TWEEDE JAARGANG N^ 39 Drukkerij ROELANTS te Schiedam, levert entreebiljetten m bloes en rollen.
Cinema „DE MUNT"
ABONNEMENT PRIJS 10 CENT ÏU* AAR /5.—
.4
Schura
;.y ^ ■■.Pu--,,hnin;:■!/.«
Haar lern sehe Sigarenfabriek J. C. HESSEN en Zn. — ' —^ Haarlem—Holland. - ' ■• B. GROOTENDORST & ZOON,
KALVERSTRAAT 226 AMSTERDAM
Ateliers voor Decoratief Schilderwerk en Tooneelbouw.
f'Schuurpoeden GLIM V ROTTERDAM. •..•• Voof rttUme vrrtmit pon«»! i. cadrao.
GEÏLLUSTREERD
WEEKBLAD
A. W. SIJTHOFF'S UITGEVERS-MIJ.. LEIDEN.
Speciale decors voor filmopnamen.
TELEFOON NOORD 8869 STEEDS
SERIE-MERK.
CAUMOSA-SIGAREN.
ï^DTI
Projectiedoeken en lijsten,
x
x
Zwanenburgwal 40. -Amsterdam.
DE
EERSTE I N H ET BRENGEN VAN HET
LAATSTE Het theater is geheel gerestaureerd volgens de laatste eischen.
DE GRACIEUSE
A. SERNÉ & ZOON HET adres voor . Tooneelcostumes
IS HET BESTE EN MEEST PRACTISCHE DAMESEN MODETIJDSCHRIFT, DAT BOVENDIEN VAN A LLE AFBEELDINGEN GRATIS GEKNIPTE PATRONEN VERSCHAFT. ABONNEERT U NOG HEDEN BIJ UW BOEKHANDELAAR OF DE UITGEVERS.
Aaulerdaa. Groeabarg»^ 96.
Orkest nét leiding «an BEIZOt FlieOIGSI!
PIUS PER (NIIIM SLECHTS
DOORLOOPENDE
A, W. SIJTHOFPS UITG-Mij., LEIDEN
VOORSTELLING
m G
A
B
1.95.
Vraagt onze PORTWIJNEN. VINHO TINTO, VINHO BUNCO, MEIWIDN, PALESTINA-WDN en MORELLEN op WPN. BISSCHOP-WI3N merk „HYGIEA", geen suiker of andere ingrediënten behoeven te worden toegevoegd. Alleen opwarmen is voldoende. ======
A
HOOFDKANTOOR =^^==
WÜN-IMPORT Mij. A. HOOGEND PK. VLAARDINQEN.
Wyberl
Heerlijk «erfriuchende drmnk. NV. Ia- <m Exiwrt ..EDDTO" ReB"lier»Br«ekl 27, Tel C. 564. = AMSTERDAM- =
Filialen, de Bodesa's „OPORTO" gevestigd: AMSTERDAM. ROTTERDAM. DEN HAAG. Damrak 92. Plan C Hoogstraat 38.
Tabletten
Ift«. au...«»«»«.....«« ,
ie^enHoesl. Heeschheid, Keclpljn
3ansveld 13, Teief. 28. Utrecht
Afd. HOUTBEWERKING. Fabriek van: Draaibare Hghallen. Tuinhuizen, Tuinmeubelen. Levering door het geheeie tand. Vraagt prils.
Illllllilll,
zi/n weder overal verkrijgbaar
ROOMBOTERFABRIEK
„DE BESTE BOTER"
Magazijn van Foto-Artikel en
NV. GABA-5AZEL (FILIAAL HILVeRSUH)***
ii DE AMATEUR" P. C. Hooftstraat 60.
wm
Amsterdam Tel Zuid 399.
Werkzaamheden voor Amateurs accuraat en billijk
VERSTERKEND EN VOEDZAAM
-SPECIALE
VERQROOTINQSINRICHT1NG •
== BEST.
,
Levert fraaco hnu PRIMA KWALITEIT
ROOM BOTER in verreken pakketten van 4l/j K.G. netto TEGEN DEN DAGPRIJS
P.J.DEVISSCR VAM BLOEMÊW
N.B. In-en verkoop van 2e hands-toesteiien. inruilen.
fé
_ GEZONDE DRftNK ^emaogt i/iA w«£ tam* p*ioeven! VOOR IEDER llonnrT T"or
%
uw<
' GEZONDHEID allOJ en overal llll|Tn
VnHnU I absoluut vrO van salicy! en ïuringszuur. bereid nHLIU uit prima itryndstoifcn.
PRO DIKTEN SOEP EADUILLON worö»n onder Rijks- , to*xlcht vervaardigd' Ze zl}n te ond*rsch«ld*n vonminderwaardige , artikelen door den , naam Prlrmito.-
I
f\
fm
Iff* ■ ■•
i
MARECHAL
i^J N.V.
SANDERS « C?. LEIDEN
PRINCESS' ROOM Lunch- Tearoom & Restaurant AMSTERDAM Kalverstr. 28
NED. ROTOGRAVURE-MAATSCHAPPIJ, LEIDEN.
ZANDVOORT Kerkstr. 4-6
[Hotelpension]
SIGAREN
^
VAN MR PUTTEN DE VLAM. HNPHOVtN.
MARISE DAUVRAY DE VERTOLKSTER VAN DE HOOFDROL IN „J ACCUSE"
DE FILM-WERELD
DE FILM-WERELD ;ÉU"""ii||l||l
IIP'
11 j|
"Mtjl|i|i
'Illjll'""""!!!!!!!!'"""^:
^Nederlandsch Centraal Tilm-yTrchief i!l:i:;!!!!!!!!!!!:!:::H!!!ife We hebben in ons blad reeds eenige malen de aandacht gevestigd op wat in het buitenland is verricht om voor land- en volkenkunde, voor cultuur belangrijke films, te bewaren. En daarbij de verzuchting soms geslaakt, dat in ons land elke erkenning van hoogerhand aan de cinematografie wordt onthouden. De 18de October 1919 is in de geschiedenis van het filmbedrijf hier te lande een .dag van groote beteekenis geworden. Een vijftal weken van te vore'n had de Heer D. S. van Zuiden te 's Gravenhage, in eenige dagbladen een ingezonden stuk geplaatst, waarvan hij de voldoening mocht smaken dat de aandacht van verschillende zijden er op viel. Bij deze woorden had hij 't niet alleen gelaten, maar zich tevens met eenige personen in verbinding gesteld, die als gezaghebbend mochten worden aangemerkt ten opzichte van de kwestie door hem naar voren gebracht. In zijn ingezonden regelen had de heer Van Zuiden gewezen op de steeds grootere volmaaktheid van den film, wat hem de vraag had doen stellen of 't niet gewenscht was een zeker deel er van te bewaren, opdat het nageslacht hieruit leering en wetenschap zou putten. Het leek hem alleszins noodzakelijk de aandacht van de regeering op dat toekomstbelang te vestigen en er toe over te gaan een centraal filmarchief te stichten. Er zijn talrijke films, die om een goeden kijk te hebben op de dingen van thans, later van veel nut zullen zijn voor de kennis der vaderlandsche geschiedenis, kunsten en wetenschappen, 't Zou interessant zijn later beroemde staatslieden en industrieelen als levend voor zich te zien. De bekende film door Willy Mullens vervaardigd van de feesten te Arnhem is voor den schrijver de aanleiding geweest voor zijn ingezonden stuk. Met verschillende personen, we zeiden het hiervoor, besprak hij de zaak en daarna bleek er direct al eenige kans te bestaan op het welslagen van de plannen. Prof. Mr. R. Fruin, algemeen rijksarchivaris, gevoelde veel sympathie voor de zaak en mocht er in dezen geest iets tot stand komen, dan zou hij, onder goedkeuring der regeering, gaarne het brandvrije archief ter beschikking stellen. Zoo was de ontvangst van het idee van den heer Van Zuiden overal. Een aantal belangstellenden werd voor een vergadering geroepen en den 18den October j. 1. kwamen deze in het gymnasium te 's Gravenhage bijeen. Dr.. H. E. van Gelder, directeur van den Dienst voor Kunst en Wetenschappen, die de constitueerende vergadering leidde, wees er in zijn openingswoord op, dat reeds spoedig nadat de bioscoopfilm tot grootere ontwikkeling kwam. het nut werd gevoeld van de bewaring der films voor het nageslacht. In 1911 stelde Camille Huysmans in den Brusselschen gemeenteraad voor, over te gaan tot stichting van een historisch filmarchief, waartoe onder leiding van den archivaris Des Mares werd overgegaan. In 1912 stelde de gemeenteraad van Den Haag een commissie in om een onderzoek in te stellen naar de mogelijkheden van 't cinematografische film voor de volksontwikkeling. Ook deze commissie adviseerde een archief te stichten. Van hare voorstellen kwamen evenwel alleen de keuring der films en de schoolbioscoop tot uitvoerfng. Hij ging toen na hoe de ontvangst van de plannen van den heer Van Zuiden was geweest. Het ideaal is het verkrijgen der negatieve films al of niet met een diapositieve. maar ook deze laatste alleen zullen bewaard worden. In de allereerste plaats is noodig de ruime medewerking van de fabrikanten en dat daaraan niet getwijfeld behoeft te worden bewees de heer Willy Mullens die zijn negatief film van de Arnhemsche feesten als eersteling aan het archief ten geschenke aanbood, een geschenk dat dankbaar aanvaard werd. Na de vaststelling der statuten, waarop de koninklijke goedkeuring zal worden gevraagd, werden tot leden van het bestuur gekozen de beeren : jhr. mr. dr. E. A. van Beresteijn, lid van de Tweede Kamer der Staten-Generaal; prof. mr. R. Fruin, algemeen rijksarchivaris, dr. H. E. van Gelder, directeur van den Dienst voor Kunst en Wetenschap te 's-Gravenhage, voorzitter ; André de Jong, Ie secretaris van den Bond van Publieke Vermakelijkheden te Leiden; mr. D. W. K. de Roo de la Faille,
directeur van de Trust- en Safe Maatschappij, penningmeester ; mr. dr. A. van Rijckevorsel, lid van de Tweede Kamer der Staten-Generaal; D. van Staveren, directeur van de Gemeentelijke Schoolbioscoop te 's-Gravenhage. D. S. van Zuiden, Emmastraat 25, 's-Gravenhage, secretaris. De wijze, waarop men tot het doel zal trachten te geraken kunnen we niet beter aangeven, dan een en ander aan de vastgestelde statuten te ontleenen. De vereeniging stelt zich ten doel het verzamelen, bewaren en registreeren van cinematografische films, die van belang kunnen worden geacht voor de geschiedenis van Nederland en het Nederlandsche volk en zijne koloniën, in den uitgebreidsten zin des woords. Tot dit doel zal een archief worden ingericht en onderhouden en naar ons bleek uit de 'verdere bijzonderheden, die de heer Van Zui-
het Nederlandsch Centraal Filmarchief te steunen en om bovendien in elke vereeniging, waarvan men deel uitmaakt en die rechtspersoonlijkheid bezit, als daartoe slecfits even aanleiding is, te werken in de richting van deelname aan het tot bloei brengen van dat ^archief, r— ;—" " ■' Er wórdt klein begonnen, maar er zal heel veel noodig zijn. Films zijn niet goedkoop, de positie van niet en veel minder de negatieven. Het bezit van de laatstên is van belang omdat daarvan de positieven gemaakt kunnen worden, wanneer na vele tientallen ;aren het verlangen opkomt om een bepaalde film in den lande te vertoonen. 't Zijn aankoopen die steeds in de honderden of duizenden guldens loopen en opdat het bestuur zijn taak zoo goed mogelijk zal kunnen verrichten moet het over een groot bedrag kunnen beschikken. Verlangens zijn reeds van buitenaf kenbaar
„Oen vloek der öorghg'elms". !Na het beaoeh hij den dichter. den ons bij een onderhoud meedeelde, zal op dit archief een kaartregister worden gemaakt, waardoor het steeds mogelijk is direct alle mogelijke persoonlijke eA zakelijke bijzonderheden na te slaan. Al zal men natuurlijk hiertoe niet dadelijk kunnen overgaan, toch laten de statuten de ruimte om zoo noodig ook zelf films te doen bewaren. De gelden der vereeniging zullen op verschillende wijzen worden bijeengebracht. Er zullen leden zijn, die door hun contributies meewerken het doel te bereiken en deze zijn in twee categorieën te verdeelen: natuurlijke personen, die ten minste vijf gulden en rechtspersonen, die ten minste vijf-en-twihtig gulden bijdragen. Donateur of donatrice wordt men door een gift in eens van tenminste honderd gulden. Maar er zal veel geld bijeen moeten worden gebracht, want 't is te begrijpen dat er veel noodig is om op eenigszins behoorlijke wijze de taak te kunnen vervullen. Getracht zal daarom worden van regeeringswege subsidie te erlangen. De kans hierop is er, want bij de regeeringspersonen wordt voor het plan veel sympathie gevoeld. Een' gelukkig verschijnsel voorwaar, want tot nu toe had de cinematografie over de bemoeiing van overheidswege alleen te klagen. Nu wordt gehoopt, dat vele gemeenten zich voor het lidmaatschap zullen opgeven. Op het budget is de gevraagde som gering en zelfs de kleinste gemeente kan belang hebben bij het bestaan van een film-archief, nog afgescheiden van de nationale gedachte, die aan de zaak ten grondslag ligt. We zouden op deze plaats ieder willen opwekken om persoonlijk door zijn lidmaatschap
gemaakt, zeide ons de heer Van Zuiden, om ook tooneelfilms te bewaren. Graag zou men zoo acteurs en actrices in bepaalde creaties voor het nageslacht willen behouden, maar alles hangt af van den steun, die verkregen wordt. Daarom staan films, die voor de vaderlandsche historie van belang zijn, het eerst op het program. We juichen de stichting van het archief ten zeerste toe en hopen meermalen in ons blad in enthousiaste bewoordingen er melding van.te mogen maken. Dat is een bewijs dat de zaak goed gaat! We hopen 't voor de mannen, die het initiatief hebben genomens; ze verdienen ten volle dat hun pogingen in alle opzichten slagen.
Oe Tüm op OntdekkingsreiÄen Als de ontdekkingsreiziger uit vreemde landen is teruggekeerd, aldus lezen we in „Der Kinematograph," laat hij de achtergeblevenen al heel gauw deelnemen aan de gebeurtenissen die hij op zijn reis beleefd heeft. Dit geschiedt door woord en geschrift: er worden voordrachten over gehouden en boeken over geschreven. Maar men ondervindt dikwijls, dat de talentvolste schildering, de boeiendste beschrijving nog niet vermag weer te geven, wat gezien is. Welke pen is b. v. in staat de wonderbaarlijke pracht van een oerwoud te schilderen"? Daar is een andere kunst voor noodig: de teeken- of schilderkunst. Gelukkig de ontdekkingsreiziger, die de kunst van teekenen verstaat. We
waren eens in de gelegenheid Sven Hedin te booten vertellen van zijn reis naar Tibet; het was een voordracht, die op zeer goede wijze met lichtbeelden geïllustreerd '.werd. En daarbij konden we genieten van de teekenkunst van een man, die als schilder niet minder bekend is -da»' als ontdekkingsrekige»Maar het teekenstift is langzamerhand een beetje onmodern geworden en heeft moeten wijken voor de zooveel gemakkelijker arbeid van de camera en men mag dat niet betreuren. Want de momentopname brengt ons in 't bezit van beelden, die op geen andere manier te verkrijgen zijn. Men kent misschien de aardige opnamen, die Wiszmann in zijn werk laat zien, nadat hij met blitzlicht en buks door het donkere werelddeel is getrokken. Maar zulke opnamen voldoen^niet meer geheel en al. Wordt b. v. een foto van een landschap gemaakt, dan is de gewone fotografie nog wel op z'n plaats, maar wil men iets, dat beweegt vereeuwigen, hoe schiet men dan tekort I Wij willen ons de bewegingen niet langer indenken, we willen ze zien. Met andere woorden : de ontdekkingsreiziger moet voortaan een filmapparaat meenemen om met prachtige opnamen gewapend, in het vaderland terug te keeren. Welk een heerlijke gelegenheid om op.reis door het onbekende gebied den film in beweging te zetten. Zelfs de „doode" natuur heeft duizenden plaatsen, die pas tot hun recht komen, als ze met een film-apparaat inplaats van met een gewone camera opgenomen worden. Het beste voorbeeld hiervan is wel een waterval. Nog nooit heeft een foto kunnen weergeven, welk een machtigen indruk een waterval geeft. En wordt hij gefilmd, dan ontbreekt alleen het mischen nog maar om alles zoo natuurgetrouw mogelijk te doen schijnen.. En zelfs dit kan kunstmatig nagebootst worden. En hoe interessant zou een film zijn van een vulkaanuitbarsting I Weliswaar moet men dan zoo gelukkig zijn, om te rechter tijd op de juiste plaats te zijn om te kunnen filmen als het indrukwekkend schouwspel zich afspeelt. Maar dergelijke gebeurtenissen zijn niet zoo gauw afgeloopen of men kan nog wel zorgen tijdig aanwezig te zijn. Men bedenke eens, welk voordeel de wetenschap van dergelijke films kan hebben I Een tropisch onweer zou niet minder waard «jn om öp den film" vereeuwigd te worden. En denk eens aan een opname van het noorderlicht. We bezitten daarvan wel tamelijk uitgebreid föto-materiaal, dat evenwel verrijkt kon worden met een film, al kan men daarmee ook eigenlijk nog niet tevreden zijn, want het noorderlicht kenmerkt zich juist door zijn buitengewone kleurenpracht en het verliest bijna al zijn bekoring als men het zijn bont gewaad uittrekt. En prachtig terrein zou dit zijn voor de kleuren-cinematografie. Ook het plantenleven biedt Ui van interessante gegevens voor den film, zoo b. v. wanneer het met zijn vijand, den storm vecht. Een woud, dat in strijd is met den wind en waarin hier en daar een oude reus tegen den grond geworpen wordt, zou een dankbaar onderwerp voor den film zijn, vooral in landen, waar heviger orkanen woeden dan bij ons. Interessant moet het zijn dieren met wier gewoonten men r »g niet goed op de hoogte is in de wildernis te filmen. Reeds meermalen zijn er op de jacht foto's gemaakt met blitzlicht, die evenwel geen vergelijking met een film kunnen doorstaan. Moeilijk maar loonend zou het zijn in de stilte een overval van een leeuw of tijger op zijn niets-vermoedende prooi voor het witte doek te vereeuwigen. Wat men in een circus van wilde dieren te zien krijgt, is allerminst^geschikt om een denkbeeld te vormen, hoe zij in de wildernis leven. En onuitputtelijk zijn de gegevens, als men tot het menschenleven overgaat. Volksfeesten, optochten, bijzondere markten, ja wat niet al mag men ons voorzetten behalve het leven in huis en hof van vreemde volken. We willen den eskimo graag in zijn hut zien, den kaffer in zijn kraal, we genieten van wilde jachten, waar met lasso's paarden gevangen worden, we trekken met de Bedouïnen door den woestijn Natuurlijk is het gemakkelijker en goedkooper, wanneer men een gewone foto maakt, maar loonender is het zeker een film te vervaardigen, die ons met één slag alles voor oogen toovert. Ze.worden altijd met belangstelling gevolgd en een ontdekkingsreiziger, die een voordracht bij een film houdt, door hem zelf vervaardigd, kan er staat op maken een aandachtig gehoor te vinden.
^Utf^
j -
■
VH
Het aantal hier te lande uitkomende filmwerken met Ella Hall in de hoofdrol is in den laatstên tijd nogal aanzienlijk. Een dezer is „Het geheim eoner moeder"(B. en S. Film. Co, Den Haag). In 't kort is de geschiedenis als volgt: Angela is grootgebracht bij haar grootmoeder. Nooit heeft zij iets van haar moeder gehoord. Grootje vertelt haar de geschiedenis. Toen Angela's vader stierf, kwam zij bij grootmoeder en keerde haar moeder naar haar eigen familie terug. Angela's moeder trouwde met kapitein Eldone, die in het bezit was van een prachtige uitvinding op oorlogsgebied. Ten oorlog getrokken, werd kapitein Eldone plotseling bedolven onder een instortend huis. Iedereen dacht, dat hij gedood was en mevrouw Eldone was voor de tweede maal weduwe. Met een klein vermogen vertrok mevrouw Eldone naar Engeland vast besloten om thans voor de derde maal een huwelijk te sluiten met iemand, die schatrijk is. Een vijandelijke mogendheid, welke gaarne in het bezit was der uitvinding van kapitein Eldone deed al het mogelijke om deze uitvin-
ding te bemachtigen. Een kamenier, die bij mevrouw Eldone in betrekking was, wilde bij het stelen der uitvinding behulpzaam zijn. Howard Gréy, een millionair, hoorde van de Engelsche regeering van de uitvinding. Ook deze regeering wilde gaarne de plannen koopen. Zoo kwam Howard Grey in contact met de weduwe Eldone. Mevrouw Eldone deed alle mogelijke moeite om te verbloemen, dat zij reeds een dochter van achttien jaar had, toen plotseling Angela haar plan kwam verijdelen en haar moeder kwam opzoeken. Angela, die nu ook Howard Grey zou ontmoeten, werd een gevaarlijk beletsel van het huwelijk der moeder. Plotseling kwam Robert Eldone in de stad, die op de fioogte was gebracht, waar zijn vrouw zich gevestigd had. De doodgewaande echtgenoot keerde terug en vertelde dat geen enkele regeering meer moeite behoefde te doen om de uitvinding machtig te worden, daar de boer, die hem uit het puin gehaald had, met de teekeningen zijn kachel had aangemaakt. Verzoening volgde nu weldra en ook Angela vond een vader en moeder terug.
\
i
é*
\
ßenige momenten uit de boeiende film ,.7iet Geheim eener moeder", waarin 611a Tïall de hoofdrol vertolkt.
»
—
DE FILMWERELD
DE F1LM-WERFXD
nnDDnnn „J'AC
3
EB
s:
In Frankrijk is naar aanleiding van den oorlog door den heer Abel Gance een groeten film vervaardigd onder den naam „J'accuse". (Pathé-film, Amsterdam). In deze tragedie der moderne tijden in drie tijdperken vervullen mademoiselle Marise Dauvray en de beeren Joubé, Sevcrin-Mars en Desjardins de hoofdrollen. De inhoud van het eerste tijdperk is als volgt: De oorlog beeft zijn schaduw nog niet over de vereld geworpen, Francis Laurin, een lomp en jaloersch man, met tijdelijke uitbarstingen van ruwe vroolijkheid, is echter gelukkig geweest in de liefde. Hij bewaakt zijn schat. Edith, angstvallig en ontzegt haar de duizend kleine genietingen welke de kleine plaats biedt, waar hij metterwoon gevestigd is. — Zijn vrouw cidith eenfij n gevoelig schepseltje, te mooi om niet lichamelijk te lijden door de slechte keuze van haar vader, Maria Lazare. toen hij haar Francis tot man gaf. Edith verbergt, tracht althans te verbergen, hare liefdevoor Jean Diaz, welke niettemin dagelijks aangroeit. Jean, die de jonge vrouw wederkeerig bemint, is een jong dichter van zwakke gezondheid, die op bescheiden voet met zijn oude moeder op een kleine bezitting leeft, grenzende aan het groote sombere huis van Francis Laurin. Als Jean over een zijner gedichten tevreden is en het toeval heeft niet veroorloofd dit bij het vallen van den
1 ^ean Oiaa Houbé) met aijn moeder (madame TAancini). 2,54et gelukkige leven voor den oorlog, 5.6dith heeft veel te lijden van de jaloersche buien van haar man (Séverin TAars). 4.>fbel (sance, schrijver en regisseur van „^accuse".
E:nnDnnnn
IE.
O^S>
avond aan den vijver met Edith te bespreken, leest hij het des avonds aan zijne moeder voor, wanneer deze zich ter ruste begeven heeft. De moeder lacht of weent, en overvalt haar de slaap dan vervolgt Jean zijne lectuur en zijn ziel spreekt dan tot die van Edith Laurin. Door toevallige omstandigheden, bemerkingen, onbegrijpelijk stilzwijgen, verrassingen, wat dan ook, bemerkt Franjois iets en wordt verschrikkelijk jaloersch. Zijn huis wordt een hel. Plotseling breekt de oorlog uit en dit groote gebeuren plaatst het huiselijk drama op den achtergrond. Voor het oproepingsbiljet staande, stoot Francois Laurin een woesten kreet uit: Eindelijk I.... Er is geen huis in het dorp of er wordt een man opgeroepen : bij den smid, bij de bloemenverkoopster, overal.. De oorlogskoor ts heeft allen aangetast. Twee mannen lijden onuitsprekelijk; Jean Diaz, wiens gevoeligheid de verschrikkingen van den oorlog voorziet en Francis Laurin, die vernomen heeft dat Jean Diaz, vroeger afgekeurd zijnde, eerst over een maand onder de wapenen behoeft te komen en daarbij aan Edith denkt. En de laatste maal, als hij Jean bij den rand der beide tuinen ontmoet, breekt zijn jaloerschheid fel los. Hij vertrekt. Hij maakt echter gebruik van een vrijen dag voor het vertrek naar het depot, om in
5, y\ariseOauvray,devertolkstervan de rol van ödith. 6. 6dith en ^ean ©iaa 7, ßaurin aiet a'n vrouw met ^ean Oiaa den poédi samen. 8. ©e oorlog is uitgebroken. 9. 6dith heeft 'Jeén ©iaa lief, lO. 'ïn den oorlog.
——
DE FILMWERELD
DE FILM-WERELD
„©e Vloek der ßorghjeims", ßinbs;
fiel
schilderij wan
de gravin, die een vloeb heeft uitgesproken over hel geslacht der ßorgl\jelms. stervende graaf verwacht u."
steeds groeiende jaloerschheid nüar huis terug te keeren. Hij vindt er Edith, terwijl zij bezig is een kort briefje van Jean te lezen en Maria Lazare verhindert Franjois een moord te begaan. Het zou Francois niet mogelijk zijn, met dien £wijfel in het hart, aan het front te leven, hij vindt een oplossing. Zijn vader leeft in de Ardennen, daarheen beveelt hij zijn vrouw dadelijk te vertrekken, als zij wil blijven leven. Edith vertrekt, zonder Jean te hebben gezien en Frangois begeeft zich naar. het depot. Jean Diaz verscheurt zijne gedichten die van de liefde der menschen spreken. Hij voelt groote bezorgdheid en leest met afschuw van den inval in Belgi;, en de verwoesting der eerste kerkgebouwen. Zijn geheele denken concentreert zich op de zorg voor de verdedigingMaria Lazare ontvangt öp zekeren dag een kort telegram : Het dorp, in de Ardennen, waarheen Francis Edith gezonden had, is door den vijand bezet en na daden van vandalisme werden de vrouwen naar Duitschland overgebracht. Bij geruchte heeft Jean dit nieuws vernomen. Hij aarzelt, maar spoedt zich dan naar Maria Lazare. De grijsaard wil hem wegjagen, maar Jean blijft aandringen : „Ik Wil haar gaan wreken." De oude man toont hem het telegram. ,,Ik zal in dienst treden voor dat ik opgeroepen wordt en vertrek nog heden avond." Maria Lazare trekt den jongen man in het licht, ziet hem aan en, voor de eerste maal reikt hij hem de hand. In een vizioen ziet Jean troepen vrouwen, kinderen en jonge meisjes, welke onder een grauwen hemel worden weggevoerd, naar fabrieken op den achtergrond zichtbaar. ,,lk beschuldig !" zegt hij. Jean vertrekt. Moeders roepen hem een bemoedigend vaarwel toe. De zijne spreekt
geen woord om hem terug te houden, zij zal eerst weenen na zijn vertrek, evenals alle Fransche moeders. Aan het front heeft Frangois de gevangenneming zijner vrouw vernomen. Zijn angst is onuitsprekelijk, maar de plicht houdt hem aan de plaats gebonden. Hij verstikt zijn verdriet door dagelijks het gevaar te tarten maar altijd denkt hij : Waar is zij ? En waar is hij ? Op zekeren dag, dat Francois aan zijn kameraden vertelt, dat zijn vrouw er van door is met een jongen afgekeurde, komt de nieuwe luitenant aan: het is jean Diaz. Franjois, geheel en al van streek gebracht, onderbreekt zijn verhaal en de beide mannen spreken niet tegen elkander. Francis, de ondergeschikte, denkt aan alles behalve aan Jean te gehoorzamen. Intusschen verdwijnt bij Franjois de jaloerschheid hoe langer hoe meer, gezien het' kalme ^it waardige optreden van-denofficier tegenover hem. Wederkeerig nemen beide de ongeloofelijkste listen te baat om van elkander nieuws omtrent Edith te vernemen. Alles tevergeefs. Fran5ois, .bekend om zijn moed, wordt door den kapitein aangewezen voor eene gevaarlijke zending, welke hem wel het leven zal kosten. Het bevel daartoe gaat door de handen van Jean. Deze verscheurt de order en gaat zelf. De kapitein komt en is verwonderd Francois te zien, als Jean, met slijk en bloed bedekt terugkeert, en triomfantelijk het gevraagde stuk overhandigt. ,,Hadt gij niet opdracht Frangoistezenden?" 'l „Zeker, Kapitein, maar..." ' De kapitein begrijpt dat tusschen die beide mannen iets van intiemen aard bestaat en vraagt niet verder. Franjois reikt Jean de hand, maar durft hem dien dag no'g niet toe te spreken. Den volgenden ochtend, terwijl Jean zijn koffie drinkt, neemt Frangois een besluit. Zonder aanleiding vraagt hij „Heb je
TAldden: Clara Wieth als gravin ßorgt\jelm. «echts: ..©e
nieuws van Edith ?" Jean wordt bleek en knikt „Neen." „Is dat wel waar Jean, zweer het mij." „En U Francois?" „Niets." De beide mannen zien elkander aan, en omhelzen elkander. „Hé Jongens!" Komt eens kijken, „de luitenant en Francois, die elkander niet konden zetten, omhelzen elkander." „Kunt U mij vergeven, Franjois, dat ik haar evenzeer bemin als U het doet?" „Wil je mij gauw met „jij" aanspreken?" zegt Francois op ruwen toon, „als je tenminste wil, dat ik je nog verder antwoord!" Dan, na eenige oogenblikken van stilte ... „Wij zullen vaak over haar spreken, nietwaar Jean?" Een der vroolijkste poilus, die het lied der verzoening wilde aanheffen, zwijgt. „Jongens, laat ons niets zeggen, zij weenen beiden 1" Dagelijks spreken de beide mannen overde verdwenene en terwijl kogels en granaatscherven om hen heen neervallen, denken zij niet aan den dood, maar aanschouwen in hun geest het kalme tooneel, waarvan Ediths jeugd en schoonheid het middenpunt vormen.
Belgische Filmkiekjes De muzikale illustratie. Een zeer belangrijke factor vormt heden ten dage de muzikale illustratie bij de filmkunst. Men heeft het reeds zoo ver weten te brengen, dat belangrijke rolplaten met speciaal daarvoor vervaardigde muziek vertoond worden. Ofschoon dit misschien wel het ideaal in de toekomst kan lijken, daar wij met recht kunnen spreken van een cinematografisch muziekdrama, hebben de werken, die tot heden op het doek met oorspronkelijke, speciaal voor
dien film vervaardigde muziek verschenen, geen bijzonderen indruk gemaakt. De tijd voor het filmmuziekdrama is nog niet rijp. Toch valt er in ons land op het gebied van muzikale illustratie reeds veel te waardeeren. Menig verdienstelijk toonkunstenaar heeft zich met hart en ziel aan de bewegende plaatjes gewijd, en door een nauwe verwantschap te scheppen tusschen muziek en film, gunstige resultaten bereikt. Wanneer wij eens een vergelijking traahten te maken tusschen het muzikale deel der filmvoorstelling bij onze zuidelijke naburen en bij ons, dan komen we voor eigenaardige verschillen te staan. In de allereerste plaats de grootte van het orkest. Toen de filmkunst nog in de wieg lag, en zelfs nog gedurende haarkinderjaren, bestond de muzikale illustratie hier en elders doorgaans slechts uit een min of meer rammelende piano. Geleidelijk aan bracht -m»a~4aar merkbare verbetering in: de eerste bioscoopstrijkjes ontstonden. Nu is het een feit, dat Nederland aan die bescheiden strijkjes het langst vast gehouden heeft, in tegenstelling met het buitenland en ook met België, waar reeds lang in de voornaamste cinema-tempels orkesten van veertig en meer man hun medewerking verleenden. In dit verband is het misschien nog wel even noodig te releveeren, dat de filmkunst belangrijk sterker ontwikkeld was bij onze buren, dan dit in Nederland voor den oorlog het geval was. De groote vlucht, welke de filmkunst in ons land nam, dateert van de oorlogsjaren. Verklaarbaar is dit zeker. Gedurende deze angstige oorlogsjaren hadden de menschen behoefte aan verstrooiing, afleiding na het zenuwachtig zaken doen. De bioscoop voorzag in deze aangelegenheid in een wezenlijke behoefte. Ook in andere landen werd de invloedssfeer der filmkunst steeds uitgebreider. In Nederland viel dit evenwel des te meer op, daar wij voor den wereldoorlog op dit gebied
^
'
geslacht vervloekt, omdat zij door haar ruwen en meedoogeloozen echtgenoot voor een veronderstelde ontrouw werd ingemetseld. Dit verhaal van zijn voorvaderen leest de pas gehuwde laatste spruit van het geslacht der Borghjelms. In zijn geest identiviceert hij de twee vrouwen met elkander, zoodat hij zijn -jong-vrouwtje,-wie een groete-vrieRdschapmet een jong dichter verbindt, maar die haar echtgenoot desniettemin teeder bemint, in een aanval van jaloezie en razernij haast van het leven had beroofd. Hij zelf was in de veronderstelling, dat hij zijn echtgenoote gewurgd had en vluchtte gebroken uit het slot. Zijn neef, die aan de geheele intrige schuld droeg, liet hem in den waan, dat hij zijn vrouw gedood had en sloot haar in een torenkamer op, teneinde zelf de erfenis te kunnen aanvaarden. Na jaren keert graaf Borghjelm door herinneringen gekweld terug, hij hoort door de geheele omgeving praten over een witte gedaante, die eiken avond verschijnt en over een geheimzinnig lied, dat uit de muren van den ouden toren klinkt. Ook hem verschijnt die gedaante, en nu laat het hem geen rust alvorens hij ontdekt heeft, wie dat zijn kan. Gevolgd door zijn eenigen ouden bediende vindt hij in de torenkamer van he: kasteel, opgesloten en slechts van het noodzakelijkste voorzien, zijn nog even jonge en mooie vrouw „Oe vloek der Sorghyelms" terug. Nu wordt het drama opgehelderd en de Jiet hasteel Borghjelm. vloek der Borghjelms heeft zijn kracht verten achter waren, en daardoor schijnbaar in „De Vloek der Borghjelms". loren. Tijdens een worsteling valt de misdadige neef van de trappen, waardoor hij zijn verhouding tot andere rijken, krachtiger voorleven inboet, terwijl voor het jonge echtpaar Geheime paden en spoken behooren bij de uitgingen. der Borghjelms een nieuw leven zal beginnen. duisternis der middeleeuwen, 't Is een dergeIn Brussel dan bijvoorbeeld hebben alle groote cinema's uitgebreide orkesten aan huu onderneming verbonden. Wat mij betreft, kan ik niet zeggen, dat de resultaten, welke daar mee bereikt worden, alleszins tot tevredenheid stemden, pen eerste vereischte van de samenwerking tusschen muziek en filmspel is toch het verkrijgen van een homogeen geheel ; een aanpassen aan elkaar waardoor het eene het noodzakelijke en onontbeerlijke supplement van het andere wordt. Dit werd echter uiterst zelden door die groote orkesten bereikt. Ze spelen verdienstelijk eenige stukken af, zonder zich in het minst te bekommeren om wat zich daar op het doek afspeelt. Van muzikale illustratie,, Aus schier geen spoor te bekennen. En dan het mengelmoes van het repertoire gekozen ter begeleiding van één enkelen film, note bene een Amerikaansche oorlogsgeschiedenis, dat liep soms wel de spuigaten uit. Beethoven en Schumann volgden op een opera comique of operette. Men kan genist bij sommige films klassieke muziek ter illustratie bezigen, doch er zijn toch ook weer rolplaten, waarbij het als ontheiliging zou gelden, zooals dergelijke waanzinnige oorlogs scenario's. Meer en meer kom ik tot de conclusie, dat een bescheiden strijkje, doch dat het wezen der filmkunst weet te doordringen, zooals wij er in Nederland zoo velen hebben, oneindig beter is dan alle reuzenorkesten bij elkaar, die op den voorgrond „Oe vloek der Borghjelms". trachten te dringen, ten koste der filmkunst. /Tage fönss als graaf Borghjelm. Want wij mogen niet uit het oog verliezen dat in het huidige stadium der filmkunst, het spel hoofdzaak vormt, de muzikale vertolking lijk onderwerp, dat „De Vloek der Borghjelms" behoort, voorloopig althans, op het tweede (Nordisk Films Co., Amsterdam) behandelt. De heer D. van Staveren, directeur van Een gravin Borghjelm had het geheele plan te blijven. M. v.. W. de gemeentelijke schoolbioscoop in Den Haag, heeft 25 October te Deventer en zal 1 November te Zutfen en 8 November te Amersfoort een lezing houden over de schoolbioscoop, gevolgd door een demonstratie van schoolfilms.
Voor een film,die in Amerika vervaardigd is, getiteld „The Radium Mystery" is een tube radium gebruikt, die één gram woog en ruim 1Ö0.00Ö dollar heeft gekost.
s
** * Het Bioscoop-theater „Alcazar" te Helmond heeft een succesvolle openingsvoorstelling gegeven. Als hoofdnummer van- het Pathéprogramma werd gedraaid „De Koningin verveelt zich" » * * De Pruisische Landdag heeft in een der laatste vergaderingen na langdurige besprekingen met algemeene stemmen een voorstel aangenomen om de zg. Aufklarungsftlm, waarin sexueele afwijkingen werden vertoond, onmiddellijk te verbieden. De onafhankelijke socialist dr. Weil eischte zelfs, dat de staat de geheele filmindustrie zou overnemen,doch dat was iets waar niemand verder voor gevoelde en wat men niet aandurfde. « ** Gaby Deslys, Charles Pathé en Cappellani zijn met de zelfde boot naar Amerika vertrokken.
*** —Voor 4at4e^geheele collectie uit eUcaargaaLhebben de erfgenamen van Piei poort Morgan zijn kostbare nalatenschap voor het witte doek laten vereeuwigen. De film diende bij den verkoop tevens tot catalogus en zal ook als schoolfilm dienst doen.
Ingezonden mededeelingen.
IS STEEDS VERKRIJGBAAR IN DE VOLGENDE THEATERS: Alkmaar Alkmaarsch Bioscooptheater Amsterdam.... Apollo Theater „ .... Kosmorama (tijdelijk gesloten) Apeldoorn Cinema Central „ Minerva Theater Arnhem Cinema Palace „ Luxor Theater Bergen op Zoom Luxor Theater Breda Cinema Pathé „ Paleis Bioscoop Dordrecht Astoria Theater Enschedé Alhambra Bioscoop „ Cinema Palace Gouda Gouda Vooruit 'sGravtnhage .. Empire Bio cope „ .. „Flora Bioscoop" „ .. Olympia Theater „ ., Passage Bioscoop „ .. Thalia Theater „ .. Tip-Top Bioscoop Haarlem Cinema Palace , De Kroon Helder Witte Bioscoop Helmond Bioscoop Theater „Alcazar" s Hertogenbosch Chicago Bioscoop Hoorn Hoornsch Bioscooptheater „ Royal Bioscoop Heerlen Hora Bioscoop Leeuwarden ... BioscoopTFriso Leiden Luxor Theater „ Thalia Theater Nijmegen Chicago Theater „ ...... Olympia Theater Roosendaal Cinema Palace Rotterdam Americain Bioscoop „ Kosmorama Bioscoop „ Luxor Theater. „ Princes Theater Stttard Cinema Palace Utrecht Flora Bioscoop „ • Rembrandt Bioscoop „ Scala Bioscoop Vllssingen Alhambra Bioscoop \ /Ä
IDerekiberoemd Slaaant
inWlWAKIK' SCMAFFHAUSEN
Filiii'Sterren.
Kino-pakket, inhoudende 30 verschillende Pracht-
Foto's van Filmspelers wordt U franco toegezonden na ontvangst van postwissel ad f 2.50. Ruim 1000 versch. foto's leverbaar. Prijscourant met voll. inl. 10 cents. a
KEES BÖRG[y eere weg 28 ,GroÉp,
» ♦
•
,Oe vloek der Borghjelms'*. Einbs: „6en bruid in het basteel Sorg^elm, dat gaat nimmer goedl" «echts: In vermbhing der dichlerliefde.
Oe afscheidsbrief.
De Famous Lasky fabrieken in Amerika hebben den Russischen d^nseur- Theodore Kostoff geëngageerd om in haar films op te treden. '
Abonneert U op ii De Film-Wereld".
.„.
ï ■■■■■■■■■■■■■■■■■«■■■I
Cinema „DE MÜNT" KALVEBSTRAAT 226 AMSTERDAM TELEFOON NOORD 8869
TWEEDE JAARGANG N^ 40 ^foTl CALMOSA-SIGAREN.
üjg
'isia^r
EERSTE
Ateliers voor Decoratief Schilderwerk en Tooneelbouw.
I N H ET BRENGEN VAN HET
DOORLOOPENDE
VOORSTELLING
PRODUCTEN SOEP EN BOUILLON
i l i
Speciale decors voor filmopnamen. Projectiedoeken en lijsten.
LAATSTE Orkest onder leiding van MM FAIBÜRGSKI
Bil
Haarlemsche Sigarenfabriek J. C. HESSEN en Zn. =—'~~- ■ -. '' = Haarlem—Holland. = B. GROOTENDORST & ZOON,
Het theater is geheel gerestaureerd volgens de laatste eischen.
:-:
x
Zwanenburgwal 40. - Amsterdam.
t
word*n ondvr Rfïtt»toazicnt vervaard lad * Z« lij" f ond«r»chaldan van < mlndarwaaraiQ« aitikafan door dan. naam Primula.
GEÏLLUSTREERD WEEKBLAD
A. W. SIJTHOFF'S UITGEVERS-MIJ., LEIDEN.
i
i
l i ■X'JL \JJ st^
Vraagt onze POBTWUNEN. VINHO TINTO. VINHO BLANCO, MEIWPN. PALESTINAWI3N en MORELLEN op WIJN.
Scliura
BISSCHOP-WIJN merk „HYQIEA", geen suiker of andere ingrediënten behoeven te worden toegevoegd. Alleen opwarmen is voldoende.
HOOFDKANTOOR
Drukkerij ROELANTSte Schiedam, levert entreebiljetten in bloes en rollen.
WDN-iMPORT Mij. A.HOOGENDUK. VLAABDINGEN.
/Sctiuurpoeden
Filialen, de Bodesa's „OPORTO" sevestisd: AMSTERDAM. ROTTERDAM. DEN HAAG. Damrak 92. Plan C Hoogstraat 38.
•...' ROTTERDAM. V
PANORAMA HET
L
Wwr rnUmr vrttm* pestnjdi CjdH«.
BESTE EN MOOISTE GEILLUSTR. WEEKBLAD
Geheel uitgevoerd in Koperdiepdruk. Bevat wekelijks een groeten ri|kdom prachtige afbeeldingen van actualiteiten en andere onderwerpen uit Binnen- en Buitenland; bovendien boeiende lectuur Abonnementen worden aangenomen door den Boekhandel, de Agenten, Postkantoren, Bricvengaarders of rechtstreeks door de Uitgevers. ABONNEERT U NOG HEDEN VOOR t *M P. KWARTAAL.
A. W. SUTHOFFs UITG.-M'J., teJ-EIDEN.
N.V.
l„IIUll.MUU
SANDERS s Cl LEIDEN
,
Jansveld 13. Telef. 28, Utrecht.
Afd. HOUTBEWERKING. Fabriek van: Draaibare Llghailen. Tuinhuizen, Tuinmeubelen. levering door het geheele land. Vraagt prijs.
Magazijn van Foto-ArÜkelen „DE AMATEUR" - Amsterdam P. C Hooftstraat 60.
Tel Zuid 399.
Werkzaamheden voor Amateurs accuraat en billijk
• SPECIALE
1 Heerlijk verfrisschende drank. NV. im- tm Export „E DO TO" Reewlieregracb« 27. Tel. C 564. • AMSTERDAM. =
P«t.Dt VISSER
vsviBLOcmcrt
VERGROOTINGSINRICHTING •
N. D. in- en verkoop van 2e ha ndsfoesf ellen, inruilen.
G
A
B A
miro
Wybed. Tabletten iegenBoest. Heeschheid, Keelpljn zijn weder overal verkrijgbaar N.V. GABA-ßAZEL (FILIAAL HILVPRSUM)*,™
^R^JTAT/T-
SERIE-MERK.
DE
STEEDS
PRIJS 10 CENT
VERSTERKEND EN VOEDZAAM
^ GEZONDE DRANK ^ m8trt[t wft w«£ <*«* pncftvct»! VOOR IEDER IIOHI/IT vnoi uwe GEZONDHEID alttjdea aT«raI Ulllffl VnHHU i al«<.luul yril VJUI salicyl en luringsiunr, boreid nHblU uit prima groaJstoffai.
PRINCESS' ROOM Lunch- Tearoom & Restaurant AMSTERDAM Kalverstr. 28
ZANDVOORT Kerkstr. 4-6
(Hotelpension]
NED ROTOGRAVURE-MAATSCHAPPIJ, LEIDEN.
ROOMBOTERFABRIEK
„DE BESTE BOTER" = BEST. == Levert franco hui« PRIMA KWALITEIT
ROOM BOTER in verrekenpakketten van 41/] K.G. netto TEGEN DEN DAGPRIJS
»MOS
HGAREN •
VAN DER PUTT EN DC VLAn EINDHOVEN.
GABY DESLYS
