De Vennb Dwars door de geschiedenis 8
EIFEL Fietsmagazine 2014
www.vennbahn.eu
De Vennbahn
bahn
Op het spoor van de historische Vennbahn
Afwisselende geschiedenis, originele grensland-
In het spoor van de eerbiedwaardige spoorlijn tussen Aken en
flair, illustere landschappen en een perfecte
Ulflingen, zoals het huidige Troisvierges in Luxemburg ooit werd
bewegwijzering – dat is het Europese parade-
genoemd, fietst men op het stilgelegde tracé door maar liefst
paardje 'Vennbahn' in een notendop. Dit project
drie landen, duikt in de wereld van de historische Vennbahn met
demonstreert op voorbeeldige wijze dat duur-
al zijn verhalen en anekdotes en beleeft daarbij een landschap
zaam actief-toerisme niet alleen bevorderlijk
met een echt karakter.
>>
is voor de gezondheid en de natuur beschermt, maar ook mensen uit verschillende landen bij elkaar brengt. EIFEL Fietsmagazine 2014
9
Raeren Pottenbakkersmuseum
Een spel van licht en schaduw bij Weywertz
Monschau
De tijden veranderen
Geschiedenis van heel dichtbij
Het was keizer Wilhelm I die de spoorlijn aan het einde van de 19e
De Vennbahn, een van Europa’s langste grensoverschrijdende fiets-
eeuw onder het bewind van de Pruisen liet bouwen. Doel was het
en wandelpaden op stilgelegde spoortracés, vult het verleden met
om de talloze mijnen in en rond Aken te verbinden met de indus-
nieuwe vitaliteit. De ijzeren kolossen, wissels en rails hebben plaats
triegebieden van Luxemburg en het bezette Lotharingen. De lot-
gemaakt voor fietsers, skaters, wandelaars en rolstoelrijders. Vanaf
gevallen veranderden zoals bekend het verloop van de grenzen.
Aken gaan zij op pad om Duitsland, België en Luxemburg, steeds
Er volgden verschillende oorlogen. In het Verdrag van Versailles
dicht langs de historische grens en over de stilgelegde Vennbahn, te
werden de grenzen tussen België en Duitsland nieuw vastge-
doorkruisen. Met een broertje dood aan de verschillende territoria
legd. Daarna volgde de tweede wereldoorlog en wederom veran-
wisselt het fietspad daarbij op vele plaatsen van nationaliteit en ver-
derden de grenslijnen alvorens de Europese gedachte opkwam
loopt haast ongemerkt nu eens over Belgisch, dan weer over Duits
en Europa werd verenigd. Deze geschiedenis en het feit dat het
terrein. Grenzeloos Europa - de Vennbahn laat zien hoe dat werkt. De
goederenverkeer meer en meer via de straten verliep, zorgden er
bewogen geschiedenis herleeft bij het rijden over het geasfalteerde
uiteindelijk voor dat het industriële spoorwegverkeer werd ge-
tracé, niet in de laatste plaats dankzij de vele verhalen en gebeur-
staakt. Een stuk industriële, Europese en grensgeschiedenis was
tenissen die langs de route op levendige informatieborden worden
daarmee verleden tijd. In het kader van een vreedzame relatie
verteld. Je zou een heel boek kunnen schrijven over de talloze verha-
verbindt de Vennbahnroute deze rijke geschiedenis, de lotgeval-
len rond het smokkelen van koffie, wat hier langs de Duits-Belgische
len en verhalen thans met een landschappelijke belevenis die je
grens schering en inslag was. Tegenwoordig klinken de vertellingen
met de fiets kunt afleggen.
rond het zogenaamde Akense Koffiefront romantisch, misschien zelfs wel nostalgisch. Maar destijds speelde zich een serieus kat- en
10
EIFEL Fietsmagazine 2014
www.vennbahn.eu
De Vennbahn Verzorgde picknickplaatsen nodigen langs de route uit
muisspel af tussen douaniers en smokkelaars die koffie met lage accijns vanuit België naar Duitsland smokkelden. Naar schatting 1000 ton koffie werd in de jaren tussen 1945 en 1953 illegaal over de grens gesluisd, alvorens de belasting op koffie in Duitsland drastisch werd verlaagd, wat de smokkel economisch niet meer interessant maakte. De smokkel van koffie is slechts één voorbeeld van de spannende historie van de Duits-Belgische grensstreek. Bij elk van de uitgediende stations, waar op het terrein vaak nog menige historische locomotief of treinstel te zien zijn, bestaan grappige anekdotes of verhalen die tot nadenken stemmen.
Fascinerend landschap Heel eigen verhalen vertelt daarentegen het fascinerende landschap langs de Vennbahn. De zonderlinge melancholie van de Hoge Venen bijvoorbeeld heeft een heel eigen effect op fietsers en wandelaars. Het veengebied, waaraan het grensoverschrijdende fietspad zijn naam te danken heeft, is een gigantisch waterreser-
schilderachtige, deels ruwe dalen bepalen en talrijke stuwmeren voeden. Een zeer uitgebreid netwerk aan rivieren en beken schetst samen met de 694 m hoge Botrange, de hoogste top van België, een heel bijzonder landschappelijk beeld, dat de fantasie prikkelt en de gedachten snel afleidt van de dagelijkse sleur. Langs bossen, uitgestrekte weiden, velden en meren met strandjes stuiten fietsers vaak lange tijd op niets anders dan ongerepte natuur langs het voormalige spoortracé. Waar ooit rails en bielzen de natuur domineerden, kan men tegenwoordig zien hoe de natuur deze ruimte heeft heroverd. Kilometerslange hagen, de zg. charmilles, herinneren op veel plaatsen aan het zuiden van Ierland of Engeland en er gaat een zeer bijzondere bekoring van uit. In het beschermde natuurgebied Emmels zingen de paapjes. Watersnip en blauwe kiekendief verrijken het vogelrijk. Samen met de bever en andere bedreigde dier- en plantensoorten hebben zij hier een veilig onderkomen gevonden. Redenen te over, om de fiets ook eens langs de kant te zetten, een korte wandeling op een van de vele goed gemarkeerde wandelpaden te maken en te genieten van de unieke natuur.
>>
voir op meer dan 600 m hoogte, wiens rivieren het gebied met hun
EIFEL Fietsmagazine 2014
11
Informatieborden bij het oude station van Sourbrodt
Voortreffelijke keuken
Een regio groeit samen
De domstad Aken, het levendige St. Vith of dromerige stadjes
Inwendig versterkt nodigen interessante musea en fraaie bin-
zoals de voormalige lakenweverstad Monschau zorgen voor de
nensteden, inclusief huisjes van vakwerk en natuursteen, uit tot
culturele krenten in de 125 kilometer lange ‘grens-pap’. Vooral
gezellig rondkuieren. Dankzij de vele kastelen, burchten en oude
aan Belgische zijde lokt ook de voortreffelijke Belgische keuken
stadswallen, die ervan getuigen dat de streek al sinds lange tijd
hongerige magen en ‘lekkerbekken’ de gezellige restaurants in,
wordt bewoond, valt er overal wel wat te zien. Kelten, Romeinen,
waar op menige plek bekroonde haute cuisine met Franse esprit
Franken – allemaal hebben ze spannende getuigenissen van hun
wordt geboden. Eten & drinken wordt langs de Vennbahn met
aanwezigheid achtergelaten. Zo kleurrijk en gevarieerd het verle-
een hoofdletter geschreven. Bij de natuurervaring hoort hier al-
den ook was, al deze invloeden zien ook nu nog terug te vinden in
tijd ook het Bourgondische genot. En dus worden er zeer vaak
de grensstreek. Duitse, Franse en Nederlandse leefcultuur smel-
uitsluitend regionale producten van biologische kwaliteit, direct
ten in de bevolking van Oost-België samen tot een harmonisch
van de boerderij of van kleine bedrijven, ingezet ter bereiding
geheel, hier wordt een multinationale verstandhouding duidelijk
van de fijne gerechten. Ardeense ham, krachtige kloosterkaas of
geleefd. En het groene tracé van de historische Vennbahn draagt
het befaamde Belgische bier – wie hier geen trek krijgt, krijgt het
ertoe bij, het samengroeien van de regio nog meer te stimuleren,
nergens. Het is de bonte mix van regionale waren, ambachtelijke
mensen bij elkaar te brengen en grenzen te slechten. Mooi zo!
productie, virtuoze bereiding met veel liefde en een chique, internationale haute cuisine die de kracht van de Belgische keuken uitmaakt.
12
EIFEL Fietsmagazine 2014
www.vennbahn.eu
Overzichtskaart & etappes VAALS Gö
AACHEN
STOLBERG
i
Rothe Erde
hl
Om een fietstocht op de Vennbahn te beleven zijn twee etappe-varianten aan te raden:
Wehebach Talsperre
264 44
57
N3
Walheim
i
Lontzen
THIMISTERCLERMONT
Vennbahn
Welkenraedt
Op de wip tussen het Land van Herve en de Hoge Venen Lac de la Gileppe
Get
Hertogenwald
Hil
Mützenich
l
SIGNAL DE i BOTRANGE
A27
Hammer Haag
N62
Oleftalsperre
N AH NB
Bütgenbacher Rocherath Berg See Ramscheid
Bütgenbach
N632
Büllingen
N62
STAVELOT
TROISPONTS
Amel Deidenberg HN BA NN VE
La Sa lm
N676
Vennbahn
B
A27
VIELSALM
Kyllfietspad
N Manderfeld Ou
De Ourvallei op z’n mooist
265 r
Schönberg
Eifel-Ardennen-fietspad
Bra un lau f
N62 Oudler
Schwarzer Mann 698 m.
Steinebrück Bleialf
Our
N68
E42
PRÜM
60
i
Natuurpark Hoge Venen-Eifel
i
Burg Reuland
GOUVY ie
E
I E
Losheimer- K y ll graben
he
i Lommersweiler
nt
G
L
N626
ST.-VITH
i
rc
Buchholz
Montenau
N660
265
Wa
Ravel L45a
Am el
N68
O
Eifel-hoogten-route 258
N647
i
WAIMES
Ravel L45
>> Een etappe-overzicht bij het onder afgebeelde hoogteprofiel vindt u op de volgende pagina!
Rohren
i i
Arimont
i
Lengeler
Vennbahn
ale
VE
B NN
Lützkampen
N AH
Ouren
Goedange
Pronsfeld
Prüm-fietspad
Enz-fietspad
TROISVIERGES
hoogte
700
600 400
en
h ac
200 A
ne
d r an Ko
Br
st
ün
lim
er
en
M
Ro
25
30
u
ha
c ns
o
g et
n
re
e Ra
L
f
or
sd
er
m
am
500 300
3-dagen-toer voor personen die landschappelijk genot willen combineren met meer rust om op mooie plekjes van het landschap te genieten, die de historische flair van de Vennbahn en van het grensland willen voelen via verhalen en gesprekken of gewoon willen genieten van de regionale lekkernijen.
HELLENTHAL
Lac de Robertville Weywertz
N68
MALMEDY i
i
Leykaul
N VE
A27
Ravel L44a
Or
r
Longfaye Ovifat Robertville
he urt
Ru
Nationalpark Eifel
i
Kalterherberg
Naturpark Hohes Venn-Eifel / Naturreservat Hohes Venn Sourbrodt Hockai
ee
RoerOever-fietspad MONSCHAU
Höfen
SART
us
Rurberg Einruhr
Konzen
i
X
i
SIMMERATH Drie-landen-route
zbach
N67
N672
H
a
Wesertalsperre
•
Schmidt
Lammersdorf
ROETGEN
Weser
HN
i
Simonskall
Eifel-hoogten-route
i
Eupen Limbourg
N61
Naturpark Hohes VennEifel /
258
Raeren
N68
• 2-dagen-toer voor personen die landschappelijk genot willen combineren met lichte sportieve ambities.
HÜRTGENWALD
A3
Rurst
Kelmis
VENNBA
HOMBOURG
VE NN BA HN
i
De Vennbahn
Vennbahn
er
lt
Ka
rg
be
r he
Toer Himmel un Ääd
Toer Land van Herve en Hoge Venen
VVV
station
dt
ro
rb
u So
RAVeL (L44a, L45, L45a)
voormalig spoortracé
W
tz
er
w
ey
W
es
m
ai
f
ol
W
sc
u sb
h
u na te orn on B
M
.
St
th Vi m
m
Lo
e
sw
er
r ile rg
Bu
z at en la es ng r rgp rdi rg e l u e e e i d u w sv an r ng B Wil ul dle Le oi Re Ou Tr
100 0
5
10
15
20
35
40
45
50
55
60
65
70
75
80
85
90
95
100
105
110
115
EIFEL Fietsmagazine 2014
120
125
13
km
Etappes & aansluitingen De Vennbahn
Vennbahn
Etappe: van Aken naar Monschau Afstand: 49 kilometer Start: Aken, Centraal Station Finish: Monschau, centrum Karakteristiek: vanaf Aken via het nodige bochtenwerk het dal van de Europese gemeente uit; daarna verloopt het tracé door het noordelijke voorland van de Hoge Venen, opnieuw met wijde bochten, maar nu door het bos; na Roetgen klimt de weg naar de top van Lammersdorf, ooit de sterkste stijging op de hele Vennbahn (1,7 %, 1 meter per 60 meter); daarna gaat het weer omlaag, een bezoek aan de voormalige lakenweverstad Monschau loont de moeite. Highlights: Aken (dom, cultureel werelderfgoed, verschillende musea); Rollefbachviaduct (uitzicht op het Butterländchen); Kornelimünster (historisch centrum, rijksabdij), Walheim (seinhuisje, rondleidingen), Raeren (Pottenbakkersmuseum), Lammersdorf (Boerenmuseum), Monschau (Rotes Haus, verschillende musea). Aansluitingen: Aken (Duitse Voetbalroute, Groenroute, D-Route 4), Raeren (RRR, RAVeL L38, Velotour), Monschau (RoerOever-fietspad) Bus & trein/transfer: Trein: IR-verbindingen Keulen – Aken – Luik; regionale verbindingen van Aken naar Keulen, Luik, Heerlen en Mönchengladbach; Fiets-shuttlebus tussen Kalterherberg en Aken (op zon- en feestdagen tussen 18-4-2014 en 26-10-2014) Verschillende particuliere fiets-shuttleservice-aanbieders: tussen Aken en Troisvierges, op aanvraag (zie www.vennbahn.eu)
Bij het Groene Klooster
Etappe: van Monschau naar St. Vith
Etappe: van St. Vith naar Troisvierges
Afstand: 44 kilometer Start: Monschau, centrum Finish: St. Vith, centrum
Afstand: 32 kilometer Start: St. Vith, centrum Finish: Troisvierges, station
Karakteristiek: vanuit het dal van de Roer op Belgisch grondgebied omhoog naar de Hoge Venen; daarna verloopt de Vennbahnroute richting zuiden weer lichtjes bergaf door open weidelandschap; na Waimes / Weismes loopt de weg langs de Wolfsbusch en dan weer licht dalend naar St. Vith. Highlights: Natuurparkcentrum Botrange, Signal de Botrange (hoogste top van België, 694 m); station Sourbrodt; stuwmeer Bütgenbach; viaducten Reichenstein, Weywertz en Born; St. Vith (heemkundemuseum, stadsrondleidingen). Aansluitingen: Waimes / Weismes (RAVeL L45), St. Vith (EifelArdennen-fietspad, Route Belgische Eifel) Verschillende particuliere fiets-shuttleservice-aanbieders: tussen Aken en Troisvierges, op aanvraag (zie www.vennbahn.eu)
Karakteristiek: verder over de Vennbahn-route het iydllische dal van de Our in, dan langs Burg Reuland omhoog langs de Ulf weer op de oude spoorwegdam; vanaf Oudler op mooi asfalt tot de grens België/Luxemburg bij 'Kneiff', vervolgens naar Troisvierges. Highlights: tunnel bij Lommersweiler, Burg Reuland (kasteel, museum); Europa-monument Ouren; Troisvierges (Sentier des Passeurs) Aansluitingen: St. Vith en Lommersweiler (Eifel-Ardennenfietspad), Troisvierges (Piste cyclable du Nord – PC 21) Bus & trein/transfer: spoorlijn Luxemburg – Luik Verschillende particuliere fiets-shuttleservice-aanbieders: tussen Aken en Troisvierges, op aanvraag (zie www.vennbahn.eu)
14
EIFEL Fietsmagazine 2014
www.vennbahn.eu
De Vennbahn
>> Aansluiting Troisvierges – Luxemburg Om de Vennbahn-fietstocht van Troisvierges voort te zetten naar de stad Luxemburg zijn er twee mogelijkheden: • Rit met de trein: ieder uur, het fietsvervoer is gratis; om de twee uur trein met 14 plekken voor fietsen • Combinatie trein & fiets: met de trein van Troisvierges naar Ettelbrück; daar voortzetting van de fietstocht op het nationale fietspad nummer 15 (PC 15 = piste cyclable 15) langs de Alzette naar Luxemburg-Stad Afstand: 35 kilometer Start: Ettelbrück Finish: Luxemburg Karakteristiek: geasfalteerd fietspad eerst door het industriegebied van Schieren op de weg, over het algemeen vlak, want parallel aan de rivier de Alzette; een paar korte klimmen tot aan Cruchten. Highlights: Ettelbrück (Musée Mémorial Général Patton), Pettingen (waterkasteel), Luxemburg (oude binnenstad en vestingen, musea). Bewegwijzering: uniform en doorlopend (volgens de richtlijnen van Luxemburg) Bus & trein/transfer: regionale treinverbindingen van Luxemburg naar Luik en Trier, daar overstappen naar Koblenz
>> Verbinding
>> Aansluiting
RAVeL lijn 45 Waimes/Weismes – Trois Ponts
Eupen – Raeren
Afstand: 22 kilometer Start: Waimes/Weismes, centrum Finish: Trois Ponts, station
Afstand: +/- 8 kilometer
Karakteristiek: op het uitstekend ingerichte en doorlopend geasfalteerde fietspad langs de riviertjes Warchenne, Warche en Amblève steeds bergaf. Highlights: Malmedy (kathedraal Saints-Pierre, Paul et Quirin & Malmundarium, binnenstad), Stavelot (abdij, musea, Place Saint-Remacle, watervallen van Coo). Bewegwijzering: uniform en doorlopend RAVeLwegwijzers Bus & trein/transfer: spoorlijn Luxemburg – Luik
Vanaf station Eupen bestaat de mogelijkheid om via Raeren aan te sluiten op de Vennbahn.
Karakteristiek: geasfalteerde weg, licht stijgend van Eupen richting Raeren, open weidelandschap langs de rand van het bos. Bewegwijzering: uniform en doorlopend (volgens de richtlijnen van de MAT)
Vennbahn-cruiser
EIFEL Fietsmagazine 2014
15
Service-informatie De Vennbahn
Vennbahn
Lommersweiler
Vennbahn
Afronding van de werkzaamheden
Het is volbracht! Na de laatste puntjes op de i in de zomer en herfst van 2013 alsmede de officiële openingsceremonies is het tracé in 2014 eindelijk doorlopend berijdbaar.
Met het beëindigen van de twee kleine trajecten bij het 'Groe-
Belangrijke en actuele informatie wat betreft infrastructuur, bezienswaardigheden, etappes, verbindingen met andere tochten, kaarten etc. vindt u op de website www.vennbahn.eu.
De bij sluiting van de redactie nog ontbrekende bewegwijzering
ne Klooster' en bij de tunnel bij Lengeler werden in de zomer en herfst van het afgelopen jaar definitief de deuren geopend voor een doorlopende berijdbaarheid van het tracé. in het gemeentegebied van Aken zal op tijd voor het fietsseizoen 2014 zijn aangebracht, zodat men de tocht direct vanaf het centraal station van Aken kan beginnen. Fietsen kunnen, in de directe omgeving van het station, in de Zollamtstraße worden gehuurd.
Alternatief begin >> Centrale contactpunt EWIV Eifel-Ardennen Marketing c/o Tourismusagentur Ostbelgien Hauptstraße 54 · B-4780 St. Vith Tel.: +32 (0)80 22 76 64 · Fax: +32 (0)80 22 65 39
[email protected] · www.eastbelgium.com
16
EIFEL Fietsmagazine 2014
Alternatief kan men ook vanaf het station Aken-Rothe Erde aan de tocht beginnen: komend vanaf het station rechts onder de brug door direct de 'Trierer Straße' omhoog fietsen en bij het kruispunt linksaf de 'Eisenbahnweg' inslaan. Volg de weg gedurende ca. 1 km totdat aan de linkerkant het bordje 'Vennbahnweg' verschijnt.
www.vennbahn.eu
Fietsbus Kalterherberg-Aken
De twee dichtstbijzijnde P+R-plaatsen liggen in de Krefelderstraße
Op zon- en feestdagen tussen 18-04-2014 en 26-10-2014 rijdt er tus-
(P+R Tivoli, 1.200 plaatsen) en op de hoek Berliner Ring/ Jülicher
sen Kalterherberg en Aken een fietsbus.
Straße (P+R Jülicher Str., 150 plaatsen). Bussen rijden om de 5 tot
Reserveren is telefonisch via +49 (0) 2 41 - 91 28 90 tot vrijdag 12:00
15 minuten. Fietsen meenemen alleen in bussen met fiets-logo.
uur vóór de volgende reisdag mogelijk.
Ma-vr vanaf 19 uur, za vanaf 15 uur en zo/feestdagen de hele dag. De dichtstbijzijnde parkeergarage ligt in de Adalbertsteinweg 34. Tarief voor 24h: 10,- euro
Heen en terug met de trein Spoorwegen Duitsland Fietsers-Hotline: +49 (0) 18 05 - 99 66 33
Particuliere aanbieders van fietsshuttle-service Als alternatief voor een terugreis met de trein en met name voor grotere groepen bieden verschillende particuliere taxibedrijven in de regio vervoer van fietsers en fiets terug naar de plaats van vertrek aan. Meer informatie hierover krijgt u via het centrale contactpunt of op www.vennbahn.eu.
www.bahn.de Maandag tot zondag van 8 tot 20 uur Tip: www.bahn.de – bij het opvragen van treinverbindingen optie 'Fahrradmitnahme' kiezen.
Spoorwegen België
Arrangementen Wie voor wat meer comfort gaat en geen zin heeft in onnodige stress bij het plannen, die kan op www.vennbahn.eu ook een van
SNCB – Centrale Klantenservice
de arrangementen rondom de Vennbahn uitzoeken. Van het boe-
Tel.: +32 25 28 28 28
ken van de accommodatie tot bagagetransfer, fietsen huren en
www.b-rail.be
vervoer terug stellen we een all-in-pakket geheel naar uw eigen
Fietsen mogen in principe in alle treinen mee (behalve Thalys en
wensen samen.
ICE). Vermijd de spits. Het in- en uitladen van fietsen moet op de door het spoorwegpersoneel aangewezen plekken en onder hun toezicht gebeuren.
Spoorwegen Luxemburg CFL Klantenservice Tel.: +35 224 65 24 65 www.cfl.lu De Luxemburgse Spoorwegen bieden fiets-trein-combinaties aan en transporteren uw fietsen gratis.
Terugreis Troisvierges – Aken Neem in Troisvierges de regionale trein via Gouvy naar Luik/ Liège. Op station Liège-Guillemins stapt u over op de regionale trein naar Aken. >> Opmerking: plan voldoende tijd in voor de terugreis omdat de verschillende dienstregelingen nog niet optimaal op elkaar zijn afgestemd.
>> VVV's
Aachen Tourist Service e.v. Postfach 10 22 51 · 52022 Aachen Tel.: +49 (0) 2 41 - 1 80 29 60 · Fax: +49 (0) 2 41 - 1 80 29 69
[email protected] · www.aachen-tourist.de ························································································································ Rursee-Touristik GmbH Seeufer 3 · 52152 Simmerath-Rurberg Tel.: +49 (0) 24 73 - 9 37 70 · Fax: +49 (0) 24 72 - 93 77 20
[email protected] · www.rursee.de ························································································································ Monschau Touristik GmbH Stadtstraße 16 · 52156 Monschau Tel.: +49 (0) 24 72 - 8 04 80 · Fax: +49 (0) 24 72 - 45 34
[email protected] · www.monschau.de ························································································································ Naturpark Our Parc 12 · L-9836 Hosingen Tel.: +352 90 81 88 1 · Fax +352 90 81 89
[email protected] · www.naturpark-our.lu ························································································································ Office Régional du Tourisme des Ardennes Luxembourgeoises Avenue Nicolas Kreins 8 · L-9536 Wiltz Tel.: +352 - 26 95 05 66 · Fax: +352 - 26 95 05 66 66
[email protected] · www.ardennes-lux.lu
EIFEL Fietsmagazine 2014
17
De Vennbahn
P+R en parkeergarage
