De veearts in huis: met een beschrijving van meer dan 100 van de meest gebruikte geneesmiddelen voor dieren
http://hdl.handle.net/1874/227846
A06000029117250B
INHOUD. 1. Ziekten ^ van paarden. Bladz. Hazenhak.....
schoft 58 Dampigheid . . . .
37 Darmjicht.....
56 Kloven in den hoef . .
26 Darmcatarrh . . . .
51 Ziekten der hoeven . .
22 Droes. Droesgezwel . .
51 Verlamming in de lenden 63 Egelsvoet.....
35 Ziekten van de keelklieren 35 Diarrhee. Buikloop . .
55 Keelziekten.....
35 Verlamming in de knieschijf 57 Kniezwam.....
i.2 Brand. Ontsteking. . 21, 38 Bevriezen.....
63 H ielgezwel.....
53 Koliek......
62 Koorts ......
26 Hitte. Temperatuurs- verhooging ....
21 Klauw- en Voetgallen .
62 Gezwellen.....
38 Gewrichtszwam. Uitwas.
22 Uitvallen der haren . .
53 Kreupelheid.....
57 Longontsteking. ...
70 Hals- of Keelklieren . .
h\'i Blaaskoliek , ....
35 Maagpijn......
11 Maagontsteking. ...
29Te overvloedige Urine- loozing .....
25 Maagcatarrh.....
11 Maagoverlading ...
30 Belemmering op het water
29
9 Mondzeer. Tongblaar. .
45 Hielgezwel. Mok ...
55 Nierontsteking ....
29 Dikke hak. Piephak . .
56Kniegezwel. Knieboogs- kloven. Rasp ...
55 Bladz. Abnormale Ontlasting .
22 Gebrek aan eetlust . .
11 Oogontsteking ....
49 Buikpijn......
26 Bloedverlies.....
50 Verlamming in den
II Bladz. 61 Bladz.Rheumatische Hoef- ontsteking ....
ontlasting. .
22 Gebrek aan eetlust . .
43 Rheumatiek.....
11 Oogontsteking ...
43 Zadelwonden ....
49 Windzucht.....
55Ontsteking van het Sprongewricht ...
17 Diarrhee. Buikloop . .
22 Brand. Ontsteking. . .
58Verlamming in de schouders.....
38 Uiergezwel.....
22 Koorts......
53 Lendelamheid ....
21 Gewrichtszwam ...
54 Zenuwknoop ....
53 Spat.......
53Uitblijven van de geslachts- drift......
58 Kniegallen.....
44 Gezwellen.....
62 Versteende gallen...
22 Blaaskoliek.....
63 Legger......
53 Straalverrotting. , . Straal- of Hoefkanker.Verkoudheid ...Peesknoop, SchuifelbeenVerzwikken. VerstappenSlechte spijsvertering.Storing in de spijs- vertering ....Verstuiking ....Verstopping . 9, 11Witte Vloed . . .Kwetsing van de schoft Wonden..... Wormziekten . . . 6135535311 95319 44566330 2. Ziekten van runderen. Belemmering op het water 29Hitte. Temperatuursver- hooging . . , . . 38Verlamming in de lenden 54 Abnormale
29 Te overvloedige urine- loozing.....
30 45 5716365311251194539 Klauwzeer . . .Kreupelheid . .Lekzucht. LikziekteLongontstekingKniezwam . . .Maagpijn . . .Maagontsteking. .Maagcatarrh. . .Maagoverlading .Mond- en Klauwzeer.Gebreken in de melk
III Bladz.Zog- of Melkkoorts . . 31Te weinig melk geven . 32Nierontsteking .... 29Verlamming in de schoft 53Verlamming in de lenden 54Zenuwknoopen ... 53Legger ..,,.. 53Peesknoopen. Schuifelbeen 53Verzwikken. Verstappen . 53 Bladz, Ongedierte.....73 Slechte spijsvertering . 11 Verstuiking.....53 Verstopping . . 9, 11, 19 Witte vloed.....44 Wonden......63 Wormziekte.....30 Storing in de spijsvertering 9 3. Ziekten van varkens. Maagontsteking. ,MaagcatarrhMaagoverlading .Mond- en Klauwzeer.Miltvuur. . . ,Pokken ....Vlekziekte . .Slechte spijsvertering . 25. 11. 9 . 4238, 4140, 4138, 41 . 11 Abnormale ontlasting .
22 Diarrhee. Buikloop . .
22 Bevriezen.....
63 Hoesten......
37 Klauwzeer.....
45 Krampen.....
42 Maagpijn......
11 Storing in de spijsvertering 9Verstopping. . . 9, 11, 19 Wonden......63 Wormziekte.....30 4. Ziekten van schapen, 2211 49705022 Diarrhee. Buikloop .Ontsteking .... Koorts..... Gezwellen..... Hitte. Temperatuursver-hooging .... Abnormale ontlastingGebrek aan eetlustOogontstekingLintworm . . .Bloedverlies. . .Darmcatarrh . . 22212122 38
22 Gebrek aan eetlust . .
11 Oogontsteking ...
49 Bloedverlies.....
50 Worg. Keelontsteking 14, 41 Darmcatarrh. . . .
IV Bladz. Gebreken in de melk .
spijsvertering. .
33 Te weinig melk geven .
11 Storing in de spijsvertering
32 Schurft......
9 Verstopping. . .9, 11,
71 Slechte spijsvertering .
11 Storing in de spijsvertering
9 Verstopping. . 9, 11,
19 Wonden......
19 633031 73 Wonden WormziekteZogkoorts .Ongedierte . 6. Ziekten van honden. Oorpijn......
63 Wormziekte.....
65 Oorworm.....
30 Bladz71 721671112511945 Klauwzeer ....Diarrhee bij lammerenLikzucht, «ziekteLongwormziekteMaagpijn . .Maagontsteking.Maagcatarrh. .MaagoverladingMond- en Klauwzeer 5. Ziekten van geiten. Abnormale ontlastingGebrek aan eetlust 2211 OogontstekingBloedverlies. . 4950 Brand. Ontstek HR 38 Uiergezwel ,Gezwellen . 2222 Klauwzeer . 45 MaagpijnMaagontstekingMaagcatarrh.Diarrhee . . 112511 22 Maagoverlading ...
66 Schurft......
65 Rheumatiek.....
65 Hondenziekte ....
65 Ongedierte.....
73 Oogontsteking. .Bloedverlies . .Diarrhee. BuikloopMaagpijn . . .Maagcatarrh. . .Maagoverlading . 49506411119
9 Mond- en Klauwzeer. .
45 Melkgebreken ....
33 Te weinig melk geven .
32 Slechte
INLEIDING. Zonder twijfel is \'t van het grootste gewicht, om bijde in het landbouwbedrijf voorkomende storingen, ver-oorzaakt door het plotseling ziek worden der huisdie-ren, spoedig raad te kunnen schaffen. Doordat hij dik-wijls op hulp moet wacbten, kan de eigenaar dikwerfeen zwaar verlies lijden door den dood van een dier,dat groote waarde bezit. Dank zij zijn hedendaagsche ontwikkeling, is delandbouwer meestal in staat, de ziekten der huisdie-ren te onderscheiden. Gewoonlijk ontbreekt het hemslechts aan de doelmatige geneesmiddelen, om die ziek-ten snel en met goed gevolg te kunnen bestrijden. Te dien einde zal dit boekje (zonder daarom dezaakkundige kennis van den veearts in alle gevallenontbeerlijk te
willen maken), den landbouwer in drin-gende gevallen, of wanneer een veearts \'t zij in \'t ge-heel niet, \'t zij slechts met groote offers te ontbiedenis, als raadsman ter zijde staan met doelmatige wen-ken en het aanwijzen van beproefde geneesmiddelen. De schrijver heeft op grond van jarenlange onder-vinding in verschillende landen in dezen bijzonderentak der artsenijkunde, een verzameling van geneesmid-delen voor dieren bijeengebracht, die aan de hierbo-
Q ven vermelde behoeften voldoen. Daarin wordt denlandbouwer zoowel tpgen de meest voorkomende in-wendige ziekten van den veestapel, als tegen uitwen-dige gebreken, vooral het uiterlijk schoon (in \'t bij-zonder der naarden) betreffende, een aantal middelenten dienste gesteld, die, tengevolge hunner zaakkun-dige, afdoende samenstelling, van steeds betrouwbarewerkdadigbeid zijn. lederen voorzichtigen landbouwer is hier de gele-genheid gesehouken, zich tegen de bovenvermelde mis-standen te wapenen. Het verdient aanbeveling vooral die in dit werkjeaangegeven geneesmiddelen in voorraad te hebben, dieeen zekere werking hebben tegen acute ziekten, als :koliek bij paarden, w ind/inlit der koeien, miltvuuren
rlekzlekte der varkens, enz. Enkele geneesmiddelen, die doorloopeud ingegevenmoeten worden, onderscheiden zich door kun gehalteaan phosphorzure kalk, deze hebben de dieren noo-di<^- voor de vorming en instandhouding hunner been-dereu en zij wordt door het voedsel, op zichzelf, nietin voldoende hoeveelheid aan liet lichaam verstrekt,daarom wordt de voor den opbouw van het organismebenoodigde hoeveelheid phosphorzure kalk aan de spie-i"en en zenuwen onttrokken. Dit heeft ten gevolge, datmet de verweeking der beenderen enz. ook vermage-ring, uitputting, zwakte en ziekelijkheid optreden. Anders is het echter gesteld, als de phosphorzurekalk door toegift bij het voeder, aan het lichaam derdieren iu
rijke mate wordt toegevoerd. (Zie No 43.) Is in de behoefte der beenderen aan phosphorzurekalk voorzien, dan komt het overschot aau de spieren
4 daar hiervan de vorming der beenderen, den bouw-van bet dier in den eersten graad afhankelijk is. Delandbouwer moet dus de melkkoeien, het jonge vee, deschapen, de lammeren, de fokmerrien, de veulens en devarkens zonder voorbehoud een toegift van pkosphor-zure kalk bij liet voeder geven. In bet mestpoeder (No. 43) zijn groote boeveelbedentwee-basiscb phosphorzure kalk opgenomen. Men moetvooral in \'t oog bouden, dat de pbospborzure kalk opzichzelf uiet zoo geschikt is, maar dat juist de werkingafhankelijk is van de voortreffelijke samenstelling van deveepoeders, al naar het bijzondere doel, waarvoor zebestemd zijn. (Bestellingen worden steeds per omgaande tegenrembours of bij vooruitbetaling verzonden.
Verpakkingwordt niet berekend.) Bij bedragen van 10 Gulden af vrachtvrij. n il
il 20 " 5 % korting. « i,
ii 30 ii 10 °/0 ii i, ,i
n 40 ii 15 % ii » n
n 50 n 20 °/0 ii
5 Lijst van alle geneesmiddelen in dit boekjeopgenomen. 1.
voor ganzen, eenden en kippen. 20.
Universeel Purgeerpoeder. 2.
Koliektinctuur of Krampdroppels. 21.
Universeel Zuiverings- en Spijsverteringszout. 3.
Poeder tot bevordering der urineloozing. 22.
Spijsverteringsdroppels voor paarden en runderen. 4.
Poeder tot regeling der uriueloozing. 23.
Engelsch paardenpoeder, 5.
Worrnpoeder voor paarden en runderen. 24.
Zwitsersch veepoeder. 6.
Wormpoeder voor varkens en schapen. 25.
Universeel varkenspoeder. 7.
Likziicktpoeder. 8.
Echt Welzenpoeder (Middel tegen Zogkoorts.) 26.
Engelsche Tympaniet-essence. 9.
Universeel Melk- en Nutpoeder. 27.
Windzuclitpoeder. 10.
Poeder tegen hittigheid en ontsteking. 11.
Melkpoeder voor schapen en geiten.
Grezwelzalf. 12.
Uierzalf. Ontstekingszalf. 13.
Diarrheedroppels voor kalveren. 14.
Diarrheepoeder voor kalveren. 15.
Diarrheepoeder voor varkens. 16.
Diarrheepoeder voor paarden. 17.
Diarrheepoeder voor koeien. 18.
Diarrheepoeder voor schapen en geiten. 19.
Diarrheepoeder
o 28.
Melkzuiveringspoeder. 29.
Kalmeerpoeder voor koeien. 47.
Droespoeder. 30.
Droes- of Keelziektedroppels 31.
Poeder tegen ridsigbeid van varkens. 48.
Poeder tegen dainpigkeid. 32.
Hoestpoeder voor varkens. 33.
Zuiveringspoeder voor paarden, runderen, scha- pen, enz. 49.
Oogbalsem. 50.
Vlekziekte- en Miltvuurpoeder. 34.
Bloedstillende essence. 51.
Vlekziekte en Miltvuurolie. 35.
Negenderlei gewrichtsolie. 52.
Miltvuur- en Vlekziektedroppels. 36.
Hoefzalf. Hoefvet. 53.
Vlekziekte- en Miltvuurtinctuur. 37.
Hoerlijin. kwaliteit I en II. 54.
Middel tegen Kramp(zoogenaamdGrebrek)bi) varkens 38.
Smeersel tegen kliergezwellen. 55.
Essence voor peesknoopen, enz. 56.
Bevangenheids- en Rheurnatiekpoeder. 39.
Vloedtinctuur. 40.
Antiseptische essence. 41.
Smeersel tegen peesknoopen, kniezwam, gewrichts- zwam, zenuwknoopen, enz.
Mond- en Klauwzeerpoeder. 42.
Waschessence tegen Mond- en Klauwzeer. 43.
Mestpoeder voor runderen, varkens en schapen (wLammers Veepoederw). 44.
Stier-, runder-, of bronstpoeder voor koeien. 45.
Bronstpoeder voor varkens. 46.
7 57.
Smeersel tegen lendelamheid. 58.
Rheumatiekwater voor hondeu. 76.
Waschwater tegen b) Kniegezwel a) Hielgezwel. 59.
Oorolie voor honden. 77.
Schurftolie voor honden. 78.
Poeder tegen a) Kwetsing van de schoft b) Za- delwonden. 60.
Waschwater tegen Pip. 79.
Kalkpootenzalf. 80.
Universeele bijtende zalf tegen a) Hazenhak b) dikke Hak. 61.
Tinctuur tegen bevroren kam. 81.
Kamwondtinctuur. 82.
Restitutiewater. 62.
Wassching tegen poederkam. 83.
Roode Engelsche Spatpleister. 63.
Zalf tegen poederkam. 84.
Universeel spatzalf tegen a) Spat- b). 64.
Rheumatoline voor pluimvee. 85.
Waschessence tegen straalverrotting. 65.
Tweebasisch phosphorzure kalk. 86.
Poeder tejren straal verrotting. 66-
Borstpoeder voor pluimgedierte.
Poeder tegen straal- of hoefkanker. 67.
Zalf tegen gallen. 68.
Middel tegen vei-steende gallen. 69.
Wondbalsem. 70.
Universeele heelzalf. 71.
Voorbehoedpoeder voor honden. 72.
Diarrheepoeder voor honden. 73.
Poeder tegen bondeziekte. 74.
Wormpoeder voor honden. 75.
8 87.
Croup- en Diphteritis penseel vocht. 88.
Kracht- en Voedingspoeder "Veevreugde.w 89.
Melk- en Mestpoeder wBoerenlust.» 90.
Middel tegen het uitvallen der haren van paarden. 91.
Schurftolie voor schapen. 92.
Lintworm poeder voor schapen. 93.
Longwormpoeder voor schapen. 94.
Vreetpoeder voor schapen en geiten. 95.
Diarrheepoeder voor lamineren. 96.
Insectenolie voor veeluizen. 97.
Iiisecten,- luizen- of paardevliegenzalf. 98.
Waschpoeder voor vee. 99.
Ontsmettingsolie. 100.
Kippenpoeder. 101.
Boterpoeder. 102.
Boterkleursel. 103.
Zout om de eieren te conserveeren. 104.
Paardevliegenolie. 105.
Conserveeringszout.
9 INWENDIGE ZIEKTEN. Overlading van de maag. Het komt dikwijls voor, dat door te overvloediggebruik van voedsel (te veel eten) een overmatige uit-zetting en bezwaring van de maag veroorzaakt worden.Het gevolg is dan: storing in de spijsvertering. Het meestgeschiedt dit, als de dieren door lichamelijke inspan-ning uitgeput zijn of als ze een zwakke maag hebbenen te gulzig vreten, \'t Spreekt vanzelf, dat in sommigegevallen ook het voedsel de aanleidende oorzaak kanwezen. Moeilijk verteerbare, opzwellende voedings-middelen zijn het gevaarlijkst; in \'t bijzonder : graan-vruchten of meel, grof-gemalen koren dat te droog ge-voerd wordt, erg vette klaver of te versch hooi. Ofschoon storing in de spijsvertering nog
geen eigen-lijke ziektetoestand is, zoo kan uit de verwaarloozingervan licht een gevaarlijke ziekte ontstaan, als b.v.verschillende maag- en darmziekten, koliek, windzucht,diarrhee enz. Ben storing in de spijsvertering openbaart zich doorsteunen en geeuwen, angst, (vreesachtigheid), lusteloosheiden traagheid, veelvuldig en zeer lang gaan liggen ; de dierenvreten niet meer en bovendien valt een volkomen stil-stand in de functie der spijsverterings-organen te con-stateeren. Behandeling : Zoo de bovengenoemde kenteekenenzich voordoen, is het hoofdzaak voor een spoedige
12 voeging van andere slechte stoffen bedorven worden.Behalve het voedsel kunnen ook kouvatten, grootelichamelijke inspanning of een stoffige, vuile stal dedirecte oorzaken zijn. De ziekten openbaren zich door gebrek aan eethist,opzwelling van het lijf, lichte buikpijn, onregelmatigepols, dikwijls ook koorts. De eetlust is tijdelijk verminderd, de dieren wordenzeer kieskeurig in hun voedsel, vreten doornat stroo,likken aan muren en voederbak ; ook is de dorst minder. De uitwerpselen zijn of droog en hard, dikwijls metslijm bedekt (verslijming) of week, papperig en slechtverteerd (zwakte in de spijsverteriugs-organen) ; zijhebben meestal een walgelijke reuk (bedorvan maag). De tong is beslagen, de slijmhuid van den bek isvuil,
met dik vocht bedekt of ook wel volkomen droog,de rand van het tandvleesch wordt bleek, dikwijlsook blauwachtig rood. Behandeling: Allereerst moet er voor gezorgd wor-den, dat de stoelgang weer geregeld zij, men gevedus een laxeermiddel en wel het Universeel Purgeermiddel (No. 1). Is de ontlasting geregeld, dan geeft men : paarden : het Engelsche paardenpoeder No. 4. i . .. ... runderen : het Zwitsersche veepoeder No. 5. [ ie e -Jvarkens : het Universeel varkenspoeder No. 6. > Pa^\' \' Bij deze poeders kan men nog kleine hoeveelhedenkeukenzout of Universeel zuiveringszout voegen. Van groot gewicht is het nog langen tijd ligt ver-teerbaar voedsel in kleine hoeveelheden te geven,
13 liever te weinig dan te veel. Het is beter den dierenmatige beweging te verscbaffen (zonder inspanning),dan voortdurende rust. De overgang tot gewoon voed-sel moet uiterst geleidelijk zijn. Als na-kuur kan men nog bittere, geurige poedersdoor bet voedsel mengen, als : kalmoes, gentiaan, lau-rierpoeder en jeneverbessenpoeder. 4. Engelsch Paardenpoeder. Dit poeder voorkomt de voornaamste paardenziek-ten, als men bet geregeld geeft, liet beperkt de slijm-afscbeiding en verboedt den overgang tot snotziekte.Voorts bevordert bet den eetlust, maakt bet paardmoedig en fier en geeft bet een fraai uiterlijk, n.1.zeer mooie, gladde baren. Van dit poeder geeft men elk paard bij iederenmaaltijd een lepelvol op bet
drinkwater. Bij snotziektemoet men de portie verdubbelen. 5. Zwitsersch Veepoeder. Dit poeder zuivert de ingewanden, sterkt de maag,bevordert de ontlasting en urineloozing, zuivert betbloed, voorkomt bitte. Tevens drijft bet de overtollige gal af, verdrijftwindzucbt en is een uitstekend middel tegen ontste-king of dampigbeid in de longen. Gezond vee geeft men 2 maal per week twee lepelszout met zemelen vermengd op vocbtig gemaaktvoer. Is ecbter bij een os of koe reeds een ziekte uit-gebroken, dan geeft men dagelijks 2 a 3 lepels te-gelijk. Jong vee geeft men naar den leeftijd een balventot een beelen lepel.
16 Likzucht. Likziekte. Genieten van vreemdsoortig voedsel. Ontaarding van den eetlust. Likzucht is de volgende ziekte, die ontstaan kandoor storing in de spijsvertering ; zij wordt veroorzaakt:\'t zij door zuren in maag en ingewanden, \'t zij doorgebrek aan minerale voedingsstoffen. Men noemt deze ziekte ook wel knaagziekte, daarhet zieke dier aan alles knaagt; het belikt kribbenmuren, vreet kalk, aarde, haren, afval van leer, enz. Men onderscheidt: 1.
de likzucht of knaagzucht der runderen; 2.
vee, dat in de weide loopt.De aanleidende oorzaak schuilt in verkeerde voeding,en in sommige streken door gebrek aan keukenzout;voorts door gebrek aan phosphorzure kalk of te sterkezuurvorming in maag en ingewanden ; eindelijk doorlangdurige prikkeling der spijsverteringsorganen. Menmoet daarom vermijden: I. zuur voedsel van veenachtige weiden ;II. hardstengelig voedsel met veel winterstroo en,ten slotteIII. onregelmatige voedering en onreinheid in kribbenen stallen.
de likzucht der kalveren; 3.
het wol vreten der schapen en lammeren. a. Likzucht der runderen. Het veelvuldigst komt deze ziekelijke toestand bijhet rund voor: de likzucht doet zich meestal voor bijstalvoedering, zelden bij
22 Let uier hard en vertoont het op verschillende plaat-sen harde, bijna klonterige punten, dan moet de ge-zwelzalf (No. 11) gebruikt worden. 11. Gezwelzaif. Deze zalf is vele malen beproefd bij gezwellen, melk-klonten, uiergezwellen, halsgezwellen, bij paarden voordroes; bij al deze ziekten bewijst de gezwelzaif voor-treffelijke diensten, als men de zieke plaats driemaaldaags er goed mee inwrijft. 12. Uierzalf of ontstekingszalf. Deze voortreffelijke zalf is hoofdzakelijk voor ge-zwollen en verhitte uiers bestemd. Zij kan echter bijalle ontstekingen aangewend worden. Bij uierontstekingmelkt men \'s morgens en \'s avonds voorzichtig hetuier leeg, baadt het, door het een half uur lang ineeu lijnmeelaftreksel te hangen, wascht het
met lauwwater af, droogt het met een zachten doek en wrijfthet dan voorzichtig met zalf in. Voor inwendig ge-bruik geve men zoutige purgeermiddelen en gemakke-lijk verteerbaar voedsel. Diarrhee. Abnormale ontlasting. Darmcatarrh. De oorzaken der diarrhee kunnen verschillend zijn,als b.v. zeer waterhoudend sappig voer, nl. groeavoer,slecht water, kouvatten, snelle voederwisseling, enz. Bij zuigelingen (zuigende kalveren) is gewoonlijkeen onvoldoende voeding van het moederdier de schuld,dikwijls echter ook kouvatten door een kouden, voch-tigen stal.
23 Diarrhee is in het eerste stadium niet zoo gevaar-lijk en kan spoedig en gemakkelijk genezen worden.Laat men de ziekte te ver gaan, dan. kan. de toestandzeer gevaarlijk worden, vooral bij zuigende kalveren,Men moet daarom niet te lang wachten, maar bij deeerste waarneming een geschikt middel aanwenden. Als zoodanig zijn bekend : 13. Diarrheedroppels voor kalveren.14. Diarrheepoeder voor kalveren. Diarrhee kan bij veronachtzaming licht kwade ge-volgen na zich sleepen. Hoofdzakelijk komt het bijkalveren en jong vee, ook bij speenvarkens voor, datheel snel een diarrhee optreedt, die, als het goedemiddel gegeven wordt spoedig weer genezen zal. Duurtde diarrhee reeds verscheidene dagen, dan moet
menhaast maken om nog hulp te bieden, want, vooral bijkalveren heeft reeds menig landbouwer de treurigeervaring opgedaan, dat een veronachtzaamde diarrheeden dood van het kalf ten gevolge had. Het diarrheepoeder, evenals de-droppels blijven jaren-lang goed en daarom behoort ieder veehouder ze invoorraad te hebben. Ben hoofdvereischte bij diarrhee is, dat men denzieken dieren goed droog stroo, goed voer en eenwarme plaats geeft. Als nakuur verdient het aanbeveling nog dikwijlseen afkooksel van kamillen en pepermuntkruid inte gieten. Beide middelen worden met tusschenpoozenvan drie uur, een vierde van \'t pakje gegeven.
28 een flacon driemaal om het half uur een derde geven. Zoodra . beterschap intreedt, geeft men een lichtpurgeermiddel, \'t beste is wonderolie met lijnolie ver-mengd, van ieder een half pond. In plaats van wonderolie kan men ook boom- ofolijfolie nemen. Tevens moet men het dier met warmedoeken bedekken. Met voeder en drinken moet mennog langen tijd voorzichtig zijn. Bovendien moeten bij het begin der ziekte de rug,het lijf en de beenen met stroobossen gewreven wordentot het dier begint te zweeten. Het geheele lichaammoet met een meugsel van 80 Gram terpentijnolie, 20Grarn geest van salmiak en 20 Gram wijngeest inge-wreven worden, ook zoolang tot het zweet uitbreekt. Men wikkelt dan het lijf en den rug in
wollendekens en houdt het paard zoo langen tijd aan \'tzweeten. Bij verstopping moet men de zich in den endeldarmbevindende drek met de met olie ingesmeerde hander uit halen en alle kwartieren een lavement zettenvan warme kamillenthee of aftreksel van hooizaad. In zeer ernstige gevallen kan een aderlating goedediensten bewijzen. Nierontsteking. Vertoont zich in de urine afscheiding van zand, dangeeft men het dier een eetlepel Spijsverteringsdroppels(3) gemengd door een emmer water, twee keer in deweek. Is de urine met bloed vermengd, dan verdienen af-kooksels van vlaszaad en warmwateromslagen op den
30 grootte van een kippenei op de tong en laat dan wa-ter drinken. In \'t bijzonder wordt er op gewezen, dathet prikkelen der geslachtsorganen volstrekt vermedenmoet worden. Paarden, die lijden aan te overvloedige Urineloozing, dat wil zeggen, te dikwijls en te veel kleurlooze urineloozen (\'t geen door slecht voeder ontstaan kan) gevemen het 22. Poeder tot regeling der urineloozing. Dit poeder roert men met water aan en strijkt drie-maal daags daarvan een gedeelte ter grootte van eenkippenei op de tong. Bovendien moet men het dierwarm houden, het behoeden voor kouvatten en hetgezond, onbedorven voeder geven. Van de Wormen. Bijna al onze huisdieren hebben last van wormen.Men onderscheidt verschillende
soorten van wormen,waarvan sommige volkomen onschadelijk zijn, anderedaarentegen de dieren zelfs ziek maken; hoofdzakelijkzijn het dau storingen in de spijsvertering en ook in devoedselopname, onregelmatige eetlust; de dieren wordenmager en ontwikkelen zich niet behoorlijk ; nu en danraken zij wormen kwijt. Dikwijls wrijven zij met den neuslangs den muur. Van deze woekerdieren of parasieten (de wormen)moeten onze huisdieren verlost worden. Zulks is dan
31 ook een dure plicht van eiken landbouwer, des te meernog, daar het 23. Wormpoeder voor Paarden en Runderen. 24. Wormpoeder voor Varkens en Schapen. een zeker middel is. Men geve het wormpoeder in drie keeren met wateraangemengd en op de tong gestreken ; de eerste maal\'s avonds; dan het tweede gedeelte den volgendendag op de nuchtere maag en het derde deel \'s middags ;daarbij geve men slechts weinig voeder. Kalveren envarkens geve men van het kleine pakje 2 a 3 maaldaags een lepel vol met melk aangemengd. Als men wormpoeder ingeeft, moet er op gelet worden,dat niet slechts enkele wormen, maar de geheele wor-menklomp afgedreven worden. Dit resultaat verkrijgt men bij \'t
gebruik van worm-poeder. Zog- of Melkkoorts der Koeien. Bij koeien met tengeren lichaamsbouw, die veelmelk geven en kort voor het kalveren te overvloediggevoerd werden, treedt, als de verlossing gemakkelijken vlug in zijn werk gegaan is, de zoogenaamde zog-of melkkoorts op, een ziekte, waaraan de meeste koeiensterven. De verschijnselen zijn maar al te bekend enik behoef ze daarom niet te vermelden. Wat de genezing er van betreft, kan ik met rechtconstateeren, dat er geen algemeen middel bestaat;de middelen zijn naar de hevigheid der melkkoorts
32 en naar het stadium verschillend; de zoogenaamdemelkkoortspoeders helpen wel in enkele lichte aan-vallen, zij kunnen echter niet als een universeel middelbeschouwd worden. Men kan daarom H.H. veehouders niet genoeg op\'t hart drukken, een middel te gebruiken, dat wer-kelijk in staat is, de zogkoorts te voorkomen, datmiddel is het 25. Echte Welzenpoeder. Het echte Welzenpoeder is het eenige middel, datde zogkoorts voorkomen kan, maar dan moet hetprecies volgens voorschrift en vroegtijdig genoeg ge-geven worden. Het Welzenpoeder geeft men in het achtste uur Dahet melkworden. Den eersten dag geeft men om detwee uur een lepel vol. Den tweeden en derden dagom de 3 uren eveneens een lepel vol. Van
den vierdendag af geeft men tweemaal daags 3 lepels vol. Het Welzenpoeder kan men met water vermengdingieten; \'t is evenwel beter, als men het met een af-kooksel van een lepel arnica en een lepel kamillengoed vermengd en dit mengsel nog warm ingiet. De resultaten zijn verzekerd. Men brengt het dierin een warmen en tochtvrijen stal. Het te weinig melk geven. Het komt veelvuldig voor, dat de hoeveelheid melk,die een koe geeft, soms in meerdere of mindere mateafneemt, ja zelfs zoo erg, dat het melkverlies op denormale opbrengst zeer duidelijk merkbaar is.
3(5 Longontsteking. Longontsteking treedt zeer verschillend op. Menkent een zoogenaamde goedaardige, die in eenige dagenovergaat en een koortsige, die den dood ten gevolgekan hebben. Kouvatten, vooral ook temperatuursver-andering, zijn de oorzaken. Er vertoont zich bij dedieren een sterke slijmafscheiding door den neus eneen beklemde ademhaling. De pols slaat snel; pootenen ooren voelen koud aan. Men zorgt allereerst voor een goed gereinigden, ge-luchten en ontsmetten stal met normale temperatuur. Potten met heet water, waarin men een theelepelterpentijnolie ter verdamping doet, om een weldadigeatmosfeer te krijgen, zijn zeer aan te bevelen. Men geeft goed, gezond voeder en bij gebrek aaneetlust 3
maal daags een eetlepel spijsverteerings-droppels (No. 3) met l/9 emmer water te drinken,voorts het spijsverteeringszout (No. 2.) Bovendien moetmen eenige malen per dag de huid met stroo enborstel afwrijven. In koortsigen toestand bedekt men het dier meteen linnen dek en wikkelt de pooten in flanel. Men brengt het dier in een warmen stal en geeftbij hevige koorts koude lavementen. Als voeder geeftmen geplette, gebroeide haver in matige hoeveelheid.Hooi moet echter vermeden worden. Als versterkend middel kan men ook rauwe eierentoedienen. Houdt de koorts verscheidene dagen aan,dan legge men pleisters van mosterdzaad op de borst,die \'men er 5 a 6 uren op laat liggen. In het drinkengeeft men poeder tegen
hittigheid en ontsteking (No. 10)
38 Ontsteking en Hitte bij paarden en runderen. De echte verschijnselen der ontsteking zijn : uitingenvan pijn, gezwellen, hitte (temperatuursverhooging) enmeestal koorts. De ontsteking kan in- of uitwendigzijn. Bij beide is echter inwendige temperatuursver-hooging aanwezig, in \'t leven geroepen door bloed-aandrang. Bij uitwendige ontsteking komt het voor, dat zichetter afscheidt, mea noemt de outsteking dan eenetterende. Ia al deze gevallen betoont zich, zoowel bij paar-den als bij koeien, het nieuwe poeder tegen ontstekingof hittigheid (No. 10.) van voortreffelijke werking. Is de ontsteking uitwendig en etterend, dan moetmen smeren met de ontstekingszalf No. 12. Miltvuur en Vlekziekte der varkens. De vlekziekte is de
gevaarlijkste der varkensziektenen er sterven jaarlijks duizenden dieren aan. Volgensde nieuwste ontdekkingen is de vlekziekte besmettelijk. Zij ontstaat door een splijtzwam, de zoogenaamdestaafjesbacil, en maakt dat het geheele lichaam ziekwordt. Het dier krijgt: opzwelling van de milt, ont-steking van de nieren ; de huid wordt rood gekleurden bovendien komen er vaak maagziekten bij voor. Waaraan Miltvuur en Vlekziekte te herkennen zijn. Het dier wil niet vreten, beweegt zijn kop angstigheen en weer, woelt in het stroo en krijgt aan hals,borst, buik en tusschen de achterpooten roode strepen,die langzamerhand blauw worden. Na den dood worden
39 die strepen altijd blauw. Het dier heeft groote hittein den kop, kan niet slikken of slechts niet grootemoeite; soms vormt zich op de tong een witte blaar,zoo groot als een erwt (gerstenkorrel), die spoedigzwart wordt, in welk geval meestal de dood intreedt.Bij enkele dieren ontstaat ook aan de buitenzijde vanden hals een brandblaar; de borstels op die plaats\' worden dan wit en gaan rechtop staan. De staart, dieals het dier gezond is, een krul heeft, hangt slap neer,de borstels staan rechtop en de spieren zijn verzwakt,zoodat het het dier gewoonlijk ligt of waggelend rond-loopt. Ondanks de groote temperatuursverhooging ont-breken dorst en eetlust, dikwijls is de stoelgang ver-stopt of zijn de uitwerpselen droog en hard;
vaakook wordt het pas-gegetene weer uitgebraakt of weleen geelachtige massa. In den beginne vertoont zich een roodachtige, danblauwe, eindelijk zwarte uitslag en de huid zet op. De ademhaling wordt steeds korter en rochelenderen onder krampen volgt eindelijk de dood. Een goedevlekkoorts is ternauwernood te genezen, daar men inde meeste gevallen het juiste tijdstip om een genees-middel toe te dienen, laat voorbijgaan. Hot verdientdaarom aanbeveliag een voorbehoedmiddel in voorraadte houden, dat zoowel vlekziekte als miltvuur voorkomtalsook de gevaarlijke worg en de pokziekte der varkens. Als zoodanig beveel ik aan het beroemde 33. Universeel Vlekziekte en Miltvuurpoeder voor inwendig gebruik. Voor
zieke varkens lost menvan dit poeder 1 koffielepel vol in een halven Liter
40 kokend water op en geeft dit om de 3 uren in, ookkan het poeder tusschen twee onwels gelegd wordenen zoo ingegeven. Varkens, die men voor miltvuurenz. bewaren wil, geeft men om de 2 dagen een hal-ven konielepel vol in een halven Liter kokend wateropgelost of tusschen 2 ouwels gelegd. Voor kleinevarkens geve men slechts de helft van de aangegevendosis. Een soms op de tong voorkomende witte blaar(gerstekorrel) moet voorzichtig opengesneden worden. Bovendien kan men universeel varkenspoeder geven. Wie miltvuur rationeel verdrijven wil en er zijnvarkeus goed tegen beschermen, moet ook gelijktijdig 34. Vlekziekte- en Miltvuurolie aanwenden, ter voorkoming en genezing van Miltvuur,Vlekziekte, Pokken,
Mond- en Klauwzeer, en anderehuidziekten. Ter voorkoming der ziekten neemt men een eetlepelvol olie en vermenge die met een Liter lauw water. Hiermee worden de dieren 1 a 2 maal per weekafgewasschen. Zieke dieren worden dagelijks met ditmengsel van olie en water gewasschen. Zeer voordeeligzou het voor iederen landbouwer zijn van deze vlek-ziekte- en miltvuurolie (ook desinfecteerolie genaamd)steeds een flesch in voorraad te houden en in allestallingen af en toe met een verdunning, als hier-boven genoemd, muren en vloer te besprenkelen ofbespuiten om daardoor de lucht en het vee van deziektekiemen vrij te houden. In plaats van het miltvuur en vlekziektepoeder,kan men ook
44 poeder de ontsteking nog niet verdwenen is, maaktmen, ongeveer een vingerbreed van de kroon verwij-derd, om de geheele hiel een inwrijving met een bijtendezalf om de ontsteking af te leiden. Het week houden van den hoef door warme voet-baden, inwrijven met de hoefzalf, zoowel als lang-durig ontzien van het dier en licht voedsel, zijn hoofd-voorwaarden voor de genezing. Witte Vloed. De witte vloed ontstaat meestal door onvolledigeverwijdering van de nageboorte. Hij bestaat uit eenwitgekleurde, riekende vloeistof, die gewoonlijk stoots-gewijze uitgedreven wordt, soms in belangrijke hoe-veelheid, hoofdzakelijk bij het liggen. Bij langdurigaanhouden van deze kwaal worden de dieren ondankshun goeden eetlust en
ondanks het goede voer ver-moeid, en vermageren ze ; tevens wordt de melkafschei-ding veel minder. Behandeling: \'deze moet in- of uitwendig zijn. Voorinwendig geeft men de vloedtinctuur. Geeft deze nietde verlangde werking, dan wordt het dier ingespoten.Daarvoor gebruikt men de Antiseptische essence. 39. Vloedtinctuur.40. Antiseptische Essence. Beide onschadelijke middelen zijn bij een goed ge-bruik de zekerste middelen om den witten vloed snelte kunnen genezen.
45 De vloedtinctuur is voor inwendig gebruik en wordt,met water verdund, ingegoten. Men mengt daartoe eenkoffielepel vol vloedtinctuur met een halven Literwater dooreen en giet dat mengsel in. Het is noodig,dit 3 maal daags te doen. De vloedtinctuur is veel beter dan een poeder enmoet steeds gebruikt worden met de antiseptiscbeessence. Deze is voor uitwendig gebruik en wordt in-gespoten in de geslachtsdeelen. Voor een inspuitingheeft men noodig 1 a 2 lepels vol essence op een halfpintje, liefst warm, water. De inspuitingen moeten \'smorgei] s en \'s avonds geschieden. Mond- en Klauwzeer. Deze ontstaat meestal door besmetting en het uit-breken der ziekte heeft gewoonlijk plaats 2 a 6 dagenna de besmetting.
De ziekte komt het meest bij koeienen varkens voor, minder bij paarden en gevogelte. Een bepaald middel, om mond- en klauwzeer snelte genezen bestaat er niet. Breekt de ziekte uit, danis bet beste, wat men doen kan : afwachten tot ze vanzelf weer overgaat. Daarentegen is er een uitstekend voorbehoedmiddel,dat, indien het prompt en vroeg genoeg gegeven wordt,werkelijk de gevreesde ziekte voorkomen kan. Men gebruikt daartoe het: 41. Mond- en Klauwzeer-poeder en de 42. Waschessence tegen Mond- en Klauwzeer.
47 voedering wreekt zich. heel snel door het ontstaan vanziekten, die voor korteren of langeren tijd het op stalzetten van het dier noodzakelijk maken. Zware werkpaarden moeten liefst haver, of koren,dat even gekookt heeft, hebben. Paarden van lichterslag geeft men haver en hooi: de hoeveelheid richtzich naar den aibeid, die het dier verricht. Hoe meerinspanning er van het dier gevergd wordt, hoe grooterrantsoen het hebben moet. Voor alle dieren is kaf beterdan hooi. Zeer gemakkelijk verteerbaar is gesnedenhooi, dat met pekelwater bevochtigd is. De dieren etendit heel gaarne. Als drinken moet men 4 maal daags 1/a emmer ge-ven. Rivierwater is beter dan bron- of welwater, daardit laatste licht verkoudheden
veroorzaken kan. Daarentegen moet men de paarden ook niet aanwarm water wennen. Drenken en voeren, dadelijkna gedanen arbeid in verhitten toestand is niet goed;men moet de dieren eerst met stroo, borstel en ros-kam wrijven, terwijl de pooten met de hand droog ge-gewreven worden. Eerst na afkoeling geeft men drinkenen voer. Daarna moet men de paarden een weiniglaten rusten, dat is beter voor de spijsvertering. Ookheeft het dier wat rust noodig, als het na het drinkenweigert voedsel te nemen, Zeer slecht is als men b.v.op zekeren dag voeder voor enkele dagen achtereengeeft, zonder zich den anderen dag om het dier tebekommeren. Komt men den derden dag in den stal,dan vertoont zich een opzwelling
der beenen, of dezoogenaamde schurft. Ben eerste vereischte is nu een zindelijke stal, over-vloedig, goed voedsel en rust. Men geve het paard
4\'J 46. Kalmeerpoeder voor koeien, die te vaak bollig zijn en als gevolg daarvan nietdrachtig worden. Dit poeder is steeds een voortreffe-lijk middel gebleken. Men geeft driemaal daags telkens3 eetlepels vol in zemelenwater. 47. Poeder tegen ridsigheid bij varkens. Een voortreffelijk middel ter onderdrukking der ge -slaclitsdrift bij mest varkens. Men geeft \'s morgens, \'s middags en \'s avonds tel-kens een lepel vol, liefst door een dikken drauk. 48. Zuiveringspoeder voor paarden, koeienen schapen. Een voortreffelijk middel, als na de geboorte vanhet jonge dier de nageboorte niet van zelf afgedrevenwordt. Dit middel onderscheidt zich van alle anderepoeders op dit gebied, doordat het de beste en zekersteresultaten geeft
en geheel onschadelijk is. Bij \'t gebruik wordt het poeder met water vermengden in drie keeren ingegoten. Voor schapen is de helftgenoeg 49. Oogbalsem. Deze balsem is een uitstekend middel tegen oog-ontstekingen. Ze wordt onverdund door middel vaneen zacht penseel tusschen de oogleden gestreken;misschien 2 a 3 maal daags. Bij een oogontsteking moet men er goed acht opgeven, of de ontsteking soms veroorzaakt wordt, door-dat er iets in het oog gekomen is (b.v. zand); deze
52 onbruikbaar. Bij \'t beslaan moet het ijzer op den hoefpassen, niet omgekeerd. Het afsnijden ter zijde mag alleen voor bet aller-noodigste plaats bebben en dan nog beel voorzicbtig. Men moet aan den buitenkant niet teveel afnemen,daar anders het gebeele gewicht van het lichaam ophet midden van de zool drukt, maar men moet slechtsde doode hoornmassa van de zool verwijderen en denhoefwaud van hiel tot punt zoo natuurlijk mogelijkbesnijden. Halsklieren. Deze ziekte openbaart zich door opzwelling vanden gorgel (de keel) tusschen de knobbels van hetachterste gedeelte der kinnebak, waaruit een zweerontstaan kan. In dergelijke gevallen geeft men hetpaard gras of ander week voedsel en gebruikt danhet 54.
Smeersel tegen Kliergezwellen. Een dikwijls j>robaat gebleken middel tegen opzwel\'ling der klieren. Als men het dadelijk en geregeldtoepast, door driemaal daags in te wrijven, zal degoede werking van het preparaat weldra zichtbaarzijn. Boveudieu is het gebruik van Droes- en Keel-poeder (No. 29.) ter bevordering der genezing zeer aante bevelen. Vertoont er zich een zweer en wil men de verette-ring bespoedigen, dan legge men warme lijnmeel-pappen of een trekpleister. Met bet opengaan (door-gaan) van de zweer, komt ook de eetlust terug.
53 55. OmsIag-Essence tegen Peesknoop, Knie- en Gewrichtzwam, Legger, Zenuwknoop en Verzwikking van paarden en runderen als de kwaal nog in den aanvang is. Twee eetlepels vau deze essence doet men in eenflesch met ys Liter water, bevochtigt daarmee wattenen linnen en legt acht dagen lang \'s morgens en \'savonds nieuwe omslagen. Als na dit tijdsverloop geen beterschap ingetredenis, dan moet men het smeersel tegen deze ziektenaanwenden. 56. Smeersel tegen Peesknoop, Knie- en Gewrichtszwam, Legger, Zenuwknoop enVerzwikking van paarden en runderen. De werking van dit middel is voortreffelijk. Menverbindt de plaats, die daarmee ingesmeerd is (meteen penseel), goed, zoodat de dieren
niet likken kunnen.Voor het gebruik moet men driemaal daags de plekinsmeren met een penseel. Kreupelheid in Schouder of Schoft.Schouder- of Schoftverlamming. Verlamming en Kreupelheid in schouders of schoftis een ontstekingachtige prikkeling van de spierender schouders of van het opperarmgewricht, die ge-makkelijk te herkennen is door het nasleepen vanden voorpoot, die tevens meer buiteuwaarts gezetwordt en met de punt van den hoef omlaag. Devoet wordt minder naar voren gebracht en minder
54 opgebeurd. De kreupelheid valt het meest op bij hettrekken en bij het beklimmen van hoogten. De behandeling hangt af van den aard van dekwaal. Bij temperatuursverhooging van de betroffendeelen moet men allereerst koudwater compressen leggenen als de hitte verminderd is, wrijft men het in metSmeersel of Negenderlei gewrichtsolie (No. 51.) Bemerkt men geeu temperatuursverhooging in debuurt van de zieke plaats, dan verdient wrijven metrestitutiewater (No. 61.) aanbeveling ; bovendien legtmen het dier wollen dekens om, brengt het, door het ineen kring in korten draf met den zieken poot aan denbuitenkant te laten loopen, licht aan het zweeten enlaat het dan in den stal nog zweeten, nadat men eenzoogenaamd
Priesznitz compres gelegd heeft, dat da-gelijks vernieuwd moet worden. Verlamming of Kreupelheid in de heup of lenden. Deze wordt dikwijls veroorzaakt door uitwendigegewelddadigheid en bestaat in ontsteking der gewrich-ten of der spieren. Zij kenmerkt zich hierdoor, dat hetdier niet achterwaarts wil loopen en den achterpootniet recht opbeurt, doch naar buiten nasleept. Hiertegen wordt aanbevolen het 57. Smeersel tegen Lendelamheid. Nadat men eenige dagen lang op het heupgewrichteen zoogenaamde «Lehmansfcrich» (als afkoelend mid-del) of compressen van ijswater gelegd heeft, moet mendit voortreffelijk smeersel gebruiken en wel driemaal
56 59. Poeder tegen a) Kwetsuren van de Schoft,b) Zadelwonden, voor uitwendig gebruik. Men bedient zich met goed gevolg van dit poederals men een eetlepel vol in een Liter water oplost. Dat oplossen gescliiedt het gemakkelijkst in eenflesch, die men goed knrkt en verscheidene malenflink schudt. Als alles volkomen opgelost is, giet menzooveel als men noodig heeft op watten of linnen enlegt om het half uur een versch compres. Onder hazenhak verstaat men een opzwelling vande hoefbeen-kruis-zenuw, en piephak (dikke hak) iseen opzwelling van den knobbel vau het hielbeen bijhet spronggewricht. De laatste kwaal ontstaat lichtdoor slaan tegen harde voorwerpen; daarom geeftmen in dergelijke gevallen een ruimer stal
en be-kleede muren. In beide gevallen doet zich, als dekwaal nog in den aanvang is, kreupelheid voor en ishet gezwel nog warm en zacht; in verouderde ge-vallen zijn de gezwellen hard en valt er geen hittemeer waar te nemen. Voelen de gezwellen nog warmaan, dan moet men de zieke plaatsen met heelzalf(No.70) besmeren en koude compressen opleggen. Is dehitte verdwenen, dan gebruikt men 60. Universeel bijtende zalf tegen a) Hazenhak, b) dikke Hak (Piephak) Een voortreffelijk middel tegen de beide genoemdeziekten. Met deze zalf worden de zieke plaatsen twee-maal daags ingewreven, tot ze genezen zijd. Daar dezalf zeer scherp is moet men er voorzichtig mee zijn. Een ziekte, die zeldzamer voorkomt, doch
vooral
58 mer of tobbe bewaard, die met een natte doek bedektis, voor gebruik gereed gehouden. Wanneer uu de plaats, waarvoor men bet gebruikenmoet klein is, zooals bij kreupelheid in het bielge-wricht, bij gallen, zenuwen etc, dan is het voldoende,3 of 4 maal daags flink te wasschen en weer droogte wrijven. In geval van schoft- (schouder-) lamheid, als ookvan lendelamheid is het echter noodig, meer wasschin-gen per dag te geven en wel, door middel van eenbadspons over den zieken schouder en den geheelenpoot. Daarna legt men telkens doeken, in een ver-dunning van Restitutiewater gedoopt, tot verhoogingvan de werkzaamheid op den zieken schouder, welkedoeken, zoodra ze warm worden, door versche en
koelevervangen moeten worden. Gedurende de kuur moetende dieren voor krachtsinspanning bewaard blijven ende uoodige rust hebben. Wasschingen met deze verdunning van 1 op 2 overden rug en de buigspieren der pooten versterken dedieren, wat voor leeftijd ze ook hebben, stellen ze totgrooter krachtsinspanning in staat en herstellen opnauwelijks te gelooven wijze het vermoeide organisme. Restitutiewater moet steeds op een koele, donkereplaats in goed gesloten flesschen bewaard worden,dan blijft het jarenlang goed, zonder zijn kracht teverliezen. Schale en Spat der paarden. Schale is een gezwel of een langzamerhand optredenduitwas aan het spronggewricht.
59 Ze kan ontstaan door veirekking, door hard loopenop ongelijken grond, door steigeren, springen, mis-stappen of door verkeerde draaiing van het been.Men moet het paard volkomen rust geven. Vertoont hetgezwel een verhooging van temperatuur, dan leggemen compressen of verbanden van een oplossing vansalpeter in water. Is de ontsteking opgehouden, dan gebruikt menspatpleister of spatzalf. Onder spat verstaat men een opzwelling van hetbeen aan de eene zijde van het spronggewricht, waardit in het scheenbeen overgaat. In vele gevallen isechter niet veel van opzwelling of verdikking waarte nemen, hoewel de ziekte bedenkelijk kan zijn. Beenspat is een regelmatig gevormd uitwas aan hetbeen, dat inwendig
en vlak voor het gewricht zit.Deze ziekte ontstaat door bovenmatige inspanning ofdoor verrekking Ook is zij overerfelijk. In meerdereof mindere mate gaat zij met kreupelheid gepaard.De uitbreiding van het spat, die niet zoo snel plaatsheeft, maakt zich kenbaar door een verhevenheid aanhet spronggewricht, dat in normale omstandighedenglad is. Als het dier in den stal komt, dan trekt hetden achterpoot krampachtig omhoog en zet hem even-zoo neer. Loopt het paard zich warm, dan verdwijntde kreupelheid en vertoont zich eerst weder, als hetdier een tijdlang stil gestaan heeft. Als het paard denzieken poot neerzet, treedt het gewoonlijk op de puntvan den hoef. Als het spat nog niet in been veranderd is dan ge-bruike
men spatpleister of spatzalf.
61 ling de slechte hoornstof door middel van een mes teverwijderen en dan te behandelen met de 64. Waschessence tegen Straalverrotting en met het 65. Poeder tegen Straalverrotting bestrooien. Als de straal niet erg draagt, moet men die reini-gen, er werk door trekken, met gebrande aluin be-strooien en met teer bestrijken. Als hoefbeslag verdient op zachten bodem eenmaneschijnijzer aanbeveling. De straal moet daarbijzooveel mogelijk ontzien worden, de draagrand naarvereischte afgesneden worden en de punten van hethoefijzer moeten laag zijn. De hoeven houde men zindelijk en in den stal zorgemen voor overvloed van stroo. Straalkanker - Hoefkanker is volstrekt niet het gevolg van straalverrotting. Deweeke
deelen, die de hoornstof vormen, gaan hierbijniet langer in hoorn over, maar veranderen in eengrijze, vuil-witte, weeke massa. Deze ziekte strekt zichdikwijls uit van den straal tot de zool en de kroon,waar de hoornstof weggevreten wordt. De ziekte ver-toont zich eensdeels door het naar buiten groeien vanpaddestoelvoi-mige massa\'s anderdeels door voortdurenddragen en verweeken. Als de ziekte ver gevorderd is, loopt het dier kreu-pel.
62 Men moet de woekergezwelien in den hoef voor-zichtig losmaken, zoodat de lederhuid van den hoefniet beschadigd wordt en ook de gezonde deel en uietaangedaau worden. Bovendien moet men de lossestukjes hoorn verwijderen. Dan worden de ontaarde weeke deelen met werk,dat in ruw carbolzuur gedrenkt is, ontsmet en ver-bonden. Den volgenden dag wordt de week gewordenmassa met een houtspaander voorzichtig afgekrabt.Daarna bestrooit men de wonde plekken dagelijks met 66. Poeder tegen Straalkanker en legt er een verband om. Vooral moet men er voor zorgen, dat de stal goedgereinigd exi ontsmet wordt met chloorkalk ; den vloerbedekt men rijkelijk met stroo. Gallen. Hielgal. Voetgal. Kniegal. Onder
gallen verstaat men vochtige, waterachtigeopzwellingen der gewrichtsholten, aan het sprong- ofhielgewricht, hielgallen genaamd, of van de zenuw-scheede aan het scheenbeen of de hiel, voetgallen ge-naamd. Zulke gallen kunnen ontstaan door te groote in-spanning, door misstappen, door te vroegtijdig in ge-bruik nemen van jonge dieren, ook ten gevolge vansterke mesting of te veel rust. Men onderscheidt versche gallen, die nog warm aan-voelen en oude gallen, die ook met den naam ver-steende gallen aangeduid worden.
G4 69. Wondbalsem. Een voortreffelijk geneesmiddel voor alle wonden,zoowel door zadel of tuig veroorzaakt, als door slaanof stooten. De balsem wordt met een dotje wattenop de wonde gelegd; de genezing heeft snel plaats,zonder dat de wonde draagt of\' dat er bederf bij komt. 70. Universeel-Heelzalf. (Tegen hardnekkige, boosaardige wonden.)Voor dragende, etterende wonden, zoowel als brand-wonden is deze zalf altijd met het beste gevolg tegebruiken. Bij \'t gebruik is \'t voldoende, de zalf een-voudig op de wonde te strijken, of, zoo de wonde ergdraagt, ze met zuivere watten te beleggen, die, als \'tmogelijk is, vastgehouden moet worden door middelvan een strook linnen of een zwachtel van gaas. Wie zijn hond
liefheeft en hem voor ziekten be-hoeden wil, zorge steeds het 71. Voorbehoedpoeder voor honden in voorraad te houden. Men geve dagelijks, al naarhet dier groot is, 1/s a een heele theelepel daarvandoor het voedsel. Diarrhee bij honden. Deze ziekte kan licht ontstaan door kouvatten, over-lading der maag, door het gebruik van slecht of be-dorven voedsel, beschimmeld brood enz. Een uitstekend middel daartegen is het
G5 » 72. Diarrheepoeder voor honden. Hiervan geeft men om de 3 uren een theelepel ^ oltot beterschap intreedt. Daarna is het voldoende 2maal daags een theelepel te geven. 73. Poeder tegen Hondeziekte. Van dit poeder geeft men 3 maal daags zooveelals op de punt van een mes gaat, met of zonder melk ;aan groote honden geve men het dubbele. 74. Wormpoeder voor honden. Dit wormpoeder geve men lieist eens per dag opde nuchtere maag. Men strooit het op de tong oflegt het tusschen ouwels. Aan jonge honden moetmen slechts de helft van een poeder geven. Rheumatiek bij honden. Men houdt het dier, goed toegedekt, een kwartierlang boven de wasem van een heet afkooksel van ka-millen en geeft
bovendien 4 maal daags een eetlepelvol 75. Rheumatiekwater. Een ziekte, die zich nu en dan bij honden voordoet,is de Oorpijn. (Inwendige Oorworm).Voor welker verdrijving mijn
es kin- en oorlellen worden langzamerhand wit of grijs,\'t Komt voor dat deze ziekte zich uitbreid over dengekeelen kop en nog verder. Is \'t reeds zoover geko-men, dan is \'t raadzaamste afmaken. Bij \'t begin derkwaal is zeer aan te bevelen. 82. Wassching tegen Poederkam.83. Zalf tegen Poederkam. Rheumatisme. De oorzaak is te zoeken in vochtige hokken, waar-voor vooral jong gevogelte vatbaar is. In de eersteplaats zorge men voor een droog, tochtvrij hok, denbodem met zandbedekking. Aanbeveling verdient bo-vendien een warm waterbad met een halve lepel groenezeep en mosterd op 1 Liter water. Tegelijkertijd moetmen goed inwrijven met 84. Rheumatoline, een zeker werkend wrijfmiddel, \'t welk tweemaal
daagsmoet aangewend worden. Aanbeveling verdient hetsteeds in eene richting te wrijven, en wel van benedennaar boven. Zwakte der beenderen. Hier is alleen de oorzaak te zoeken in verkeerdvoedsel, bevattende te weinig phosphorzure zouten. Vochtige en tochtige hokken werken natuurlijk \'tontstaan der ziekte in de hand. Ze zijn kreupel of
70 ander hok, en pooten en buik gedoopt worden in een(i °/0 Creolin-oplossing. Bij de aangetaste dieren neemtuien de belegselen op tong, oogen en neusgaten doormiddel van een scherp voorwerp voorzichtig weg, omdaarna de zieke deelen te penseelen met 87. Croup- en Diphtheritis-penseelvocht. Neemt men roode, zwerende plaatsen waar, zoo ishet zeer aan te bevelen, deze plaatsen met citroensapte bevochtigen. Gedurende de ziekte is het goed ijzer-houdend water te laten drinken (1 theelepel ijzer-vitriool op 2 Liter water). 90. Middel tegen het uitvallen derharen der paarden. Het komt veelvuldig voor, dat bij paarden op plaat-sen waar wonden of kwetsuren geweest zijn, de harenverdwijnen, ja finaal uitvallen. Daar iu
zulke gevallen meestal glad verkeerdemiddelen aangewend worden, of minstens eeus gepro-beerd, heb ik een speciaal voor dit doel geschikte oliesamengesteld, die bij nauwkeurig gebruik in zeerkorten tijd het uitvallen der haren doet ophouden, enzelfs op plaatsen, waar ze reeds verdwenen waren,spoedig nieuwe doet groeien. Met deze olie moeten de paarden driemaal daagsingewreven worden en de plaats moet eiken morgenzorgvuldig afgewasschen worden met Teer-zwavel-zeep.
71 Schapenschurft. Deze menigvuldig voorkomende ziekte bij schapenkan men met mijn 91. Schurftolie snel en zeker bestrijden. Men baadt de schapen in een\'6 °/o oplossing van schurftolie in lauw water (dus 3deelen olie op circa 100 deelen water of 1 eetlepelolie op 1 Liter water). Deze afwassching moet menna 7 dagen herhalen, waarop de ziekte genezen zalzijn-
men strijktdaarvan driemaal daags een gedeelte ter grootte vaneen walnoot op de tong. 93. Longworm poeder voor 10 schapen. Dit poeder wordt evenals het vorige met water toteen slikartsenij aangeroerd en eenmaal per dag eengedeelte ter grootte van een walnoot op de tong ge-streken.
__________ Tegen de Klauwziekte of het Klauwzeer bij schapen gebruike men de onder 99 beschreven desinfecteer-olie en is een dagelijksch uitwasschen met de daaraangegeven verdunning voldoende. 92. Lintwormpoeder voor 10 schapen. Dit reeds sinds jaren beproefde poeder wordt metwater aangemengd tot een slikartsenij en
72 94. Vreetpoeder voor schapen en geiten. Bij gebrek aan eetlust en onvoldoende spijsvertering-geeft uien van dit poeder op de nuchtere maag eeneetlepel vol in zemelenwater. Bij verstopping geve menbovendien het spijsverteeringszout No 2. Heel goed is het den buik der dieren met een weinigkamferspiritus te wrijven. Diarrhee van lammeren. Deze ziekte vertoont zich spoedig- na de geboorteen komt heel veel voor. Tal van lammeren sterven eraan. De dieren liggen veel, zijn moe, gevoelig voorkoude, staan met krommen rug, zijn onrustig door depijn en kwispelen met hun staart, zuigen weinig enhebben herhaaldelijk slijmerige, kwalijkriekeude ont-lasting. Gedeeltelijk is de ziekte erfelijk of ze ontstaat doorkouvatten in een
slechten, vochtigen stal, Om de ziekte te voorkomen voere men de moeder-dieren aan \'t einde van hun drachttijd wat minder engeve af en toe wat glauberzout. Is de ziekte algemeen verbreid, dan moet men vanvoeder veranderen. Den lammeren geeft men het 95. Diarrheepoeder voor lammeren. Om de 2 uren geeft men l/t theelepel in warme va-leriaan of kamillenthee opgelost. Geven de moederschapen te veel melk, dan moetmen ze een weinig uitmelken en goed, onbedorven
78 de gewensclite kleur heeft gekregen, Daarna handeltmen als gewoonlijk. Door het boterkleursel lijdt nochde smaak, noch de duurzaamheid van de boter. Hetkleursel is volkomen onschadelijk, en er is reuk nochsmaak aan. Het boterkleursel moet op een koele, don-kere plaats goed afgesloten bewaard worden. 103. Zout om eieren te conserveeren. Voor het conserveeren van eieren, ten einde diehet geheele jaar door aangenaam van smaak te doenblijven. Eieren met dit zout behandeld zijn werkelijkbeter dan de zoogenaamde kalkeieren en zijn vanversche eieren niet te onderscheiden. 104. Paardevliegenolie. Ter beschutting der paarden tegen de zoo lastigepaardevliegen. Met deze olie worden de dieren hier en daar
be-streken. De olie laat zich gemakkelijk met zeepwaterweer afwasschen. De haren vallen door het gebruikervan niet uit. Tevens verwijs ik naar No. 97. Conserveeringszout, Dit is in elk boerenbedrijf onontbeerlijk voor:DE BOTER: Vooropgesteld, dat melk en room met conserveerings-zout behandeld zijn, moet men bij het botermakennemen :
Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)
