2
d e
! k ru
DE UITPUTTING VOORBIJ
De uitputting voorbij
Energie verhogende voeding en meditaties Recepten voor drie constitutie typen
Marijke de Waal Malefijt Tessa Gottschal
Informatie:
www.schors.nl
Catalogus (gratis): Uitgeverij Schors - Antwoordnr. 10709 - 1000 RA Amsterdam Marijke de Waal Malefijt: www.gottswaal.nl Tessa Gottschal: www.gottswaal.nl Verantwoording: De auteur(s) en de uitgever hebben de grootst mogelijke zorgvuldigheid in acht genomen bij het opnemen van de in deze uitgave opgenomen informatie. De auteur(s) en de uitgever zijn daarom op geen enkele wijze aansprakelijk te stellen voor enige vorm van schade die eventueel uit eigenmachtige toepassing van deze kennis en/of informatie voortkomt. De in deze uitgave opgenomen kennis en informatie is voor geïnteresseerden en mag op geen enkele wijze als instructie voor therapie of als diagnose in medische zin worden opgevat. Waarschuwing: Voor een verantwoorde toepassing en dosering van alle eventueel in dit boek aangegeven remedies dient u zich altijd tot uw arts en/of erkende alternatieve therapeut te wenden. Colofon Redactie en correctie: Omslagontwerp:
verzorgd door de auteurs Finn Hensens - DaFinn Studio
© 2013 Uitgeverij Schors - Amsterdam Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie, microfilm, elektronische en/of magnetische opslag, cd-i, cd-rom, dvd of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. ISBN 978-90-6378-995-4 • NUR 720 • SBO 30
Inhoud Inleiding Een veelheid aan onbegrepen klachten Betekenis van de symbolen in dit boek
9 10 13
DEEL 1: Het lichaam voeden met opladende voedingsadviezen 17 Hoofdstuk 1. Individuele voedingsadviezen of standaarddiëten? 19 Algemene voedingsregels voor een goed basisdieet 19 Hoofdstuk 2. Langdurige voedingsreacties putten uit A) Allergische voedselovergevoeligheid B) Niet-allergische voedselovergevoeligheid Biogene aminen Pseudo-allergische reacties (PAR’s) Het nagaan van IgG voedselreacties Histamine intolerantie Troostvoeding geeft op den duur extreme moeheid Exorfine- en endorfinesysteem Hoofdstuk 3. Drie constitutietypen: lichaamsbouw, kenmerken en stofwisselingstyperingen Stofwisselingstype A, B en C Kenmerken van type A Kenmerken van type B Kenmerken van type C Algemene voedingsrichtlijnen voor de drie typen Hoofdstuk 4. Uitputting en de drie stofwisselingstypen Het teruglopen van de ‘accu’ Uitputtende eetgewoonten Kenmerken van een lege ‘accu’ of lage bijniercapaciteit
-5-
25 25 26 29 29 30 33 35 35
39
40 47 48 49 51
55 55 57 58
Hoofdstuk 5. Ontstekingen: een op hol geslagen immuunsysteem Wie of wat steekt de bosbrandjes aan? Stress en cytokines Adrenale stressindex: cortisol dagprofiel en DHEA Hormoonprofielbepalingen voor de man en de vrouw Lage schildklieractiviteit Darmontstekingen constateren via ontlasting onderzoek Weerstand van de darmslijmvliezen
61 61 63 64 65 66 67 69
Hoofdstuk 6. Accu opladen met voedingsinterventies Accu (bijnieren) verhogende voedingsmaatregelen Suppletieprogramma voor het versterken van de bijnieren (accu)
71 71 74
Hoofdstuk 7. Jezelf goed verzorgen: kiezen en koers houden Kalmte en overzicht houden met cd ‘Overprikkeling & Alter Major’ Versterk je veerkracht met cd ‘Tegenslag & Vertrouwen’ Krijg je voldoende voedingstoffen binnen? 1. De voedingsanamnese 2. Bepalingen van nutriënten (voedingstoffen) 3. Laboratoriumdiagnostiek gerelateerd aan voeding 4. Aanwijzingen voor ondervoeding
77 78 79 79 80 81 82 82
Hoofdstuk 8. Leverklachten door een lege accu De lever speelt een belangrijke rol bij uitputting Eenvoudig reguliere onderzoeken naar de lever De lever uit balans: drie lever conditiepatronen Veroorzakers van leveruitputting Onvoldoende leverversterkende voeding
85 85 86 88 91 91
Hoofdstuk 9. Algemene voedingsadviezen voor de lever Basis voedingsregels voor de lever Suppletie naast de juiste voeding om de lever te versterken
95 96 99
Hoofdstuk 10. Essentiële vetzuren voor de drie typen Echiumolie voor vegetariërs Omega-3 vetzuur stearidonzuur (SDA) Omega-6 vetzuur gamma-linoleenzuur (GLA)
-6-
101 104 104 105
Hoofdstuk 11. Gezonde kooktechnieken bij uitputting Kooktechnieken bepalen of gezonde voeding ook gezonde effecten geeft
107
Hoofdstuk 12. Geblokkeerde lever herstellen Leverstagnatie-opheffers Producten en bereidingswijzen die leverstagnatie verergeren Leverhitte blussen Leverhitte blussers
113 113 114 115 116
110
Hoofdstuk 13. Mentale of emotionele spanningen blokkeren de vertering en de lever 119 Hara meditatie 120 Minder spijsverteringsvuur bij uitputting 121 Hoe herken je of je spijsvertering goed staat afgesteld? 122 Algemene regels voor een goede spijsvertering 123 Extreem zwakke vertering: Exocriene Pancreas Insufficiëntie (EPI) 124 Suppletie van enzymcombinaties 125 Meditatiesuggesties voor het versterken van je vertering 127 Hoofdstuk 14. Essentiële koolhydraten voor de drie typen Receptensuggesties met extra essentiële koolhydraten
129 132
Hoofdstuk 15. Slapeloosheid geeft uitputting Slaapfasen Drie vormen van slapeloosheid Fytotherapie: Eschscholtzia californica en Corydalis cava Neurotransmitters: connectie tussen darmen en hersenen Essentiële aminozuren Aminozuur GABA voor een goede slaap Melkpeptide caseïne hydrolysaat werkt slaapverwekkend Gemmotherapie tegen slapeloosheid Een obstructief slaapapneu syndroom (OSAS) Voedingstips om beter te slapen en daardoor je ‘accu’ weer op te laden Meditatie-cd ‘Goed ontspannen, goed slapen’
139 139 140 140 141 141 142 144 145 146 147 148
-7-
Hoofdstuk 16. Moe door opiaatachtige stoffen uit de voeding Endorfinereceptortekort Lage dopamine Exorfine-onderzoek in urine Suppletie van DPP-IV enzymen
149 149 150 152 152
Hoofdstuk 17. Fibromyalgie en chronische vermoeidheid Ribose en creatine voor meer energie Voeding als ‘levensmiddel’
155 155 157
DEEL 2: De geest voeden met opladende meditaties
159
Hoofdstuk 18. Meditatie en uitputting Uitputting en overprikkeling Uitputting en emotioneel over- en onderfunctioneren Uitputting en emotionele afhankelijkheid
161 161 161 162
Hoofdstuk 19. De psyche en uitputting
189
Bijlagen Bijlage 1 - Stress-tabel ‘Life Change Units’ Bijlage 2 - Klachtenregistratie van de reserve energie (accu) Bijlage 3 - Biogene aminen in voeding Bijlage 4 - Prijsindicatie van de bepalingen van de voedingsconditie Bijlage 5 - Receptentips om de lever te versterken Bijlage 6 - Dagmenu suggesties voor type A Bijlage 7 - Dagmenu suggesties voor type B Bijlage 8 - Dagmenu suggesties voor type C Bijlage 9 - Glutenvrije en koemelkvrije ontbijtvarianten voor mensen met voedselreacties Bijlage 10 - DSM IV Somatisatie-stoornis
205 207 209 217 219 224 243 247 251
Meditatie-cd’s door Tessa Gottschal
267
Index
284
Een geniepig afhankelijkheidspatroon: eenrichtingsverkeer
-8-
189
255 263
Inleiding Op een dag word je wakker en je weet dat je leven drastisch overhoop is gegooid. Je voelt je doodziek, uitgeput en je weet niet waarvan en al helemaal niet wat voor ‘ziekte je onder de leden hebt’. Het voelt aan als een zeer ernstige ziekte, want bewegen gaat nauwelijks en denken al helemaal niet. Raar, omdat je nog kortgeleden van alles kon. Je had een baan en een gezin en voldoende hobby’s en je sportte ook nog een paar keer per week. Dus het zal wel een ‘virusje’ zijn. Met een bezoekje aan de dokter met een paar pillen of een kuurtje zal het wel gauw over gaan. Maar helaas de huisarts en specialist(en) weten niet wat ze met je aan moeten. Maar je wilt beter worden, dus je ‘shopt’ medisch heel wat af. Na lange behandeltochten langs reguliere en complementaire wegen, begint langzaam aan enige nuance te komen in de veelheid van klachten en uitputtingsgevoelens. Door vallen en opstaan kom je tot de conclusie dat het een veelheid van factoren is die je moeheid en ziek zijn veroorzaken. Een nieuw woord of ‘diagnose’ uitvinden voor deze vorm van intense moeheid zou een uitkomst zijn, want bestaande woorden dekken de lading beslist niet. Halverwege de rit krijg je diverse ‘diagnoses’ te horen variërend van chronisch vermoeidheid syndroom, overspannenheid, depressie, post viraal syndroom, lyme, burn-out, bijnieruitputting, etc.. Blij met het etiketje ga je weer naar huis, maar een eenduidige oplossing is er niet en je levensvuurtje blijft helaas op een laag pitje. Door te ‘Googlen’ begint langzaam het besef te komen dat je voor een groot deel je eigen genezing moet bewerkstelligen. Maar hoe precies is nog niet duidelijk. Je ontdekt dat een aantal van je klachten verergeren na het eten van bepaalde voedingsmiddelen. Ook bemerk je dat je er niet altijd allergisch op reageert. Hoe kan dit nu weer? Welnu, weer naar de huisarts met deze ervaringen. Een verwijzing naar de allergoloog dan maar? Of een verwijzing naar de immunoloog? Daar krijg je te horen dat je bloed goed is en dat ze niks kunnen vinden. ‘U voelt zich misschien ziek, maar u hebt geen ziekte’, aldus de specialisten. Ondertussen ga je door met piekeren en zorgen maken over wat het nu aan de hand is.
-9-
Inmiddels toch wat (eigen)wijzer geworden ervaar je dat de uitputting absoluut ‘iets’ met voeding te maken heeft. Maar ook met je immuniteit, je psyche en dat je je leven anders zal moeten gaan inrichten. Dan maar niet zoveel meer doen als voorheen? Je kwaliteit van leven gaat nu boven kwantiteit. Wel moeilijk als je niet zo opgevoed en ingesteld bent. Het is een hele wending, maar er is weinig keus. Je omgeving geeft goed bedoeld tegenstrijdige adviezen. Je moet ‘gedissocieerd’ gaan eten, het oerdieet volgen, koolhydraatvrij eten en detoxkuren ondergaan. Vol goede moed ga je opnieuw met weinig energie aan de gang om het eetpatroon compleet om te gooien en start de zoektocht naar goede maar ook lekkere maaltijden. Wat een uitzoekerij, wat een gedoe! Steeds weer in de fout gaan en je dan dagenlang ziek voelen. Er moet toch een totaalplan van aanpak te vinden zijn met minder pieken en dalen, met een gestage weg naar weer een volle accu? Ja, die is er! We hopen dat de ervaringen die wij in dit boek gebundeld hebben, ertoe zal bijdrage dat de chronisch vermoeiden van nu de lange periode van lijden en zoeken bespaard zal blijven. Dat de totaalaanpak uit dit boek stapsgewijs leidt tot de ‘uitputting voorbij’.
‘Je zorgen maken is je verbeelding gebruiken om dingen te creëren die je niet wilt’ (Abraham Hicks)
Een veelheid aan onbegrepen klachten Steeds meer mensen hebben tegenwoordig een veelheid aan onbegrepen klachten, zowel lichamelijk als psychisch. Deze klachten kunnen variëren van vermoeidheid, wisselende pijnen, spijsverteringsklachten, hormonale problemen, geheugenstoornissen, verwardheid, tot angsten. Hoe kan dit? Er moet toch een verklaring zijn waarom een toenemend aantal mensen zich chronisch onwel voelt. Mogelijke verklaringen waar wij aan denken zijn: de toename van blootstelling aan stress (zie Bijlage 1 - Stresstabel), milieu- en voedselverontreinigingen, overmatig gebruik van genotmiddelen, verkeerde voeding en veelvuldig geneesmiddelengebruik. Nu is iedereen wel eens moe. Bijvoorbeeld na een lange of inspannende dag of een slechte nachtrust. Dat zowel lichamelijke als geestelijke inspan-
- 10 -
ning voor vermoeidheid kan zorgen is normaal. Meestal is een nachtje goed slapen voldoende om dan weer fit te zijn. Pas wanneer de vermoeidheid langere tijd onverklaarbaar aanhoudt en je er niet goed meer door kunt functioneren, is er sprake van een probleem. Vermoeidheid kan te wijten zijn aan factoren die te maken hebben met een levenswijze, zoals slaaptekort en werkomstandigheden. Maar wat is er aan de hand wanneer die vermoeidheid niet overgaat, zelfs na voldoende rust? Veel mensen klagen tegenwoordig over extreme vermoeidheid. Zij slagen er niet in te herstellen, zijn altijd slaperig en ervaren een algemeen gevoel van lusteloosheid en gebrek aan motivatie. Er lijkt sprake te zijn van een ware epidemie aan uitputtingsverschijnselen. Is er een synchroniciteit tussen een uitputting aan grondstoffen van de aarde en uitputting van onze lichamelijke en psychische veerkracht? Wat kan er aan de hand zijn? De uitputting nabij Veel mensen voelen zich uitgeput, maar wat is ‘uitputting’ precies? Is het een syndroom of een ziekte en wanneer spreek je van uitputting? Na ruim 35 jaar ervaring in onze natuurgeneeskundige praktijk definiëren wij uitputting als een langdurige (meer dan 6 maanden) verzwakkende vermoeidheid die niet verdwijnt door bedrust en die de dagelijkse activiteit met meer dan vijftig procent vermindert. De symptomen (zie Bijlage 2 klachtenregistratie) bestaan niet alleen uit ernstige vermoeidheid maar ook uit bijkomende klachten zoals: hoofdpijnen, spier- en gewrichtspijnen, keelpijn, opgezette lymfeklieren, concentratiestoornissen, slecht geheugen, slaapstoornissen, etc. De klachten kunnen beginnen na een infectie maar dat hoeft niet per se. Ze kunnen ook langzaam binnensluipen na een jarenlange werkdruk of een verbouwing of door een stressvolle relatie. Het is ook niet altijd gerelateerd aan negatieve stress. De uitputting kan ook komen omdat men ‘opgebrand raakt’ door langdurige leuke activiteiten achter elkaar te plannen zonder rustmomenten. De ‘alles-moet-kunnen’ en ‘alles is maakbaar’ mentaliteit die er nu heerst doet menig accu leeg lopen. De psychische veerkracht verdwijnt en de ‘gewone’ lichamelijke inspanningen veroorzaken extreme vermoeidheid, waarvan men traag herstelt. De ernst van de symptomen fluctueert, de klachten zijn chronisch en kunnen maanden tot jaren duren.
- 11 -
Het start met vage klachten zoals sneller en vaker dan anders een verkoudheid oplopen, diverse maag-darmklachten, hoofdpijn, spierpijn, niet goed kunnen inslapen en vroeg in de ochtend wakker worden, onderrugklachten en eindigt in een waslijst aan klachten waar geen ziektelabel op geplakt kan worden. Bij gebrek aan een naamgeving omschrijft men het vaak als ‘ik ben aan het eind van mijn krachten’, ‘mijn reserves zijn leeg’ en ‘ik ben de uitputting nabij’. Wat zijn de oorzaken en is er iets tegen te doen? Gelukkig zijn er veel mogelijkheden die je kunt ‘doen’ maar gezien het te veel doen vaak een grote veroorzaker is van uitputting geven wij in dit boek ook aan wat je kunt ‘laten’. Tenslotte zijn we van oorsprong ‘human beings’ maar dit verschuift steeds meer naar ‘human doings’. Rust is echter de belangrijkste pijler waar men in België een mooi woord voor heeft, namelijk ‘herbronnen’ (opladen). Voedingsadviezen combineren met meditatie Wij pleiten in dit boek voor het ‘ontwerpen’ van een persoonlijk voedingswijze of dieet in combinatie met persoonlijke meditaties. Meditaties die niet alleen rust geven, maar ook psychologische inzichten vergroten over onverwerkte emoties en gevoelens die veel energie roven. Er zijn diverse diëten in omloop met de namen van hun ‘ontdekkers’. Deze diëten worden ‘gevolgd’ omdat de voedingstheorie met veel ‘wetenschappelijke referenties’ indrukwekkend is. Naar onze mening is er slechts één dieet die het meest indrukwekkend en effectief is om energie op te laden en dat is een dieet dat jouw persoonlijke naam draagt. Het ontwerpen van zo’n persoonlijk dieet is echter een zoektocht die veel geduld vraagt, zowel van jezelf als van je eventuele begeleider(s). Het ‘volgen’ van een dieet mag geen passief gebeuren worden, maar moet een actief proces blijven. Een actief blijven zoeken naar de juiste voedingskeuzes passend bij je constitutie, omstandigheden, geestelijke houding en je activiteiten. Je kunt zelf heel goed ervaren of je dieet klopt of niet. Helpt het onvoldoende, blijf dan zoeken, bijstellen, eventueel met specifieke onderzoeken (bloed, urine, ontlasting) en aan de hand van aanvullende informatie.
- 12 -
Er zijn duizenden dieetvarianten mogelijk. Volg daarbij ook je eigen gevoel en zintuiglijke waarnemingen. Psychische onbalans, weersverandering, leeftijdsfases en werkomstandigheden kunnen vragen om dieetaanpassingen. Het is een ‘proces’ dat constant je aandacht nodig heeft. Voeding is scheikunde. Door het brede luxe voedingsassortiment dat nu wordt aangeboden, wordt de kans steeds groter dat je zelf een biochemische scheikundige warboel creëert. Dit vraagt om een hoge mate van bewustwording om niet uitgeput te raken. We starten nu eerst met de diverse voedingsmogelijkheden en gaandeweg volgen de diverse opties voor meditaties. We leren je hoe je zelf een persoonlijk dieetontwerp kunt maken. Daarnaast geven we een meditatie traject dat je kunt volgen om de ongezonde psychische patronen aan te pakken die de uitputting mede hebben veroorzaakt. Bepaalde meditaties geven niet alleen psychische veerkracht maar werken ook lichamelijk opladend. Het accent ligt zowel met de voeding als met de meditaties op de grote systemen van het zenuwstelsel, het hormoonsysteem (bijnieren), de darmen en lever. Twee belangrijke pijlers die wij in dit boek zullen beschrijven zijn; - Het lichaam voeden met opladende voedingsadviezen (Deel 1) - De geest voeden met opladende specifieke meditaties (Deel 2) Betekenis van de symbolen in dit boek Wanneer je zodanig uitgeput bent dat je moeite met lezen hebt, start dan met de adviezen die bij de symbool tekens staan in dit boek. Hieronder lees je de betekenis van de symbolen. Voel je je fitter worden dan kun je verder lezen om de achtergrond informatie van de adviezen nader te bestuderen en te verwerken, om ze vervolgens stap voor stap in je leven in te voeren. Symbool voor de belangrijkste adviezen om mee aan de slag te gaan.
- 13 -
Deel 1: Het lichaam voeden met opladende voedingsadviezen
- 17 -
Deel 2: De geest voeden met opladende meditaties Wanneer we niet meer in staat zijn een situatie te veranderen, worden we uitgedaagd onszelf te veranderen (Viktor Frankl)
- 159 -
Hoofdstuk 18 Meditatie en uitputting Chronische vermoeidheid en uitputting kunnen ontstaan door psychische factoren. We zien dikwijls dat psychische factoren een belemmerende rol vormen tijdens het genezingsproces, ook als ze niet de hoofdfactor zijn. Uit een groot scala aan psychische aspecten lichten we daarom er drie uit die opvallend vaak voorkomen en die je zelf kunt aanpakken
Uitputting en overprikkeling Overprikkeling, veroorzaakt door bijvoorbeeld - Simpelweg teveel meemaken in een kort tijdsbestek - Overvraagd worden. Denk aan zorgtaken doordat familieleden (partner, kinderen, ouders etc) ziek worden en langdurig verzorging nodig hebben, reorganisatie van je bedrijf, langdurige werkeloosheid of anderszins chronische financiële zorgen. - Een voortdurende staat van continue hectiek. Sommige mensen zorgen er, onbewust, voor dat hun leven een achtbaan is. - Etc.
Uitputting en emotioneel over- en onderfunctioneren Emotioneel over- en onderfunctioneren, door bijvoorbeeld - Stelselmatig emoties wegdrukken en oppotten - Leven van emotie naar emotie - Emotioneel onrustig of ongemakkelijk worden door kalmte, stabiliteit, voorspelbaarheid, oprechtheid of betrouwbaarheid - Emotionaliteit verwarren met gevoeligheid
- 161 -
- Emoties je laten overspoelen - Etc.
Uitputting en emotionele afhankelijkheid Emotionele afhankelijkheid, herkenbaar door - Aanpassingsdilemma’s - Je afhankelijk voordoen - Autoriteitskwesties (o.a. bang om mening te uiten, opzien tegen deskundigen, autoriteitsdragers en dergelijke) - Een pleaser zijn (behaagziek, lieve vrede bewaken) - Laag zelfvertrouwen - Etc. Algemene informatie De waarde van meditatie hoeft in deze tijden amper verteld te worden.1 (zie ook achterin dit boek: Meditatie-cd’s ontwikkeld en ingesproken door Tessa Gottschal). Juist als je moe of uitgeput bent helpt meditatie je geweldig om daar bovenop te komen. Een van de vele redenen daarvoor is omdat je tijdens meditatie dieper uitrust dan tijdens slapen. Toch kun je te moe zijn om te mediteren. Het maakt namelijk verschil of je uit jezelf mediteert, een cd gebruikt of meditatieles volgt. Alleen en zonder hulpmiddelen mediteren kost meer inspanning. Simpelweg omdat je op allerlei zaken moet letten tijdens het mediteren. Zoals zorgen dat je niet afdwaalt, de opbouw van je meditatie goed verloopt, je de beschikbare tijd niet overschrijdt en of je niet ongewild in slaap valt. Als je uitgeput bent, kan dit teveel gevraagd zijn. Makkelijker is het dan om een cd te gebruiken of meditatielessen te volgen. Het voordeel van meditatielessen is dat je meelift op de groepsenergie. Met meerderen mediteren beïnvloedt positief jouw energieniveau. 1 Wil je meer over meditatie lezen dan verwijzen we naar blz. 507 uit het boek Ik voel (n)iets voor verandering. Bladzijde 262 tot en met 271 uit Ik heb er mijn buik van vol! en bijlage 12 van Het Energie Herstelplan.
- 162 -
Marijke de Waal Malefijt en Tessa Gottschal Natuurgeneeskundige praktijk Gottswaal: Tureluur 8, 1722 HG Zuid-Scharwoude, Tel. 0226-321.288,
[email protected], Raadpleeg de websites: www.gottswaal.nl www.gottschalmeditaties.nl www.energieherstelplan.nl Voor meer informatie over: • boeken (in voorbereiding) • trainingen en cursussen • informatiebrochures • meditatie-cd’s
Tessa Gottschal Tessa Gottschal heeft een natuurgeneeskundige praktijk en heeft inmiddels meer dan dertig jaar meditatie-ervaring. Tevens schreef zij diverse boeken over (o.a.) emotionele gezondheid en geeft zij cursussen en lezingen over deze onderwerpen. In 2007 bracht zij een reeks zelf ingesproken speciale meditatie cd’s uit en in 2010 en 2013 is deze reeks uitgebreid. Marijke de Waal Malefijt Marijke de Waal Malefijt is natuurdiëtist en heeft zich (o.a.) verdiept in de belangrijke functie die de lever bij de spijsvertering heeft en in het herstellen van de natuurlijke immuniteit. Zij benadrukt hierbij het belang van geneeskrachtige voeding. Zij heeft meerdere boeken over deze onderwerpen geschreven.
- 266 -
Index A
α-1 antitrypsine/alpha-1 antitrypsine 68, 69 alcohol 21, 28, 34, 36, 42, 44, 57, 59, 71, 85, 90, 91, 92, 95, 116, 124, 147, 201, 207, 211, 218, 224, 225 Alter Major 78, 163, 164, 165, 166, 167, 168, 169, 170, 187, 267, 270 aminozuren 21, 22, 29, 35, 64, 81, 125, 127, 129, 141, 142, 144, 145, 148, 224, 225, 229 angst 10, 35, 41, 42, 47, 48, 49, 55, 56, 59, 63, 74, 128, 141, 142, 144, 155, 164, 168, 169, 182, 198,215, 263, 270, 272, 273, 275 antibiotica 28, 59, 69, 151, 174, 224, 255 anticonceptiepil 92, 224, 227 apneu/slaapapneu 146, 147 aspirine 34, 59, 225 Ayurveda 39, 40, 88, 121, 278, 280
B
bèta-defensin 69, 70 beweging 45, 46, 59, 72, 89, 112, 120, 146 bijwerking 93, 108, 131, 145, 276, 279 biogene aminen 29, 62, 132, 148, 217, 218 biomarkers 61, 63 biotransformatie 92 bitter 49, 50, 89, 96, 115
C
cacao 71, 95, 116, 280 calprotectine 67, 68, 69 caseïne 23, 37, 144, 145, 151, 152 chakra 177 chocola(de) 23, 34, 59, 89, 91, 92, 114, 116, 124, 147, 148, 149, 199, 210, 218 constitutie 12, 19, 20, 37, 39, 42, 44, 45, 46, 51, 55, 88, 101, 107, 146, 147, 151, 278, 279, 280 corticosteroïden 59, 255 cortisol 35, 64, 74, 152, 221, 225 cytokines 61, 62, 63, 70
D
darmflora 20, 23, 63, 129, 130, 131 darmslijmvlies/-vliezen, 23, 32, 69, 70, 152, 255 DHEA 64, 65, 66, 221 diarree 30, 92, 122, 123, 156, 212, 231, 264 dopamine 35, 36, 149, 150, 151, 152, 226
- 284 -
E
eenrichtingsverkeer 174, 175, 189, 190, 191, 192, 193, 196, 197 emoties 12, 47, 48, 49, 95, 119, 127, 128, 141, 161, 162, 170, 171, 172, 173, 175, 176, 177, 178, 179, 185, 190, 268, 269, 270, 271, 273 Emoties & Gevoel 79, 127, 170, 176, 187, 267, 269 Emotionele Souplesse 79, 127, 128, 185, 267, 270 endorfine 23, 35, 36, 149, 150, 151 E-nummers 92, 95, 108, 123, 148, 211, 225 enzym(en) 29, 67, 68, 85, 87, 99, 112, 121, 124, 125, 126, 127, 129, 130, 145, 152, 153, 220, 279 essentiële aminozuren 141 essentiële koolhydraten 20, 129, 130, 131, 132 essentiële vetzuren 101, 107, 110, 125, 129, 211 - zie ook: vetzuren Exocriene Pancreas Insufficiëntie 124 exorfine(n) 35, 36, 37, 52, 148, 149, 150, 151, 152
F
fibromyalgie 37, 62, 155, 213 frustratie 89, 90, 95, 119, 128, 270 fytotherapie 140, 165
G
GABA 35, 142, 144, 145, 149 gemmotherapie 145, 165 geneesmiddelen 10, 36, 93, 151, 282 gevoelens 9, 12, 42, 43, 44, 45, 119, 127, 128, 151, 171, 172, 176, 185, 199, 200, 201, 203, 213, 275 gifstoffen 85, 92, 93, 95, 96, 122, 144, 224, 225, 226, 282 glycemische loading 23, 57, 73, 243 glyconutriënten 20, 132, 134, 243, 247, 251
H
Hara chakra 120, 177, 187, 267, 274 heetwaterkuur 96, 113, 124, 227 histamine 25, 30, 33, 34, 98, 114, 117, 217, 218, 226 histaminevrijmakers 98, 114, 117, 218 homocysteïne 61, 64, 82, 86, 87, 219
I
IgA (secretorisch) 33, 69, 70, 222 IgE 25, 30, 32, 37, 62 IgG 30, 31, 32, 33, 62, 63, 69, 114, 148, 221, 222 instinct 164, 166, 167, 168, 169 interleukinen 61
- 285 -
K
kleuren 96, 168, 177, 178, 273 kleurstoffen 27, 123, 218, 225 koffie 20, 36, 57, 59, 71, 90, 91, 92, 95, 116, 124, 147, 210, 224 kooktechnieken 20, 96, 107, 110, 115 kouwelijkheid 58, 73, 224
L
laaggradige ontsteking 61, 62, 63, 153 lactoferrine 68, 69 levercapaciteit 19, 86, 88, 91, 92 leverhitte 72, 88, 92, 93, 113, 115, 116, 244, 246, 247, 248, 249, 250, 251, 252, 253, 254 leverstagnatie 88, 92, 113, 114, 115, 119 leveruitputting 91 leverversterkers 96, 97 lysozym(en) 68, 69
M
machteloosheid 45, 95, 119 medicijnen 27, 34, 59, 92, 95, 207, 212, 224, 225, 226 meditatie 12, 20, 13, 14, 36, 51, 55, 67, 71, 72, 77, 95, 120, 127, 139, 141, 146, 148, 159, 161, 162, 163, 168, 170, 172, 176, 178, 179, 181, 266, 267, 268, 269, 270, 271, 272, 273, 274 mineralen 20, 21, 37, 51, 64, 81, 82, 93, 99, 124, 125, 126, 148, 165, 219, 258 misselijkheid 30, 89, 115, 211, 264, 279 monosachariden/polysachariden 130
N
nachtrust 10, 47, 56, 59, 72 nutriënten 20, 33, 34, 64, 66, 78, 80, 81, 82, 83, 86, 124, 125, 126, 127, 132, 134, 223, 243, 247, 251
O
oerdieet 10 overprikkeling 77, 78, 161, 163, 170, 187, 267, 268, 270
P
pancreas 63, 85, 124, 130, 222 PMN Elastase 67, 69 psychische factoren 161
Q
Qi/qi 55, 85, 92, 120, 121, 157
R
reserve-energie 55, 56, 57, 58, 59, 60, 61, 71, 73, 78, 280 ribose 155, 156
- 286 -
S
salicylaten 27, 28, 217, 225 schildklier 59, 66, 67, 82, 214, 221, 225 serotonine 35, 143, 149, 151, 152 slapeloosheid 41, 58, 89, 90, 139, 140, 143, 144, 145, 146, 151, 214 smoothie 60, 115 streng lijnen 60 stress/gestrest 10, 11, 22, 28, 29, 35, 36, 37, 43, 46, 56, 57, 59, 61, 62, 63, 64, 80, 81, 96, 107, 119, 128, 139, 146, 149, 150, 151, 156, 169, 197, 207, 210, 212, 268 suiker(s) (enkelvoudig/meervoudig) 20, 21, 23, 24, 36, 37, 44, 57, 64, 72, 107, 116, 124, 126, 129, 130, 139, 143, 147, 148, 149, 151, 155, 233, 240, 243, 245, 247, 249, 251, 253, 256 sulfiet 27, 218
T
taurine 144, 224 temperatuur 41, 43, 47, 48, 49, 90, 110, 112, 143, 155, 214, 234, 235 tight-junctions 32 tryptofaan 143
U
uitgeputte lever 88, 89, 90 91, 92
V
veganistisch 104 vegetarisch 104, 147, 243, 246, 248, 252 verkoelend 72, 113, 115, 123 verkoelende producten 59, 72 vermoeidheid 9, 10, 11, 19, 33, 34, 37, 58, 62, 65, 69, 85, 89, 120, 126, 155, 161, 165, 166, 170, 171, 172, 173, 176, 179, 181, 184, 185, 189, 191, 192, 198, 199, 200, 201, 202, 214, 255, 271 vetzuur/vetzuren 22, 81, 101, 102, 104, 105, 109, 221 vetzurenprofiel 81 vitaminen 21, 37, 64, 81, 81, 82, 86, 107, 124, 125, 148, 165 voedingsanamnese 80, 81 voedingsverwaarlozing 78
Z
zwangerschap 56, 81, 107, 156, 207, 264
- 287 -
