December 2014
Betalen aan de kassa 2013
Betalen aan de kassa 2013
Betalen aan de kassa 2013 Uitkomsten DNB/Betaalvereniging Nederland onderzoek naar het gebruik van contant geld en de pinpas in Nederland in 2013 Tabel 1. Gebruik van betaalmiddelen 2010-2013 2010 Waarde
Aantal Contant Pinpas Chipknip Creditcard Total
4,4 2,2 0,2 0,04 7
Gem. Waarde
Aantal
€ 11,80 € 37,56 € 2,64 € 119,51 € 20,36
4,1 2,3 0,2 0,04 7
Aantal
52 81 0,5 4 137 2012 Waarde
Gem. Waarde
3,8 2,5 0,1 0,04 6
50 84 0,3 5 139
€ 13,28 € 34,07 € 2,32 € 119,46 € 21,68
Contant Pinpas Chipknip Creditcard Total
1
2011 Waarde
Gem. Waarde
Aantal
52 83 0,4 5 139 2013 Waarde
€ 12,50 € 36,11 € 2,49 € 116,09 € 20,99 Gem. Waarde
3,8 2,7 0,1 0,04 7
47 85 0,3 4 137
€ 12,43 € 31,96 € 2,27 € 114,12 € 20,73
Opmerking: Totaal aantal betalingen (in miljarden) en totale waarde (in miljard euro’s)
Tussen 2012 en 2013 is het aantal pinbetalingen toegenomen van 2,5 miljard naar 2,7 miljard en de waarde ervan van EUR 84 miljard naar EUR 85 miljard. Sinds 2010 betalen consumenten steeds vaker kleinere bedragen met de pinpas. Hierdoor is het gemiddelde transactiebedrag gedaald van EUR 37,56 in 2010 naar EUR 31,96 in 2013. Het aantal pinbetalingen nam in die jaren met 24% toe. Na de daling in voorgaande jaren is het gebruik van contant geld wat betreft het aantal transacties nagenoeg gelijk gebleven, hoewel de waarde ervan is blijven dalen. Zowel in 2012 als in 2013 waren er 3,8 miljard contante betalingen aan de kassa. In de twee voorgaande jaren nam het aantal contante betalingen af met 6% (2011) en 9% (2012). Het gemiddelde bedrag dat contant wordt afgerekend is na jaren van lichte stijgingen in 2013 gedaald, van EUR 13,28 in 2012 naar EUR 12,43 in 2013. De totale waarde ervan is wel afgenomen tussen 2012 en 2013, namelijk met 6% van EUR 50 miljard naar EUR 47 miljard. Het totale aantal betalingen is tussen 2012 en 2013 toegenomen met circa 3% van 6,4 miljard naar 6,6 miljard. Hierbij is het gemiddelde transactiebedrag met ruim 4% afgenomen van EUR 21,69 naar EUR 20,73.
Grafiek 1a: Relatief gebruik betaalmiddelen: totale aantal
Grafiek 1b: Relatief gebruik betaalmiddelen: waarde
2013
57%
40%
2%
2013
34,3%
62,3%
3%
2012
59%
39%
2%
2012
35,9%
60,6%
3%
3%
2011
37,1%
59,3%
3%
32%
3%
2010
37,6%
59,0%
3%
80%
100%
2011
62%
2010
35%
65% 0%
20% Contant
40% Pinpas
60% Chipknip
Creditcard
0%
20% Contant
40% Pinpas
60% Chipknip
80%
100%
Creditcard
Ondanks het gelijke aantal contante betalingen tussen 2012 en 2013, is het aandeel contant geld op het totale aantal toonbankbetalingen wel afgenomen. Het aandeel contant geld daalde van 58,5% in 2012 naar 57,2% in 2013. Een verschuiving van 1,3 procentpunten, waar in de periode 2010 tot en met 2012 sprake was van
2
verschuivingen met 3 tot 4 procentpunten. Daarentegen is het aandeel pinbetalingen iets gestegen. In 2013 rekenden consumenten 40,4% van hun betalingen aan de kassa af met de pinpas, terwijl dit in 2012 nog 38,6% was. De waarde van alle pinbetalingen samen komt overeen met 62,3% van de totale waarde van alle toonbankaankopen, en die van contante betalingen met 34,3%. Tussen 2012 en 2013 is het aandeel van pinbetalingen op de totale waarde van de toonbankbestedingen met 1,7 procentpunten toegenomen. Deze verschuiving komt deels door de substitutie van contante betalingen door pinbetalingen en deels door de waardedaling van de contante betalingen.
Grafiek 2. Aandelen betaalwijzen naar bestedingsranges 100% 90%
3,5%
0,6%
1,1%
0,9%
1,8%
6,3%
20,3% 36,2%
80%
43,1%
70%
49,8%
57,0%
60%
68,2%
50% 40%
7,5%
75,4%
76,2% 63,2%
30%
55,8%
20%
49,3%
41,1% 25,5%
10%
17,1%
0% <5
5 - 10
10 - 15 Contant
15 - 20 Pin
20 - 50
50 - 100
> 100
Overig
Net als in voorgaande jaren is contant geld in 2013 het meest gebruikte betaalmiddel voor de lage bedragen en de pinpas voor de hoge bedragen. Het gebruik van pin bij lage bedragen is echter opnieuw toegenomen. Vooral de groei van het aandeel pin bij bedragen tot 5 euro is opvallend. Dit is van 16% in 2012 toegenomen naar 20% in 2013. Het toenemende pingebruik bij kleine bedragen is deels ten koste gegaan van het gebruik van contant (-3 procentpunten), maar deels ook ter vervanging van Chipknip (-2 procentpunten). Verder valt op dat het aandeel ‘overige betaalmiddelen’ verhoudingsgewijs fors is toegenomen bij betalingen van 50 euro of meer. Het gaat hierbij om een toename in het gebruik van creditcards.
Betalen aan de kassa 2013
3
Grafiek 3. Verdeling gebruik contant geld en pinpas naar bedrag Contant geld
Pinpas
3%
4%
13%
15%
< EUR 5
12%
EUR 5 - 10 40%
7%
EUR 10 - 15 19%
EUR 15 - 20
26%
13%
EUR 20 - 50 EUR 50 - 100
24%
10%
> EUR 100
14%
Van alle contante betalingen in 2013, had 40% een waarde van minder dan EUR 5 en veruit het overgrote deel (64%) betrof betalingen onder EUR 10. Wat betreft de verdeling van het gebruik van de pinpas naar bedrag betrof 15% van alle betalingen bedragen onder EUR 5 en 34% betalingen onder EUR 10.
Grafiek 4. Gebruik betaalmiddelen naar aankoopplaats Supermarkt Horeca
34%
Non-food lage bedragen
9%
Voedings- en genotsmiddelen
8%
Benzinestation 6%
Warenhuis
5%
Straatverkoop
5%
Wonen, tuincentrum en bouwmarkt
3%
Mode en schoenen
3%
Dienstverlening
3%
Recreatie, cultuur en amusement
3% 2%
marktaandeel branche
22%
74%
1% 1%
21%
79%
5%
61%
33%
11%
42%
47%
2%
50%
48%
9%
91%
1%
65%
34%
5%
66%
30%
36%
63%
61% Pin
3%
22%
75% 34% Contant
4%
48%
51%
Automaat 6%
Non-food hoge bedragen
46%
54%
14%
5%
Overig
Ongeveer één derde van alle toonbankbetalingen vindt plaats bij de supermarkten. Iets meer dan de helft hiervan wordt contant afgerekend. Van de daling van het aandeel contant bij supermarkten die de voorgaande jaren te zien was, is in 2013 geen sprake. Deze tendens doet zich ook voor bij voeding- en genotsmiddelen, waar het gebruik van contant zelfs iets is toegenomen. Dit is opvallend aangezien het
4
aandeel pin bij de meeste branches is toegenomen ten koste van contant. Vooral bij aankopen in de non-food sector, zowel voor de lage bedragen (van 37% naar 48%) als de hoge (van 52% naar 61%). Ook in de horeca is het aandeel pin toegenomen (van 16% naar 22%). Hier is het echter grotendeels ten koste gegaan van de Chipknip. Uit de afwijkende trend in de branches waar de dagelijkse boodschappen worden gedaan is op te maken dat het effect van koopjesjagen hier het grootst is.
Grafiek 5. Voorkeur versus gebruik betaalmiddelen voorkeur pin, behalve bij kleine bedragen 23%
voorkeur pin 45%
voorkeur pin 45%
voorkeur pin, behalve bij kleine bedragen 23%
voorkeur contant 32%
De meeste mensen intotale Nederland hebben een voorkeur voor betalen met de pinpas (68%). 45% betaalt het Betaalgedrag: aantal transacties liefst alles met pin. Vooral omdat dit sneller gaat (75%), achteraf inzicht geeft in de uitgaven (72%) en je voorkeur altijd genoeg geld op zak hebt (71%). Iets minder 82% 16%dan 2%een kwart heeft over het algemeen een voorkeur voor contant pin, behalve bij kleine bedragen (<5 euro). Deze bedragen betalen ze liever contant, omdat ze hiermee het voorkeur kleingeld op zak opmaken (64%) of uit gewoonte (55%). Ongeveer een derde van alle Nederlanders heeft een voorkeur pin, contant voorkeur voor contant, ongeacht het bedrag. Contant geld is voor hen een manier om overzicht te houden behalve bij 32% 58% 40% 2% kleineop hoeveel geld de portemonnee uitgaat (83%). bedragen Betaalgedrag: totale aantal transacties
voorkeur pin
38%
Contant
voorkeur pin, behalve bij kleine bedragen
voorkeur pin
3%
59% 82%
voorkeur contant
Pin
16% 2%
Overig
58%
40%
38%
Contant
59%
Pin
Overig
2%
3%
Betalen aan de kassa 2013
De voorkeur komt echter niet altijd overeen met de daadwerkelijke betaalwijze in winkels. Zo hebben
5
consumenten met een algemene voorkeur voor de pinpas toch 38% van hun aankopen in 2013 contant afgerekend. En het omgekeerde gaat ook op: degenen met een algemene voorkeur voor contant hebben in 2013 16% van hun aankopen met de pinpas betaald. Uit eerder onderzoek1 is gebleken dat het daadwerkelijke betaalgedrag naast voorkeur ook wordt bepaald door de omstandigheid (bijvoorbeeld de hoeveelheid contant geld op zak) en de locatie (in een café is het nog steeds gewoon contant te betalen). Rapportage 2013
Grafiek 6. Gebruik betaalmiddelen naar persoonskenmerk
Geslacht
Leeftijd
Opleiding Contant
Pin
Meer dan 103.800 euro
77.500 tot 103.800 euro
42% 37%
65.000 tot 77.500 euro
51.300 tot 65.000 euro
38.800 tot 51.300 euro
23.400 tot 38.800 euro
62% 64% 60% 54% 51% 52%
14.300 tot 23.400 euro
WO-doctoraal
HBO
MBO
62% 54% 51% 46%
LBO / VBO / VMBO
76%
1% 1% 1% 3% 3% 2% 7% 13% 37% 35% 39% 43% 46% 46% 51% 50%
Minder dan 14.300 euro
1% 1% 2% 3% 6% 24% 36% 43% 46% 48%
Geen onderwijs
75+
69% 72%
65-74
55-64
60% 46% 51% 55%
45-54
60%
35-44
Vrouw
56% 58%
25-34
41% 40%
1% 2% 4% 2% 2% 2% 2% 29% 26% 39% 38% 51% 45% 43%
12-24
3% 2%
Man
100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0%
Bruto huishouden jaarinkomen
Overig
De toename van het gebruik van de pinpas ten opzichte van contant is zichtbaar in veel bevolkingsgroepen. Het gebruik van de pinpas is relatief hoog onder volwassenen tussen de 25 en 34 jaar, academisch geschoolden en mensen met een hoog inkomen. Laatstgenoemden betaalden in 2013 voor het eerst vaker met de pinpas dan met contant. Dit zijn ook de bevolkingsgroepen waar het betaalgedrag in 2013 het meest is veranderd. Tussen 2012 en 2013 is bij de jongvolwassenen (25-34) en bij mensen in de twee hoogste inkomensgroepen het gebruik van de pinpas met 10 á 12 procentpunten toegenomen. Het gebruik van contant geld is relatief hoog onder jongeren en volwassenen tot 24 jaar, ouderen, laagopgeleiden, en mensen met een laag inkomen. Zij betaalden meer dan 60% van al hun betalingen aan de kassa met contant geld. Factsheet_G5Demographics2013
1 Segmentatieonderzoek toonbankbetalingen in Nederland, 121 research in opdracht van Currence, 2010.
Grafiek 7a: Welke nieuwe betaalvormen zou je gebruiken als ze beschikbaar waren?
6
Contactloos pinnen met pincode
45%
Contactloos mobiel met pincode
Ik zal vooral minder vaak contant betalen
10%
21%
Contactloos pinnen zonder pincode
Ik zal zowel minder vaak pinnen als contant betalen
16%
17%
Betaalopdracht invoeren in mobiel Contactloos mobiel zonder pincode
Grafiek 7b: Hoe denk je dat de nieuwe betaalvormen je huidige betaling gewoonten zou veranderen?
51%
16% 9%
Ik zal vooral minder vaak met de pinpas betalen
23% Anders
Geen enkele van deze vormen
40% 0%
20%
40%
60%
80%
100%
?
Opmerking bij grafiek 7a: respondenten konden meerdere antwoorden geven, waardoor de percentages kunnen optellen tot meer dan 100%. Contactloos betalen werd in 2014 geïntroduceerd.
Consumenten is gevraagd of zij gebruik zouden willen maken van nieuwe betaalvormen zoals contactloos betalen met de betaalpas of mobiele telefoon. In 2013 staat 61% hier positief tegenover. Uit het onderzoek blijkt dat 45% van de respondenten zeer welwillend staat tegenover contactloos betalen met pincode. Deze innovaties spreken niet alleen jongeren aan, maar ook ouderen (middelbare leeftijd en ouder). Wel zijn er duidelijke verschillen in welk type nieuwe betaalvorm zij zouden willen gebruiken. Jongeren gaan voor mobiel, terwijl ouderen vooral contactloos willen gaan betalen met de betaalpas. De meeste consumenten (51%) verwachten hierbij vooral minder vaak contant af te gaan rekenen.
Betalen aan de kassa 2013
Kenmerken van het onderzoek Onderzoeksbureau GfK heeft onder ruim 8.700 respondenten gegevens verzameld ten behoeve van het onderzoek “Betalen aan de kassa, 2013” van DNB en Betaalvereniging Nederland. Onderzoeksvragen: ▪▪ Hoe groot is het totale aantal en de waarde van de verrichte betalingen in 2013 in Nederland, uitgesplitst naar betaalmiddel? ▪▪ Welke betaalmiddelen gebruiken Nederlanders in 2013 in de drie sectoren waar de meeste betalingen plaatsvinden ? ▪▪ Hoe heeft het gebruik van contant geld en de pinpas zich ontwikkeld sinds 2010? ▪▪ Welke factoren zijn van invloed op het betaalgedrag van consumenten? ▪▪ Hoe kijken consumenten aan tegen nieuwe betaalvormen? Afbakening: ▪▪ Betalingen in Nederland door Nederlandse ingezetenen van 12 jaar en ouder. ▪▪ Betalingen bij toonbankinstellingen (bijvoorbeeld winkels, horecagelegenheden, benzinestations, dienstverlening, de markt, en verkoopautomaten). ▪▪ Internetaankopen en het overmaken van geld tussen consumenten onderling vallen buiten het onderzoek. Onderzoeksmethode: ▪▪ 1-dag transactie dagboekje en vragenlijst via internet of telefoon. ▪▪ Het veldwerk heeft plaatsgevonden in september 2013. ▪▪ Netto steekproef van 8.687 respondenten. ▪▪ Respondenten vormen een goede afspiegeling van de Nederlandse bevolking wat betreft geslacht, leeftijd, etniciteit, opleiding, regio en inkomen. Algemene opmerkingen: ▪▪ Van 2010 t/m 2012 heeft onderzoeksbureau Heliview data verzameld onder consumenten. In 2013 werd dit voor het eerst gedaan door onderzoeksbureau GfK. ▪▪ De geschatte cijfers omtrent de waarde van contant geld vanaf 2010 is gebaseerd op de gereviseerde huishoudens consumptie data van het CBS, waardoor deze afwijken van hetgeen eerder is gerapporteerd (zie “Revised estimation of the value of cash consumption, 2010-2013”, DNB 2014 1). De pinpas en Chipknip cijfers zijn afkomstig van de Betaalvereniging en de creditcard schattingen komen uit de reguliere DNB statistieken. ▪▪ Categorie ‘overige’ bestaat uit Chipknip en creditcard transacties.
Contactgegevens: L ola Hernandez,
[email protected]; Nicole Jonker,
[email protected]; Patricia Zwaan,
[email protected]
7
8
De Nederlandsche Bank n.v. Postbus 98, 1000 ab Amsterdam 020 524 91 11 dnb.nl
