De zeeschildpadden van de Azoren Door: Joris Drubbel De zeeschildpadden van de Azoren: de Onechte karetschildpad en de Lederschildpad In april 2013 heb ik deelgenomen aan een expeditie op de Azoren van Biosphere Expeditions. Doel van de expeditie was het vastleggen van waarnemingen van cetaceeën (walvis- en dolfijnachtigen) en zeeschildpadden. Biosphere Expeditions werkt tijdens deze expeditie samen met Whalewatch Azores en het onderzoek loopt nu al meerdere jaren zeer succesvol. De Azoren is een eilandengroep van negen eilanden middenin de Atlantische oceaan en behoort bij Portugal. Door de geografische ligging van deze eilanden zijn het de ideale hotspots om allerlei zeedieren aan te treffen. En door de ligging midden in de oceaanstromingen zijn het met de andere eilandgroepen van de Canarische eilanden en de Kaapverdische eilanden ook de plek waar de jonge en halfwas Caretta caretta zeeschildpadden rondhangen tijdens hun reis door de oceaan. Vanuit hun nest op de stranden in de Golf van Mexico en het Caribische gebied zwemmen de jonge diertjes met de golfstromen mee om uiteindelijk als volwassen dieren weer terug te keren en zo de cirkel rond te maken. Tot in de jaren vijftig was het onbekend waar jonge zeeschildpadden heen zwommen. De tijd tussen uitkomen van het ei en terugkeren om zelf te paren en eieren te leggen was een groot raadsel, ook wel “the missing / lost years” genoemd. Uit onderzoek van Archie Carr bleek dat halfwas zeeschildpadden veelvuldig voorkwamen in de bovengenoemde eilandgroepen, maar dat juist daar geen neststranden waren. Door tagging programma’s is uiteindelijk gebleken dat de Azoren de missing link waren in het pelagische (open oceaan) stadium van het oceaan-leven van deze zeeschildpadden. Tot op de dag van vandaag wordt er vanuit de Universiteit van Florida, het Archie Carr Center for Sea Turtles Research en de Universiteit van de Azoren in Horta, Faial onderzoek gedaan naar deze zeeschildpadden. Vanuit het POPA programma (zie hieronder) doen vissersboten en ook Whalewatch Azores en Biosphere Expeditions mee aan dit onderzoek. Daarnaast wordt
TRIONYX 11(5):115
getracht de waargenomen zeeschildpadden te vangen om ze te voorzien van een tag en zo extra gegevens te bemachtigen. Als zeeschildpaddenfanaat leek het mij fantastisch om gedurende enkele dagen mee te draaien in het onderzoek dat zo’n belangrijke rol heeft gespeeld in de wetenschap over zeeschildpadden en tegelijk de kans te krijgen om mee te helpen met een expeditie naar walvissen en dolfijnen. POPA POPA is de afkorting van Programa de Observação para as Pescas do Açores = Observation Programme for the Fisheries of the Azores. Dit programma ziet toe op het vastleggen van dolfijn-, walvis-, zeeschildpad- en zeevogelwaarnemingen tijdens de tocht. Door gegevens als GPS, watertemperatuur, zeestaat, tijd, windsnelheid en de aantallen en soorten van de waargenomen dieren te noteren wordt een berg informatie verzameld die door de wetenschappers verder wordt gebruikt en er wordt getracht duidelijk in kaart te brengen hoe de visserij en het mariene zeeleven met elkaar kunnen omgaan. Door het vissen met drijfnetten, sleepnetten en longlines (vislijnen van enkele honderden meters tot kilometers lang, bezet met aparte lijnen met be-aasde haken) worden er ook veel andere vissen, haaien, dolfijnen en zeeschildpadden en zeevogels als bijvangst gevangen. Ook mariene vervuiling en veelal veel plastic in de oceaan zijn ware killers onder dieren die bijvoorbeeld kwallen eten. Vanuit dit soort onderzoek wordt dit in kaart gebracht en getracht hier oplossingen voor te vinden. Mede door dit soort onderzoek is de visserij op de Azoren een van de slechts twee ecologisch verantwoorde visserijen in geheel Europa die geen zware wissel trekken op overig zeeleven! Turtle tagging Onechte karetschildpadden worden niet heel vaak waargenomen omdat het schild maar een klein deel uit het water steekt. Met een kleine
Een lederschildpad hapt adem. Foto: Lisa Steiner, Whale Watch Azores.
De lederschildpad, een unieke verschijning op de Azores. Foto: Lisa Steiner, Whale Watch Azores.
Caretta caretta aan de lunch. Foto: Lisa Steiner, Whale Watch Azores.
Naast zeeschildpadden is de oceaan rond de Azoren rijk aan zeezoogdieren. Foto: Joris Drubbel.
TRIONYX 11(5):116
De gestrande volwassen Caretta caretta, helaas een paar dagen later overleden. Foto: Joris Drubbel.
'The missing year' formaat juveniele Caretta caretta. Foto Joris Drubbel.
TRIONYX 11(5):117
golfslag is het al lastig om waar te nemen, laat staan met golven van enkele meters hoog. Mocht er dan toch een schildpad worden waargenomen, dan wordt een poging gedaan het dier veilig te vangen en aan boord te krijgen zodat het dier gewogen, gemeten en getagged kan worden. Zeeschildpadden op de Azoren Twee soorten worden waargenomen in de wateren rond de Azoren, de lederschildpad (Dermochelys coriacea) en de onechte karetschildpad (Caretta caretta). Beide schildpaddensoorten zijn pelagisch en jagen voornamelijk op kwallen. Hierbij is de onechte karetschildpad afhankelijk van een gunstige watertemperatuur, de lederschildpad heeft als voordeel dat ze enigszins zelf de temperatuur van hun lichaam weet te regelen en dus ook in kouder water actief kan jagen. Rond de Azoren zijn beide soorten aan te treffen, zeker als de Portugese oorlogsschepen (Physalia physalis) weer in grote getale aanwezig zijn. Dit is een kwallensoort die ook zeer gevaarlijk is voor de mens. De eilandbewoners zien de schildpadden dan ook graag verschijnen! Hoe meer ze van die kwallen opeten, hoe liever! Twee aangespoelde Caretta’s Tijdens mijn week op de Azoren was het weer helaas niet om over naar huis te schrijven: veel regen en harde wind met soms golven van 5 tot 7 meter! Met andere woorden, te gevaarlijk om op de catamaran uit te varen, laat staan dat het mogelijk zou zijn om valide waarnemingen van zeedieren te doen. Door de harde wind en lage temperaturen van het zeewater spoelden er echter wel twee zeeschildpadden aan. Een bijna volwassen exemplaar en een jong diertje van circa twee jaar oud. Dit gaf mij tijdens een dag dat we niet konden uitvaren toch de gelegenheid twee onechte karetschildpadden wat beter te bestuderen en een informatieve turtle-talk te houden met de overige expeditieleden en de aanwezige zeeschildpadbiologen van het Archie Carr onderzoekscentrum. Tijdens dit overleg werd mij bijvoorbeeld verteld dat op al redelijk grote onechte karetschildpadden onder de carapax-rand bij de staart vaak Columbus krabben (Planes minutus (Crustacea: Brachyura)) zijn te vinden. Columbus krabbetjes
voeden zich met de uitwerpselen en kleine zeediertjes die ze op het schild van de schildpad te pakken krijgen. Zo helpen ze de schildpad om parasieten kwijt te raken. Op het grotere dier zaten inderdaad twee van deze krabbetjes. Voor mij was dit iets nieuws, dus deze informatie en ook om dit van dichtbij zelf te zien was erg interessant. Helaas is dit grotere dier na twee dagen aan de gevolgen van de hoofdverwondingen, zoals op de foto te zien zijn, water in de longen en totale uitputting toch overleden. Het kleinere diertje maakte het echter prima en is weer vrijgelaten in de Atlantische oceaan. Hopelijk pakt het diertje deze tweede kans om de cirkel weer rond te krijgen! Slot Ondanks het mindere weer tijdens de expeditie heb ik genoten van een weekje meedraaien in een research project, met voor mij als hoogtepunten de grote groepen gewone dolfijnen, een blauwe vinvis en uiteraard het middagje werken met zeeschildpadden. Nu maar even doorsparen voor een nieuw vakantie-budget om in de zomermaanden terug te gaan: rustige zee en volop zon, dat zou meer zeeschildpadden moeten opleveren. English summary In April 2013 the author joined a Biosphere Expedition to the Azores for a research expedition together with Whalewatch Azores. During the expedition research work was done on the cetaceans and sea turtles. Reason to join the expedition for the author was the possibility to join in the research work with the sea turtles as the life stage of the sea turtles around the Azores are part of the mystery of the Lost Years of the turtles. For long it was not certain what the turtles did or where they hang out in the ocean after hatching. Research, which was started by Archie Carr and nowadays done by the Archie Carr Center for SeaTurtles Research of the University of Florida and the University of the Azores in Horta on Faial, is still focussing on these sea turtles. On the Azores part of this research is done by the POPA program.as Pescas do Açores = Observation Programme for the Fisheries of the Azores. For this programme you will be recording dolphin, whale, turtle and bird encounters, plotting the
TRIONYX 11(5):118
boat’s progress across the ocean, recording weather, wind and water temperature. You will note and collect data during transects (a sort of random snapshot of data), to assess population density of the species encountered. The specially designed transects allow the core cetacean research to carry on unhindered by normal transect routines. The data recorded go into a local data collection programme called POPA, operated by the University of the Azores, which aims to elucidate how local fisheries and the marine environment interact. A better understanding of this interaction can help with conservation of cetaceans, turtles and birds in the area and beyond. It will also contribute to the continuation of the status of the Azores fishery, one of only two European fisheries that have been declared sustainable. Turtle tagging Loggerhead turtles are not spotted very often as only a small part of their shell protrudes from the water. If we are lucky enough to spot a turtle, we will attempt to catch it quickly using a net, before it can dive out of reach. Once on deck (for about six to seven minutes), we record capture location, measure the animal and fix tags to the front flippers. All this is part of an international research programme studying loggerhead life history and their migration routes around the Atlantic. The animals are suffering large numbers of deaths mainly due to long line and drift net bycatch, as well as chemicals and plastic in the water and hunts by fishing communities (not in the Azores) for the tourist trade. The research data collected will help scientists to study the animal’s lives and design ways in which the threats to their survival can be reduced. Turtles of the Azores The two species of seaturtles are briefly described: the loggerhead sea turtles (Caretta caretta) and the leatherback sea turtles (Dermochelys coriacea coriacea). The feeding habit on Portuguese man of war are described and a remark is made on the Columbus crabs on the carapax of the loggerhead sea turtles. During the expedition the weather was bad and due to the hard wind and cold temperatures two loggerhead sea turtles were washes ashore, probably cold stunned and not able to swim anymore. One semi adult and one of approxi-
TRIONYX 11(5):119
mately two years old. Unfortunately the semi adult died a few days later due to its severe wounds. The little one is released into the ocean to continue its ocean travels. Literatuur en andere bronnen: www.biosphere-expeditions.org website van Biosphere Expeditions www.whalewatchazores.com website Whalewatch Azores, Lisa Steiner
van
http://accstr.ufl.edu/ website van Archie Carr Center for SeaTurtles Research Saving Sea Turtles, James R. Spotila, isbn 13 978-0-8018-9907-2, the Johns Hopkins University Press The man who saved sea turtles – Archie Carr and the origins of conservation biology, Frederick Rowe Davis, isbn 978-0-19-991382-4, Oxford University Press John Davenport (1994). A cleaning association between the oceanic crab Planes minutus and the loggerhead sea turtle Caretta caretta. Journal of the Marine Biological Association of the United Kingdom, 74, pp 735-737.
