D

LEERPLAN SECUNDAIR ONDERWIJS

Vakken:

AV Lichamelijke opvoeding AV Sport / KV Hedendaagse dans Basisvorming Specifiek gedeelte

Studierichting:

Lichamelijke opvoeding en sport

Studiegebied:

Sport

Onderwijsvorm:

TSO

Graad:

tweede graad

Leerjaar:

eerste en tweede leerjaar

Leerplannummer:

2012/037 (vervangt 2010/030)

Nummer inspectie:

2012/595/1//D (vervangt 2010/36/1//D/H)

Pedagogische begeleidingsdienst GO! Onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap Emile Jacqmainlaan 20 1000 Brussel

2/2 lt/w 10/10 lt/w

TSO – 2e graad – Basisvorming + Specifieke gedeelte Lichamelijke opvoeding en sport AV Lichamelijke opvoeding (1e en 2e leerjaar 2 lestijden/week) AV Sport/ KV Hedendaagse dans (1e en 2e leerjaar 10 lestijden/week)

INHOUD Visie.......................................................................................................................................................................... 2 Beginsituatie ............................................................................................................................................................. 5 Algemene doelstellingen .......................................................................................................................................... 6 Leerplandoelstellingen/leerinhouden/specifieke pedagogisch-didactische wenken ................................................. 8 Deel 1: Theorie van de Lichamelijke opvoeding ....................................................................................................... 8 Deel 2: Verplicht aanbod van bewegingsactiviteiten............................................................................................... 11 Subvak 1: Atletiek........................................................................................................................................ 12 Subvak 2a: Gymnastiek meisjes ................................................................................................................. 15 Subvak 2b: Gymnastiek jongens ................................................................................................................. 17 Subvak 3: Ritmische en dansante vorming ................................................................................................. 20 Subvak 4: Conditie ...................................................................................................................................... 23 Subvak 5: Zwemmen................................................................................................................................... 25 Subvak 6: Basketbal.................................................................................................................................... 27 Subvak 7: Handbal ...................................................................................................................................... 30 Subvak 8: Voetbal ....................................................................................................................................... 33 Subvak 9: Volleybal ..................................................................................................................................... 37 Subvak 10: Badminton ................................................................................................................................ 39 Subvak 11: Tafeltennis ................................................................................................................................ 42 Subvak 12: Tennis....................................................................................................................................... 46 Subvak 13: Verdedigingssporten (budo) ..................................................................................................... 49 Deel 3: Keuzesporten ............................................................................................................................................. 52 Subvak 1: Atletiek........................................................................................................................................ 53 Subvak 2a: Gymnastiek meisjes ................................................................................................................. 55 Subvak 2b: Gymnastiek jongens ................................................................................................................. 57 Subvak 3: Ritmische- en dansante vorming ................................................................................................ 60 Subvak 4: Zwemmen................................................................................................................................... 64 Subvak 5: Basketbal.................................................................................................................................... 66 Subvak 6: Handbal ...................................................................................................................................... 69 Subvak 7: Voetbal ....................................................................................................................................... 72 Subvak 8: Volleybal ..................................................................................................................................... 77 Subvak 9: Badminton .................................................................................................................................. 79 Subvak 10: Tafeltennis ................................................................................................................................ 83 Subvak 11: Tennis....................................................................................................................................... 87 Subvak 12: Rugby ....................................................................................................................................... 90 Subvak 13: Paardrijden ............................................................................................................................... 94 Subvak 14: Watersporten ............................................................................................................................ 98 Subvak 15: Golf ......................................................................................................................................... 101 Subvak 16: Triatlon-duatlon ...................................................................................................................... 104 Subvak 17: Wielrennen ............................................................................................................................. 107 Subvak 18: Waterpolo ............................................................................................................................... 110 Subvak 19: Taekwondo ............................................................................................................................. 113 Algemene pedagogisch-didactische wenken ........................................................................................................ 116 Minimale materiële vereisten ................................................................................................................................ 126 Evaluatie ............................................................................................................................................................... 128 Bibliografie ............................................................................................................................................................ 132

1


2

VISIE De school die de studierichting TSO Lichamelijke opvoeding en Sport aanbiedt, opteert resoluut voor een sportgerichte aanpak om de leerlingen sleutelvaardigheden voor levenslang leren zoals zelfontplooiing, actief burgerschap, sociale interacties … bij te brengen. De school en de vakgroep LO en Sport vertrekt hierbij vanuit een uitgesproken, duidelijke visie op opvoeding en sport. Door een evenwichtig en doordacht aanbod van verplichte bewegingsactiviteiten en keuzesporten kan de school een schoolspecifiek sportief imago opbouwen. De verplichte onderdelen van dit leerplan garanderen een degelijke voorbereiding op het voortgezet onderwijs en de ruime waaier aan keuzesporten stelt de school in staat om een eigen sportprofiel te kunnen ontwikkelen. Deze studierichting realiseert de vormingsdoelen van TSO en richt zich in het bijzonder naar een harmonische persoonlijkheidsvorming waarbij de sportcomponent een extra vormingsmiddel is voor de ontwikkeling van de persoonlijkheid van de jongere. Ze spreekt vooral jongeren aan die minder studiegericht maar sportminded zijn waarbij een intense lichaamsbeleving een motivatie betekent voor hun studieloopbaan. TSO LO en Sport beoogt echter niet alleen de ontwikkeling van het lichaam maar ook van de geest: logischerwijze moeten de verschillende vakken en componenten binnen de opleiding op elkaar afgestemd zijn. Sport als uitlaatklep voor hypernerveuzen of als compensatie voor te veel zitonderwijs zijn geen redenen om deze studierichting aan te raden. Goed presteren in theorie en sport vereisen planning, regelmaat, recuperatie, verzorging.

De studierichting moet de leerlingen toelaten zich voor te bereiden op: 1.

een doorstroming naar Se-n-Se opleidingen en/of naar bepaalde vormen van het voortgezet onderwijs (pedagogisch, sociaal, paramedisch, economisch…);

2.

tewerkstelling in verschillende beroepsgerichte sectoren: a. beroepssector waarbij het fysiek element belangrijk is (leger, rijkswacht, politie, brandweer, zwembadredder ...); b. vrijetijdssector waarbij communicatieve vaardigheden essentieel zijn: recreatieve sportclubs, gemeentelijke sportdiensten, OCMW, clubtoerisme, strandanimatie ...; c.

commerciële sector verwant aan sport: fitnesscentra, verkoop van sportartikelen, onderhoud van sportmaterieel …

d. sportspecifieke sector waarbij de sporttechnische kennis belangrijk is bijv. hulptrainer en trainer in een specifieke sportdiscipline e. beroepssportsector: voltijdse of deeltijdse tewerkstelling in eigen sportdiscipline: voetbal, wielrennen, tennis, basketbal ...


3

De lichamelijke opvoeding en sportgerichte opleiding, bestaat uit volgende componenten 1. Het ontwikkelen van de motorische competentie Sportief talent kan enkel ontdekt worden indien de lichamelijke ontwikkeling in de breedste zin van het woord maximale kansen gekregen heeft. Hierbij denken we aan zowel de grootmotorische en de kleinmotorische ontwikkeling als aan de ontwikkeling van de fysieke basiseigenschappen zoals kracht, lenigheid, snelheid, uithouding e.d. Via vakken als atletiek, zwemmen, gymnastiek, ritmiek en balsporten wordt er gewerkt aan de motorische ontwikkeling. De fysieke conditie wordt voornamelijk in de hand gewerkt door regelmatig en voldoende intensieve fysieke activiteit van het opgroeiende individu, dit echter zonder te willen voorbij gaan aan andere medebepalende factoren zoals de hygiëne, de voeding, de nachtrust, het schoolritme ... De opleiding LO en Sport is polyvalent en kan leiden tot specialisatie. Via keuzesport wordt een doorgedreven fysieke en motorische training nagestreefd waarbij doorzettingsvermogen en karaktervorming centraal staan. De motivatie tot fysieke inspanning is belangrijk. Men streeft naar het leveren van prestaties zoals dat ook in het dagelijkse leven van een volwassene wordt gevraagd.

2. Het ontwikkelen van het zelfconcept en sociaal functioneren Bij elke gedragsvorm, dus ook de motorische, is er een duidelijke interactie aanwezig tussen de ontwikkelingsdomeinen van de persoonlijkheid en de motoriek. De verschillende bewegingsdomeinen bieden een belangrijke bijdrage tot het verwerven van positieve sociale attitudes: fair play, leren aanvaarden van regels, waarden en normen, de verantwoordelijkheid ten opzichte van de medeleerlingen, hulpvaardigheid en samenwerking. Ook individuele attitudes zoals doorzettingsvermogen, wilskracht, zorg voor eigen gezondheid en conditie, beheersing, zelfstandigheid worden in verschillende bewegingsactiviteiten sterk aangesproken.

3. Het ontwikkelen van de cognitieve competentie De cognitieve vormingscomponent berust op:

3.1 een wetenschappelijke benadering van de basiselementen van het menselijk bewegen. De leerstof, op het niveau van de leerlingen TSO, behandelt aspecten van anatomische en fysiologische aard gerelateerd aan sportbeoefening en het leveren van fysieke inspanningen. Het inzicht in de fysiologische en biomechanische principes m.b.t. beweging en inspanning en de toepassing ervan in eigen praktijkuitvoeringen moet ondersteund worden door de positieve wetenschappelijke vakken: fysica, chemie, biologie.


4

3.2 het aanbrengen van kennis en inzicht in de theorie van de lichamelijke opvoeding. Deze theorie behandelt het leren over bewegen: het bijbrengen van kennis en inzicht in bewegen en sport, in de bewegings- en sportcultuur en in andermans kunnen. De spelorganisatorische aspecten van de sport en het begeleiden van groepsdynamische processen via bewegingsactiviteiten worden bijgebracht.

3.3 het situeren van het fenomeen sport in een maatschappelijke context. Sport is een cultuurfenomeen met een belangrijke maatschappelijke invloed. Eigen ervaringen maken de leerlingen bewust van het belang van de beweging voor de ontwikkeling, de vrije tijd en de sociale integratie. Door het toenemend belang van de politiek, geld en de media bestaat het gevaar dat er een breuk ontstaat tussen de waarden van de sport en de realiteit. Informatie en het bijbrengen van inzicht in de ethische aspecten van de sport behoren tot de essentie van een opleiding LO en Sport.

3.4 het bijbrengen van kennis en inzichten in economische markten. De kwaliteit van een opleiding LO en Sport berust op volgende pijlers:

-

gemotiveerde leerlingen die weten waaraan ze beginnen en die bereid zijn inspanningen te leveren en door te zetten;

-

bekwame leerkrachten LO die de meest actuele, wetenschappelijk onderbouwde, inzichten in sportbegeleiding gebruiken;

-

degelijke en veilige infrastructuur;

-

goede contacten met externe organisaties zoals SVS, BLOSO, BVLO, sportfederaties, gemeentelijke sportdiensten.

Vakgebonden en vakoverschrijdend overleg

Bij de uitwerking van de leerplannen zijn zowel verticale als horizontale samenhang belangrijk. De verticale samenhang legt het verband met de basisdoelstellingen van de eerste graad en de einddoelstellingen van de derde graad. De horizontale samenhang legt het verband met andere vakken (chemie, biologie, fysica, toegepaste biologie, toegepaste economie) en vakoverschrijdende contexten. In de vakken biologie, chemie, fysica en toegepaste biologie worden de basis leerinhouden aangebracht als ondersteuning voor de toepassingen gericht naar beweging en inspanning in het onderdeel theorie: wetenschappelijke benadering van de basiselementen van de menselijke beweging. Het doel van de lessen economie is niet alleen de leerlingen inzicht te verstrekken in het economisch mechanisme met haar onderscheiden entiteiten en markten, maar ook specifieke aspecten van het bedrijfsbeleid te brengen. Tevens wordt uitvoerig aandacht besteed aan het juridische statuut van de sportbeoefenaar, zowel van de betaalde als van de niet-betaalde.


5

BEGINSITUATIE De leerplandoelstellingen en de leerinhouden steunen op de verworven kennis, inzichten, vaardigheden en attitudes uit de eerste graad. Ze richten zich zowel naar de sportbegaafde leerling als naar de sportgeïnteresseerde leerling. De leerlingen beschikken over voldoende motorische vaardigheden en hebben een positieve bewegingsingesteldheid. Een zekere graad van fysieke motorische geschiktheid is een conditio sine qua non om deze studierichting aan te vatten. De leerlingen moeten ook veel interesse hebben voor wetenschappelijke toepassingen. Doorzettingsvermogen, beheersing, zelfstandigheid en zin voor samenwerking worden sterk aangesproken.


6

ALGEMENE DOELSTELLINGEN 1. Ontwikkelen van motorische en cognitieve competenties  nastreven van een veelzijdige ontwikkeling van de basisbewegingen;  aandacht hebben voor een goede technische uitvoering;  eenvoudige technische- en tactische bewegingsproblemen kunnen oplossen en verantwoorde beslissingen nemen;  sportspecifieke spelen gedragsregels van de aangeleerde sporten kennen en bereid zijn deze toe te passen zowel individueel als in groep;  evalueren en reflecteren op zichzelf en op de eigen mogelijkheden.

2. Gezonde en veilige levensstijl  optimale fysieke fitheid nastreven en aangeleerde oefenprogramma’s kunnen toepassen;  voldoening beleven aan fysieke inspanning met aandacht voor een aangepaste hygiëne en lichaamsverzorging;  spontaan deelnemen aan zowel competitieve als recreatieve bewegingsactiviteiten buiten de lessen LO;  risico’s voor gezondheid en veiligheid verbonden aan de verschillende sporten kunnen inschatten en vermijden;  belangrijke gezondheidsaspecten van sporten kennen en toepassen, zoals: het gebruik van aangepaste kledij en schoeisel, het belang van de opwarming en cooling down, correct helpen en bijstaan …;  inzicht hebben in medebepalende gezondheidsfactoren zoals hygiëne, voeding, gebruik van genot- en geneesmiddelen, nachtrust, schoolritme en trainingsfrequentie;  basisregels van een correcte houdingen rugscholing hanteren om overbelasting en kwetsuren te vermijden;  verantwoordelijkheid opnemen omtrent veiligheidsafspraken;  oefenen in een geest van veiligheid en wederzijds respect;  beseffen dat onsportief, onethisch, ongezond en onbezonnen gedrag oorzaak kan zijn van letsels en trauma’s;  de positieve invloed van sporten in de natuur ervaren.


7

3. Zelfconcept en sociaal functioneren  een gezonde sportieve instelling verwerven;  aanvaarden dat het respecteren van afspraken, regels en reglementen conflicten helpt vermijden en een goede groepssfeer bevordert, m.a.w. dat het de attitudes van fairplay en sportiviteit onderhoudt;  verantwoordelijkheidszin en hulpvaardigheid opbrengen zowel t.o.v. anderen als t.o.v. omgeving en materiaal;  ervaren van bewegingsvreugde;  vertonen van doorzettingsvermogen, ook bij lastige of moeilijke opdrachten;  positief omgaan met winst en verlies, lukken en mislukken;  bereid zijn tot zelfstandig oefenen zowel individueel of in kleine groepen waarbij men respect kan opbrengen voor elkanders mogelijkheden en individuele verschillen.

4. Vakoverschrijdende doelstellingen  probleemoplossend werken, individueel of in groep;  oorzaken van slagen of falen onderkennen en hiermee kunnen omgaan;  ontwikkelen van een positief zelfbeeld;  eigen sportieve interesses, capaciteiten en waarden kunnen verwoorden;  kunnen leiding geven, verantwoordelijkheid nemen en meewerken;  ongelijk en onmacht kunnen toegeven;  respect en waardering uitdrukken voor anderen;  op een positieve manier kritiek uiten en zich verdedigen;  zich dienstvaardig opstellen;  het belang kunnen aangeven van volgende kenmerken van relaties: afspraken, regels, rolpatronen, machtsverhoudingen en gelijkwaardigheid;  kunnen zich weerbaar opstellen en een persoonlijke autonomie behouden;  herkennen van vooroordelen en discriminerend gedrag bij zichzelf, bij anderen en in de media;  zich aangesproken voelen om binnen en buiten de school verantwoordelijkheid op te nemen en deel te nemen aan allerlei initiatieven;  een goede hygiëne en verzorging nastreven;  de richtlijnen voor een gezonde voeding kennen en hanteren;  het toepassen van veiligheidsvoorschriften;  zich inzetten om een natuurgebied naar waarde te schatten en te respecteren;  …

Wij wijzen de leerplangebruiker erop dat deze lijst met vakoverschrijdende doelstellingen zeker niet limitatief is en slechts enkele LO-gerelateerde voorbeelden bevat uit de verschillende vakoverschrijdende thema’s en contexten. De uitbreiding van deze lijst is sterk afhankelijk van de aanpak van de individuele leerkracht alsook van projecten opgezet door de vakgroep en/of door de school.

TSO – 2e graad – Basisvorming + Specifiek gedeelte Lichamelijke opvoeding en sport AV Lichamelijke opvoeding (1e en 2e leerjaar 2 lestijden/week) AV Sport/ KV Hedendaagse dans (1e en 2e leerjaar 10 lestijden/week)

8

LEERPLANDOELSTELLINGEN/LEERINHOUDEN/SPECIFIEKE PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN DEEL 1: THEORIE VAN DE LICHAMELIJKE OPVOEDING 1e leerjaar: 2 lestijden/week, 2e leerjaar: 2 lestijden/week

Decr. nr.

LEERPLANDOELSTELLINGEN

LEERINHOUDEN

De leerlingen kunnen Gezondheid, hygiëne, veiligheid

LO 1

1.

de principes van algemene lichaamsverzorging en de hygiëne van de sportbeoefenaar opnoemen.



functie en verzorging van lichaamsdelen: huid, voeten, neus, keel, oren, tanden, invloed van baden ( warm en koud bad, sauna …)

LO 2

2.

veilige en onveilige situaties in de leefomgeving situeren.



invloed van omgevingsfactoren, kledij, schoeisel, sportmateriaal, spelregels, opwarming, stretching, cooling down …

LO 20

3.

inzicht verwerven in de principes van voeding bij fysieke inspanningen, sportbeoefening en topsportprestaties.

 

indeling van de voedingsstoffen, algemene regels, invloed op de spijsvertering gebruik maken van maaltijdwijzer, PC en CD-ROM.

LO 22 LO 22

4.

het belang van een correcte houding aangeven.



basisprincipes van rugscholing

5.

de invloed van genot- en geneesmiddelen op de sportprestaties aangeven.



tabak, alcohol, hoogtestage



algemene houding tegenover dopingproducten en -middelen benaderen van een noodsituatie

LO 20

6.

een gevaarlijke situatie inschatten.



LO 20

7.

het brevet van “Junior helper” van het Rode Kruis halen.

Theoretische en praktische leerinhouden van het brevet “Junior helper”

8.

de mogelijke waarden van de bewegingsopvoeding inzien.

Theorie van de LO en sport Theoretische benadering van de ontwikkeling van:  de motorische competentie  de gezonde en veilige levensstijl  het zelfconcept en sociaal functioneren

9.

10.

kennis maken met verschillende organisaties van sport.

de basiselementen van sportpromotionele activiteiten aangeven.

Theoretische benadering van de organisatie van sport:    

de comités de organisatievormen competitiesystemen instuif- en schooltornooien



sportpromotie


Decr. nr. LO 1-2-3-4-520

9


LEERINHOUDEN

De leerlingen kunnen 11.

12.

de reglementen in functie van zelfbeoefening aangeven. 8 . zelfstandig werk maken over andere sporten.

kennis maken met de rol van de sport als maatschappelijk fenomeen.

In intense samenwerking met de collega’s van de praktijk: 

reglementen m.b.t. de sporten uit het verplicht aanbod van bewegingsactiviteiten



reglementen m.b.t. de sportvakken die worden aangeboden door de school



bewegingsspelen en sportspelen …

De verschillende invalshoeken op sport (theoretische benadering)      

gezondheid vrije tijd welzijn ontspanning sociale invalshoek spektakel


10

THEORIE VAN DE LICHAMELIJKE OPVOEDING

Nr.

Specifieke pedagogisch-didactische wenken

1.

Benut de vele mogelijkheden tot vakoverschrijdend werken (toegepaste biologie, toegepaste chemie …).

2.

Gebruik foto’s, krantenartikels, video …

3.

Discussie.

4.

Groepswerk.

5.

Gebruik maken van maaltijdwijzer, PC en cd-rom.

6.

Krantenknipsels over doping.

7.

Duo-oefeningen.

8.

Casestudy en rollenspel.

9.

Vertrekken vanuit eigen sportdiscipline.

10.

Praktische benadering.

11.

Uitgaan van een actuele sportgebeurtenis.

12.

Organisatie, reglementen zo praktijkgericht als mogelijk laten ervaren door de leerlingen.

Timing


11

DEEL 2: VERPLICHT AANBOD VAN BEWEGINGSACTIVITEITEN Onderstaande bewegingsactiviteiten moeten worden aangeboden. Dit gevarieerde aanbod van uiteenlopende disciplines draagt bij tot een algemene fysieke en sporttechnische ontwikkeling van de jongere. Via de basispakketten worden de vakgebonden eindtermen lichamelijke opvoeding gerealiseerd. Het aantal lestijden die de school nodig heeft om de leerplandoelen van deze basispakketten te realiseren, behoort tot de autonomie van de school. Veel zal afhangen van de beschikbare sportinfrastructuur, de grootte van de lesgroep, het niveau van de leerlingen voor deze of gene sport, de heterogeniteit van de groep, de deskundigheid betreffende de specifieke sportdiscipline van de leerkracht … De vakgroep LO en Sport heeft hierin een grote verantwoordelijkheid. Keuzes zijn gebaseerd op de een schooleigen visie op de opleiding TSO LO&Sport. Deze visie wordt gedragen door alle leden van de vakgroep.

Volgende bewegingsactiviteiten komen verplicht aan bod 

Atletiek



Zwemmen



Gymnastiek (meisjes, jongens)



Conditie



Ritmische en dansante vorming



Verdedigingssporten



Twee verschillende balsporten



Eén terugslagsport


12

SUBVAK 1: ATLETIEK Basispakket

Decr. nr.


LEERINHOUDEN

De leerlingen kunnen

Motorische competenties

Afhankelijk van de accommodatie, het beschikbare materiaal en het weer maakt de leerkracht een keuze.

LO 5-7-8-911-13

1.

LO 5

2.

inzien dat prestatieverbetering alleen kan door het verbeteren van de techniek en de bewegingseigenschappen.

Spurt 

aanleren looptechniek

3.

streven naar een betere ruimte-tijdsperceptie en proprioceptiviteit.



lopen met ritmeveranderingen, versnellingen en korte sprints

4.

aantonen dat het ritme in alle bewegingsvormen zeer belangrijk is.

Start

LO 16

inzicht verwerven in het bewegingsverloop van de verschillende technieken. Loopnummers: start en sprint en/of hordeloop en/of aflossing

Gezonde en veilige levensstijl

  

5.

streven naar een veelzijdige ontwikkeling van de basiseigenschappen.

Aflossing

6.

belasting en intensiteit stelselmatig verhogen.



stok doorgeven lopend aan verschillende tempo’s

7.

voldoening beleven aan een fysieke inspanning.



wedstrijdsituaties

8.

het belang inzien van het dragen van aangepaste kleding.

Hordeloop

9.

zich houden aan hygiënische regels.



aanleren hordentechniek

LO 20

10.

de gevaren, verbonden aan de atletiekbeoefening, inschatten.



specifieke oefeningen

LO 2-1821*-23*

11.

het belang aanvoelen van de opwarming en het tot rust komen.



ritme-oefeningen over lage hindernissen

12.

de invloed van drink- en eetgewoontes aantonen.

Werpnummers: kogel en/of discus en/of speer

LO 1-2-1730*

13.

respect opbrengen voor milieu en veiligheidsregels.

Kogel  aanleren techniek  standworpen

LO 2-1821*-23*

14.

de noodzaak inzien van rust en recuperatie.

LO 23*

LO 26*

bepalen van afstootvoet aanleren starttechniek reactie-oefeningen op auditief en visueel bevel


Decr. nr.

13


LEERINHOUDEN


Zelfconcept en sociaal functioneren

Discus

15.

oefenen met inzet en volharding om grenzen te verleggen.

 

LO 3-4

16.

zowel zelfstandig als in groep oefenen.

Speer

LO 3-6-29*

17.

hun mogelijkheden en beperkingen inschatten.

 

LO 5-6

18.

mekaar observeren, hun prestaties waarderen, vergelijken en de belangrijkste fouten aanduiden.

19.

omgaan met winnen en verliezen op een gezonde basis.

Springnummers: hoogspringen en/of verspringen en/of

20.

verantwoordelijkheid ontwikkelen voor infrastructuur en materieel.

hinkstapspringen

21.

ervaren dat de atletiek bijdraagt tot persoonlijkheidsvorming.

Hoogspringen

22.

voldoening beleven aan de fysieke inspanning.

  

LO 30*

LO 26*-27*

aanleren techniek worpen met vervangmateriaal (fietsbanden) aanleren techniek worpen met vervangmateriaal (tennisballen, nockenballen)

bepalen afstootvoet aanleren techniek veilig landen

Verspringen   

bepalen afstootvoet aanleren techniek veilig landen

Hink-stap-springen  

meersprongen in verschillende combinaties wedstrijdvormen


14

SUBVAK 1: ATLETIEK

Nr.


1.

Een prestatieverbetering nastreven door regelmatige en systematische trainingsopbouw.

2.

De vorderingen (laten) noteren en bespreken.

3.

Gevarieerde oefenen organisatievormen aanwenden.

4.

Aan de motorische basisvorming wordt verder gewerkt door de beweging te perfectioneren.

5.

In functie van de onderwezen atletiekdisciplines worden de bijkomende basiseigenschappen getraind.

6.

Oefenstof voor de verbetering van coördinatie, beweeglijkheid en ritme aanbieden, zodat de link naar andere atletiek- en sportdisciplines wordt gelegd.

7.

Leren plannen en naar een prestatie werken.

8.

De leerlingen moeten afgesproken minimacriteria realiseren.

9.

SPRINGEN: - landingsheuvel bij hoogspringen voldoende hoog, zacht en veilig: - competitievormen van verspringen niet op een zachte valmat maar in een verspringput; - gevarieerde oefenvormen gebruiken om de springkracht en de sprongbehendigheid ontwikkelen; - uitleggen wat de belangrijkste fasen zijn bij een sprong en elkaar leren observeren; - groepsopdrachten, groepscompetities zijn motiverend en stimuleren het sociaal contact.

10.

WERPEN EN STOTEN: - de veiligheid staat centraal bij de opstelling van de leerlingen op en rond het werpterrein duidelijke afspraken maken om dit te ondersteunen.

11.

LOPEN: - bij het lopen in openlucht is respect voor de natuur en leefomgeving belangrijk. - voor loopactiviteiten buiten de school wordt er extra aandacht besteed aan veiligheid, plichtsgevoel, verantwoordelijkheidsbesef, hoffelijkheid en het maken van duidelijke afspraken.

Timing


15

SUBVAK 2A: GYMNASTIEK MEISJES Basispakket Tussen haakjes en in cursief zijn al mogelijke uitbreidingen. Decr. nr.


LEERINHOUDEN

De leerlingen kunnen Motorische competenties

LO 5-7-9-1011-13

1.

kennis maken met het damestoestelturnen door het aanleren van de basisbewegingen uit de verschillende disciplines.

LO 22*

2.

een grotere algemene lenigheid verwerven.

LO 5-9-10-11- 3. 13-22*

ruimte -, tijd -, en lichaamsperceptie verwerven door de wisselende omstandigheden in de diverse disciplines van het toestelturnen.

LO 5

4.

aandacht hebben voor een goede technische uitvoering.

LO 1-3-6-12

5.

de technieken van helpen en bijstaan aanleren in overeenstemming met de beweging en met het turntoestel.

GROND : 

koprol: - voorwaarts en rugwaarts, benen gebogen en gesloten - rugwaarts benen gespreid (voorw.benen gespreid) - verbinding rol opsprong rol - korte zweefrol  handenstand: - afstoot 1 voet en doorrollen - afstoot 2 voeten (::) ; (afstoot 2 voeten)  rad: - uit stand - aanloop opsprong rad - (rad bijtrekpas rad)  rondat  verbindingen en verplaatsingen: spreidsprongen, hurksprongen, kattensprong, draaien  overslag afstoot handen op verhoogd vlak (::)  (overslag (::))  reeks: aaneenschakelingen van gekende turnoefeningen BRUG lage legger of rek:




rugwaarts om de breedteas draaien tot steun, afstoot 1 voet

LO 20-30*

6.

toestellen plaatsen en bergen met zin voor verantwoordelijkheid voor het materieel en voor de veiligheid.



streksteun / 1 been zijwaarts onder handensteun door zwaaien tot voorlingse spreidzit

LO 1-3-6-28*

7.

juist en veilig bijstaan en helpen.

LO 18- 22*

8.

het belang inzien van een adequate opwarming.

LO 1-2-20

9.

zich bewust zijn van het risico verbonden aan sommige oefeningen.

    

molendraai voorwaarts (::); (molendraai voorwaarts) buikdraai rugwaarts (::); (buikdraai rugwaarts) kipbeweging (::); (kipbeweging) ondersprong: uit streksteun aanloop, afstoot plk./ opsprong tot buigstand op lage legger (::)

BRUG hoge legger of rek: zwaaien: in hang, voorwaarts en rugwaarts met greepwissel uitsprong: met lendenslag uit zwaaien reeks: aaneenschakelingen van gekende turnoefeningen


16

Zelfconcept en sociaal functioneren LO 8-24-29*

LO 26*

LO 6

10.

een oefenmentaliteit ontwikkelen zodat zelfstandig werken in kleine groepen mogelijk wordt.

BALK:

11.

plezier hebben in het turnen en in het leveren van een fysieke inspanning.

  

12.

aandacht en inzet tonen.



13.

de wil ontwikkelen om bewegingen correct uit te voeren.

14.

durf en zelfvertrouwen opbouwen.

15.

positief omgaan met lukken en mislukken.

opsprong: tot stand, afstoot 1 of 2 voeten (zijl. loopopsprong zonder handensteun) draaien: - halve draai op 2 voeten, benen gestrekt - halve draai op 2 voeten, benen gebogen - (halve draai op 1 voet) sprongen: - strekstand / afstoot 2 voeten tot strekstand / afstoot 2 voeten tot buigstand - kattensprong



verplaatsingen: voorwaarts en rugwaarts (met armbewegingen)

    

waagstand rol voorwaarts op Zweedse bank (rol voorw. op lage balk (::)) afsprong: - streksprong afstoot 2 voeten (rondat) reeks met gekende oefeningen

SPRONG :   

plint breedte: tussensteunsprong plint lengte : duiksprong, benen gespreid minitrampoline : - hoogtesprongen - (zweefrol) - (voorber. salto voorwaarts)


17

SUBVAK 2B: GYMNASTIEK JONGENS Basispakket Tussen haakjes en in cursief zijn al mogelijke uitbreidingen. Decr. nr.


LEERINHOUDEN



GROND :

LO 5-7-9-1011-13

1.

kennis maken met het toestelturnen voor heren door het aanleren van de basisbewegingen uit de verschillende disciplines.



LO 22*

2.

een betere algemene lenigheid en kracht verwerven.

LO 5- 9- 1011-13-22*

3.

ruimte-, tijd-, en lichaamsperceptie verwerven door de wisselende omstandigheden in de diverse disciplines van het toestelturnen.

LO 5

4.

aandacht hebben voor een goede technische uitvoering.

LO 1-3-6-12

5.

de technieken van helpen en bijstaan aanleren in overeenstemming met de beweging en met het turntoestel.

 

    

koprol: - voorwaarts en rugwaarts, benen gebogen en gesloten - korte zweefrol - rol opsprong, halve draai - rugwaarts (en voorwaarts) benen gespreid handenstand : - afstoot 1 voet en doorrollen - (afstoot 2 voeten en doorrollen) rad: - uit stand - aanloop opsprong, rad - (rad bijtrekpas rad) (aanloop rondat) overslag : afstoot met handen op verhoogd vlak, landen op de valmat; (overslag (::)) evenwicht : boogstand (voorbereidende oefeningen voor flikflak) (verbindingen en verplaatsingen : schaarsprong : halve draai met kreitsen armen binnenwaarts) aaneenschakeling van gekende oefeningen

LO 20-30*

6.

de toestellen plaatsen en bergen met zin voor verantwoordelijkheid voor het materieel en de veiligheid.

LO 1-6-28*

7.

juist en veilig helpen.

BRUG :  zwaaien : - in streksteun, voorwaarts en rugwaarts - in bovenarmsteun, voorwaarts en rugwaarts  uitwenden  uitkeren  schouderrol voorwaarts vanuit spreidzit

LO 18-22*

8.

het belang inzien van een adequate opwarming.



achteropzet

LO 1-2-20

9.

zich bewust zijn van het risico verbonden aan sommige oefeningen.

 

(vooropzet) (achterinleg)



Decr. nr.

18


LEERINHOUDEN


Zelfconcept en sociaal functioneren LO 8-24-29*

LO 26*

LO 6

10.

een oefenmentaliteit ontwikkelen zodat zelfstandig werken in kleine groepen mogelijk wordt.

REK: laag rek   

11.

plezier hebben in het turnen en in het leveren van een fysieke inspanning.

12.

medeleerlingen spontaan helpen om te slagen in het uitvoeren van de bewegingen.

13.

aandacht en inzet tonen.

14.

de wil ontwikkelen om bewegingen correct uit te voeren.



in hang/ voorwaarts en rugwaarts zwaaien + ½ draai met greepwissel

durf en zelfvertrouwen opbouwen.



vanuit opsprong tot hang/ rugwaarts om breedte-as draaien tot streksteun (uit hang/ rugwaarts om de breedte-as draaien tot streksteun) samenstellen van een reeks

15.



hoog rek

  LO 6

rugwaarts om breedte-as draaien tot steun, afstoot 1 voet, afstoot 2 voeten buikdraai rugwaarts ondersprong: - uit stand - uit streksteun (+ met halve schroef) kipbeweging (::) ; (kipbeweging)

16.

positief omgaan met lukken en mislukken.

SPRONGEN:  plint (breedte): - benen tussen steun  plint (lengte) : - duiksprong, benen gespreid - (duiksprong, benen gesloten)  minitrampoline: - hoogtesprongen, streksprong, hurksprong, ½ draai - voorbereiding salto voorwaarts - (salto voorwaarts)  minitramp + plint(breedte, 7 delen): - handenstand afwenden - (handenstand overslag (::))


19

SUBVAK 2: GYMNASTIEK MEISJES EN JONGENS

Nr.

Specifieke pedagogisch-didactische wenken Basispakket

1.

De lessen worden voor de jongens en meisjes bij voorkeur in een afzonderlijke groep aangeboden.

2.

Een constante vooruitgang zowel op het inhoudelijk vlak(= moeilijkheid) als op het vormelijke vlak( = zin voor afwerking en esthetiek), blijft het doel.

3.

Zorg op elk niveau voor een progressieve klimming in de oefenstof.

4.

Individueel remediëren blijft noodzakelijk.

5.

Gevarieerde oefenvormen en organisatievormen zijn wenselijk.

6.

Tijdens de opwarming dient rekening te worden gehouden met de specificiteit van het toestel.

7.

Het verbeteren van de algemene lenigheid is van het grootste belang. leerlingen kunnen ook de opdracht krijgen hiervoor naschools te oefenen.

8.

Krachtontwikkeling, rekening houdend met de groeiontwikkeling van de leerling, moet de nodige aandacht krijgen.

9.

Er dient bijzondere aandacht te worden besteed aan de technieken van helpen en bijstaan en aan de veiligheid.

Timing


20

SUBVAK 3: RITMISCHE EN DANSANTE VORMING

Decr. nr.


LEERINHOUDEN


Motorische competenties LO 23*

1.

het nut van ritme en beweging inzien en aanvoelen.

LO 7-16

2.

een ritmegevoel ontwikkelen.

LO 7-9-11-16

3.

lichaams- en bewegingsbewustzijn ontwikkelen.

LO 7-16

4.

tijdsbesef ontwikkelen: ervaren van tempo, ritme, duur en accentuatie.

LO 7-16

5.

coördinatie tussen beweging en uitdrukking ontwikkelen.

6.

expressief bewegen.

LO 19-23*

7.

een aëroob uithoudingsvermogen ontwikkelen.

LO 9-16-22*

8.

zowel kracht (vnl. versterken van romp, bekken en benen), snelheid, lenigheid en evenwicht in sterke mate ontwikkelen.

LO 4-5-7-16

9.

zinvol oefenen, combineren en eerder geleerde vaardigheden herhalen en toepassen

Afhankelijk van de interesses van de leerlingen en de specialiteit(en) van de lesgever kunnen diverse ritmische bewegingsvormen worden aangeboden. Uit de zeer brede waaier van mogelijkheden zal men liefst opteren voor een sterk conditionele ritmische bewegingsvorm. De ‘NIEUWE TRENDS’: AEROBIC, STEP-AEROBIC, TAE BO, CARDIOFUNK, STREETDANCE, HIP HOP … zullen zeker aanspreken. inzicht bijbrengen in de opbouw van een les:    

warming-up techniek-gedeelte floorwork cool-down

terminologie van de basispassen zoals: 

march, step side, step touch, bounce, jumping-jack, kicks, jumps, ...


eenvoudige bewegingszinnen uitvoeren van de basispassen.

LO 7-9-11-16

10.

fysieke en motorische basiseigenschappen via dansante bewegingsvormen ontwikkelen.

VOLKSDANSEN:

LO 22*

11.


LO 7-22*

12.

een correcte houding toepassen in bewegingszinnen.

 

LO 18-1922*-23*

13.

het belang inzien van opwarming, stretching, buik- en rugspieroefeningen, relaxatie.

LO 21*

14.

gepaste kledij en schoeisel dragen.

LO 22*

15.

de basisregels van houdings- en rugscholing spontaan toepassen.

eenvoudige dansen van eenvoudige tot moeilijker passen


21

Zelfconcept en sociaal functioneren LO 26*

16.

expressiviteit en innerlijke beleving ontwikkelen.

17.

‘presence’ en zelfzekerheid ontwikkelen.

18.

hun specifieke kennis van de terminologie uitbreiden.

LO 5

19.

zich concentreren.

LO 16-26*27*

20.

inzien dat dansen ritmische bewegingsopdrachten hun een voortreffelijke basistechniek meegeeft en bijdraagt tot een harmonische ontplooiing.

LO 24-28*29*

21.

waardering opbrengen voor elkaars mogelijkheden en rekening houden met individuele verschillen.

Zie hoger


22


Nr.


1.

De leerstof binnen het kader van éénzelfde discipline moet oordeelkundig worden gegroepeerd ten einde de rentabiliteit en de continuïteit van een les zo hoog mogelijk te houden.

2.

Bij het maken van keuzes rekening houden met een logische opbouw zodat er een vlotte overgang is van eenvoudige tot meer ingewikkelde expressievormen.

3.

Binnen elke oefening worden verschillende basisbewegingspatronen gecombineerd tot een muzikaal geheel waarbij rekening wordt gehouden met de dynamische eigenheid en het kader van elk onderdeel.

4.

Zowel het uitvoeren van opgelegde bewegingspatronen als het creatief toepassen van bewegingsmateriaal zijn onontbeerlijk voor een zo breed mogelijk dansspectrum.

5.

Aandacht voor de muziek ondersteunt het verwerven, fixeren en conserveren van de leerstof.

6.

Voor jazzdans worden in principe de oefeningen zeer eenvoudig aangeleerd (maximum 2 techniekelementen per les) en evolueren dan stelselmatig naar meer complexe gehelen totdat uiteindelijk een volledige jazzles gekend is en vlot aaneensluitend kan worden uitgevoerd. Een zelfde moeilijkheid zal steeds langs een andere weg door de leerkracht voorgesteld en door de leerling opgelost worden.

7.

Overleg binnen de vakgroep schept de mogelijkheid om intern afspraken te maken en binnen een zelfde schooljaar een groepswissel door te voeren. op die manier zou de vakspecialist tijdelijk aan een jongensgroep kunnen lesgeven in ritmische en dansante vormen.

8.

In het keuzepakket kan gekozen worden uit verschillende ritmische bewegingsvormen. er kunnen meerdere vormen aan bod komen of één vorm kan volledig worden uitgediept.

9.

De oefenstofkeuze moet zinvol, prettig en intensief zijn. motiverende muziek en haalbare opdrachten zijn daarom zeer belangrijk.

10.

De creativiteit en het plezier aan het bewegen kunnen onder meer geprikkeld worden door open opdrachten.

Timing


23

SUBVAK 4: CONDITIE Basispakket: Decr. nr.


LEERINHOUDEN

De leerlingen

Motorische competenties 1.

ontwikkelen en trainen hun kracht, lenigheid, uithouding, snelheid, coördinatie en evenwicht.

LO 1-2-3

2.

kunnen verantwoord en veilig bewegen.

LO 4

3.

kunnen taakgericht werken.

LO 5

4.

leren om zelf hun trainingsdoel vast te leggen.

LO 6

5.

kunnen een eenvoudig trainingsprogramma op basis van “KLUSCE”vaardigheden hanteren.

6.

kunnen gebeurlijk theorie aan praktijk toetsen.

Gezonde en veilige levensstijl LO 18

7.

kunnen het belang van het regelmatig leveren van fysieke inspanningen aangeven met het oog op gezondheid.

LO 23* VOET 1.7

3.

nemen dagelijks tijd voor lichaamsbeweging.

LO 19

4.

kunnen voor zichzelf wijzigingen in fitheid aangeven.

LO 17

5.

kunnen binnen verantwoorde en milieuvriendelijke omstandigheden bewegingservaringen opdoen in de natuur.

LO 21*

6.

kunnen de hygiënische basisregels spontaan toepassen.

LO 22*

7.

kunnen de basisregels van houdings- en rugscholing spontaan toepassen.

8.

kunnen bij de eigen sportbeoefening, belangrijke principes van veiligheid en blessurepreventie duiden.

VOET 1.6

9.

gezonde keuzes maken in hun dagelijkse voeding.

VOET 1.8

10.

leren de risico’s en de gevolgen inschatten bij het gebruik van doping en medicijnen en leren assertief te reageren in aanbodsituaties.

Training van de zogenaamde “KLUSCE”-basisvaardigheden, complementair aan de sport en bewegingsactiviteiten:  Kracht soorten krachttraining kunnen hanteren  Lenigheid soorten lenigheid  Uithouding soorten uithouding  Snelheid trainen van snelheid  Coördinatie nut van een goede coördinatie soorten: oog-hand; loopoefeningen; …  Evenwicht nut Rugscholing Rompstabilisatie Vormspanning Zelfstandig trainen en werken Brede waaier van conditionele oefenvormen zoals:  Fitness  Start to run (e.a. vormen)  Conditionele oefenvormen op muziek aerobics zumba …  Conditionele oefenvormen in het water: hydrobics …


Decr. nr.

24


LEERINHOUDEN

De leerlingen




LO 24

11.

kunnen sociaal aanvaardbaar gedrag vertonen.

LO 25

12.

kunnen samenwerking en teamvorming realiseren.

LO 26*

13.

ervaren dat bewegingsvreugde, motivatie, betrokkenheid en een positief zelfbeeld belangrijke aspecten zijn bij het sporten.

LO 27*

14.

aanvaarden eigen mogelijkheden.

LO 28*

15.

kunnen respectvol omgaan met het eigen lichaam en dat van anderen.

LO 29*

16.

brengen waardering voor elkaars mogelijkheden en houden rekening met individuele verschillen.

LO 30*

17.

hebben respect voor en kunnen aangepast omgaan met omgeving en materiaal.

Conditionele oefenvormen in de natuur: jogging (bosjogging) touwenparcours hindernispiste mountainbike langlauf …

CONDITIE

Nr.


1.

De leerinhouden van het subvak conditie worden gegeven in nauwe samenwerking met de andere sporten bewegingsactiviteiten van de leerlingen.

2.

Ook met de theoretische subvakken en de wetenschappen ligt een nauwe samenwerking voor de hand.

3.

Vraag de leerlingen om hun eigen vorderingen bij te houden bijv. in een persoonlijk sportschrift.

Timing


25

SUBVAK 5: ZWEMMEN Basispakket:

Decr. nr.


LEERINHOUDEN


Motorische competenties LO 5-7

1.

crawl, schoolslag en rugcrawl op een reglementaire en efficiënte manier zwemmen en de elementaire vormen van starten van deze 3 zwemslagen uitvoeren.

LO 6-9

2.

inzicht verwerven in hydrodynamica en fysieke eigenschappen.

    

techniekdrills voor crawl, schoolslag en rugcrawl grijpstart of start met armzwaai start voor rugslag een keerpunt met aantikken van de muur voor crawl en schoolslag een elementair keerpunt voor rugcrawl ( met aantikken van de muur)



aanvoelen van vlotvermogen, stuwings- en remmingsvlakken

Gezonde en veilige levensstijl LO 1-2-320-23*-24

3.

basistechnieken van zelfredding en reddingszwemmen uitvoeren en gevaren die verbonden zijn aan het zwemmen inschatten.

Zelfredding en reddingszwemmen  apneu-oefeningen  van op het droge hulp bieden aan een persoon in moeilijkheden  onder water zwemmen  een voorwerp ophalen uit het diep gedeelte  een partner vervoeren

LO 21*

4.

gezondheidsaspecten en hygiënische voorschriften naleven en zich houden aan duidelijke afspraken.

Gezondheidsaspecten, hygiëne en afspraken  stortbad voor het zwemmen  reinheid kleedkamer  aangepaste zwemkledij  mekaar niet onder duwen  afgesproken zwemrichting volgen

Zelfconcept en sociaal functioneren LO 18-1923*-27*-29*

5.

grenzen verleggen wat snelheid en uithouding betreft.

Afstand zwemmen in S, R of C ( wisselen van slag toegelaten)


26

SUBVAK 5: ZWEMMEN

Nr.


Timing

Basispakket 1.

50mC, 50mR en 50mS: stijlbeoordeling.

1e leerjaar

2.

75mR/S/C: jongens 1'30", meisjes 1'35".

1e leerjaar

3.

400m slag naar keuze wisselen toegelaten: jongens 11', meisjes 12'.

1e leerjaar

4.

Oefeningen wrikken en ‘aquatisch’ ademhalen.

1e leerjaar

5.

15m onder water zwemmen met start (afhankelijk van de accommodatie).

1e leerjaar

6.

200mC, 100mR en 100mS: stijlbeoordeling.

2e leerjaar

7.

75mR/S/C: jongens 1'25", meisjes 1'30".

2e leerjaar

8.

600m slag naar keuze wisselen toegelaten: jongens 16'30", meisjes 18'.

2e leerjaar

9.

Combinatieslagen, afslag en watergevoel.

2e leerjaar

10.

20m onder water zwemmen met start (afhankelijk van de accommodatie).

2e leerjaar


27

SUBVAK 6: BASKETBAL Basispakket Decr. nr.


LEERINHOUDEN


LO 1

1.

de meeste elementaire spelen speelregels toepassen in een spelsituatie.



3 – 3, 3 – 2, 2- 1, 3 – 1 spelsituaties

LO 2

2.

spelen zonder lichamelijk contact.



zie 1

LO 3

3.

medeleerlingen helpen bij het spelen van de spelen speelregels.



zie 1

LO 4

4.

zelfstandig individueel en in groep spelsituaties oplossen en bespreken .



zie 1

LO 5

5.

bij zichzelf nagaan in welke mate zij in het spel vooruitgang boeken.



zie 1

LO 6

6.

de aangeleerde criteria bij zichzelf evalueren.



zie 1

LO 7-8-14

7.

scoren en de juiste beslissing nemen in een meerderheidssituatie van 2 – 1 tot 3 – 2.

   

setshot lay-up na dribbel lay-up na pas jumpshot of het gesprongen setshot

8.

de juiste beslissing nemen en weten wanneer en waar ze kunnen scoren.



shotselectie

9.

kansen creëren in een meerderheidssituatie van 2 – 1 tot 3 – 2 .



   

passen en vangen: borstpas-botspas-éénhandse-duwpas-verre borstpas dribbel: de lage beschermde en hoge dribbel, verandering van ritme en snelheid, verandering van richting binnenwaarts en buitenwaarts stoppen: 1 tijd pivoteren in functie van het richten en beschermen van de bal vrijlopen: veranderen van richting en snelheid van pass en doorsnijden naar give and go



LO 7-8-14

10.

bij het creëren van kansen de bal controleren en weten wanneer ze kunnen passen, dribbelen en zich vrijlopen.

   

controle pass-selectie dribbel-selectie vrijlopen in functie van een ploegmaat

11.

opbouwen in een gelijkheidssituatie van 2 – 2 tot 3 – 3 en in een meerderheidssituatie van 2 – 1 tot 3 – 2 op een half terrein en op een volledig terrein.

  

zie 9 en 10 maar nu in functie van opbouw aanvalsopbouw op een half terrein tegenaanvalsopbouw van 2 – 1 tot 3 – 2


Decr. nr.

LO 7-8-14

28


LEERINHOUDEN


3 – 3 spelen op een half en volledig terrein



in and out

   

zie 1 tot en met 11 3 – 3 aanvalsopbouw in functie van de geziene technische en tactische elementen 3 – 2 aanvalsopbouw in functie van de tegenaanval 3 – 3 aanvalsopbouw in voorbereiding van de 5 –5 situatie



zie leerinhoud motorische competentie


13.

voor zichzelf wijzigingen in de fitheid aangeven.

LO 20

14.

onveilige bewegingssituaties herkennen en gepast reageren.

LO 21*

15.

de hygiënische basisregels toepassen.

LO 22*

16.

zich houden aan welbepaalde regels van de houdings- en rugscholing.

LO 23*

17.

zich inzetten met het oog op de fysieke fitheid.

Zelfconcept en sociaal functioneren LO 24

18.

verschillende rollen vervullen in een 3 – 3 spelsituatie.

 

zie leerinhoud motorische competentie op verschillende spots spelen

LO 25

19.

samenwerken bij het oefenen en het samenspelen.




LO 27*

20.

hun eigen mogelijkheden aanvaarden.




LO 29*

21.

zich binnen een spelsituatie aanpassen aan het niveau van een medeleerling.





29

SUBVAK 6: BASKETBAL

Nr.


1.

Stel duidelijk een aantal aandachtspunten voorop als er gespeeld wordt.

2.

Vermijd het gebruik van handen en armen in verdediging .

3.

Laat de leerlingen in kleine groepen spelen.

4.

Gebruik evaluatiefiches.

5.

Zorg ervoor dat de belangrijkste aandachtspunten beheerst zijn.

6.

Vertrek van de meerderheidssituaties om leerlingen te doen inzien wanneer en waar zij moeten scoren.

7.

Eerst op een half terrein daarna op een volledig terrein.

8.

Zorg ervoor dat het spel vertraagd wordt door te stoppen en pivoteren.

9.

Maak gebruik van spots.

10.

Laat de verdedigers binnen de driepuntszone verdedigen.

11.

Differentieer.

Timing


30

SUBVAK 7: HANDBAL Basispakket

Decr. nr.


LEERINHOUDEN


Motorische competenties LO 1

1.

hun verantwoordelijkheid opnemen omtrent elkaars veiligheid door de afspraken en regels te respecteren en na te leven.

Individuele techniek met de bal

LO 5

2.

zichzelf evalueren en beoordelen in bepaalde bewegingssituaties.



dribbelen in tegenaanval, al slalommend of met richtingsveranderingen

LO 6

3.

bij falen of slagen op basis van gemaakte afspraken zichzelf of de groep analyseren en bijsturen.

 

dribbelen in tegenaanval, al slalommend of met richtingsveranderingen passen en vangen in beweging in een vrije situatie of ten opzichte van een verdediger

LO 7-8-910-11-1214-16

4.

gekende vaardigheden inpassen en combineren.



doelworp vanuit sprong



richtingsveranderingen in balbezit -de schijnbeweging

5.

verworven vaardigheden uitvoeren in groep.

6.

zoeken naar, behouden en herstellen van het evenwicht in de verschillende maar toch specifieke handbalsituaties.

7.

draaien in verschillende situaties.

Individuele techniek zonder bal

8.

aangepaste vormen van springen, werpen en lopen in verschillende situaties uitvoeren.



loopwegen



het instarten van een beweging

meegaan en/of tegenwerken in bewegingen met anderen in aanval en verdediging.



het veranderen van richting zonder bal



zich aanspeelbaar maken

10.

binnen aangepaste spelvormen van handbal beslissen over doelen, passen, dribbelen of vrijspelen in aanval en zich positioneren tussen de aanvaller en het doel in verdediging.



het verdedigen van het eigen doel

11.

een tijdsbesef ontwikkelen zoals tempo maken, ritme ontwikkelen en het juiste instartmoment kiezen.

9.


Decr. nr.

31


LEERINHOUDEN


Gezonde en veilige levensstijl LO 19-20-

12.


Groepstechnieken en pre-tactieken

21*-22*-23*

13.




spelvormen in meerderheidssituaties in aanval ( 2><1, 3><2, 4><3, …)

14.




het kunnen gebruikmaken van en samenspelen met de cirkelspeler.

15.




van de individuele verdediging naar een primaire vorm van samenwerking in verdediging in minderheidssituaties.

16.


Zelfconcept en sociaal functioneren LO 24-25-

17.

verschillende rollen vervullen.

26*-27*-28*- 18.

overleggen, afspraken maken, samenspelen in groepsverband.

29*-30*

19.

bewegingsvreugde ervaren in het handbalspel.

20.

hun eigen mogelijkheden en beperkingen aanvaarden.

21.

respect hebben voor het eigen lichaam en dat van anderen.

22.

het onderling niveauverschil aanvaarden en er rekening mee houden.

23.

respectvol omgaan met de omgeving en met het materiaal.


32

SUBVAK 7: HANDBAL Nr. 1.

Specifieke pedagogisch-didactische wenken Basisprincipe We spelen zo collectief mogelijk en zo individueel als noodzakelijk. Het samenspel staat centraal zowel in aanval als in verdediging. De groep reageert op de situatie als een collectief en niet als een samenbundeling van individualisten. De individuele actie geven het spel een meerwaarde. Het samenspel en de individuele acties worden zoveel mogelijk in open situaties geoefend (spel of wedstrijdsituaties). Er wordt gestreefd naar een functionele verhouding tussen de groepswerking (hier kan de keuze gemaakt worden tussen heterogene en homogene groepsverdeling) en de individuele opdrachten.

2.

Spelbekwaamheid De hoofdbetrachting is een ontwikkeling van de “beginners – spelbekwaamheid”. Deze omvat motorische, cognitieve – tactische én sociale attitudes, die in elke les dienen benadrukt te worden en in hun totaliteit moeten geoefend worden. De volgende attitudes (zie ook de leerinhouden) vormen de basis:  voortdurend observeren en analyseren;  permanent en vooral snel anticiperen;  samenspelend vrijlopen of steun geven;  een correcte techniek nastrevend;  aandacht schenken aan het speltempo en de timing van de actie(s);  een accurate en snelle overschakeling van de aanval naar de verdediging en omgekeerd;  spelbekwaamheid vereist vooral zelf – en groepsdiscipline.

3.

Verdere wenken Zonder accenten te willen plaatsen gelden de volgende wenken:  zorg voor een spelgerichte methodiek;  iedere oefen- , spel- ,of wedstrijdvorm bevat zowel motorische, technisch – tactische als sociale elementen;  het leren werken met gestructureerde organisatievormen verdient alle aandacht;  streef een progressieve klimming na van eenvoudig naar complex;  breng progressief “geleide spelvormen” aan;  een variatie van oefeningen wordt gestimuleerd, zonder de doelstellingen uit het oog te verliezen;  een individuele foutenanalyse met de juiste remediëring is permanent noodzakelijk;  kies de opdrachten regelmatig zo dat de creativiteit van de spelers aan bod kan komen;  schenk aandacht aan de meerderheids- of minderheidssituaties;  krachtontwikkeling, rekening houdend met de groeiontwikkeling, moet de nodige aandacht krijgen;  schenk aandacht aan het tactische spel van zet en tegenzet;  vergeet de verbale, visuele leermiddelen en leergesprekken niet.

Timing


33

SUBVAK 8: VOETBAL Basispakket

Decr. nr.


Motorische competenties LO 7-8-12-14

LO 1-2-26*

LEERINHOUDEN


1. 2.

Oefen-, spelen wedstrijdvormen die de inhoud van een groep van 2 tot 4

op een behoorlijke manier, actief en enthousiast deelnemen aan het voetbalspel in spelvorm K+3/3+K en K+4/4+K.

spelers in balbezit en/of een groep van 1 tot 4 spelers niet in balbezit

verantwoordelijkheid opnemen naar zichzelf en naar anderen toe door te spelen volgens de opgelegde spelen speelregels.

Scoren – scorekansen creëren – aanval opbouwen  

lage, vlakke pas met binnenkant keuzevoet wreefschot op doel met keuzevoet

    

doelschot selectie lage bal aan- en meenemen met binnenkant voet spelselectie: richting, timing / balbehoud, pas, doelschot nuttige aanspeelbaarheid: vrijlopen of in steun komen zinvol opstellen en bewegen in functie van het creëren van openingen voor de medespelers eenvoudige veldbezetting bij balbezit: bijv. driehoek of ruit

weerspiegelen, met aandacht voor:

LO 1-4-7-14

3.

zelfstandig bepalen hoe ze eenvoudige leeropdrachten, individueel of in groep, aanpakken en oplossen.

LO 5

4.

bij zichzelf nagaan of ze vorderingen maken.

LO 6

5.

aan de hand van aandachtspunten, bij zichzelf en anderen nagaan en aangeven waarom een bewegingsopdracht wel of niet lukt.



LO 7-14

6.

de technische en tactische basisvaardigheden toepassen met aandacht voor een goede uitvoering.

Scoren verhinderen - scorekansen verhinderen - opbouw storen

LO 24-25

7.

coöperatief samenspelen, mede dankzij een goede communicatie en een  probleemoplossende samenwerking. 

LO 24-25

8.

progressief meer gestructureerd spelen met een betere spelselectie.



eenvoudige veldbezetting bij balverlies: bijv. V-vorm of ruit verdedigen van de rechtstreekse tegenstrever met bal zonedekking door centrale laatste man: ruimte- en rugdekking

In beide gevallen snel omschakelen bij balverlies  balbezit. LO 26*

9.

relevante vaardigheden aanwenden die spelbevorderend zijn en in hun gebruiksvorm vooral als middel tot spelbeleving en niet als doel op zich aanzien worden.



10.

risicovolle voetbalsituaties inschatten en gepast reageren op onveilige bewegingssituaties.

LO 21*

11.

het belang inzien van belangrijke gezondheidsaspecten i.v.m. sporten in het algemeen (vb. douchen na het sporten) en voetbal in het bijzonder (schoenen, kledij, …) en passen deze toe.

LO 23*

12.

het belang inzien van een goede opwarming, stretching en cooling-down en kunnen deze onder begeleiding uitvoeren.

Zelfconcept en sociaal functioneren LO 24

13.

zich aan afspraken en opdrachten houden.

LO 24

14.

ploegindeling en samenspel met iedereen aanvaarden.

LO 25

15.

overleggen, afspraken maken, samenwerken en samenspelen in groepsverband.

LO 26*

16.

plezier beleven aan het voetbalspel.

LO 27*

17.


LO 28*

18.

de voetbalspelen gedragsregels toepassen ten overstaan van tegenstrever, scheidsrechter …

LO 28*

19.

een gezonde inzet en fair play vertonen.

LO 29*

20.

oefenen en samenspelen met minder en meer vaardige spelers.

LO 29*

21.

rekening houden met individuele verschillen.

LO 30*

22.

respect en verantwoordelijkheidszin opbrengen naar het te gebruiken materiaal.

LO 30*

23.

verantwoordelijkheid opnemen als materiaalverantwoordelijke, scheidsrechter …

34

Zie hoger

Zie hoger


35

SUBVAK 8: VOETBAL

Nr. 1.

Specifieke pedagogisch-didactische wenken Het is een realiteit dat de beginsituatie (het beginniveau) van de leerlingen in de richting Lichamelijke Opvoeding en Sport zeer ongelijk is, de cognitieve en motorische capaciteiten erg verschillen en de vooraf opgedane leerervaringen fel uiteenlopen. Deze opmerking geldt zowel voor alle leerlingen die het basispakket volgen als voor de leerlingen die kiezen voor het uitbreidingspakket. Meestal hebben de leerlingen die het uitbreidingspakket voetbal volgen reeds enige voetbalervaring. Voor de leerlingen met enige voetbalervaring kan, voor de doelstellingen en de leerinhoud, geput worden uit het uitbreidingspakket.

2.

3.

4.

BASISPRINCIPE Hét basisprincipe van het voetbalspel luidt: "We spelen zo collectief mogelijk en zo individueel als noodwendig": - samenspelen staat centraal, zowel bij balbezit als bij balverlies; de groep functioneert als een collectief en niet als een verzameling van individuen; - de individuele acties geven het samenspel een meerwaarde; - het samenspel en de individuele acties worden, in een spel- of wedstrijdsituatie, zoveel mogelijk tezelfdertijd geoefend (open situaties); - naargelang de doelstelling wordt er gestreefd naar een functionele verhouding tussen samenspel (groepsopdracht) en individuele actie (individuele opdracht). SPELBEKWAAMHEID Vanaf het begin dient er nadruk gelegd te worden op het ontwikkelen van een 'basisspelbekwaamheid'. Deze omvat (psycho-)motorische, cognitief-tactische en sociale attitudes. Als een 'rode draad' in het lesgebeuren worden ze continu benadrukt en in hun onderlinge samenhang geschoold. Aan de basis liggen o.a. volgende attitudes (zie ook leerinhouden): - een 'voortdurend waarnemen' van de inhoud van de zich veranderende spelsituatie en een 'voortdurend en snel anticiperen' hierop; - nastreven van een samenspel gebaseerd op 'vrijlopen' en 'in steun komen' ; - nastreven van 'correcte techniek'; - nastreven van een 'goed geselecteerde en getimede actie' aan een 'optimaal speltempo'; - nastreven van een 'snel overschakelen van balbezit naar balverlies en omgekeerd'. Basisspelbekwaamheid veronderstelt dus (zelf)discipline! PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE PROGRESSIE In dit uitbreidingspakket wordt een pedagogisch – didactische progressie aangeboden vertrekkende van de spelsituatie 1tegen1 (1><1). Deze situatie biedt het minst mogelijkheden op technisch en tactisch vlak. Gelijktijdig met het uitbreiden van het aantal spelers in balbezit en/of balverlies nemen deze mogelijkheden zeer snel toe. Het is dan ook de bedoeling voldoende aandacht te besteden aan deze ‘basissituaties’. Deze basissituaties kunnen geoefend worden met of zonder doelman, met bijkomende opdrachten of beperkingen (individueel of groep spelers) naargelang de leerinhoud(en), waarbij zoveel mogelijk het aanvallend en verdedigend denken en handelen gekoppeld blijven. Als we ‘koppen’ vermelden als bijkomende techniek in de 4><4 situatie sluit dit niet uit dat ‘koppen’ ook kan geoefend worden in een 2><2 situatie (bijv. handbal per 2 met koppen op doel) als tussentijdse doelstelling. Alle 1><1 tot 4><4 situaties en de daaraan gerelateerde boven- en ondertal situaties kunnen geoefend worden ‘op zich’ of, als onderdeel van een groter geheel (tot 11><11) , gebonden aan een bepaalde plaats op het terrein. Het liefst werkt men in korte cycli (vb. 8 lessen) waarin de verschillende progressies (1><1 tot X><X) bij elke cyclus hernomen worden met nadruk op geziene én nieuwe inhoudelijke deelaspecten én hogere uitvoeringsgraad, zodat ‘de macht van de herhaling’ hier zijn invloed kan uitoefenen. Wanneer de spelers ‘positie’ leren spelen in niveaus (vanaf 3><3) kunnen we hen, als tussenstap, verplichten in afgebakende zones te spelen zodat de plaats en de

TSO – 2e graad – Basisvorming + Specifiek gedeelte Lichamelijke opvoeding en sport AV Lichamelijke opvoeding (1e en 2e leerjaar 2 lestijden/week) AV Sport/ KV Hedendaagse dans (1e en 2e leerjaar 10 lestijden/week) Nr.

36

Specifieke pedagogisch-didactische wenken daaraan verbonden taken duidelijker zijn. Boven- en ondertalsituaties kunnen hier gecreëerd worden over gans het afgebakend terrein of in een deelzone.

5.

VERDERE WENKEN:  de methodiek is spelgericht en bevat zowel (psycho-)motorische, cognitief-tactische als sociale elementen;  zorg op elk leerniveau voor een progressieve klimming van eenvoudig naar complex (zie verder: cycli);  varieer oefenen spelvorm, aantal spelers en doelen, spelruimte, spelregels, opdrachten, arbeidsvorm ....zodat de doelstelling bereikt wordt;  individuele remediëring blijft noodzakelijk;  kies de opdrachten zo dat de creativiteit van de spelers gestimuleerd wordt en dat de fysieke componenten ook aan bod komen;  schakel progressief 'geleide' spelfasen, partijspelen en wedstrijden in;  schenk aandacht aan het tactische spel van zet en tegenzet;  vergeet ook niet de verbale, visuele ... leermiddelen en leergesprekken;  het belang van krachttraining i.v.m. letselpreventie is bewezen; voorzie algemene krachttraining in de jaarplanning;  bij het uitbreiden van het techniekaanbod moeten we opmerken dat voorrang dient gegeven te worden aan het bijschaven van de n auwkeurigheid van enkele technieken, liever dan het aantal onvoldoende beheerste technieken sterk uit te breiden.


37

SUBVAK 9: VOLLEYBAL Basispakket

Decr. nr.


LEERINHOUDEN


LO 7-8-15

1.

de elementaire technieken van onderhands en bovenhands spel toepassen.

LO 9-11-12

2.

de verplaatsingstechnieken, eigen aan volleybal uitvoeren.

LO 4-6-7-8-912-15-26*

3.

in mini-situaties het 3-contactspel toepassen.

LO 7-8-15-24

4.

kunnen de verschillende posities van de rotatie spelen.

Techniek  1-1: van stoten tot toets  individueel bal controleren tegen muur  1-1: over het net Beweeglijkheid  verplaatsingen in functie van baltrajecten  over een hoek spelen  indraaien na verplaatsen Tactiek  spelvormen 1><1, 2><2, 3><3  spelen "met" en "tegen" elkaar  opdrachten en /of beperkingen inbouwen  eigen acties verbaal ondersteunen Elementaire spelreglementen kennen  rotatieprincipe  puntentelling

Gezonde en veilige levensstijl LO 1-2-20

5.

de risico's van het volleybal voor zichzelf en de anderen inschatten.

LO 2-20-23*

6.

zich opwarmen, stretchen en cooldown.

Letsels voorkomen door "voor-"," tijdens-" en "na-" positie in te oefenen.

Zelfconcept en sociaal functioneren LO 25-28*-29*

7.

elke mede- en tegenspeler aanvaarden.

LO 1-2-27*

8.

arbitrage aanvaarden.

LO 1-24-25-27* 9.

eerlijk spelen zonder arbiter.

LO 1-24-25-27* 10.

beheerst winnen en verliezen.

LO 30*

respect hebben voor materiaal.

11.

zie hoger


38

SUBVAK 9: VOLLEYBAL

Nr.


1.

Leerlingen observeren en essentiële fouten leren zien en corrigeren.

2.

Vooral aandacht hebben voor verplaatsingstechnieken en beweeglijkheid..

3.

Niveautests inschakelen om zicht te hebben op de progressie.

4.

Timing en balbanen inschatten is perceptie van tijd en ruimte.

5.

Oefen- en spelopdrachten geven, aangepast aan het niveau van elke leerling.

6.

Tussencontroles gebruiken of bal eenmaal laten botsen.

7.

Bij zwakke balvaardigheid, softballen gebruiken.

8.

Zorg voor een spelgerichte methodiek.

9.

Verbale en visuele leermiddelen zijn essentieel.

10.

Pas de nethoogte aan, aan niveau, lengte en groepsindeling.

Timing


39

SUBVAK 10: BADMINTON Basispakket

Decr. nr.


LEERINHOUDEN


LO 4-5-6-7-815

1.

de onderhandse slagbeweging versnellend uitvoeren gebruik makend van de 1. basiselementen waar de latere slagtechniek op steunt.  "sparren" en tegen elkaar spelen (wedstrijden) binnen de aangepaste vorm van badmintonspel.

    

LO 4-5-6-7-815

2.

de bovenhandse slagbeweging uitvoeren met de correcte greep zonder "tikactie" en met extra aandacht voor de werpbeweging.

2. 

"sparren" en tegen elkaar spelen (wedstrijden) binnen de aangepaste vorm van badmintonspel.

zich verplaatsen voor en na de slagbewegingen.

LO 4-5-6-7-815

3.

   

de grove vorm van de basisslagen uitvoeren gebruik makend van de elementen uit de slaggewenning.

3.

de basisslagen toepassen tijdens sparren en wedstrijden op (eventueel) aangepaste terreinen.

   

SLAGGEWENNING: ONDERHANDSE SLAG: accent slaan "via voorarmdraai" de leerlingen leren de shuttle hard te slaan via een soepele en versnellende beweging hiervoor leren zij het begrip "ruitenwisser= voorarmdraai toepassen leren het gebruik van de universele- of hamergreep leren gebruik maken van beide zijden van het racket met universele greep leren onderhands samen spelen over een hoog net (2m): SPARREN leren onderhands tegen elkaar spelen over een hoog net/ WEDSTRIJDEN (terrein +/- 3m op 6,7) SLAGGEWENNING: BOVENHANDSE SLAG: accent slaan "via werpbeweging” de leerlingen leren de shuttle hard te slaan via een soepele en versnellende "werpbeweging" de leerlingen leren in te stappen in de slag – gewichtsoverdracht door afdrukken op racketvoet leren gebruik maken van de universele greep bij de bovenhandse voorhandslagen. (geen mattenkloppersgreep) leren bovenhands samen spelen over een hoog net (2m) SPARREN leren bovenhands tegen elkaar spelen over een hoog net/ WEDSTRIJDEN BASISSLAGEN: basistechniek (grove vorm). Leren de voornaamste aandachtspunten voor een globale uitvoering / Leren het tactisch nut van de basislagen. hoge opslag: cfr basis slaggewenning;universele greep clear: cfr basis slaggewenning; universele/ hamergreep drop; universele greep voorhand lob resp. universele- en duimgreep


Decr. nr.

LO 4-5-6-7-89-11-13-15


LEERINHOUDEN


zich op een elementaire badmintonspecifieke manier verplaatsen over het terrein voorwaarts, rugwaarts en zijwaarts.

uithouding oefenen op een badmintonspecifieke wijze.

LO 4-5-6-7-89-11-13-15

40

5.

het tactisch nut van de slagen tot uiting laten komen tijdens sparren en wedstrijden.

4.

BASISFOOTWORK: leren de elementaire slag houdingen aannemen net voor de slag.

   

dwarse stand t.o.v. het net voor de bovenhandse slagen bijtrekpassen uitvalspassen op racketvoet springen: wisselsprong

5.

BASISTACTIEK ENKELSPEL: leren gepast gebruik maken van de open ruimte.



leren enkelspelwedstrijden spelen met verschillende manieren van puntentelling; rallyepoint / tafeltennis /badminton.

Gezonde en veilige levensstijl LO 18-19-23*

6.

het belang inzien van opwarmen en stretchen en deze onder begeleiding uitvoeren.

LO 18-19-23*

7.

het belang inzien van de belangrijke gezondheidsaspecten van sporten en deze toepassen.

Zie hoger

Zelfconcept en sociaal functioneren LO 28*-29*

8.

elke medespeler en tegenspeler aanvaarden en respecteren.

LO 24-25

9.

een wedstrijd elementair leiden.

LO 24-25

10.

eerlijk spelen, ook zonder scheidsrechter.

LO 27*-28*29*

11.


LO 30*

12.

respect hebben voor het materiaal.

Zie hoger


41

SUBVAK 10: BADMINTON

Nr.


1.

Indien praktisch realiseerbaar gaat de voorkeur uit naar het realiseren van het ganse basispakket in één aansluitende periode binnen één leerjaar.

2.

De lessen slaggewenning gebeuren hoofdzakelijk over een hoog net (2m).

3.

Ter intensifiëring van de lessen dient er een ruime hoeveelheid shuttles aanwezig te zijn (6 per leerling). het gebruik van de "multi shuttle" methode laat toe de fysieke belasting hoog te houden en/of de slagtechniek efficiënt te oefenen.

4.

Na het aanleren van de onderhandse opslag en de bovenhandse clear gaan we direct over naar de dab: de dab nodigt uit tot aanvallend en snel spel en resulteert bijgevolg in een meer alerte attitude op het terrein. de uitvalspas wordt als het ware automatisch uitgevoerd om de reikwijdte te vergroten.

5.

Uitbreiding: technieken / footwork dubbelspel. starten na het basispakket met specifieke dubbellessen en een beperkte periode enkel aandacht voor dubbelspel.

6.

Nadien kunnen de beide disciplines tijdens dezelfde lessen behandeld worden met de nodige aandacht voor de specificiteit van de discipline.

Timing 1e of 2e


42

SUBVAK 11: TAFELTENNIS Basispakket

Decr. nr.


LEERINHOUDEN


Motorische competenties LO 7-8-12-15

1.

de verschillende paletgrepen demonstreren en de shakehandgreep toepassen in de basishouding.

Aanleren paletgrepen  

penhoudergreep / shakehandgreep de shakehandgreep toepassen in de basishouding

2.

de bal behandelen met behulp van een palet en dit met zowel voorhand (VH) Jongleren met palet en tafeltennisbal als rughand (RH).  in alternatieve vormen en of ruimte  tegen muur, mat of rechtopstaande tafel

3.

de bal plaatsen met palet.

Richting geven aan de bal met palet   

4.

de bal plaatsen met palet en tafel.

Richting geven aan de bal met palet en tafel    

5.

de techniek van contra voorhand (CVH) toepassen tijdens een balwisseling.

de bal vanuit de hand plaatsen in aangeduide vakken de bal zelf opgooien en naar een voorwerp mikken een aangegooide bal terugspelen in een bepaald vak de bal op tafel laten botsen en met voorhand slagen naar een voorwerp op de tafel de bal op tafel laten botsen en met voorhand slagen naar aangeduide zones de bal op tafel laten botsen en met rughand slagen naar een voorwerp op de tafel de bal op tafel laten botsen en met rughand slagen naar aangeduide zones

Opbouw contra voorhand    

bal zelf laten botsen en CVH toepassen CVH toepassen op aangegooide bal CVH toepassen op aangespeelde bal CVH toepassen tijdens een balwisseling


Decr. nr.

LO 7-8-12-15

43


LEERINHOUDEN


6.

de techniek van contra voorhand toepassen in verschillende spelsituaties.

Spelsituaties CVH   

7.

de techniek van contra rughand (CRH) toepassen tijdens een balwisseling.

Opbouw contra rughand    

8.

de techniek van contra rughand toepassen in spelsituaties.

9.

een reglementaire opslag geven met VH en RH.

11.

correct opgooien van de bal ritme van de opslag plaatsing van de opslag

VH en RH combineren in vastgelegde spelpatronen met aangepast voetenwerk.

Voetenwerk

de tafeltennisreglementen toepassen in enkelwedstrijden.

Reglementering

     

12.

wedstrijd alleen met RH op RH vlak

Opslag   

LO 6-15-2425

bal zelf laten botsen en CRH toepassen CRH toepassen op aangegooide bal CRH toepassen op aangespeelde bal CRH toepassen tijdens een balwisseling

Spelsituaties CRH 

10.

wedstrijd alleen met VH op VH vla wedstrijd alleen met VH op de volledige tafel molentje met twee groepen

opslag, CVH en CRH toepassen in wedstrijd.

zijwaartse bijtrekpas omlopen voetenwerk voor – achter opslag – ontvangst / wisselen van opslag wanneer scoort men een punt puntentelling

Technisch juiste slagen - voetenwerk

Gezonde en veilige levensstijl LO 18-19-23*

13.


LO 18-19-23*

14.

het belang inzien van de belangrijke gezondheidsaspecten van sporten en passen deze toe.

Zie hoger


Decr. nr.

44


LEERINHOUDEN


Zelfconcept en sociaal functioneren LO 28*-29*

15.


LO 24-25

16.

een wedstrijd elementair leiden.

LO 24-25

17.


LO 27*-28*29*

18.


LO 30*

19.

verantwoord omgaan met het materiaal.

Zie hoger

Veilig zetten en wegbergen van de tafels


45

SUBVAK 11: TAFELTENNIS

Nr.


1.

Belangrijk bij het aanleren is het gebruik van de juiste palet. Een palet met vlakke rubbers die over wrijvingskracht beschikt. Dus geen topjes op de rubbers, geen gladde paletten.

2.

Voor een intensieve les is het noodzakelijk dat er minstens 5 tafeltennisballetjes per tafel zijn.

3.

Ideaal is 1 tafel per 2 leerlingen. Tot 4 leerlingen per tafel kan men deze lessenreeks geven.

4.

De veiligheid is vooral belangrijk bij het plaatsen en wegbergen van de tafels. Ook onjuist geplaatste tafels kunnen dichtvallen tijdens de les.

5.

In terugslagspelen is de tegenstander van groot belang. Verwissel veelvuldig van partner. Dit komt de progressie van de groep ten goede.

6.

De technische correcties dienen centraal te staan in de lessen tafeltennis.

7.

De topspin voorhand kan het best verfijnd worden via training met veel ballen. 1 speler geeft de ballen aan, een tweede speler speelt topspin voorhand en een derde raapt de balletjes.

8.

Bij het deel ontvangst kan je de leerlingen best zelf de oplossingen laten zoeken.

Timing


46

SUBVAK 12: TENNIS Basispakket

Methodologische invulling naar lestijdenpakket: e

e

1 fase en 2 fase: uitbreiding van mini- naar miditennis met “soft” en “midbal”

Decr. nr.


LEERINHOUDEN


LO 4-5-15-2527*

1.

een balwisseling opbouwen in een steeds groter wordend deelveld.

Regelmaat met Fh (Forehand) en Bh (Backhand) uitbouwen via basistechnieken als: greep, tikbeweging vanuit contactpunt, uitzwaai en totaalbeweging vanuit aandachtshouding

LO 7-8-15

2.

de tegenstander laten lopen.

Bal richten met Fh en Bh met correct benenwerk van verplaatsen en herplaatsen

LO 4-5-6-7

3.

een korte bal benutten en afmaken.

  

ritme en timing van opkomen in Fh en Bh versnellen Fv en Bv blokvolley

LO 4-5-6-7-15

4.

verdedigen en tegen aanvallen.

 

techniek van Fh en Bh lob Tijd kopen” via hogere bal

LO 4-5-7-8-15

5.

vanuit “opslag en terugslag” een punt uitspelen op een tactisch verantwoorde  wijze.  

LO 4-5-6

6.

bij zichzelf nagaan of ze vorderingen maken.

 

technische en tactische profielen scorekaarten

LO 3-5-6-27*29*

7.

op basis van afgesproken criteria bij zichzelf of anderen aangeven waarom een bewegingsopdracht wel of niet lukt.

 

inzicht in de voor en nadelen van “open” en “gesloten” grepen belang van correct voetenwerk en evenwicht

opslag vlak regelmaat terugslag vanuit split en instap balcontrole tot bal 3 (*)


Decr. nr.

47


LEERINHOUDEN


Gezonde en veilige levensstijl LO 1-2-7-8-2022*-23*-28*

8.

een opwarming geven met en zonder bal.

 

minitennis met technisch – tactische variaties “correct” inspelen (ritueel)

LO 1-2-4-7-1819-21*-22*-23*

9.

tennisspecifieke conditionele oefeningen uitvoeren.



coördinatie – snelheid – evenwicht - stretching

Zelfconcept en sociaal functioneren LO 6-7-8-1524-25-26*-27*

10.

samenspelen en technische – tactische opdrachten volbrengen.



samen balwisselingen spelen

LO 25-26*-27*29*-30*

11.

zich beheersen bij winst of verlies.



tegen mekaar punten uitspelen

(*): bal 1 = opslag Afkortingen: Fh: forehand ; Fv: forehandvolley

bal 2 = terugslag

Bh: backhand; Bv: backhandvolley

bal 3 = de volgende bal van de serveerder


48

SUBVAK 12: TENNIS

Nr.


1.

Hanteren van principe van “geleidelijkheid”.

2.

Hanteren van principe van de “uitersten”.

3.

Uitgaan van principe “zet – tegenzet”.

4.

Zelfstandig werken via leervormen en oefenvormen.

5.

“Samen” opdrachten volbrengen in spelvormen.

6.

Zelfevaluatie (luk ik, doe ik …).

Timing


49

SUBVAK 13: VERDEDIGINGSSPORTEN (BUDO) Basispakket In het curriculum van de lichamelijke opvoeding omvat het begrip “verdedigingssporten” (vroeger: gevechtsport of BUDO) verscheidene disciplines. Kenmerkend voor deze interactieve verdedigingsvormen is het “lijf-aan-lijf-contact” waarbij de leerlingen meestal per twee specifieke vaardigheden (duwen, trekken, rollen, vallen, werpen, afweren, blokkeren…) in wisselende situaties met elkaar inoefenen, spelen en kampen.

Decr. nr.


LEERINHOUDEN


LO 1

1.

JU : veilig vallen : rugwaarts (ushiro ukemi), zijwaarts(yoko ukemi), voorwaarts (zempo kaiten).

Valvaardigheden : vanuit lage positie (lig, zit, hurkhouding, knieënsteun) naar rechtopstaand: stilstaand , in verplaatsing en over hindernissen.

LO 3-8-9

2.

JU : evenwicht verstoren, bewaren en herstellen.

Partneroefeningen en kampspelen : per twee, in groep

LO 1-2-8-913-27

3.

JU : judoworpen uitvoeren (statisch, verplaatsing).

Werpvaardigheden: heupworpen, beenworpen, schouderworpen, voetworpen (individueel, per twee, statisch, in verplaatsing)

LO 6-8

4.

JU : elkaar vastnemen in houdgrepen.

Controletechnieken: partner veilig immobiliseren, kantelen naar houdgreep, bevrijden uit

LO 7-8

5.

JU : verwurgingen en klemmen uitvoeren.

Veilig en vanuit versch. posities de klemmen (arm over strekken en verdraaien) en de verwurgingen (gekruist, naakt verwurgingen …) uitvoeren

LO 9-12-29

6.

JU : op een veilige manier kampen (rechtstaand, op grond).

Uitvoeren van yaku soku geiko (1 aanvaller, 1 verdedigt) en randori (vrije oefenkamp, zonder resultaat)

LO 20

7.

KA : stoot-, trap- en slagtechnieken beheerst uitvoeren en kunnen de respectieve afweersystemen toepassen.

Oefenen zonder partner (Kihon)

LO 28

8.

KA : de samengestelde werkvormen (Kata) uitvoeren.

Individueel oefenen stijloefening

LO 27-2829

9.

KA : op een veilige manier kampen (rechtstaand).

Kumite met partner

10.

SD : gepast reageren op en zich bevrijden uit handgrepen, middenaanval, nekgreep,slaan, schoppen.

Individueel en met partner inoefenen van de verschillende situaties

11.

SD : iemand opleiden.

LO 28


50


12.

JU –KA- SD : ontwikkelen en onderhouden van de specifieke fysieke Eigenschappen.

LO 24

13.

fysieke conflictsituaties herkennen en oplossen.

LO 1-2-12

14.

JU : situaties herkennen waarin veilig vallen belangrijk is.

LO 18-23*

15.

inzien dat een goede fysieke conditie de weerbaarheid bij contacten verdedigingsvormen verhoogt.

LO 28*-29*

16.

oefenen in een geest van veiligheid en respect

LO 20

17.

de verkeerde houdingen, handelingen en bewegingen, die mogelijke lichamelijke klachten veroorzaken, goed inschatten.

LO 19-21*22*-23*

18.

de specifieke lichaamsverzorging van de verdedigingsporten toepassen.

Zie hoger

Zelfconcept en sociaal functioneren LO 27*-28*29*

19.

de eigen mogelijkheden en beperkingen ontdekken en aanvaarden (ook van de anderen).

LO 27*-28*29*

20.

de verworven motorische vaardigheden koppelen aan een mentale discipline en emotionele controle ( beheersing in conflicten).

LO 25

21.

de diverse taken vervullen : partner zijn, tegenspeler, referee.

LO 26*

22.

winst en verlies relativeren.

LO 28*

23.

zich verantwoordelijk voelen voor de tegenspeler.

24.

het belang inzien van de groet als bijzonder communicatiemiddel.

25.

de veiligheidsvoorschriften toepassen.

LO 1-2-20

Zie hoger


51

SUBVAK 13: VERDEDIGINGSSPORTEN (BUDO)

Nr.


1

Beginsituatie op school is anders dan in de club: veiligheid primeert op school.

2

Duidelijke afspraken maken i.v.m. dojo- etiquette : groeten bij begin en einde van de les; bij begin van een oefening met een nieuwe partner.

3

de leerlingen maken zich enkele typische japanse woorden en afspraken eigen : “matté = stop”; “hajimé = start”, “tori= voert de beweging uit”; “uke = ondergaat de handeling van tori”.

4

Accommodatie en materieel : aanvankelijk kunnen “gymmatten” dienst doen als “tatami =valmat”. en het gewone trainingspak voldoet ruimschoots voor de eerste lessen judo. Naar veiligheid toe zijn een tatami en judogi aanbevolen voor het judo- en ju jutsu-deel.

5

Typische leeractiviteiten zijn: oefenen (vormgeven): sotai renshyo: met partner technieken eigen maken (recht en op grond); uchi komi: automatiseren van bewegingen; nage komi: werpen van de partner (judo). Spelen (speels oefenen): winnen of verliezen is ondergeschikt: yaku soku geiko: per twee speels oefenen van aanvals-en verdedigingstechnieken in verplaatsing, waarbij de partner kan geworpen worden; randori: kampelement is sterk aanwezig, maar winst of verlies telt niet. Kampen (wedijveren): “shiai” is een judowedstrijd waarbij het resultaat primeert.

6

Organisatie: om veilig en ongedwongen te kunnen oefenen zijn volgende aanbevelingen nodig: voorzie veiligheidszones, leerlingen vallen (bvb) allen in dezelfde richting en om beurten. zorg ervoor dat op een beperkte ruimte nooit te veel leerlingen gelijktijdig aan het werk zijn (blessure-preventie).

7

Leerlinggerichte oefenstof: valtechnieken, voorbereidende kampspelen (vanuit de natuur van het kind) laten de leerlingen vlug wennen aan de hardheid van de mat. Voor wat de rechtstaande technieken en houdgrepen betreft beperkt de leerkracht zich aanvankelijk tot het aanleren van enkele representatieve vaardigheden die eveneens sterk verwant zijn met de natuur en het ontwikkelingsniveau. met het aanleren van klem- en verwurgingen wordt pas gestart wanneer de leerlingen voldoende basistechnieken bezitten.

Timing


52

DEEL 3: KEUZESPORTEN In deel 3 van het leerplan vindt men enerzijds uitbreidingspakketten die een verdieping zijn van de bewegingsactiviteiten die reeds aan bod zijn gekomen als verplichte sportdiscipline en anderzijds volledig nieuwe bewegingsactiviteiten. Zij worden gekozen in functie van het specifieke sportprofiel van de school. Het aantal lestijden die de school nodig heeft om de leerplandoelen van deze keuzesporten te realiseren behoort tot de autonomie van de school, van elke keuzesport wordt minstens een aaneensluitend pakket van 25 lestijden aangeboden. De leerlingen kunnen per graad maximaal 4 keuzesporten kiezen uit het aanbod van de school. Veel zal afhangen van de beschikbare sportinfrastructuur, de grootte van de lesgroep, het niveau van de leerlingen voor deze of gene sport, de heterogeniteit van de groep, de deskundigheid betreffende de specifieke sportdiscipline van de leerkracht … De vakgroep LO en Sport heeft hierin opnieuw een grote verantwoordelijkheid. Keuzes zijn gebaseerd op de een schooleigen visie op de opleiding TSO LO&Sport. Deze visie wordt gedragen door alle leden van de vakgroep.

Voor volgende bewegingsactiviteiten werd een uitbreidingspakket uitgeschreven: 1. Atletiek

10. Tafeltennis

2. Gymnastiek (meisjes, jongens)

11. Tennis

3. Ritmische en dansante vorming

12. Rugby

4. Zwemmen

13. Paardrijden

5. Basketbal

14. Watersporten

6. Handbal

15. Golf

7. Voetbal

16. Triatlon-duatlon

8. Volleybal

17. Wielrennen

9. Badminton

18. Waterpolo


53

SUBVAK 1: ATLETIEK Uitbreidingspakket

Decr. nr.


LEERINHOUDEN

De leerlingen kunnen e

Leerstof basispakket 2 graad inoefenen en vervolmaken.

Motorische competenties e

1.

de leerplandoelstellingen basispakket 2 graad verdiepen.

De leerlingen worden verdeeld in 2 basisgroepen:

2.

snelheid verhogen tijdens duurloop; aërobe en anaërobe uithouding verbeteren.



A: aangesloten bij atletiekclub

3.

de eindproef nl. een meerkamp naar behoren afwerken.



B: niet aangesloten

4.

verbanden leggen en transfers tussen de diverse bewegingen.

Groep A:

5.

technische raad uitwisselen aan elkaar en elkaar stimuleren om de afgesproken minimacriteria te behalen.



6.

prestatieverbetering nastreven.

Groep B: weekplanning

7.

verbanden leggen, ook naar de theorie van de lichamelijke opvoeding.



uithouding en lenigheid (zie jaarplanning)




technieken

8.

streven naar en veelzijdige ontwikkeling van de basiseigenschappen.



alternatieve activiteiten die de basiseigenschappen verbeteren

9.




inhaalles

10.




conditietraining

11.

het belang inzien van het dragen van aangepaste kleding.

Groep B: jaarplanning

12.


Ontwikkeling van de basiseigenschappen (K, L en U)

13.

de gevaren, verbonden aan de atletiekbeoefening, inschatten.



sept.-febr.: opdrijven van km en tempo. Aëroob

14.




ma.-apr.: extensieve intervals

15.


Technieken

16.




17.


krachten snelheidstraining

mits een trainingsschema van de club mag de leerling individueel zijn schema afwerken. Zo niet bij groep B.

alle technieken van meerkamp worden getraind met de specifieke


Decr. nr.

54


LEERINHOUDEN



Alternatieve activiteiten

18.




spelvormen

19.




oriënteringsloop

20.




…

21.


Inhaalles techniek (+ lln. andere keuzesporten)

22.




23.


Conditietraining 

24.

ervaren dat de atletiek bijdraagt tot persoonlijkheidsvorming.

25.


gecoördineerd met de les atletiek fiche opstellen


55

SUBVAK 2A: GYMNASTIEK MEISJES Uitbreidingspakket

Decr. nr.


LEERINHOUDEN


GROND:

1.

ruimte -, tijd -, en lichaamsperceptie verwerven om zich bewust te zijn van een juiste houding, beweging en vormspanning.

 

leerstof basispakket 2e graad inoefenen en vervolmaken koprol: voorwaarts en rugwaarts met benen gespreid

2.

inzicht verwerven in de opbouw en progressies betreffende de diverse technieken.



: zweefrol handenstand: afstoot 2 voeten

3.

een reeks samenstellen en uitvoeren voor algemene opwarming, voor stretchen en cooling down.



rad: in reeks : rad bijtrekpas rad

4.

een korte reeks samenstellen en uitvoeren met oefeningen uit verschillende bewegingsfamilies eigen aan elk toestel

  

rondat : aanloop opsprong rondat rad overslag (::) flikflak uit stand (::)

5.

de technieken van helpen en bijstaan toepassen van de oefeningen die behoren tot de opgelegde leerstof.

 

verbindingen en verplaatsingen: schaarsprong, draaisprong pirouette: halve en volledige draai

6.

de motorische competenties uit het basispakket 2° graad vervolmaken en toepassen.



samenstellen van een reeks met oefeningen uit de diverse bewegingsfamilies

Gezonde en veilige levensstijl 7.

zelfstandig en veilig de toestellen plaatsen en bergen.

BRUG en /of REK:

8.

de noodzaak inzien van een uitgebreide opwarming in functie van het toestel en van aangepaste krachten lenigheidsoefeningen.



leerstof basispakket 2e graad inoefenen en vervolmaken

9.

de basisregels van een correcte houding en rugscholing hanteren om overbelasting en kwetsuren te vermijden.

 

opsprong : aanloop opsprong buikdraai rugwaarts buikdraai voorwaarts (::)

10.

steunverbanden, beschermingsmiddelen en hulpmiddelen in functie van de veiligheid correct en op een verantwoorde manier gebruiken.

 

moeilijker vormen van de kipbeweging (::) zwaai aan hoge legger, halve draai om de lengteas en greepwissel

11.

de doelstellingen uit het basispakket van de 2e graad toepassen.



zolendraai rugwaarts



samenstellen van een reeks


Decr. nr.

56


LEERINHOUDEN

De leerlingen kunnen Zelfconcept en sociaal functioneren 12.

in groep werken en onderling technische raad uitwisselen.

BALK :  leerstof basispakket 2e graad inoefenen en vervolmaken

13.

door een positieve ingesteldheid de wil opbrengen om zichzelf en hun medeleerlingen te stimuleren om ernstig te trainen.

  

opsprong: tot stand, afstoot met 1 voet draaien: ½ draai op 1 voet sprongen: opeenvolging van 2 sprongen

14.

de noodzakelijke inzet tonen om meer complexe bewegingen onder de knie te krijgen.

 

verplaatsingen: voorwaarts, rugwaarts en zijwaarts met armbeweging op balk: koprol voorwaarts (::)

15.

een vrije reeks samenstellen rekening houdend met hun eigen mogelijkheden en beperkingen.

 

op lage balk: rad (::) afsprong: rondat

16.




een reeks samenstellen aan de hand van gekende onderdelen

SPRONG : 




plint of paard: tussensteunsprong, benen gestrekt (boven de horizontale) tijdens de 1e vluchtfase

 

plint breedte: handenstand overslag minitrampoline: - salto voorwaarts (::) - voorbereidende oefenvormen salto rugwaarts


57

SUBVAK 2B: GYMNASTIEK JONGENS Uitbreidingspakket

Decr. nr.


LEERINHOUDEN



GROND :

1.

ruimte-, tijd-, en lichaamsperceptie verwerven om zich bewust te zijn van een   juiste houding, beweging en vormspanning.

2.

inzicht verwerven in opbouw en progressies van de diverse technieken.

3.

een reeks samenstellen en uitvoeren voor algemene opwarming, voor stretchen en cooling down.

4.

een korte reeks samenstellen en uitvoeren met oefeningen uit verschillende bewegingsfamilies eigen aan elk toestel.

5. 6.

 

leerstof basispakket 2e graad inoefenen en vervolmaken koprol: benen gespreid voorwaarts en rugwaarts handenstand: afstoot 2 voeten en doorrollen : overpak in 2 tijden : uit stut (::) rad:  in reeks  rad, rad

 

rondat: aanloop opsprong rondat, rad handenstand overslag of loopoverslag (::)

de technieken van helpen en bijstaan toepassen van de oefeningen die behoren tot de opgelegde leerstof.



flikflak: uit stand (::) : na rondat (voorbereidende oefenvormen)

de motorische competenties uit het basispakket 2e graad vervolmaken en toepassen.

  

2 evenwichtshoudingen 2 sprongen 2 draaien



samenstellen van een reeks met oefeningen uit de diverse bewegingsfamilies BRUG :  

leerstof 2e graad basispakket inoefenen en vervolmaken korte kip: zwaaien in streksteun; val tot kiplig; terugkippen tot streksteun

 

kelderkip aan uiteinde van de leggers tot bovenarmsteun vooropzet

 

uitwenden of uitkeren met ½ draai samenstellen van een reeks


Decr. nr.

58


LEERINHOUDEN



REK: laag + hoog

7.

zelfstandig en op een veilige manier de toestellen plaatsen en bergen.




8.

de noodzaak inzien van een uitgebreide opwarming en van aangepaste krachten lenigheidsoefeningen.



zweefkip



buikdraai voorwaarts

9.

de basisregels van een correcte houding en rugscholing hanteren om overbelasting en kwetsuren te vermijden.



vanuit streksteun/ ondersprong met ½ draai



in hang/ voorwaarts en rugwaarts zwaaien met ½ draai en greepwissel

10.

correct en op een verantwoorde wijze steunverbanden, beschermingsmiddelen en hulpmiddelen in functie van de veiligheid gebruiken.



uit hang/ rugwaarts draaien om de breedte-as tot streksteun



samenstellen van een reeks

11.



SPRONGEN :

12.

in groep werken en onderling technische raad uitwisselen.




13.

door een positieve ingesteldheid de wil opbrengen om zichzelf en hun medeleerlingen te stimuleren om ernstig te trainen.



plint lengte: duiksprong, benen gebogen en gesloten



plank: salto voorwaarts

14.

de noodzakelijke inzet tonen om meer complexe bewegingen onder de knie te krijgen.



plint breedte (7 delen): - handenstand afwenden - handenstand overslag

15.

hun eigen mogelijkheden en beperkingen leren kennen tijdens het kiezen van geschikte bewegingen bij het samenstellen van een vrije reeks.

16.



59

SUBVAK 2: GYMNASTIEK MEISJES EN JONGENS

Nr.

Specifieke pedagogisch-didactische wenken Uitbreidingspakket

1.

De extra leerinhouden worden gekozen uit de diverse bewegingsfamilies zoals zij vermeld staan in de internationale puntencode van de f.i.g.

2.

De basiskennis en de individuele aanleg van elke leerling zullen mede deze extra leerinhouden bepalen. Het werken met een persoonlijk trainingsschrift is dus aan te raden.

3.

Voor een wedstrijdturnster zal de leerstof uitgebreid worden in functie van de te leveren prestaties. Samenspraak met de clubtrainer is in dit geval wenselijk.

4.

De uitrusting van de oefenzaal en de veiligheidshulpmiddelen (landingsmatten, valput, saltogordels) kunnen ook een invloed hebben bij de keuze van bepaalde leerstofonderdelen.

5.

Het belang van krachttraining i.v.m. letselpreventie is bewezen. algemene krachttraining in de jaarplanning voorzien is dus aangewezen.

6.

Een individueel trainingsschema en het zelfstandig werken in kleine groepen wordt benadrukt.

7.

De technieken van helpen en bijstaan worden systematisch aangeleerd.

Timing


60

SUBVAK 3: RITMISCHE- EN DANSANTE VORMING Uitbreidingspakket Decr. nr.


LEERINHOUDEN



het nut van ritme en beweging inzien en aanvoelen.

Verbreden en verdiepen van de ritmische bewegingsvormen die reeds

2.

een ritmegevoel ontwikkelen.

in het basispakket werden aangeboden.

3.

lichaams- en bewegingsbewustzijn ontwikkelen.

4.

tijdsbesef ontwikkelen: ervaren van tempo, ritme, duur en accentuatie.

VOLKSDANSEN:

5.

coördinatie tussen beweging en uitdrukking ontwikkelen.



van simpele tot meer complexe figuren

6.

expressief bewegen.



demonstraties

7.

een aëroob uithoudingsvermogen ontwikkelen.

8.

zowel kracht (vnl. versterken van romp, gordel en benen) als snelheid, lenigheid en evenwicht in sterke mate ontwikkelen.

RITMISCHE STRUCTUREN: 

ritme /maat 2/4 (two beat) met accent op de 1e en /of de 2e tijd met accent op de tegentijd




ritme /maat 3 /4 (wals) uitwerken met accenten

10.

fysieke en motorische basiseigenschappen via dansante bewegingsvormen ontwikkelen.



ritme /maat 4/4 met accenten op verschillende tijden met ingewerkte pauzes

11.




ritme /maat 4/4 met variaties ( tussentijden, tegentijden, opsplitsen, accentverschuivingen…)

12.

een correcte houding toepassen in bewegingszinnen.



ritmegevoel ontwikkelen door gebruikmaking van kleine

13.

het belang inzien van opwarming, stretching, buik- en rugspieroefeningen, relaxatie.

14.

gepaste kledij en schoeisel dragen.

15.

de basisregels van houdings- en rugscholing spontaan toepassen.

9.

de specifieke kenmerken van de bewegingspatronen in de dansvormen die ze onderwezen krijgen herkennen.

slaginstrumenten in de bewegingen 

uitwerken van ritmes individueel en met partner, gelijktijdig en met wisselende opdrachten


Decr. nr.

61


LEERINHOUDEN



LICHAAMSEXPRESSIE

16.

expressiviteit en innerlijke beleving ontwikkelen.



uitwerking van tijd – kracht – ruimte: afzonderlijk en /of de combinatie van deze 3 elementen zorgen voor bewegingsvariatie

17.

‘presence’ en zelfzekerheid ontwikkelen.



andere muzen als uitgangspunt gebruiken ter uitdieping van de

18.

alleen, met partner of in groep een ritmische bewegingsopdracht uitvoeren en volhouden.

lichaamsexpressie: beeldend, muzikaal, drama, andere dansvormen, materialen, …

19.

zich concentreren.



20.

inzien dat dansen ritmische bewegingsopdrachten hun een voortreffelijke  basistechniek meegeeft en bijdraagt tot een harmonische ontplooiing. 

21.

aan een opdracht werken om deze zo origineel als mogelijk uit te voeren.



22.

waardering opbrengen voor elkaars mogelijkheden en rekening houden met individuele verschillen.

JAZZ: 

nadruk op bewegingsvreugde en techniek

23.

samenwerken, leiding geven, verantwoordelijkheid nemen en meewerken.



basistechnieken: round down, demi-plié, hip-walk side, grand plié, isolatiebewegingen, tendu, ritmevormen, sprongen, draai, … creativiteit bij het moeilijker worden van de coördinatieoefeningen … analyseren van globaal aangeboden opdrachten zelfstandig toepassen van organisatievormen

  

aanvoelen van evenwicht houdingen: symmetrisch – asymmetrisch, hoog - laag bewegingsbeheersing: vloeiend – staccato individueel beleven en bewegen t.o.v. anderen

DANSCOMBINATIE: is een geheel van bewegingen dat wordt samengesteld door de lesgever op het niveau van de geziene leerstof. Voorbeelden van stijlen voor danscombinaties:  abstracte dans  musical fragmenten  streetdance (hip-hop; funk; …)  afro-dance DANSCREATIE: de leerlingen stellen zelf een dans samen, individueel of in groep. Dit is een zeer procesgebonden onderdeel en vraagt voortdurende begeleiding en bijsturing. IMPROVISATIE: aan de hand van welbepaalde richtlijnen en /of beperkingen (muziek, aantal dansers, tijdsbeeld, accessoires en attributen) wordt


62

onmiddellijk ingespeeld op de opdracht


63


Nr.


1.

De leerstof binnen het kader van éénzelfde discipline moet oordeelkundig worden gegroepeerd ten einde de rentabiliteit en de continuïteit van een les zo hoog mogelijk te houden.

2.

Bij het maken van keuzes rekening houden met een logische opbouw zodat er een vlotte overgang is van eenvoudige tot meer ingewikkelde expressievormen.

3.

Binnen elke oefening worden verschillende basisbewegingspatronen gecombineerd tot een muzikaal geheel waarbij rekening wordt gehouden met de dynamische eigenheid en het kader van elk onderdeel.

4.

Zowel het uitvoeren van opgelegde bewegingspatronen als het creatief toepassen van bewegingsmateriaal zijn onontbeerlijk voor een zo breed mogelijk dansspectrum.

5.

Aandacht voor de muziek ondersteunt het verwerven, fixeren en conserveren van de leerstof.

6.

Voor jazzdans worden in principe de oefeningen zeer eenvoudig aangeleerd (maximum 2 techniekelementen per les) en evolueren dan stelselmatig naar meer complexe gehelen totdat uiteindelijk een volledige jazzles gekend is en vlot aaneensluitend kan worden uitgevoerd. Een zelfde moeilijkheid zal steeds langs een andere weg door de leerkracht voorgesteld en door de leerling opgelost worden.

7.

Overleg binnen de vakgroep schept de mogelijkheid om intern afspraken te maken en binnen een zelfde schooljaar een groepswissel door te voeren. op die manier zou de vakspecialist tijdelijk aan een jongensgroep kunnen lesgeven in ritmische en dansante vormen.

8.

In het keuzepakket kan gekozen worden uit verschillende ritmische bewegingsvormen. er kunnen meerdere vormen aan bod komen of één vorm kan volledig worden uitgediept.

9.

De oefenstofkeuze moet zinvol, prettig en intensief zijn. motiverende muziek en haalbare opdrachten zijn daarom zeer belangrijk.

10.

De creativiteit en het plezier aan het bewegen kunnen onder meer geprikkeld worden door open opdrachten.

Timing


64

SUBVAK 4: ZWEMMEN Uitbreidingspakket

Decr. nr.


LEERINHOUDEN



de 4 zwemslagen en starten en keren van deze 4 zwemslagen uitvoeren.

De 4 zwemslagen met bijbehorende starten en keerpunten op een efficiënte en reglementaire wijze uitvoeren

2.

inzicht verwerven in fouten en reglementen.

Belangrijkste fouten en reglementen


basistechnieken van reddingszwemmen en gevaren die verbonden zijn aan het zwemmen.

Reddingszwemmen  reddersprong, eendenduik en een voorwerp ophalen uit het diep gedeelte  3 bevrijdingsgrepen, 3 vervoergrepen en een partner vervoeren  200m gekleed zwemmen  25m onder water zwemmen  praktische toepassing van de reanimatie Schoonspringen

4.

gezondheidsaspecten en hygiënische voorschriften naleven en zich houden aan duidelijke afspraken.

Gezondheidsaspecten, hygiëne en afspraken  uitbreiden en de link naar de theorie van de lichamelijke opvoeding leggen

Zelfconcept en sociaal functioneren 5.

grenzen verleggen wat snelheid en uithouding betreft.

800m crawl zwemmen en elementaire vormen van snelheid- en uithoudingstrainingen uitvoeren


65

SUBVAK 4: ZWEMMEN

Nr.


Timing

Uitbreidingspakket 1.

100mS, 100mR, 100mC en 25mD: beoordeling stijl en keerpunten.

1e leerjaar

2.

800mC:jongens 18', meisjes 20'.

1e leerjaar

3.

Reddingszwemmen: onder water zwemmen 20m met start, een voorwerp ophalen uit het diep en een partner vervoeren over 15m.

1e leerjaar

4.

Watervolleybal en andere waterspelen.

1e leerjaar

5.

100mS, 100mC en 100mR op tijd; 3 tijden optellen: jongens 5'20", meisjes 5'50".

2e leerjaar

6.

50mD stijlbeoordeling.

2e leerjaar

7.

800mC : jongens 17', meisjes 19'.

2e leerjaar

8.

Reddingszwemmen : 25m onder water zwemmen met start, een partner vervoeren over 25m en 200m gekleed zwemmen.

2e leerjaar

9.

Elementair synchroonzwemmen en duiken met flessen (afhankelijk van de accommodatie).

2e leerjaar


66

SUBVAK 5: BASKETBAL Uitbreidingspakket

Decr. nr.


LEERINHOUDEN

De leerlingen kunnen Motorische competenties 1.

scoren en de juiste beslissing nemen in een gelijkheidssituatie 3 – 3 tot 5 – 5.     

setshot (verdiepen en verfijnen) lay-up na dribbel (links en rechts) lay-up na pass (links en rechts) jumpshot of het gesprongen setshot varianten op de lay-up (links en rechts)

2.

de juiste beslissing nemen en weten wanneer en waar ze kunnen scoren van  een 3 – 3 spelsituatie tot 5 – 5 situatie.

shotselectie

3.

kansen creëren in een meerderheidssituatie van 2 – 1 tot 3 – 2 en een gelijkheidssituatie.

passen en vangen: borstpas-botspas-éénhandse-duwpas-verre borstpas – bovenhoofdse pas dribbel: de lage beschermde en hoge dribbel, verandering van ritme en snelheid, verandering van richting achter de rug en tussen de benen stoppen: 1 tijd – 2 tijden pivoteren in functie van het richten en beschermen van de bal vrijlopen: veranderen van richting en snelheid tot backdoor van pass en doorsnijden naar give and go

     

4.

bij het creëren van kansen de bal controleren en weten wanneer ze kunnen passen, dribbelen en zich vrijlopen van een 3 – 3 spelsituatie tot de 5 – 5 spelsituatie.

    

controle pass-selectie dribbel-selectie vrijlopen in functie van een ploegmaat

5.

opbouwen in een gelijkheidssituatie van 2 – 2 tot 3 – 3 en in een meerderheidssituatie van 2 – 1 tot 3 – 2 op een half terrein en op een volledig terrein.

   

zie 3 en 4 maar nu in functie van opbouw aanvalsopbouw op een half terrein tegenaanvalsopbouw van 2 – 1 tot 4 – 3 in and out

6

van 3 – 3 tot 5 – 5 spelen op een half en volledig terrein.

 

zie 1 tot en met 5 3 – 3 aanvalsopbouw in functie van de geziene technische en tactische elementen 3 – 2 aanvalsopbouw in functie van de tegenaanval 3 – 3 aanvalsopbouw in voorbereiding van de 5 –5 situatie

 


Decr. nr.

67


LEERINHOUDEN

De leerlingen kunnen 

4 – 4 in functie van de 5 – 5 situatie

7.

het scoren verhinderen door de individuele verdediging toe te passen in een 3 – 3 spelsituatie.



individuele verdediging op de balbezitter ( drie basishoudingen)

8.

het kansen creëren verhinderen door de individuele en groepsgerichte verdediging toe te passen in een 4 – 4 situatie (zonder post).



individuele en groepsgerichte verdediging op de niet balbezitter (denial, help-side defense, close-out …)

9.

de opbouw storen in een 3 – 3 en 4 – 4 spelsituatie op een half en volledig terrein door individueel en in groep posities te kiezen waarbij de aanval in moeilijkheden komt .



individuele en groepsgerichte verdediging op de balbezitter en de niet balbezitter (defensieve transitie, tandem defense, line-concept, man to man defense …)






11.


12.


13.


14.



verschillende rollen vervullen in een 3 – 3 spelsituatie.

 

zie leerinhoud motorische competentie op verschillende spots spelen

16.

samenwerken bij het oefenen en het samenspelen.




17.





18.

zich binnen een spelsituatie aanpassen aan het niveau van een medeleerling.





68

SUBVAK 5: BASKETBAL

Nr.


1.

Stel duidelijk een aantal aandachtspunten voorop als er gespeeld wordt.

2.

Vermijd het gebruik van handen en armen in verdediging .

3.

Laat de leerlingen in kleine groepen spelen.

4.

Gebruik evaluatiefiches.

5.

Zorg ervoor dat de belangrijkste aandachtspunten beheerst zijn.

6.

Vertrek van de meerderheidssituaties om leerlingen te doen inzien wanneer en waar zij moeten scoren.

7.

Eerst op een half terrein daarna op een volledig terrein.

8.

Zorg ervoor dat het spel vertraagd wordt door te stoppen en pivoteren.

9.

Maak gebruik van spots.

10.

Laat de verdedigers binnen de driepuntszone verdedigen.

11.

Differentieer.

Timing


69

SUBVAK 6: HANDBAL Uitbreidingspakket

Decr. nr.


LEERINHOUDEN




1.


We streven naar een verbeteren en een uitdiepen van:  passen en vangen

2.




het dribbelen

3.

hun spelinzicht verbeteren en progressief meer gestructureerd spelen.

 

de schijnbeweging gecombineerd met een doelworp de tegenaanval ten opzichte van de tegenstrever

4.



5.




het defensief verdedigen van een doelworp (afblokken)

6.

zoeken naar, behouden en herstellen van het evenwicht in de verschillende maar toch specifieke handbalsituaties.



de tegenstander onder contact en volgens de regels der kunst verhinderen te scoren

7.




verbeteren van de loopwegen, het instartmoment en het timen van de actie

8.

aangepaste vormen van springen, werpen en lopen in verschillende situaties uitvoeren.



het verwerven van de juiste verplaatsingstechnieken zonder bal en dit aan een zo hoog mogelijke snelheid uitgevoerd

9.

meegaan en /of tegenwerken in bewegingen met anderen in aanval en verdediging.

Groepstechniek en pré-tactiek

10.

binnen aangepaste spelvormen van handbal beslissen over doelen, passen, dribbelen of vrijspelen in aanval en zich positioneren tussen de aanvaller en het doel in verdediging.



spelvormen zoals 2 tegen 2, 3 tegen 3 en 4 tegen 4 waarbij de passnelheid, de pasrichting én de schijnbeweging het uitgangspunt vormen

11.




een duidelijke en snelle overgang van aanval naar verdediging en omgekeerd (tegenaanval in golven en met een minimale structuur)



het uitdiepen van de samenwerking met de cirkelspeler



vanuit de individuele verdediging overschakelen naar een systeemverdediging met duidelijke afspraken


70



13.

onveilige bewegingssituaties in het handbalspel herkennen en gepast reageren.

14.


15.


16.


Zie hoger



18.


19.

bewegingsvreugde ervaren in het handbalspel.

20.


21.


22.


23.


Zie hoger


71

SUBVAK 6: HANDBAL Nr. 1.


2.

Spelbekwaamheid De hoofdbetrachting is een ontwikkeling van de “beginners – spelbekwaamheid”. Deze omvat motorische, cognitieve – tactische én sociale attitudes, die in elke les dienen benadrukt te worden en in hun totaliteit moeten geoefend worden. De volgende attitudes (zie ook de leerinhouden) vormen de basis:  voortdurend observeren en analyseren;  permanent en vooral snel anticiperen;  samenspelend vrijlopen of steun geven;  een correcte techniek nastrevend;  aandacht schenken aan het speltempo en de timing van de actie(s);  een accurate en snelle overschakeling van de aanval naar de verdediging en omgekeerd;  spelbekwaamheid vereist vooral zelf – en groepsdiscipline.

3.


Timing


72

SUBVAK 7: VOETBAL Uitbreidingspakket Decr. nr.


LEERINHOUDEN


2.

3.

4.

Aanbod van technieken uitbreiden en tweevoetigheid nastreven

op een behoorlijke manier, actief en enthousiast deelnemen aan het Zie ook pedagogisch – didactische wenken onder nummer 3 en 4. voetbalspel in spelvorm K+3><3+K tot K+10><10+K.  zie basispakket; motorische competenties 1tot 4. kiezen uit een groter aantal (bijna) eigen gemaakte technieken, waarbij de Alle spelen wedstrijdvormen die de inhoud van een 1><1 situatie of 1><3+K tot K+10><10+K, volgens een aantal, min of meer aanvaarde, aanvallende en verdedigende tactische principes, met behulp van een correcte techniek en met als doel de wedstrijd te winnen.

de individuele aanvallende technieken en tactische principes in functie van scoren of ‘passeren’ van een rechtstreekse verdediger zoals: het doelschot, passeerbewegingen, drijven en dribbelen met de bal (al of niet voorafgegaan door één of meerdere schijnbewegingen), afschermen van de bal, handelen met perifeer zicht, snelheid van uitvoering, plots veranderen van richting en/of snelheid, …

geleidelijk de juiste wedstrijdacties tot stand brengen en/of ontwikkelen in  een 1><1 situatie, waar zowel de aanvaller als de verdediger er ‘alleen’ voor staan (als we de doelman buiten beschouwing laten). 

de individuele verdedigende technieken zoals: het afblokken van een doelschot, duelleren, blocktackle



(individuele pressing) ofwel het tempo uit de actie halen (door remmend wijken, hoek afsluiten, in ongunstige positie drijven), balrecuperatie als de balbezitter een fout maakt, eventueel een schijnbeweging uitvoeren + interceptie …



het doelschot volle wreef.

de tactische principes in functie van scoren verhinderen of onschadelijk maken van de rechtstreekse aanvaller in balbezit zoals: niet op de tegenstrever vliegen, evenwicht bewaren (knieën licht gebogen, gewicht op de voorvoeten), ogen op de bal gericht, ofwel druk zetten op ongeveer 1 meter afstand van de balbezitter


Decr. nr.

73


LEERINHOUDEN


4.1

4.2

geleidelijk de juiste wedstrijdacties tot stand brengen en/of ontwikkelen in een 2><2, 2><1 en 1><2 situatie, doordat de twee aanvallers samen meer worden dan de som van hun individuele acties en/of de twee verdedigers de basisprincipes van mandekking in de zone en (zone)verdediging per 2 (beter) onder de knie krijgen.

Alle oefen-, spelen wedstrijdvormen die de inhoud van een groep van 2 spelers in balbezit en/of groep van 2 spelers niet in balbezit weerspiegelen, met aandacht voor: 

zie hoger: inhoud van een 1><1 situatie.



balbezit: veldbezetting, tactisch aspect van de pas, nuttige aanspeelbaarheid, vrijlopen, in steun komen, spelselectie, doelschotselectie, standaardcombinaties per 2 (plaatswissel, dubbelpas, 1-2, …)



balverlies: veldbezetting, principes van mandekking en zoneverdediging zoals: achter de bal spelen, ruimtedekking in functie van doel, medespeler en tegenstrever (opendraaien); uitstappen en druk zetten op de balbezitter, rugdekking geven, de binnenkant afdekken, de centrale as steeds bezetten, diepe bal verhinderen



bijkomende techniek: pas- en receptietechnieken lage bal.

geleidelijk de juiste wedstrijdacties tot stand brengen en/of ontwikkelen in Alle oefen-, spelen wedstrijdvormen die de inhoud van een groep van 3 een 3><3 en verwante boven- en ondertalsituatie, waarbij de spelers spelers in balbezit en/of groep van 3 spelers niet in balbezit ‘positie’ spelen met één of twee niveaus. weerspiegelen, met aandacht voor: zie hoger: inhoud van een 1><1 en 2><2 situatie. 3 spelers in ▼ (1-2) of ▲ (2-1) opstelling met één (twee) spits(en) en twee (één) middenvelder(s); één (twee) middenvelder(s) en twee (één) verdediger(s).

4.3

geleidelijk de juiste wedstrijdacties tot stand brengen en/of ontwikkelen in een 4><4 en verwante boven- en ondertalsituatie, waarbij de spelers ‘positie’ spelen met één tot drie niveaus.

Alle spelen wedstrijdvormen die de inhoud van een groep van 4 spelers in balbezit en/of groep van 4 spelers niet in balbezit weerspiegelen, met aandacht voor:

Deze situaties zijn uiterst geschikt tot (collectieve) tactische scholing op één of meerdere niveaus, gekoppeld aan voldoende technische keuzemogelijkheden.

zie hoger: inhoud van een 1><1, 2><2 en 3><3 situatie. 4 spelers in 2-2, 1-3, 3-1, 1-2-1, 2-1-1, 2-2 opstelling. bijkomende technieken: pas- en receptietechnieken hoge bal, inworp, koppen (op doel of uitverdedigend).


Decr. nr.

74


LEERINHOUDEN


4.4

binnen de hen opgelegde organisatievorm (spelen wedstrijdvormen, positiespelen, enz.) met gelijke, boven- of ondertalsituaties geleidelijk de juiste wedstrijdacties tot stand brengen en/of ontwikkelen die leiden tot de uitvoering van de hen opgelegde leeropdrachten en tot een betere ontwikkeling van de wedstrijdvorm K+X><X+K (als hogere doelstelling op dat ogenblik). De progressies in uitvoering weerspiegelen zich in het uitvoeren van de (bijna) eigen gemaakte technieken:  met een grotere nauwkeurigheid en een hoger tempo. voorafgegaan of gevolgd door veranderen van snelheid en/of richting.  met beperking van het aantal (voorafgaande) balcontacten.  onder druk van één of meerdere tegenstrevers.

Gezonde en veilige levensstijl 5. 6.

7.

Allerhande organisatievormen die toelaten één of meerdere van onderstaande leerinhouden (als vb.) progressief te oefenen naar één of meerdere niveaus (aanval, middenveld, verdediging) toe en met behulp van de daartoe best aangewezen technische uitvoering: zie hoger: inhoud van een 1><1, 2><2, 3><3 en 4><4 situatie snel omschakelen bij balverlies  balbezit. man-, ruimte- en rugdekking, zoneverdediging opbouw in meerderheid. opbouw via korte balcirculatie, via lange bal: breed (spel verleggen) of diep (linies overslaan). bovental creëren via individuele actie of via inschuiven vrije man. 

inzicht hebben in specifieke voetbalrisico’s en gepast reageren op onveilige  bewegingssituaties. het belang inzien van belangrijke gezondheidsaspecten i.v.m. sporten in het  algemeen (bijv. douchen na het sporten) en voetbal in het bijzonder (schoenen, kledij, …) en passen deze toe. het belang inzien van een goede opwarming, stretching en cooling-down en kunnen deze onder begeleiding uitvoeren.


zich aan afspraken en opdrachten houden.

9.

ploegindeling en samenspel met iedereen aanvaarden.

10.

overleggen, afspraken maken samenspelen in groepsverband.

11.

plezier beleven aan het voetbalspelen hun eigen mogelijkheden aanvaarden.

12. 13.

de voetbalspelen gedragsregels toepassen ten overstaan van tegenstrever, scheidsrechter … een gezonde inzet en fair play vertonen.

14.

oefenen en samenspelen met minder en meer vaardige spelers.

15.

rekening houden met individuele verschillen.

aanspelen diepe spits vanuit …, via … aanvallen via de flanken met hoge laterale voorzet (looppatronen). inworp omzetten in balbezit

Zie hoger


Decr. nr.


75

LEERINHOUDEN


respect en verantwoordelijkheidszin opbrengen naar het te gebruiken materiaal.

17.

verantwoordelijkheid opnemen als materiaalverantwoordelijke, arbiter …

SUBVAK 7: VOETBAL

Nr.


1.

Het is een realiteit dat de beginsituatie (het beginniveau) van de leerlingen in de richting Lichamelijke Opvoeding en Sport zeer ongelijk is, de cognitieve en motorische capaciteiten erg verschillen en de vooraf opgedane leerervaringen fel uiteenlopen. Deze opmerking geldt zowel voor alle leerlingen die het basispakket volgen als voor de leerlingen die kiezen voor het uitbreidingspakket. Meestal hebben de leerlingen die het uitbreidingspakket voetbal volgen reeds enige voetbalervaring.

2.

BASISPRINCIPE Hét basisprincipe van het voetbalspel luidt: "We spelen zo collectief mogelijk en zo individueel als noodwendig": - samenspelen staat centraal, zowel bij balbezit als bij balverlies; de groep functioneert als een collectief en niet als een verzameling van individuen; - de individuele acties geven het samenspel een meerwaarde; - het samenspel en de individuele acties worden, in een spel- of wedstrijdsituatie, zoveel mogelijk tezelfdertijd geoefend (open situaties); - naargelang de doelstelling wordt er gestreefd naar een functionele verhouding tussen samenspel (groepsopdracht) en individuele actie (individuele opdracht). SPELBEKWAAMHEID Vanaf het begin dient er nadruk gelegd te worden op het ontwikkelen van een 'basisspelbekwaamheid'. Deze omvat (psycho-)motorische, cognitief-tactische en sociale attitudes. Als een 'rode draad' in het lesgebeuren worden ze continu benadrukt en in hun onderlinge samenhang geschoold. Aan de basis liggen o.a. volgende attitudes (zie ook leerinhouden): - een 'voortdurend waarnemen' van de inhoud van de zich veranderende spelsituatie en een 'voortdurend en snel anticiperen' hierop; - nastreven van een samenspel gebaseerd op 'vrijlopen' en 'in steun komen' ; - nastreven van 'correcte techniek'; - nastreven van een 'goed geselecteerde en getimede actie' aan een 'optimaal speltempo'; - nastreven van een 'snel overschakelen van balbezit naar balverlies en omgekeerd'. Basisspelbekwaamheid veronderstelt dus (zelf)discipline!

3.

4.

PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE PROGRESSIE In dit uitbreidingspakket wordt een pedagogisch – didactische progressie aangeboden vertrekkende van de spelsituatie 1tegen1 (1><1). Deze situatie biedt het minst mogelijkheden op technisch en tactisch vlak. Gelijktijdig met het uitbreiden van het aantal spelers in balbezit en/of balverlies nemen deze mogelijkheden zeer snel toe. Het is dan ook de bedoeling voldoende aandacht te besteden aan deze ‘basissituaties’. Deze basissituaties kunnen geoefend worden met of zonder doelman, met bijkomende opdrachten of beperkingen (individueel of groep spelers) naargelang de leerinhoud(en), waarbij zoveel mogelijk het aanvallend en verdedigend denken en handelen gekoppeld blijven. Als we ‘koppen’ vermelden als bijkomende techniek in de 4><4 situatie sluit dit niet uit dat ‘koppen’ ook kan geoefend worden in een 2><2 situatie (bijv. handbal

Timing

TSO – 2e graad – Basisvorming + Specifiek gedeelte Lichamelijke opvoeding en sport AV Lichamelijke opvoeding (1e en 2e leerjaar 2 lestijden/week) AV Sport/ KV Hedendaagse dans (1e en 2e leerjaar 10 lestijden/week) Nr.

Specifieke pedagogisch-didactische wenken per 2 met koppen op doel) als tussentijdse doelstelling. Alle 1><1 tot 4><4 situaties en de daaraan gerelateerde boven- en ondertalsituaties kunnen geoefend worden ‘op zich’ of, als onderdeel van een groter geheel (tot 11><11) , gebonden aan een bepaalde plaats op het terrein. Het liefst werkt men in korte cycli (vb. 8 lessen) waarin de verschillende progressies (1><1 tot X><X) bij elke cyclus hernomen worden met nadruk op geziene én nieuwe inhoudelijke deelaspecten én hogere uitvoeringsgraad, zodat ‘de macht van de herhaling’ hier zijn invloed kan uitoefenen. Wanneer de spelers ‘positie’ leren spelen in niveaus (vanaf 3><3) kunnen we hen, als tussenstap, verplichten in afgebakende zones te spelen zodat de plaats en de daaraan verbonden taken duidelijker zijn. Boven- en ondertalsituaties kunnen hier gecreëerd worden over gans het afgebakend terrein of in een deelzone.

5.

VERDERE WENKEN:  de methodiek is spelgericht en bevat zowel (psycho-)motorische, cognitief-tactische als sociale elementen;  zorg op elk leerniveau voor een progressieve klimming van eenvoudig naar complex (zie verder: cycli);  varieer oefenen spelvorm, aantal spelers en doelen, spelruimte, spelregels, opdrachten, arbeidsvorm ....zodat de doelstelling bereikt wordt;  individuele remediëring blijft noodzakelijk;  kies de opdrachten zo dat de creativiteit van de spelers gestimuleerd wordt en dat de fysieke componenten ook aan bod komen;  schakel progressief 'geleide' spelfasen, partijspelen en wedstrijden in;  schenk aandacht aan het tactische spel van zet en tegenzet;  vergeet ook niet de verbale, visuele ... leermiddelen en leergesprekken;  het belang van krachttraining i.v.m. letselpreventie is bewezen; voorzie algemene krachttraining in de jaarplanning;  bij het uitbreiden van het techniekaanbod moeten we opmerken dat voorrang dient gegeven te worden aan het bijschaven van de nauwkeurigheid van enkele technieken, liever dan het aantal onvoldoende beheerste technieken sterk uit te breiden.

76

Timing


77

SUBVAK 8: VOLLEYBAL Uitbreidingspakket

Decr. nr.


LEERINHOUDEN


de basistechnieken oefenen en verbeteren.

2.

bilaterale verplaatsingstechnieken uitvoeren.

3.

receptie - set up - "aanval".

4.

opslag - blok - verdediging - tegenaanval

Zie ook leerinhoud basispakket  jongleren  1><1 oefenen met 2 ballen  oefenen op reactiesnelheid  oefenen op periferisch zicht  lateralisatie oefening zonder en met bal  voetenwerk beoefenen  2><2, 3><3  steeds 3-contact spel  volleybal pas i.p.v. opslag  oefenen op gerichte receptie naar plaats III  gesprongen de bal overspelen  aanvalsaanloop en slagtechniek aanleren  oefenen op timing  oefenen opslag miniterreinen  oefenen blokpositie  oefenen voorblok opstelling  oefenen op verdedigen naar inlopende spelverdeler


opwarmen en stretchen.



3><3, 4><4 tot 6><6

6.

spelen "met elkaar" in 3-contact rally's.



oefenen met opdracht: lange rally's en slagkracht beperken


opdrachten uitvoeren in functie van medespelers en tegenstrevers.



3><3, 4><4 tot 6><6

8.

anticiperen.



verdedigingsoefeningen in functie van de blokpositie

9.

spelen "tegen" elkaar mits fair play.

 

iedereen speelt alle posities 6><6 met 3-2-1 opstelling met opdrachten


78

SUBVAK 8: VOLLEYBAL

Nr.


1.

Leerlingen observeren en essentiële fouten leren zien en corrigeren.

2.

Vooral aandacht hebben voor verplaatsingstechnieken en beweeglijkheid..

3.

Niveautests inschakelen om zicht te hebben op de progressie.

4.

Timing en balbanen inschatten is perceptie van tijd en ruimte.

5.

Oefen- en spelopdrachten geven, aangepast aan het niveau van elke leerling.

6.

Tussencontroles gebruiken of bal eenmaal laten botsen.

7.

Bij zwakke balvaardigheid, softballen gebruiken.

8.

Zorg voor een spelgerichte methodiek.

9.

Verbale en visuele leermiddelen zijn essentieel.

10.

Pas de nethoogte aan, aan niveau, lengte en groepsindeling.

Timing


79

SUBVAK 9: BADMINTON Uitbreidingspakket

Decr. nr.


LEERINHOUDEN


de grove vorm van de basisslagen uitvoeren gebruik makend van de elementen uit de slaggewenning. de basisslagen toepassen tijdens sparren en wedstrijden op (eventueel) aangepaste terreinen.

2.

1. BASISSLAGEN ENKELSPEL: verbreden en verdiepen van de basistechniek. Leren de voornaamste aandachtspunten consequent toepassen bij een verfijnde uitvoering. Leren de basislagen tactisch efficiënter gebruiken(voorkeursvolgorde)       

hoge opslag: cfr basis slaggewenning, universele greep clear: cfr basis slaggewenning, universele/ hamergreep dab (kill), mattenkloppersgreep drop, universele greep voorhand en rughand lob resp. universele- en duimgreep netdrop, duimgreep en universele greep. smash (afhankelijk van niveau)/ en blokverdediging

het tempo van de slagwisselingen opdrijven door gebruik te maken van de verkorte slagen eigen aan dubbelspel.

2. BASISSLAGEN DUBBELSPEL: basistechnieken verwerven specifiek voor dubbelspel. Leren de verkorte slagen toepassen in typische dubbelsituaties.

correct de noodzaak inschatten van een verkorte slaguitvoering tijdens dubbelspel.

       

korte service (duimgreep) service return netshot/ push/ dab (universele- of duimgreep) smash: powersmash/geplaatste smash (hamergreep) hoge verdediging (FH en BH) vlakke verdediging (FH en BH) drives


Decr. nr.

80


LEERINHOUDEN


3.

zich op een badmintonspecifieke manier verplaatsen over het terrein voorwaarts, rugwaarts en zijwaarts.

uithouding oefenen op een badmintonspecifieke wijze. snelheid oefenen op een badmintonspecifieke wijze. snelkracht en krachtuithouding oefenen op een badmintonspecifieke wijze.

4.

het tactisch nut van de slagen tot uiting laten komen tijdens sparren en wedstrijden enkelspel. een wedstrijd enkelspel leiden en elementair begeleiden.

5.

het tactisch nut van de slagen tot uiting laten komen tijdens sparren en wedstrijden dubbelspel. een wedstrijd dubbelspel leiden en elementair begeleiden.

3. FOOTWORK: verbreden en verdiepen van het footwork eigen aan enkelspel en dubbelspel. Leren efficiënter gebruik maken van de specifieke looptechniek om de slagen doeltreffender uit te voeren.       

dwarse stand t.o.v. het net voor de bovenhandse slagen bijtrekpassen uitvalspassen op racketvoet sprongen: - wisselsprong onderscheppingssprong hinksprong lopen als ontspanning/ lopen als sprint

4. BASISTACTIEK ENKELSPEL: verdieping     

leren gepast gebruik maken van de open ruimte leren bewust naar de rughand zijde spelen leren automatisch terugkeren naar de basis leren gebruik maken van het eerste raakpunt leren enkelspelwedstrijden spelen met toepassing van bovenstaande regels

5. BASISTACTIEK DUBBEL: leren de typisch dubbelspelattitudes in het bijzonder service- en service terugslag situaties en het aanemen van de verdedigings/aanvalsposities in functie van de gespeelde shuttle.   


het belang inzien van opwarmen en stretchen en kunnen deze onder begeleiding uitvoeren.

7.

het belang inzien van de belangrijke gezondheidsaspecten van sporten en deze toepassen.

de

leren 2e en 3 shuttle vlak te spelen leren aanvallen door het midden leren de tegenstander te laten lopen door crosshoog verdedigen

Zie hoger


81



9.

een wedstrijd leiden en elementair begeleiden.

10.


11.


12.


Zie hoger


82

SUBVAK 9: BADMINTON

Nr.


1.

Indien praktisch realiseerbaar gaat de voorkeur uit naar het realiseren van het ganse basispakket in één aansluitende periode binnen één leerjaar.

2.

De lessen slaggewenning gebeuren hoofdzakelijk over een hoog net (2m).

3.

Ter intensifiëring van de lessen dient er een ruime hoeveelheid shuttles aanwezig te zijn (6 per leerling). het gebruik van de "multi shuttle" methode laat toe de fysieke belasting hoog te houden en/of de slagtechniek efficiënt te oefenen.

4.

Na het aanleren van de onderhandse opslag en de bovenhandse clear gaan we direct over naar de dab: de dab nodigt uit tot aanvallend en snel spel en resulteert bijgevolg in een meer alerte attitude op het terrein. de uitvalspas wordt als het ware automatisch uitgevoerd om de reikwijdte te vergroten.

5.

Uitbreiding: technieken / footwork dubbelspel. starten na het basispakket met specifieke dubbellessen en een beperkte periode enkel aandacht voor dubbelspel.

6.

Nadien kunnen de beide disciplines tijdens dezelfde lessen behandeld worden met de nodige aandacht voor de specificiteit van de discipline.

Timing 1e of 2e


83

SUBVAK 10: TAFELTENNIS Uitbreidingspakket Decr. nr.


LEERINHOUDEN


2.

3.

4.

de techniek van topspin voorhand (TVH) toepassen tijdens een balwisseling.

als antwoord op de topspin VH de bal blokken met VH en RH.

de techniek van duwen rughand (DRH) toepassen tijdens een balwisseling.

de techniek van duwen voorhand (DVH) toepassen tijdens een balwisseling.

Opbouw topspin voorhand 

bal zelf laten botsen en TVH toepassen



TVH toepassen op aangegooide bal



TVH toepassen op aangespeelde bal



TVH toepassen tijdens een balwisseling



de bal leren wrijven boven achter op de bal

Blok VH en RH 

blok VH op TVH



blok RH op TRH



combinatie BVH – BRH

Duwen Rughand (DRH) 

bal zelf laten botsen en DRH toepassen



DRH toepassen op aangegooide bal



DRH toepassen op aangespeelde bal



DRH toepassen tijdens een balwisseling



de bal leren onderaan raken

Duwen Rughand (DRH) 

bal zelf laten botsen en DRH toepassen



DRH toepassen op aangegooide bal



DRH toepassen op aangespeelde bal



DRH toepassen tijdens een balwisseling



de bal leren onderaan raken


5.

6.

de techniek van smash voorhand (SVH) toepassen tijdens een balwisseling.

opslaan met volgende effecten:

84

Smash voorhand (SVH) 

smash op aangegooide bal



smash op aangespeelde bal

Variatie opslagen  gesneden opslag met VH  snelle opslag (Kick) met VH  gesneden opslag met RH 

snelle opslag (Kick) met RH

7.

combinaties maken van de geziene slagen.

Volgende combinaties dienen aangeleerd te worden:  CRH – TVH  TVH - CRH  gesneden opslag – TVH  DRH – TVH  BVH – TVH  BRH – TVH

8.

zien welk effect er gegeven wordt door diegene die opslaat en hierop het gepaste antwoord geven.

Ontvangst van volgende opslagen:

9.

10.

door aaneenschakeling van slagen een punt scoren (TACTIEK).

de voorgaande technieken toepassen in spelsituaties.



gesneden opslag met VH



snelle opslag (Kick) met VH



gesneden opslag met RH



snelle opslag (Kick) met RH

Tactische situaties 

opslag – opening



openen op een lange opslag



verhinderen dat tegenstrever opent door plaatsing van de bal



ontvangst bij korte opslag

Spelsituaties 

enkelspel



molentje



keizerspel



laddercompetitie



alternatieve puntentelling tennis/volley


85



12.

het belang inzien van de belangrijke gezondheidsaspecten van sporten en passen deze toe.

Zie hoger



14.

een wedstrijd leiden en elementair begeleiden.

15.


16.


17.


Zie hoger


86

SUBVAK 10: TAFELTENNIS

Nr.


1.

Belangrijk bij het aanleren is het gebruik van de juiste palet. Een palet met vlakke rubbers die over wrijvingskracht beschikt. Dus geen topjes op de rubbers, geen gladde paletten.

2.

Voor een intensieve les is het noodzakelijk dat er minstens 5 tafeltennisballetjes per tafel zijn.

3.

Ideaal is 1 tafel per 2 leerlingen. Tot 4 leerlingen per tafel kan men deze lessenreeks geven.

4.

De veiligheid is vooral belangrijk bij het plaatsen en wegbergen van de tafels. Ook onjuist geplaatste tafels kunnen dichtvallen tijdens de les.

5.

In terugslagspelen is de tegenstander van groot belang. Verwissel veelvuldig van partner. Dit komt de progressie van de groep ten goede.

6.

De technische correcties dienen centraal te staan in de lessen tafeltennis.

7.

De topspin voorhand kan het best verfijnd worden via training met veel ballen. 1 speler geeft de ballen aan, een tweede speler speelt topspin voorhand en een derde raapt de balletjes.

8.

Bij het deel ontvangst kan je de leerlingen best zelf de oplossingen laten zoeken.

Timing


87

SUBVAK 11: TENNIS Uitbreidingspakket Methodologische invulling naar lestijdenpakket: e

2e fase: uitbreiding van midi- naar maxitennis met “midbal”

Decr. nr.


LEERINHOUDEN

De leerlingen kunnen Motorische competenties 

op aangeworpen bal terugspelen in Fh en Bh



minitennissen in Fh en Bh



aangeworpen ballen richten



ritme en timing van opkomen in Fh en Bh



Fv en Bv blokvolley



techniek van Fh en Bh lob



“tijd kopen” via hogere bal



klimmingen van opslag minitennis

dwingen Bh te spelen.



terrein leren openen met Fh en Bh

7.

een korte bal afdwingen door meer lengte.



versnellen en spincontrole

8.

verdedigen en tegenaanvallen.



techniek van Fh en Bh lob



passingshot Fh en Bh



“tijd kopen” via hogere bal



vanuit opslag – terugslag zo snel mogelijk in een voordeelsituatie geraken

1.

een balwisseling opbouwen in de 5 deelvelden van minitennis.

2.

spelen waar de tegenstrever niet staat.

3.

een korte bal benutten.

4.

tijd kopen op een moeilijke bal.

5.

basisopslag spelen.

6.


Decr. nr.

88


LEERINHOUDEN

De leerlingen kunnen Gezonde en veilige levensstijl 9.

10.

een opwarming geven met en zonder bal.

tennisspecifieke conditionele oefeningen uitvoeren.



opslag vlak regelmaat



terugslag vanuit split en instap



balcontrole tot bal 4



spinopslag



miditennis (maxitennis) met technisch – tactische variaties



“correct” inspelen (ritueel)



coördinatie – snelheid – evenwicht - stretching


samenspelen en technische – tactische opdrachten volbrengen.

samen balwisselingen spelen

12.

zich beheersen bij winst of verlies.

tegen mekaar punten uitspelen


89

SUBVAK 11: TENNIS

Nr.


1.

Hanteren van principe van “geleidelijkheid”.

2.

Hanteren van principe van de “uitersten”.

3.

Uitgaan van principe “zet – tegenzet”.

4.


5.

“Samen” opdrachten volbrengen in spelvormen.

6.

Zelfevaluatie (luk ik, doe ik …).

Timing


90

SUBVAK 12: RUGBY Uitbreidingspakket LEERPLANDOELSTELLINGEN

Decr. nr.

LEERINHOUDEN



Individuele techniek met bal

2.




looplijnen met de bal



passen en vangen in beweging en een vrije situatie of ten opzichte van een verdediger



contact maken met een tegenstander in een vrije situatie of wedstrijdsituatie



verbeteren en uitdiepen van passen en vangen



verschillende technieken toepassen om de tackle te ontwijken



aanleren van verschillende traptechnieken

3.

4.

bij slagen of falen, op basis van gemaakte afspraken, zichzelf of de groep analyseren en bijsturen hun spelinzicht verbeteren en progressief meer gestructureerd spelen.



ontvangen van kicks

5.




technieken voor het verbeteren van verschillende individuele contactsituaties

6.




het verwerven van de juiste verplaatsingstechnieken met de bal en dit aan een zo hoog mogelijke snelheid

7.

binnen aangepaste spelvormen van rugby beslissen over looplijnen, spelen met de hand, spelen met de voet, contact, ontwijken van contact, positie kiezen op het veld.


zoeken naar, behouden en herstellen van het evenwicht in de verschillende maar toch specifieke rugbysituaties.



looplijnen, specifiek per positie



op het juiste moment de beweging inzetten in verschillende situaties

beslissen welke actie het best is op welk moment aan de hand van de gegeven spel- of wedstrijdsituatie.



technieken van verschillende tacklesituaties



veranderen van richting zonder bal

10.

ondersteuning geven aan medespelers zowel in aanval als in verdediging.



verbeteren van de looplijnen in het algemeen, vertraagde start en het timen van de actie



kennis van de verschillende veldposities in het rugbyspel met 7

11.

een tijdsbesef ontwikkelen zoals tempo maken, ritme ontwikkelen en het juiste moment van bewegingsinzet kiezen.



het verwerven van de juiste plaatsingstechnieken zonder bal en dit aan een zo hoog mogelijke snelheid



tackle

8. 9.


91


Decr. nr.

LEERINHOUDEN

De leerlingen kunnen Gezonde en veilige levensstijl 12.


Groepsvaardigheden

13.




scrum met 3



line-out met 3



driekwarten spel



speciale spel (kick-off)



verbeteren van het specifieke spel van pakspelers bij scrum per 5, lineout per 5, ruck, maul



verbeteren van het specifieke spel van driekwartspelers bij mini-maul, mini-ruck en specifieke loop- en passbewegingen

14.


15.


16.


Zelfconcept en sociaal functioneren beseffen welke rol ze spelen binnen de groep.

17.

18.


bewegingsvreugde ervaren aan het rugbyspel.

Ploegvaardigheden en tactiek 

het beheersen van de verschillende vaste situaties in aanval en verdediging



spelvormen zoals 2><2, 3><3 … tot 10><10 waarbij de pass-snelheid, de passrichting, contact en de schijnbeweging het uitgangspunt vormen



een duidelijke snelle overgang van aanval naar verdediging en omgekeerd



spelvormen in meerderheidssituaties in aanval



verder ontwikkelen en uitdiepen van het speciale spel



het gebruik maken van pakspel en driekwarten spel als tactisch wapen

19.




vanuit de individuele verdediging overschakelen naar een systeem met duidelijke afspraken (verdediging rond maul en ruck)

20.




als groep reageren op een kick (aanvallend of verdedigend)

21.

onderling niveauverschil aanvaarden en er rekening mee houden.



Decr. nr. De leerlingen kunnen 22.

respectvol omgaan met de omgeving en het materiaal.

92

LEERINHOUDEN


93

SUBVAK 12: RUGBY Nr.


1.

Basisprincipe We spelen zo collectief mogelijk en zo individueel als noodzakelijk. Het samenspel staat centraal zowel in aanval als verdediging. De groep reageert op de situatie als een collectief en niet als een samenbundeling van individualisten. De groep beheerst als een collectief de versschillende vaste en vrije situaties. Het samenspel en de individuele acties worden zoveel mogelijk in open situaties geoefend (spel of wedstrijdsituaties). Er wordt gestreefd naar een functionele verhouding tussen groepswerk en individuele opdrachten.

2.

Spelbekwaamheid De hoofdbetrachting is een ontwikkeling van de “beginners – spelbekwaamheid”. Deze omvat motorische, cognitieve – tactische én sociale attitudes, die in elke les dienen benadrukt te worden en in hun totaliteit moeten geoefend worden. Permanent en vooral snel anticiperen. Spelen over de winstlijn. Een correcte techniek nastreven. Een goed samenspel tussen pakspelers en driekwart spelers. Een accurate en snelle overschakeling van de aanval naar de verdediging en omgekeerd. Spelbekwaamheid vereist vooral zelf- en groepsdiscipline.

3.

Verdere wenken Zonder accenten te willen leggen, gelden de volgende wenken: zorg voor een spelgerichte methodiek; iedere oefen-, spel-, of wedstrijdvorm bevat zowel motorische, technisch – tactische als sociale elementen; het leren werken met gestructureerde organisatievormen verdient alle aandacht; streef een progressieve klimming na van eenvoudig naar complex; breng progressief “geleide spelvormen” aan; een variatie van oefeningen wordt gestimuleerd, zonder de doelstellingen uit het oog te verliezen; een individuele foutenanalyse met de juiste remediëring is permanent noodzakelijk; kies de opdrachten regelmatig zo dat de creativiteit van de spelers aan bod kan komen; schenk aandacht aan de meerderheids- of minderheidssituaties; krachtontwikkeling, rekening houdend met de groeiontwikkeling, moet de nodige aandacht krijgen; schenk aandacht aan het tactische spel van zet en tegenzet; vergeet de verbale, visuele leermiddelen en leergesprekken niet; er moet de voldoende aandacht gaan naar oefeningen voor de beslissingsvaardigheid.

Timing


94

SUBVAK 13: PAARDRIJDEN Uitbreidingspakket LEERPLANDOELSTELLINGEN

Decr. nr.

LEERINHOUDEN



elkaar stimuleren om de afgesproken criteria te behalen en bij zichzelf nagaan of ze vorderingen maken.

De leerlingen worden verdeeld in 2 basisgroepen:

2.




A: aangesloten bij club of hoger rijniveau

3.




B: niet aangesloten of te weinig wedstrijdervaring

4.

verantwoordelijkheid opnemen en veiligheidsafspraken toelichten.

Groep A:

5.

de basiseigenschappen rijden met paarden van hun medeleerlingen (paardenwissel).



6.

rijden zonder stijgbeugels (evenwichtsverbetering).

Groep B: weekplanning

7.

een eenvoudige dressuurproef rijden met eerder geleerde hoefslagfiguren.



uithouding en lenigheid (zie jaarplanning)

8.

variante vormen van dressuur correct toepassen in de springoefeningen.



technieken

9.

zowel individueel als groepsdressuur rijden.



alternatieve activiteiten die de basiseigenschappen verbeteren

mits een trainingsschema van de club mag de leerling individueel zijn schema afwerken. Zoniet bij groep B.


* dressuurzit van de ruiter

10.


* gehoorzaamheid van het paard

11.




inhaalles

12.

het belang inzien van het dragen van aangepaste kleding in functie van de veiligheid.



conditietraining

13.



14.

de gevaren, verbonden aan de rijoefening, inschatten en hun verantwoordelijkheid opnemen.

Ontwikkeling van de basiseigenschappen (K, L en U)

15.


 

16.

de invloed van voeding aantonen zowel van het paard als van de ruiter.

sept.-febr.: opdrijven duur en tempo; aëroob ma.apr.:trainingen voor dressuur en springen


95


Decr. nr.

LEERINHOUDEN


17.


Technieken

18.

basisregels van houdings- en rugscholing toepassen.



19.


1. Inwerking van de ruiter zitoefeningen hulpen natuurlijke kunstmatige samenwerking van de hulpen ophoudingen 2. Algemene basisopleiding van het paard basisgangen gewenningsfase het aan de teugel rijden stelling en buiging ontwikkelingsfase van de

alle technieken van dressuur worden getraind met de specifieke tempowisselingen en overgangen

-

stuwkracht

-

Landelijk niveau: B1, B2, L1 tot L2

draagkracht 3. Basisoefeningen van dressuur overgangen achterwaarts richten wendingen in beweging wendingen vanuit de beweging wendingen vanuit het halthouden kuitwijken: vierhoek verkleinen en vergroten afdelingsrijden Nationaal niveau: E tot A


96


Decr. nr.

LEERINHOUDEN



Alternatieve activiteiten

20.

oefenen met inzet en volharding om grenzen te verleggen en hieraan voldoening beleven.



spelvormen

21.




parcours rijden dressuuroefeningen

22.

bij zichzelf en het paard, hun mogelijkheden en beperkingen correct inschatten.



stijlrijden

23.

mekaar observeren, hun prestaties waarderen, vergelijken en de belangrijkste fouten aanduiden (paard en ruiter).

Inhaalles techniek

24.


Wedstrijdtraining

25.


 

26.

ervaren dat het paardrijden bijdraagt tot persoonlijkheidsvorming.

fiche opstellen maximumprestatie bepalen


97

SUBVAK 13: PAARDRIJDEN

Nr.


1.

Een prestatieverbetering nastreven door regelmatige en systematische trainingsopbouw.

2.


3.


4.


5.

In functie van de onderwezen disciplines van het paardrijden worden de bijkomende basiseigenschappen getraind.

6.

Oefenstof voor de verbetering van coördinatie, beweeglijkheid en ritme aanbieden, zodat de link naar andere sportdisciplines wordt gelegd..

7.


8.

De leerlingen moeten afgesproken minimacriteria realiseren.

9.

SPRINGEN:

10.

-

competitievormen van springen op een parcours oefenen;

-

gevarieerde oefenvormen gebruiken om de springkracht en de sprongbehendigheid ontwikkelen;

-

uitleggen wat de belangrijkste fasen zijn bij een sprong en elkaar leren observeren;

-

groepsopdrachten, groepscompetities zijn motiverend en stimuleren het sociaal contact.

DRESSUUR: -

de veiligheid staat centraal bij de opstelling van de leerlingen binnen en buiten de dressuurring. Duidelijke afspraken maken om dit te ondersteunen; in openlucht is respect voor de natuur en leefomgeving belangrijk; voor terreinrijden wordt er extra aandacht besteed aan veiligheid, plichtsgevoel, verantwoordelijkheidsbesef, hoffelijkheid en het maken van duidelijke afspraken. Bvb: wandelingen.

Timing


98

SUBVAK 14: WATERSPORTEN Uitbreidingspakket

Decr. nr.


LEERINHOUDEN



Keuzeaanbod:

1.


Zeilen en/of windsurfen en/of golfsurfen en/of kayak en reddend zwemmen

2.

een correcte uitvoering van de aangeleerde handelingen op de verschillende disciplines van watersport toepassen en erover reflecteren.

1.

3.

verworven vaardigheden individueel en in groep uitvoeren.

4.

medeleerlingen ondersteunen om tot een hoger bewegingsniveau te komen.

5.

onder wisselende omstandigheden de aangeleerde handelingen uitvoeren.

6.

technische raad uitwisselen aan elkaar op basis van afgesproken criteria.

7.

verbanden en transfers tussen de verschillende watersportdisciplines leggen.

8.

zich houden aan duidelijk afspraken noodzakelijk om deze bewegingsactiviteiten in alle veiligheid te kunnen uitvoeren.

Zeilen: kleinzeilerij op binnenwater

Materiaal: caravelle 

Kleinzeilerij op binnenwater:

Praktische kennis: -

elementaire kennis van de boot en zijn eigenschappen de boot open aftuigen

-

de basismanoeuvres t.e.m. windkracht 3

Theoretische kennis: -

basiskennis van de romp en tuigeigenschappen van een zeilboot de fundamentele voorrangsregels kennen en kunnen toepassen


de gevaren inherent aan watersporten inschatten en hun verantwoordelijkheid opnemen.

10.


11.

regels van houdings- en rugscholing toepassen bij watersportdisciplines.

12.

binnen verantwoorde en milieuvriendelijke omstandigheden bewegingservaringen opdoen op het water.

13.

voldoening beleven aan watersporten en zich hiervoor inzetten met het oog op fysieke fitheid.

2. Golfsurfen Materiaal: Bic 7’9 of Bic mini malibu Praktische kennis: het doorkruisen van de branding -

het inschatten van het inpeddelen komen tot kniezit

Theoretische kennis: de onderdelen van een golfsurfplank kunnen benoemen de belangrijkste veiligheidsvoorschriften kennen en kunnen naleven


99


3.

14.

samenwerken bij het inoefenen van de diverse vaardigheden eigen aan watersporten.

Materiaal: beginnerplank zoals type RRD easy rider of Bic melody en beginnertuigage

Windsurfen

15.

mekaar observeren, prestaties waarderen en vergelijken en de belangrijkste fouten duiden.

Praktische kennis:

16.

verantwoordelijkheidszin ontwikkelen en respectvol omgaan met de infrastructuur, het materieel en de natuurlijke omgeving.

17.

ervaren dat watersporten bijdragen tot de persoonlijkheidsvorming.

Theoretische kennis:

18.


de onderdelen van een windsurfplank benoemen de belangrijkste veiligheidsvoorschriften het kennen en toepassen van de voorrangsregels 4. Kajak Materiaal: beginnerkajak: eenmans of tweemans boot

-

het zeil optrekken en komen tot starthouding starten en halve wind kunnen varen oploeven en afvallen

Praktische kennis: veilig instappen in een kajak het peddelen richting geven aan de boot Theoretische kennis: de onderdelen van een kajak de belangrijkste veiligheidsvoorschriften 5. Overbruggen koude winterperiode Conditietraining/ houdings en rugscholing/ intervaltraining …ter ondersteuning van de watersportdisciplines.


100

SUBVAK 14: WATERSPORTEN

Nr.


1.

Veiligheid komt steeds op de eerste plaats.

2.

Zorg voor een duidelijke communicatie en goede afspraken.

3.

Interactieve leergesprekken zorgen ervoor dat de leerlingen snel een inzicht krijgen in nieuwe elementen.

4.

Bewegingsactiviteiten op het water zijn voor het merendeel van de leerlingen nieuw, om die reden houden we het in het begin eenvoudig.

5.

Werk vnl. ervaringsgericht, een degelijke theoretische ondersteuning is evenwel onontbeerlijk.

6.

Het gebruik van beeldmateriaal is soms aangewezen.

7.

Succeservaring is belangrijk! voldoende afwisselingen in de didactische werkvormen zorgen ervoor dat de leerlingen snel onafhankelijk kunnen functioneren.

8.

Ga met de collega’s van de wetenschappelijke vakken op zoek naar vakoverschrijdende samenwerkingsmogelijkheden. (bijv. met fysica: koppels van krachten.

Timing


101

SUBVAK 15: GOLF Uitbreidingspakket


Decr. nr.

LEERINHOUDEN



hun verantwoordelijkheid opnemen omtrent elkaars veiligheid door afspraken en regels te respecteren en na te leven.

de

Leerstof golf 2 graad aanleren en/of inoefenen (afhankelijk van de beginsituatie van de individuele leerling) De leerlingen worden verdeeld in 2 basisgroepen:

een correcte uitvoering van de diverse aangeleerde technieken toepassen. 

A: aangesloten bij een golfclub m.a.w. leerlingen met golfervaring en handicapniveau

3.

inzicht verwerven in de opbouw en progressies betreffende de diverse technieken.



B: niet aangesloten m.a.w. leerlingen zonder golfervaring

4.


Groep A: mits een trainingsschema van de persoonlijke trainer mag de leerling individueel zijn schema afwerken. Zo niet bij groep B.

5.


6.


2.

Groep B: weekplanning  uithouding, lenigheid en coördinatie


 technieken

7.

voor zichzelf wijzigingen in fitheid aangeven.

 course management

8.

onveilige bewegingssituaties in het golfspel herkennen en gepast reageren.

 reglementering: spelformules - golfregels

9.


10.



11.


Nov. – Febr.: voorbereidingsperiode 

Ontwikkeling van de basis (K, L en U)


102


Decr. nr.

LEERINHOUDEN



zich houden aan afspraken en opdrachten.

13.

oefenen met inzet en volharding.

14.

bewegingsvreugde ervaren aan het golfspel.

Basistechnieken aanleren of vervolmaken -

Set-up (adrespositie) - oplijning van het clubblad - oplijning van het lichaam - posture (= lichaamshouding) - de grip (geldig voor alle basisslagen behalve de putting)

15.


16.


- balpositie -

Swing - de backswing

17.

- de downswing


- de follow through -

Pre-shot routine

-

Lang spel

-

Kort spel - Putting: korte – halflange – lange putts grip – oplijning clubblad – stance & posture – swing - Chipping grip – oplijning clubblad – stance & posture – swing - Pitching grip – oplijning clubblad – stance & posture – swing - Bunkerslagen: korte – geplugde – lange

-

Special shots hook – fade – draw – punch – downhill lie – uphill lie


SUBVAK 15: GOLF


Nr. 1.

De technische correcties dienen centraal te staan in de lessen golf.

2.


3.


4.


5.


6.


7.

De leerlingen moeten afgesproken minimacriteria realiseren. Deze zijn op maat van de individuele leerling en na het inschatten van de beginsituatie.

8.

Maak gebruik van visuele leermiddelen (boeken, DVD, cd-rom, video).

9.

Differentieer.

103


104

SUBVAK 16: TRIATLON-DUATLON Uitbreidingspakket

Decr. nr.


LEERINHOUDEN



crawl zwemmen.

2.

de start (startblok, open water start) en het tuimelkeerpunt van Crawl uitvoeren.

3.

snelheid verhogen tijdens duurinspanningen.

4.

een triatlon naar behoren afwerken.

5.

verbanden leggen en transfers tussen de verschillende sportspecifieke bewegingsdisciplines.

6.

de

Leerstof triatlon-duatlon 2 graad aanleren en/of inoefenen (afhankelijk van de beginsituatie van de individuele leerling) Zwemmen


8.

inzicht verwerven in een foutenanalyse van het zwemmen, fietsen en lopen.

9.

inzicht verwerven in de sportspecifieke reglementen.

10.


crawl verschillende triatlon starttechnieken tuimelkeerpunt de belangrijkste reglementaire bepalingen elementaire trainingsvormen

-

verschillende basistechnieken (schakelen, sturen, remmen, versnellen, stayeren) rugscholing en houdingsbesef elementaire materieelkennis in relatie tot o fietshouding o fietsonderhoud o veiligheid o prestatie elementaire trainingsvormen

Fietsen

technische raad uitwisselen aan elkaar en elkaar stimuleren om afgesproken minimacriteria te behalen.

7.

-

-

Lopen



12.


13.


14.

het belang inzien van het dragen van aangepaste kleding en veiligheidsuitrusting (i.f.v. prestatie, veiligheid en blessurepreventie).

-

-

loopscholing: basisloopdrills elementaire materieelkennis in relatie tot o blessurepreventie o prestatie elementaire trainingsvormen


Decr. nr.

LEERPLANDOELSTELLINGEN De leerlingen kunnen

15.

het belang inzien van aangepast en goed onderhouden materieel (i.f.v. prestatie, veiligheid en blessurepreventie).

16.


17.

de gevaren, verbonden aan de triatlonbeoefening, inschatten.

18.


19.


20.


21.




23.


24.


25.


26.


27.


28.

ervaren dat de triatlon bijdraagt tot persoonlijkheidsvorming.

29.


105

LEERINHOUDEN


106

SUBVAK 16: TRIATLON-DUATLON Nr.


Timing

1.

Een prestatieverbetering nastreven door regelmatige en systematische trainingsopbouw. Richttijden (hou hierbij rekening met de beginsituatie van de individuele leerling): 400m zwemproef ste de o Jongens: 7’40” (1 jaar) – 7’30” (2 jaar) ste de o Meisjes: 7’55” (1 jaar) – 7’45” (2 jaar) 2km loopproef ste de o Jongens: 9’15” (1 jaar) – 9’00” (2 jaar) ste de o Meisjes 10’00” (1 jaar) – 9’45” (2 jaar) 1/16 Triatlon eindproef ste de o Jongens: 45’ (1 jaar) – 43’ (2 jaar) ste de o Meisjes: 50’ (1 jaar) – 48’ (2 jaar)

1 en 2

2.


1 en 2

3.


1 en 2

4.


1 en 2

5.

Oefenstof voor de verbetering van coördinatie, beweeglijkheid en ritme aanbieden, zodat de link naar andere sportdisciplines wordt gelegd.

1 en 2

6.


7.

Sport beoefenen in open lucht impliceert respect voor natuur en leefomgeving.

8.

ZWEMMEN:

9.

11.

2

1 en 2 -

een uithoudingsproef 400m crawl; een ontspannen en efficiënte zwemstijl nastreven; een uithoudingsproef 400m crawl in een egaal tempo kunnen afleggen (tempogevoel).

-

de veiligheid staat centraal tijdens fietstrainingen en op vlak van materieel- en kledijkeuze; maak met de leerlingen duidelijke afspraken.

-

er wordt extra aandacht besteed aan veiligheid, plichtsgevoel, verantwoordelijkheidsbesef, hoffelijkheid; maak met de leerlingen duidelijke afspraken.

FIETSEN:

1 en 2

LOPEN:

1 en 2


107

SUBVAK 17: WIELRENNEN Uitbreidingspakket: 100 lestijden per graad Decr. nr.


LEERINHOUDEN



snelheid verhogen tijdens duurinspanningen.

2.

technische raad uitwisselen aan elkaar en elkaar stimuleren om afgesproken minimacriteria te behalen.

3.


4.

inzicht verwerven in een foutenanalyse van het fietsen.

5.

inzicht verwerven in de sportspecifieke reglementen.

6.




8.


9.


10.

het belang inzien van het dragen van aangepaste kleding en veiligheidsuitrusting (i.f.v. prestatie, veiligheid en blessurepreventie).

11.

het belang inzien van aangepast en goed onderhouden materieel (i.f.v. prestatie, veiligheid en blessurepreventie).

12.


13.

de gevaren, verbonden aan de wielersport, inschatten.

14.


15.


16.


17.


Leerstof wielrennen 2e graad aanleren en/of inoefenen (afhankelijk van de beginsituatie van de individuele leerling) Specifiek: -

-

verschillende basistechnieken zoals schakelen, sturen, remmen, versnellen, in peloton rijden … fietshoudingstraining (rugscholing en houdingsbesef) elementaire materieelkennis in relatie tot o fietshouding o fietsonderhoud o veiligheid o prestatie elementaire trainingsvormen i.v.m. uithouding, kracht, lenigheid, snelheid

In samenwerking met de theorie LO de relatie tussen voeding en sporttrainingen opstellen van een trainingsplanning veiligheid en kennis van de wegcode bij het fietsen op de weg


Decr. nr.

LEERPLANDOELSTELLINGEN De leerlingen kunnen



19.


20.


21.


22.


23.


24.

ervaren dat wielrennen kan bijdragen tot persoonlijkheidsvorming.

25.


108

LEERINHOUDEN


109

SUBVAK 17: WIELRENNEN

Nr.


Timing

1.

Een prestatieverbetering nastreven door regelmatige en systematische trainingsopbouw. Richttijden (hou hierbij rekening met de beginsituatie van de individuele leerling):  Veldtesten op vast parcours. (Richttijden per leeftijdsgroep)

1 en 2

2.


1 en 2

3.


1 en 2

4.


1 en 2

5.

Oefenstof voor de verbetering van coördinatie, beweeglijkheid en ritme aanbieden, zodat de link naar andere sportdisciplines wordt gelegd.

1 en 2

6.


7.

Sport beoefenen in open lucht impliceert respect voor natuur en leefomgeving. (Cf. MTB tochten)

8.

FIETSEN

2

1 en 2 -

De veiligheid staat centraal tijdens fietstrainingen en op vlak van materieel- en kledijkeuze. Leer hoe in groep gereden moet worden, maak met de leerlingen duidelijke afspraken betreffende wegaanduidingen, hindernissen en obstakels op de weg … Probeer de trainingen uit te voeren op een kleine omloop (betere controle, veiligheid).


110

SUBVAK 18: WATERPOLO Uitbreidingspakket

Decr. nr.


LEERINHOUDEN




1.


Verbeteren en uitdiepen van:  passen en vangen  verschillende worpen: strekworp, slingerworp, boogbal-polsworp, achterwaartse worp

2.


 

het zwemmen met de bal doelpogingen (verschillende technieken)

3.

hun spelinzicht verbeteren en progressief meer gestructureerd spelen.



verplaatsingstechnieken met de bal

4.



5.




6.

zoeken naar, behouden en herstellen van het evenwicht in de verschillende maar toch specifieke waterpolosituaties.

   

het defensief verdedigen van een doelworp (afblokken) (actief en passief) springtechnieken (opw.,zijw., vw.,,rugw.) (stand benen – lichaam) de tegenstander onder contact en op reglementaire wijze verhinderen te scoren dekking van verdediger op aanvaller (in stilstand en beweging) juiste houding van benen en lichaam bij pressing en verdedigen op midvoor

7.




verbeteren van de zwemwegen, het instartmoment en het timen van de actie

8.

aangepaste vormen van zwemmen, werpen en lopen in verschillende situaties uitvoeren.



het verwerven van de juiste verplaatsingstechnieken zonder bal en dit aan een zo hoog mogelijke snelheid kunnen uitvoeren het zich vrijmaken na schijnbeweging en na inzwemmen

9.


10.

binnen aangepaste spelvormen van waterpolo beslissen over doelen, passen, inzwemmen of vrijzwemmen in aanval en zich positioneren tussen




Decr. nr.

111


LEERINHOUDEN

De leerlingen kunnen de aanvaller en het doel in verdediging. 11.


Groepstechniek en pré-tactiek 



13.

onveilige bewegingssituaties in het waterpolospel herkennen en gepast reageren.

14.


15.


16.




18.


19.

bewegingsvreugde ervaren in het waterpolospel.

20.


21.


22.


23.


     

spelvormen zoals 2 tegen 2, 3 tegen 3 en 4 tegen 4 waarbij de passnelheid, de pasrichting én de schijnbeweging het uitgangspunt vormen spelvormen in meerderheids- en minderheidssituaties (1><0; 2><1; 3><2; 4><3; 5><4; 6><5) het zich vrijmaken door te kruisen en te blokkeren een duidelijke en snelle overgang van aanval naar verdediging en omgekeerd) het uitdiepen van het principe halve cirkel met en zonder midvoor vanuit de individuele verdediging overschakelen naar een systeemverdediging met duidelijke afspraken het snel afwerken van een meerderheidssituatie


112

SUBVAK: WATERPOLO Nr. 1.


2.

Spelbekwaamheid De hoofdbetrachting is een ontwikkeling van de “beginners – spelbekwaamheid”. Deze omvat motorische, cognitieve – tactische én sociale attitudes, die in elke les dienen benadrukt te worden en in hun totaliteit moeten geoefend worden. De volgende attitudes (zie ook de leerinhouden) vormen de basis:  voortdurend observeren en analyseren;  permanent en vooral snel anticiperen;  samenspelend vrijzwemmen of steun geven;  een correcte techniek nastrevend;  aandacht schenken aan het speltempo en de timing van de actie(s);  een accurate en snelle overschakeling van de aanval naar de verdediging en omgekeerd;  spelbekwaamheid vereist vooral zelf – en groepsdiscipline.

3.


Timing


113

SUBVAK 19: TAEKWONDO Uitbreidingspakket

Decr. nr.


LEERINHOUDEN



Leerstof taekwondo 2e graad aanleren en/of inoefenen (afhankelijk van de beginsituatie van de individuele leerling).

1.

een gevechtshouding uitvoeren.

2.

steppen.

3.

de basistraptechnieken uitvoeren.



stilstaand

4.

een aanval en een verdediging opzetten.



huppelend ter plaatse

5.

hun verantwoordelijkheid opnemen omtrent elkaars veiligheid en afspraken en regels respecteren.

6.

zichzelf beoordelen in bepaalde bewegingssituaties.



aanvallend: schijnbewegingen + positionering

7.




verdedigend: ontwijken + positionering


Gevechtshouding:

 met verplaatsing Stepping (zich positioneren voor het plaatsen van een traptechniek):

Partneroefeningen en kampspelen: met partner en in groep.

8.

de specifieke fysieke basiseigenschappen “KLUS” ontwikkelen en onderhouden.

9.

oefenen in een geest van veiligheid en respect.



ap chagi

10.

inzien dat een goede fysieke conditie de eigen sportprestaties verhoogt.



pickyo chagi

11.




dollyo chagi

12.

onveilige bewegingssituaties in taekwondo herkennen en gepast reageren.



dwit chagi

13.




nearyo chagi

14.

zich houden aan welbepaalde regels van de houdingen rugscholing.



momdollyo chagi

15.


16.


17.


Traptechnieken: individueel, met partner, statisch en in verplaatsing, in aanval en counter

Aanvallende en verdedigende combinaties.


Decr. nr.

114


LEERINHOUDEN



1

18.

de verworven technieken koppelen aan een mentale discipline en emotionele beheersing.

19.

verschillende rollen opnemen: partner zijn, tegenspeler en scheidsrechter.

20.

hun verantwoordelijkheid opnemen omtrent elkaars veiligheid door de afspraken en regels na te leven.

21.

overleggen, afspraken maken, samenwerken in groepsverband.

22.


23.

bewegingsvreugde ervaren.

24.


25.


26.



115

SUBVAK: TAEKWONDO

Nr.


1.

Beginsituatie op school is anders dan in de club: op school primeert de veiligheid.

2.

Duidelijke afspraken maken i.v.m. dojang etiquette: groeten bij het begin en einde van de les; bij het begin van een oefening.

3.

Leerlingen maken zich typische Koreaanse woorden en afspraken eigen: geuman = stop ; jichak = starten ; joonbi = klaarstaan ; kyorugi joonbi = gevechtshouding.

4.

Typische leeractiviteiten zijn:

5.

1.

oefenen, met partner technieken eigen maken en deze automatiseren;

2.

spelen: winnen of verliezen is ondergeschikt; per 2 speels oefenen van aanvallende en verdedigende combinaties waarbij de partner kan getrapt worden;

3.

kampen (Kyorugi): Taekwondowedstrijd waarbij het resultaat primeert.

Leerlinggerichte oefenstof: traptechniek op kussens, voorbereidende kampspelen laten de leerlingen wennen aan de hardheid van de sport.

Timing


116

ALGEMENE PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN 1. Organisatorische uitgangspunten : verdeling van de lesuren over de verschillende disciplines. De school die de studierichting TSO lichamelijke opvoeding en Sport aanbiedt, doet dit vanuit een duidelijk uitgesproken visie t.a.v. sportgericht onderwijs. Autonomie van de school en een grotere keuzevrijheid in de leerplannen betekenen een grotere verantwoordelijkheid. Een goede planning van het leerproces, zowel op het niveau van de leerkrachten als op dat van de school, is onontbeerlijk. Om iedere school maximaal de kans te bieden om een specifiek schooleigen sportprofiel uit te bouwen, wordt de school zoveel als mogelijk de vrijheid gelaten om zelf te bepalen hoeveel lestijden men denkt nodig te hebben om de verplichte leerplanonderdelen te realiseren. Nogal wat randvoorwaarden hebben immers een impact hierop zoals de beschikbare sportaccommodatie, de effectieve lestijd die kan worden gegeven aan deze of gene bewegingsactiviteit, de grootte van de groep, het niveau van de groep, de specialisatie(s) van de leerkracht, … . Om praktische redenen gebeurt de indeling van dit leerplan volgens de verschillende sporten bewegingsdisciplines. Per subvak worden telkens leerplandoelstellingen, leerinhouden en pedagogischdidactische wenken geformuleerd.

Basisprincipes en tips voor het organiseren van het lestijdenpakket: 

dit leerplan is een graadsleerplan, namelijk voor het eerste en het tweede jaar van de graad;



hou rekening met 25 reële lesweken per schooljaar;



deel 1 en 2 omvat de leerplandoelen en leerinhouden van sporten bewegingsdisciplines die verplicht moeten worden aangeboden, zij worden gegeven aan alle leerlingen van de klas;



deel 3 betreft de uitbreidingspakketten, deze worden aangeboden als keuzesport(en). “keuzesport” is een discipline die door een groep leerlingen wordt gekozen afhankelijk van het aanbod van de school. De aangeboden keuzesporten kunnen enerzijds een verdieping en/of een remediëring zijn van een reeds aangeboden sport- of bewegingsdiscipline of anderzijds een geheel nieuwe sport- of bewegingsactiviteit;



de vakgroep LO en sport maakt een globaal planningsdocument voor de organisatie van dit leerplan. Op basis van dit document bewaakt de vakgroep de realisatie van de vakgebonden eindtermen LO en van de diverse leerplanonderdelen in de verschillende aangeboden sporten bewegingsactiviteiten.

Andere sporten of bewegingsdisciplines waarmee de doelstellingen van dit leerplan kunnen worden gerealiseerd, zijn mogelijk. Op dat ogenblik moet dan een aanvulling van het leerplan worden uitgewerkt en ter goedkeuring voorgelegd aan de Gemeenschapsinspectie.


117

2. Vakdidactische wenken Coïnstructie Omwille van de grote verschillen in fysieke en motorische vaardigheden van jongens en meisjes zijn de risico’s op ongevallen bij het werken met gemengde groepen groter. In deze lessen moet er extra aandacht besteed worden aan de veiligheid. Indien er om organisatorische redenen niet voldoende kan gedifferentieerd worden is het lesgeven aan gemengde groepen niet verantwoord. Voor sommige leerstofonderdelen worden voor jongens en meisjes afzonderlijke leerinhouden voorzien. De streefdoelen en de criteria zijn aangepast aan jongens en meisjes.

Lessenrooster Een evenwichtige spreiding van de lessen LO en sport over de gehele schoolweek en een verantwoorde inpassing in het lessenrooster zijn aan te bevelen. Recuperatie na fysieke inspanningen moet voorzien worden. Om veiligheidsredenen (risicobeheersing, blessures, …) kunnen 3 lestijden sport na elkaar niet.

Medische attesten Uiteraard zouden hier geen “welwillendheidsattesten” mogen voorkomen en langdurige attesten zijn hier eerder uitzondering dan regel. Sinds een paar jaar bestaat er een alternatief doktersattest voor de les L.O. Alhoewel het veralgemeend gebruik van dit attest niet verplichtend is, zijn er toch al heel wat huisartsen die dit toepassen. Maak je leerlingen hierop attent. Stimuleer hen om bij de behandelende arts hiernaar te vragen. Een samenwerking met het CLB is belangrijk. “Selectieve vrijstellingen” zijn hier een must (lees in dit verband de omzendbrief SO 65 van 25/6/99 pag. 4). Individueel moet de ernst van de kwetsuur nagekeken worden en kan er een individueel oefenprogramma worden opgesteld (bijv. in samenspraak met een kinesist). Bij een medisch attest voor korte duur probeert men de leerling zoveel mogelijk te betrekken bij de les door het geven van logistieke taken zoals materiaalverantwoordelijke, (helpen) en bijstaan, observatieopdrachten, scheidsrechteropdrachten. Indien een fysieke activiteit niet mogelijk is krijgen de leerlingen een zinvolle theoretische opdracht. Deze theoretische verwerking kan gericht zijn op trainingstechnieken, gezondheid, actuele problematiek in verband met sport e.d. De neerslag van deze theoretische benadering van de sportlessen moet ook terug te vinden zijn in de schoolagenda (vervangingstaken bij de vrijstelling van de les LO). Belangrijk! Vervangtaken moeten steeds zo goed als mogelijk aansluiten bij de nagestreefde lesdoelen, de leerplandoelstellingen en de vakgebonden eindtermen lichamelijke opvoeding. Immers, lichamelijke opvoeding is een vak van de basisvorming! Hiervoor werden minimale eindtermen uitgeschreven waaraan alle leerlingen moeten voldoen, ook leerlingen die niet actief kunnen deelnemen aan de lessen. Alle leerlingen uit eenzelfde klas moeten ook op een eenduidige wijze worden geëvalueerd. Indien de medische attesten echter voor een volledig schooljaar zouden gelden stellen zich problemen om een A-attest of een diploma in de studierichting uit te reiken. Het is aan te bevelen dat de school hiervoor specifieke richtlijnen opstelt en duidelijke afspraken maakt met alle betrokken partijen. Een heroriëntering van de leerling kan immers nodig zijn.


118

Geïntegreerde Werkperiodes (GWP) Aan een GWP zijn bijzondere didactische en sociale waarden verbonden. Het is een interessante werkvorm om zelfstandigheid, zelfredzaamheid, de interne communicatie en de samenwerking te verbeteren. Fysieke uitdagingen, enge fysieke confrontaties, exploratie van natuurlijke milieus stimuleren groepsdynamische processen: vertrouwen, positieve druk van de groep, samen een oplossing zoeken, samen tot actie overgaan, dank zij de groep iets lukken, grenzen verleggen. Het versterkt de groepscohesie in grote mate. In het kader van de opleiding is de organisatie van een GWP ten zeerste aan te bevelen.

Belang van netwerking De school heeft een maatschappelijke rol te vervullen. De sportspecifieke visie van een school met een studiegebied sport zal proberen om optimaal gebruik te maken van de geboden kansen binnen het kader van de brede school en meer specifiek als “brede sportieve school”. Hierbij is de relatie school – sportclub – gemeente van fundamenteel belang.


119

3. De leerkracht lichamelijke opvoeding 3.1 Administratieve richtlijnen en documenten Agenda en lesvoorbereiding van de leerkracht Een behoorlijk ingevuld agenda bevat de nodige informatie zoals lesuur, klas, lesonderwerp en lesdoelstelling. De lesvoorbereiding is een werkdocument en geen administratieve plichtpleging. Doelgericht handelen vereist dat men niet improviseert. Het is noodzakelijk om over de les nagedacht te hebben. Een geschreven document is zeker aangewezen. Vooral het noteren van de organisatie en het didactisch handelen is belangrijk.

Jaarvorderingsplan - Deelschoolwerkplan LO

Een goed plan is simpel en zinvol. Het is tijden energiebesparend. Het moet een gepaste vrijheid toelaten. Het jaarvorderingsplan is een werkdocument van de leerkracht met als doel het leerplan concreet te verwerken met de concrete klassengroep. Het is een basiselement in de planning per klas en is de concrete uitwerking van de schoolafspraken i.v.m. de verticale leerlijnen voor LO en sport. Uiteraard is het in overeenstemming met het leerplan. Alle doelstellingen moeten gerealiseerd worden. Doelstellingen voor het ontwikkelen van motorische competenties, een gezonde en veilige levensstijl, het zelfconcept en het sociaal functioneren moeten op een evenwichtige manier aan bod komen. Ook attitude gebonden doelstellingen kunnen op een planmatige manier nagestreefd worden. Men kan bijvoorbeeld onderwerpen groeperen zodat een gedraging planmatig nagestreefd wordt. Bijv.:gedurende een bepaalde periode is de keuze van de discipline en de oefenstof gericht op het elkaar helpen en zich dienstvaardig opstellen. Jaarvorderingsplan :        

realistisch en haalbaar: rekening houden met de schoolkalender; gebaseerd op de verticale leerlijnen voor LO en Sport van de school; gestructureerd per maand en per discipline; leerinhouden concreet vermelden; na te streven attitudes per afgebakend geheel aangeven; de vorderingen (behandelde leerstof) op hetzelfde formulier aanbrengen; planning van de productevaluatie (zie evaluatievormen); vermeld het leerplannummer.

Iedere leerkracht heeft de vrijheid het jaarplan persoonlijk te concretiseren rekening houdend met voorgaande principes. Afspraken met de collega's zijn noodzakelijk.

Het deelschoolwerkplan lichamelijke opvoeding is een neerslag van de totale visie die de leerkrachten LO hebben op hun vak en hoe ze die in hun school denken te verwezenlijken. Het is de vakgroep die het deelschoolwerkplan maakt aangepast aan de mogelijkheden van de school en rekening houdend met de pedagogisch-didactische wenken van het leerplan. Hierin zijn ook de verticale leerlijnen voor LO en Sport evenals de VOET-gerelateerde leerlijnen LO opgenomen.


120

Veiligheidscontrolelijsten

Sportmateriaal moet regelmatig onderhouden en gecontroleerd worden. Het gebruik van veiligheidscontrolelijsten voor de vaststelling van de tekorten aan de materiële uitrusting zijn aan te bevelen. (zie bibliografie: Inspiratiehandboek VLOR)

Evaluatieschrift

Het evaluatieschrift is een essentieel document. Het moet volgende elementen bevatten: - resultaten van de deelproeven per discipline; - observaties i.v.m. de permanente evaluatie; - aantekeningen i.v.m. attitudes; - eventuele remediëring; rapportcijfer en de commentaar op het rapport; aanwezigheidslijst van de leerlingen; aanwezigheidslijst van de oudercontacten. Wij verwijzen naar de rubriek Evaluatie

3.2 Taak van de leerkracht lichamelijke opvoeding Vakgroepwerking

In de vakgroep overleggen de leerkrachten met elkaar, maken plannen en afspraken, stellen de verticale leerlijnen voor LO en Sport op. Vakgroepwerking is onmisbaar voor een effectieve, efficiënte en motiverende werking. De constructie van het leerplan met keuzemogelijkheden en de schooleigen invulling vragen overleg en planning. Planning veronderstelt gerichtheid op resultaat. De vakgroep bespreekt de leerinhouden, hoeveel tijd er aan de verschillende disciplines besteed wordt gespreid over de twee leerjaren, aan jongens en meisjes, en in welke volgorde. Horizontale en verticale samenhang vraagt coördinatie. Individuele jaarplannen kunnen tot schoolgebonden jaarplannen uitgroeien. Evaluatie, remediëring en rapportering kunnen best volgens een gezamenlijk stramien gebeuren. Leerlingenbegeleiding, attitudevorming, vakoverschrijdende doelstellingen ...zijn aandachtspunten die door de leerkracht L.O. kunnen nagestreefd worden en die het best in overleg met de collega’s worden uitgewerkt. Het vastleggen van de afspraken in een deelschoolwerkplan L.O. is een efficiënte werkwijze. Als geen ander is de vakgroep het forum bij uitstek om het beschikbare urenpakket L.O. te verdelen rekening houdend met de specialiteit(en) en vereiste bekwaamheidsdiploma’s van de individuele leden van de groep, de accommodatie, eventuele lesopdrachten in andere scholen, de verticale of horizontale samenzettingen, enz… . Constructieve voorstellen zullen een dankbare hulp blijken voor de directie en de maker(s) van het lesrooster. Op die manier is ons werk in de vakgroep een middel om het onderwijs voor onze leerlingen beter te maken, onze school een betere uitstraling te geven en daar worden we uiteindelijk als leraar ook allemaal beter van. Een vakvergadering moet degelijk voorbereid worden en vertrekken van een agenda. De functie van de vakverantwoordelijke moet goed worden afgebakend zodat hij zowel door de groep als door de directie erkend en gemandateerd wordt.


121

Nascholing Het beroep van leraar is de laatste jaren veel complexer en veeleisender geworden. Vakkennis is lang geen statisch gegeven meer, didactiek al evenmin. In de eindtermen worden nieuwe disciplines opgenomen. Bovendien wordt van de leraar verwacht dat hij of zij actief deelneemt aan het schoolgebeuren, jongeren opvangt en begeleidt, communiceert met ouders, inspeelt op wat leeft in de samenleving. Elke leerkracht heeft de verantwoordelijkheid om de nieuwe didactische ontwikkelingen te volgen en zich bij te scholen, ook buiten de lestijden.


122

4. Vakoverschrijdende eindtermen (VOET) Wat en waarom? Vakoverschrijdende eindtermen1 (VOET) zijn minimumdoelen die, in tegenstelling tot de vakgebonden eindtermen, niet specifiek behoren tot een vakgebied, maar door meerdere vakken en/of vakoverschrijdende onderwijsprojecten worden nagestreefd. De VOET geven scholen de opdracht om jongeren te vormen tot de actieve burgers van morgen! Zij moeten jongeren in staat stellen om die sleutelcompetenties te verwerven die een zinvolle bijdrage leveren aan het uitbouwen van een persoonlijk leven en aan de opbouw van de samenleving. Het ordeningskader van de VOET bestaat uit een samenhangend geheel dat deels globaal en deels per graad geformuleerd wordt.

Globaal: 

een gemeenschappelijke stam met 27 sleutelvaardigheden Deze gemeenschappelijke stam is een opsomming van vrij algemeen geformuleerde eindtermen, los van elke context. Ze zijn toepasbaar in alle opvoedings- en onderwijsactiviteiten van de school. Ze kunnen, afhankelijk van de keuze van de school, in samenhang met alle andere vakgebonden of vakoverschrijdende eindtermen worden toegepast;



zeven maatschappelijk relevante toepassingsgebieden of contexten:

       Per graad:

lichamelijke gezondheid en veiligheid, mentale gezondheid, sociorelationele ontwikkeling, omgeving en duurzame ontwikkeling, politiek-juridische samenleving, socio-economische samenleving, socioculturele samenleving.



leren leren,



ICT in de eerste graad,



technisch-technologische vorming in de tweede en derde graad ASO.

Een zaak van het hele team De VOET vormen een belangrijk onderdeel van de basisvorming van de leerlingen in het secundair onderwijs. Om een brede en harmonische basisvorming te waarborgen moeten de eindtermen van de gemeenschappelijke stam, contexten, leren leren, ICT en technisch-technologische vorming in hun samenhang behandeld worden. Het is de taak van het team om - vanuit een visie en een planning vakgebonden en vakoverschrijdende eindtermen te combineren tot zinvolle gehelen voor de leerlingen. Door de globale formulering krijgen scholen meer autonomie bij het werken aan de vakoverschrijdende eindtermen, waardoor de school meer mogelijkheden krijgt om het eigen pedagogisch project vorm te geven. Het team zal keuzes en afspraken moeten maken over de VOET. De globale formulering over de graden heen betekent niet dat alle eindtermen in alle graden moeten aan bod komen, dit zou een onbedoelde verzwaring van de inspanningsverplichting tot gevolg hebben. Bij het maken van de keuzes wordt verwacht dat elke graad in elke school een redelijke inspanning doet ten opzichte van het geheel van de VOET, rekening houdend met wat in de andere graden aan bod komt. Doordat de VOET niet louter graadgebonden zijn, krijgt de school/scholengemeenschap de mogelijkheid om een leerlijn over de graden heen uit te werken.

1

In de eerste graad B-stroom spreekt men over vakoverschrijdende ontwikkelingsdoelen (VOOD). Aangezien zowel VOET als VOOD na te streven zijn, beperken we ons in de tekst tot de term VOET, waarbij we zowel naar het begrip vakoverschrijdende eindtermen als vakoverschrijdende ontwikkelingsdoelen verwijzen.


123

5. Het open leercentrum en de ICT-integratie Het gebruik van het open leercentrum (OLC) en de ICT-integratie past in de totale visie van de school op leren en op het werken aan de leervaardigheden van de leerlingen. De inzet en het gebruik van ICT en van het OLC zijn geen doel op zich maar een middel om het onderwijsleerproces te ondersteunen. Door de snelle evolutie van de informatietechnologie volgen nieuwe ontwikkelingen in de maatschappij elkaar in hoog tempo op. Kennis en inzichten worden voortdurend verruimd. Er komt een enorme hoeveelheid informatie op ons af. De school zal de leerlingen moeten leren hier zinvol en veilig mee om te gaan. Zelfstandig kunnen werken, in staat zijn eigen initiatieven te ontplooien en over het vermogen beschikken om nieuwe ideeën en oplossingen in samenwerking met anderen te ontwikkelen, zijn essentieel. Voor het onderwijs betekent dit een ingrijpende verschuiving: minder aandacht voor de passieve kennisoverdracht en meer aandacht voor de actieve kennisconstructie binnen de unieke ontwikkeling van elke leerling. Die benadering nodigt leraren en leerlingen uit om voortdurend met elkaar in dialoog te treden, omdat je de ander nodig hebt om te kunnen leren. Het traditionele beeld van onderwijs zal steeds meer verdwijnen en veranderen in een dynamische leeromgeving waar leerlingen in eigen tempo en in wisselende groepen onderwijs zullen volgen. Dergelijke leerprocessen worden bevorderd door gebruik te maken van het OLC en van ICT-integratie als onderdeel van deze rijke gedifferentieerde leeromgeving. Het open leercentrum als krachtige leeromgeving Een open leercentrum (OLC) is een ruimte waar leerlingen, individueel of in groep, zelfstandig, op hun eigen tempo en op hun eigen niveau kunnen leren, werken en oefenen. Om een krachtige leeromgeving te zijn, is een open leercentrum 

uitgerust met voldoende didactische hulpmiddelen,



ter beschikking van leerlingen op lesmomenten en daarbuiten,



uitgerust in functie van leeractiviteiten met pedagogische ondersteuning.

In ideale omstandigheden zou de ganse school een open leercentrum kunnen zijn. In werkelijkheid kan in een school echter niet op elke plaats en op elk moment een dergelijke leeromgeving gewaarborgd worden. Daarom kiezen scholen ervoor om een aparte ruimte als OLC in te richten om zo de leemtes in te vullen. Voor de meeste leeractiviteiten volstaat een klaslokaal of informaticalokaal. Wanneer is het echter nuttig om over een OLC te beschikken? 

Bij een gedifferentieerde aanpak waarbij verschillende leerlingen bezig zijn met verschillende leeractiviteiten, kan het klaslokaal op vlak van zowel ruimte als middelen niet meer als enige leeromgeving voldoen. Dit is zeker het geval bij begeleid zelfstandig leren, vakoverschrijdend leren, projectmatig werken ... Vermits leerlingen bij deze leeractiviteiten een zekere vrijheid krijgen in het plannen, organiseren en realiseren van het leren, is de beschikbaarheid van extra ruimte en middelen soms noodzakelijk.



Het leren van leerlingen beperkt zich niet tot de eigenlijke lestijden. Voor sommige opdrachten moeten zij beschikken over aangepaste leermiddelen buiten de eigenlijke lestijden. Niet iedereen heeft daar thuis de mogelijkheden voor. In functie van gelijke onderwijskansen, lijkt het zinvol dat een school ook momenten buiten de lessen voorziet waarop leerlingen van een OLC gebruik kunnen maken.

Om hieraan te voldoen, beschikt een OLC minimaal over volgende materiële mogelijkheden: 

ruim lokaal met een uitnodigende inrichting die een flexibele opstelling toelaat (bijv. eilandjes om in groep te werken);



ICT: computers met internetverbinding, printmogelijkheid, oortjes, microfoons …



digitaal leerplatform waar alle leerlingen toegang toe hebben;



materiaal waarvan de vakgroepen beslissen dat het moet aanwezig zijn om de leerlingen zelfstandig te laten werken/leren (software, papieren dragers …) en dat bewaard wordt in een openkastsysteem;




124

kranten en tijdschriften (digitaal of op papier).

In het ideale geval is er nog een bijkomende ruimte beschikbaar (liefst ook met ICT-mogelijkheden) die zowel kan gebruikt worden als ‘stille’ ruimte of juist omgekeerd om bijvoorbeeld leerlingen presentaties te laten oefenen (de grote ruimte is in dat geval de stille ruimte) of voor groepswerk (discussiemogelijkheid). Op organisatorisch vlak is het van belang dat met het volgende rekening wordt gehouden: 

het OLC wordt bij voorkeur gebruikt voor werkvormen en activiteiten die niet in het vaklokaal kunnen gerealiseerd worden;



het is belangrijk dat bij een leeractiviteit begeleiding voorzien wordt. Deze begeleiding kan zowel gebeuren door de actieve aanwezigheid van een leraar als ook ‘van op afstand’ door middel van gerichte opdrachten, stappenplannen, studietips …;



het OLC is toegankelijk buiten de lesuren (bijv. tijdens de middagpauze, een bepaalde periode voor en/of na de lesuren).

Voor het welslagen is het aan te bevelen dat een OLC-beheerder aangesteld wordt. Deze beheerder zorgt o.a. voor inchecken, bewaren van orde, beheer van het materiaal en praktische organisatie en wordt bijgestaan door een ICT-coördinator voor de technische aspecten. Door het specifieke karakter van het OLC is deze ruimte bij uitstek geschikt voor de realisatie van de ICTintegratie binnen de vakken maar deze integratie mag zich niet enkel tot het OLC beperken. ICT-integratie als middel voor kwaliteitsverbetering Onder ICT-integratie verstaan we het gebruik van informatie- en communicatietechnologie ter ondersteuning van het leren. ICT-integratie kan op volgende manieren gebeuren: 

Zelfstandig oefenen in een leeromgeving Nadat leerlingen nieuwe leerinhouden verworven hebben, is het van belang dat ze voldoende mogelijkheden krijgen om te oefenen bijvoorbeeld d.m.v. specifieke pakketten. De meerwaarde van deze vorm van ICT-integratie kan bestaan uit: variatie in oefenvormen, differentiatie op het vlak van tempo en niveau, geïndividualiseerde feedback, mogelijkheden tot zelfevaluatie.



Zelfstandig leren in een leeromgeving Een mogelijke toepassing is nieuwe leerinhouden verwerven en verwerken, waarbij de leerkracht optreedt als coach van het leerproces (bijvoorbeeld in het open leercentrum). Een elektronische leeromgeving (ELO) biedt hiertoe een krachtige ondersteuning.



Creatief vormgeven Leerlingen worden uitgedaagd om creatief om te gaan met beelden, woorden en geluid. De leerlingen kunnen gebruik maken van de mogelijkheden die o.a. allerlei tekst-, beelden tekenprogramma’s bieden.



Opzoeken, verwerken en bewaren van informatie Voor het opzoeken van informatie kunnen leerlingen gebruik maken van o.a. cd-roms, een ELO en het internet. Verwerken van informatie houdt in dat de leerlingen kritisch uitmaken wat interessant is in het kader van hun opdracht en deze informatie gebruiken om hun opdracht uit te voeren. De leerlingen kunnen de relevante informatie ordenen, weergeven en bewaren in een aangepaste vorm.



Voorstellen van informatie aan anderen Leerlingen kunnen informatie aan anderen meedelen of tonen met behulp van ICTondersteuning met tekst, beeld en/of geluid onder de vorm van bijvoorbeeld een presentatie, een website, een folder …



Veilig, verantwoord en doelmatig communiceren Communiceren van informatie betekent dat leerlingen informatie kunnen opvragen of verstrekken aan derden. Dit kan via e-mail, internetfora, ELO, chat, blog …




125

Adequaat kiezen, reflecteren en bijsturen De leerlingen ontwikkelen competenties om bij elk probleem verantwoorde keuzes te maken uit een scala van programma’s, applicaties of instrumenten, al dan niet elektronisch. Daarom is het belangrijk dat zij ontdekken dat er meerdere valabele middelen zijn om hun opdracht uit te voeren. Door te reflecteren over de gebruikte middelen en door de bekomen resultaten te vergelijken, maken de leerlingen kennis met de verschillende eigenschappen en vooren nadelen van de aangewende middelen (programma’s, applicaties …). Op basis hiervan kunnen ze hun keuzes bijsturen.


126

MINIMALE MATERIËLE VEREISTEN2 Specifieke richtlijnen

Scholen zijn verplicht ervoor te zorgen dat ze gebruik kunnen maken van accommodaties die voldoen om de leerplandoelstellingen en de leerplaninhouden voor het vak lichamelijke opvoeding en sport te realiseren en deze ook effectief te gebruiken. De basisuitrusting voor lichamelijke opvoeding bestaat uit een overdekte vrije ruimte met een aangepaste bevloering en voorzien van de nodige didactische uitrusting. Het geheel wordt aangevuld met buitenterreinen alsook met een leslokaal (bij voorkeur vast) voor de theoretische vakken LO + de mogelijkheid tot het gebruik van ICT apparatuur.

1.

Infrastructuur

Sporthal - zwembad - buitenterreinen

2. Didactische uitrusting Vast materieel sportramen en /of wandrek, rekstokken, balken, damesbrug, herenbrug, basketbaldoelen, handbaldoelen, voetbaldoelen (binnen en /of buiten), minivoetbaldoelen, volleybalinstallatie. Los materieel plinten, bokken, wedstrijdspringplanken, verstelbare olympische balk, minitrampoline(s), valmatten (veilige landingsmatten), lange matten, kleine antislipmatten (1/4lln.), Zweedse banken, staanders voor hoogspringen, hartslagmeters, chrono, meetlint, degelijke “up to date” muziekinstallatie

2

-

Inzake veiligheid is de volgende wetgeving van toepassing: Codex, ARAB, AREI, Vlarem.

Deze wetgeving bevat de technische voorschriften die in acht moeten genomen worden m.b.t.: -

de uitrusting en inrichting van de lokalen; de aankoop en het gebruik van toestellen, materiaal en materieel.

Zij schrijven voor dat: duidelijke Nederlandstalige handleidingen en een technisch dossier aanwezig moeten zijn; alle gebruikers de werkinstructies en onderhoudsvoorschriften dienen te kennen en correct kunnen toepassen; de collectieve veiligheidsvoorschriften nooit mogen gemanipuleerd worden; de persoonlijke beschermingsmiddelen aanwezig moeten zijn en gedragen worden, daar waar de wetgeving het vereist


127

Klein materiaal verschillende soorten ballen /pluimen voor de verschillende balsporten /terugslagsporten (1b./2lln.), foamballen, medecinballen, kogels, speren, discussen, horden, rackets, paletten (terugslagsporten), toversnoeren (elastische springlijn), springtouwen, hoepels, ballen, verkeerskegels, partijvestjes, zwemplankjes, pull-buoy, handpaddels, zwemvliezen. Om leerplandoelstellingen in optimale omstandigheden te kunnen realiseren is een uitbreiding van deze minimale vereisten, zowel qua ruimte als didactische uitrusting, wenselijk. Specifieke sportuitrusting vereist voor het geven van de sporten uit de uitbreidingspakketten werd niet in deze minimale lijst opgenomen. Het spreekt voor zich dat de minimale vereisten voor het beoefenen van de sporten uit de uitbreidingspakketten voorhanden is wanneer deze keuzemogelijkheid aan de leerlingen wordt aangeboden. De leerkrachten LO moeten desgewenst gebruik kunnen maken van een informaticalokaal.


128

EVALUATIE Het evaluatiesysteem is geëvolueerd van een zuiver selectiesysteem naar een evaluatieproces. Behalve beoordelen (meten) moet evaluatie ook informatie bieden voor begeleiding en oriëntering van de leerling. observeren -- interpreteren--registreren--beoordelen--rapporteren--remediëren De evaluatie moet relevant, betrouwbaar, transparant en efficiënt zijn. 

Relevant

: de proef meet wat men beoogt te meten



Betrouwbaar

: objectieve beoordeling



Transparant

: duidelijkheid van wat en hoe geëvalueerd wordt



Efficiënt

: moet in relatief korte tijd de maximale informatie verschaffen

De studierichting LO en Sport heeft een heel eigen karakter. De groepen zijn vaak zeer heterogeen qua specifieke vaardigheid per discipline. Een intensieve permanente begeleiding en remediëring is noodzakelijk.

1. Evaluatievormen a. Productevaluatie: examen

Bedoeling is na te gaan of de leerling voldaan heeft aan de leerplandoelstellingen. De productevaluatie is een eindproces en moet een representatief beeld geven over alle leerdomeinen. Het is de synthese van de evaluaties van elk afgewerkt leerstofpakket binnen een discipline en in een bepaalde periode. Men meet de fysieke en de psychomotorische eigenschappen. De permanente evaluaties van de gezonde en veilige levensstijl, het zelfconcept en het sociaal functioneren worden verrekend in het totaalcijfer. Een goede evaluatie is een geheel waarin de beoordelingen van de drie doelstellingsdomeinen aan bod komen. De leerlingen weten vooraf waarover de proef gaat en weten hoe de prestaties beoordeeld worden. Vervangtaken ( bij niet-actieve deelname aan de les LO wegens doktersattest): Het cijfer wordt toegekend volgens vooraf bepaalde criteria. Ook hier is het best om samen met de collega's te overleggen. In het rapport en in het procesverbaal van de klassenraad wordt gemeld indien de evaluatie betrekking heeft op een vervangtaak.

b. Procesevaluatie: dagelijks werk Een permanente beoordeling wijst erop dat leerlingen tijdens het leerproces geïnformeerd worden over hun vorderingen en de kans krijgen hun tekorten te verhelpen. Het vaststellen van de beginsituatie van elke leerling is een essentieel onderdeel in deze procesevaluatie. De manier waarop de leerlingen werken aan hun tekorten om hun resultaat te verbeteren, is belangrijk. Remediëring is een essentieel onderdeel van goed lesgeven en moet de kans bieden om te verhelpen aan de tekorten. Dit gebeurt door een degelijke binnenklas-differentiatie tijdens de les. Naast fysieke en motorische prestaties houdt men ook rekening met de kennis en de ingesteldheid van de leerlingen m.b.t. gezonde en veilige levensstijl, het zelfconcept en het sociaal functioneren. Vervangtaken: hiervoor gelden dezelfde principes afhankelijk van de aard van de taak.


129

2. Evaluatiemiddelen De middelen zijn afhankelijk van wat men wil meten, de aard van het vak en /of de discipline, de criteria die men voorop stelt. korte mondelinge beurten; korte en /of langere schriftelijke beurten; praktische proeven; observatieprotocols; tests: fysieke tests kunnen zinvol zijn, maar moeten zorgvuldig gehanteerd worden; scorekaarten; vorderingsboekjes; omloopvormen. Tijdverlies en overvloedig meten moet echter vermeden worden.

3. Evaluatiecriteria Ouders en leerlingen verwachten duidelijke informatie over het tot stand komen van het cijfer. Men legt vooraf de criteria vast waaraan een uitvoering of een gedrag moet voldoen. Leerlingen willen ingelicht worden over de manier waarop geëvalueerd wordt: wanneer is een prestatie goed? Daar de reële beginsituatie bij jongens en meisjes verschillend is alsook het leerproces zal men hiermede rekening moeten houden bij de evaluatie. Naargelang de discipline kunnen andere accenten gelegd worden.

Fysieke competenties Scores of cijfers krijgen maar betekenis als ze vergeleken worden met een referentiepunt of norm. Hiervoor bestaan drie mogelijkheden: -

de groep,

-

een vooraf bepaald criterium (tabel),

-

de leerling zelf (eigen beginsituatie).

Coördinatie binnen de vakgroep is ook hier belangrijk.

Motorische competenties Men selecteert een aantal aandachtspunten die noodzakelijk zijn om een opdracht adequaat te kunnen uitvoeren. Voor individuele motorische activiteiten kan de methode, gebruikt tijdens turnwedstrijden, in overweging genomen worden. Voor ploegsporten is het beheersen van een minimum aan motorische vaardigheden nodig om tot spel te kunnen komen. Verder wordt het adequaat handelen binnen de spelsituatie (voorzien in het leerplan) geobserveerd en geëvalueerd.


130

Cognitieve competenties Mondelinge beurten en korte schriftelijke toetsen: worden vooraf niet aangekondigd. Herhalingstoetsen worden best vooraf aangekondigd en vooraf ingeschreven in de agenda van de leerling. Schriftelijke examens houden een productevaluatie in. Het is vanzelfsprekend dat de basisdoelstellingen van het leerplan geëvalueerd worden. Een exemplaar van de gestelde vragen met aanduiding van de puntenverdeling wordt samen met de verbeterde examenkopijen in het archief bewaard. Dit exemplaar wordt tevens aangevuld met een nietabsolute modeloplossing (de leerling kan terecht een andere oplossingsmethode gebruiken) of met een opsomming van aandachtspunten die aanwezig moeten zijn voor oplossingen op open vragen en taken. De leerlingen hebben het recht om na de proeven de modeloplossing in te zien. Ook hebben zij het recht, op hun vraag, om hun gecorrigeerde examen in te zien. Voor de examens worden met de leerlingen duidelijke afspraken gemaakt over het verloop van het examen. Om achteraf discussie te vermijden zorgt men ervoor dat de leerlingen beschikken over: -

een duidelijk beeld van wat van hen verwacht wordt;

-

de vragen en de opdrachten die reeds zijn voorgekomen gedurende het didactisch proces;

-

een schriftelijk overzicht van de voor het examen te kennen leerstof;

-

een geschreven mededeling waarin staat welke informatiebronnen en welk materiaal zij mogen /moeten meebrengen op het examen;

-

een blad met vragen om overschrijffouten te vermijden.

Bij het beoordelen van 'attitudes' houdt men rekening met aandachtspunten voor een gezonde en veilige levensstijl, het zelfconcept en het sociaal functioneren. Gedragingen (attitudes) zijn niet exact meetbaar. Door permanente observatie probeert men een idee te krijgen over het gedrag. Relevant gedrag wordt geregistreerd. Men formuleert ook hier een beperkt aantal aandachtspunten. Men observeert of een bepaald gedrag dikwijls, soms of nooit voorkomt, bijvoorbeeld: -

kledij in orde; veilig helpen van medeleerlingen; volharden en eigen grenzen verleggen; zich houden aan veiligheidsvoorschriften, afspraken en regels; aandacht voor eigen veiligheid en die van anderen; spontaan helpen; geeft geen negatieve commentaar op medeleerlingen.

Het gebruik van een driepuntenschaal (+; +/-; -) als codering is een goed middel, een beoordeling (kwaliteitsniveau) op grond van de codes, bijvoorbeeld. - goed (+++), - ruim voldoende (++), - voldoende (+), - voldoende met leemten (+/-), - onvoldoende (-). Nadien kan men een cijfer verbinden aan het kwaliteitsniveau (bijvoorbeeld voldoende = 6).


131

4. Remediëren Om te remediëren moet men: -

tekorten vaststellen en rapporteren via de agenda, de oorzaken van de tekorten opsporen, nakijken hoe deze tekorten kunnen weggewerkt worden.

Remediëren betekent dat men zoekt naar een oplossing voor het probleem. Leeraanwijzingen geven bij fouten, differentiëren volgens niveau en eenvoudiger situaties aanbieden zijn noodzakelijk. Het bijhouden van een document (bijv. evaluatiefiche per leerling) om de jaarevolutie te kunnen volgen is een nuttig instrument.

5. Rapporteren Op geregelde tijdstippen zicht hebben over hoever men staat, is zowel voor de leerling als voor de leraar noodzakelijk. Met geheime beoordelingen kan men de leerling niet verbeteren. Leerlingen verwachten een doorzichtige en gemotiveerde beoordeling: de prestaties worden met de leerlingen besproken. Een combinatie van een cijfer met een omschrijving is een goede oplossing. Bij een uitgestelde proef moeten de inhoud en de modaliteiten gekend zijn door de leerling.


132

BIBLIOGRAFIE 1. BOEKEN Algemeen ANDERSON, B., De stretchingmethode, Utrecht, Luiting ARMSTRONG, N., Active Living from school to community, University of Exeter 1996, Tijdschrift voor Lichamelijke Opvoeding, 165, 1996, p. 3-5 BEHETS, D., GANTOIS, J., Leermiddelen en werkvormen in de lichamelijke opvoeding, Acco 2003, ISBN 90334-5373-8

BOLSSENS, L., Elementaire trainingsleer, PVLO 2002, ISBN 90 70870 49 5 BORMS, J., PION, J., VAN ASSCHE, E., Eurofit Remediëring, BLOSO, Commissariaat generaal voor de bevordering van de lichaamsontwikkeling, de sport en de openluchtrecreatie, 1994. DE JONG, F., Sportschoenen als blessurepreventie, ISBN 90 06764420 DE KNOP, P., Op weg naar een verantwoord jeugdsportbeleid, BLOSO Jeugdsportcampagne, Koning Boudewijnstichting, 1992 DE KNOP, P., VAN PUYMBROECK, L., DE MARTELAER, K., THEEBOOM, M., Organisatie van sportieve evenementen, ISBN 90-70870-16-9

DE KONING, J., SAVELSBERGH, G., Stilstaan bij bewegen ,VU Amsterdam ISBN 9021597306 DUFOUR, W., 4000 Conditieoefeningen voor thuis, school en club, Sint-Amandsberg/Gent, Publicatiefonds voor Lichamelijke Opvoeding, 1986. GREGOIRE, L., Functionele anatomie van de mens, Spruyt, Van Mantegem en De Boes b.v., Leiden, 1996 KLOOSTERBOER, T., Elementaire trainingsleer en trainingsmethoden , Uitgeverij De Vrieseborgh, DA Haarlem, ISBN 90 60764099 LEPER, R., SCHIEPERS, M., DEHAENE, E., Van samenwerkend leren tot zelfstandig leren, Acco 1998 LEPER, R., SCHIEPERS, M., DEHAENE, E., Betrokkenheid in de les lichamelijke opvoeding, Acco 1999 LEPER, R., SCHIEPERS, M., DEHAENE, E., Anders evalueren in de les lichamelijke opvoeding, Acco 2000 SIEGFRIED, Het menselijk lichaam voor dummies, Addison Wesley, ISBN 90 43008095 VRIJENS, J., BOURGOIS, J., LENOIR, M., DELECLUSE. C., MEEUSEN, R., PHILLIPAERTS, R., WITVROUW, E., Basis voor Verantwoord Trainen, Monografie voor LO nr. 47, Sint-Amandsberg/Gent, Publicatiefonds voor Lichamelijke Opvoeding, 2011, ISBN 9789070870652


133

Atletiek ZINTL, F., Basisprincipes, methodes en trainingsbegeleiding, Uitgeverij De Vrieseborch, DA Haarlen Edition Leichtatletik BAND - Ramentrainingsplan für das Grundlagentraining - Ramentrainingsplan für das Aufbautraining : Sprint - Ramentrainingsplan für das Aufbautraining : Lauf - Ramentrainingsplan für das Aufbautraining : Sprung - Ramentrainingsplan für das Aufbautraining : Wurf - Ramentrainingsplan für das Aufbautraining : Mehrkampf - Ramentrainingsplan für das Aufbautraining : Grundprinzipien Uitgave Duitse Atletiekbond, Uitgever Meyer en Meyer , Aachen Badminton DELAERE, L., VAN DER AERSCHOT, H., Initiator/jeugdsportbegeleider Badminton, Brussel, BLOSO, 1995. VAN BOGAERT, G., VAN DE VIJVER, G., Badminton - meer dan een pluimpje slaan, Brussel, GSF, 1996 (Sint-Amandsberg/Gent, Publicatiefonds voor Lichamelijke Opvoeding). VAN DAMME, J., Cursus Trainer B Vlaamse Trainersschool, Brussel, BLOSO-VBL, 1995. Basketbal MERTENS, B., De voorwaardelijke vereenvoudiging van de basketballeergang, Tijdschrift voor Lichamelijke Opvoeding - Theorie,Praktijk, 115, 1988, p. 15, 37-45 MERTENS, B., Initiator/jeugdsportbegeleider basketbal, BLOSO, 1995 Handbal SMEETS, J., SCHOUTERDEN, J., Syllabus trainer A - trainer B, BLOSO WOJCIECH, J., Oefenstof handbal, De Vrieseboch Haarlem, 1990, ISBN 90-6076-314-9

Golf HOGAN, A., Ben Hogan five lessons: The modern fundamentals of golf, Simon Schuster New York HAY, A. en WORTHINGTON, J., Golf: Training –Techniek – Taktiek, Elmar JACOBS, J., ADWICK, K., CONNELLY, I. en SAUNDERS, V., Golf: Een complete handleiding voor het verbeteren van uw golfspel, Helmond – Helmond Gymnastiek GERLING, I., Helfen und sichern, Meyer&Meyer Verlag 2001, ISBN 3-89124-808-3 GERLING, I., Gerätturnen basisbuch, Meyer&Meyer Verlag 2002, ISBN 3-89124-887-3 GERLING, I., Gerätturnen für fortgeschrittene, Meyer&Meyer Verlag 2002, ISBN 3-89124-656-0

GANTOIS, J., SCHROVEN, W., VANESSER, M., Van kopstand tot kasamatsu, Handboek voor toestelturnen, Leuven, Acco, 1984 LEPER, R., VAN MAELE, I., Circus op school, Acco 2001, ISBN 90-334-4607-3


134

Judo VANDERGHOTE, Bijzondere didactiek en methodiek van het judo, Leuven, Acco, 1983. Paardrijden BARTELS, T., Basisboek dressuur, Forte Uitgeverij 2003, ISBN 90 58772918 Basisopleiding voor ruiter en paard, Forte Uitgeverij 2004, ISBN 90 58773922 MIESEN, J., Rijden in evenwicht , evenwicht in rijden, (gratis downloaden in PDF-formaat, www.mensenpaard.nl) SWIFT, S., Centered Riding, Forte Uitgeverij 2003, ISBN 90 5877216 Taekwondo GATZWEILER, G., Handbuch Taekwondo, Meyer&Meyer Verlag 2008, ISBN 9783898993982 Tafeltennis NTTB, Toernooivormen en spelideeën voor de tafeltennisvereniging, Em. De Jong BV, Baarle Nassau Deutscher tischtennis bund, Tischtennis lehrplan 2000, Koordination, DTTB Molodzoff, P., Le tennis de table … en tête, Edition France tennis de table 1995 Opleidingscursussen Tennis VAN AKEN, I., Mini-Tennis, Brussel, BLOSO, 1991. VAN AKEN, I., MARTENS, S., GELENS, A., Tennis natuurlijk (Mini, Midi en Maxi), Gent, PVLO, 1994. Triatlon-duatlon 3atlon4fun en 2atlon4fun, praktische gids voor startende duatleten en triatleten. Uitgave van Actief gezond vzw en Vlaamse Triatlon en Duatlon Liga vzw DELAHAYE, L., Triatlontraining, uitgave Beta Plus BOEKX, M., Start To Run, lopen wordt kinderspel, VAN DEN BOCSH, P., Triatlon, drukkerij Baudoin nv Kasterlee Voetbal BRUYNINCKX, M., SoccerPal op muziek. Professional voor coaches, ISBN 90808 1301X , 2004 BRUYNINCKX, M., Leerstrategie voor synchrone ritmische coördinatietaken, in ontwikkeling COERVER, W., Voetbal. Leerplan voor de ideale voetballer, Amsterdam, Elsevier, 1983 COERVER, W., Scoren: opleiding voor attractief en productief voetbal, Amsterdam, Elsevier, 1986 DE KNOP, P., VRIJENS, J., Voetbal in school en club, Sint-Amandsberg/Gent, Publicatiefonds voor Lichamelijke Opvoeding, 1996. GOETHALS, R., VANSTEENBRUGGE P., Leren Voetballen. Een spelgerichte en coöperatieve methode, Sint-Amandsberg/Gent, Publicatiefonds voor Lichamelijke Opvoeding, 1993 NOE, A., Basisvaardigheden voetbal voor vrouwelijke leerkrachten , uitgave SVS, KBVB, 2001.


135

VERMEULEN, H., De zone van de waarheid. Zonevoetbal ‘anders bekeken’, Sint-Amandsberg/Gent, Publicatiefonds voor Lichamelijke Opvoeding, 2000 Voetbaltraining. 180 praktische oefeningen, Leeuwarden, Eisma Deel 1: Dribbelen, passen, schieten, koppen, spelhervattingen,keepers, conditie. Deel 2: Combinatievormen, spelvormen, positiespelen en partijspelen. Deel 3: Passen, schieten, conditie, combinatievormen en spelvormen. Volleybal CUYPERS, J., Volleybal, BLOSO-VTS, 1997 LUYTEN, R., Modeltrainingen, Gentse Volleybalschool MURPHY, P., KERSTEN, T., Jeugdvolleybal ontwikkelingsmodel, NEVOBO PITTERA, C., RIVA VIOLETTA, D., Vollebal is Beweging. Een handleiding voor de tactische vorming van jeugdspelers, Vertaling : SPAENJERS, M., Antwerpen, CODA, 1994 (Sint-Amandsberg/Gent, Publicatiefonds voor Lichamelijke Opvoeding) Waterpolo TRUBIC, I., Waterpolo, Educaboek 1980 Meerjaren opleidingsplan KBZB (Nederlands zwembond) 2008 Cursus Waterpolotrainer B, VTS - BLOSO Watersporten ANONIEM., Nouveau cours de navigation des Glènans, Ed. du Seuil, Paris, 1992 ANONIEM, Windsurf basis, VYF, 2003 BUCK, R., ELIAERTS, P., LAES, P ., VAN DEN KEYBUS, P ., ZWAENEPOEL, T., Zeilen handleiding Abrevet, Vlaamse Vereniging voor Watersport, Kon. Bibl. D/0147/198215 MACKERT, S., SURF - a visual exploration of surfing, DGV 2004, ISBN: 3899550900 VOOREN, R., Leidraad voor kajuitjachtzeilers, Het Goede Boek, 1994 Wielrennen KUIPERS, H., Wielrennen, Uitgeverij De Vrieseborch Haarlem PONNET P., Theoretische basis voor de opleiding en begeleiding van jonge wielrenners in de leeftijdsperiode van 8 tot 18 jaar, KBWB, 1998 VAN BON, M., Wielertraining, De Vrieseborch Haarlem, 1998 VERMUNT C., Moderne Training voor wielrenners Zwemmen MAGLISCHO, EW., Swimming ever faster, Mayfield Publising, 1993 LOUWAGIE, M., Zwemmen. Van initiatie tot trainen, Sint-Amandsberg/Gent, Publicatiefonds voor Lichamelijke Opvoeding, 1990 Alle meest recente cursussen van BLOSO over zwemmen en reddingszwemmen


136

2. VAKTIJDSCHRIFTEN, BROCHURES, INTERNE NOTA' S Afwezigheden en in- en uitschrijvingen in het voltijds gewoon secundair onderwijs, Omzendbrief SO 65, 25-06-1999 Brochure “Bij de hand in het buitenland”, Ministerie Buitenlandse Zaken Brochure “Veilig op tocht”, Provincie Antwerpen CRUM, B., Conceptuele verschillen in Europese opleidingsprogramma’s, Tijdschrift Lichamelijke Opvoeding KVLO Nederland, Jaargang 86 nr.3 februari 1998, p. 100-104 en nr.5 maart 1998 p. 204-207. DE KNOP, P., DAEMS, J., De burgerlijke aansprakelijkheid van de ondeskundige sporttrainer en van de sportclub die hem/haar aanstelt, Tijdschrift voor Lichamelijke Opvoeding – Jaargang 1997 nr.6, p. 6-8 Handboek "Eurofit Testbatterij" voor leerkrachten Lichamelijke Opvoeding, BLOSO, 1993 Help, eerste hulp voor iedereen, Rode Kruis Vlaanderen, ISBN 978-90681010-0 Keiveilig sporten, doe het. De 12 geboden om veilig te sporten,

3. BEELDMATERIAAL – VIDEO – CD-ROMS EH-video’s en lesmateriaal van het Rode Kruis Vlaanderen Backfun basic 1, Rug- en nekklachten klein krijgen met Ingrid Berghmans, PVLO 2002 BRUYNINCKX, M., SoccerPal op muziek. Professional voor coaches, ISBN 90808 1301X , 2004 Bodyworks, Multimediagids van het menselijk lichaam, Nederlandstalige versie, TLC Domus De Mens in 3D, Encyclopedie over het menselijk lichaam, cd-rom verkooppunten Het lichaam van de mens, Nova Zembla,Stichting Edupro (NL), tel. 0180-461065, (Interactieve encyclopedie over het functioneren van het lichaam) MERTENS,B., MUSCH, E., VONDERLINCK, V., REMY, C., DE CLERCQ D., Het Doelspelcompetentie Model toegepast op basketbal (cd-rom), ESEP 2005; http://www.lo-bsw.ugent.be/ESEP/ MERTENS,B., MUSCH, E., VONDERLINCK, V., REMY, C., DE CLERCQ D., Het Doelspelcompetentie Model toegepast op handbal (cd-rom), ESEP 2005; http://www.lo-bsw.ugent.be/ESEP/ The Body in Golf, Int. Physiotherapy systems incorporating the Melbourne Golf Injury Clinic Golf Fitness System; Int. Physiotherapy systems incorporating the Melbourne Golf Injury Clinic Training for Golf; Int. Physiotherapy systems incorporating the Melbourne Golf Injury Clinic


4. NUTTIGE ADRESSEN – INTERNET SITES Bond voor Lichamelijke Opvoeding, Waterkluiskaai 16, 9040 Gent/Sint-Amandsberg http://www.bvlo.be BLOSO, Arenbergstraat 5, 1000 Brussel http://www.bloso.be VIGEZ –Vlaams Instituut voor gezondheidspromotie en ziektepreventie, G.Schildknechtstraat 9, 1020 Brussel http://www.vigez.be Rode Kruis - Vlaanderen, Motstraat 40, 2800 Mechelen http://www.rodekruis.be SVS (Stichting Vlaamse schoolsport), Steenweg op Jette, 1080 Brussel http://www.schoolsport.be Vlaamse Vereniging voor Golf, Terhulpsesteenweg 110 3a, 1000 Brussel http://www.golfvlaanderen.be Koninklijke Belgische Golf Federatie, Terhulpsesteenweg 110, 1000 Brussel http://www.golfbelgium.be Interessante sportsites: http://www.sports-media.org/nl/ http://www.sports-media.org/ (engelstalig) http://www.geocities.com/Athens/Acropolis/127/index.htm http://www.geocities.com/Athens/Acropolis/1297/boeklijs.htm http://www.sip.be/lo-internet/begin.htm http://www.digischool.nl/lo/community/ http://www.sportpaedagogik-online.de/ http://www.dancebooks.uk/ http://www.europa.eu.int/comm/publications/archives/booklets/ http://www.members.tripod.com/~pazz/lesson.html#3 http://www.srm.de http://www.polar.fi http://www.powertec.be http://www.analyticcycling.com http://www.goviamedia.com/Korea-DB.pdf http://www.kukkiwon.or.kr/eng/index.action Sites betreffende gezondheid: http://www.g-o.be/gezondheid/algemeen/Pages/Algemeen.aspx http://www.gezondeschool.be http://www.gezondopschool.be

137

D

Recommend Documents