De toekomst van mode is groen Voor iedereen die het nog niet wist: duurzame mode is in de mode. Lange tijd heeft milieu- en mensvriendelijke mode een imagoprobleem gehad. Eco en fashion werden gezien als tegenstrijdige, of op zijn minst paradoxale, fenomenen. Maar er zijn signalen dat groene, eerlijke kleding wel degelijk fashionable is. Er ligt biokatoen in de schappen bij Zara. Merken zoals Valentino maken werk van gifvrije mode. Duurzame labels zoals Studio Jux presenteren zich op de catwalk van de Amsterdam Fashion Week. En de toekomst heeft alleen nog maar meer groen in petto. De tijd dat duurzaamheid voor modewinkels niet meer was dan een minicollectie van ongebleekte biokatoen, ligt ver achter ons. Allerlei aspecten van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen kunnen op belangstelling van de modewereld rekenen. En dat betekent dat onze kledingkast langzaam maar zeker wordt gevuld met fairtrade stoffen, lokaal geproduceerde unica, geupcyclede must-haves, slow fashion items en andere verantwoorde producten. En de toekomst? In de mode van morgen voert groen beslist de hoofdtoon.
De mode van morgen nu Op dit moment bestaat er een verscheidenheid aan duurzame initiatieven in de modewereld. Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen heeft een stevige voet aan de grond gekregen in een industrie die – met al haar snelle trends, voortdurende innovaties en overdadige luxe – op het eerste gezicht fundamenteel tegengesteld lijkt aan duurzaamheid. De voorbeelden van de duurzame bedrijvigheid die – vaak zonder dat wij het beseffen – schuilgaat achter onze garderobe, liggen voor het oprapen. H&M behoort tot de grootste afnemers van biokatoen ter wereld en zamelt via de winkels structureel tweedehandsjes in. Tommy Hilfiger steunt de ontwikkeling van millenniumdorpen in Afrika. Diesel maakt duurzame denimcollecties in samenwerking met het verantwoorde label Edun. In de jeans van G-star is Nederlandse brandnetel verwerkt. En merken zoals Puma en Adidas werken aan het uitbannen van giflozingen bij hun fabrieken. Welbegrepen eigenbelang, bijvoorbeeld in de vorm van besparingen op grondstoffen en energie, is het modebedrijfsleven natuurlijk ook niet vreemd. Nike kleurt polyesters met een waterloze verfmachine, Levi’s gebruikt waterbesparende finishings, Replay laat denim wassen in de energiezuinige ozone washing machines. En C&A beschikt over klimaatneutrale winkels. www.lynseydubbeld.nl
Al deze ontwikkelingen betekenen dat groene en eerlijke kleding een heuse opmars heeft gemaakt in de gemiddelde winkelstraat en webshop. Biologische, gerecyclede of fairtrade gemaakte kledingstukken; designervintage, handgemaakte unica of instant classics – duurzaamheid heeft duidelijk de mainstream modeconsument bereikt. Daar staat tegenover dat een integrale benadering van duurzaamheid nog een vergezicht is. Zo’n benadering zou betekenen dat modemerken niet simpelweg – met biokatoen in speciale collecties en led-verlichting in winkels – het laaghangende fruit plukken. Maar dat ze systematisch kijken naar maatschappelijke impacts van álle fasen in de levenscyclus van een kledingstuk. Van ontwerp en productie tot gebruik en afval. En dat zou meteen betekenen dat onze toekomstige garderobe vele tinten groen gaat krijgen.
Future fashion = sustainable style Textiel van palingslijm, accessoires van zalmleer, kleding van gekweekte bacteriën en no wash clothes. Ontwerpers en producenten hebben nogal eens hoge verwachtingen van dit soort textielinnovaties. Maar de toekomst van onze garderobe is niet alleen een kwestie van materiaalvernieuwing. Er dreigt namelijk een heuse survival of the sustainable, die de modewereld dwingt tot ingrijpende veranderingen. Zo dreigt er schaarste op de grondstoffenmarkt waarvan de kledingindustrie afhankelijk is. De recordprijzen van katoen zijn daar al het levende bewijs van. Ook de groeiende kosten van water en fossiele brandstoffen gaan de kledingsector parten spelen. Bovendien zetten de stijgende lonen en aangescherpte veiligheidsregels in kledingproducerende landen de houdbaarheid van fast fashion en andere discounters onder druk. En dan zijn er ook nog de gestaag groeiende afvalberg en alsmaar uitdijende plastic soep, waartegen steeds meer publiek protest is. Het lineaire modesysteem van ontwerp, productie, gebruik en afval zal dan ook de uiterste houdbaarheidsdatum bereiken. En onze garderobe en kledingstijl zullen daarmee een radicaal duurzame ontwikkeling doormaken. Die ontwikkeling voorziet onze kledingkast van hightech innovaties én ambachtelijk handwerk. Denk aan 3D printing, dat het mogelijk maakt om lokaal en on demand kledingstukken te maken. Een 3D printer smelt plastic laag voor laag tot een kledingstuk. De eerste ready-to-wear bikini die met behulp van 3D printing is gemaakt, heeft de markt al bereikt (met dank aan Continuum Fashion & Shapeways). Ook zijn er 3D geprinte sieraden verschenen waarin houtvezels zijn verwerkt (van Hot Pop Factory). www.lynseydubbeld.nl
De toekomst belooft de 3D printer naar de winkelstraat, of zelfs onze huiskamer, te brengen. Dat kan bijdragen aan het verminderen van overstock en aan het beperken van de forse ecologische voetafdruk die samenhangt met de wereldwijde kledingproductie. En voor onze garderobe betekent de printer dat we op elk gewenst moment een op maat gemaakte nieuwe aanwinst in huis kunnen halen. En dat we groen dus ook zélf kunnen doen! De recente herwaardering van lokale kledingproductie in Engeland en de Verenigde Staten is een signaal dat traditionele, ambachtelijke productietechnieken een nieuwe rol gaan spelen in de garderobe van de eenentwintigste eeuw. Dat kan in de eerste plaats door ambachten uit verre oorden te verwerken in fair fashion collecties voor de Westerse markt, zoals nu al op bescheiden schaal gebeurt. Denk aan de accessoires die zijn gemaakt op het eeuwenoude heupweefgetouw van Mayavrouwen in Guatemala (van Y’abal Handicrafts). Of aan de breisels die geheel geproduceerd worden door lokale ambachtslieden in Zuid-Amerika (van Inti Knitwear). In de tweede plaats gaat een hernieuwde trots op de lokale kledingtraditie gepaard met een afkeer van global brands – inclusief hun opzichtige logo’s en torenhoge prijzen – en een groeiende voorliefde voor must-haves van dichtbij. Deze ontwikkeling kan in Nederland, gezien zijn textielgeschiedenis, ongetwijfeld voet aan de grond krijgen. In Rotterdam breien oma’s al sjaals naar het ontwerp van jonge lokale designers (bij Granny’s Finest). En in de Achterhoek wordt lokale wol verwerkt tot hippe accessoires (door WolLokaal). Er is bovendien kleding op komst die belooft om met uitsterven bedreigde ambachten in Nederland nieuw leven in te blazen. Denk aan de pigmenten uit een oer-Hollandse molen, die kunnen worden gebruikt voor ambachtelijke verftechnieken in high fashion items (zoals Natalie de Koning al doet in samenwerking met Verfmolen de Kat). Dit soort initiatieven heeft een hoge feelgoodfactor: met de aankoop van een lokaal gemaakt product komen de makers van onze kleding terug in ons blikveld, en geven we kwetsbare groepen en sociaal geëngageerde ondernemers een duwtje in de rug. Voordelen voor onze kledingkast zijn er ook, want met de handgemaakte unica hebben we exclusieve items van hoge kwaliteit in handen. Zónder de logo’s en prijzen die we kennen van de hedendaagse designer wear.
De garderobe van de toekomst wordt niet simpelweg van nieuwe (hightech of ambachtelijk gemaakte) items voorzien. Een duurzame kledingstijl gaat straks samen met nieuwe manieren van consumeren en (her)gebruiken. Zo zal de toenemende populariteit van investment dressing, mede onder invloed van de recessie, leiden tot de opmars van een minimale garderobe. De Carry On Closet, die in 2012 werd gelanceerd door het Britse Antithesis, is daar een voorloper van. De tien multifunctionele kledingstukken, die moeiteloos in een reiskoffer passen, zijn te gebruiken als zeven verschillende outfits. Met een beetje creativiteit – en eventueel met de 3D printer onder handbereik – kan het multifunctionele gehalte van de kledingkast straks naar een hoger plan worden getild. Meer mode met minder materiaal, dat www.lynseydubbeld.nl
wordt het motto. En ook: van fast fashion naar slow fashion. Dat de discount fashion uit lagelonenlanden al steeds meer onder vuur komt te liggen, is een signaal van de opkomende consumentenvraag naar zo’n slow trend. Net als de plofkip en roken in diskrediet zijn geraakt, is de aankoop van een kledingstuk zonder garantie van fairtrade straks een morele no-no.
Klinkt de minimale garderobe saai? Ten onrechte. Niet alleen multifunctionele items helpen om sustainable style modieus te maken. Er zijn ook mogelijkheden om eigenhandig met vernieuwing en upcycling aan de slag te gaan. Zo kunnen removable prints ervoor zorgen dat kledingstukken een lang en gelukkig leven in onze kast tegemoet gaan. De opdrukken, die in 2012 werden ontwikkeld door onderzoeks- en adviesbureau Refinity, worden met speciale inkt op kleding aangebracht, waarna ze makkelijk kunnen worden verwijderd en vervangen. Op die manier hoeven consumenten een kledingstuk niet weg te gooien als ze zin hebben in iets nieuws. (En een item met een verwijderbare opdruk is trouwens nog beter recyclebaar ook). Tijdelijke prints en andere DIY technieken voor kleding hebben niet alleen gevolgen voor onze garderobe. Ook voor de winkelstraat hebben ze duurzame vernieuwing in petto. Zo kunnen modewinkels zich ontwikkelen tot herstelateliers, upcycling werkplaatsen en ruilshowrooms waar we onze kleding niet afdanken en vervangen, maar van een nieuwe impuls voorzien. Ondertussen kunnen consumenten – gewapend met 3D printers, met behulp van lokale naaiateliers of ondersteund door online productieplatforms – ontwerpers van hun eigen garderobe worden. Of zelfs eigenhandig collecties op de markt brengen. Want bibliotheken mogen anno nu moeite hebben het hoofd boven water te houden, in de modewereld is een wereld te winnen met bedrijven die verhuren in plaats van verkopen. De onlangs gelanceerde Lease A Jeans van het duurzame label MudJeans heeft al een nieuwe fase in deze trend ingeluid. Deze spijkerbroek heeft tegen een vast maandelijks bedrag een jaar lang een onderkomen in onze kledingkast. Daarna kan de consument een nieuwe huren, en zal de producent het oude exemplaar een tweede leven geven. De Lease A Jeans – en vergelijkbare initiatieven, zoals online platforms voor kledingruil, verhuurbedrijven voor it-bags en (web)winkels met bijzondere vintage – hebben de wind nu in de zeilen. De huidige economische en ecologische crises vormen een stimulans voor de doorontwikkeling van de sharification trend. Want dat delen het nieuwe bezitten is, zal zowel ecofashionista’s als recessionista’s aanspreken. Daarmee kan de grote belofte voor de toekomst van onze samenleving – de opkomst van de circulaire economie, die draait om producten die duurzaam, repareerbaar en herbruikbaar zijn – al
www.lynseydubbeld.nl
rekenen op de eerste schare fans. En met de 3D printer, handgemaakte unica, multifunctionele items en leasekleding is die voedingsbodem niet alleen super sustainable maar ook nog eens uiterst stylish.
www.lynseydubbeld.nl
