de buurt van het bedrijventerrein. Voor een goede milieuhygiënische kwaliteit op plaatsen met een woonfunctie is een juiste afstemming van de situering van bedrijven en milieugevoelige functies (zoals woningen) noodzakelijk. Om dit te bereiken kunnen globaal bezien twee wegen worden bewandeld: • beïnvloeding van de ruimtelijke indeling door middel van ruimtelijke ordening; • het nemen van maatregelen op het milieuhygiënische vlak. De ruimtelijke ordening fungeert daarbij als het beleidskader en vormt een "grove zeef", waarbij gepoogd wordt de juiste functie op de juiste plaats te situeren. Bij de ruimtelijke ordening zijn het aanhouden van afstand tussen bron en gevoelig object (zonering) en functietoedeling de belangrijkste middelen. Milieuhygiënische maatregelen zorgen er vervolgens voor dat, zonodig, voor de inrichting maatregelen worden getroffen ter voorkoming of beperking van hinder in het omliggende gebied. Voor de uitwerking van een zoneringsvoorstel wordt gebruik gemaakt van een "Staat van bedrijfsactiviteiten", gebaseerd op de publicatie "Bedrijven en milieuzonering" van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG, publikatie Nr. 9 uit 1999; zie ook http://www.milieuzonering.info/). Dit instrument geeft inzicht in de milieu-planologische aspecten per bedrijfstype. Voor een scala aan milieubelastende activiteiten, gerangschikt volgens de Standaard Bedrijfs Indeling (SBI-code), worden richtafstanden tot de milieugevoelige bestemming(en) (woningen, school, rusthuis, ziekenhuis,O) aangegeven. Deze afstanden worden bepaald ten aanzien van geur, stof, geluid en gevaar. Indien deze zoneringsafstand wordt toegepast, kan de schade en hinder t.a.v. mensen binnen aanvaardbare normen worden gehouden. Daarbij wordt opgemerkt dat bij het opstellen van de lijst de volgende uitgangspunten zijn gekozen: • het betreft "gemiddelde" nieuwe bedrijven met voor nieuwe bedrijven gangbare voorzieningen binnen het gedefinieerde bedrijfstype. Ze kan echter ook aangewend worden in bestaande situaties; • het referentiegebied betreft woningen in een rustige woonwijk met weinig verkee. Er moeten aanpassingen gemaakt worden als er rekening moet gehouden worden met een ander type gebied (zoals een landelijk gebied of een gebied met functiemenging) r; • de opgenomen afstanden gelden in principe tussen enerzijds de perceelsgrens van het bedrijf (bij een gangbare perceelsgrootte en -indeling) en anderzijds de gevel van een woning. Doordat de bedrijfstypen zodanig gedefinieerd/geclusterd zijn, dat voor wat betreft de milieubelastingen sprake is van een zekere uniformiteit, kan ondermeer door verschillende installaties, processen, (grond)stoffen, producten, productieomvang, terreinindeling, voorzieningen en dergelijke, sprake zijn een zekere variatie. De in de lijst aangegeven afstanden zijn dan ook indicatief. Voor wat betreft de milieucomponenten zijn "afstanden" bepaald ten aanzien van: • geur; • stof; • geluid; • gevaar. Als basis gebruikt deze methodiek een lijst van toegelaten bedrijfstypen. Er worden negen verschillende hinderaspecten onderscheiden, verdeeld in twee verschillende categorieën namelijk categorieën waarvoor de hinderfactor wordt uitgedrukt in afstanden enerzijds en in indexen en letters anderzijds.


103/115


04/005619


Tabel 10: hinderaspecten Factoren uitgedrukt in afstanden

Factoren uitgedrukt in indexen en letters

Geur

Luchtverontreiniging

Stof

Waterverontreiniging

Geluid

Bodemverontreiniging

gevaar

Verkeersaantrekkende werking Visuele hinder

Voor elk type bedrijf wordt bepaald welke afstand er moet gehouden worden tot aan de milieugevoelige activiteit. Daarnaast moet er rekening mee gehouden worden dat deze afstanden indicatief zijn, het is geen norm waar niet van kan afgeweken worden. Terreinspecifieke kenmerken moeten in acht genomen worden. Voor elk bedrijf worden de verschillende afstanden opgenomen in een lijst. De grootse afstand weegt door en vormt de norm voor de aan te houden afstand van de bedrijfsactiviteit tot een milieugevoelig object. Naast de afstanden worden ook de verschillende indices en letters opgenomen in de tabel. De aspecten verkeersaantrekkende werking en visuele hinder zijn weergegeven met een index. De index loopt uiteen van 1 t/m 3, met de volgende betekenis: Index

Betekenis

1.

Potentieel geen of geringe emissie of hinder

2.

Potentieel aanzienlijke emissie of hinder

3.

Potentieel zeer ernstige emissie of hinder

Daarnaast is aangegeven met een B: bodemverontreiniging, D: divers en L: luchtverontreiniging. De letter B is opgenomen indien een gemiddeld bedrijfstype een verhoogde kans op bodemverontreiniging geeft. Een D is opgenomen bij bedrijfstypen waarbinnen de bedrijven zeer divers zijn wat tot uitdrukking komt in de afstanden. Een L is opgenomen indien een bedrijfsactiviteit schadelijke stoffen naar de lucht uitstoot. Door al deze gegevens te combineren kunnen er zes verschillende milieucategorieën gecreëerd worden en per categorie gelden er verschillende afstanden. Tabel 11: De milieucategorieën van de VNG-methode Milieucategorie

Aan te houden afstanden (m)

1

0-10

2

30

3.1

50

3.2

100

4.1

200

4.2

300


104/115


04/005619


Milieucategorie

Aan te houden afstanden (m)

5.1

500

5.2

1000

6

1500


105/115


04/005619


8.2

Vuistregels mobiliteit

Vuistregels voor capaciteitstoets kruispunten Vanaf bepaalde intensiteiten is het wenselijk gebruik te maken van een VRI. Voor het bepalen van deze grens volgen we dienstorder A/266 van AWV. Tabel 12: kruispuntintensiteiten - ondergrensvoor VRI (bron: AWV, dienstorder A/266) VRI aangewezen

Voor een willekeurig spitsuur:

Gedurende elk van de 4 drukste uren

indien:

van de dag:

Bibeko

i ≥ 120.e

800/I

i ≥ 100.e

Bubeko

i ≥ 100.e

800/I

i ≥ 80.e

800/I

800/I

Met: i = de combinatie van het toekomende aantal personenwageneenheden (PWE) uit de secundaire takken (PWE=PAE: 1 personenwagen = 1 PWE/u, 1 vrachtwagen = 2 pae/u) I = het toekomend aantal PWE op de 2 hoofdtakken van het kruispunt e = het grondtal van het natuurlijk logaritme (e = 2,718) Of een rotonde capaciteitsgewijs al dan niet wenselijk is, kan worden bepaald aan de hand van vuistregels die zijn opgesteld door CROW. Deze geven een eerste indruk of een rotonde gezien de verkeersintensiteiten een juiste oplossing is. Tabel 13: Vuistregels ter bepaling wenselijkheid rotondes max. conflictpuntbelasting

max. som naderingsrichtingen

(pae/uur)

(mvt/etm)

enkelstrooksrotonde

1500

20.000-25.000

tweestrooksrotonde met enkele toe/afritten

1800

22.000-30.000

tweestrooksrotonde met dubbele toe/afritten

2100-2400

35.000-40.000

Uit deze dienstorder en rekenmethode volgt een ondergrens voor een verkeerslichtenregeling en een bovengrens voor rotondes. Tussen beide grenzen zijn zowel een rotonde als een verkeerslichtenregeling mogelijk. • De voorwaarden (opstelstroken, afmetingen, O) die vervuld moeten worden opdat het kruispunt verkeerskundig zou functioneren met VRI dan wel met een rotonde, wordt geanalyseerd aan de hand van de formule van Webster, resp. de formule van Bovy. Indien het kruispunt reeds is uitgerust met VRI dan wel met een rotonde kan hiermee de restcapaciteit worden geschat indien de capaciteit nog niet bereikt is, of bijkomende maatregelen worden aangegeven indien de capaciteit overschreden wordt.


106/115


04/005619


• De methode van Webster wordt gebruikt ter evaluatie van de verkeersafwikkeling met VRI. De verzadigingsgraden worden als volgt geïnterpreteerd : -

X < 90%: vlotte verkeersafwikkeling; 90% < X < 100%: kortstondige, lichte filevorming; matig negatief; 100% < X: langdurige, belangrijke filevorming; sterk negatief.

• Om de capaciteit van een rotonde te evalueren wordt gebruik gemaakt van de methode van Bovy Deze methode analyseert de verzadigingsgraden op de verschillende segmenten van de ring, waarbij de verzadigingsgraden als volgt dienen te worden geïnterpreteerd : .

-

X ring < 80%: vlotte verkeersafwikkeling; 80% < X ring < 90%: kortstondige, lichte filevorming; matig negatief; 90% < X ring < 100%: langdurige, belangrijke filevorming; sterk negatief; 100% < X ring: oververzadigd; sterk negatief.

• Voor de beoordeling van de afwikkelingskwaliteit van een voorrangsgeregeld kruispunt wordt de methodiek gevolgd van de Highway Capacity Manual. De verzadigingsgraden worden op dezelfde manier geïnterpreteerd als bij Bovy. Methodiek voor bepaling oversteekbaarheid Om de oversteekbaarheid in te kunnen schatten wordt de wachttijd bij het oversteken begroot. Voor het oversteken van rijbanen maken voetgangers, bij het ontbreken van een verkeerslichtenregeling, gebruik van voldoende grote hiaten in de te kruisen verkeersstroom. De daarvoor gemiddeld benodigde wachttijd is afhankelijk van de voertuigintensiteit, van de verdeling van de voertuigen in de tijd en van de benodigde hiaattijd: • De voertuigintensiteiten worden geput uit het macromodel • De verdeling van de voertuigen in de tijd wordt steeds als Poisson-verdeeld verondersteld, • De benodigde hiaattijd is de afstand die dient overgestoken te worden, gedeeld door de oversteeksnelheid. De afstand is uiteraard afhankelijk van het wegprofiel, en kan verkleind worden door een middengeleider in te passen. De oversteeksnelheid wordt op 1 m/s gesteld (Bron: Vademecum Voetgangersvoorzieningen) Dit verband is weergegeven in Fout! Verwijzingsbron niet gevonden..


107/115


04/005619


Figuur 10: Gemiddelde wachttijd voor overstekende voetgangers afhankelijk van voertuigintensiteit en benodigde hiaattijd (bron: ASVV 2004 ‘Aanbevelingen voor verkeersvoorzieningen in bebouwde kom’, CROW)

Zowel uit een oogpunt van comfort als in verband met de veiligheid van de voetganger/fietser moeten lange wachttijden worden vermeden. Door de waargenomen of berekende gemiddelde wachttijd te vergelijken met een zekere norm kan worden vastgesteld of de wachttijden aanvaardbaar zijn. Deze norm moet eerst worden gekozen. Hierbij kan gebruik worden gemaakt van onderstaande tabel. Hierbij kunnen de volgende opmerkingen gemaakt worden: • Bij geregelde oversteekplaatsen is de kwalificatie milder • Bij een niet-Poisson verdeelde voertuigstroom is de wachttijd doorgaans korter Tabel 14: Kwalificatie van de wachttijd voor overstekende voetgangers op plaatsen die niet door verkeerslichten worden geregeld ((bron: ASVV 2004 ‘Aanbevelingen voor verkeersvoorzieningen in bebouwde kom’, CROW) Gemiddelde

Bij Poisson-verdeelde voertuigstroom is voor 95% van de

wachttijd [sec]

voetgangers de gemiddelde wachttijd kleiner dan: [sec]

0 - 5

0 - 20

goed

5 - 10

20 - 35

redelijk

10 - 15

35 - 50

matig

15 - 30

50 - 90

slecht

 30

 90

zeer slecht


108/115

Kwalificatie


04/005619


8.3

Capaciteitstoetsen kruispunten

8.3.1

Kruispunt N730 Bilzerweg x N750 Oosterring

Ochtendspits ©DvW

CONFLICTPUNTBELASTING ROTONDE Gemeente :

Zutendaal

Berekening voor het jaar:

Prjct.nr. : Straat : Tak A : Tak B : Tak C : Tak D :

04/005619 N730 N N750 Oosterring N730 Z /

Verwachte groei:

2020 0,0%

Tel gegevens per tak per richting TAK A 1/2 rond 639

totaal aantal overstekende voetgangers

1/4 rond 91

3/4 rond 0

4/4 rond 0

0

4/4 rond 3/4 rond 1/2 rond 1/4rond

0

0 134 0 204 TAK B

0 0 0

0

1/4 rond 1/2 rond 3/4 rond 4/4 rond

TAK D

0 0

0

317 3/4 rond TAK C

704 1/2 rond

Conflictpuntbelasting (pae/u) voor

A 1466

B 1181

Som naderingsrichtingen (mvt/etm)

20890

4/4 rond

0 1/4 rond

C 1577

D 1155

Vuistregels:

enkelstrooksrotonde tweestrooksrotonde met enkele toe/afritten tweestrooksrotonde met dubbele toe/afritten

max. conflictpuntbelasting


(pae/uur)

(mvt/etm)

1500 1800 2100-2400

20.000-25.000 22.000-30.000 35.000-40.000

tweestrooksrotonde met enkele toe/afritten Verkeerslichten zijn wenselijk

Conclusie: Conclusie:

CAPACITEITSFORMULE van Bovy

Gegevens rotonde per tak aantal stroken aantal toeritten binnenstraal buitenstraal breedte midden geleider bypass

A 2 1 16 25 2,5 nee

B 2 1 16 25 2,5 nee

Intensiteiten per richting per tak voor het jaar

C 2 1 16 25 2,5 nee

D 2 1 16 25 2,5 nee

2020

91

1/2 rond

Zutendaal


Prjct.nr. : Tak A : Tak B : Tak C : Tak D :


Verwachte groei:

A

B

C

D

338 639 408

1021 134 843

0 1155 0

0,10 0,70 1,00

0,10 0,70 1,00

0,10 0,70 1,00

0,10 0,70 1,00

1228 59%

1066 32%

1342 76%

781 0%

Verzadiging op ring

1093 67%

657 51%

1299 79%

N.V.T N.V.T.

Verkeersafwikkeling

goed

goed

goed

N.V.T.

Intensiteit op rotonde (pae/u) Intensiteit op afrit (pae/u)

- Beta-waarde

3/4 rond

639

4/4 rond

0

- Gamma-waarde

0 Capaciteit toerit (pae/u)

A 4/4 rond 3/4 rond 1/2 rond 1/4rond

0 134 0 204

B

0 4/4 rond

Verzadiging op toerit 0 0 0 0

D

TAK B

317 3/4 rond

2020 0,0%

730 317 838

Intensiteit op toerit (pae/u)

- Alpha-waarde

TAK A

1/4 rond

Gemeente :

C

TAK D

704 1/2 rond

0 1/4 rond


Capaciteit ring (pae/u)

TAK C


109/115


04/005619


Avondspits ©DvW


Zutendaal




Verwachte groei:

2020 0,0%

Tel gegevens per tak per richting

TAK A 1/2 rond 622


1/4 rond 65

3/4 rond 0

4/4 rond 0

0


0

0 218 0 663 TAK B

0 0 0

0


TAK D

0 0

0

134 3/4 rond TAK C

661 1/2 rond


A 1261

B 1603


23630

4/4 rond

0 1/4 rond

C 1656

D 1013

Vuistregels: max. conflictpuntbelasting



(pae/uur)

(mvt/etm)

1500 1800 2100-2400

20.000-25.000 22.000-30.000 35.000-40.000





A 2 1 16 25 2,5 nee

B 2 1 16 25 2,5 ja


C 2 1 16 25 2,5 nee

D 2 1 16 25 2,5 nee

2020

65

1/2 rond

Zutendaal




Verwachte groei:

A

B

C

D

218 622 199

795 218 622

0 1013 0

0,10 0,70 1,00

0,10 0,70 1,00

0,10 0,70 1,00

0,10 0,70 1,00

1338 51%

1095 20%

1309 61%

870 0%

Verzadiging op ring

1214 57%

525 42%

1210 66%

N.V.T N.V.T.

Verkeersafwikkeling

goed

goed

goed

N.V.T.


- Beta-waarde

3/4 rond

622

4/4 rond

0

- Gamma-waarde



0 218 0 663

B

0 4/4 rond


D

TAK B

134 3/4 rond

2020 0,0%

687 134 879


- Alpha-waarde

TAK A

1/4 rond

Gemeente :

C

TAK D

661 1/2 rond

0 1/4 rond



TAK C


110/115


04/005619


8.3.2

Kruispunt N730 Zutendaalweg x N730c Taunusweg

Ochtendspits ©DvW


Zutendaal




Verwachte groei:

2020 0,0%


TAK A 1/2 rond 736


1/4 rond 96

3/4 rond 0

4/4 rond 0

0


0

0 87 0 117 TAK B

0 0 0

0


TAK D

0 0

0

226 3/4 rond TAK C

947 1/2 rond


A 1575

B 1101


22090

4/4 rond

0 1/4 rond

C 1687

D 1260




(pae/uur)

(mvt/etm)

1500 1800 2100-2400

20.000-25.000 22.000-30.000 35.000-40.000





A 1 1 16 25 2,5 nee

B 1 1 16 25 2,5 nee


C 1 1 16 25 2,5 nee

D 1 1 16 25 2,5 nee

2020

96

1/2 rond

Zutendaal




Verwachte groei:

A

B

C

D

204 736 322

1173 87 853

0 1260 0

0,10 0,95 1,00

0,10 0,95 1,00

0,10 0,95 1,00

0,10 0,95 1,00

1217 68%

850 24%

1351 87%

436 0%

Verzadiging op ring

1120 74%

358 57%

1331 88%

N.V.T N.V.T.

Verkeersafwikkeling

goed

goed

kritisch

N.V.T.


- Beta-waarde

3/4 rond

736

4/4 rond

0

- Gamma-waarde



0 87 0 117

B

0 4/4 rond


D

TAK B

226 3/4 rond

2020 0,0%

832 226 1034


- Alpha-waarde

TAK A

1/4 rond

Gemeente :

C

TAK D

947 1/2 rond

0 1/4 rond



TAK C


111/115


04/005619


Avondspits ©DvW


Zutendaal



04/005619 N730 N N730 Taunusweg N730 Z /

Verwachte groei:

2020 0,0%


TAK A 1/2 rond 1222


1/4 rond 77

3/4 rond 0

4/4 rond 0

0


0

0 95 0 229 TAK B

0 0 0

0


TAK D

0 0

0

133 3/4 rond TAK C

693 1/2 rond


A 1826

B 1651


24490

4/4 rond

0 1/4 rond

C 1647

D 921




(pae/uur)

(mvt/etm)

1500 1800 2100-2400

20.000-25.000 22.000-30.000 35.000-40.000

tweestrooksrotonde met dubbele toe/afritten Verkeerslichten zijn wenselijk




A 2 2 16 25 2,5 nee

B 2 1 16 25 2,5 nee


C 2 1 16 25 2,5 nee

D 2 1 16 25 2,5 nee

2020

77

1/2 rond

Zutendaal



04/005619 N730 N N730 Taunusweg N730 Z /

Verwachte groei:

A

B

C

D

324 1222 210

826 95 1451

0 921 0

0,10 0,70 0,65

0,10 0,70 1,00

0,10 0,70 1,00

0,10 0,70 1,00

2073 63%

721 45%

1312 63%

927 0%

Verzadiging op ring

1954 66%

441 74%

1222 68%

N.V.T N.V.T.

Verkeersafwikkeling

goed

goed

goed

N.V.T.


- Beta-waarde

3/4 rond

1222

4/4 rond

0

- Gamma-waarde



0 95 0 229

B

0 4/4 rond


D

TAK B

133 3/4 rond

2020 0,0%

1299 133 788


- Alpha-waarde

TAK A

1/4 rond

Gemeente :

C

TAK D

693 1/2 rond

0 1/4 rond



TAK C


112/115


04/005619


8.3.3

Kruispunt N730 Bilzerweg x Mogelijke ontsluitingsweg Genk-Zuid Oost (enkel bij optie 1)

Ochtendspits ©DvW


Zutendaal



04/005619 N730 N / N730 Z Mogelijke ontsluitingsweg

Verwachte groei:

2020 0,0%


TAK A 1/2 rond 790


1/4 rond 0

3/4 rond 20

4/4 rond 0

0


0

0 0 0 0 TAK B

0 0 22

0


TAK D

0 0

0

0 3/4 rond TAK C

1010 1/2 rond


A 1337

B 832


18620

4/4 rond

20 1/4 rond

C 1456

D 1052




(pae/uur)

(mvt/etm)

1500 1800 2100-2400

20.000-25.000 22.000-30.000 35.000-40.000

enkelstrooksrotonde Verkeerslichten zijn uit oogpunt van de capaciteit niet nodig




A 1 1 16 25 2,5 nee

B 1 1 16 25 2,5 nee


C 1 1 16 25 2,5 nee

D 1 1 16 25 2,5 nee

2020

0

1/2 rond

Zutendaal



04/005619 N730 N / N730 Z Mogelijke ontsluitingsweg A

Verwachte groei:

B

C

D

0 832 0

1030 20 812

22 1010 40

0,10 0,95 1,00

0,10 0,95 1,00

0,10 0,95 1,00

0,10 0,95 1,00

1392 58%

797 0%

1411 73%

644 3%

Verzadiging op ring

1323 61%

N.V.T N.V.T.

1381 75%

38 59%

Verkeersafwikkeling

goed

N.V.T.

goed

goed


- Beta-waarde

3/4 rond

790

4/4 rond

20

- Gamma-waarde



0 0 0 0

B

0 4/4 rond


D

TAK B

0 3/4 rond

2020 0,0%

810 22 1010


- Alpha-waarde

TAK A

1/4 rond

Gemeente :

C

TAK D

1010 1/2 rond

20 1/4 rond



TAK C


113/115


04/005619


Avondspits ©DvW


Zutendaal



04/005619 N730 N / N730 Z Mogelijke ontsluitingsweg

Verwachte groei:

2020 0,0%

Tel gegevens per tak per richting TAK A 1/2 rond 1245


1/4 rond 0

3/4 rond 12

4/4 rond 0

0


0

0 0 0 0 TAK B

0 0 0

42


TAK D

0 0

0

0 3/4 rond TAK C

766 1/2 rond


A 1682

B 1299


20750

4/4 rond

10 1/4 rond

C 1453

D 840

Vuistregels:


max. conflictpuntbelasting


(pae/uur)

(mvt/etm)

1500 1800 2100-2400

20.000-25.000 22.000-30.000 35.000-40.000

tweestrooksrotonde met enkele toe/afritten Verkeerslichten zijn uit oogpunt van de capaciteit niet nodig




A 2 2 16 25 2,5 nee

B 2 1 16 25 2,5 nee


C 2 1 16 25 2,5 nee

D 2 1 16 25 2,5 nee

2020

0

1/2 rond

Zutendaal



04/005619 N730 N / N730 Z Mogelijke ontsluitingsweg A

Verwachte groei:

B

C

D

0 1299 0

776 54 1245

42 766 64

0,10 0,70 0,65

0,10 0,70 1,00

0,10 0,70 1,00

0,10 0,70 1,00

2163 58%

692 0%

1356 57%

1018 4%

Verzadiging op ring

2069 61%

N.V.T N.V.T.

1265 61%

120 35%

Verkeersafwikkeling

goed

N.V.T.

goed

goed


- Beta-waarde

3/4 rond

1245

4/4 rond

12

- Gamma-waarde



0 0 0 0

B

0 4/4 rond


D

TAK B

0 3/4 rond

2020 0,0%

1257 42 766


- Alpha-waarde

TAK A

1/4 rond

Gemeente :

C

TAK D

766 1/2 rond

10 1/4 rond



TAK C


114/115


04/005619


8.4

Passende beoordeling


115/115


Lidstaat: België - Vlaams gewest

Datum:

maart 2007, aangevuld oktober 2008

Informatie aan de Europese Commissie inzake plan/project in Natura 2000 vogelrichtlijngebieden (SBZ-V) en habitatrichtlijngebieden (SBZ-H) in navolging van artikel 6 van de Habitatrichtlijn (Richtlijn 92/43/EEG) Naam en code betrokken Natura 2000-gebied: Habitatrichtlijngebied BE2200042 Overgang Kempen Haspengouw

een SBZ-V aangeduid onder de Vogelrichtlijn:

X een SBZ-H aangemeld onder de Habitatrichtlijn: X een gebied waar een prioritair habitat voorkomt (Alluviaal elzenbos 91E0)

Titel en locatie betreffend plan / project:

Uitbreiding bedrijventerrein Genk-Zuid in oostelijke richting te Zutendaal

Documentatie overgemaakt:

X ter informatie (art. 6, lid 4, 1e alinea) of: voor opinieverstrekking (art. 6, lid 4, 2e alinea)

Bevoegde nationale instantie:

Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap Beleidsdomein Leefmilieu, Natuur en Energie Agentschap voor Natuur en Bos Koning Albert II laan 20, bus 8 1000 - Brussel

Adres:

Contactpersoon - algemeen: Telefoon: Telefax: e-mail:

Filip Cardoen Afdelingshoofd Beleid, Agentschap voor Natuur en Bos *32 (0)2 553 76 84 *32 (0)2 553 76 85 [email protected]

Contactperso(o)n(en) betreffend SBZ: Telefoon: Telefax: e-mail:

Katia Nagels Buitendienst Limburg *32 (0)11 74 24 59 *32 (0)11 74 24 99 [email protected]

Document opgesteld door:

Paul Durinck, erkend MER-deskundige Fauna & Flora en Landschappen Studiebureau Econnection cvba Tentoonstellingslaan 137, 9000 Gent 09/225.93.13 09/266.17.70 [email protected]

Adres: Telefoon: Telefax: e-mail:

2

STAP 1.

Passende beoordeling van de gevolgen van het plan of project op de SBZ

1.1.

Beschrijving plan of project

1.1.1.

Samenvatting van het project of plan dat een effect heeft op het gebied

•

Specifieke locatie:

Het projectgebied bestaat uit een smalle opgehoogde zone van ongeveer 230 m breed en 1,17 km lang (circa 27 ha). Het terrein wordt ten noorden begrensd door het Albertkanaal, ten westen door de N730 Bilzen-Opglabbeek (Bilzerweg), ten oosten door de opgehoogde terreinen ‘De Branderij’ en de Bezoensbeek en ten zuiden het bos- en vijvergebied ‘Munsterbos-Staatsvijvers Groenendaal’. Ten noorden over het Albertkanaal ligt het bedrijventerrein van de betonsteenproducent Ebema. Het terrein wordt van noord naar zuid doorkruist door twee hoogspanningsleidingen (westelijke leiding 150 kV, oostelijke leiding 380 kV). De 380 kV-lijn heeft net onder het projectgebied een vertakking in westelijke richting. Twee pylonen staan in het projectgebied. Op een afstand van ongeveer 20 m van het jaagpad ligt in het terrein, parallel met het kanaal, een zuurstofleiding (zuidelijke leiding) en een stikstofleiding (noordelijke leiding)(Air Liquide). In het westen ligt een fietspad (tracé van de vroegere Bilzerweg voor de aanleg van het kanaal) dat vanaf het rond punt van de Bilzerweg aansluiting geeft op het jaagpad van het kanaal.

Ebema

Infrastructuur: projectgebied (rood); hoogspanningsleidingen (paars); zuurstof- en stikstofleiding (geel); fietspad (oranje), Bilzerweg (grijs). •

Aard van het plan/project:

Op 23 april 2004 nam de Vlaamse regering een beslissing in verband met de te nemen acties in het kader van de uitwerking ‘Economisch Netwerk Albertkanaal’ (ENA). Binnen het ‘Limburgs Poortgebied’ worden drie stedelijke ruimten – Hasselt, Genk en Maastricht – opgehangen aan het

3

Albertkanaal. Economische ontwikkeling door het voorzien van bijkomende ENA-bedrijventerreinen dient deze stedelijke ruimten waar mogelijk te ondersteunen. Genk vormt vandaag reeds het industrieel zwaartepunt naar omvang en tewerkstelling binnen het ENA voor het Limburgs Poortgebied. De rol van Genk als logistiek en economisch knooppunt dient verder versterkt te worden. Hierbij stelt zich een grote noodzaak voor uitbreiding van specifiek watergebonden bedrijventerrein. Voor een aantal locaties binnen de zoekzones werd na grondige analyse en selectie van de gebieden, geopteerd bijkomend onderzoek uit te voeren naar de mogelijkheden en de mogelijke conflicten met natuur voor enkele gebieden (Nadere uitwerking Economisch Netwerk Albertkanaal, 2003). Eén van deze locaties is het gebied Genk-Zuid-Oost te Zutendaal. Deze zone van ongeveer 85 ha staat op het gewestplan ingekleurd als reserve industriegebied met als huidige bestemming natuur. Het kan ontwikkeld worden als watergebonden bedrijventerrein. Enkel de noordelijke opgehoogde zone (27 ha) langs het Albertkanaal wordt nog verder in beschouwing genomen gezien de hoge natuurwaarden van het achterliggende gebied. Hierbij dient onderzocht te worden wat de mogelijke aantasting en beïnvloeding op de omliggende natuurgebieden, o.m. Munsterbos kan zijn en op de belangrijke verbindings- en bufferfunctie van deze zone. Hieruit moet blijken dat er geen betekenisvolle negatieve invloed op de natuurwaarden in de omgeving zal optreden. Tevens dienen milderende maatregelen en eventuele nieuwe bestemmingen voor de omgeving van deze zone in een globaal en evenwichtig RUP te worden opgenomen. De ontsluiting van het gebied zou verlopen in het verlengde van de Trekschuitweg onder de kanaalbrug naar het nog verder uit te rusten deel (fase 2) van het bedrijventerrein Genk-Zuid. Om het watergebonden karakter van de hier te vestigen bedrijven te garanderen is het best de ontsluitingsweg niet langs het Albertkanaal te leggen. Ontsluiting rechtstreeks op de N730 (Bilzerweg) wordt minder wenselijk geacht aangezien deze weg een belangrijke lokale functie heeft en er bijgevolg dreiging voor sluipverkeer doorheen Munsterbilzen en Zutendaal is. •

Tijdsplanning:

3-8 jaar voor bouwrijp maken van het terrein. •

Elementen met mogelijke impact:

Biotoopverlies: Het bedrijventerrein zal, zoals thans gepland, ongeveer 27 ha terrein innemen. Het betreft een met grondspecie van allerlei aard opgehoogde zone van ongeveer 230 m breed en 1,2 km lang, parallel aansluitend aan het Albertkanaal. De ophoging betreft vermoedelijk lokaal enkele meters en werd uitgevoerd tijdens de aanlegwerken van het kanaal, in de dertiger jaren van vorige eeuw. Later werd het deels weer afgegraven. Door het sinds begin de negentiger jaren ongemoeid laten van het terrein heeft er zich spontaan een natuurlijke vegetatie ontwikkeld met karakteristieken van heideterreinen. Thans is het terrein voor het grootste deel reeds verbost met wilg, berk en den. Plaatselijk is deze bosvorming zeer dicht. Op de zeer droge en schralere gronden is de verbossing ijler. Hier heeft zich voornamelijk een heischrale vegetatie ontwikkeld met Struikheide, korstmosvegetaties en struisgrasvegetaties. Deze vegetaties vertonen (zij het beperkt en in kleine oppervlakten) kenmerken van diverse Europese habitattypen (2330, 4030). Het meest westelijk terreindeel langs de Zutendaalbeek is min of meer ongestoord en herbergt deels gedegradeerd elzenbroekbos (habitattype 91E0)(zie ook vegetatiekaartje onder 1.1.6). Bemaling, grondwater: Bemaling of grondwaterwinning door bedrijven die zich in het bedrijventerrein zouden vestigen kan een invloed hebben op vooral de meer zuidelijk gelegen natuurgebieden. Diverse ecotooptypen die hier voorkomen zijn kwel- en grondwatergebonden en bijgevolg zeer kwetsbaar voor tijdelijke en permanente veranderingen hierin. Tevens kan vervuiling van het grondwater door infiltratie van vervuilende stoffen in de bodem op het bedrijventerrein een negatieve invloed hebben op de nabijgelegen natuurgebieden. Vooral eutrofiërende stoffen zoals stikstof en fosfor hebben, gezien de slechte bufferende capaciteit van de hier voorkomende zandbodems, een sterk negatief effect. Oppervlaktewater: De Bezoensbeek en Zutendaalbeek bezitten een relatief zuivere waterkwaliteit. Vandaar ook dat hier nog een grote populatie Beekprik voorkomt. Deze soort is gevoelig voor watervervuiling en wijzigingen in de beekstructuur. Door lozing van afvloeiwater vanaf het bedrijventerrein bestaat de kans dat deze beeklopen vervuild worden. Vooral bij hevige neerslag kunnen piekafvoeren voorkomen waarbij ook veel stofdeeltjes, oliën en grondstoffen mee van het terrein afspoelen en zo de beek gaan belasten. Piekafvoeren kunnen tevens op korte tijd sterk de

4

beekmorfologie aantasten. Deze invloeden kunnen zeer negatieve gevolgen hebben voor de Beekprik en andere beekorganismen. Daarnaast is er ook het probleem van allerlei afvalwaters. Deze mogen niet ongezuiverd in de beken geloosd worden maar dienen eerst gezuiverd te worden. Ontsluiting: Vermits het bedrijventerrein specifiek bestemd is voor watergebonden industrie, wordt gesteld dat de ontsluiting niet direct langs het kanaal zelf mag georganiseerd worden. Dit impliceert dat de ontsluitingswegen meer landinwaarts dienen aangelegd te worden. Hierdoor verhoogt de invloed op het ten zuiden gelegen natuurgebied. De ontsluiting moet minstens zo ontworpen worden dat het verstorend effect en de extra barrièrewerking minimaal zijn. Licht-, lawaai- en stofhinder: De aard van de bedrijven die zich hier zullen vestigen is nog niet gekend. Echter gezien het gaat om watergebonden industrie zal het vermoedelijk vooral gaan om overslagbedrijven die bulkgoederen of containers verhandelen. Door de opslag van deze bulkgoederen bestaat de kans dat bij hevige wind verspreiding van grondstoffen in het omliggende natuurgebied zal voordoen (stofhinder). Dit kan een belangrijke eutrofiëring van het voedselarm milieu veroorzaken met het verdwijnen van specifieke, aan voedselarme situaties gebonden plantenen diersoorten tot gevolg. Daarnaast kan door het gebruik van kunstlicht op het terrein een verstoring in het omliggende natuurgebied optreden van het dag-nachtritme. Voornamelijk avifauna en zoogdieren kunnen hiervan hinder ondervinden. Ook geluid veroorzaakt door het gebruik van machines kan in de onmiddellijke omgeving verstoring veroorzaken. De ervaring leert echter dat vrij vlug een zekere gewenning aan continue geluidsbronnen optreedt. Verschillende studies tonen echter wel aan dat bepaalde soorten, vooral van open terreinen, een verminderd broedsucces vertonen bij aanhoudende geluidshinder. Voornamelijk indien de geluidsproductie discontinue is, zal verstoring belangrijk kunnen zijn tot op verre afstand. Uitvoeringsfasen, tijdstip: De omvang van de uit te voeren werken is vrij beperkt en geconcentreerd zodat ze geen lange uitvoeringsperiode zullen kennen. Gezien reeds vrij veel jong bos en struweel dient gekapt te worden is het uitvoeringstijdstip van het bouwrijp maken en uitrusten van het terrein wel van belang (bv. verstoring broedvogels en vernietiging nesten). Extra barrièrewerking: De verdere uitbreiding van de bedrijventerreinen als een lintbebouwing langs het Albertkanaal, veroorzaakt onvermijdelijk een toename van het barrière-effect. De oppervlakte ongeschikt habitat en de afstanden tussen de geschikte habitats nemen toe. Hierdoor is het mogelijk dat dwarse en laterale migratieroutes worden afgesneden en dat populaties geïsoleerd komen te zitten. Specifiek voor het gebied Genk-Zuid-Oost zal de dwarse natuurverbinding tussen de gebieden Hesselsbos-Stelebos – Munsterbos verder verknipt worden door toename van ongeschikt biotoop (Genk-Zuid-Oost – Albertkanaal – Ebema) en zal tevens de laterale natuurverbinding langs het Albertkanaal minder geschikt worden door het verdwijnen van de brede jaagpadbermen. Deze bermen zijn zeer soorten- en structuurrijk en uitermate geschikt als migratieroute. Zo komt er in het bosgebied dat aansluit op het habitatrichtlijngebied De Kuil een populatie van het zeer zeldzame Boswitje (vlindersoort) voor die vermoedelijk via deze migratieroute vanuit de kalkrijkere kanaalbermen van Gellik-Vroenhoven deze zone gekoloniseerd heeft. In de directe omgeving komt langs het kanaal, meer richting Gellik ook het zeer zeldzame Bruin dikkopje voor. •

MER-plicht:

Volgens het mer-decreet van 18.12.2002 is het project MER-plichtig gezien de activiteit opgenomen is in de lijst van bijlage II van het decreet die de categorieën van projecten opsomt die overeenkomstig art. 4.3.2,§2 en §3 van het decreet worden onderworpen, maar waarvoor de initiatiefnemer een gemotiveerd verzoek tot ontheffing kan indienen. De uitbouw van het bedrijventerrein valt specifiek onder punt 1: ‘Landbouw, Bosbouw en Aquacultuur’ en punt 10: ‘Infrastructuurprojecten’, meer bepaald: - Ontbossing met het oog op de omschakeling naar een ander bodemgebruik voorzover de oppervlakte 3 ha of meer bedraagt en voorzover artikel 87 van het Bosdecreet niet van toepassing is. Daar het betreffende terrein sinds begin de negentiger jaren spontaan is verbost, komt artikel 87 van het Bosdecreet hier niet in aanmerking voor ontheffing. - Aanleg van faciliteiten voor de overlading tussen overladingsstations en van overslagstations met een oppervlakte van 5 ha of meer.

5

•

Vereiste vergunningen:

Stedenbouwkundige vergunning, stedenbouwkundige vergunning ontbossing •

Andere projecten/plannen met mogelijk cumulatief effect:

De uitrusting en ontsluiting van het bedrijventerrein Genk-Zuid fase 2 dient eerst gerealiseerd te zijn vermits de ontsluitingsinfrastructuur van Genk-Zuid-Oost hierop verder afgestemd dient te worden.

1.1.2 •

Relatie tussen het plan/project en de SBZ inzake:

Locatie, afstand:

Het projectgebied is niet gelegen binnen de SBZ-H ‘Overgang Kempen-Haspengouw’, maar grenst vrijwel aan enkele deelgebieden ervan. Het deelgebied ‘De Kuil’ ligt op amper 70 m afstand van het projectgebied en wordt er van gescheiden door de hoge taluds van de brugoprit van de Bilzerweg over het Albertkanaal. De noordelijke punt van het deelgebied ‘Staatsvijvers’ en het westelijk deel van het deelgebied ‘Bezoensbeek’ liggen op ongeveer 200 m afstand van het projectgebied. Het deelgebied ‘Hesselsbos’ in het noorden, ligt op ongeveer 1 km afstand. De overige deelgebieden van deze speciale beschermingszone liggen op een grotere afstand van het projectgebied. Het projectgebied omvat wel beperkte beektrajecten van de Zutendaalbeek en de Bezoensbeek waar Habitatrichtlijnsoorten (Beekprik) hun leefgebied hebben. •

Projectuitvoering:

De uitvoering van dit project zal niet rechtstreeks terrein innemen dat thans onder de bescherming als Habitat- of Vogelrichtlijngebied of VEN-gebied valt. Wel kunnen er in de gebieden onrechtstreekse effecten en invloeden ontstaan zoals toename barrièrewerking, waterverontreiniging, vermindering kwelinvloeden, luchtvervuiling, stofvervuiling, lawaaihinder, rustverstoring en lichthinder, die de natuurwaarden van deze gebieden kunnen aantasten en beïnvloeden.

6

2. Beschrijving van SBZ en plan/project 2.1. Beschrijving SBZ (referentiesituatie en huidige situatie) In 1996 werd een eerste reeks van speciale beschermingszones als Habitatrichtlijngebied aangeduid. In 2001 werd een herziening en uitbreiding van de afgebakende Habitatrichtlijngebieden door de Vlaamse regering goedgekeurd. In deze tweede reeks van afbakeningen werd ook het Overgangsgebied Kempen-Haspengouw, met een oppervlakte van 689 ha gelegen in de gemeenten Bilzen, Lanaken en Zutendaal (provincie Limburg), opgenomen. Het projectgebied ligt niet in deze speciale beschermingszone. In de onmiddellijke omgeving ervan liggen wel verschillende deelgebieden van deze SBZ. Het Habitatrichtlijngebied bestaat uit een negental deelgebieden. Het gebied werd aangewezen als Habitatrichtlijngebied omwille van het voorkomen van de volgende habitats en soorten: Habitats 2330 Open grasland met Corynephorus- en Agrostis-soorten op landduinen 4010 Noordatlantische vochtige heide met Erica tetralix 4030 Droge heide (alle subtypen) 5130 Juniperus communis-formaties in heidevelden en kalkgrasland 6210 Gebieden waar zeldzame orchideeën groeien (Festuco-Brometalia) 6430 Voedselrijke ruigten 6510 Laaggelegen, schraal hooiland (Alopecurus pratensis, Sanguisorba officinalis) 9190 Oude zuurminnende bossen met Quercus robur op zandvlakten 91E0 (+) Alluviale bossen met Alnion glutinosa en Fraxinus excelsior (Alno-Padion, Alnion incanae, Salicion albae) Vissen 1096 Lampetra planeri Beekprik

2.1.1.

Korte beschrijving van de in het Habitatrichtlijngebied voorkomende habitats volgens de Habitatrichtlijn (naar IN, habitatfiches 2003)

2330

Open grasland met Corynephorus- en Agrostis-soorten op landduinen

In het binnenland kunnen landduinen ontstaan op arme kalkarme tot kalkloze, zure zandbodems als gevolg van zandverstuiving door allerlei verstoringen (overbegrazing, brand, overbetreding) of door sedimentatie van zand in de onmiddellijke omgeving van grote rivieren, waarbij rivierduinen ontstaan. Dit habitat betreft zowel instabiele landduinen met actieve zandverstuivingen als gestabiliseerde duinen. De begroeiing op stuifzanden ontwikkelt zich langzaam langs diverse successiestadia. De vastlegging van de stuifzanden wordt ingeleid door draadvormige groen- en blauwwieren. Na verloop van tijd ontstaat een ijle begroeiing van hoofdzakelijk grasachtige vaatplanten met eventueel enkele mossen. In dit extreem milieu komt slechts een gering aantal hogere plantensoorten voor. Landduinen zijn met een oppervlakte van circa 2.000 à 4.000 ha zeer zeldzaam in Vlaanderen. Het overgrote deel ervan is bebost met naaldhout. De meest uitgestrekte stuifduinformaties liggen in de grote reservaten en de militaire domeinen in de Antwerpse en Limburgse Kempen. Bedreigingen worden gevormd door atmosferische deposities, betreding, gebrek aan winddynamiek, bebossing of spontane verbossing. Herstel is mogelijk door kappen, uitgraven van de stronken en verwijderen van de humuslaag. De potenties zijn afhankelijk van de oppervlakte van gemakkelijk verstuifbare zandbodems en van de hoeveelheid atmosferische deposities. Dit habitattype komt beperkt voor in het projectgebied en is ontstaan op niet originele bodem (opgehoogd terrein).

7

4010

Noordatlantische vochtige heide met Erica tetralix (dopheide)

Vochtige heide bestaat uit dwergstruikvegetaties met Dopheide in vochtige of natte voedselarme zand- of zandleembodems, vaak met een goed ontwikkelde moslaag met diverse soorten veenmossen en levermossen. Natte heide is een verzameling van een groot aantal verschillende vegetatietypen die meestal in complex voorkomen en waarvan de soortensamenstelling in belangrijke mate bepaald wordt door het plaatselijk heersende grondwaterregime en door het beheer. De vegetaties zijn grondwaterafhankelijk en de grondwaterstanden mogen niet te sterk wisselen. De laagste grondwaterstand is cruciaal (max. 50 cm onder het maaiveld). Gemeenschappen van natte heide zijn doorgaans soortenrijker dan die van droge heide. De soortenrijkdom neemt meestal toe met de ouderdom van de vegetatie. Natte heidevegetaties zijn uiterst zeldzaam. De oppervlakte bedraagt naar schatting nog 1.000-1.500 ha, voornamelijk in de Antwerpse en Limburgse Kempen. Veel vochtige heidevegetaties zijn geëvolueerd naar soortenarme graslanden, gedomineerd door Pijpestrootje. De belangrijkste oorzaken zijn eutrofiëring en verzuring door atmosferische deposities en verdroging door een sterke grondwaterdaling. Bij achterstallig beheer of verlaging van de grondwatertafel treedt een verbossing op naar Eiken-berkenbos of struweelvorming met Gagel. Natte heide is eveneens zeer kwetsbaar voor betreding. Herstel van verzuurde heidebodems is mogelijk door maaien of diep plaggen van vergraste heidevegetaties in combinatie met hydrologische maatregelen. Hierbij dient zwak gebufferd grondwater aanwezig te zijn dat tot in de wortelzone kan doordringen. Dit habitattype komt voor in het gebied van de staatsvijvers, min of meer aansluitend op het projectgebied. 4030

Droge heide (alle subtypen)

Droge heidevegetaties bestaan uit formaties van altijdgroene dwergstruiken, gedomineerd door Struikhei. De aspectbepalende laag is vaak niet hoger dan 1 m. Plaatselijk kunnen dennen of struweel aanwezig zijn. In deze half-natuurlijke vegetaties spelen mossen en korstmossen een belangrijke rol. Ze komen voor op droge, zure voedselarme zandgronden met een goed ontwikkeld podzolprofiel, gekenmerkt door een donkere sterk humeuze A1-horizont met daaronder een askleurige, uitgeloogde A2-horizont, gevolgd door een donker gekleurde, vaak verkitte inspoelingshorizont waarin ijzer, aluminium en/of organische stof zijn geaccumuleerd, soms ook op iets voedselrijkere bodems zoals lemige zanden. De afbraak van het bodemmateriaal verloopt traag, waardoor een humuslaag gevormd wordt. Heidevegetaties komen alleen voor bij een koel, gematigd klimaat met een hoge luchtvochtigheid gedurende het grootste deel van het jaar. De vegetatie is gevarieerder naarmate de bodem beter gebufferd is tegen verzuring. Dit habitattype komt beperkt voor in het projectgebied op zandige opgehoogde bodems. 5130

Juniperus communis (jeneverbes)-formaties in heidevelden of kalkgrasland

In Vlaamse context beschouwt men Jeneverbesstruwelen niet als een zelfstandige vegetatie-eenheid, maar als een onderdeel van heidevegetaties. Op basis van hun typische groeiwijze in struwelen of groepjes zijn ze echter makkelijk te onderscheiden van de veel lagere heidevegetaties. Een echt Jeneverbesstruweel vinden we in Vlaanderen alleen nog in het Heiderbos in As (14 ha). Hier komen 2 ondergemeenschappen voor. Op bruine gepodzoliseerde bodems groeit een ondergemeenschap met Stekelbrem, Kruipbrem en Rode dophei. Op vochtigere bodems groeit een subassociatie met Dopheide. Daarnaast komen er veel kensoorten van heischrale graslanden en heiden voor zoals Struikheide, Blauwe bosbes, Borstelgras, Zandstruisgras, Grasklokje, Schapezuring, Pilzegge en Hondsviooltje. In Jeneverbesstruwelen vindt men ook soorten van meer stikstofrijke milieus zoals Vogelmuur en Brede stekelvaren. Jeneverbestruwelen zijn vaak zeer rijk aan diverse soorten mossen (o.a. Pohlia natans, Dicranella heteromalla, Ptillium cilliare) en korstmossen (zoals Cladina- en Cladonia spp.). Ze komen voor in complex met droge heiden, heischrale graslanden en bossen. Jeneverbesstruwelen op arme zandgronden vormen een overgangsstadium tussen struikheide en eiken-berkenbos. Bij een verdere successie naar loofbos zal de soort wellicht niet geheel verdwijnen maar slechts een bescheiden plaats innemen.

8

Bedreigingen: Het grootste deel van het areaal verdween door ontginning van heidegronden voor landbouw, bosbouw, woningbouw en industrie. De belangrijkste bedreiging voor de resterende populaties bestaat uit verbossing, voornamelijk met Vliegden, en de daarmee gepaard gaande beschaduwing. Daarnaast zijn de struiken gevoelig voor begrazing. Dit vormt vooral een probleem in de winter wanneer er minder voedsel beschikbaar is. In Vlaanderen treedt nagenoeg geen natuurlijke verjonging van Jeneverbesstruwelen meer op. De oorzaak hiervan is ongekend. Herstelkansen: Het herstelbeheer bestaat uit de creatie van geschikte kiemplaatsen met open zand in de nabijheid van Jeneverbesstruiken. In bepaalde gevallen worden ook Jeneverbessen aangeplant, afkomstig van opgekweekt zaad van autochtone struiken. 6210 Gebieden met zeldzame orchideeën (Festuco-Brometalia, Droge halfnatuurlijke graslanden en struikvormende facies op kalkhoudende substraten) Kalkgraslanden zijn droge tot halfdroge graslanden op basenrijke bodems. Het kalkrijke substraat en de expositie op zuidhelling zorgen voor een warm microklimaat met kenmerkende mediterrane soorten. De vegetatie is niet afhankelijk van het grondwater voor de vochtvoorziening. De bodem bestaat uit een ondiepe laag met verweerd kalkgesteente en bevat matig tot veel humus. Zowel de kruidlaag als de moslaag zijn goed ontwikkeld en vertonen een zeer hoge soortenrijkdom. Kalkgraslanden in strikte zin (Festuco-brometae) komen niet voor in Vlaanderen. Op basis van het voorkomen van een aantal typische kalkgraslandsoorten rekent men een aantal vegetaties tot kalkgraslanden in ruime zin: • de kalkgraslanden op de Sint-Pietersberg zijn strikt vegetatiekundig gezien eigenlijk heischrale graslanden (Festuco rubrae-Genistelletum sagitallis). Gevinde kortsteel, Kleine pimpernel, Kleine bevernel, Zachte haver, Bevertjes, Ruige leeuwentand, Voorjaarszegge en Kleine ratelaar onderscheiden deze vegetaties van andere associaties van heischrale graslanden; • de wegbermen in de Voerstreek met Gevinde kortsteel of Bergdravik behoren strikt gezien tot het Glanshaververbond (Arrhenatherion); • een type Kamgrasland in de Voerstreek behoort tot het Galio-trifolietum. Deze associatie heeft in Vlaanderen geen kensoorten maar wordt gedifferentieerd door een aantal kalkminnende en/of fosfaatmijdende soorten zoals Betonie, Wilde marjolein, Bevertjes, Gulden sleutelbloem, Blauwe knoop en Beemdkroon. Kalkgraslanden zijn vooral bekend omwille van hun grote rijkdom aan orchideeën, hoewel de meeste soorten niet exclusief aan deze vegetatie gebonden zijn. Zo komen Bijenorchis en Hondskruid ook voor op verlaten akkers. Andere soorten zoals Poppenorchis, Vliegenorchis en Soldaatje groeien ook in zomen en struwelen. Met een "belangrijke orchideeënsite" bedoelt de habitatrichtlijn: • een site met een hoog aantal soorten orchideeën; • een site met een belangrijke populatie van minstens 1 orchideeënsoort die niet algemeen is in de lidstaat; • een site met één of meer zeldzame tot uiterst zeldzame orchideeënsoorten in de lidstaat. Bedreigingen: Stopzetten van het maai- of begrazingsbeheer leidt tot opslag met Meidoorn en Sleedoorn, die in een latere fase overgaan naar loofbos; intensivering van bemesting leidt tot soortenarme cultuurgraslanden; inspoeling van nutriënten uit hoger gelegen landbouwgronden; overmatige betreding en selectief inzamelen van zeldzame plantensoorten. Herstel van kalkgraslanden uit verboste of verstruweelde vegetaties is mogelijk door het verwijderen van de opslag. In Nederlands Limburg werden ze hersteld uit zwaar bemest cultuurland en intensief gebruikt akkerland. 6430

Voedselrijke ruigten

Boszomen op voedselrijke, humeuze en vochtige grond, in de overgangszone tussen loofbos en lage grazige begroeiingen met een combinatie van getemperd licht en beschutting. Deze zomen komen voor langs rivieren beekoevers, open plekken in loofbos en lemige dalwanden. Ruigten langs waterlopen komen voor op relatief natte, zwak zure tot basische, stikstofrijke standplaatsen die vaak tijdelijk onder water staan. Deze begroeiingen zijn voor hun nutriëntenvoorziening afhankelijk van voedselrijk oppervlaktewater of voedselrijk grondwater. Voedselrijke zomen en ruigten komen over heel Vlaanderen voor. Goed ontwikkelde vormen zijn echter zeldzaam. De oppervlakteschatting voor natte ruigten bedraagt circa 1.400 à 3.000 ha. De oppervlakte van mantel- en zoomvegetaties is niet bekend maar zal veel lager zijn. Ze worden bedreigd door storten van tuinafval, ruimingsmateriaal van beken en waterlopen; terugdringen van natuurlijke dynamiek van waterlopen door dijkversterkingen en

9

waterbeheersingswerken; verbossing door achterwege blijven van het maai- of graasbeheer; te scherpe overgangen tussen bos en open gebied; verdwijnen van hakhoutcultuur. Herstel van ruigten langs waterlopen is mogelijk door een verbetering van de waterkwaliteit en het opnieuw toelaten van een natuurlijke rivierdynamiek met erosie- en sedimentatieprocessen. Door de invoering van een mantel-zoombeheer in bossen kan men opnieuw geleidelijke overgangen creëren tussen het bos en open ruimte of mantel-zoomstructuren in open plekken in het bos. Dit habitattype komt beperkt voor in terreinen aansluitend op het projectgebied. 6510

Laaggelegen, schraal hooiland (Alopecurus pratensis, Sanguisorba officinalis)

Glanshaverhooilanden bestaan uit hooilanden met een uitbundig bloeiaspect met veel composieten en schermbloemigen. Ook hooiweiden komen voor. Een lichte bemesting van deze graslanden was gebruikelijk, meestal met stalmest, soms ook door bevloeiing van graslanden. Door het afnemen van het zuivere hooibeheer en de intensivering van de landbouw zijn er buiten natuurreservaten nauwelijks goed ontwikkelde glanshaverhooilanden bewaard gebleven in Vlaanderen. Op bermen en dijken komt dit type nog talrijk voor, zij het in een enigszins gewijzigde vorm. Er is een grote variatie aan verschijningsvormen naargelang de standplaats (bodemtype, drainageklasse, voedselrijkdom en eventueel overstromingsduur) Typische kensoorten zijn Groot streepzaad, Grote bevernel, Glad walstro, Rapunzelklokje, Beemdooievaarsbek, Beemdkroon (voor zover het niet de Voerstreek en de duinen betreft) en Karwijvarkenskervel. Weideklokje, Bergklokje en Bonte krokus zijn lokale kensoorten in de Kempische vloeiweiden. De enige stabiele Vlaamse populatie Paarse morgenster is eveneens aan het Glanshaververbond gelinkt. Op zandbodems zijn het vaak alleen de differentiërende soorten Gewone berenklauw, Peen, Fluitenkruid, Kraailook, Heermoes en Akkerwinde die nog een herkenning van het verbond toelaten. Deze soorten onderscheiden het glanshaververbond van kamgrasweiden (Cynosurion) en periodiek onder water staande graslanden van het Grote vossestaartverbond (Alopecurion). De Vlaamse natuurtypen onderscheiden 3 subassociaties in Vlaanderen. Op veel plaatsen vindt men verarmde gemeenschappen. Er zijn verschillende overgangen naar andere graslandtypen mogelijk, niet alleen zoals Kamgrasweiden (Cynosurion) of het Grote vossestaartverbond (Alopecurion), maar ook naar Dottergraslanden (Calthion) of meer verruigde graslanden, die vaak aangetroffen worden op extensief beheerde dijken en wegbermen. Standplaatskarakteristieken: Matig vochtige tot droge, meestal kalkhoudende en basische, min of meer voedselrijke gronden, meestal op klei-, lemig zanden leemgronden. Glanshaverhooilanden zijn grondwateronafhankelijk en overstroming komt zelden voor. Een hooilandbeheer is noodzakelijk voor de instandhouding van goed ontwikkelde types. Verspreiding: Deze graslanden zijn zeer zeldzaam geworden en grotendeels teruggedrongen tot bermen, dijken en beheerde percelen in natuurreservaten. De oppervlakte bedraagt naar schatting 1.400 à 3.000 ha. Goed ontwikkelde glanshavergraslanden liggen vooral in het Maasland en op de Vloeiweiden van Lommel. Bedreigingen : • Intensivering van de landbouw: herbicidengebruik, omvorming van hooi- naar begrazingsbeheer, scheuren en bemesten van grasland, beplanting met populier; • bermbeheer met onaangepaste maaidata en geen afvoer van het maaisel; • zonder maaibeheer evolueren deze hooilanden naar ruderale gemeenschappen of nitrofiele zomen; • ontgrondingen in de Maasvallei en dijkwerken in grote riviervalleien; • overstromingen met verontreinigd water leiden tot het verdwijnen van gevoelige soorten. Herstel- en ontwikkelingskansen: Herstel of ontwikkeling van soortenrijke glanshaverhooilanden uit rompgemeenschappen is mogelijk door het invoeren van een aangepast maaibeheer en het achterwege laten van bemesting. Dit habitattype komt in verarmde vorm voor in de vallei van de Bezoensbeek aansluitend op het projectgebied. 9190

Oude zuurminnende bossen met Quercus robur op zandvlakten

Acidofiele oligotrofe eikenberkenbossen op zeer voedselarme, vaak gepodsoliseerde of hydromorfe kwartaire dekzandgronden met Zomereik, Ruwe en Zachte berk, vaak gemengd met Lijsterbes en Ratelpopulier. In mindere mate komen ook Wintereik en Beuk voor. Het Zomereikenberkenbos kent een vrij groot potentieel verspreidingsgebied, op de voedselarme zanden in de Kempen en plaatselijk

10

op de armste plaatsen op de Vlaamse zandrug. Ondanks het grote potentiële verspreidingsgebied, en het feit dat veel van deze gronden ook effectief bebost zijn, zijn oud-bos-locaties van dit type die bovendien bestaan uit loofhout uiterst zeldzaam. Veel van de jonge bossen bevinden zich nog in een pionierstadium, waarbij de ontwikkeling van een bosbodem nog aan de gang is. De struiklaag is zwak ontwikkeld en bevat Sporkehout en berk en verder ook sporadisch Wilde lijsterbes. De kruidlaag is arm en bestaat vooral uit Bochtige smele, Blauwe bosbes, Struikhei en andere grassen en kruiden van zure bodems. Pijpestrootje groeit op vochtige plekken. Verder komt vaak een dichte moslaag voor met vooral Klauwtjesmos. Goed ontwikkelde oud-bos-sites van dit type zijn uiterst zeldzaam en hebben actueel slechts een oppervlakte van enkele honderden ha. Bedreigingen: in het verleden zijn deze bossen gedegradeerd tot heide door de overbegrazing waardoor oud en goed ontwikkeld bos zeer zeldzaam is; atmosferische depositie met aanrijking en verzuring tot gevolg, verdroging door drainage of ontwatering van de natte variant, degradatie door intensieve recreatie vormt soms een probleem; versnippering leidt tot verlies aan soortenrijkdom; kolonisatie en overwoekering van de struiklaag met Amerikaanse vogelkers, oud bossites zijn vaak ingeplant met Grove den en exoten als Corsicaanse den, Amerikaanse eik, Lork en Douglasspar; grootschalig en/of intensief kapbeheer met grondbewerking, bemesten, heraanplanten en overexploitatie waardoor weinig oude bomen, dood hout en een arme structuur aanwezig zijn;te hoge wildstand die verjonging belet. Zelfherstel is mogelijk door natuurlijke successie, natuurlijke successie uit voedselarme open terreinen (heide, kapvlakte of stuifzanden) of actieve omvorming van exotenaanplantingen naar bossen met een natuurlijke boomsamenstelling. Bestrijding van Amerikaanse vogelkers (en in sommige gevallen ook Amerikaanse eik) is een basisvereiste om een succesvolle omvorming te realiseren of spontane successie kans op succes te geven. Dit habitattype komt voor in het gebied van het Munsterbos aansluitend op het projectgebied. 91E0 (+) Alluviale bossen met Alnion glutinosa en Fraxinus excelsior (Alno-Padion, Alnion incanae, Salicion albae) Het betreft Elzen-Essenbossen (Alno-Padion) en wilgenbossen langs waterlopen. De belangrijkste boomsoorten in Vlaanderen zijn Zwarte els en de Gewone es, verder Wilg en Vogelkers. De kruidlaag omvat veel ruigtekruiden zoals Moerasspirea, Gewone engelwortel, Moesdistel en verschillende voorjaarsbloeiers zoals Speenkruid, Bosanemoon, Slanke sleutelbloem en Eenbes. Alle types komen voor op zware bodems, algemeen rijk aan alluviale afzettingen. Ze worden periodiek overstroomd door de jaarlijkse stijging van het waterniveau in rivier of moeras, maar bij laagwaterniveau worden ze goed gedraineerd en doorlucht in tegenstelling tot habitat 91D0 waarbij de bodem nooit goed doorlucht is. Bedreigingen voor dit habitat zijn verdroging door waterwinning, inpoldering, drainage of ontwatering, watervervuiling, aanrijking en verstoring van de bodem met verruiging tot gevolg. Beperkt voorkomen in Vlaanderen door ontbossing en beperken van de rivierdynamiek met versnippering tot gevolg. Herstel- en ontwikkelingskansen: Herstel is mogelijk door areaaluitbreiding en het verbinden van bestaande bossen, in combinatie met het voorkomen of ongedaan maken van aanrijking en vervuiling. Herstel van watertafel en rivierdynamiek. Bij het bosbeheer dient men te streven naar spontaan herstel door natuurlijke successie. Populieren laten afsterven of actieve omvorming van populierenaanplantingen naar natuurlijke boomsamenstelling waarbij de bomen blijven liggen of worden uitgesleept met een kabel; verrijken van de structuur en de hoeveelheid dood hout. Dit habitattype komt voor in het projectgebied langs de Zutendaalbeek. Eveneens is het aanwezig in het gebied van het Munsterbos langs de Bezoensbeek, aansluitend op het projectgebied.

2.1.2.

1096

Korte beschrijving van de in het Habitatrichtlijngebied voorkomende habitatrichtlijnsoorten en soorten van bijlage IV van het Natuurdecreet (naar IN, 2003) Beekprik (Lampetra planeri)

Beekprik komt voor in een beperkt aantal boven- en middenloopjes in het bekken van de Kleine Nete (Desselse Nete), in het bekken van de Grote Nete (middenloop Grote Nete, Asbeek en Balense Gracht), in het Demerbekken (Zwarte Beek), in het Maasbekken (Warmbeek- Oude Beek, Aabeek-

11

Bullenbeek, Itterbeek, Zijpbeek-Asbeek, Voer), in het Zennebekken (Steenputbeek), in het Denderbekken (Terkleppebeek) en in het Zwalmbekken (Dorenbosbeek, Verrebeek). De totale levensduur van de soort is 7 jaar. Hiervan brengt ze 6,5 jaar door als larve in beken en rivieren. Na de metamorfose tot adulte prik voeden de dieren zich vermoedelijk niet meer en worden eenmalig eieren gelegd waarna ze sterven. Het afzetten van eieren gebeurt in ‘nesten’ in grof zand en/of kiezel. Uitgekomen larven graven zich in stroomafwaarts gelegen slijkafzettingen in en voeden zich voornamelijk met detritus en algen (diatomeeën). Waterverontreiniging (ook periodieke verontreiniging uit overstorten) vormt een grote bedreiging, aangezien de soort zeer gevoelig is voor zuurstofgebrek. Daarnaast zijn ook rechttrekking en ruiming van beken en rivieren nefast voor de soort aangezien hierbij de vitale paaibedden voor de adulten en ingraafbiotopen voor de larven verdwijnen. Ook migratiebarrières naar de bovenlopen (bereiken van ‘paaibedden’) zijn nefast voor de instandhouding van populaties van de soort. De soort is volledig beschermd door de Wet op de Riviervisserij. Daarnaast ook beschermd (bijlage III) door de Conventie van Bern. De soort komt zowel in de Zutendaalbeek als de Bezoensbeek in vrij grote aantallen voor (afvissing Provinciale visserijcommissie, 29 april 2004). Bermpje (Noemacheilus barbatulus) Het Bermpje komt in Vlaanderen slechts beperkt voor in drie stroomgebieden van Oost- en WestVlaanderen. Recent onderzoek toont echter aan dat de soort algemener verspreid is dan gedacht. Als bodembewonende soort wordt een grofzandig tot stenig substraat verkozen, in beken met een stromend tot stilstaand water. Het is een goede indicator van zuiver water alhoewel de soort toch enige vervuiling kan verdragen. Het Bermpje wordt volgens de visserijwetgeving volledig beschermd. De soort is eveneens opgenomen in Bijlage III van het Verdrag van Bern. De soort komt zeker voor in de Bezoensbeek (afvissing Provinciale visserijcommissie, 29 april 2004).

2.1.3.

Criteria voor de aanwijzing van de gebieden

In de voorgaande paragraaf werd reeds uitvoerig ingegaan op de voorkomende habitats en habitatrichtlijnsoorten die in de betreffende SBZ’s aangetroffen worden, met telkens de vermelding van hun zeldzaamheid en specifieke habitatvereisten. Het gehele gebied werd dan ook omwille van het voorkomen van diverse zeer zeldzame habitats en soorten als speciale beschermingszone aangeduid. De twee deelgebieden die aansluiten op het projectgebied zijn De Kuil te Zutendaal, de Staatsvijvers Groenendaal en langs de overkant van het Albertkanaal de Bezoensbeekvallei en de Hesselsberg. Deze gebieden herbergen de volgende habitattypes: 2330, 4010, 4030, 6430, 6510, 9190 en 91E0. Naast de specifieke habitats en soorten vermeld in bijlage I en II van de Habitatrichtlijn, komen binnen de gebieden ook nog andere soorten voor die via het Natuurdecreet (bijlage III en bijlage IV Habitatrichtlijn) integraal beschermd zijn (zie verder). Ook de habitats zelf zijn via het Natuurdecreet beschermd (verboden te wijzigen vegetaties).

12

Hesselsberg

De Kuil

Bezoensbeek

Staatsvijvers, Munsterbos Stevoorden, Hoefaart

Bonijterbos

Habitatrichtlijngebieden (groen), projectgebied (rood). De instandhoudingsdoelstellingen voor deze gebieden kunnen in het kort als volgt omschreven worden: -

2.1.4.

Behoud van een gunstige staat van instandhouding van de natuurlijke habitats in de biogeografische regio waartoe het behoort. Het vermijden van vervuiling, eutrofiëring en bodemverstoring door bijvoorbeeld betreding, berijding e.d. van resterende habitats en te herstellen habitats. Het nemen van gepaste beheersmaatregelen om de habitats in stand te houden. Naast de oppervlakte aan bijzondere habitats is ook de kwaliteit ervan van groot belang.

Strikt te beschermen soorten over hele grondgebied: soorten in Bijlage III Decreet Natuurbehoud (bijlage IV Habitatrichtlijn)

De volgende soorten die in het projectgebied voorkomen staan vermeld op de bijlage III van het decreet op het Natuurbehoud als strikt te beschermen soorten: - vleermuizen: alhoewel geen specifieke gegevens van deze gebieden bekend zijn, komen er zeker een aantal vleermuissoorten voor (vermoedelijk dwergvleermuis, laatvlieger, watervleermuis, rosse vleermuis, grootoorvleermuis);

2.1.5. •

Beschrijving integriteit van het gebied

Structurele relaties:

Het projectgebied is gelegen op de overgang van de Kempen en Haspengouw en de waterscheidingskam tussen het Maas- en Demerbekken (Scheldebekken). De Bezoensbeek in het oosten en de Zutendaalbeek in het westen zijn twee ongeveer noord-zuidgerichte structuurbepalende beekvalleien die verbinding geven tussen de diverse waardevolle natuurgebieden. Beide beken ontspringen op de zuidelijke steilrand van het Kempisch Plateau. De valleien worden echter gedwarst door het Albertkanaal. Samen met de hierlangs uitgebouwde bedrijventerreinen vormt dit een belangrijke structurele en morfologische aantasting en fysische barrière. Ten noorden het kanaal liggen voornamelijk hoger gelegen droge zandgronden, ten zuiden situeren zich lager gelegen nattere zandgronden.

13

Zutendaalbeek

Bezoensbeek

Munsterbeek, Roelerbeek

Structurele relaties: natuurverbindingsgebieden (groen), belangrijke fysische barrière (rood), waterscheidingslijn (blauw). •

Functionele relaties:

Door de aanleg van het Albertkanaal in de jaren dertig van de vorige eeuw, zijn reeds belangrijke functionele relaties van het overgangsgebied Kempen-Haspengouw verloren gegaan, meer bepaald de natte verbindingen via de beekvalleien van de Zutendaalbeek en de Bezoensbeek zijn hierdoor sterk aangetast. Dit had ongetwijfeld ook een grote negatieve invloed op het gehele hydrologisch systeem. Belangrijke (ondiepe) kwelstromen vanaf de zuidflank van het Kempisch Plateau richting Munsterbilzen zijn hierdoor afgesneden en verdroogd waardoor de voeding van het gehele gebied Munsterbos – Groenendaal – Zangerheide met regionale kwel zeker aangetast werd met lokale verdroging tot gevolg. De diepe kwelstromen werden vermoedelijk niet echt aangetast. Door de aanleg van het Albertkanaal werden ook de migratie- en mogelijkheden voor populatie-uitwisseling voor veel, vooral minder mobiele organismen en vissen, sterk belemmerd. Dit barrière-effect werd later nog versterkt door de verdere uitbouw van bedrijventerreinen langs het kanaal. Hierdoor nam geschikt (migratie)biotoop af en vergrootte de te overbruggen afstand tussen de geschikte gebieden. Langs de andere kant ontstond een nieuwe migratiemogelijkheid, lateraal met het kanaal. De brede, overwegend schrale en bloemrijke of deels verboste en verstruweelde bermen van het kanaal bieden hiervoor uitstekende mogelijkheden. •

Knelpunten instandhouding:

Instandhouding van de specifiek in dit gebied voorkomende habitats en de hierbij horende soorten zal op macroniveau vooral afhangen van een aantal abiotische factoren en de milieukwaliteit. Kwelstromen, het behoud van voedselarme systemen en een zeer goede waterkwaliteit zijn hierbij van zeer groot belang. Door grootschalige infrastructuren en industriële activiteiten kan deze milieu- en biotoopkwaliteit aangetast worden en kan verdroging en aanrijking met nutriënten van het gronden oppervlaktewater optreden waardoor het gehele ecosysteem aangetast wordt. Waterverontreiniging zorgt tevens voor een verslechtering van de beekkwaliteit waardoor het leefgebied van ondermeer beekprik wordt aangetast. Daarnaast treedt door atmosferische stikstofdepositie en stofdeeltjes voedselaanrijking op. Verdroging en voedselaanrijking zijn momenteel de belangrijkste bedreigingen voor de meeste van de zeer waardevolle en zeldzame habitats en soorten gebonden aan voedselarme milieus. Op microniveau kunnen ook een aantal specifieke knelpunten bestaan of ontstaan zoals versterking van de barrièrewerking, rechtstreeks biotoopverlies, verstoring en verlies aan bufferwerking. Deze kunnen ervoor zorgen dat door verlies aan groei-, foerageer- en voortplantingsbiotoop rechtstreeks op korte termijn bepaalde soorten uit het gebied of deelgebieden zullen verdwijnen of dat door langzame

14

verslechtering van de abiotische condities op langere termijn een grondige wijziging van de biotopen optreedt met verdwijnen van specifieke soorten.

2.1.6. •

Andere gebiedsgegevens

Andere belangrijke natuurwaarden binnen het gebied waarmee rekening dient gehouden te worden:

Over het gebied dat ten zuiden direct aansluit op het projectgebied, namelijk het Munsterbos – Staatsvijvers Groenendaal, werd recent heel wat informatie aangaande invertebraten verzameld (Inventaris Munsterbos, Licona Werkgroep Ongewervelden, 2003, 2005). Dit gebied bestaat uit diverse waardevolle biotopen. In de vallei van de Bezoensbeek werd vermoedelijk in het begin van de zeventiende eeuw een karakteristiek Kempens systeem van vijvers aangelegd in een heidegebied. Verder treffen we er oud zuur eikenbos (een van de belangrijkste in de provincie Limburg), droge en natte heide, ruigten en mesofiel grasland aan. In het gebied komen diverse beken samen (Bezoensbeek of Stalkerbeek, Zutendaalbeek, Molenbeek, Elsterbeek, Wilderbeek) en vormen zo de Munsterbeek. De waterkwaliteit van deze beken verschilt. In het zuiden is deze slecht, in het noorden goed tot zeer goed. De invertebrateninventarisatie leverde heel wat interessante gegevens op: - Mieren: 11 soorten waarvan 3 zeldzaam (1 soort betreft de 3de vondst voor België); - Spinnen: 156 soorten waarvan 18 Rode Lijstsoorten; - Kevers: 181 soorten waarvan 17 loopkeversoorten van de Rode Lijst en een 10-tal andere interessante soorten van andere keverfamilies. Daarnaast is het gehele gebied gekend als een zeer rijk roofvogelgebied met ondermeer broedgevallen van Sperwer, Buizerd, Boomvalk, Wespendief, Bosuil, Ransuil en Havik in de omgeving. In het vijvergebied komen belangrijke soorten als Waterral, Blauwborst, Kleine karekiet, IJsvogel en Roerdomp voor. Verder komen in de ruime omgeving tevens Zwarte specht, Kleine bonte specht, Middelste bonte specht, Boomleeuwerik, Wulp, Nachtzwaluw, Boompieper, Grote gele kwikstaart, Nachtegaal, Roodborsttapuit, Fluiter, Vuurgoudhaantje, Bonte vliegenvanger, Glanskop, Boomklever, Wielewaal, Europese kanarie en Appelvink tot broeden (mond. med. J. Gabriels). Een aantal soorten hiervan zijn zeldzaam en achteruitgaand in Vlaanderen. In de beken komt naast Beekprik ook een belangrijke populatie Bermpje voor. De ongeveer 230 m brede en 1,2 km lange zone langs het Albertkanaal (projectgebied) werd grotendeels opgespoten in de dertiger jaren van de vorige eeuw, met gronden afkomstig van de uitgraving van het kanaal (Kip van Zutendaal). Midden de zestiger jaren werd het gebied terug afgegraven om de grond te gebruiken voor grondaanvullingen voor het bouwrijp maken van de terreinen van de FORD-fabrieken. Thans ligt het terrein nog 1 tot 2 m boven het maaiveldniveau van de ten zuiden aansluitende gronden. Tot eind de tachtiger jaren bleef het terrein vrijwel onbegroeid (struweelloos). Pas begin de negentiger jaren heeft het zich spontaan tot een waardevol natuurgebied ontwikkeld met een vrij grote schakering aan terreintypen, afhankelijk van het gedeponeerde bodemmateriaal, het reliëf en de vochttoestand. Delen van het terrein zijn verbost met wilg (nattere delen met waterstagnatie), berk en den (drogere delen), terwijl andere terreindelen die een voedselarmere bodem hebben zich hebben ontwikkeld tot heideterreintjes met heischrale graslandjes, struiken dopheidevegetaties en korstmosvegetaties. Langs de Bezoensbeek en vooral langs de Zutendaalbeek ligt elzenbroekbos met ondermeer Tongvaren en Dubbelloof. Plaatselijk zijn kwelinvloeden aanwezig. Het terrein wordt van noord naar zuid gekruist door twee grote hoogspanningslijnen (150 kV en 380 kV). Parallel met het Albertkanaal loopt op een afstand van ongeveer 20 m van het jaagpad in het gebied een zuurstofleiding (Air Liquide). De leidingstrook wordt grotendeels vrij gehouden van boomen struikopslag waardoor er voornamelijk een struisgrasvegetatie tot ontwikkeling is gekomen. Ten zuiden aansluitend op deze opgehoogde zone situeren zich voornamelijk dennenaanplantingen op droge zandgronden. Plaatselijk komt nog een groot akkerperceel voor. De tussenliggende dreven zijn vaak afgeboord met Amerikaanse eik. In het valleitje van de Zutendaalbeek komt naast elzenbroekbos tevens oud eiken-berkenbos voor. De hoog opgehoogde terreinen van ‘De Branderij’ in het oosten zijn voor wat het noordelijk deel ervan betreft be(ver)bost met wilgenstruweel op de laagste delen langs het kanaal en ouder eiken-

15

berkenbos op de hoogste delen. Het zuidelijk deel van ‘De Branderij’ is recent nog verder opgehoogd met vooral zware leemen kleigronden afkomstig van de verbreding van het Albertkanaal te Gellik. Hierdoor is het gebied vrijwel nog onbegroeid. Plaatselijk begint zich beperkt wilgenstruweel te ontwikkelen.

Habitattypes projectgebied (2006): - ¸ verbossing met berk en den; - ¸ verbossing met wilg en berk; - ¸ elzenbroekbos; - ¸ droog terrein met afwisseling van droge heidevegetaties, struisgrasvegetaties, korstmossteppe, verbossing met berk; - ¸ reliëfrijk terrein met poelen en slenken en meer ruderale vegetatie. Ten westen het projectgebied sluit, gescheiden door de N730 Bilzen-Opglabbeek, het Habitatrichtlijngebied ‘De Kuil’ aan. Alhoewel het een klein gebied betreft, heeft het een zeer hoge en specifieke natuurwaarde. Dit gebied bestaat uit twee deelgebieden, namelijk een mesotroof laagveenmoeras met vermoedelijk diepe kwelinvloeden in het noorden en een nitrofiel, deels verdroogd elzenbroekbos in het zuiden. Het noordelijk deelgebied herbergt een hele reeks zeer waardevolle plantensoorten zoals Gagel, Moerasviooltje, Melkeppe, Klein glidkruid, Sterzegge, Zwarte zegge, Egelboterbloem, Kleine zonnedauw, Ronde zonnedauw, Klokjesgentiaan, Drijvende waterweegbree, Moeraswolfsklauw en Dopheide. In het zuidelijk deelgebied komen ten gevolge van de verdroging meer stikstofminnende soorten voor met ondermeer veel Braam, Scherpe zegge, Gele lis, Pitrus, Wolfspoot, Rietgras en Bosbies. Beide gebiedsdelen zijn van elkaar gescheiden door een dwarsdijk. In het kader van de verdere uitbouw van het bedrijventerrein Genk-Zuid werden in 2005 in dit gebied diverse biotoopverbeterende werken uitgevoerd zoals het kappen van boomen struikopslag, plaggen en omleggen van de afwatering (vernatten verdroogd elzenbroekbos). •

Biologische waardering:

De biologische waarderingskaart (BWK, deels versie 2.0, deels versie 2.1) duidt het gehele projectgebied en de ruime omgeving aan als ‘biologisch waardevol’. Het elzenbroekbos langs de Zutendaalbeek wordt als ‘biologisch zeer waardevol’ aangeduid, evenals de meer zuidelijk gelegen Staatsvijvers, De Kuil en het noordelijk deel van De Branderij, samen met nog enkele kleinere, voornamelijk open heideterreintjes. Ook ten noorden het Albertkanaal komen grote, aaneengesloten biologisch waardevolle tot zeer waardevolle terreinen voor (Stelebos en omgeving). Doordat het gebied op vier verschillende topografische kaarten is gelegen en de herziening van de BWK nog niet volledig is afgerond, komen vooralsnog onlogische waarderingsaanduidingen op de kaart voor die scheiden op de kaartgrenzen. Zo is een deel van het oostelijk deel van het projectgebied als

16

biologisch minder waardevol aangeduid, terwijl de rest van het gebied als biologisch waardevol is ingekleurd.

Biologische waardering: biologisch waardevol (licht groen), biologisch zeer waardevol (donker groen), projectgebied (rood). •

Beschermde dieren en planten:

De Koninklijke besluiten van 16.02.1976 en 22.09.1980 regelen de bescherming van een aantal in het wild groeiende en levende plantenen diersoorten. In het projectgebied werden geen beschermde dieren of planten waargenomen tijdens de terreinverkenningen. •

In de omgeving aanwezige natuur- of bosreservaten: -

-

Het gebied De Kuil wordt als natuurreservaat beheerd door de natuurvereniging Orchis. Het terrein heeft niet het statuut van erkend reservaat. De Staatsvijvers-Munsterbos (106 ha) werden door Natuurpunt als natuurreservaat aangekocht en als zodanig ook beheerd. Grote delen van de verboste heideterreinen rond de vijvers werden terug open gekapt. Het grootste deel van het gebied (94 ha) werd reeds erkend als natuurreservaat (MB 12.12.2003; 14.07.2004). De boskartering van het Vlaams gewest (2000) geeft een overzicht van de bossen die als domeinbos worden beheerd en deze die in particulier beheer zijn. Het grootste deel van de bossen die ten zuiden aansluiten op het projectgebied zijn eigendom van het Vlaams gewest (Bos en Groen) en worden als domeinbos beheerd. Ook een belangrijk deel van de ten noorden het Albertkanaal gelegen bosgebieden zijn eigendom van het Vlaams gewest en worden door de Afdeling Bos en Groen beheerd (Hesselberg, Stelebos, Roelerheide, Grote Heide, Hoefaart).

17

Bosgebieden: domeinbos eigendom Vlaams gewest (geel), particuliere eigendommen (groen), projectgebied (rood). •

Natuurrichtplan:

Er is geen natuurrichtplan beschikbaar of in voorbereiding voor dit gebied. Voor de meer zuidelijk gelegen taluds van het Albertkanaal tussen Eigenbilzen en Kanne, meer specifiek voor de hier afgebakende Habitatrichtlijngebieden, werd een beheerplan opgemaakt (Aeolus, 2003). •

Ecosysteemvisie:

In uitvoering van het Milieubeleidsplan werd in opdracht van Afdeling Natuur een ecosysteemvisie voor het gebied ‘zuidelijke bron- en bovenloopgebieden van het Kempens Plateau (Asbeek, Roelerbeek, Bezoensbeek, Zutendaalbeek) opgemaakt (UIA, VUB, KIWA, 2003). •

Beschermd landschap, relicten of ankerplaats: -

Net ten noorden het kanaal (Broekmolen)(MB 29.05.1995).

ligt

het

18

beschermd

dorpsgezicht

‘Suetendaelmolen’

-

Het gehele gebied Zangerheide-Groenendaal werd in de landschapsatlas afgebakend als relictzone ‘Bossen en kasteelparken te Munsterbilzen (R70063)’. De kasteeldreef Groenendaal en de ontsluitingsas Kasteelparkenlandschap Munsterbilzen werden aangeduid als lijnrelicten. Als puntrelicten werden de volgenden sites afgebakend: Zangerheidemolen, Kasteelmolen, stallen van Remise, kasteel Zangersheide, burchtruïne Jonckholt en kasteel Groenendaal.

Relictzone, projectgebied (rood) •

Hydrografie, overstromingsgebied, waterkwaliteit, structuurkwaliteit:

Het decreet van 18.07.2003 betreffende het integraal waterbeleid is gericht op het gecoördineerd en geïntegreerd ontwikkelen, beheren en herstellen van watersystemen met het oog op het bereiken van de randvoorwaarden die nodig zijn voor het behoud van dit watersysteem als zodanig en met het oog op het multifunctionele gebruik in het bijzonder. Het decreet voorziet in instrumenten ter realisatie van deze doelstellingen, o.m. de opmaak van een watertoets, de vrijwaring van oeverzones en de verwerving van onroerende goederen. Het eigenlijke projectgebied ligt niet in een overstromingsgebied. De Zutendaalbeek in het westen is een beek van 3de categorie, terwijl de Bezoensbeek in het oosten een beek van 2de categorie is.

19

Volgens de BBI bezit de Bezoensbeek ten noorden het Albertkanaal een zuivere waterkwaliteit. Stroomafwaarts het Albertkanaal is deze verontreiningd. De oorzaak hiervan is vermoedelijk uitspoeling van landbouwmeststoffen (Ecosysteemvisie, 2003). De Zutendaalbeek is ten noorden het Albertkanaal zuiver tot zeer zuiver, ten zuiden het kanaal is ze ter hoogte van de samenvloeiing met de Bezoensbeek verontreinigd (VMM databank). Hier ligt de oorzaak van vervuiling vermoedelijk bij diffuse verontreinigingsbronnen (afvalwaterlozingen) van verspreide bebouwing in het zuiden en mogelijk ook door instroom van afvloeiwater van de Bilzerweg. Volgens de fysisch-chemische kwaliteitsbepaling zijn beide beken matig verontreinigd. De waterkwaliteitsdoelstelling van de Bezoensbeek en de Zutendaalbeek is viswaterkwaliteit. De Bezoensbeek bezit over haar volledige lengte (zowel ten noorden als ten zuiden het Albertkanaal) een zwakke structuurkwaliteit. Dit is ondermeer te wijten aan de gedeeltelijke fixatie van de oevers van de Bezoensbeek met betonnen profielen. De Zutendaalbeek bezit eveneens over het grootste deel een zwakke structuurkwaliteit. Stroomafwaarts vanaf ongeveer de instroom vanuit De Kuil (ten zuiden het Albertkanaal) zijn de structuurkenmerken waardevol (Bervoets et al., 1993). •

Vlaams Ecologisch Netwerk (VEN):

Het Munsterbos-Groenendaal werd in de eerste fase van afbakening als GEN-gebied aangeduid. Het ligt in de bedoeling van het Agentschap voor Natuur en Bos, om de ten noorden gelegen bossen, inclusief het projectgebied, in de tweede fase van VEN-afbakening (via een gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan) op te nemen als onderdeel van het gebied 419 ‘Beekvalleien overgang KempenHaspengouw’.

VEN 1ste fase (groen), projectgebied (rood). Binnen het volledige VEN worden de volgende doelen nagestreefd: - Behoud van aaneengesloten natuurgebied waarbij de overgang tussen Kempen en Haspengouw met al haar kenmerkende ecotopen behouden blijft. Dit geldt zowel voor de aanwezige bostypen, vijver- en moerascomplexen, als voor de graslandvegetaties. Versnippering door infrastructuren en niet-natuurgerelateerd bodemgebruik dient vermeden en afgebouwd te worden om het ruimtelijk functioneren van de aanwezige natuurwaarden te waarborgen. De natuurwaarden gebonden aan voedselarme milieus dienen in voldoende mate gebufferd te worden. - Instandhouding en verdere ontwikkeling van de beken in relatie met de omgevende vallei is de belangrijkste ontwikkelingsdoelstelling. Een goede ruimtelijk-ecologische kwaliteit van de hydrologische infrastructuur is prioritair voor de instandhouding van de natuurwaarden. De

20

-

voedselarme en waterrijke milieus dienen verder ontwikkeld te worden met het oog op de duurzame instandhouding van het aanwezige netwerk. Speciale aandacht dient te gaan naar spontane natuurlijke processen. Dit is binnen de boscomplexen een garantie voor de optimale ontwikkeling van de verschillende bostypen.

Gewenst VEN 1ste + 2de fase (VEN 1ste fase: blauw omlijnd, Habitatrichtlijngebied: grijs, Gewenste natuuren bosstructuur: bruin). •

Gewestplan, Ruimtelijke Structuurplannen:

Het gehele projectgebied is aangeduid als ‘reservegebied voor industriële uitbreiding’ met als huidige bestemming ‘natuur’. De hierop aansluitende gebieden in het zuiden (Munsterbos, Staatsvijvers) zijn ‘natuurgebied’ en ‘natuurgebied met wetenschappelijke waarde’, in het oosten (De Branderij) ‘bosgebied’ en ‘ontginningsgebied met nabestemming bosgebied’, in het westen (Genk-Zuid) ‘industriegebied’. Het ruimtelijk structuurplan voor de gemeente Bilzen (Technum, 2005) geeft voor de gewenste landschappelijke structuur aan dat een aantal belangrijke overgangsgebieden, ondermeer deze vanaf Bilzen naar de zuidelijke bosrand van de Hoge Kempen, dienen gevrijwaard te blijven van bebouwing. Van het structuurplan voor de gemeente Zutendaal is nog geen ontwerpdocument beschikbaar. In het GNOP van Zutendaal behandelt een actie de planologische bescherming van de Bezoensbeek. Het Provinciaal Ruimtelijk Structuurplan selecteert voor het projectgebied en zijn omgeving geen bijkomende gebieden van bovenlokaal belang. Enkel de Munsterbeek stroomafwaarts vanaf Munsterbilzen werd als natte natuurverbinding (nr. 54) geselecteerd. De gewenste natuurlijke structuur van de provincie Limburg bevat 10 natuurlijke systemen. De natuurlijk-fysische samenhang van deze systemen dient volgens dit plan te worden versterkt. Het Albertkanaal wordt als economische netwerk, naast de andere economische netwerken Midden Limburg en Kempische as, beschouwd als gebied van uitzonderlijk belang voor de provinciale economie. De bedrijvigheid wordt hier het best geconcentreerd in de economische knooppunten van deze netwerken. Het economisch netwerk

21

Albertkanaal beschouwt de provincie als een belangrijke potentie voor de ontwikkeling van bedrijventerreinen.

•

Ecosysteemkwetsbaarheid:

De ecosysteemkwetsbaarheidskaarten zijn signaalkaarten voor ecotoopverlies, verdroging, verzuring, vermesting, barrièrewerking en ontsnippering. Afhankelijk van hun kenmerken worden de gebieden ingedeeld in minder kwetsbare tot zeer kwetsbare of gevoelige gebieden bij veranderende milieuomstandigheden. De natuurterreinen ten noorden het Albertkanaal behoren grotendeels tot prioritaire zone 2. De Hesselsberg, de Bezoensbeekvallei en het gehele gebied van de Staatsvijvers zijn prioritaire zone 3 (zeer kwetsbaar). Het bosgebied tussen het projectgebied en de Staatsvijvers behoort tot zone 1B (minder kwetsbaar).

Projectgebied (rood)

22

3. Effecten Significant negatieve effecten X Geen of positieve effecten Beoordeling van de mogelijk negatieve effecten op het gebied1.

3.1. Identificatie elementen/fasen van plan/project met mogelijke impact2 3.1.1. •

Beschrijving impact op SBZ:

Grondinname (direct effect)

Het terrein van 27 ha dat onderwerp uitmaakt van deze passende beoordeling maakt geen deel uit van een Speciale Beschermingszone. Het vormt wel een onderdeel van de grote eenheid natuurgebied waarin deze speciale beschermingszones zijn gelegen en vormt zo het bindmiddel ertussen. Bij ontwikkeling ervan als watergebonden bedrijventerrein zal in eerste instantie geen directe grondinname van Habitat- of Vogelrichtlijngebied plaatsvinden, wel zal het verbindingsgebied aangetast worden. In het plangebied komen thans de volgende habitattypes voor (zie ook figuur onder punt 1.1.6.): Habitat

BWK-code

Spontaan jong bos (berk en den) Spontaan jong bos (wilg en berk) Nitrofiel tot mesofiel elzenbos Droge struikheien struisgrasvegetaties + korstmossteppes met jonge bosvorming (berk) Geaccidenteerd verbost (wilg) terrein met poelen en slenken Aanplant den Beekloop Totaal

QbSo Vn-Vm CgbHabSf + KubPpmh

Bijlage I Oppervlakte Habitatrichtlijn (ha) (code) 2,4 10,4 91E0 2,2 4030 10,3 2330 0,5 -

0,5 400 m 26,3

Met uitzondering van het elzenbroekbos langs de Zutendaalbeek en de beperkte dennenaanplant, zijn de voorkomende habitattypes voornamelijk pionierstadia op opgehoogd terrein. De schakering in biotooptypen is ontstaan door de ophoging met verschillende bodemsoorten (zandig en kleiig materiaal) en de hierdoor ontstane verschillen in bodemvochtigheid (doorlaatbaarheid). Door gebrek aan beheer is vrijwel de gehele zone verbost met wilg, berk en den (10-15 jaar). Enkel de leidingstrook wordt periodiek open gekapt waardoor er een grazige vegetatie voorkomt (struisgras- en struikheidevegetaties). Elders komen beperkt schraal- en onbegroeide zones voor. Deze zijn vermoedelijk gesitueerd op zware kleigronden en komen voornamelijk voor onder en nabij de dwarsende hoogspanningsleiding. De struweelopslag onder deze lijn wordt tevens periodiek open gekapt. De voorkomende vegetaties zijn ecologisch gezien allen vervangbare vegetaties die mits het scheppen van de geschikte uitgangssituaties (bodem, vocht, voedselrijkdom, licht) vrij snel te 1

Deze samenvatting dient specifieke aandacht te geven aan de habitats en soorten waarvoor het gebied werd aangewezen voor het Natura 2000 netwerk en de soorten van Bijlage III Decreet Natuurbehoud die in het gebied voorkomen en geïllustreerd met het gepaste kaarten materiaal. Tevens kunnen de reeds goedgekeurde mitigerende maatregelen hierbij toegelicht worden. 2 Beschrijf, ingeval van positieve effecten, welke bijdrage het plan/project levert aan het behoud of herstel van een gunstige staat van instandhouding∗ van de betrokken habitat of soorten.

23

ontwikkelen zijn. Door de hoge bebossingsgraad van het terrein is het gebied thans minder geschikt geworden voor licht- en warmteminnende soorten zoals vlinders en vele andere invertebraten. Hierdoor is ook het belang van het gebied als leef- en migratiegebied voor deze diergroepen afgenomen. Echter mits het nodige beheer, bv. deels kappen van de struweelopslag, is de waarde van dit gebied voor deze groepen snel terug te herwinnen. Ook voor tal van plantensoorten heeft het gebied door de verbossing aan belang ingeboet. Voor een aantal bos- en struweelvogels zoals bv. Fitis daarentegen, zal het gebied hierdoor aan waarde gewonnen hebben. Voor echte bossoorten is het gebied nog te jong en nog niet voldoende ecologisch gerijpt. De vervangbaarheid van deze biotopen is, mits het scheppen van goede uitgangssituaties (bodem) en de nodige tijd, vrij groot, temeer het geen grondwaterafhankelijke habitats zijn. Ook hier zijn ze door spontane ontwikkeling ontstaan op aangevoerde bodems. Door de ophoging van het terrein liggen de beeklopen van de Zutendaalbeek en Bezoensbeek in het noorden van het gebied zeer diep (3-4 m). De beekoevers zijn beperkt en overwegend begroeid met elzen. De beektaluds zijn steil. Inname van deze beeklopen als bedrijventerrein door inbuizing zal door rechtstreeks verlies aan geschikt beekhabitat, ongetwijfeld een negatieve invloed hebben op de aanwezige populaties van Beekprik in de beekloop. Hierdoor zal tevens het barrière-effect dat nu reeds door de syfons onder het Albertkanaal aanwezig is, in belangrijke mate toenemen. Er zal dan een inbuizing van in totaal ongeveer 350 m lengte ontstaan waardoor vismigratie tussen de ten noorden en ten zuiden van het Albertkanaal gelegen beektrajecten sterk zal belemmerd worden. Het merendeel van het westelijk gelegen elzenbroekbos langs de Zutendaalbeek situeert zich op min of meer originele en minder opgehoogde bodems. Hier komen tevens beperkt kwelinvloeden voor met ondermeer Bosbiesvegetaties. Door inloop van verontreinigd run-off water vanaf de Bilzerweg en locale bodemverstoring door werken aan de beekloop, komt plaatselijk een geruderaliseerde vegetatie in dit gebied voor. Een hoge grondwaterstand zorgt er verder voor dat zware bomen omvallen zodat er plaatselijk veel dode stammen aanwezig zijn wat de ecologische waarde van dit gebied verhoogt. Door het voorkomen van veenbodems en kwelinvloeden is de vervangbaarheid van dit habitat zeer beperkt en is de waarde ervan dan ook hoog. Inname ervan als industriegebied zal ook een negatieve invloed hebben op de structuur- en waterloopkenmerken van de beek met vermoedelijk het verdwijnen van de microhabitats (slib- en zandbedden) die nodig zijn voor de voortplanting van de Beekprik die een levenscyclus heeft van 7 jaar, waarvan 6,5 jaar als larve. De inname van het terrein heeft verder ook gevolgen voor de buffering van de aangrenzende natuurgebieden. Het opgehoogde terrein vormt thans een brede en groene noordelijke bufferzone voor het waardevol gebied van het Munsterbos. Het wegvallen van deze buffer zal ongetwijfeld zijn invloed hebben op het aangrenzende gebied dat kwetsbaarder zal worden voor ondermeer eutrofiëring en andere invloeden van buitenaf. Het is dan ook van groot belang dat bij een mogelijke uitbouw van het gebied voldoende milderende maatregelen worden genomen om deze bufferende functie zoveel mogelijk te bestendigen. •

Barrièrewerking, versnippering (indirecte effecten)

Versnippering en barrièrewerking vormen een belangrijke oorzaak van achteruitgang en bedreiging van natuurwaarden. Factoren die rechtstreeks voor versnippering verantwoordelijk kunnen zijn, zijn wegeninfrastructuur, waterwegen, urbanisatie en verstening. De versnipperende werking hiervan op de natuur uit zich op vier verschillende vlakken (Cuperus et al., 1993): - vernietiging van habitat - verstoring van habitat - barrièrewerking - verkeersslachtoffers Populaties worden door versnippering kleiner omdat allereerst de leefgebieden inkrimpen, maar ook omdat de habitatkwaliteit afneemt, o.a. door verstoring en eutrofiëring. Door de barrièrewerking wordt de uitwisseling van genetisch materiaal beperkt of bemoeilijkt. Een populatie geraakt opgesplitst in metapopulaties, waarvan de leefbaarheid volledig afhankelijk is van de uitwisseling tussen de verschillende deelgroepen die de metapopulatie vormen. De overlevingskans van metapopulaties wordt verlaagd door de verkleining van en de verminderde uitwisseling tussen lokale deelpopulaties. Het instandhouden van zulke metapopulaties is veel moeilijker dan het beheer van grotere populaties binnen een stabiele omgeving (Müller, 1996). Wanneer (deel)populaties kleiner worden en geheel

24

geïsoleerd raken, kan dit tot inteelt en uiteindelijk tot uitsterven van de soort in een gebied leiden. Kleine(re) populaties zijn ook gevoeliger voor toevallige invloeden, zoals vijanden of ziektes. (Bergers, 1997). De kritische grens verschilt van soort tot soort maar ligt het hoogst bij soorten met een groot activiteitsgebied en bij soorten die van nature in kleine populaties of lage dichtheden voorkomen of gebonden zijn aan een zeer specifiek habitat. Reeën bijvoorbeeld kunnen alleen standhouden en uitbreiden indien migratie mogelijk is tussen de verschillende (potentiële) foerageer- en leefgebieden. In het verleden is reeds gebleken (o.a. in het Walenbos te Tielt-Winge) dat een langdurig isolement en een gebrek aan uitwisselingsmogelijkheden tussen deelpopulaties de oorzaak zijn van ziekte en sterfte (mond. med. J. Casaer). Wanneer de breedte van ongeschikt leef-, foerageer of migratieterrein, zoals hier het geval is door de inname van een 230 m brede grondstrook langs het kanaal, meer dan verdubbelt t.o.v. de huidige situatie met het Albertkanaal als barrière, mag verwacht worden dat ook de barrièrewerking nog zal toenemen. Vaak worden de afstanden die bepaalde grondbewegende soorten moeten overbruggen te groot zodat de kans dat ze worden aangereden, gepredateerd of onderweg sterven, verhoogt. Tevens moeten ze veel soorten ‘vreemd’ biotoop oversteken wat zal vermeden worden zodat uitwisseling van populaties onmogelijk wordt gemaakt. De barrièrewerking neemt voor veel soorten nog toe wanneer specifieke constructies (bv. New Jerseys, afsluitingen allerhande) de oversteek gaan verhinderen. Vooral kleine zoogdieren, insecten en amfibieën ondervinden hiervan veel hinder. Vogels hebben in regel hiervan minder last gezien ze over het obstakel kunnen vliegen. Echter bij de uitbouw van een wegennet voor de ontsluiting van het bedrijventerrein zal de kans op aanrijding ook hier bij deze groep toenemen.

Barrièrewerking: bestaande barrières (rood), bijkomende barrières en verlies bufferfunctie (paars), natte natuurverbinding (blauw), droge natuurverbinding (groen). Een achteruitgang ten gevolge van de uitbouw van het bedrijventerrein van de in de omgeving nog voorkomende populaties bijlage I-soorten van de Vogelrichtlijn, bijlage IV-soorten van de Habitatrichtlijn en bijlage III-soorten van het Natuurdecreet valt echter minder te verwachten. De populaties bevinden zich vrijwel uitsluitend binnen het gebied van de Staatsvijvers, ongeveer 600 m meer zuidelijk het projectgebied en het projectgebied maakt geen wezenlijk onderdeel van hun foerageergebied uit. Door toegenomen barrièrewerking en ruimtelijke versnippering zal de

25

verspreiding naar of uitwisseling met populaties in andere meer noordelijk gelegen terreinen echter bemoeilijkt worden. Deze noordelijke migratieroute is thans reeds sterk aangetast door de uitbouw van het bedrijventerrein EBEMA, ten noorden het Albertkanaal. De migratieroute in noordoostelijke richting langs de Bezoensbeek blijft behouden. Ook in oostelijke en zuidoostelijke richting treden er geen wijzigingen op. Op termijn zal echter ook de westelijke migratiemogelijkheid sterk gereduceerd worden wanneer het industrieterrein Genk-Zuid ten westen de Bilzerweg wordt gerealiseerd. Hier zijn in het kader van deze uitbouw milderende maatregelen uitgevoerd in de vallei van de Kaatsbeek en in het Habitatrichtlijngebied De Kuil. •

Verstoring

Verstoring heeft vooral een directe invloed op fauna door afname van broedsucces, afname van biotoopoppervlak en negatieve energiebalans. Verstoring kan vooral optreden door de beweging (rijdende auto’s, vrachtwagens en buldozers), licht en lawaaihinder. De invloedzone is sterk afhankelijk van een aantal factoren zoals geslotenheid van het landschap, milderende maatregelen (geluidsbermen, -schermen, aard van het wegdek, materieel), verkeersintensiteit en is soortafhankelijk. In het rapport ‘Milieu-impactbepaling van het ontwerp Mobiliteitsplan Vlaanderen d.m.v. strategische m.e.r.’ (UA, 2001), wordt een ecologische invloedzone vooropgesteld van 300 m bij verkeerswegen. Het spreekt vanzelf dat dit een arbitrair overeengekomen afstand is. Vogels zijn in het bijzonder gevoelig voor geluid aangezien het direct interfereert met hun communicatie (zang) en bijgevolg ook hun territoriumgedrag en reproductie (Reijnen en Foppen, 1994). Diverse studies tonen een verminderde densiteit van broedvogels aan in de zones naast drukke verkeerswegen. In open graslanden begint de broedvogeldichtheid af te nemen eens het geluid de 45dBA overschrijdt. De invloedzone kan dan tot 500 m bedragen. Ondanks de sterke correlatie tussen geluidsverstoring en dichtheid van broedparen, varieert de gevoeligheid aan geluidsverstoring sterk naargelang de soort en het biotoop. Zo zullen Kolganzen een grotere afstand behouden tot type I-wegen (brede verharde wegen met rijstroken, met meer dan 5000 auto’s per dag) dan Kleine rietganzen. Alhoewel de nabijheid van zo’n weg het voorkomen van Kolgans niet uitsluit, worden ze in hun verspreiding er toch door beperkt. Gemiddeld gezien blijven Kolganzen op een afstand van 800 meter verwijderd van een type I-weg (Kuijken E. et al., 2001). Deze studie werd uitgevoerd aan de Oostkustpolders, die al tientallen jaren een ganzengebied is. Men kan verder ook aannemen dat veel soorten een zekere mate van gewenning aan het landschap en het autoverkeer aannemen, wat trouwens ook wordt vastgesteld bij een regelmatig geluid met een gelijkmatige frequentie (Glitzer et al., 1999). Ook voor het merendeel van de onderzochte weidevogels is een effect op de dichtheid aangetoond. De effectafstand neemt vooral toe naarmate de intensiteit van het verkeer hoger wordt. Bij Grutto is er een duidelijke afname van de dichtheid vanaf 5000 motorvoertuigen per dag. De afstand kan tot meer dan 1100 m bedragen voor Grutto, voor alle onderzochte weidevogelsoorten samen (Slobeend, Kievit, Wilde eend…) tot meer dan 700 m (Reijnen en Foppen, 1991). De effecten op andere diersoorten zijn veel minder gekend en kwantitatief niet rechtstreeks in te schatten. Sommige studies (o.m. Maczey & Boye, 1995 en Sprock e.a., 1967) geven aan dat er o.a. reproductievermindering plaatsvindt. In dicht bebost terrein zal de verstoring minder zijn, niet zozeer door de demping van het geluid door de beplanting, wel door het afschermen van beweging en activiteit. Specifieke studies over de invloed van bedrijventerreinen op nabijgelegen natuurgebieden zijn echter niet beschikbaar. Ook hier zal het effect sterk afhankelijk zijn van de aard van de activiteit die op het terrein uitgevoerd wordt en het geproduceerde geluid dat vermoedelijk vooral discontinue van aard zal zijn waardoor een zekere gewenning na verloop van tijd minder snel of niet zal optreden zoals dit het geval is voor continue geluidsbronnen. Echter recent onderzoek in het Nederlandse Lauwersmeergebied (RIN, 1979, Alterra, 2005) kon geen duidelijk verband aantonen tussen verstoring van vogels en de aldaar gehouden schietoefeningen waarvan het geluidsniveau op een afstand van 1 km tussen 73 dBA tot pieken van 137 dBA konden oplopen in open gebied. Ook overvliegende F16’s, waarvan het geluidsniveau op 1 km afstand 77 dBA en op 5 km afstand 53 dBA bedraagt, bleken geen duidelijk aantoonbaar negatief effect op de vogels te vertonen. Verkeer en bedrijfsactiviteiten impliceren ook een visuele verstoring voor fauna, veroorzaakt door wegverlichting of het bewegingseffect van het verkeer en de uitgevoerde activiteit. Verlichting, en dan vooral de UV/blauwe component (wit licht), beïnvloedt processen van jaarlijkse activiteiten, zoals voortplanting, trek en rui, heeft effect op de verdeling van de dagelijkse activiteiten en veroorzaakt aantrekking en afstoting (de Molenaar et al., 1997, 2000). In een specifiek onderzoek naar de mogelijke invloed van wegverlichting op grondbroeders van open landschappen (weidevogels) werd de Grutto als gidssoort gekozen. De invloed van de verlichting bleek statistisch significant en negatief.

26

De afstotende werking leidde tot een stuwing van de nesten op ca 250-500 meter van de verlichting, maar werd vertekend door plaatstrouw en terreingeschiktheid. Dit betekent dus dat de dichtheid aan nesten significant groter was tussen de 250-500 meter bij een niet verlichte weg dan bij een verlichte weg. Een echte effectafstand op lange termijn blijft dus vooralsnog onbepaald, gezien de kort lopende tijd van het onderzoek (2 jaar) binnen één bepaald gebied. De conclusie in algemenere zin is dat er sprake is van invloed op de habitatkwaliteit als broedgebied voor Grutto’s, en dat die zich kan uitstrekken over enkele honderden meters (de Molenaar et al., 2000). Vermoedelijk kan deze conclusie ook doorgetrokken worden naar andere soorten, alhoewel hierover geen specifieke gegevens beschikbaar zijn. Het inschatten van de ecologische invloedzone per soort is dus niet gemakkelijk. Voor veel soorten zijn trouwens geen exacte gegevens beschikbaar. Op basis van literatuur (Van der Zande, 1984, Peltzer, 1987, Belonje, 1986, Gendebien en Mörzer Bruijns, 1970) kunnen een aantal belangrijke soorten die in het gebied of de onmiddellijke nabijheid voorkomen of voorkwamen ingedeeld worden in de volgende verstoringsgevoeligheidsklassen: - niet of weinig gevoelig: Zwarte specht - matig gevoelig: Wintertaling, Zomertaling, Boomleeuwerik, Wespendief, Blauwborst - gevoelig: Porseleinhoen, Tapuit, Grauwe klauwier, Roerdomp, Watersnip - zeer gevoelig: Korhoen, Nachtzwaluw, Bruine kiekendief, Grauwe kiekendief, Klapekster. Andere bronnen (Stiltegebieden in Limburg, Lisec, 1997) of eigen ervaringen geven soms andere indelingen of plaatsen al deze soorten onder de algemene term ‘storingsgevoelig’. Milderende en beperkende maatregelen kunnen gezocht worden om de verstoringsinvloed zo beperkt mogelijk te houden. Hierbij kan gedacht worden aan goede visuele afscherming, goede weginfrastructuur zonder vluchtheuvels (vermijden geluid optrekkende vrachtwagens, lawaaiproductie door het rijden in putten of over oneffenheden, beperken wrijvingsweerstand), en de bouw van geluidswerende schermen en bermen, geluidsarme motoren, uitlaat met geluidsdemper, …). Ook de verlichting dient aangepast te zijn aan de omgeving zodat zo weinig mogelijk lichtverstrooiing plaatsvindt en het gebruik van wit licht beperkt blijft. •

Vervuiling

Industriële activiteiten en verkeer dragen in belangrijke mate bij tot de luchtvervuiling (stofdeeltjes, koolmonoxide, stikstofoxiden, zwaveloxiden en PAK’s) en bodem- en waterverontreiniging (zouten, zware metalen, koolwaterstoffen, oliën, rubber) en zodoende ook tot verzuring en vervuiling van natuurgebieden. Dit negatief effect zal groter zijn in voedselarme systemen zoals deze voorkomen in de omgeving van het projectgebied (heischrale graslanden, droge en natte heide, schrale hooilanden, zure eikenbossen). Dit zijn tevens bijlage I-habitats van de Habitatrichtlijn. De invloedzone t.o.v. het bedrijventerrein is afhankelijk van omgevings- en klimatologische factoren (voorkomen schermbeplanting, grondwal, windsterkte, windrichting, …) en de aard van de activiteiten die er plaatsvinden. In deze zone worden vooral watergebonden activiteiten voorzien. Dit kan gaan van overslag van goederen in bulk (zand, grind, metalen, …) tot de verhandeling van containers. Wat betreft verhandeling van bulkgoederen brengen deze activiteiten met zich mee dat vooral stofhinder en mogelijk uitspoelen en afspoelen van grondstoffen het omliggende gebied kunnen beïnvloeden. Om dit te vermijden dienen dan ook de nodige maatregelen genomen te worden. •

Waterhuishouding

Grondwater Het studiegebied situeert zich in de nabijheid van de waterscheidingskam tussen het Schelde- en het Maasbekken. Het behoort tot het Scheldebekken, meer bepaald het Demerbekken. Vanwege het doorlatend karakter van de watervoerende afzettingen (zand) geldt het grondwater hier als zeer kwetsbaar voor grondwaterverontreiniging. Volgens de tertiair geologische kaart ligt het projectgebied op de overgang van het Lid van Genk in het noorden, met het Lid van Houthalen in het midden en de Formatie van Eigenbilzen in het zuiden. Het lid van Genk bestaat uit geel tot grijswit zeer fijn zand, glimmerhoudend en met ligniet- en grindlaagjes. Het Lid van Houthalen is samengesteld uit bruingroen tot zwartgroen fijn zand, klei- en glimmerhoudend en sterk glauconiethoudend met grote schelpen en vistanden en onderaan grind. De Formatie van Eigenbilzen bestaat uit grijs tot groengrijs fijn zand, klei- en glimmerhoudend en weinig glauconiethoudend, en onderaan sterk kleihoudend. De watervoerende lagen (freatische watertafel gelegen op een diepte van ongeveer 10 m) in en onder

27

deze formaties zijn m.a.w. niet afgeschermd en zeer kwetsbaar te noemen. De gronden oppervlaktewaterstroming is van noord(oost) naar zuid(west) met afstroming van de valleiflanken naar de beekloop. Hier komt locale kwel voor (zie ook bodemkaart). De ecohydrologische studie opgemaakt in het kader van de ecosysteemvisie voor de beken langs de zuidflank van het Kempens Plateau toont aan dat grondwaterwinningen met een opgepompt debiet van minder dan 100 m³/dag geen of nauwelijks invloed hebben op de locale kwelstromen en de valleigebieden van de Bezoensbeek en Zutendaalbeek. Meer invloed (verdroging kwelafhankelijke vegetaties) wordt veroorzaakt door een dicht en vaak diep stelsel van drainagegrachten (VUB, 2003).

Tertiair geologische kaart, projectgebied (rood).

28

Hydrografie en hydrologie: Zutendaalbeek (2de en 3de cat.), Bezoensbeek (2de cat.), kwelstromen: locale kwel (blauw). Voor de uitbouw van het bedrijventerrein zijn geen tijdelijke of permanente bemalingen noodzakelijk die de kwelstromen kunnen verstoren waardoor meer zuidelijk of westelijk in het natuurgebied van het Munsterbos-Staatsvijvers en De Kuil verdroging kan optreden. Aan de hand van terreinwaarnemingen werd ook vastgesteld dat het projectgebied geen of weinig betekenis heeft voor locale kwelstromen. Zelfs in de randen werden geen kwelverschijnselen waargenomen. Dit wordt tevens bevestigd door de studie ‘Kwelgebieden in de valleien van de Nete, de Demer en de Dijle’ (IN, 1994) waar het gehele gebied staat aangegeven als gebied met lage kwelinvloeden. Ook de aanwezigheid van diepe kwel,

29

afkomstig van het Kempens Plateau is niet aangetoond. Locale kwelinvloeden werden wel waargenomen in het Munsterbos. Hier betreft het vermoedelijk kwel vanuit het opgehoogde gebied van De Branderij. Bij inname van het terrein en het grotendeels verharden ervan zal een deel inzijggebied verloren gaan, maar deze is t.o.v. de totaliteit van het gebied eerder verwaarloosbaar. Om dit effect echter niet nog te versterken zou waterwinning in dit gebied uitgesloten dienen te worden. Het verminderen van de inzijging en het oppompen van freatisch water kan namelijk wel een belangrijk negatief effect op termijn hebben op het naastliggende Habitatrichtlijngebied De Kuil en de Staatsvijvers waar diverse zeer zeldzame, aan voedselarm grondwater gebonden vegetaties en soorten voorkomen. Naast het beperken van het verlies van kwelwater dienen verder de nodige maatregelen genomen te worden om verontreiniging van het grondwater door infiltratie van vervuilende stoffen te vermijden. Dit kan gebeuren door waterdichte stapelvloeren en folies aan te brengen in de verzamelbeken. Mits in acht name van de voornoemde maatregelen en beperkingen zullen er geen direct negatieve effecten op het grondwater te verwachten zijn. Oppervlaktewater Gezien het groot belang van zowel de Zutendaalbeek als de Bezoensbeek voor de er aanwezige populaties Beekprik, zouden er met betrekking tot het oppervlaktewater geen wijzigingen in negatieve zin mogen optreden tijdens of na aanleg van het bedrijventerrein. Dit geldt zowel voor de waterkwantiteit, als voor de waterkwaliteit. Vooral de Bezoensbeek is van groot belang. Deze beek voedt de Staatsvijvers. Het dient dus uitgesloten te worden dat piekafvoeren, bv. veroorzaakt door run-off water bij hevige buien, of enige vorm van verontreiniging in deze beek terechtkomt. Ook de Zutendaalbeek dient hiervan behoed te worden. Piekafvoeren kunnen het gehele subtiel ecosysteem van microhabitats binnen de beekloop op korte termijn vernietigen. Het zijn juist deze microhabitats die door de Beekprik geprefereerd worden. Ook de minste verslechtering van de waterkwaliteit kan nefast zijn voor het voortbestaan van de soort. De Beekprik dient dan ook beschouwd te worden als een indicatorsoort voor beken met een goede beekstructuur en waterkwaliteit. Vandaar dat het ook in Vlaanderen en de rest van Europa, door de hoge graad van vervuiling en aantasting, een zeldzame en beschermde soort is. Waar de soort nog aanwezig is, dienen alle mogelijke inspanningen geleverd te worden om ze te behouden en waar mogelijk verder te laten uitbreiden.

Bodemkaart: droog zand in het noorden (Kempens Plateau), vochtig zand in het zuiden en nat zand in de valleien (door kwel gevoed).

30

3.2. Beoordeling van de significantie3 van de impact (in relatie tot de instandhoudingsdoelstellingen van het project of de ecologische vereisten van de habitats en de soorten in het gebied en tot de structurele en functionele relatie in Natura 2000 netwerk)

Om de impact van de uitbouw van het bedrijventerrein op deze locatie zeer sterk te minimaliseren zullen een reeks van milderende en mitigerende maatregelen worden genomen en randvoorwaarden worden opgelegd. Deze zullen er voor zorgen dat er geen significante invloeden zullen zijn op de nabij gelegen Habitatrichtlijngebieden en dat een aantal bestaande knelpunten zullen opgelost worden waardoor kwaliteitsverbetering kan optreden. 3.2.1.

Mitigerende of milderende maatregelen4 en randvoorwaarden die meegenomen worden in plan/projectuitvoering:

De volgende milderende maatregelen en randvoorwaarden worden vooropgesteld: •

Vrijwaren elzenbroekbos en beekloop Zutendaalbeek

Het uitgangspunt is dat zowel de vallei als de beekloop van de Zutendaalbeek niet worden aangetast of beïnvloed. Het valleigebiedje van de Zutendaalbeek is nog deels intact en is bebost met elzenbroekbos. Plaatselijk is het terrein zeer nat. Elzenbroekbos wordt als prioritair habitat beschouwd binnen Habitatrichtlijngebieden. Ook daarbuiten moet het dus als waardevol biotoop beschouwd worden en dienen de nodige inspanningen geleverd om dit biotoop te bewaren en te beschermen. Het terreingedeelte (1,9 ha) gelegen tussen de Bilzerweg en de loop van de Zutendaalbeek zal dan ook niet als bedrijventerrein ontwikkeld worden. Hierdoor blijft tevens de corridorfunctie van de vallei behouden en wordt de beekloop van de Zutendaalbeek niet structureel aangetast. De buffer tussen het bedrijventerrein en de beekloop bedraagt minstens 25 m, conform de regelgeving inzake Ruimtelijke Ordening. Deze buffer is bebost (bestaand bos en struweel) zodat inwaai van stof vanuit het bedrijventerrein in het beschermd habitat beperkt wordt. Tevens zullen geen lozingen van oppervlaktewater of afvalwaters vanuit het bedrijventerrein in de beek toegelaten worden. Deze maatregelen zijn van het allergrootste belang voor het behoud van de beekprikpopulatie. •

Vrijwaren beekloop Bezoensbeek

Evenals voor de Zutendaalbeek geldt ook voor de Bezoensbeek dat de beekloop niet mag worden beïnvloed of aangetast. De Bezoensbeek vormt de uiterste oostgrens van het bedrijventerrein. Ook deze beek is van het allergrootste belang voor de aanwezige beekprikpopulaties. Deze beekloop zal niet worden opgenomen in het te ontwikkelen bedrijventerrein en tevens geldt hier dat er een beboste buffer dient behouden te blijven van minstens 25 m tussen de beekloop en het bedrijventerrein. Lozingen van afvalwaters of oppervlaktewaters zijn ook hier niet toegestaan. •

Oplossen vismigratieknelpunten op de Zutendaalbeek

Waar de Zutendaalbeek langs de Bilzerweg loopt werd vroeger ter hoogte van de vroegere uitstroom van De Kuil een betonnen bodemplaat aangelegd. Deze is verzakt waardoor er thans een bodemverval van ongeveer 50 cm is ontstaan. Dit vormt een belangrijk vismigratieknelpunt dat kan weggewerkt worden door de bodemplaat te verwijderen. Deze bodemplaat is door het wijzigen van de uitstroom van De Kuil, uitgevoerd in het kader van de uitvoering van milderende maatregelen voor de aanleg van het bedrijventerrein Genk-Zuid, niet meer functioneel. Het verval in de beek kan dan op een meer natuurlijke wijze, bv. door het aanbrengen van onregelmatige grove steenbestorting, 3

Indien de impact niet kan worden ingeschat, dient deze beoordeeld te worden als ‘mogelijk significante impact” (in achtneming “voorzorgsbeginsel”). 4 Maatregelen om negatieve effecten te reduceren, te voorkomen of te herstellen. Dit kan het volgende omvatten: wijziging in inplanting, uitvoering, wijziging in tijdsplanning van de uitvoering, maatregelen tegen audiovisuele hinder tijdens de projectuitvoering, …

31

opgevangen worden. Oeverversteviging is zeker langs de linkeroever niet wenselijk. Hier moet gestreefd worden om de beekloop verder vrij te laten (her)meanderen. •

Opvang en afvoer oppervlaktewater en bedrijfsafvalwater

De afvoer van het oppervlaktewater vanuit het bedrijventerrein is van groot belang. Het uitgangspunt is dat er geen lozing van oppervlaktewater of andere wateren in de beeklopen gebeurt. Ten allen prijzen moet vermeden worden dat vervuild water in de beeklopen van de Zutendaalbeek en Bezoensbeek terecht komt. Deze beken hebben viswaterkwaliteit als doelstelling. Ook piekdebieten, die op korte tijd sterk de morfologie van de beekloop kunnen beïnvloeden moeten vermeden worden. Meestal treden piekvervuilingen op na een regenbui volgend op een langere periode van droog weer. Diverse studies tonen aan dat dan de normwaarden voor een aantal stoffen zoals oliën en PAK’s sterk worden overschreden. Ook allerlei vaste stoffen worden dan mee afgevoerd. Hierdoor treedt er in het infiltratiegebied een contaminatie op waardoor ernstige bodemvervuiling kan ontstaan. Ook strooizouten hebben zeer nadelige effecten op beekmilieus, meer specifiek de visfauna. Er zal dan ook voor gezorgd worden dat geen run-off water rechtstreeks in de beeklopen zal geloosd worden. Ook ander af te voeren bedrijfsafvalwater van bv. gebouwen, keukens, toiletten, zal niet in de beeklopen geloosd worden. Al het oppervlaktewater zal opgevangen worden in een breed open grachtensysteem binnen het bedrijventerrein. Deze grachten, die tevens als bufferbekken dienst doen, worden waterdicht gemaakt zodat infiltratie naar de ondergrond en mogelijke verontreiniging van het grondwater en de kwelstromen, vermeden wordt. De grachten worden beplant met riet en andere zuiverende waterplanten en worden voorzien van olieafscheiders zodat het afvloeiwater grotendeels gezuiverd en ontdaan wordt van zwevende deeltjes. Hierdoor wordt ook verhinderd dat bij ernstige ongelukken waarbij gevaarlijke stoffen ontsnappen, het gebied, het grondwater of het oppervlaktewater ernstig worden verontreinigd. De lozing van het effluent zal dan gebeuren in het Albertkanaal (in zoverre dit kan toegelaten worden in het kader van het geïntegreerd waterbeleid en het behoud van de waterkwaliteit van het Albertkanaal als drinkwater). Een andere mogelijkheid bestaat erin de afwatering aan te koppelen op het uit te bouwen gescheiden rioleringstelsel van Genk-Zuid. Dit water zal dan geloosd worden in het bufferbekken langs de Kaatsbeek. Voor de buffering wordt door het provinciebestuur van Limburg normen opgelegd, namelijk: de bergingscapaciteit dient voldoende groot te zijn à rato van 150 m³/ha verharde oppervlakte; de uitstroom dient te worden beperkt (knijpafsluiter) tot maximum 5 l/s per ha aangesloten verharde oppervlakte. Deze mogelijkheden dienen verder bestudeerd te worden. Met betrekking tot het bedrijfsafvalwater dient op het terrein een eigen waterzuivering voorzien te worden. Dit kan via de plaatsing van individuele of collectieve waterzuiveringssystemen, bv. actief slibsystemen. Dit water mag volgens de normen niet rechtstreeks aangesloten worden op het rioleringsnet en zeker niet ongezuiverd in het grachtensysteem geloosd worden. Het effluentwater van deze zuiveringssystemen kan dan geloosd worden in het open grachtensysteem op het bedrijventerrein waar het een nazuivering kan krijgen. Een tweede mogelijkheid is het afvalwater af te voeren via het nog aan te leggen gescheiden rioleringstelsel in Genk-Zuid. Deze opties dienen nog verder bestudeerd te worden. •

Grondwater

Het uitgangspunt is dat het grondwater, noch in kwantiteit, noch in kwaliteit mag aangetast worden. Om te vermijden dat de meer zuidelijk gelegen natuurgebieden van de Staatsvijvers en het Munsterbos, die beiden belangrijke grondwaterafhankelijke vegetaties herbergen, negatief worden beïnvloed (opdrogen en/of afvangen van de kwelstromen, verlaging van de grondwatertafel), zal het oppompen van grondwater in het bedrijventerrein voor industriële of huishoudelijke doelen, niet toegelaten worden. Het benodigde water kan onttrokken worden vanuit het Albertkanaal. Om te vermijden dat het grondwater verontreinigd wordt, zullen de oppervlakken waarop mogelijk stoffen worden opgeslagen waaruit verontreinigende stoffen kunnen uitlogen of uitspoelen, verhard worden met een niet poreuze grondbedekking. Alle afvloeiwater van deze opslagplaatsen, evenals de wegen, wordt opgevangen en naar de zuiverings- en bufferbeken afgevoerd (zie vorig punt). •

Verkeersontsluiting gemotoriseerd verkeer

De ontsluiting van het bedrijventerrein voor gemotoriseerd verkeer zal uitsluitend gebeuren via de onderdoorgang van de viaduct van de Bilzerweg over het Albertkanaal en zo aansluitend op het

32

wegennet van het bedrijventerrein Genk-Zuid fase 1 en 2 in het westen. Een ontsluiting in oostelijke of zuidelijke richting zou de hier aanwezige natuurgebieden teveel verstoren (lawaaihinder, luchtverontreiniging, bodemverontreiniging, stofhinder, verkeersslachtoffers). •

Verkeersontsluiting fietsverkeer

Thans loopt er een fietspad (oude Bilzerweg) vanaf het rond punt Taunusweg-Bilzerweg in noordelijke richting naar de trekweg van het Albertkanaal. Door de uitbouw van het bedrijventerrein zal deze verbinding niet kunnen behouden blijven, temeer het niet wenselijk is dat, door de watergebonden activiteiten die hier zullen doorgaan, doorgaand fietsverkeer langs het kanaal behouden blijft. Daarom zal het fietsverkeer langs de zuidelijke grens van het bedrijventerrein georganiseerd worden waarna dan meer oostelijk terug op de kanaalweg kan aangesloten worden. In het zuiden kan het fietspad tussen de op te bouwen grondberm (zie verder onder geluidshinder) en de grens van het bedrijventerrein, aangelegd worden. Afhankelijk van de te ontwikkelen activiteiten op het bedrijventerrein Genk-Zuid in het westen, kan eventueel ook ten westen op de trekweg aangesloten worden. Het fietspad kan in de bufferstrook binnen het eigenlijke bedrijventerrein ingebouwd worden zodat het gescheiden is van de eigenlijke industriële activiteiten en de omliggende natuurgebieden en tevens veilig is. Het ligt niet in de bedoeling het fietspad te verlichten. Dit is thans ook niet het geval. •

Visuele buffering bedrijventerrein

Ondermeer ter visuele buffering zal het bedrijventerrein ten oosten, zuiden en westen worden begrensd door een bufferzone van minstens 25 m breed. Deze bufferzone wordt of blijft dicht bebost. Deze bosstrook zal ook de lichthinder naar het omliggende natuurgebied beperken. •

Beperken geluidshinder

Er wordt vanuit gegaan dat de geluidsnorm van 45 dBA in de onmiddellijke omgeving van het terrein niet wordt overschreden. Langs de zuidgrens zal de buffer opgebouwd worden door een grondberm aan te leggen met een hoogte van ongeveer 5 m. Deze wordt dicht bebost met streekeigen struweel. Hierdoor zal geluidshinder in het achterliggende natuurgebied beperkt blijven. De berm kan getrapt aangelegd worden. Bij de bouw van bedrijfshallen waarin lawaaierige activiteiten zullen plaatsvinden dienen geluidsabsorberende materialen (bv. Rockfon rotswolplaten met glasvliesafwerking) aangebracht te worden. Tevens dienen de machines die op de terreinen worden ingezet geluidsarm te zijn.

Mogelijke opbouw van de zuidelijke grondberm. •

Beperken lichthinder

Verlichting van gebouwen en wegen leidt vaak tot verstoring van fauna, zeker in gebieden die normaal lichtarm zijn tijdens de nacht. Lichthinder in de omringende natuurgebieden moet dan ook

33

vermeden of op zijn minst zoveel mogelijk beperkt worden. De verlichting van het bedrijventerrein zal dan ook tot het allernoodzakelijkste beperkt worden en uitgevoerd worden in energiearme natrium hogedruklampen in een full-cutoff reflectorarmatuur die zorgt voor een neerwaartse gebundelde lichtstraal met zo weinig mogelijk lichtverstrooiing. Dit soort verlichting trekt ook weinig of geen insecten en dus ook predators die hierop af komen, aan. Het gebruik van wit licht moet vermeden worden. Verder is het van belang dat verstralers die mogelijk worden geplaatst, niet naar het zuiden gericht worden om het achterliggende natuurgebied niet te verstoren. •

Beperken stofhinder

Het bedrijventerrein is specifiek bestemd voor watergebonden activiteiten zoals de overslag van bulkgoederen (zand, grind, oude metalen, …). De opslag en verhandeling van deze goederen kan, vooral bij droog weer, veel stofhinder veroorzaken waardoor het aanpalend natuurgebied negatief kan beïnvloed worden. Deze stofhinder zal via sproei-installaties vermeden worden. Verder zal de met bos en struweel beplante bufferstrook rondom en de grondberm in het zuiden stofverspreiding naar de naastliggende natuurgebieden beperken. •

Ontwikkeling wastine – natuurverbindingsgebied - migratieroutes

Door de inname van het terrein zal ook geschikt migratiegebied langs het kanaal verdwijnen. Geschikte migratiegebieden voor tal van diersoorten zijn vaak opgebouwd uit een grote schakering van open en gesloten terreindelen met een schrale grazige vegetatie. Ook het bedrijventerrein vormde door een jarenlange spontane ontwikkeling een dergelijk geschikt terrein, alhoewel de verbossing thans reeds ver gevorderd was en de terreingeschiktheid hierdoor gedaald is. Ter vervanging van dit geschikt gebied kan een nieuwe situatie tot ontwikkeling gebracht worden. Een uitgelezen terrein met voldoende omvang en mogelijkheden wordt geboden door het ten oosten aangrenzend gebied De Branderij. Recent werden hier belangrijke ophogingswerken uitgevoerd met gronden afkomstig van de kanaalverbreding te Gellik. Het betreft overwegend zware leemen kleigronden die hier werden gestort. Het gronddepot is ongeveer 35 ha groot. Een spontane ontwikkeling van deze site kan een zeer waardevol natuurterrein opleveren met een grote variatie aan begroeiingen (wastine) en fauna-elementen. Het terrein kan dan ook een zeer belangrijke functie vervullen als leef-, migratie-, foerageer- en stapsteengebied voor verschillende zeldzame diersoorten (Rode lijst-soorten), o.m. diverse vlindersoorten, die nog in kleine populaties voorkomen op de flanken van het Albertkanaal te Gellik en meer zuidelijk richting Kanne (cf. beheersplannen bermen en taluds Albertkanaal, Econnection, 2004, Aeolus, 2004). Beheer van deze zone kan tot een minimum beperkt blijven gezien spontane ontwikkelingen de bovenhand zullen hebben. In een later stadium zou mogelijk teveel struweelontwikkeling gekapt moeten worden zodat open terreingedeelten behouden blijven. Het gebied sluit verder volledig aan op het natuurgebied Munsterbos-Staatsvijvers zodat ook hierdoor een meerwaarde kan gecreëerd worden. Het terrein zondermeer bebossen zal steeds een lagere natuurwaarde opleveren en diverse natuurfuncties niet optimaal kunnen vervullen. De natuurlijke en spontane verbossing van het terrein kan eveneens als boscompensatie aanzien worden voor bos dat dient te verdwijnen door de inname van de strook langs het kanaal (mon. med. G. Mees). •

Opvang afvloeiwater Bilzerweg (facultatief)

Het run-off water van de Bilzerweg (gewestweg) wordt thans opgevangen in wegkolken en wordt via buizen rechtstreeks in de Zutendaalbeek, de vallei van de Zutendaalbeek of het gebied De Kuil geloosd. Dit afvloeiwater is meestal sterk verontreinigd met oliën en allerlei andere stoffen zodat ook de kwaliteit van het beekwater en het valleien natuurgebied vermindert. Plaatselijk, voornamelijk in het noorden, leidt dit in de vallei tot sterke verontreiniging en ruderalisatie van de vegetatie. Ook het habitat van de Beekprik die zuiver water verkiest, wordt hierdoor aangetast. Samen met het Agentschap Infrastructuur, de beheerder van deze gewestweg, kan dan ook de mogelijkheid en haalbaarheid onderzocht worden om het afvloeiwater van beide zijden van de weg via buizen af te voeren naar een dicht bij het rond punt met de Taunusweg in het zuiden, aan te leggen bufferbekken. •

Wijziging planologische bestemmingen

Gezien de ligging van het terrein in een groot aaneengesloten en belangrijk natuurgebied op de overgang van het Kempens naar het Haspengouws district, is het aangewezen ook de planologische

34

bestemming van deze grote eenheid natuur te versterken. Bij de voorbereidingen van de afbakening van de tweede fase van het VEN werd het gebied en de omgeving dan ook mee afgebakend, samen met meer noordelijk en oostelijk gelegen gebieden. De te ontwikkelen bedrijvenzone maakt thans deel uit van een veel grotere zone (75 ha) die op het gewestplan als ‘reservegebied voor industriële uitbreiding’ werd ingekleurd en volledig aansluit met het zeer waardevolle en kwetsbare gebied van de Staatsvijvers. De volledige ontwikkeling van dit reservegebied zou een grote impact op dit natuurgebied kunnen hebben. Als milderende maatregel wordt voorgesteld het niet in te nemen terrein, ongeveer 50 ha, via een ruimtelijk uitvoeringsplan te herbestemmen tot natuurgebied. Ook het meer oostelijk hierop aansluitend gebied ‘De Branderij’ (ongeveer 35 ha), dat thans planologisch ‘ontginningsgebied met nabestemming bosgebied’ is, dient uitsluitend een groenbestemming te krijgen. Tegelijkertijd kan ook het ten noorden gelegen valleigebied van de Bezoensbeek (ongeveer 74 ha), dat thans ‘landschappelijk waardevol agrarisch gebied’ is, herbestemd worden naar groengebied. Hierdoor wordt planologisch één aaneengesloten grote groenzone gecreëerd op de overgang Kempen-Haspengouw. Rond dit gebied dient verder overleg met Ruimtelijke Planning gevoerd te worden aangaande de realiseerbaarheid van deze bestemmingswijziging. Deze gebieden zullen dan belangrijke natuurverbindingen en bufferzones kunnen vormen tussen het als bedrijventerrein te ontwikkelen gebied, het bedrijventerrein Ebema in het noorden en de diverse natuurgebieden in het zuiden en het noorden en wordt deze functie planologisch verankerd. Het initiatief hiervoor kan door NV De Scheepvaart genomen worden waarbij tegelijkertijd overleg met de afdeling Algemene Ruimtelijke Planning opgestart wordt (zie ook verder onder 3.2.5). •

Overzicht milderende maatregelen en randvoorwaarden

Op de hieronder weergegeven foto worden de belangrijkste milderende maatregelen en randvoorwaarden gesitueerd.

te ontwikkelen als bedrijventerrein ontsluiting gemotoriseerd verkeer ontsluiting fietsverkeer als wastine te ontwikkelen zone + planologisch te herbestemmen

35

planologisch te herbestemmen naar natuurgebied oplossen vismigratieknelpunt opvang afvloeiwater Bilzerweg te vrijwaren beekloop

3.2.2.

Randvoorwaarden die aan plan/project kunnen opgelegd stedenbouwkundige voorschriften (plan) of in vergunning (project)

worden

in

De hiervoor aangehaalde milderende en mitigerende maatregelen dienen integraal deel uit te maken van de stedenbouwkundige vergunning. Daarnaast dient een hard engagement genomen te worden door het gewest voor de opmaak van een RUP voor de herbestemming van het resterende reservegebied voor industrie en de overige voorgestelde gebieden naar een groenbestemming. De tijdsplanning voor realisatie van de mitigerende maatregelen zal gekoppeld worden aan de uitvoering van de realisatie van het bedrijventerrein en fase 2 van Genk-Zuid. Diverse werken kunnen enkel gelijktijdig uitgevoerd worden.

3.2.3.

Redenen waarom beoordeeld wordt dat met uitvoering van de milderende maatregelen en randvoorwaarden de mogelijke negatieve effecten niet significant zullen zijn:

De belangrijkste mogelijke bedreigingen en negatieve effecten voor het omliggende natuurgebied situeren zich vooral op het vlak van aantasting van de beekstructuren van de Zutendaalbeek en Bezoensbeek, verontreiniging van het oppervlakte- en kwelwater, vermindering van de kwelintensiteit en verlaging van het grondwaterpeil. Om enige invloed van het bedrijventerrein op deze elementen te voorkomen worden alle nodige maatregelen genomen zoals: - vermijden van instroom van verontreinigd water, - verbod tot oppompen van grondwater, - vermijden van infiltratie in de bodem van verontreinigd water, - vermijden van piekafvoeren in de beeklopen, - uitsluiten van de beeklopen en begeleidend elzenbroekbos uit het te ontwikkelen bedrijventerrein. Daarnaast worden nog diverse bijkomende randvoorwaarden opgelegd die moeten garanderen dat er een goede buffer wordt gevormd tussen het bedrijventerrein en de Habitatrichtlijngebieden en dat de kwaliteit van deze gebieden geoptimaliseerd wordt, ondermeer door het wegwerken van barrières en het verbeteren/ontwikkelen van migratieroutes. De belangrijkste maatregelen hierbij zijn: - het wegwerken van vismigratieknelpunten langs de Zutendaalbeek, - het ontwikkelen van een ongeveer 35 ha groot gevarieerd natuurgebied via spontane ontwikkeling - het herbestemmen naar groengebied van ongeveer 50 ha reservegebied voor industriële uitbreiding, 35 ha ontginningsgebied en 35,5 ha landschappelijk waardevol agrarisch gebied. Bijkomende maatregelen om verstoring van het omliggende natuurgebied te voorkomen of te beperken zijn de volgende: - beperken van lichthinder, - beperken van stofhinder, - beperken van geluidshinder, - verkeersontsluiting via de minst kwetsbare route. Gezien deze te nemen maatregelen kan gesteld worden dat de impact van de uitbouw van het bedrijventerrein op het omliggende natuurlijk milieu zeer minimaal zal zijn en zeker niet significant voor de habitatrichtlijnsoorten en –habitats die er voorkomen. Het belangrijkste negatieve effect is de inname van terrein (ongeveer 24 ha). Dit terrein werd in de loop van de laatste 70 jaar echter meerdere malen vergraven en heeft geen beschermingsstatus. Het maakt wel onderdeel uit van de grote eenheid natuur ‘Overgangsgebied Kempen-Haspengouw’.

36

3.2.4.

Beschrijving van onzekerheden wegens lacunes in (wetenschappelijke) informatie:

Een lacune in de kennis is momenteel dat er geen direct zicht is welke bedrijven zich hier zullen vestigen. Thans werd uitgegaan dat dit voornamelijk overslagbedrijven zijn voor bulkgoederen. Echter bij andere bedrijven kan de verstoringsgraad en de impact anders zijn. Dit dient dan nader onderzocht te worden. Verder is er geen nauwkeurige kennis van de hydrologie. De inschatting van de effecten werd gemaakt aan de hand van de ecohydrologische studie opgemaakt voor de beeklopen en valleitjes net ten noorden het Albertkanaal zodat analogieën hier wel kunnen getrokken worden.

3.2.5.

Vervolgstudie

Op 20 juni 2007 werd de voorliggende passende beoordeling door het Agentschap voor Natuur en Bos conform verklaard. In opdracht van de ENA-commissie diende het luik van de planologische herbestemming van het noordelijk gelegen landbouwgebied van de Bezoensbeekvallei verder gedetailleerd uitgewerkt te worden met concrete voorstellen tot herbestemming en inrichting van het gebied. Deze verdere uitwerking diende geïntegreerd te worden in deze passende beoordeling. De hierna volgende tekst is dan ook deze verdere uitwerking en wordt als apart onderdeel hierin gevoegd. De planologische herbestemming van een deel van dit gebied vormt onderdeel van de milderende maatregelen (zie 3.2.1.) en dus een voorwaarde voor de ontwikkeling van Genk-ZuidOost. De voorgestelde inrichtingswerken in dit gebied vormen geen voorwaarde en worden enkel als mogelijkheden aangehaald. Bij het later eventueel in natuurbeheer nemen van deze terreinen zullen deze opties verder moeten bekeken worden in het kader van het op te stellen beheerplan. Beschrijving projectgebied en actueel bodemgebruik Het projectgebied, gevormd door de terreinen die op het gewestplan grotendeels als ‘landschappelijk waardevol agrarisch gebied’ en in beperkte mate als ‘natuurgebied’ zijn aangeduid, heeft een oppervlakte van ongeveer 75 ha en situeert zich ten noorden van het Albertkanaal. Het vormt een grotendeels open landbouwgebied in de vallei van de Bezoensbeek, gelegen binnen de grote boscomplexen van Stelebos en Grote Heide-Roelerheide. Dit zijn grotendeels domeinbossen beheerd door het Agentschap voor Natuur en Bos. De (oude loop van de) Bezoensbeek vormt de gemeentegrens tussen de gemeenten Zutendaal (noorden) en Bilzen (zuiden). Van noord naar zuid wordt het gebied gekenmerkt door een vrij groot hoogteverschil van ongeveer 15 m (75 m TAW in het noorden, 60 m TAW in het zuiden). Het gebied bevindt zich dan ook op de zuidelijke flank van het Kempens Plateau. De Bezoensbeek, een beek van 2de categorie, doorsnijdt het gebied van NOO naar ZWW. Deze heeft een niet geklasseerde zijtak in noordelijke richting (ontwateringsgracht). De bodem bestaat vrijwel volledig uit vochtige en natte zandgronden die worden gevoed door kwelwater vanuit het Kempens Plateau.

37

Bodemkaart

Drainagekaart

Binnen het kader van de ecosysteemvisie van de bron- en bovenloopgebieden van het Kempens Plateau (VUB, 2003), werden ook in de Bezoensbeekvallei grondwaterstandsmetingen uitgevoerd. De onderstaande kaart geeft hiervan, voor het zuidelijk deel van het gebied, een visualisering. Hieruit blijkt dat de grondwaterstand in een belangrijk deel van het gebied slechts 25 cm of dichter onder het maaiveld staat.

Door het nat karakter van deze gronden is het gebied grotendeels in gebruik als grasland dat als permanent weiland of hooiweide wordt beheerd. Afhankelijk van de hoogteligging varieert dit van droog naar vochtig grasland. De meeste graslanden zijn sterk bemest en hebben actueel een geringe ecologische waarde. De noordelijke ontwateringsgracht is diep uitgegraven en draineert sterk de graslanden in dit noordelijk deel. Enkel de nattere graslanden en natte ruigten zijn vrij soortenrijk en herbergen deels gedegradeerde dotterbloemgraslanden en moerasspirearuigten. Op de beperkt aanwezige drogere gronden komt enige akkerbouw (maïs) voor (4-tal percelen). De vaak zeer natte valleigronden langs de beekloop zijn ofwel bebost of verbost (Zwarte els, wilg), omgevormd tot weekendverblijven met vijvertjes of liggen braak (natte ruigten). Ook op de valleiflanken komen enkele verspreid gelegen bosjes voor. Afhankelijk van de vochttoestand van de bodem betreft het Eikenberkenbos (vaak met inplant Grove den) op de drogere gronden en Elzen-ruigtebos (vaak met inplant

38

van Populier) op de vochtiger gronden. Het merendeel van de aanwezige wegen en veldwegen zijn afgeboord met houtkanten. Naast voornamelijk Zomereik treffen we hierin ook Sporkenhout, Ruwe berk, Ratelpopulier, Vlier, Grove den en wilg (div. soorten) aan. Bewoning in het gebied is schaars en bestaat uit een 6-tal huizen waarvan 3 boerderijen (met voormalige huisweiden). Vier van de vijf (1 in het noorden, 4 in de vallei) in het gebied voorkomende weekendverblijven verkeren in een vervallen en/of verlaten staat. De oppervlakteverdeling van het bodemgebruik over het gehele projectgebied is als volgt (zie tabel hieronder). Habitat

Oppervlakte % van totale oppervlakte

Habitat

Droog tot vochtig grasland/weiland Vochtig grasland/weiland Nat hooiland/weiland Akker Vochtige ruigte

37,42

50,49

Dennenbos

Oppervlakte % van totale oppervlakte 0,19 0,26

7,29

9,84

Eiken-berkenbos

3,64

4,91

3,41 8,32 1,05

4,60 11,23 1,42

Vochtig elzenbos Elzenbroekbos Weekendverblijf met vijver en bos Boomkwekerij

2,06 0,32 2,76

2,78 0,43 3,72

0,63

0,85

Natte ruigte 2,97 Bebouwing/huisweide 4,06

4 5,48

Zeer natte, verbossende ruigte langs de Bezoensbeek

Elzenbroekbos langs de Bezoensbeek

Veldweg afgeboord met struweel

Open, noordelijk gelegen weidegebied begrensd door dennenbos (Stelebos)

39

Actueel bodemgebruik/habitats Juridisch beleidsmatige situatie Het grootste deel van het projectgebied is op het gewestplan aangeduid als ‘agrarisch gebied met landschappelijke waarde’ (ongeveer 73 ha). Een drietal kleinere terreinen (totaal 1,63 ha) zijn aangeduid als ‘natuurgebied’ als uitloper van de aangrenzende grote natuurgebieden. Het grootste van deze drie (1,15 ha), gelegen in het oosten, vormt een deel van de vallei van de Bezoensbeek. Vrijwel de gehele vallei van de Bezoensbeek met aangrenzende gronden, met uitzondering van de gronden die als industriegebied zijn bestemd, werden aangemeld als ‘Habitatrichtlijngebied’ (14,6 ha). De afbakening hiervan is niet op perceelsniveau gebeurd. Er is een kleine overlapping met het ‘industriegebied’. Dit berust vermoedelijk op onnauwkeurigheden bij de digitalisatie. De twee kleinere als natuurgebied bestemde terreintjes werden tevens opgenomen binnen de afbakening van het VEN, het grootste terrein niet. Zij behoren tot het uitgestrekte omliggende bosgebied dat grotendeels eigendom is van de Vlaamse overheid en de bestemming ‘natuurgebied’ heeft op het gewestplan. In de nabijheid van het projectgebied, namelijk in het meer zuidoostelijk gelegen gebied HoefaartStevoort beheert de natuurvereniging Orchis een erkend reservaat (thans ongeveer 11 ha). Het projectgebied ligt binnen de goedgekeurde reservaatuitbreidingsperimeter van dit natuurreservaat. De vereniging Orchis kan dus binnen het projectgebied gronden verwerven en is hierin tevens geïnteresseerd. Momenteel konden hier echter nog geen terreinen aangekocht worden. Wel worden enkele percelen door een particulier (actief lid van Orchis) op een natuurtechnische wijze beheerd.

40

N atuurgebied op gewestplan + VENgebied

Habitatrichtlijngebied N atuurgebied op gewestplan

(mogelijke )archeologische site Zutendaalmolen

Bestemmingen projectgebied (niet ingekleurde gebied is Agrarisch gebied met landschappelijke waarde) De NV De Scheepvaart is eigenaar van een belangrijk aantal percelen, aansluitend op het Albertkanaal (zie kaart). Het merendeel van deze gronden is in gebruik als landbouwgrond.

41

N V De Scheepvaart

Kaart eigendommen NV De Scheepvaart Ecologische, landschappelijke en cultuurhistorische waarden De actueel meest waardevolle percelen zijn gelegen in de vallei van de Bezoensbeek, voornamelijk langs de oude loop van de beek. Deze is op haar breedst in het westen, net buiten het projectgebied. Hier liggen zeer natte, door kwel beïnvloedde elzenbroekbosjes en natte, voedselrijke bloemrijke ruigten (moerasspirearuigten). Beide biotooptypes zijn beschermde Habitatrichtlijnecotopen (91E0 en 6430). In het elzenbroek vinden we soorten zoals Dotterbloem, Holpijp, Bosbies en Snavelzegge. In

42

de natte ruigten komen o.m. Grote egelskop, Grote wederik en Veldrus voor. Een deel van deze natte valleigronden werden in het verleden vergraven voor de aanleg van visvijvertjes met bijhorend weekendverblijf. Door het verlaten van deze weekendverblijven verkrijgen deze gronden terug stilaan hun natuurlijke waarde. De ten noorden de Bezoensbeek gelegen gronden hebben actueel slechts een beperkte waarde. Dit is voornamelijk te wijten aan het vrij intensief, vrij grootschalig landbouwgebruik (graasweide en hooiweide) en de vrij diepe drainering van deze kwelgronden via begreppeling. De potenties van deze gronden zijn echter groot, mits uitvoering van enige inrichtingsmaatregelen (o.m. dempen diepe ontwateringsgracht). Hier kunnen kwelafhankelijke vegetatietypes ontwikkeld worden. Ten zuiden de Bezoensbeek is een vochtig tot nat, vrij rechthoekig kleinschalig graslandgebied gelegen met eveneens een potentiële natuurwaarde. De natste percelen binnen dit blok liggen braak (bloemrijke ruigte, gedegradeerd dotterbloemgrasland met ondermeer Veldrus en kleine zeggenvegetaties). De kansen voor ontwikkeling van deze zone zijn echter beperkter dan de noordelijke percelen (minder kwel, geïsoleerde ligging, beperkte oppervlakte). Het grootste deel van de valleigronden worden gevoed door licht of matig aangerijkt aëroob grondwater, deels afkomstig uit de randen van het plateau, deels in hogere delen van het terrein geïnfiltreerd regenwater. Over betrekkelijk korte afstanden treden grote verschillen in waterstand op. Dit hangt vermoedelijk samen met de bodemsamenstelling (leemlagen). De Bezoensbeek bezit over het grootste deel van haar loop binnen het projectgebied een vrij natuurlijke loop met micromeandering, afkalvende en aanzandende oevers, grind- en zandbodems, holle oevers, e.d. Het drainerend effect van de beek is relatief gering (VUB, 2003). In de beek komen zowel Beekprik als Bermpje, twee Habitatrichtlijnsoorten, in vrij grote aantallen voor. De Biologische waarderingskaart geeft een zeer versnipperd beeld van het gebied weer. Doordat het projectgebied gelegen is op vier topografische kaarten werden blijkbaar door de diverse karteerders verschillende evaluaties gehanteerd waardoor de afbakening van de waardevolle en zeer waardevolle gebieden niet op perceelsniveau maar op kaartniveau is gebeurd. Een klein deel van de Bezoensbeekvallei werd als ‘biologisch zeer waardevol’ aangeduid. Een aantal andere terreinen, vooral verspreid gelegen bosjes en houtkanten, werden als ‘biologisch waardevol’ ingekleurd. Deze waardering strookt zeker niet (meer) volledig met de actuele ecologische waarde van het projectgebied. Vooral het elzenbroekbosje en de natte ruigten en graslanden zijn actueel biologisch waardevol tot zeer waardevol terwijl de hogere gronden actueel minder bijzondere waarden bezitten. Op de BWK-kaart werden de eerst genoemde terreinen niet ingekleurd, een deel van de tweede genoemde terreinen wel. Het geheel van het projectgebied is omwille van zijn reliëfverschillen, vergezichten, het voorkomen van verspreid gelegen bosjes die meestal met elkaar worden verbonden door zandwegen afgeboord met houtkanten en de schaarse bebouwing, landschappelijk zeer aantrekkelijk. Deze waarde wordt dan ook gevaloriseerd door de uitbouw van diverse fiets- en wandelpaden door en in de rand van het projectgebied (o.m. Zoetemoerfietsroute). Een belangrijk landschapsverstorend element vormt wel de grote pluim- en kleinveehoeve in het zuidoosten en enkele huizen met bijhorende ‘koterijen’ in deze omgeving die niet landschappelijk zijn geïntegreerd. Ook de hoogspanningspylonen langs het Albertkanaal vormen een visuele landschapsverstoring. De diverse veeschuilhokken in het gebied hebben eerder een pittoresk karakter. Het projectgebied ligt niet binnen de omgrenzing van een relictzone of ankerplaats. Ook punt- of lijnrelicten komen er niet voor. De centraal gelegen hoeve heeft mogelijk wel een archeologische waarde. Volgens de Centraal Archeologische Inventaris (CAI) is dit vermoedelijk de voormalige Zutendaalmolen, daterend uit de 16e eeuw. Echter we vermoeden dat dit op een fout berust gezien de beek hier niet langs loopt en de Zutendaalmolen meer westelijk is gelegen langs de Zutendaalbeek.

43

Biologische Waarderingskaart

Landschappelijk storende grote landbouwbedrijfstallen

Weiland met enkele dennen en veeschuilhok

44

Landschappelijk storende hoogspanningspylonen

Weekendverblijf beekvallei

met

vijver

aangelegd

Weekendverblijf

‘koterijen’(duiventillen) bij bebouwing

in

Voorstellen van herbestemming en uitbouw als natuurgebied Op basis van de terreininventarisatie die begin augustus 2008 in het kader van deze opdracht werd uitgevoerd, waarbij een inschatting werd gemaakt van de actuele en potentiële natuurwaarde van het gehele projectgebied, en de vrij uitgebreide grondwaterstandsgegevens opgenomen binnen de studie ‘Ecosysteemvisie zuidelijke bron- en bovenloopgebieden van het Kempens plateau’ (VUB-Kiwa, 2003) wordt een voorstel van afbakening van als natuurgebied te bestemmen en verder uit te bouwen terrein opgemaakt. Tijdens het overleg op 24 september 2008 m.b.t. deze uitbreiding van passende beoordeling met ANB, ARP en LNE werd een gradatie in de herbestemmingen uitgewerkt voor de verschillende deelgebieden. Als begrenzing werden op het terrein te herkennen perceelsgrenzen genomen. Een herbestemming werd noodzakelijk geacht omwille van de hoge actuele en potentiële natuuren landschapswaarden. Het behoud van dit gebied en zijn waarden is van belang als openruimteverbinding tussen de Hoge Kempen en Haspengouw. Samen met het gebied rond Herkenrode vormt dit gebied het enige nog vrij gave natuurverbindingsgebied over het Albertkanaal. De volgende ruimtelijke principes voor herbestemming van het gebied worden aangehouden: •

•

•

Zone 1: Vochtige graslanden en bossen langs de Bezoensbeek worden opgenomen in de natuurlijke structuur als kerngebied van de ecologische verbinding tussen Hoge Kempen en Haspengouw. Deze zone is te bestemmen als ‘natuurgebied met overdruk grote eenheid natuur (GEN)’. Deze afbakening omvat bijna het volledige Habitatrichtlijngebied (met uitzondering van enkele percelen in het noorden die geen hoge actuele natuurwaarde bezitten) en het reeds bestaande ‘natuurgebied’ van de Bezoensbeekvallei. De totale oppervlakte bedraagt 15,25 ha. Zone 2: Het noordelijk infiltratie- en voedingsgebied van de Bezoensbeek dient beter beschermd te worden om de negatieve invloed van agrarische activiteiten op het waardevol beekecosysteem tegen te gaan en het behoud van het graslandgebruik te garanderen. Dit gebied wordt herbestemd als ‘natuurgebied met overdruk grote eenheid natuur in ontwikkeling (GENO)’. Hier zijn overgangsbepalingen voor de aanwezige landbouw en bewarende maatregelen ten aanzien van de aanwezige natuurwaarden noodzakelijk. Deze zone is 20,31 ha groot. Zone 3: Behoud van het landschappelijk waardevol karakter van de landbouwenclaves in het noordwesten en het zuiden. Deze gebieden behouden hun huidige bestemming ‘agrarisch gebied met landschappelijke waarde’. De oppervlakte van deze gebieden bedraagt in totaal 39,79 ha (35,7 ha en 4,09 ha).

Door de effectieve uitbouw en inrichting van de voorgestelde gebieden als natuurgebied op korte en middellange termijn, ontstaan er robuuste natuurverbindingsgebieden tussen het noordelijk gelegen groot boscomplex Stelebos-Grote Heide en de ten zuiden gelegen natuurgebieden van de Staatsvijvers-Munsterbos. De Bezoensbeek en haar vallei wordt hierdoor geoptimaliseerd en hersteld en kan ten volle haar verbindingsfunctie vervullen. Het Albertkanaal zal wel steeds als belangrijke barrière blijven fungeren. De realisatie ervan zal echter afhangen van de beschikbaarheid van deze gronden op de grondmarkt. Vooral percelen die momenteel in landbouwgebruik zijn zullen vermoedelijk niet direct te verwerven zijn, tenzij de gebruiker ervan stopt met landbouw. Verwerving

45

van gronden is in de meeste gebieden een inspanning op langere termijn. Gezien de NV De Scheepvaart eigenaar is van een aantal van deze percelen, kan nagegaan worden hoe en aan wie ze werden in gebruik gegeven en onder welke voorwaarden. Enkele percelen hiervan liggen braak en kunnen vermoedelijk snel een natuurtechnisch beheer krijgen. Tevens zijn enkele bosperceeltjes eigendom van de NV De Scheepvaart.

N atuurgebied met overdruk GENO

Agrarisch gebied met landschappelijke waarde

3

2

1 N atuurgebied met overdruk GEN

3

Agrarisch gebied met landschappelijke waarde

Te herbestemmen zones

46

Voorstellen inrichtingsmaatregelen Ter optimalisering van de natuuren landschapswaarden binnen het voorgestelde natuurgebied worden de volgende éénmalige inrichtingswerken voorgesteld (zie tabel). Maatregel

Doelstelling

Verwerving Effectueren / huren bestemming, gronden garanties op termijn

Opbreken oude stuw

Wegwerken vismigratieknelpunt

Opruimen Biotoopgroenafval- herstel stort

Afbreken hoogzit

Opheffen verstoring

Uit te voeren werken Om ook effectief de terreinen als natuurgebied te kunnen beheren is het aangewezen de gronden te verwerven of op lange termijn te huren. Dit gebeurt best door een terreinbeherende instantie of vereniging. Door verwerving of langetermijnhuur worden tevens de beste garanties geboden dat op langere termijn de natuurwaarde behouden blijft en dat de noodzakelijke omvorming en het natuurtechnisch beheer ook effectief word uitgevoerd. Het projectgebied ligt niet binnen een zone met voorkooprecht. Ook de NV De Scheepvaart kan hierop haar voorkooprecht niet laten gelden gezien de gronden geen bestemming als industriegebied of ambachtelijke zone bezitten. In de beekloop van de Bezoensbeek werd vroeger een constructie gebouwd met beton en kasseistenen die, door middel van het inschuiven van een metalen plaat, kon fungeren als stuw. Deze constructie is deels vervallen en niet meer nuttig. Tevens vormt ze, door het voorkomen van een verval van ongeveer 10 cm bij de uitstroom, een vismigratieknelpunt. De gehele constructie wordt best uitgebroken en uit het gebied verwijderd. Op de zuidelijke valleirand bevindt zich een vrij omvangrijk groenafvalstort (maaisel, snoeihout, tuinplanten, …) Dit wordt gestort in een waardevolle natte valleizone (bloemrijke voedselrijke ruigte). Tevens wordt er geregeld afval opgebrand. Dit afvalstorten dient stopgezet te worden en een grondige sanering van deze stortplaats, waarbij alle afval wordt uitgegraven en afgevoerd, moet uitgevoerd worden. Bij het groenafvalstort is in een oudere eik een hoogzit gebouwd ten behoeve van de jacht. Dit valleigebiedje zou de nodige rust moeten kunnen genieten waarbij jachtactiviteiten uitgesloten zijn. De hoogzit wordt dan best ook verwijderd, wat tevens de landschappelijke kwaliteiten van het gebied ten goede komt.

47

Mogelijke uitvoerder ANB Natuurpunt Limburgs Landschap Orchis

Waterbeheerder

Gemeente, eigenaar

Jachtgroep

Foto

Maatregel

Doelstelling

Afbreken en opruimen weekendverblijven

Biotoopherstel, opheffen verstoring

Herprofileren recreatievijvertjes

Biotoopherstel

Dempen ontwaterin gsgracht

Herstel kwelgraslanden

Uit te voeren werken

Mogelijke uitvoerder Binnen het valleigebiedje liggen Terreineen viertal weekendverblijven. beheerder Minstens twee ervan zijn verlaten en één hiervan (meest westelijke) is in vervallen staat en staat momenteel te koop. Op deze terreinen ligt vaak ook allerlei rommel en werden nog diverse andere kleinere constructies opgericht (wc, bergruimten). Tevens zijn ze omgeven door diverse vormen van draadafsluitingen. Deze weekendverblijven zijn zonevreemd en worden best verwijderd. Een volledige afbraak van de gebouwen en andere constructies, opkuis van de aanwezige rommel, verwijderen van streek- en biotoopvreemde beplantingen en opbreken van alle omheiningen is aangewezen om een biotoopherstel te kunnen realiseren. Bij elk weekendhuisje ligt ook één Terreinof meerdere recreatievijvertjes. beheerder Deze werden uitgegraven in de natte valleigronden waarbij de uitgegraven specie werd gebruikt om terreindelen op te hogen. Het valt te overwegen om sommige van deze vijvers te herprofileren en een meer natuurlijk karakter te geven (bv. minder steile en rechtlijnige oevers). Een andere mogelijkheid is deze vijvers terug te dempen met de uitgegraven grond en terug als dotterbloemgrasland te ontwikkelen. De mogelijkheden, potenties en wenselijkheden dienen geval per geval verder in detail bekeken te worden en uitgewerkt te worden in een beheervisie en -plan voor het gehele gebied In het noordelijk gebied loopt van Terreinnoord naar zuid een diepe, rechte beheerder ontwateringsgracht. Deze vangt veel kwel af van de graslanden. Ter herstel van de grondwaterstromingen en –standen en in functie van de ontwikkeling van kwelgebonden graslandvegetaties in dit deelgebied is het wenselijk deze gracht en eventueel kleinere zijbeekjes, te dempen.

48

Foto

Dempen ontwateringsgracht

Opbreken oude stuw in beek

Afbreken en opruimen weekendverblijven, omvormen vijvers

Opruimen groenafvalstort + afbreken hoogzit

Situering uit te voeren éénmalige inrichtingsmaatregelen Doelhabitats Na uitvoering van de voorgestelde éénmalige inrichtingsmaatregelen en bij het voeren van een aangepast vervolgbeheer, kunnen de volgende habitatdoeltypes vooropgesteld en gerealiseerd worden (zie tabel).

49

Doelhabitats Habitatdoeltype

Droog grasland (Struisgras-grasland) Vochtig grasland (Kamgras-grasland) Nat grasland (Dotterbloemgrasland) Droog heischraal grasland

Oppervlakte % van totale oppervlakte 31,36 47,63 17,07

25,93

4,66

7,08

0,68

1,03

Habitatdoeltype

Oppervlakte

Eiken3,24 berkenbos/droge ruigte Elzenbroekbos/natte 5,24 ruigte Vochtig elzenbos 3,59

% van totale oppervlakte 4,92 7,96 5,45

De habitattypes ‘vochtig elzenbos’, ‘elzenbroekbos’ en ‘natte ruigte’ zijn tevens habitats van de Habitatrichtlijn. Hiermee kan dus een beperkte oppervlakte-uitbreiding en kwaliteitsverbetering van de aanwezige ecotopen gerealiseerd worden in vervanging van het verdwijnen van habitat bij een eventuele realisatie van het bedrijventerrein Genk-Zuid Oost. Deze uitbouw zal in fasen dienen gerealiseerd te worden na stelselmatige verwerving van het voorgestelde gronden en na uitvoering van de noodzakelijke eenmalige inrichtingswerken. 3.2.6.

Overzicht overleg inzake bespreking plan/project en mogelijke negatieve impact, milderende maatregelen:

-

dienst(en)/personen die geconsulteerd werden - data overleg + samenvatting standpunt: Agentschap voor Natuur en Bos (10.11.05; 02.02.06; 28.03.06, 17.11.06, 24.09.08)

-

referentie advies van Agentschap voor Natuur en Bos

-

waar kunnen volledige rapporten opgevraagd of geraadpleegd worden: NV De Scheepvaart Havenstraat 44 3500 Hasselt dhr. Peter Rentmeesters 011/29.85.42 [email protected]

50

Enkel bij aanwezigheid van betekenisvolle aantasting van de natuurwaarden van de SBZ en toch verder zetten van de procedure voor mogelijke afwijking op de beschermingsbepaling van art. 36ter, § 4

STAP 2. Onderzoek naar alternatieve oplossingen

1. Samenvatting van de onderzochte alternatieve oplossingen Op 23 april 2004 nam de Vlaamse regering een beslissing in verband met de te nemen acties in het kader van de uitwerking ‘Economisch Netwerk Albertkanaal’ (ENA). Binnen het Limburgs Poortgebied worden drie stedelijke ruimten – Hasselt, Genk en Maastricht – opgehangen aan het Albertkanaal. Economische ontwikkeling door het voorzien van bijkomende ENA-bedrijventerreinen dient deze stedelijke ruimten waar mogelijk te ondersteunen. Genk vormt vandaag reeds het industrieel zwaartepunt naar omvang en tewerkstelling binnen het ENA voor het Limburgs Poortgebied. De rol van Genk als logistiek en economisch knooppunt dient verder versterkt te worden. Hierbij stelt zich een grote noodzaak voor uitbreiding van specifiek watergebonden bedrijventerrein. Voor een aantal locaties binnen de zoekzones werd in deze studie, na grondige analyse en selectie van de gebieden, geopteerd bijkomend onderzoek uit te voeren naar de mogelijkheden en de mogelijke conflicten met natuur voor enkele gebieden. Eén van deze locaties, dat onderwerp uitmaakt van deze passende beoordeling, is het gebied Genk-Zuid-Oost te Zutendaal. Deze zone van ongeveer 75 ha staat op het gewestplan ingekleurd als reserve industriegebied met als huidige bestemming natuur. Het kan ontwikkeld worden als watergebonden bedrijventerrein. Enkel de noordelijke opgehoogde zone (27 ha) langs het Albertkanaal werd nog verder in beschouwing genomen gezien de hoge natuurwaarden van het achterliggende gebied.

2. Redenen waarom de bevoegde nationale autoriteit beoordeeld heeft dat de alternatieve mogelijkheden geen oplossing bieden nvt

3. Beoordeling alternatieven nvt

51

STAP 3. Dwingende redenen van openbaar belang Redenen om ondanks de negatieve effecten het plan of project toch uit te voeren:

1. Overzicht van deze redenen dwingende redenen van openbaar belang, met inbegrip van redenen van sociale of economische aard (indien in het gebied geen prioritaire habitats of soorten voorkomen): nvt

Bij aanwezigheid van een prioritaire habitat en/of soort: menselijke gezondheid openbare veiligheid voor het milieu wezenlijke gunstige effecten andere dwingende redenen van openbaar belang:

2. Korte beschrijving van deze redenen nvt

3. Beoordeling dwingende redenen openbaar belang nvt

52

STAP 4. Compenserende maatregelen

1. Voorgestelde compenserende maatregelen en plan van uitvoering: nvt •

Identificatie mogelijke compenserende maatregelen

•

Relatie met instandhoudingsdoelstellingen van SBZ

•

Verhouding van compensaties tgo:

•

-

negatieve impact op habitats/soorten die door plan/project worden veroorzaakt:

-

coherentie van Natura 2000 netwerk:

Indien compensatie buiten betreffend SBZ: -

aanwijzing van nieuw SBZ: nvt aankoop van gebied? wijziging gewestplanbestemming van dit gebied? Uitvoering van deze maatregelen: tijdsplan, verantwoordelijke, procedure. …

•

Uitvoeringsplan van de compenserende maatregelen - tijdsplan - verantwoordelijk(en): - vereiste vergunningen voor de uitvoering ervan: - …

•

Monitoringsplan van genomen maatregelen

2. Beoordeling van de compenserende maatregelen Overzicht overleg inzake bespreking compenserende maatregelen: -

dienst(en)/personen die geconsulteerd werden: data overleg + samenvatting standpunt:

-

referentie advies van afdeling Natuur:

-

waar kunnen volledige rapporten opgevraagd/geraadpleegd worden:

53

DEEL 8 Plan-MER Genk Zuid Oost

Recommend Documents