De Uitloper. Lente-editie e jaargang nummer 1

De Uitloper Lente-editie 2010 -19e jaargang nummer 1

- Het belangrijkste op de wereld - Start van de Biodiversiteitsacademie - Vergaderingen en jaarverslag 2009

Bij de voorpagina Er zijn van die beelden en geluiden die onmiskenbaar bij de lente behoren. Het Klein hoefblad, uitlopende wilgenkatjes en bloeiende hazelaar bijvoorbeeld. En een scala aan geluiden.Twee vogelgeluiden die er onlosmakelijk mee zijn verbonden worden geproduceerd door de Zanglijster en de Grutto. De laatste krijgt de eer van een foto op de voorpagina.

2-Lente-Uitloper 2010

Binnenloper Door Kees Quaadgras Met de lente breekt er met name voor natuurliefhebbers weer een mooie tijd aan. Dat is fijn want de winter is wat natuur betreft toch een beetje saai. Goed, de duizenden ganzen en Kleine en Wilde zwanen zijn geweldig om te zien, maar de redactie hunkert naar zon, bloemetjes en bijtjes. Om de moed er in te houden hier enkele lenteberichten, aangetroffen tijdens het maken van deze Uitloper, half februari, met dank aan de Natuurkalender. De eerste bloei van de Gele kornoelje wordt verwacht op 4 maart. Het eerste Groentje wordt verwacht op 11 maart en de allereerste Bruine winterjuffer zou zich op 22 maart moeten of kunnen melden. En: uit waarnemingen van geringde Lepelaars blijkt dat zij vanuit Afrika in Spanje zijn aangekomen. Tussen half maart en begin april strijken zij neer in Nederland. In deze extra dikke Uitloper veel leesvoer. 2010 is het Internationale Jaar van de Biodiversiteit, dus een verhaal over dat onderwerp. Dan de vaste rubrieken: de lezingen, de agenda en de natuurwandelingen. Voor de jonkies twee pagina’s over vlinders en rupsen. Plantenman Arie van den Bremer zond dit keer foto’s plus tekst in over korstmossen. Verder de korte berichten en een heel lang jaarverslag. Advies: alles snel lezen en dan: naar buiten, de zon in.

Dringende oproep!

De redactie gaat zich enige maanden bezig houden met onder meer het fotograferen van wolven en beren, en is daardoor niet in staat het juni-nummer van De Uitloper te verzorgen. Wie kan en wil dat voor een keer overnemen?

Inhoud Van de voorzitter

4

Algemene ledenvergadering

5

Biodiversiteitsacademie

5

Het belangrijkste ter wereld

6

Korte berichten

8

Natuurkidzzz

11

Nieuwe boeken

13

Natuurlezingen

15

Voorlopers

16

Agenda

18

Verslag alg. ledenverg. ‘09

20

Jaarverslag 2009

22

Financieel verslag 2009

30

Drie soorten takmos

32

IVN-informatie en colofon

33

In Contact!

34

Nog een oproep Opmaakster Annelies de Vroedt heeft gedurende ruim vier jaar de opmaak van De Uitloper verzorgd. Zij heeft daar in de toekomst geen tijd meer voor. Daarom hier de vraag wie we als haar opvolger mogen verwelkomen. Belangstellenden kunnen een mailtje naar de redactie sturen.

Lente-Uitloper 2010-3

Van de voorzitter Jan Oudemans Koning Winter heeft zich dit jaar van zijn strengere kant laten zien. Het begon met de vreugde van een witte Kerstmis, een wens die we ieder jaar hebben, maar die zelden in vervulling gaat. En die sneeuw is lang blijven liggen. Onze nieuwjaarsactiviteit van 10 januari, in en rond Birkhoven, kende een echte winterwandeling in een door sneeuw betoverd bos, met gladde ijsplakkaten op de steilten rond de bosvijver. Dit was een plek van vermaak voor jong en oud met slee en schaats Het werd helaas geen echte schaatswinter, daar het ijs door de sneeuwval niet geweldig was en niet wilde aangroeien. Door de dooi overdag en de vorst ’s-nachts werden de wegen die niet gestrooid werden bedekt met een ijslaag, hetgeen het nodige risico opleverde voor fietser en wandelaar. Er zijn in mijn omgeving meerdere polsen gebroken. Als rechtgeaard IVN’er vraag je je dan af hoe het onze ijsvogels vergaat die de laatste jaren zo in opkomst waren. Na de inspirerende ijsvogellezing van Jelle Harder twee jaar geleden is er binnen het IVN Amersfoort een ad hoc werkgroepje gevormd dat door gebrek aan een trekker helaas weer zachtjes ter ziele is gegaan. Mijn hoop is dat dit weer tot leven komt, om de vinger aan de pols te houden en zonodig de helpende hand en nestgelegenheid te bieden. Laten vrijwilligers zich melden! Nu, begin februari, is de sneeuw in een paar dagen weggesmolten, maar de weerberichten kondigen een nieuwe koudegolf aan. Ik ben benieuwd. Het is opvallend hoe sommige vogels moed putten uit een dagje dooi. Plotseling hoor ik de Koolmees weer zagen, de Heggemus klinkt en de Zanglijster waagt aarzelend zijn eerste len-


telied. Het adagium luidt: ‘Een nieuwe lente een nieuw geluid’. Dat geldt voor de natuur, maar gelukkig ook voor ons IVN. Lees maar. Wat wil ik hier aanstippen? Allereerst de algemene ledenvergadering op 24 maart. Ons bestuur heeft de policy om deze in principe saaie vergadering van dorre jaarverslagen kort te houden en na de pauze iets leuks te presenteren. We hopen met behulp van een paar natuurgidscursisten een boeiend programma te brengen. Komt dat zien! Dan vraag ik ieders aandacht voor het IVN-weekeinde in Ootmarsum op 28, 29 en 30 mei. Wie het vorig weekeinde in de Weerribben heeft meegemaakt, heeft zich vast allang aangemeld, maar wie dat niet heeft meegemaakt moet alsnog snel proberen zich op te geven als het al niet is volgetekend. Veel gezelligheid en veel mooie natuur. Verder is er in september het 50jarig jubileum van de landelijke IVN-vereniging. Details van het programma zijn nog verborgen in de schoot der toekomst, maar dat het gaat spetteren staat wel vast. Dan zijn er hoopvolle plannen voor nieuwe activiteiten in onze vereniging. In de vorige Uitloper meldden we al het initiatief van ons nieuwe bestuurslid Dick de Geus voor een op te richten werkgroep Milieu. Deze zal zich, anders dan de werkgroep ROM, meer met energie en klimaat gaan bezighouden. Geïnteresseerden, meldt u! Onder de natuurgidsen is er belangstelling om de natuurpaden weer op te pakken, en verder zijn daar zoveel kundige en enthousiaste vogelaars en plantenkenners dat ik goede hoop heb dat er wat moois mee gaat gebeuren. Kortom, met uw inzet en enthousiasme belooft 2010 voor ons een prachtig jaar te worden.

Uitnodiging voor.... het bijwonen van de algemene ledenvergadering van het IVN, Vereniging voor Natuur- en Milieueducatie, afdeling Amersfoort e.o. In het Centrum voor Natuur- en Milieueducatie, landgoed Schothorst. Woensdag 24 maart om 20.00 uur. De zaal is open vanaf 19.45 uur.

De agenda 1. 2. 3. 4.

Mededelingen Verslag ALV dd. 18 maart 2009 zie pagina 20 Jaarverslag over 2009 zie pagina 22 Financiële zaken: balans en exploitatieoverzicht per 31-12-2009, zie pagina 30 toelichting van de penningmeester verklaring kascontrolecommissie Gert Lodewijk en Tijmen den Ouden benoeming nieuw lid kascommissie begroting 2010, zie pagina 31 5. Décharge van de penningmeester 6. Décharge van het bestuur door de ALV 7. Rondvraag Pauze, en daarna... een leuke verrassing! Sluiting

De Biodiversiteitsacademie Meer weten over vissen, vogels, planten of libellen in en om Amersfoort en Leusden? Volg dan een of meer van de negen minicursussen van de Biodiversiteitsacademie. De ‘academie’ is opgezet door de gemeenten Amersfoort en Leusden, en de Vereniging voor veldbiologie (KNNV), in het kader van het Internationale Jaar van de Biodiversiteit. De cursussen zijn voor leken en gevorderden. 24 en 27 maart: vogels. Avond en excursie. De Schoolsteeg, Leusden. 8 euro*. Opgave via www.schoolsteeg.nl . 15 en 28 april, en 12 mei: planten, drie avonden. De Schoolsteeg, Leusden, 12 euro*, Opgave: www.schoolsteeg.nl . 28 en 29 mei: grassen. Avond en excursie. De Schoolsteeg Leusden. 8 euro*. Opgave via www.schoolsteeg.nl . 9 juni plus nog vast te stellen datum: Orchideeën. Avond en excursie. De

Schoolsteeg, Leusden, 8 euro. Opgave via mail: [email protected] . 12 juni: Vissen. Inleiding plus veldwerk. Natuurcentrum Schothorst. 10 euro. Opgave via mail: [email protected] . 26 juni: Libellen. Dagexcursie. Diverse plaatsen. 5 euro. Opgave via mail: [email protected] . 24 en 28 augustus: Sprinkhanen. Avond plus excursie. Landgoed Schothorst. 10 euro. Opgave via mail: [email protected] . 13 en 23 oktober: Korstmossen. Avond en excursie. Landgoed Schothorst. 8 euro*, opgave per mail: [email protected] . 10 en 20 november: Mossen. Avond en excursie. Landgoed Schothorst. 8 euro*. Opgave per mail: [email protected] . * = KNNV leden 50 procent korting.


Het belangrijkste op de wereld Kees Quaadgras

Biodiversiteit is feitelijk het belangrijkste dat op de wereld bestaat. Maar wat is het en waarom is het zo belangrijk? De antwoorden zijn simpel: bio staat voor alle levende planten en dieren, inclusief mensen. Diversiteit voor de enorme variatie. En het is zo belangrijk omdat die planten en dieren zorgen voor zuurstof, schoon water en voedsel.Te weinig biodiversiteit betekent ook te weinig zuurstof en te weinig voedsel. Dat leidt uiteindelijk tot het einde van het leven op aarde zoals wij dat kennen. Het gaat om alle planten, van het kleinste sporenplantje tot de hoogste mammoetboom. En om alle dieren, van eencellige amoebes en bacteriën tot en met de grootste walvissen. Tot dusverre zijn er ongeveer 1,9 miljoen soorten planten en dieren ontdekt. Het staat vast dat er veel meer zijn, heel veel meer. Biologen verwachten dat er nog miljoenen soorten zijn om te ontdekken. 95 procent van alle soorten zijn insecten. In Nederland gaat het om veel minder soorten, maar met tegen de veertigduizend nog altijd om een respectabel aantal. Zo zijn er bijvoorbeeld ruim vierduizend soorten paddenstoelen. En een onderzoeker trof op één

vierkante meter weiland maar liefst 1.500 soorten beestjes aan. Al die planten en dieren staan of de een of andere manier met elkaar in relatie, in het ecologische systeem. Zo kunnen negen van de tien planten alleen maar groeien als er insecten zijn voor de bestuiving. Zonder insecten geen tarwe, dus geen brood. En ook geen groenten en fruit meer. En uiteindelijk geen dieren meer. In de loop van de tijd zijn al veel dieren, de dinosaurussen bijvoorbeeld, uitgestorven. Andere, zoals zoogdieren, kwamen er voor in de plaats. Deze verschuivingen duurden tientallen miljoenen jaren.

Honderden soorten sterven uit Vandaag de dag echter verloopt het uitsterven van dieren veel sneller. Met honderden soorten per jaar. Hoofdoorzaak: de mens. Die vernielt oerwouden, vergiftigt zeeën en vult de lucht met koolstofdioxide. Ach, zeggen sommigen, een paar diersoorten minder is niet zo’n ramp. Maar wat als nu door toedoen van de mens dat ene nog onbekende vlindertje uitsterft. En dat dit vlindertje het enige insect is dat een nog niet ontdekt plantje bevrucht en laat voortbestaan. En dat dit plantje het enige plantje


Een stukje biodiversiteit in een notendop: de gaai zaait eikenbomen, de eik verschaft de vogel voer en zuurstof.

is waaruit een geneesmiddel voor kanker, of voor aids kan worden gehaald... De ecologie draait om een precair evenwicht waar alle soorten flora en fauna aan bijdragen. De een wat meer, de ander wat minder, maar nooit onbelangrijk. Soms gebeurt er iets - een strenge winter, een kurkdroge zomer, een storm - waardoor de ecologie in onbalans raakt. Maar na een of enkele jaren komt dat meestal wel weer in orde. De natuur herstelt het eigen evenwicht. Maar tegen een roofdier als de mens kan de natuur niet op. Dat klinkt dramatisch, maar het wordt heus een kwestie van leven of dood. Zo kan het uitsterven van een bepaalde soort, een bepaalde plant, via een kettingreactie leiden tot het uitsterven van andere soorten. Hoe lang die ketting kan worden is niet duidelijk. We weten immers niet eens welke soorten er bestaan, laat staan dat we weten hoe die op elkaar ingrijpen. Er zijn meer redenen om een hoge biodiversiteit in stand te houden. In een Volkskrantartikel zegt plantenecoloog

Frank Berendse van de Wageningen Universiteit dat meer biodiversiteit leidt tot hogere productiviteit, minder kwetsbaarheid voor invasieve soorten en meer ecologische stabiliteit. En dan is er nog de vraag hoe beschaafd we zijn of willen zijn. De vraag hoe we om willen gaan met andere levende wezens buiten ons zelf. Het al of niet erkennen dat die een recht van bestaan hebben dat in honderden miljoenen jaren is opgebouwd. Plus het erkennen van de intrinsieke waarde van de natuur, dus van de schoonheid; hoe een bloem of een cel in elkaar zit, of een vogelveer, en natuurlijk een complete, levende vogel. En de eerste de beste huiskat mag dan ook wel worden genoemd.

Indianen Aardig is dat veel inheemse volkeren, bijvoorbeeld de indianen, veel eerder een besef van ecologie en biodiversiteit hadden dan wij, gestudeerde Europeanen. Natuurlijk kenden ze niet meer dan een klein deel van de zichtbare natuur. Van bacteriën en protoplasma hadden ze nog nooit gehoord. Maar ze constateerden wel dat alle dieren en planten leven in een onderlinge afhankelijkheid en verbondenheid. Menig opperhoofd maakte daar van gewag tegenover de oprukkende blanke Amerikanen. Het eigentijdse Irokezenopperhoofd Oren Lyons heeft er maar vier woorden voor nodig: All life is equal. Alle levensvormen zijn gelijkwaardig. Het jaar van de biodiversiteit komt geen moment te vroeg. Hoog tijd om wat er resteert in stand te houden. Al was het alleen maar om als mensheid zelf te overleven, ook al is dat een egoïstisch standpunt.

Zie pagina 5 voor de Biodiversiteitsacademie. Lente-Uitloper 2010-7

Korte berichten Maak eens een bijenhotel Bijendeskundige Arie Koster roept natuurliefhebbers op bijenhotels te maken. Zoals bekend gaat het niet goed met de wilde bijen. Bijenhotels kunnen wellicht een bijdrage leveren aan het voortbestaan van de bijen en de biodiversiteit in stand te houden. Koster heeft twee websites over deze onderwerpen. Die geven informatie over de bouw van bijenhotels en de planten die er voor nodig zijn. Koster wil inventariseren waar er allemaal bijenhotels worden opgericht. Desnoods komt hij zelf langs om advies te geven.De websites zijn www.biodiversiteitsjaar-2010.nl en www.bijenhelpdesk.nl .

Aanbod: Oecologische flora Door een toeval heb ik de IVN Oecologische flora in vijf delen, zonder register, dubbel. De vijf delen zijn van verschillende drukken, met licht verkleurde kaft. Voor ik ze op Marktplaats zet, bied ik ze via dit kanaal te koop aan voor 150 euro. Af te halen bij Gert Lodewijk, tel 06 - 43 45 74 07.

Redt een boom In Nederland wordt menig mooie, oude en belangrijke boom bedreigd door kap. Bomen moeten nogal eens plaats maken voor wegen, huizen of bedrijven. De Bomenstichting zoekt vrijwilligers die melding maken van bomen die gekapt dreigen te worden. Samen met het programma Vroege Vogels heeft de stichting nu een project opgezet waarin je aangekondigde kap van bomen kunt melden. Dat kan via http://vroegevogels.vara.nl/Kappen.376.0. html?&no_cache=1

Beleef de Lente live Beleef de lente gaat ook in 2010 weer van


start. Via internet kan iedereen weer volop meegenieten van wat er zich allemaal afspeelt in een vogelnest. Vanaf 1 maart staan de camera’s van de Vogelbescherming Nederland opgesteld bij de steenuil, torenvalk, slechtvalk, ooievaar, boerenzwaluw, koolmees, boomklever en, spectaculair: de oehoe. Op www.beleefdelente.nl zijn de avonturen van de vogels 24 uur per dag te volgen. Te zien is hoe vogels een nest bouwen, baltsen, eieren leggen, broeden en af- en aanvliegen met voedsel voor hun jongen. De hoogtepunten kunnen ook achteraf worden bekeken op de filmpjes wie worden gemaakt. Een deskundige houdt een dagboek bij. Voorts zijn er forums waar kijkers met elkaar kunnen communiceren en vragen kunnen stellen. De camera’s blijven tot 1 juli aan.

Interessante websites Diverse IVN’ers, onder wie Ineke Winkel, maken melding van interessante natuur-

websites. Hier een lijstje. http://www.floravannederland.nl www.zoogmail.nl www.vlindernet.nl www.zoogdiervereniging.nl www.zwaluwen.info/ www.goosetrack.nl www.vlinderstichting.nl www.ahw.me/ www.blwg.nl/mosatlas

Natuurcursus bij de buren De IVN-afdeling Heuvelrug en Kromme Rijn verzorgt dit voorjaar een natuurcursus voor volwassenen. Er zijn lessen over geologie, cultuurhistorie, vogels, planten, bomen, mossen, zoogdieren, amfibieën en reptielen. Er zijn lesavonden op 25 maart, 8 april en 22 april. Excursies zijn op 27 maart, 10 april en 24 april, meestal vanaf 9 uur. Nadere informatie en opgave via tel. 030 695 28 10 en e-mail [email protected] .

Actie biologische producten Er is een actie gestart om te proberen biologische producten BTW-vrij te maken gedurende tenminste twee jaar. Daartoe worden nu handtekeningen verzameld. Met veertigduizend handtekeningen voor een petitie met dit voorstel, moet het in de Tweede Kamer worden behandeld. Als de BTW op biologisch voedsel wordt afgeschaft, zal de vraag daarnaar toenemen. Daardoor neemt het volume toe, zodat de prijzen kunnen dalen. Daardoor neemt het volume weer toe, enzovoort. Goed voor natuur, gezondheid, boeren en milieu. Kijk op www.biobtwvrij.nl .

Groene Boekje is uit Het Groene Boekje van de stichting Natuurkampeerterreinen is weer uit. Hier in staan alle natuurkampeerterreinen. Opgenomen is ook de Natuurkampeerkaart die toegang geeft tot verblijf op een van de

140 natuurkampeerterreinen. Het boekje is verkrijgbaar bij de ANWB. Veel van de aangesloten kampeerterreinen liggen naast of in de buurt van natuurgebieden. Meer informatie staat op de website www.natuurkampeerterreinen.nl.

Zoogdieratlas De Zoogdiervereniging wil de leden van de groene verenigingen betrekken bij het project Zoogdieratlas Utrecht. Het doel daarvan is meer te weten te komen over de verspreiding van zoogdieren, door in drie jaar tijd zo veel mogelijk waarnemingen van in het wild levende zoogdieren te verzamelen. Het gaat zowel om oude waarnemingen (terug tot 1988), als nieuwe waarnemingen. Met de binnengekomen informatie wordt vastgesteld welke gebieden belangrijk zijn voor zoogdieren en welke routes ze gebruiken om van hun slaap- of kraamplaatsen bij hun voedselgebieden te komen. Zo kan worden bepaald waar bijvoorbeeld dassentunnels moeten worden aangelegd. Het project Zoogdieratlas Utrecht is een initiatief van de Zoogdiervereniging en wordt uitgevoerd in samenwerking met Het Utrechts Landschap, de provincie Utrecht, Landschap Erfgoed Utrecht, de Dassenwerkgroep Leersum-Amerongen en de Vleermuiswerkgroep Utrecht. Het project is onderdeel van het landelijke Zoogdieratlas.nl. Alle gegevens worden samengebracht in een boek in de serie Fauna van Nederland. Naast verspreidingskaarten geeft het boek per soort een beschrijving van de leefwijze en leefgebied, veranderingen in de tijd en beschermingsaspecten. Iedereen die wel eens een zoogdier ziet of heeft gezien kan meehelpen aan de zoogdieratlas. Het gaat niet alleen om zeldzame zoogdiersoorten. Ook waarnemingen van konijnen, mollen, eekhoorns en huismuizen zijn welkom.


vervolg korte berichten pagina 9 Nieuwe waarnemingen kunnen worden opgegeven via waarneming.nl en telmee.nl . Oude waarnemingen kunnen rechtstreeks naar Dennis Wansink van de Zoogdiervereniging. Het adres is [email protected] . Biodagkalender In het Internationale jaar van de Biodiversiteit brengen NCB Naturalis en de stichting VeldOnderzoek Flora en Fauna de Natuurwidget 2010. Dit betekent elke dag een nieuwe foto van een plant of dier uit de Nederlandse natuur op je beeldscherm.

De foto van de egelbaby is van Elze Arends


Voor deze digitale scheurkalender is een selectie gemaakt uit de 35.578 soorten in het Nederlands Soortenregister. Op de voorkant beeldmateriaal van insecten, zoogdieren, zeedieren en planten. Op de achterkant een verhaal over de soort van de dag. De Natuurwidget is eenvoudig te downloaden op www.soortenregister.nl en www.naturalis.nl. Bij elke soort staat een link naar het Nederlands Soortenregister, de enige website ter wereld die een compleet inzicht geeft in alle geregistreerde soorten die in een land voorkomen. Alle activiteiten in het jaar van de Biodiversiteit staan op www.naturalis.nl/biodiversiteitjaar.

฀

฀ ฀ ฀ Vlindertuin

฀

9RHGHUEROOHQ]LMQHHQZDUHWUDNWDWLH Nu het voorjaar er weer is wil je natuurlijk YRRUYRJHOVLQGHZLQWHU(QQDWXXUOLMN naast de lammetjes in de wei en het kikkerLVKHWYRRUMRXOHXNRPQDDUWHNLMNHQ dril inLQGHWXLQRIRSKHWEDONRQ%RYHQGLHQ de sloot misschien ook dichter bij huis wat te kijken hebben.Wat dacht je van KHHOPDNNHOLMN]HOIWHPDNHQ vlinders in de tuin of op het balkon? 6PHOWYDVWRQJH]RXWHQ De makkelijkste manier is natuurlijk het IULWXXUYHWUXQGYHWRI planten van een paar vlinderstruiken, maar SDOPYHWLQHHQSDQZDUP voor wie ook in het rupsstadium wat wil PDDUQLHWKHHW zien, hebben we een paar tips. 9RHJDOURHUHQGHHQ

PHQJVHOYDQELMYRRUEHHOG QRRWMHVKDYHUYORNNHQ De rupsen van bijvoorbeeld het Groot en WDUZHYORNNHQPXHVOL Klein Koolwitje vinden de koolplant erg lekouders houden vast niet van onkruid ker. Je]DGHQKHQQHSRI PDDQ]DDGMHV RNNHUQRWHQ in de ]RQQHEORHPSLWWHQWRH(U tuin, maar de Brandnetel is voor de rupsen van de Kleine vos, Dagpauwoog, PDJHHQÀLQNHKRHYHHOKHLG Gehakkelde aurelia, atalanta en Landkaartje LQ]RGDWKHWEROOHWMHJRHG YRO]LWPHWYRHGVHO het belangrijkste voedsel. Als je dit aan je =HWKHWYXXUYHUYROJHQVXLW ouders uitlegt en lief vraagt of ze in een

zonnig hoekje wat brandnetels willen laten staan, zie je naast vlinders misschien ook wel eitjes, rupsen of poppen in de tuin!

฀ Een goede plek voor ฀ vlinders is waar het niet 1XGHKHUIVWLQDDQWRFKWLV te veelNOHXUWKHWODQGVFKDSYDQ waait en de zon volopJURHQQDDUJHHORUDQMH schijnt.Vlinders vindenURRGHQEUXLQ het namelijk heer%ODGHUHQGHQQHQDSSHOV lijk om te zonnebaden.

HLNHOVHQNDVWDQMHVYDOOHQ YDQGHERPHQ Vinden je ouders het ,QKHWERVUXLNMHJHXUYDQ goed SDGGHQVWRHOHQQDWKRXWHQ om speciale vlinJHEODGHUWH derplanten aan te schaf-

fen? Dan zullen de 'HUHGDFWLHYUDDJWMXOOLHHHQ Vlinderstruik, IJzerhard, NLMNGRRVWHPDNHQPHWDOV Beemdkroon, WKHPDKHUIVW

฀

/DDWKHWPHQJVHODOURHUHQGH Damastbloem, Hemelsleutel, Herfstaster, ODQJ]DDPKDUGHUZRUGHQ'LWRPWH Koninginnenkruid, Lavendel,Vaste muurYRRUNRPHQGDWKHWYRHGVHOQLHWQDDU bloemGHERGHP]RX]DNNHQPDDUJRHG en Enkelbloemige afrikaantjes er voor zorgenYHUGHHOG]LWLQ dat je van de lente tot de late herfst de prachtigste vlinders ziet. 9HUGHHOKHWPHQJVHO

DOVKHWQRJNQHHGEDDU LVRYHUHHQYRUPEOLNMH De meest voorkomende vlinders in ELMJHNQLSWPHON\RJKXUWSDN Nederland zijn: Dagpauwoog, Atalanta, EORHPSRWMHWKHHJODV Distelvlinder, Kleine Vos, Gehakkelde aurelia, LMVYRUPHWF /HJGDDULQ Landkaartje,Witje, Citroenvlinder, YRRUGDWKHWPHQJVHOKDUG LVHHQVWHYLJHNDWRHQHQ Oranjetipje, Boomblauwtje, Icarusblauwtje, VLVDOGUDDGGLHUXLP Kleine vuurvlinder, Koevinkje, Bont zandoogXLWVWHHNW=RNXQMHKHW je, Bruin zandoogje, Hooibeestje, Oranje EROOHWMHPDNNHOLMNRSKDQJHQ

zandoogje, Argusvlinder, Koninginnepage en afbeeldingen van alle vlinDikkopje. Voor7,36-HNXQWRRNPHHUGHUH dersoorten kun NOHLQHEROOHWMHVGUDDLHQHQ je verschillende kaarten of GH]HDDQHHQNRRUGMHULMJHQ]RNULMJMH boekjes kopen bij bijvoorbeeld het CNME HHQPRRLHVOLQJHU Schothorst of de betere boekwinkel. Natuurlijk kun je ook op internet kijken, bijvoorbeeld op www.vlinderstichting.nl en www.ahw.me/ .

฀

฀

Wil je zien hoe een echte vlindertuin er uit -HEHQWKHOHPDDOYULMRPGH ziet, ga dan naar het NLMNGRRVWHPDNHQ]RDOVMH landgoed Schothorst of ZLOW0DDNHHQIRWRYDQKHW UHVXOWDDWHQVWXXUGH]HSHU de Vlindertuin Leusden, SRVWRIPDLOQDDUGHUHGDFWLH aan de hoek van de ]LHFRORIRQ Heiligenbergerweg en de Groene Zoom.Van mei :LMSODDWVHQGHIRWRYDQGH tot en met september ZLQQDDULQKHWZLQWHUQXPPHU elke zaterdag open van YDQGH8LWORSHUHQQDWXXUOLMN LVHUHHQOHXNHSULMV 13.00 tot 16.00 uur. 8LWHUVWHLQ]HQGGDWXPLV QRYHPEHU


฀ ฀ ฀ ฀ ฀ Tot slot knutseltips om een vlinder of rups te maken. 9RHGHUEROOHQ]LMQHHQZDUHWUDNWDWLH YRRUYRJHOVLQGHZLQWHU(QQDWXXUOLMN LVKHWYRRUMRXOHXNRPQDDUWHNLMNHQ LQGHWXLQRIRSKHWEDONRQ%RYHQGLHQ KHHOPDNNHOLMN]HOIWHPDNHQ

/DDWKHWPHQJVHODOURHUHQGH ODQJ]DDPKDUGHUZRUGHQ'LWRPWH YRRUNRPHQGDWKHWYRHGVHOQLHWQDDU GHERGHP]RX]DNNHQPDDUJRHG YHUGHHOG]LWLQ Vlinder van keukenrol en gekleurd papier 9HUGHHOKHWPHQJVHO 6PHOWYDVWRQJH]RXWHQ DOVKHWQRJNQHHGEDDU IULWXXUYHWUXQGYHWRI LVRYHUHHQYRUPEOLNMH Wat heb je nodig: lege keukenrol, lijm, schaar, verschillende kleuren papier. SDOPYHWLQHHQSDQZDUP ELMJHNQLSWPHON\RJKXUWSDN Wikkel de keukenrol in een gekleurd vel papier en plak deze vast.Voor de vleugels: pak PDDUQLHWKHHW EORHPSRWMHWKHHJODV een groot vel papier en vouw deze dubbel.Teken met een potlood een halve vleugel 9RHJDOURHUHQGHHQ LMVYRUPHWF /HJGDDULQ vanaf de vouw naar buiten. Knip deze uit en plak de vleugels YRRUGDWKHWPHQJVHOKDUG op de keukenrol. PHQJVHOYDQELMYRRUEHHOG QRRWMHVKDYHUYORNNHQ LVHHQVWHYLJHNDWRHQHQ WDUZHYORNNHQPXHVOL Voor de stippen op de vleugels: pak een andere kleur papier VLVDOGUDDGGLHUXLP en knip daar circels uit of ]DGHQKHQQHSRI XLWVWHHNW=RNXQMHKHW andere gekke vormen en plak deze op beide vleugelzijden, aan weerskanten hetzelfde. PDDQ]DDGMHV RNNHUQRWHQ EROOHWMHPDNNHOLMNRSKDQJHQ Voor de voelsprieten: pak twee satéprikkers en prik die aan de bovenkant door de keu]RQQHEORHPSLWWHQWRH(U kenrol. Om het af te maken, kun je voor de oogjes een propje papier gebruiken. Tip: PDJHHQÀLQNHKRHYHHOKHLG 7,36-HNXQWRRNPHHUGHUH hang de vlinders voor het raam of aan een spijker aan de muur. LQ]RGDWKHWEROOHWMHJRHG NOHLQHEROOHWMHVGUDDLHQHQ YRO]LWPHWYRHGVHO GH]HDDQHHQNRRUGMHULMJHQ]RNULMJMH =HWKHWYXXUYHUYROJHQVXLW HHQPRRLHVOLQJHU Rups

Wat heb je nodig: lange eierdoos, schaar, groene verf, kwast, stift, twee kleine stokjes. Neem de eierdoos en knip aan beide kanten van de hobbels een strook weg, zodat je alleen de hobbels overhoudt, en hij dus nog wel kan staan.Verf dit groen, en laat het ฀ ฀ ฀ ฀ ฀ goed drogen. Knip aan de voorkant een klein stukje weg zodat je een ‘hoofdje’ overhoudt. 1XGHKHUIVWLQDDQWRFKWLV -HEHQWKHOHPDDOYULMRPGH NOHXUWKHWODQGVFKDSYDQ NLMNGRRVWHPDNHQ]RDOVMH Daarna prik je op z’n hoofdje twee gaatjes, waar ZLOW0DDNHHQIRWRYDQKHW je JURHQQDDUJHHORUDQMH de twee stokjes in kan steken. Je kunt eventuURRGHQEUXLQ UHVXOWDDWHQVWXXUGH]HSHU eel ook iets anders gebruiken om de voelspriet%ODGHUHQGHQQHQDSSHOV SRVWRIPDLOQDDUGHUHGDFWLH jesHLNHOVHQNDVWDQMHVYDOOHQ van te maken. En vervolgens teken je twee ]LHFRORIRQ stipjes (ogen) aan de zijkant van het hoofd en YDQGHERPHQ ,QKHWERVUXLNMHJHXUYDQ :LMSODDWVHQGHIRWRYDQGH een streepje (neus) aan de voorkant. SDGGHQVWRHOHQQDWKRXWHQ JHEODGHUWH

Veel plezier! 'HUHGDFWLHYUDDJWMXOOLHHHQ NLMNGRRVWHPDNHQPHWDOV WKHPDKHUIVW


ZLQQDDULQKHWZLQWHUQXPPHU YDQGH8LWORSHUHQQDWXXUOLMN LVHUHHQOHXNHSULMV 8LWHUVWHLQ]HQGGDWXPLV QRYHPEHU

Nieuwe boeken Veldgids Europese Zoogdieren De Veldgids Europese Zoogdieren dient om zoogdieren in het veld te herkennen. Het boek bevat veel informatie over herkenning, lichaamsbouw, schedels, leefwijzen en geeft tips voor waarneming. Het is voorzien van fraaie tekeningen en foto’s. Daarmee is de gids tevens een naslagwerk. Alle zoogdieren van Europa inclusief die van de oostelijke EU-landen staan er in. De gids bundelt de kennis en jarenlange ervaring van drie bekende Nederlandse zoogdierkenners: Peter Twisk, Annemarie van Diepenbeek en Jan Piet Bekker. De tekeningen zijn van Peter Twisk, de foto’s van Rollin Verlinde. In de inleidende hoofdstukken informatie over typische eigenschappen van zoogdieren en hoe ze aangepast zijn aan hun omgeving. Een hoofdstuk behandelt de verschillende veldmethodes om zoogdieren

waar te nemen. Elke orde of familie heeft een aparte inleiding. De soortbeschrijvingen geven gedetailleerde informatie. Van enkele ‘lastige’ groepen worden vergelijkende sporenoverzichten gegeven. Uitgever: KNNV Uitgeverij. Uitvoering: 368 pagina’s, 12,5 x 21 cm, genaaid gebonden, volkleurendruk, met veel tekeningen, kaartjes en foto’s. ISBN: 978 90 5011 260 4. Prijs: 32,95 euro. De uitgave is mede mogelijk gemaakt door de Zoogdiervereniging.

Kijken naar natuur Hoe keek de mens vroeger naar de natuur, naar dieren, en hoe kijken we er nu naar? Daar over buigen auteurs uit verschillende disciplines zich in Kijken naar natuur. Zij beschrijven hoe de natuur werd en wordt weergegeven in kunst, maatschappij en wetenschap.


vervolg pagina 13

Waarom verandert de visie op natuur? En wat zegt dat over onszelf? Geen mens in Nederland haalt het nog in zijn hoofd om een spelletje katknuppelen of ganstrekken te organiseren. Daarentegen hoeven we voor het bijwonen van stieren- of hondengevechten niet zo heel ver te reizen. En dan zijn er onze ‘industriële’ dieren, die we vanuit een heel andere moraal behandelen dan onze huisdieren. Alleen al in Europa heersen verschillende opvattingen over wat een dier is en wat het voor ons kan betekenen. Hoe zich dit uit in film, fotografie, schilderkunst, literatuur en wetenschap, daar over schrijven experts vanuit verschillende disciplines. We leren over de veranderende rol van de valkerij, de geschiedenis van de bioakoestiek en het werk van de wetenschappelijke illustratoren van natuurmuseum Naturalis. Ook aan de orde komen sensatie in natuurfilms, en ratten en muizen in animatiefilms en laboratoria. Kijken naar natuur is rijk geïllustreerd met zwart-wittekeningen en foto’s. Het bevat drie kleurenkaterns met platen uit kunst, literatuur en wetenschap. Auteur: Bart Hageraats (redactie). Uitgever de KNNV Uitgeverij in samenwerking met Boom Uitgevers te Den Haag – Tijdschrift voor Mediageschiedenis. Uitvoering: 400 pagina’s, 17 x 24 cm, gebonden, met zwart-wit illustraties en drie kleurenkaternen. ISBN: 978 90 5011 340 3. Prijs: 29,95 euro.

Honingbijen Het boek Honingbijen belicht de complexe en bizarre bijenwereld en de geheimen die de bijen evolutionair zo succesvol maakten. Hun verfijnde communicatie en hun mysterieuze voortplantingsbiologie komen aan de orde. Het boek maakt nieuwe wetenschappelijke inzichten toegankelijk voor een breed publiek. Het bevat veel foto’s. Honingbijen spreken van oudsher tot de verbeelding. Als leverancier van honing en bijenwas, als regisseur van complexe socia-


le structuren en als architect van raatconstructies. Voor het bestuiven van landbouwgewassen zijn bijen onmisbaar. Des te alarmerender zijn de ontwikkelingen die leiden tot wereldwijde bijensterfte. Honingbijen is een vertaling van het Duitse boek Phänomen Honigbiene. Jürgen Tautz, bekend bijenexpert van de Universiteit van Würzburg, combineert in Honingbijen de nieuwste wetenschappelijke kennis met zijn eigen fascinatie en bewondering voor bijen. Honingbijen is rijk geïllustreerd met kleurenfoto’s van Helga Heilmann. Die brengen alle aspecten van het bijenleven op een intieme manier in beeld. Uitgever: KNNV Uitgeverij. Uitvoering: 278 pagina’s, 17 x 24 cm, genaaid gebonden, kleurendruk. ISBN: 978 90 5011 307 6. Prijs: 29,95 euro.

Natuur als nooit tevoren Natuurbeheer in Nederland roept veel vragen op. Moeten we ons richten op bestaande oude cultuurlandschappen of op het scheppen van nieuwe natuur? En hoe kunnen we dat het beste doen? Het nieuwe boek Natuur als nooit tevoren bevat een rijke verzameling essays over dit soort vragen. Het biedt een overzicht van het Nederlandse natuurbeheer, van de geschiedenis tot de hedendaagse dilemma’s. Er zijn onder meer hoofdstukken over de rol van grote grazers, oude en nieuwe bossen, landbouw en natuur, ‘restauratie-ecologie’, klimaatverandering en exoten. Het boek is het tweede deel van de reeks Vegetatiekundige Monografieën, een initiatief van de Radboud Universiteit Nijmegen en de Universiteit van Wageningen. Ieder hoofdstuk is geschreven door een student samen met een begeleider. De eindredacteuren, Joop Schaminée en Eddy Weeda, vertegenwoordigen samen vele decennia aan ecologische ervaring. Uitgever: KNNV Uitgeverij. Uitvoering: 192 pagina’s, 15 x 22 cm, garenloos gebrocheerd. ISBN: 978 90 5011 313 7. Prijs: 19,95 euro.

door Werkgroep Natuurlezingen

Natuurlezingen

Dinsdag 2 maart: met de zwaluwen mee naar Botswana Bennie van den Brink is specialist op het gebied van de Boerenzwaluw. Hij deed onderzoek naar de trek van deze zwaluw naar Afrika en zijn overwintering aldaar. Hij maakte daarvoor diverse reizen. Van den Brink begint zijn lezing met het broeden slaapgedrag van de Boerenzwaluw en zijn verdere verblijf in Nederland. Hij staat stil bij het verschil in broedsucces tussen vroeger en nu. Vervolgens voert hij ons mee met de zwaluwen naar Botswana en vertelt over de trek en het verblijf van de zwaluwen in hun Afrikaanse overwinteringsgebieden. Van den Brink laat prachtige beelden zien van het land, het onderzoek en de avifauna. Bijvoorbeeld beelden van moerasgebieden waar de zwaluwen met honderdduizenden, soms miljoenen tegelijk, overnachten. Tot slot belicht Van den Brink de gevaarvolle terugreis naar de Europese broedgebieden. De kleine eilandjes in de Middellandse Zee vormen voor alle trekvogels belangrijke stapstenen op weg naar het noorden, maar

de oversteek is heel gevaarlijk, getuige de beelden die Van den Brink toont. In 2005 kende NOU/Sovon/Vogelbescherming de Herman KlompPrijs toe aan Bennie van den Brink voor zijn jarenlange onderzoek naar en bescherming van Boerenzwaluwen.

Dinsdag 6 april Wilde wateren moerasplanten ‘Ik heb de witte waterlelie lief’. Deze titel is ontleend aan het gedicht De waterlelie van Frederik van Eeden. Gedichtenliefhebber en plantenecoloog Hanneke den Held houdt een lezing over wateren moerasplanten in de verschillende natte biotopen van Nederland, van zilte wateren en slikken, het zoetwatergetijdengebied en de rivier- en beekdalen tot laagvenen, hoogvenen en vennen. Den Held neemt ons met zevenmijlslaarzen mee op een tocht door de plantengroei van wateren, moerassen en polders in Nederland, en laat met allerlei voorbeelden de grote diversiteit van deze vegetaties en hun milieu zien. En passant komen onderwerpen aan bod als: wat is het verschil tussen flora en vegetatie, wat zijn wilde planten, welke plaats nemen allerlei exoten in, en hoe bijzonder is de Nederlandse wateren moerasflora in internationaal verband.


door Werkgroep Wandelingen

De Voorlopers

Zondag 21 maart, 14.00 - 16.00 uur Nieuwe natuur Zoals de meeste landschappen in Nederland is ook het landschap rond en op het landgoed Hoevelaken ontstaan uit een samenspel van natuur en mens. Na de laatste ijstijd stond het grootste deel van deze omgeving onder water. Er ontstonden onafzienbare moerassen die langzaam dichtveenden. Na het jaar 1000 waren de techniek en de sociale structuur zo ver gevorderd dat men kon overgaan tot ontginning van het veen. In Hoevelaken ontstonden daardoor lange, smalle kavels die lopen in zuidnoord richting: van de Hoevelakense beek tot aan de Laak. Aan het samentrekken van in elkaars verlengde liggende kavels dankt het landgoed zijn merkwaardige vorm, met een lengte van bijna drie kilometer en een breedte van 375 meter. Al eeuwen is ook de gezichtslaan van meer dan een kilometer lengte bekend, en gelukkig bewaard gebleven. Echter door het aanleggen van de Nijkerkerstraat is deze laan wel doorsneden. Het noordelijke gedeelte van het landgoed - het Overbosch - is daarom voor veel mensen niet zo bekend, ofschoon daar het Franse werk is te vinden. Voor nieuwe natuur is aan de oostkant van het Hoevelakense bos ruimte gecreëerd. Sinds het voorjaar van 2009 heeft Het Geldersch Landschap een aantal langgerekte kavels heringericht; van agrari-


Ontluikend groen

sche grond naar natuurgebied. Met zo min mogelijk ingrijpen van de mens kan de natuur hier zijn gang gaan. Wij mogen er niet doorheen lopen, maar er zijn bomen gerooid en paden aangelegd om ieder de gelegenheid te geven de ontwikkeling van deze nieuwe natuur te volgen. We nemen u graag mee het bos in om te vertellen over de ontluikende natuur en over verdere ontwikkelingen van nieuwe natuur. Het startpunt is aan de Nijkerkerstraat, bij de witte slagboom van het Geldersch Landschap, waar onze IVN-vlag wappert. Meer informatie bij Frits van der Borg, tel. 033 - 253 48 82 en Marijke Kroon, tel. 0342 - 440 326.

Zondag 18 april, 14.00– 16.00 uur Ontluikend groen Deze wandeling voert door Klein Zwitserland, een natuurgebied langs de Utrechtseweg dat deel uitmaakt van de Utrechtse Heuvelrug. Dit is een stuwwal, ontstaan in de eerste ijstijd. We zien

bomen, struiken en planten op arme en rijkere grondsoorten. Een stukje van de vroegere uitgestrekte heidevelden vinden we terug bij de Stichtse rotonde. De zon heeft al weer meer kracht en dat is in de natuur goed zichtbaar, met onder andere de Kamperfoelie en de Hazelaar. Dit betekent ook weer stuifmeel in de lucht. Naast natuur zien we bijzondere monumenten: - de nog steeds in gebruik zijnde Amersfoortse watertoren, - de Galgenberg op de hoogste plek van de stad. Om boeven af te schrikken werden hier de lichamen opgehangen van de mensen die op de Hof in het openbaar ter dood waren gebracht. - het Rijks Opvoedings Gesticht. Gebouwd in 1908 door de Haagse architect W. C. Metselaar. Het bevat nu luxe appartementen, Het Belgenmonument. Geschonken door de Belgen als dank voor de opvang van hun landgenoten tijdens de Eerste Wereldoorlog. Nederland was toen neutraal. De leerlingen van de Amersfoortse beiaardierschool oefenen er. Kortom een gevarieerde wandeling met natuur en cultuur.

Tjiftjaf

Start en parkeerplaats bij het Belgenmonument aan de Utrechtseweg en Belgenlaan.

Welke vogels leven hier? Zondag 16 mei, 14.00 – 16.00 uur Vogels van Randenbroek Voor de jaarlijkse vogelwandeling blijven we dit keer in Amersfoort. We doorkruisen daarbij het Park Randenbroek. Dit park ligt ten zuidoosten van de oude stadskern van Amersfoort. Het heeft een lange historie die teruggaat naar de tijden van keizer Karel de Grote in de achtste eeuw. Deze middag gaan we met ons oor op scherp, de kijker voor de ogen en een turflijstje in de hand op zoek naar de vele gevederde bewoners van dit bijzondere stadspark. Meer informatie bij Ton Schockman, tel. 033 - 456 68 78, of Annie Arntzen, tel. 033 - 463 01 35. Vertrekplaats: de tweede parkeerplaats bij het Elisabeth Ziekenhuis (bij de beek).


Agenda Maart Elke zondag 13 - 17 uur

het Vindselmuseum, Neonweg 12, Amersfoort. Zie www.vindselmuseum.nl .

Elke vrijdag 20.00 - 22.00 uur

open bijeenkomst van de sterrenwacht. Gratis. Schothorsterlaan 27, Amersfoort. Zie www.publiekssterrenwacht.nl .

Dinsdag 2 maart 20.00 uur Woensdag 3 maart 19.30 uur Zaterdag 6 maart 9.00 - 12.00 uur

Lezing: met de zwaluwen naar Botswana, door Bennie van den Brink. Gratis. Natuurcentrum CNME, Schothorsterlaan 21, Amersfoort Lezing macrofotografie en wilde planten, door Arie van den Bremer. Koetshuis, Stoutenburgerlaan 4, Stoutenburg. Entree 3 euro

Vrijdag 12 maart

Lezing over bijen. Meer informatie: www.imkersverenigingeemkwartier.nl . Natuurcentrum CNME, Schothorsterlaan 21, Amersfoort.

Zaterdag 13 maart

Vogelexcursie Leersumse Veld en Heuvelrug. Nadere informatie via tel. 033 - 472 28 61 (tussen 18 - 19 uur). Voorts zie www.vogelwachtutrecht.nl

Donderdag 18 maart 19.30 uur

Lezing over bos en bosbeheer bij Het Utrechts Landschap, door Simon Klingen.

Zaterdag 20 maart 9.00 - 12.00 uur

Knotten. Informatie over de locatie geeft Annemiek Homan via e-mail [email protected] .

Zaterdag 20 maart 10.00 - 12.30 uur

wandeling Utrechts Landschap door Birkhoven. Thema bos en bosbeheer. Gratis. Start: parkeerplaats sportvelden Barchman Wuytierslaan.

Zondag 21 maart 14.00 - 16.00 uur 24 en 27 maart

IVN-natuurwandeling door het Hoevelakense Bos. Start op de parkeerplaats bij de ingang aan de Nijkerkstraat.

de knotploeg in actie. Informatie over de locatie geeft Annemiek Homan via e-mail [email protected]

biodiversiteitsacademie rond vogels. Avond en excursie. De Schoolsteeg, Leusden. 8 euro*. Opgave via www.schoolsteeg.nl . Zie ook pagina 5.

April Zaterdag 3 april 9.00 - 12.00 uur


knotten. De knotploeg in actie. Informatie over de locatie geeft Annemiek Homan via e-mail [email protected] . Maandag 5 van 11.00 - 16.00 uur: paasei-maaldag, met eieren raden, weidevogelen en allerlei eierdingen. Bezoekerscentrum Arkemheen, Zeedijk 6, Nijkerk. Zie www.bezoekarkemheen.nl . Entree volwassenen 3,50 euro, kinderen t/m 14 jaar 1,75 euro.

Dinsdag 6 april 20.00 uur

Lezing Zeggen, Zonnedauw en andere zompige planten, door Hanneke den Held. Gratis. CNME landgoed Schothorst, Schothorsterlaan 21, Amersfoort.

Vrijdag 9 april 20.00 uur

Lezing over bijen. Imkersvereniging Eemkwartier. CNME landgoed Schothorst, Schothorsterlaan 21, Amersfoort. Zaterdag 17 van 9.00 - 12.00 uur: de knotploeg in actie. Informatie over de locatie geeft Annemiek Homan via e-mail [email protected] .

15 en 28 april, en 12 mei

biodiversiteitsacademie over planten, drie avonden. De Schoolsteeg, Leusden, 12 euro*, Opgave: www.schoolsteeg.nl . Zie ook pagina 5.

Zaterdag 17 april

vroege vogelzang in Den Treek. De Vogelwacht. Aanmelden via tel. 033 472 28 61, tussen 18.00 - 19.00 uur.

Zaterdag 17 april 11.00 - 16.00 uur: Zondag 18 april 14.00 - 16.00 uur

Weidevogeldag met excursies, spel en meer. Bezoekerscentrum Arkemheen, Zeedijk 6, Nijkerk. Entree volwassenen 3,50 euro, kinderen t/m 14 jaar 1,75 euro. IVN-natuurwandeling door Klein Zwitserland in kader van ontluikend groen. Start: parkeerplaats bij het Belgenmonument, Utrechtseweg vlakbij Stichtse Rotonde.

Mei Zondag 16 mei 14.00 – 16.00

uur: IVN publiekswandeling door Park Randenbroek: Welke vogels leven hier? Start op tweede parkeerplaats Elisabeth Ziekenhuis (bij de beek)

28 en 29 mei

biodiversiteitsacademie over grassen. Avond en excursie. De Schoolsteeg, Leusden. 8 euro*. Opgave via www.schoolsteeg.nl . Zie ook pagina 5.

Kijk op www.ivnamersfoort.nl voor een uitgebreidere agenda Lente-Uitloper 2010-19

Verslag Algemene Ledenvergadering

18 maart 2009

Aanwezig : 19 leden: Jan Oudemans (voorzitter),Ton Schockman (penningmeester), Ank van Leeuwen (secretaris), Loes Dieben (bestuurslid), Anneke Abma (w.g. Lezingen) Joop Vos (w.g.Wandelingen), Olav-Jan van Gerwen (w.g. ROM), Jan Piet Dijkstra (w.g. Fotografie), Gert Lodewijk (w.g. Knotten), Ruud Corduwener (natuurgidsencursus), Kees Quaadgras, Fred van Holland, H. van Dijk, Ria Schockman,Ton Kalwij, Petra van Diermen, Bart van Diermen,Tijmen den Ouden, Marijke Kroon.

Opmerkingen: - Bij de Inleiding worden de formele contacten genoemd, maar niet de informele contacten zoals met de afdelingen Soest en Nijkerk. - Vogelwacht: deze is opgegaan in de w.g. Natuurlezingen, waarin mensen zitten van de gemeente Amersfoort en de Vogelwacht afd. Amersfoort. De hoop blijft dat in de toekomst een eigen w.g. Vogelwacht tot stand komt. Het Jaarverslag 2008 wordt vastgesteld, met dank aan allen die een bijdrage leverden.

Jan opent de vergadering en heet allen hartelijk welkom, met dank voor hun aanwezigheid. 1. Mededelingen a. Het bestuur had graag een natuurfilm getoond in het tweede deel van deze (verplichte) vergadering, maar dat is niet gelukt. Daarvoor in de plaats heeft de voorzitter Dick Haver Droeze, landschapsarchitect, bereid gevonden een lezing te houden over een integrale gebiedsontwikkelingsvisie voor de Utrechtse Vechtstreek. b. Er is een IVN-weekeinde gepland van 19 t/m 21 juni a.s. in Ootmarsum. Aanmelden kan tot 1 april (zie Uitloper van maart 2009).

4. Financiën a. Financieel overzicht 2008 balans en exploitatieoverzicht per 31-12-2008: b.Ton Schockman geeft een toelichting op de cijfers. - Het positieve saldo is te danken aan een hogere opbrengst van extra donaties van de leden en donateurs. - Er is een wisseling in de adverteerders. Voor 2009 is deze post hoger begroot op hoop van meer adverteerders. Adverteren gebeurt nu alleen in de papieren Uitloper. Gepoogd wordt ook voor de digitale Uitloper adverteerders te vinden. - Van de Gemeente Amersfoort is een subsidie van € 3.000 ontvangen ten behoeve van de natuurgidsencursus. - De penningmeester zal ook bij de gemeente Leusden proberen subsidie te verkrijgen. - De w.g. Knotten heeft met zijn projecten veel geld verdiend. c. Kascontrolecommissie: Gert Lodewijk en Guus Sakkers hebben de financiële stukken gecontroleerd. Gert verklaart dat zij deze in orde hebben bevonde. Hij adviseert de vergadering de penningmeester te dechargeren voor zijn financiële beleid, waaraan de aanwezigen graag gehoor geven met dank en applaus voor Ton en Ria, waarbij Ria een boeket bloemen krijgt.

2. Verslag Algemene Ledenvergadering van 28 maart 2008. Dit wordt, met twee kleine wijzigingen, goedgekeurd en vastgesteld, met dank aan de secretaris. Naar aanleiding van punt 8a. Olav-Jan heeft via het SGLA (Samenwerkende Groeperingen Leefbaar Amersfoort) protest laten horen tegen het realiseren van een hangplek voor jongeren bij de vijver in Emiclaer. 3. Jaarverslag 2008 Het verslag is bedoeld voor intern gebruik maar dient ook voor het aanvragen van subsidies o.a. bij de gemeente Amersfoort.


Tot nieuw lid van de kascontrolecommissie wordt benoemd Tijmen den Ouden. d. Begroting 2009: de ledenvergadering gaat akkoord met de begroting 2009. 5. Décharge van het bestuur door de ALV De leden verlenen het bestuur décharge, met veel waardering voor het gevoerde beleid. 6. Rondvraag Ria vraagt hoe het staat met de projecten met scholen. Is niet bekend. Op een vraag van Marijke zegt Jan dat de afgetreden bestuursleden geen behoefte hadden aan een officieel afscheid. Fred: heeft het bestuur plannen voor nieuwe ontwikkelingen? Jan antwoordt dat de natuurgidsencursus veel tijd vergt en het ontwikkelen van nieuwe plannen vooral stuit op gebrek aan menskracht. Alle hoop is gevestigd op de kracht van de gidsen in opleiding. Joop vindt een pluim of de hoed van het bestuur op zijn plaats. Ze meldt dat Annie Arntzen een geweldige kracht is, ruim 25 jaar actief voor het IVN en in januari jl. 90 jaar geworden. Komt zij in aanmerking voor de zilveren speld? Jan antwoordt dat het de bedoeling was Annie de zilveren speld in deze vergadering uit te reiken, maar dat ze helaas verhinderd is. Zij krijgt de speld later. Jan attendeert nog op het stukje over Annie in de lente-editie van de Uitloper en adviseert de Uitloper met meer aandacht te lezen. Er zijn nog een paar personen die 25 jaar lid van het IVN zijn. Ook voor hen is een zilveren speld aangevraagd, maar ze zijn voor de uitreiking daarvan vanavond verhinderd. Jan leest hun namen voor. Jan meldt dat er aandacht is gevraagd voor het publiceren van ècht nieuws in het landelijk IVN-blad. Ook hier wreekt zich weer de vacature in de werkgroep Publicaties, ondanks de inzet van Anneke Abma. Zijn hoop stelt hij op een deelnemer aan de gidsencursus, die belangstelling heeft voor deze functie. Anneke vraagt hoe het gaat in het bestuur.

Jan schetst het verloop. Loes Dieben is toegetreden tot het bestuur en er is zicht op nog een algemeen bestuurslid, waarmee het bestuur op sterkte komt. De aanwezigheid van de werkgroepcoördinatoren in de AB-vergaderingen ervaren allen als positief. Men voelt zich door de uitwisseling van informatie meer betrokken op elkaars werkzaamheden. Ruud merkt op dat vroeger een bestuurslid de schakel in de werkgroep was, hetgeen is verwaterd. Jan zegt toe dat in de volgende AB-vergadering aan de orde komt of een bestuurslid wordt aangewezen voor contact met een werkgroep. Jan Piet: de w.g. Fotografie heeft een budget aangevraagd voor het organiseren van een fototentoonstelling, waarvoor de voorbereidingen in gang gezet zijn.Ton vraagt of deze activiteit te koppelen is aan de nieuwjaarsactiviteit. Jan denkt dat het organiseren hiervan een goede stageopdracht is voor een cursist. Kees gaat een kinderpagina in de Uitloper starten. Ton deelt mee dat de opbrengst van de actie Super de Boer is besteed aan het aanschaffen van een partytent en een tafel. Er is nog geld over, waarvoor ideeën ingebracht kunnen worden. Het plaatsen van een nestkast voor slechtvalken is door de bewoners niet toegestaan. 7. Datum volgende Algemene Ledenvergadering Deze wordt gepland op woensdag 24 maart 2010. Jan sluit de vergadering om 21:00 uur, met dank voor ieders inbreng. Dick Haver Droeze geeft daarna uitleg over zijn werk, waarin behoud en versterking van bijzondere cultuurhistorische waarden voorop staan, in combinatie met de ontwikkeling van de landschappelijke, ecologische en recreatieve infrastructuur. Jan bedankt hem voor zijn voordracht en biedt hem een attentie aan. Daarna is er een drankje voor de liefhebbers..


Jaarverslag 2009 Algemeen In de volgende paragrafen wordt verslag gedaan van de activiteiten in 2009 van het bestuur, de werkgroepen en van samenwerkingsverbanden met andere groeperingen. Het ledenbestand per februari 2010 bevat: 142 leden 4 ereleden 7 huisgenootleden 31 jeugdleden 117 donateurs

Bestuur door Jan Oudemans Het bestuur bestaat sinds enige jaren uit het Dagelijks Bestuur (DB: voorzitter, secretaris, penningmeester, algemene bestuursleden) en het Algemeen Bestuur (AB), dat is het DB aangevuld met de coördinatoren. Dit is indertijd zo ingesteld om meer handen aan de ploeg te hebben. Het AB vergadert ca. vier maal per jaar, en het DB komt zo‘n tien maal per jaar bij elkaar, al is dat door verschillende oorzaken in 2009 minder geweest. Op deze vergaderingen worden de algemene verenigingszaken geregeld. Ultimo 2009 meldde Dick de Geus zich als bestuurslid en gaf te kennen zich vooral met milieuzaken, zoals energievoorziening, te willen bezighouden. In de december-Uitloper plaatste hij een oproep aan geïnteresseerden zich te melden om mee te doen. De belangrijkste onderwerpen die het bestuur behandelde zijn de verenigingsac-


tiviteiten, terwijl verder veel aandacht ging naar onze gidsencursus, die nu zo’n 30 enthousiaste cursisten telt. Het is een jaar geworden met een aantal goede activiteiten. Onze zo langzamerhand traditionele nieuwjaarsactiviteit vond plaats in Hoogland-West / Coelhorst, waar de gidsen van de Flora & Fauna werkgroep Houd Hoogland-West Groen een bijzondere excursie verzorgden. Hier namen we afscheid van de coördinatoren Joop Vos en Geertje Huijbers die vele jaren hun beste krachten aan ons IVN gaven. Bijzonder feit: Peter Koblens, scheidend coördinator van de wg Jeugd, werd door het bestuur genomineerd voor de Natuuren Milieuprijs 2009, uitgeloofd door de NMU en het IVN-Consulentschap. Door hevige concurrentie kreeg Peter de prijs niet, maar wel een terechte eervolle vermelding. Meer dan vorige jaren heeft de voorzitter de blik ook naar buiten gericht. De vergaderingen op landgoed Oostbroek van de Stichtse IVN-afdelingen onder leiding van het consulentschap leverden veel nuttige contacten en ideeën op. Ook worden daar initiatieven ontwikkeld voor het 50-jarig jubileum van het landelijke IVN dat in september 2010 wordt gevierd. Opvallend feit is ieder jaar weer dat er veel meer goede ideeën zijn dan onze menskracht aan vrijwilligers kan realiseren. Veel hoop is gevestigd op het cohort natuurgidsen dat in juni a.s. het diploma krijgt. Hier en daar worden al voorzichtig initiatieven genomen en plannetjes geopperd. Moge het Jaarverslag 2010 er bol

van staan! Met voldoening kunnen we constateren dat na de crisis van enige jaren geleden het IVN Amersfoort de weg omhoog weer heeft gevonden en met kracht is ingeslagen.

Externe functies Olav-Jan van Gerwen (ROM) zit namens ons IVN in de adviesraad van de Natuuren Milieufederatie Utrecht (NMU), en is lid van de Samenwerkende Groeperingen Leefbaar Amersfoort (SGLA). Jan Oudemans onderhoudt contacten naar buiten, en met name naar de districtsraad.

Werkgroep Publiciteit Officieel is dit een vacature, maar dankzij de goede zorgen van Anneke Abma halen we vaak de lokale bladen met aankondigingen van lezingen en wandelingen.

Werkgroep Communicatie Voor een vereniging als de onze staat communicatie centraal bij het realiseren van onze educatieve doelstellingen. Het IVN wil een vuurtoren zijn. Vandaar dat publiciteit, de website, De Uitloper (ons kwartaalblad), de digitale nieuwsbrief De Vooruitloper en de informatiestand in één werkgroep zijn ondergebracht. De functie van coördinator van deze werkgroep is nog steeds vacant, evenals de functie van coördinator informatiestand. Het bestuur hoopt dat ook deze functies spoedig ingevuld worden.

Website IVN Amersfoort e.o. door Hans van den Brandt In 2009 ben ik er aardig in geslaagd de website up to date te houden. Dit omvat dan vooral de agenda, de informatiepagi-

Website

na’s die bij verschillende activiteiten horen, en informatie over de WNA-lezingen. Zo nu en dan is er een oplettende lezer die de webmaster wijst op een link die niet goed functioneert of helemaal niet meer bestaat. Ik zou graag zien dat dit vaker gebeurt: meer feedback en tips resulteren in een actuele website! In dit verslagjaar is een aanvang gemaakt met een natuurgidsencursus, waarbij de vraag werd gesteld aan de webmaster of er een apart gedeelte voor de cursus op de website kon worden gerealiseerd. Na enig onderzoek is mij dat gelukt en momenteel hebben de cursisten hun eigen gedeelte op de website, dat vergrendeld is met gebruikersnamen en wachtwoorden in verband met de privacy. Het gedeelte van de Werkgroep Jeugd werd op initiatief van de werkgroep aangepast, namen, adressen en emailadressen aangepast en artikelen toegevoegd, waarbij ook leuke foto’s konden worden geplaatst. Ook het gedeelte van de Werkgroep Knotten werd onderhanden genomen, met verslagen van de werkzaamheden, agenda’s en ook foto’s. De Uitloper werd in dit verslagjaar digitaal aangeleverd en geplaatst op de website.


Vervolg pagina 23

De redactie verzond vervolgens een e-mail zenden aan de lezers met de link naar de nieuwste uitgave.

De Uitloper en De Vooruitloper door Kees Quaadgras De Uitloper verschijnt als vanouds vier maal per jaar. Daarnaast is de Vooruitloper opgezet als nieuwsbrief. Deze verschijnt digitaal en zodra er actueel nieuws is. Beide reilen en zeilen goed en de redactie ontvangt regelmatig positieve reacties. Soms wordt spontaan tekst aangeleverd, maar dat mag wel iets meer worden. De wens van de redactie is dat meer lezers zelf eens de pen ter hand nemen, of interessante stukken toesturen, dat er een vraag- en aanbodrubriek van de grond komt en dat het leuk zou zijn als kinderen eens zouden reageren op de doedingen, waarvoor de redactie prijzen ter beschikking stelt.

Werkgroep Knotten door Gert Lodewijk en Annemiek Cornelissen


Het gaat deze keer niet over cijfers, maar over een binding. Minder dan een mensenleven geleden had het allemaal nog een functie. De elzensingels zorgden voor brandstof. En ze vormden afscheidingen tussen weilanden. Op de moerig zanderige grond van de Gelderse Vallei hoorden ze thuis. Ze gaven het land zijn gezicht. De mensen waren verbonden met het landschap. De afstand tussen mens en zijn land was klein. De mens leefde met de natuur. De tijden zijn veranderd. We stoken nu aardgas. Er wordt maïs verbouwd op het land. Werken doe je op kantoor in de stad. De stad is je landschap. We zijn vervreemd van het land. Er ontstaat afstand tot de natuur. De werkgroep knotten biedt de kans om de oude band te herstellen. Je staat er midden in. De afstand tot de natuur bestaat niet meer.

Werkgroep Wandelingen door Marijke Kroon Iedere maand lopen we een publiekswandeling, behalve in december. Enthousiaste gidsen bezorgen veel wandelaars een informatieve zondagse wandeltocht. Onze groep (zeven gidsen) dunt aardig uit, maar gelukkig lopen er drie aspirant-gidsen geregeld met ons mee die soms al gidsen! Hopelijk versterken zij in de toekomst de groep wandelgidsen. Het jaar 2009 begon met een nieuwjaarswandeling in het gebied Hoogland-west en

Coelhorst. Na afloop kreeg ieder een kop erwtensoep met roggebrood en ontvingen Joop Vos en Geertje Huijbers een attentie voor hun jarenlange inzet voor het IVN. De maandelijkse publiekswandeling wordt ieder half jaar door de wandelgidsen gepland. Het bezoekersaantal per maand blijft licht stijgen, dit jaar zelfs met twee uitschieters: de wandeling over het landgoed Heiligenberg (130) en de paddenstoelenwandeling (110) in het Lockhorsterbos. Zo af en toe helpen onze gidsen mee bij evenementen; zoals De dag van Schothorst, een wandeling bij De Schoolsteeg, en, zo mogelijk, een informatieve wandeling voor een bedrijf of vereniging. Op het einde van ieder jaar verzorgen twee gidsen het jaarlijkse uitje voor onze groep. Dit jaar reisden we af naar Het gat van Zus bij Garderen. Het jaar 2009 is een goed jaar geweest, zonnig begonnen maar toch een beetje mistig geëindigd. Eindelijk kon Joop Vos na 15 jaar stoppen met het coördineren van de wandelgroep. Na lang zoeken en aandringen wilde Lydia voor twee jaar de leiding overnemen. Helaas bleek na ruim een half jaar dat deze taak haar niet meeviel en is ze dan ook gestopt. Met inspanning van een aantal gidsen proberen we door te gaan. Zonder coördinator kan onze werkgroep niet optimaal draaien, vergaderingen en afstemmingen met andere verenigingen komen op een laag pitje te staan. Maar we gaan door en hopen in 2010 wèl een nieuwe coördinator te vinden!

Jeugdwerkgroep door Piety Vernooij De jeugdwerkgroep is voor 7 -12 jarigen, onderverdeeld in jongeren van groep 4-5-6 en ouderen van groep 7-8. Elke groep

bestaat uit 15 kinderen. Het onderwerp van elke bijeenkomst is voor beide groepen hetzelfde, maar wordt aangepast aan hun leeftijd. We proberen zoveel mogelijk rekening te houden met de seizoenen, en wat Amersfoort biedt aan natuur. We hadden een afwisselend programma. In samenwerking met de knotploeg gaan we jaarlijks knotten. We hadden een natuurbijeenkomst in samenwerking met het R.A.V.O.N.(Reptielen,Amfibieën, Vissen Onderzoek Nederland) en bezochten de schaapskudde in Vathorst. In november gingen we naar Schuitebeek om naar wintervogels te kijken. Op Schothorst: proefjesochtend, frettenopvang, waterpracticum en slakken. Het eindfeest vierden we in de polder Arkemheen. We kregen uitleg over het stoomgemaal Hertog Reynout, we bezochten het bezoekerscentrum, en maakten een wandeling langs de dijk, om zoveel mogelijk vogels te spotten. We sloten af met een pannenkoekenmaaltijd en de kinderen namen afscheid van Peter Koblens.

Begeleiders:

Peter Koblens nam in juni afscheid. In de herfsteditie van de Uitloper 2009 beschreef hij in het artikel Afscheid van de natuurclub de aard, de sfeer en het doel van de natuurclub. Voor zijn werk nomineerde het bestuur hem voor de Natuuren Milieuprijs 2009 in de categorie jeugd en jongeren. Helaas viel Peter niet in de prijzen. Hij kreeg een eervolle vermelding. Korine nam ook in juni afscheid van ons, wegens vertrek naar India. Greetje en Tim stroomden vanaf september in. Greetje volgde de IVN-cursus in Zeist, en was stagiaire in het voorjaar. Tim (zoon van Peter Koblens) deed vorig jaar een stage bij de natuurclub.


Vervolg pagina 25

Beiden vonden het leuk en zijn nu begeleider. Met Ine, Gert, Jos, Ineke en ik zelf hebben we voldoende begeleiding. Ine zorgt voor de contacten met ouders en kinderen, Gert zorgt voor de financiën, Jos beheert het materiaal, ik ben namens de natuurclub bestuurslid. We kregen twee stagiaires van de gidsencursus: Gisela voor de korte stage (een vergadering en een bijeenkomst), Elly voor de lange stage (drie vergaderingen en drie bijeenkomsten). Tot slot: het jaar verliep goed. We gaan met veel vertrouwen een nieuw jeugdnatuurjaar tegemoet.

gezamenlijke zondagen vaak beperkt tot landschappen en macrofoto’s van planten en insecten. Vogels en ander wild krijg je met zo’n grotere groep weinig voor de camera. Gelukkig lukt het Wim de Lange en ook andere ervaren fotografen om aan de rest van de groep steeds mooie onderwerpen en goede opnametechnieken te tonen. Enkelen van de excursiedeelnemers treffen elkaar nog regelmatig om naar elkaars werk te kijken. Dit is een particulier initiatief, buiten de werkgroep. Het plan om samen iets meer met de foto’s van de groep te doen en deze in ruimere kring te vertonen, blijft steken in een vroeg stadium van uitwerking. Mogelijk slaagt dit initiatief in 2010 wel.

Werkgroep Natuurfotografie door Jan Piet Dijkstra Voor de werkgroep Natuurfotografie was 2009 een goed jaar. De groep heeft een ‘ledenlijst’ die twintig personen vermeldt. Van deze lijst bezoeken steeds 10 - 15 mensen de maandelijkse excursies. Deze excursies trekken, een beetje afhankelijk van het onderwerp en de periode in het jaar, nog steeds voldoende deelnemers. Regelmatig deden ook toevallige gasten mee en dit jaar zagen we met plezier gidsen in opleiding regelmatig aansluiten. Het populairst zijn nog steeds de excursies met paddenstoelen als onderwerp. De gesloten excursie voor kernleden in juni was dit keer met dertien deelnemers succesvol. Giethoorn was de bestemming, waar de fotografen in de boot genomen werden. Mooi om de purperreiger te zien, maar het blijft lastig om vanaf zo’n schommelende boot scherpe plaatjes te maken. Voor de excursie van juni 2010 dus toch maar weer een excursie met een steviger ondergrond. Door de grotere omvang van de excursiegroep blijft het werk op de


De Natuurgidsencursus 2009 – 2010 door Ruud Corduwener

In januari 2009 startten we met de natuurgidsencursus, waarvoor de voorbereidingen door het cursusteam in 2008 al waren getroffen. Aanvankelijk hadden we maar liefst 42 deelnemers; een bijzonder grote groep met wie we ternauwernood pasten in de zaal van Schothorst. Maar al na een paar maanden vielen er vier cursisten af en later nog meer, vrijwel alle-

maal vanwege persoonlijke omstandigheden. De huidige cursistengroep bestaat uit dertig deelnemers die stralen van enthousiasme en energie. De groep is qua leeftijd zeer gevarieerd: van dertigers tot zestigers. Ook de achtergronden van de cursisten zijn uiteenlopend: sommigen hebben al een uitgebreide biologische of ecologische kennis, anderen begonnen, qua natuurkennis, vrijwel blanco aan de cursus. Wat de cursisten gemeen hebben is dat ze allen een grote gedrevenheid hebben om, met elkaar, de cursus tot een succes te maken. Dit blijkt o.a. door hun grote inzet om kwalitatief goede werkstukken te maken en presentaties voor te bereiden. Voor ons als cursusteam is het een genot om met zo’n enorm enthousiaste groep mensen te werken. Om de 14 dagen is er op de dinsdagavond een lesavond en eenmaal per maand op zaterdagmorgen een excursie. De lessen worden verzorgd door een keur van docenten, soms uit de eigen IVN-afdeling, maar veelal ook van daarbuiten. Stuk voor stuk mensen met een enorme kennis over de onderwerpen en een uitstekende presentatie. Ons cursusteam bestaat uit Janneke van Luijk, Jan Oudemans, Ton Kalwij, Gert Lodewijk, Henri Lindenhof en Ruud Corduwener. Wij komen maandelijks (of vaker indien nodig) bijeen en plannen steeds voor ca. een half jaar vooruit. We bespreken dan de inhoud van de lessen, de excursies en de mogelijke docenten. Per les of excursie is steeds één van ons de ‘trekker’: hij of zij benadert de docent en bereidt een en ander in detail voor. Vaste onderdelen op de lesavonden zijn de vijfminutenpraatjes en het biologische moment, steeds gepresenteerd door verschillende cursisten, en bedoeld als oefe-

ning. Men krijgt van vijf cursisten schriftelijk feedback hierop. Alle cursisten maken een portfolio, gevuld met verslagen van excursies en waarnemingen, het materiaal van de 5-minutenpraatjes en biologische momenten. In groepjes wordt gewerkt aan waarnemingen in een adoptieterrein, en hierover wordt een eindpresentatie voorbereid. De groepjes worden begeleid door mentoren, allen uit de IVN Amersfoort-afdeling. De portfolio’s raken al aardig gevuld en met nog een klein halfjaar te gaan koersen we op volle kracht vooruit naar de juni-maand, die geheel in het teken staat van de eindpresentaties en natuurlijk de diploma-uitreiking. Dan is onze IVN-afdeling weer een forse groep enthousiaste, energieke en goed opgeleide leden rijker.

Werkgroep Natuurlezingen door Anneke Abma Het jaar 2009 bood als gewoonlijk een zeer afwisselend programma: lezingen over boommarters, wilde zwijnen, inktvissen, schitterende (kapotte) schelpen, vogels, maar ook over het effect van klimaatverandering op de natuur en over het effect van groen op mensen/kinderen. Boommarters zijn altijd favoriet. Dat was weer duidelijk te merken aan de hoge opkomst bij de lezing van Ben van den Horn. De zaal zat bomvol; de topper van het jaar qua bezoekersaantal: ruim 60. De wilde zwijnen waren ook in trek: 50 bezoekers. Een onderwerp dat gemakkelijk discussie uitlokt over wel of niet bejagen, maar daar had Geert Grootbruinderink bewust niet voor gekozen. Geen politiek, maar feiten. En bijpassend adembenemende plaatjes van Maas van de Ruitenbeek, gelardeerd met boeiende verhalen uit de praktijk.


vervolg pagina 27

Bij de lezing over de inktvissen hadden we een primeur! Kees de Heer (WNA-lid) overhandigde aan het sprekersduo Joop en Felice Stalenburg het eerste exemplaar van Natura (KNNV-blad) met daarin een uitgebreid artikel van zijn hand over hun inktvissenproject in de Oosterschelde. Traditiegetrouw werd de lezing in september gewijd aan het thema van de Groene Maand: Groen doet goed! Aandacht voor de zojuist geopende natuurspeelplaats op landgoed Schothorst. Eerst ter plekke een mini-excursie onder leiding van Kees Both (oud-lid WNA), gevolgd door zijn gloedvolle betoog over de gezonde effecten van de natuur op kinderen en mensen in het algemeen. De opkomst was jammer genoeg niet groot, maar de lezing trok weer ander publiek, zelfs een groepje IVN-ers uit Veenendaal. De Groene Maand-organisatie voert merkbaar haar eigen publiciteit. De lezing van Birdingbreaks.nl-man Laurens Steijn over de vogels in Kazachstan was een noodgreep, omdat de lang geplande lezing over de kleine zwaan, waar velen zich op hadden verheugd, plotseling niet kon doorgaan. Maaaarrr…. de lezing was ook een onverwachte verrassing: natuur in Verweggistan, wat een ruimte, wat een schoonheid! Er waren in 2009 zeven lezingen. Het gemiddelde bezoekersaantal was 30. Iets lager dan normaal. De laatste drie lezingen werden jammer genoeg slecht bezocht. Was dat vanwege de verbouwing van het CNME, toen we noodgedwongen onze toevlucht moesten zoeken in de boerderij van Eemfors? Aan de locatie kon het niet liggen: vlakbij het CNME en van alle gemakken voorzien. Wij danken


Eemfors voor hun gastvrijheid! De werkgroep draaide in 2009 met vijf (!) werkgroepleden: Kees van Wegen en Kees de Heer van de KNNV, Renée van Assema van de gemeente Amersfoort, Anneke Abma van het IVN èn - terug van weggeweest - een nieuwe vertegenwoordiger van de Vogelwacht: Luud Baas. We zijn blij met deze versterking. Het betekent ook een kostenverlichting per vereniging. Dat komt goed uit, want de kosten stijgen met de populariteit/professionaliteit van de sprekers.

Werkgroep Ruimtelijke Ordening en Milieu door Olav-Jan van Gerwen 2009 was een rustig jaar voor de werkgroep Ruimtelijke Ordening en Milieu (ROM). Geen grootse projecten, geen baanbrekende activiteiten. De winkel was open, maar verder geen bijzondere belevenissen. Neemt niet weg dat we zeker niet hebben stilgezeten! We droegen weer ons steentje bij in de vergaderingen van het algemeen bestuur en in de Raad van Advies van de Natuur- en Milieufederatie Utrecht (NMU). Ook namen we deel aan een discussieavond van de NMU over het Nationale Landschap ArkemheenEemland. Belangrijkste conclusie: “Svp geen energie stoppen in het verzinnen van nieuwe projectideeën, maar uitvoering geven aan de grote lijst projectideeën die al beschikbaar is”. En we bogen ons regelmatig over de vele informatie die de SGLA - Samenwerkende Groeperingen Leefbaar Amersfoort – op ons afstuurt, wekelijks en soms bijna dagelijks. Heuglijk en vermeldenswaard is dat ROM in de loop van 2009 versterking kreeg van Jan Bijpost, die hard bezig is de natuurgidsencursus af te ronden. Jan

volgde de kleine stage bij ROM en is ‘blijven hangen’. Zijn speciale belangstelling ging uit naar het gebiedje Olympus in Vathorst-noord, waar ‘een blinde’ kan zien aankomen dat de geluidswal langs de A1 een keer (binnenkort?) op de schop zal gaan, waarbij de aanwezige fazanten, hazen en andere kleine zoogdieren het wel eens knap benauwd kunnen gaan krijgen. De verplichtingen bediscussieerd die de Flora en Faunawet met zich meebrengt voor de eigenaar van het gebied en contact opgenomen met de eigenaar. En uiteraard het gebied bezocht om poolshoogte te nemen. Wordt vervolgd. Ook Piety Vernooij en Ineke Winkel liepen hun kleine stage bij ROM. ROM vervult een mentorschap voor Rien Jans en Tijmen den Ouden, die het terrein van de markante Martinuskerk in Hoogland als adoptiegebied hebben uitgekozen, inclusief de uitbreidingsplannen van de naastgelegen begraafplaats. Worden de aanwezige natuurwaarden daarbij wel voldoende meegenomen? Leuk om te doen. Wat een enthousiasme en creativiteit! Natuurgids in spe Wilco Bommeljé loopt zijn grote stage bij ROM en probeert achter de plannenmakerij voor een ommuurde kloostertuin in Vathorst te komen. Wat zijn de plannen, zijn er wellicht betere alternatieven te verzinnen en wanneer moet er over worden besloten? Een dominee bracht in 2007 al het idee naar voren om in Vathorst-noord een stiltetuin te realiseren ‘met een kapelleke al dan niet ommuurd’. De gemeente Amersfoort werkte voor dit gebied al een beleidsplan uit. Samenwerking met andere partijen is daarin als uitgangspunt gekozen. Mooie kansen om mee te denken: hoe houden we de ecostructuur in tact en tasten we het landschappelijke karakter niet verder aan, of liever nog: hoe kunnen we dat

karakter verder versterken? En we meldden ons natuurlijk aan als abonnee op de RaadsMail van de gemeente Amersfoort, de digitale nieuwsbrief waarmee de gemeente haar inwoners voorafgaand aan iedere raadsvergadering informeert over de agenda van die vergadering en genomen raadsbesluiten. Eind 2009 gingen wij ons als IVN nadrukkelijk bemoeien met de plannen van de gemeente tot aanleg van een golfbaan in Hoogland-west. Concrete aanleiding was een brief van de afdeling Amersfoort van de Vogelwacht Utrecht aan de gemeenteraad. De Vogelwacht gaf aan grote bezwaren te hebben tegen de aanleg van een golfbaan en andere recreatieve voorzieningen in Hoogland-west omdat de gevolgen voor de natuur niet zijn onderzocht. Blijven de landschappelijke- en natuurwaarden in dit gebied behouden? Past het plan binnen de uitgangspunten van de Beleidsvisie Groen-Blauwe Structuur? Of in de Ruimtelijke Verkenning BuitengebiedWest die de gemeente in mei 2009 vaststelde? Een uitdagend vraagstuk, waar we ons in 2010 vol op zullen storten. Was 2009 de stilte voor de storm die in 2010 losbarst? Het zou zo maar kunnen. Medio 2010 komt er een stroom nieuwe natuurgidsen op ons af, een stroom aan menskracht, energie, deskundigheid en enthousiasme. Hopelijk kan ROM daar een graantje van meepikken. De deuren staan open! Wellicht komt het tot uitvoering van een al langer bestaand idee, namelijk het aangaan van contacten met aanpalende ROM(achtige) werkgroepen van IVN-afdelingen om ons heen. En wie weet wat er nog meer allemaal mogelijk zal blijken te zijn. Een succesvolle bemoeienis (inspraak?) met de plannen voor een golfbaan in Hoogland-West? Het belooft een mooi jaar te worden. ROM ziet ernaar uit!


Financieel verslag boekjaar 2009 door Ton Schockman, penningmeester

Wij zijn verheugd te mogen vaststellen dat, financieel gezien, 2009 een goed jaar is geweest. Waren wij in de begroting nog uitgegaan van een negatief resultaat van ruim € 600, het uiteindelijke resultaat is positief uitgekomen op € 990,04. Voor een belangrijk deel danken wij dat aan al onze leden, jeugdleden en donateurs. Zij doneerden met elkaar een extra bedrag van € 625 ! Twee activiteiten die wij wel begroot hadden voor 2009 zijn helaas niet doorgegaan: de expositie van onze werkgroep Fotografie en het IVN-weekeinde. De werkgroepen Wandelingen, Jeugd en Projecten gaven minder uit dan begroot. Daarentegen moest er nieuwe software aangeschaft worden voor onze website. Omdat het resultaat voor 2009 gunstig uitviel hebben wij besloten om de kosten voor de afschrijving in zijn geheel in 2009 te laten vallen. Ondanks dat er nog naarstig gezocht wordt naar een coördinator informatiestand, is deze stand dit jaar wel een aantal keren opgezet. Naast het enthousiast promoten van onze vereniging zijn er ook heel wat materialen verkocht, met een opbrengst van € 144,80. De werkgroep Projecten schoonde weer de kademuren van Amersfoort. Dit leverde het mooie bedrag van € 800 op. Uiteraard heeft de werkgroep Knotten weer de klus op landgoed De Boom met veel plezier geklaard. Dat bracht (na stevige onderhandelingen) € 1762,62 op. De opbrengsten van de natuurgidsencursus is gelijk gesteld aan de kosten, die ruim minder hoog liggen dan begroot. Er is echter nog een half jaar te gaan. Het begrotingsoverschot van 2009 voor de cursus is daarom doorgeschoven naar de begroting van 2010. Mede doordat nog


een belangrijk deel van de reeds ontvangen cursusgelden op de spaarrekening geparkeerd staat hebben we uiteindelijk € 328,62 meer rente ontvangen dan begroot.

Financiële vooruitblik 2010 Wij hebben voor 2010 een resultaat van 0,00 begroot. We zullen wel meer inkomsten hebben uit contributies, vanwege de verhoging voor leden naar € 15,00, maar diverse leden en donateurs hebben opgezegd om reden van bezuiniging. En in hoeverre wij weer mogen rekenen op extra donaties is, zeker in deze tijd, lastig te begroten. Wij hebben bij de gemeente Leusden een aanvraag voor subsidie gedaan. Helaas is dit niet gehonoreerd. Wel is de gemeente Leusden bereid om te kijken of er korte projecten uitgevoerd kunnen worden door vrijwilligers. Zij zullen dan zeker aan IVN Amersfoort denken. De inkomsten uit advertenties zijn gelijk aan 2009. Wij hopen echter op meer adverteerders. De werkgroep Fotografie wil in 2010 proberen de in 2009 uitgestelde expositie te organiseren. Daarom is het bedrag van € 600 weer opgenomen in de begroting. Ook het IVN weekeinde gaat door. Dit weekeinde wordt door de deelnemers zelf bekostigd, waarbij het bestuur een activiteit zal sponsoren. Of de natuurgidsencursus uiteindelijk een positief resultaat heeft zal in de zomer van 2010 blijken als de cursus is afgerond en alle kosten bekend zijn. Daarom hebben wij in de begroting kosten en opbrengsten gelijk gehouden. Wij vertrouwen er op dat in 2010 de kosten gelijk zullen zijn aan de opbrengsten, al hopen wij altijd op een plusje onder aan de streep.


Drie soorten takmos op een boom door Arie van den Bremer Elke boom met een vlek trekt tegenwoordig mijn aandacht omdat de vlek wel eens een korstmos zou kunnen zijn, en meestal is dat ook zo. Ik ben er achter gekomen dat je hele mooie dingen ziet als je ze maar voldoende vergroot. Dat is een nadeel want daarom is er niet zoveel belangstelling voor deze levensvorm. Tijdens een wandeling kun je op een vlek wijzen, maar de meeste mensen worden daar nog niet enthousiast door. Met een loep gaat het beter, maar pas door een Eikenmos binoculair - twintig maal vergroot - weet je niet wat je ziet. Soms zie je ook een hele dierentuin. In Leusden kwam ik pas een oude eik tegen met veel struikgewas op de stam. Na een snelle inventarisatie bleek dat er drie soorten takmos op zaten en dat zie je niet elke dag. Dat waren Eikenmos,Trompettakmos en Melig takmos. Ik ben er achter gekomen dat oude eiken bij uitstek mossenbomen zijn, maar dan moeten ze wel in het licht staan. Op bomen in de schaduw zitten bijna geen korstmossen. Oude eiken staan als laanbomen langs oude wegen en die zijn er rond Amersfoort genoeg. Naast eiken zijn ook linden en Melig takmos essen interessante bomen. Aanvulling redactie op de ‘hele dierentuin’: daar zitten ongetwijfeld beerdiertjes tussen. Dit zijn beestjes van minder dan een millimeter lang, en ze hebben qua vorm wel iets weg van een beer. Deze beestjes hebben een spectaculaire eigenschap: zonder water drogen ze totaal uit en die toestand kan jaren duren, waarna ze, opnieuw bevochtigd (regen, plantenspuit) weer tot leven komen. Een wonder!

Trompettakmos


Het IVN Het IVN, Vereniging voor natuuren milieueducatie, is een vereniging van vrijwilligers en beroepskrachten die streeft naar meer (kennis over) natuur en een betere kwaliteit van het milieu. Verspreid over Nederland heeft het IVN zo’n 180 plaatselijke afdelingen en elf provinciale consulentschappen. Meer dan 16.000 leden zetten zich actief in voor de natuur en het milieu door middel van allerlei voorlichtende en educatieve activiteiten.

Minimum bedragen contributie 2009: Actief lid: Gezinslid: Donateur: Jeugdlid:

€ € € €

15,00 5,00 10,00 10,00

Maak het bij u behorende bedrag over op giro 367 05 88 ten name van IVN Amersfoort en ontvang vier keer per jaar De Uitloper in de brievenbus, plus voor actuele zaken tussendoor via e-post De Vooruitloper. Leden krijgen voorts het kleurrijke landelijke blad Mens en natuur vier maal per jaar toegestuurd. Aanmelden kan via www.ivnamersfoort.nl.

Colofon De Uitloper is het kwartaalblad van de Vereniging voor Natuur- en Milieueducatie IVN Amersfoort en omgeving.

IVN Amersfoort e.o. Postbus 1012 3800 BA Amersfoort [email protected] www.ivnamersfoort.nl www.ivnamersfoort.nl/leden.htm Aan deze editie werkten mee: Jan Oudemans, Anneke Abma, Marijke Kroon, Renée van Assema,Ton Schockmann, Ria Schockmann, Jette Jongerius, Arie van den Bremer, Ank van Leeuwen, Gert Lodewijk, Olav-Jan van Gerwen, Annemiek Cornelissen, Piety Vernooij, Jan Piet Dijkstra, Ruud Corduwener. Het IVN Amersfoort e.o. heeft voorts een digitale nieuwsbrief, De Vooruitloper, die verschijnt als er iets valt te melden. Redactie: Kees Quaadgras Opmaak: Annelies de Vroedt Foto omslag: Kees Quaadgras Nieuwe kopij en agenda sturen naar: [email protected] Foto’s minimaal op 300 Kb

gal

Kopij voor het zomernummer insturen “voor” 10 mei! Deze Uitloper is gedrukt op milieuvriendelijk papier.

Winter-Uitloper 2009-33

In Contact! Voorzitter

Jan Oudemans Tel. 033 465 68 36 e-mail [email protected]

Bestuur Secretaris

Penningmeester/Ledenadm.

Ank van Leeuwen Ton en Ria Schockman Tel. 033 461 62 32 Tel. 033 456 68 78 e-mail [email protected] e-mail

[email protected]

Bestuurslid

Loes Dieben Tel. 033 456 03 21 e-mail [email protected]

Bestuurslid

Dick de Geus Tel. 033 432 14 46

Bestuurslid Vacature

e-mail [email protected]

Werkgroepen Werkgroep communicatie: Cursuscoördinatie

Ruud Corduwener Tel. 033 462 01 97 [email protected]

Jeugdwerkgroep

Ine van Maarseveen Tel. 033 - 480 62 85 E-mail [email protected]

Ruimtelijke Ordening-Milieu Olav-Jan van Gerwen 033 456 24 27 [email protected]

Fotografie

1 Informatiekraam vacature

2 Website

Jan Piet Dijkstra 033 463 42 81 [email protected]

Hans van den Brandt e-mail [email protected]

Wandelingen

3 Uitloper en Vooruitloper

Vacature Kees Quaadgras(redactie) [email protected] 033-472 87 86 [email protected]

Knotten

Annemiek Cornelissen 033 480 65 65 [email protected]

Lezingen

(i.s.m. KNNV) Anneke Abma 033 433 11 97 [email protected]

Annelies de Vroedt (opmaak) 033-455 88 81 [email protected]

4 Publiciteit Vacature

Volledige adressen staan op: de ledenpagina:www.ivnamersfoort.nl/leden.htm


Natuurwinkel Amersfoort EEN

WAAR PARADIJS VOOR DE BIO-LIEFHEBBER

!

Van alle biomarkten thuis Aardappelen, groenten, fruit, geitenkaas uit de streek ! Vers afgebakken Vlaams brood en kleinbrood

EN ‘ N

N AT U UR L IJ K ’ NO GV E EL ME ER .

Bio voor de complete maaltijd, en voor milieuvriendelijke was- en reinigingsmiddelen, verzorgingsproducten, cosmetica etc. Bijzonder uitgebreide bio wijnafdeling, met wijnen die het omfietsen waard zijn.

Openingstijden; Leusderweg 27, 3811 NK Amersfoort ma t/m vr 8.00 -19.00 za 8.00 -18.00 tel 033-4622432, fax 033-4622564 e-mail: [email protected]


IVN VERENIGING VOOR NATUUR- EN MILIEUEDUCATIE AFDELING AMERSFOORT EN OMGEVING Postus 1012 - 3800 BA Amersfoort

De Uitloper. Lente-editie e jaargang nummer 1

Recommend Documents