De weg naar visvriendelijke pompgemalen in Vlaanderen Koen Martens Vlaamse Milieumaatschappij
Paling doet het niet goed • Sinds jaren ’80 sterke achteruitgang Europese palingbestanden
Evaluatiestudies van visschade en vissterfte veroorzaakt door pompgemalen
Pompgemalen in Vlaanderen Minstens 172 pompgemalen • 49% schroefpomp, 23% vijzel, • 16% centrifugaal, 12% dompel 3
Hoe oplossen? • Nieuwe pompgemalen: keuze voor visvriendelijke oplossingen • Buisvijzel • Visvriendelijke pompen • Moeilijkheden in de praktijk: • Ervaring ontwerpers en aannemers beperkt • Kleine markt • Kostprijs • Kwaliteitsgaranties
Hoe oplossen? • Bestaande pompgemalen • Vooral aanpassing bij (geplande) renovatie • Bestaande bouwkunde veelal beperking voor optimale aanpassing in functie van visschade en vispasseerbaarheid • Alternatief voor vervanging pompen/vijzels: • Plaatsing extra visvriendelijke vijzel/pomp + afweersystemen voor bestaande pompen • Maximaal gebruik gravitaire lozing
Case Blankaart Bestaand pompstation: • 2 propellerpompen • capaciteit 4m³/s
Voorziene oplossing: • Basisdebiet via nieuw pompstation met visvriendelijke vijzel • Huidig pompstation enkel bij piekafvoer + afweersysteem
Poldergebied 6
Case studie 1: schroefpompgemaal
Case studie 1: Schroefpompgemaal Avrijevaart - Evergem
• Rotatiesnelheid = 8 omw/sec • Onderzoeksperiode: najaar = uittrek van zilverpaling
8
Case studie 1: Schroefpompgemaal Vastgestelde verwondingen: Snijwonden - Kneuzingen - Onthoofd - Doormidden - Verstrengeld i.d. pomp
Sterftepercentage: 97% (+/- 5%) * *Buysse D., Mouton A. M., Stevens M., Van den Neucker T. & Coeck J. (2014) Mortality of European eel after downstream migration through two types of pumping stations. Fisheries Management and Ecology 21, 13-21.
9
Case studie 2: vijzelgemaal
Case studie 2: Vijzelgemaal • Klassieke Archimedes vijzel • 2 netten op uitstroom van een grote en kleine vijzel • oktober t.e.m. december 2009 Isabellagemaal - Boekhoute
11
Anno 2009
11
Case studie 2: Vijzelgemaal Vastgestelde verwondingen: ernstige kneuzingen
Sterftepercentages: 17% ± 7% (grote vijzel) & 19% ± 11% (kleine vijzel)* *Buysse D., Mouton A. M., Stevens M., Van den Neucker T. & Coeck J. (2014). Mortality of European eel after downstream migration 12 through two types of pumping stations. Fisheries Management and Ecology 21, 13-21.
Case studie 2: Vijzelgemaal Verwondingen veroorzaakt door: • ‘slagschade’ (door slag van onderste winding) ofwel
• ‘knijpschade’ (door knelling tussen vijzel en vijzelgoot)
13
Case studie 3: ‘de Wit’- vijzelgemaal
Case studdie 3: ‘de Wit’–vijzelgemaal Revisie gemaal: • 2012: ‘De Wit’-vijzel operationeel (opmerking: buisvijzel niet haalbaar binnen bouwkunde)
Isabellagemaal - Boekhoute
Anno 2009
15
Anno 2012
Case studdie 3: ‘de Wit’–vijzelgemaal • Vastgestelde verwondingen: nog steeds ernstige kneuzingen
16
Case studdie 3: ‘de Wit’–vijzelgemaal Verwondingen: • slagschade’ (door slag van onderste winding) • ‘knijpschade’ (door knelling tussen vijzel en vijzelgoot)
• Identieke kneuzingen voor als na de aanpassing:
17
Conclusie aanpassing vijzelgemaal PALING 100
Sterftepercentage (%)
80
60
40
20
0
20-40 cm
40-60 cm 60-80 cm Lengteklasse (cm) 2009
80-100 cm
2012
Geen afname schade *Buysse D., Mouton A. M., Stevens M., Van den Neucker T. & Coeck J. (2014). Mortality of European eel after downstream migration through two types of pumping stations. Fisheries Management and Ecology 21, 13-21. **Buysse D., Mouton A. M., Baeyens R. & Coeck J. (submitted). Evaluation of downstream migration mitigation actions for eel at an Archimedes screw pump pumping station. Fisheries Management and Ecology.
Conclusies • Pompgemalen hebben potentieel zeer grote impact op wegtrekken volwassen paling naar zee • Schroefpompen nefast voor palingen • Klassieke vijzelgemalen scoren beter
• Oplossingsmogelijkheden • Vervangen schadelijke pomptypes door visvriendelijke pompen of vijzels • Nieuwbouw van visvriendelijk pompstation • Aangepast beheer, meer gravitaire lozing
