De Zorgverzekering: Enige Verzekeringseconomische Opmerkingen Prof. dr. Roger J. A. Laeven Amsterdam School of Economics University of Amsterdam, EURANDOM, ACIS, CentER and Netspar
KNAW Amsterdam 15 maart 2013
ACIS Symposium De Zorgverzekering
15 maart 2013
1/25
Inhoudsopgave
1. Economie van de Zorgverzekering
2. Enige Verzekeringseconomische Opmerkingen
ACIS Symposium De Zorgverzekering
15 maart 2013
2/25
1. Economie van de Zorgverzekering
Totale kosten cure 2013: ??? Euro.
ACIS Symposium De Zorgverzekering
15 maart 2013
3/25
Randvoorwaarden aan Zorgverzekering (-aar):
Acceptatieplicht (vs. verzekeringsplicht), voor basisdekking niet voor aanvullende verzekeringen (acceptatiebeleid).
Verbod op premiedifferentiatie: zelfde verzekering, zelfde premie. Basisdekking bepaald door VWS en advies CvZ.
Zorgverzekeringswet (ZVW) 1 januari 2006.
ACIS Symposium De Zorgverzekering
15 maart 2013
4/25
Gezonde populatie ⇒ lage premie en ...
Zorgverzekeraar met populatie met veel gezondheidsrisico’s zal genoodzaakt zijn hogere premie te vragen.
Ondermijning van gelijk speelveld en (eerlijke) concurrentie.
ACIS Symposium De Zorgverzekering
15 maart 2013
5/25
Risicoverevening
Ten behoeve van gelijk speelveld ontvangen zorgverzekeraars jaarlijks een vereveningsbijdrage van CvZ. Ex ante inschatting van zorgkosten van populatie zorgverzekeraar op basis van een aantal objectieve karakteristieken.
Leeftijd Geslacht Aard van inkomen Sociaal economische klasse Meerjarig hoge kosten (sinds 2012) ...
Verevening (compensatie) voor onbe¨ınvloedbare verschillen in risicoprofiel, immers acceptatieplicht.
Ex post verevening op basis van daadwerkelijke aantallen verzekerden en bijbehorende karakteristieken, inclusief compensatiemechanismen.
ACIS Symposium De Zorgverzekering
15 maart 2013
6/25
Kabinetsbeleid
Kabinet streeft naar:
Verbetering vereveningsmodel.
Verhoging risicodragendheid zorgverzekeraars.
Vermindering ex post compensatiemechanismen.
ACIS Symposium De Zorgverzekering
15 maart 2013
7/25
Macro-prestatiebedrag
Macro-prestatiebedrag:
Kostenraming voor zorg onder Zvw. (cure vs. care—AWBZ)
Exclusief eigen bijdrage.
Inclusief verplicht en vrijwillig eigen risico.
Is basis voor verevening.
Beschikbare middelen lager dan macro-prestatiebedrag, immers ook premie-inkomsten, en eigen risico.
Verevening houdt rekening met nominale premie, en verplicht eigen risico.
ACIS Symposium De Zorgverzekering
15 maart 2013
8/25
Bedragen 2013
Macro-prestatiebedrag: 38.6 M.
Nominale rekenpremie: 15.3 M. Verplicht eigen risico: 2.9 M.
Beschikbare middelen: 20.4 M.
ACIS Symposium De Zorgverzekering
15 maart 2013
9/25
Ex Post Compensatiemechanismen
Ex post verevening tav geboorte, overlijden, en e/immigratie: verzekerdennacalculatie.
Afgezien van compensatie voor dergelijke wijzigingen, vinden er ex post compensaties plaats, o.a. voor imperfecte voorspellingen van ex ante risicoverevening. Sinds vereveningsjaar 2012 is de zgn. macronacalculatie volledig afgeschaft.
Macronacalculatie compenseerde volledig voor verschillen in macrokostenramingen en macrokostenrealisaties.
Kostenoverschrijdingen die niet het gevolg zijn van verschillen tussen geraamde en werkelijk gerealiseerde aantallen verzekerden of verzekerdenkarakteristieken zijn voor risico van zorgverzekeraar. (!)
ACIS Symposium De Zorgverzekering
15 maart 2013
10/25
Ex Post Compensatiemechanismen
Sinds vereveningsjaar 2012 is tevens de hogekostenverevening afgeschaft.
Gelijktijdige verbeteringen in ex ante vereveningsmodel.
Gelijdelijke afschaffing nacalculatie variabele ziekenhuiskosten (individuele nacalculatie).
Gelijdelijke afschaffing bandbreedteregeling.
ACIS Symposium De Zorgverzekering
15 maart 2013
11/25
Concurrentie
Binnen randvoorwaarden en gegeven de vereveningsbijdrage, concurreren
Op prijs.
Op kwaliteit.
ACIS Symposium De Zorgverzekering
15 maart 2013
12/25
Kostenbeheersing
Kostenbeheersing via:
Selectief inkopen van zorg.
Samenwerking. Gezamenlijke inkoop ziekenhuizen.
Fraudebestrijding.
No show bestrijding.
...
ACIS Symposium De Zorgverzekering
15 maart 2013
13/25
Individuele bijdragen
Bijdragen van individuele consument bestaan uit:
Premie.
Inkomensafhankelijke bijdrage ZVW (verdeeld over verzekeraars door CvZ).
Verplicht eigen risico.
Eigen bijdrage.
Vrijwillig eigen risico.
ACIS Symposium De Zorgverzekering
15 maart 2013
14/25
Inhoudsopgave
1. Economie van de Zorgverzekering
2. Enige Verzekeringseconomische Opmerkingen
ACIS Symposium De Zorgverzekering
15 maart 2013
15/25
2. Enige Verzekeringseconomische Opmerkingen
Kostenontwikkeling over de tijd. Zorgvolume van 4-5% ⇒ 2,5% (hoofdlijnenakkoord 2011).
Stijgt met vergrijzing. Zo ook premie.
Medische inflatie versus inflatie: re¨ ele termen. Premie basisverzekering stijgt gematigd door concurrentie (NZa, 2009).
ACIS Symposium De Zorgverzekering
15 maart 2013
16/25
Ontwikkeling Totale Zorgvolume
ACIS Symposium De Zorgverzekering
15 maart 2013
17/25
Ontwikkeling Macro-Prestatiebedrag ZVW
Macro-Prestatiebedrag ZVW (M)
Bron: CvZ
40 38 36 34 32 30 28 26 24 22 20 2006
ACIS Symposium De Zorgverzekering
2007
2008
2009
15 maart 2013
2010
2011
2012
2013
18/25
Ontwikkeling Macro-Prestatiebedrag ZVW
Macro-Prestatiebedrag ZVW (% verandering) 25.0%
Bron: CvZ
20.0%
15.0%
10.0%
5.0%
0.0% 2006
ACIS Symposium De Zorgverzekering
2007
2008
2009
15 maart 2013
2010
2011
2012
2013
19/25
2.1. Winst?
Niet alleen zorgverzekering is vreemde eend in bijt, ook zorgverzekeraar.
Alle grote ziektekostenverzekeraars geen winstoogmerk.
Co¨ operatie, OWM.
Bescheiden winst.
ACIS Symposium De Zorgverzekering
15 maart 2013
20/25
2.2. Risico’s?
Sinds hoofdlijnenakkoord 2011, met ingang van vereveningsjaar 2012, is zorgverzekeraar weer verzekeraar geworden.
Solvabiliteit. DNB: 9 ⇒ 11% van totale jaarschade per 1 januari 2012. Solvency II.
Korte termijn. Schadeverzekeraar.
Jaarlijks premie vaststellen.
ALM beleid. Korte termijn verplichtingen ⇒ Korte termijn beleggen?
ACIS Symposium De Zorgverzekering
15 maart 2013
21/25
2.3. De (ir)rationele consument?
Maakt geen weloverwogen keuze. Wijzigt relatief weinig van zorgverzekering.
Status quo bias: voorkeur voor huidige stand van zaken. Omission bias: slechte handelingsbeslissing is erger dan slechte niet-handelingsbeslissing. Inaction inertia: gemiste kans leidt tot niet-handelingsbeslissing, ofschoon het beter is te handelen. Choice deferral: keuze uitstellen tot duidelijk wordt wat beste is.
ACIS Symposium De Zorgverzekering
15 maart 2013
22/25
De (ir)rationele consument?
Koopt aanvullende verzekering ook als niet nodig.
Keuze eigen risico.
Gewoontedier. Kies default optie: verplicht eigen risico.
Behavioral insurance.
ACIS Symposium De Zorgverzekering
15 maart 2013
23/25
Conclusies
Zorgverzekeraar is van oudsher vreemde eend in de bijt van verzekeraars.
Zorgverzekeraar wordt onder invloed van kabinetsbeleid steeds meer daadwerkelijk een verzekeraar, risicodrager.
Consumenten zijn irrationeel, net als bij aankoop van andere verzekeringen (financi¨ele producten).
ACIS Symposium De Zorgverzekering
15 maart 2013
24/25
Referenties / bronvermeldingen
Staatscourant, Regeling risicoverevening 2012 / 2013.
ACIS Symposium De Zorgverzekering
15 maart 2013
25/25
