DE STAD IS DE MEEST DUURZAME VORM VAN SAMENLEVEN

PROVINCIE ANTWERPEN ANTWERPEN

DE STAD IS DE MEEST DUURZAME VORM VAN SAMENLEVEN ’t Eilandje © AG Stadsplanning

Waar vroeger de haven zich onttrok van de stad zien we nu de ontplooiing van het stedelijk weefsel van de 21ste eeuw.

Antwerps stadsbouwmeester Kristiaan Borret is ervan overtuigd dat wonen in ’t Stad meer kwaliteiten te bieden heeft dan een ‘energiezuinige’ villa op het platteland. Samen met Borret werpt het VAi een blik op de stedenbouwkundige ontwikkelingen van de ‘koekenstad’. Een stad waar volgens de stadsbouwmeester alternatieve woonvormen, meervoudig ruimtegebruik en participatie steeds meer aandacht krijgen. Kristiaan Borret, ondertussen bezig aan zijn tweede ambtstermijn als Antwerps stadsbouwmeester, heeft ‘duurzame stadsbeleving in Antwerpen’ als voornaamste streefdoel op zijn agenda staan. Het hanteren van een ruim assortiment aan energiezuinige, technische ingrepen beschouwt hij hierbij niet als alles zaligmakend. De stadsbouwmeester legt de nadruk op de misvatting die vandaag heerst rond ‘duurzaam bouwen’, en verwijst hiervoor naar het natuurlijke duurzaamheidvoordeel van een stad. Borret: “We zitten momenteel –door regelgeving, subsidies en fiscale mechanismen– in een situatie waarbij men met de bouw van een passiefbouw-villa aan de rand van de stad (met twee auto’s voor de deur die dagelijks moeten uitrukken om op het werk te geraken) naar energieverbruik beter beloond wordt dan bijvoorbeeld met het vernieuwen van een rijhuis in Borgerhout waarbij heel de week de auto niet wordt gebruikt.”

Dat Antwerpen met deze visie op duurzaamheid en mobiliteit hoog inzet bewijst volgens Borret een project als het Groen Kwartier (door Beel & Achtergael Architecten, i.s.m. 360 Architecten en Huiswerk Architecten), gelegen op het terrein van het voormalig militair hospitaal, vlakbij Berchem-station. “Het Groen Kwartier is een stedelijk project dat zeer goed inspeelt op een evolutie waarbij we het gebruik van de wagen beperken tot het absolute minimum.” Niet alleen duurzame mobiliteit staat in dit project centraal, er wordt ook ingespeeld op de alsmaar toenemende diversiteit in onze maatschappij. Zo voorziet het Groen Kwartier verschillende woontypologieën, gaande van chique lofts en ruime gezinswoningen tot sociale woningen met een collectief karakter. Borret merkt hierbij op: “Belangrijk bij projecten met een sociale mix is dat de architecturale kwaliteit bij de verschillende woonvolumes dezelfde is.” 14

Vai_DvA2011_KnackWeekend.indd 14

18/08/11 10:50

elijk

Een interessant gegeven als je weet dat 25% van het Groen Kwartier bestaat uit sociale huisvesting.

> Antwerpen terug aan de Schelde Als je kijkt naar wat Antwerpen op stedenbouwkundig gebied van plan is, is het Groen Kwartier nog een bescheiden project. Het Antwerpse stadsbestuur wil met een groot ruimtelijk structuurplan de relatie tussen de stad en het water herstellen. “Het is een duidelijke visie om Antwerpen verder te ontwikkelen langs de Schelde. Door de veranderingen op de zogenaamde noord zuidas willen we afstand nemen van het stereotiepe concentrische model dat alsmaar verder uitdeint in de open ruimte”, stelt Borret. Deze noord-zuidas krijgt vorm door drie grote stedenbouwkundige projecten. Eerst en vooral wordt er verder gewerkt aan de hele ontwikkeling rond ’t Eilandje. Nu deze nieuwe ‘hotspot’ stilaan tot volle wasdom komt door prominente bouwwerken als het MAS (Neutelings Riedijk Architecten) en de London Tower (Conix Architects), wordt het volgens Borret tijd om Antwerpen-Noord verder te verkennen. “Met de geplande ontwikkeling rond de Cadixwijk en de aanleg van een nieuw park aan de ‘Droogdokken’, in de ‘bocht’ van de Schelde, schuiven we nog meer op naar het Noorden.”

“DE MODERNE ANTWERPENAAR WIL WEG VAN HET ‘HUISJE, TUINTJE IN DE STAD’- IDEE.”

gaan zij voldoende gelegenheid hebben om alternatieve woontypologieën te integreren”, aldus een overtuigde Borret.

> ‘De schoonste parking van Europa’ De grootste stedenbouwkundige transformatie zal zich tussen Noord en Zuid afspelen. Om de stad te beschermen tegen overstromingen bij uitzonderlijke stormtij ondergaan de Scheldekaaien, waar vandaag ondermeer de ‘schoonste parking van Europa’ ligt, binnenkort een drastische opwaardering. De waterkeringsmuur gewoon verhogen tot 2m25 boven de blauwe steen is geen optie want dat zou het zicht op kaai en rivier vernietigen. Kaaivlakken, grashellingen, bomen en een ondergrondse parking zullen de verhoogde waterkering inpassen in een nieuw beeld voor de Scheldekaaien als uithangbord van Antwerpen. Naar een kopie van de reeds bestaande Europese ‘Waterfront-projecten’ wil Borret echter niet gaan: “Bij dergelijke projecten werd dikwijls geopteerd voor een volledige herdefiniëring van de plek. Wij willen te allen tijde de charme van de kaaien bewaren. Vandaag is het een plaats waar allerhande activiteiten spontaan ontstaan, en dat willen we juist aanmoedigen.”

“EIGENLIJK IS ANTWERPEN ZICH OPNIEUW AAN HET UITVINDEN. WE EVOLUEREN NAAR EEN NIEUWE INVULLING VAN REEDS BESTAANDE STADSDELEN, WAT OP ZICH HEEL DUURZAAM IS.” Kristiaan Borret

Kristiaan Borret

Het ‘Nieuw Zuid’ en ‘Petroleum Zuid’ voorzien eveneens een stedelijke uitbreiding in de andere richting. Het opvallendste project is uiteraard het geplande voetbalstadium, dat de twee Antwerpse voetbalploegen onder één dak zal brengen. Daarnaast is er op het ‘Nieuw Zuid’ een belangrijke opportuniteit om aan duurzame wijkontwikkeling te doen. Deze geplande stadsontwikkeling zal een belangrijke meerwaarde bieden bij de Antwerpse kandidatuur voor de ‘Green Capital of Europe - Award’. Als Antwerps stadsbouwmeester ziet Borret in de stad een kentering in de relatie tussen de publieke - en private ruimtebeleving. Hij wil daar dan ook op inspelen: “Er duiken meer en meer particuliere initiatieven op waarbij oude fabriekspanden, grote herenhuizen en binnengebieden worden omgevormd tot collectieve woonfaciliteiten. De moderne Antwerpenaar wil weg van het ‘huisje, tuintje in de stad’- idee.” Borret is daarom op zoek naar manieren om dergelijke initiatieven te beantwoorden met concrete bouwplannen. “Het team stadsbouwmeester is bezig om architecten en ontwikkelaars te stimuleren om nieuwe vormen van samenwonen en collectief ruimtegebruik te verkennen. Op het ‘Nieuw Zuid’

In deze grote stedenbouwkundige uitdaging voorziet de Antwerps stadsbouwmeester ook een plaats voor de stem van de burger en gebruiker van deze ruimte. Daar waar met Park Spoor Noord (Studio Associato Secchi-Viganò ism Meertens & Steffens, Buro Kromwijk en Iris Consulting) een goede aanzet werd gegeven voor een duurzame participatiepolitiek, wil Borret nog veel verder gaan. “Participatie is meer dan communicatie. Ik pleit voor nog meer inspraak, maar op een vroeger moment. Er moet van bij het voortraject (dus voor dat er nog maar iets op papier staat) naar de mening van de toekomstige gebruikers gevraagd worden.” Borret benadrukt wel dat het stadsbestuur de resultaten van inspraak moet afwegen en kunnen motiveren om een andersluidend standpunt in te nemen. Als antwoord op de vraag hoe hij de toekomstige ontwikkeling van Antwerpen ziet, benadrukt Borret nogmaals het belang van de toekomstige verdichting volgens een noord-zuidas langs de Schelde. Daarnaast ziet hij een enorme uitdaging voor Antwerpen op vlak van verkeersinfrastructuur en mobiliteit, met een herdefiniëring van de stedelijke publieke ruimte als belangrijk gevolg. Borret: “Eigenlijk is Antwerpen zich opnieuw aan het uitvinden. We evolueren naar een nieuwe invulling van reeds bestaande stadsdelen, wat op zich heel duurzaam is.” (EV) 15


18/08/11 10:50

PROVINCIE ANTWERPEN ANTWERPEN

INFO EN RESERVATIE WWW.DAGVANDEARCHITECTUUR.BE

OPENGESTELDE GEBOUWEN IN ANTWERPEN 1 Felixarchief Het 19de eeuwse Sint-Felixpakhuis kreeg een ingrijpende renovatie en biedt sinds 2006 onderdak aan het Antwerpse stadsarchief. Blikvanger is een 70m lange lichtstraat door het gebouw die de verbinding vormt tussen de historische binnenstad en het Eilandje. Op het gelijkvloers is er een nieuwe tentoonstellingsruimte over stadsvernieuwingsprojecten.

6 Jeugdherberg Pulcinella Vincent Van Duysen Architects creëerde met dit semipublieke gebouw aan een nieuw plein, een originele verzamelplaats voor de jeugd. VVD is er in geslaagd een goed evenwicht te vinden tussen geborgenheid en openheid, een dualiteit die past bij een jeugdherberg.

9 MAS (Museum Aan de Stroom) Het MAS is veruit het meest besproken gebouw van het voorbije jaar, en kan dus ook tijdens de Dag van de Architectuur niet ontbreken. Ontdek dit nieuwe Antwerpse oriëntatiepunt op eigen houtje of schrijf je in voor een architectuurrondleiding met gids.

Jeugdherberg, 2011

Museum, 2010

Foto: Stad Antwerpen

Bogaardplein, 2000 Antwerpen Arch Vincent Van Duysen Architecten

• Reservatie verplicht

Foto: Vincent Van Duysen Architects

Hanzestedenplaats 1 2000 Antwerpen Arch Neutelings Riedijk Architecten

4 deSingel De nieuwbouw van Beel is voor vele automobilisten een vast gegeven op de ring van Antwerpen geworden. Tijdens de Dag van de Architectuur kan je ook een kijkje nemen binnenin deze 12.000m² grote culturele mastodont. Hier bevinden zich ook de kantoren van het VAi.

7 KENDALL-kantoorgebouw Met de combinatie van allerhande passieve technieken en de aanbrenging van een luchtdichte geïsoleerde schil aan de binnen zijde van het gebouw, is ‘de KENDALL’ een toonbeeld voor milieuvriendelijk verbouwen.

3 Den Bell Deze ‘ivoren’ telecomtoren uit de jaren 1960 herbergt vandaag allerhande openbare stadsdiensten en staat door middel van een publiek plein meer dan ooit in verbinding met zijn omgeving. Kantoorgebouw, 2009

Francis Wellensplein 2018 Antwerpen Arch DMT Architecten i.s.m. Styfhals & Partners

Stadsarchief, 2006

Oude Leeuwenrui 29 2000 Antwerpen Arch Robbrecht & Daem Architecten

2 Centraal Station Het Centraal Station werd in juni van dit jaar bekroond als één van de zes hoofdwinnaars van de Europa Nostra Awards, de EU-prijzen voor buitengewoon cultureel erfgoed. De jury prees de geslaagde omschakeling van een terminusstation naar een station met doorgaand verkeer en “het gelijktijdige herstel van het monumentale stationsgebouw in zijn vroegere luister”. Station, 2008

Koningin Astridplein 27 2000 Antwerpen Arch Jacques Voncke • Rondleidingen om 14u – 15u – 16u • Prijs: 5 Euro

Foto: Filip Dujardin

Internationale kunstcampus, 2010

Desguinlei 25 2018 Antwerpen Arch Stéphane Beel Architecten Foto: Eline R

5 Groen Kwartier Een 19de-eeuws militair hospitaal wordt omgetoverd tot een groene woonoase van 7ha, middenin de stad. Kazerne gebouwen worden herbestemd tot chique lofts, appartementen en sociale woningen.


Kantoorgebouw, 2010

Giststraat, 2000 Antwerpen Arch Stramien 8 London Tower De toren van Conix Architecten gaat door zijn ontwerp en strategische inplanting de dialoog aan met het plaatselijke stedelijke landschap. Door middel van een publieke doorgang en een geplande fiets- en loopbrug zal de London Tower, samen met het MAS en Park Spoor Noord, zorgen voor een verdere ontwikkeling van de noordelijke ‘toegangspoort’ van de stad.


10 Schermenhuis Bourla kantoren Toneelhuis Wat vroeger een depot voor decors was, herbergt vandaag transparante kantoorruimtes. De verticale structuur, die nodig was om de enorme decors te stockeren, bleef bewaard en zorgt voor een unieke ruimtebeleving. Kantoorgebouw, 2007

Orgelstraat 7, 2000 Antwerpen Arch Architecten De Vylder Vinck Taillieu Foto: Filip Dujardin • Rondleidingen om 14u – 15u – 16u • Reservatie verplicht

Woonbuurt, 2005-2015

Hoek Marialei – Boomgaardstraat, 2018 Antwerpen Arch Beel & Achtergael, 360 Architecten, Huiswerk Achitecten

Kantoorgebouw & woongebouw, 2010

Londenstraat, 2000 Antwerpen Arch Conix Architecten Foto: Bram Goots • Reservatie verplicht


9 16

19/08/11 09:38

4

3

11 Parkloods De historisch waardevolle ‘Werkplaats Diesel Tractie’ werd herbestemd tot multifunctionele expohal, kantoren voor logistieke ondersteuning, horecazaak, ‘buurtsportloods’ en nieuwbouwsporthal.

8

6

12 The Cabin Een voormalige ‘brug’ van een schippersboot gaat de confrontatie aan met een 19de-eeuwse herenwoning. Dit ‘objet trouvé’ vindt zijn nieuwe rustplaats op het dak en biedt de bezoeker een uniek uitzicht op de Antwerpse skyline.

12

Utiliteitsgebouw, 2007

Viaduct-Dam, 2060 Antwerpen Arch Verdickt & Verdickt Architecten

Winkel / Woning, 2011

Foto: Ian Coomans

Foto: Import Export



Volkstraat 58, 2000 Antwerpen Arch Import - Export architecture

11

10

10 17


18/08/11 10:50

PROVINCIE ANTWERPEN ANTWERPEN RONDLEIDINGEN IN ANTWERPEN 14 De Ronde van ‘t Eilandje Deze fietstocht brengt het verhaal van een verdwenen wereldhaven, in een notedop. Maar dit is evengoed het verhaal van een heroplevende stadswijk, waarin maritiem erfgoed een belangrijke rol speelt. Fietstocht • Plaats: Oude Leeuwenrui 29,

INFO EN RESERVATIE WWW.DAGVANDEARCHITECTUUR.BE

16 Luchtbal Het noorden van Luchtbal heeft de karakteristieken van een tuinwijk, met laagbouw, veel grondgebonden woningen met voor- en achtertuinen en een amorf stratenpatroon. In deze tuinwijk kocht AG VESPA 10 hoekpanden die aan renovatie toe waren. AG VESPA realiseert hier 28 aantrekkelijke en betaalbare wooneenheden met tuin of ruim terras.

18 Schipperskwartier Het Schipperskwartier is de laatste jaren geëvolueerd van een buurt die voornamelijk gekend was voor prostitutie naar een aantrekkelijke, volkse wijk waar het leuk is om te wonen en te werken. Er kwamen woningen voor jonge gezinnen, gezellige winkels en cafés. AG VESPA speelt mee een voortrekkersrol in de vernieuwing en ontwikkeling van de wijk.

Wandeling

Wandeling

• Plaats: Luchtbal, 2030 Antwerpen

• Plaats: Falconplein, 2000 Antwerpen

• Wat: wandeling grond- en pandenbeleid

• Tijdstip: 13u30

AG Vespa

• Duur: 1,5u

2000 Antwerpen

• Tijdstip: 13u30

• Prijs: 8 Euro

• Tijdstip: 10u of 14u

• Duur: 1,5u


• Duur: 2u

• Prijs: 8 Euro

• Prijs: 8 Euro



15 Groen Kwartier Wandelend debat Het VAi organiseert in samenwerking met CityLabo/Antwerpen op de Dag van de Architectuur een ‘wandelend debat’ in het Groen Kwartier. De deelnemers krijgen de mogelijkheid om samen met projectleider Philip Rubbens (WILMA & Vanhaerents), architect Guy Van Seters (Beel & Achtergael), architect Erik Wieërs (Huiswerk Architecten), AG VESPA, AG Stadsplanning en Kristof Boving (historisch specialist van de site) te reflecteren en debatteren over het project. Voor meer info: zie thema Participatie.

17 Antwerpen Noord AG VESPA kocht de afgelopen jaren een aantal verwaarloosde en leegstaande panden aan op het De Coninckplein en omgeving. Deze aankopen kaderen in de totaalvisie van de stad Antwerpen om de omgeving van het De Coninckplein aantrekkelijk te maken. De panden werden afgebroken en vervangen door nieuwbouwprojecten. Door de realisatie van woningen voor de middenklasse wil de stad het thema ‘kwalitatief stedelijk wonen’ in de wijk introduceren en ondersteunen. Wandeling • Plaats: Noord, Antwerpen • Wandeling grond- en pandenbeleid AG Vespa

19 Expeditie E19 Bustour • Plaats: vertrek deSingel, Desguinlei 25,

MEER ARCHITECTUUR IN ANTWERPEN

2018 Antwerpen • Duur: 3u • Prijs: 15 Euro • Reservatie verplicht (zie ook p. 21)

20 Ontspoord groen park Spoor Noord Ontspoord groen slingert zich doorheen het park, langs ravottende waterratjes en families met picknickmanden. Het gerecupereerde industriële spoorerfgoed wordt eveneens uitgebreid onder de loep genomen, met als kers op de taart: de opgeknapte watertorens. Foto: Stijn Bollaert

• Tijdstip: 13u

• Plaats: op de hoek van Boomgaardstraat -

• Duur: 1,5u

Wandeling

• Prijs: 8 Euro

• Plaats: Dam Station, Damplein


2060 Antwerpen

• Tijdstip: 10u en 14u

20

• Tijdstip: 9u & 14u

Wandeling Marialei, 2600 Antwerpen

20

• Duur: 2u

• Tijdstip: 14u

• Prijs: 8 Euro

• Duur: 2u


• Prijs: 8 Euro • Reservatie verplicht

Cultuurprijs Architectuur Uitreiking Cultuurprijs voor Architectuur door minister van Leefmilieu, Natuur en Cultuur Joke Schauvliege. • Plaats: deSingel, Desguinlei 25, 2018 Antwerpen • Datum: 8 oktober 2011 • Tijdstip: 20u • www.vai.be www.cultuurprijzen.be (zie ook p. 13)

Nieuw depot Museum Plantin-Moretus Het museum toont de ontwerpen voor het nieuwe depot, van de hand van architectenbureau NoA, dat de architectuur wedstrijd won. • Plaats: Museum Plantin-Moretus, Vrijdagmarkt 22-23, 2000 Antwerpen • Datum: 9 oktober 2011 • Tijdstip: 10 tot 17 uur • www.museumplantinmoretus.be

18


19/08/11 09:44

PROVINCIE ANTWERPEN TURNHOUT Rubens als Architect Vanaf 10 september 2011 loopt in het Rubenshuis in Antwerpen ‘Palazzo Rubens. De meester als architect’. Het is de eerste tentoonstelling die is gewijd aan Rubens’ bemoeienissen met architectuur. U ontdekt er waardevolle architectuurboeken uit de bibliotheek van Rubens en topwerken van Michelangelo, Van Dyck, Jordaens, Giulio Romano en van Rubens zelf. Tentoonstelling

Periscoop Op de Dag van de Architectuur wordt de Periscoop plechtig ingehuldigd. De artistieke interventie van architect/kunstenaar Emilio Lopez-Menchero kan je bezoeken in de watertoren in het centrum van Turnhout. Deze watertoren is een beschermd monument en is momenteel niet meer in gebruik. Het is de ideale plek om ongezien het omringende landschap af te speuren op zoek naar de zo gegeerde architectuur. We gaan ook de confrontatie aan tussen de historische kwaliteitsvolle architectuur en de ontbrekende hedendaagse architectuur en reflecteren over de rol van oude en moderne monumenten in een later leven. Het project sluit tevens aan bij het hoofdthema ‘Randland-Hartland’ dat Turnhout in 2012 als cultuurstad van Vlaanderen zal uitdragen. In heel 2012 zal de installatie te bezoeken zijn tijdens de openingsuren van het Watertorenfestival. Illustratie: Emilio Lopez-Menchero

• Plaats: Rubenshuis, Wapper 9-11, 2000 Antwerpen

Inhuldiging

• Datum: 1.09.2011 tot 11.12.2011

• Plaats: Watertoren, Warandestraat, 2300 Turnhout

• www.rubenshuis.be

• Datum: 9 oktober 2011

www.palazzorubens.be

• Tijdstip: 10u. • www.ar-tur.be

Wonen in de stad Kom ‘wonen in de stad’ ontdekken, een dag waarbij fiere Antwerpenaars u graag binnenlaten in hun gerenoveerde woning.

www.turnhout2012.be

Op zaterdag 8 oktober vertellen enkele bewoners zelf hoe zij hun huis vonden, wat ze ermee deden en hoe zij het leven in de stad ervaren. Een buurtbewoner leidt de wandelaars naar de verschillende deelnemende woningen, staat stil bij de vele leuke plekjes onderweg en vertelt ondertussen over het leven in dit deel van de stad. • Plaats: in verschillende delen van de stad • Datum: 8 oktober 2011 • Tijdstip: vanaf 13u • www.antwerpen.be Infolijn 03 22 11 333

19


19/08/11 09:43

DE STAD IS DE MEEST DUURZAME VORM VAN SAMENLEVEN

Recommend Documents