De Staat van Hoogeveen. Monitor van belangrijke maatschappelijke ontwikkelingen

De Staat van Hoogeveen Monitor van belangrijke maatschappelijke ontwikkelingen

De Staat van Hoogeveen Een monitor van belangrijke maatschappelijke ontwikkelingen in Hoogeveen

COLOFON Titel: Dit is Hoogeveen! (De Staat van Hoogeveen) Opdrachtgever: SBP Opdrachtnemer: BMO - Informatiemanagement / MACOMBO Gemeente HOOGEVEEN Datum: juni 2013

1

Inhoudsopgave Verantwoording ...................................................................................................................................................................... 5 Thermometer Hoogeveense samenleving ...................................................................................................................... 5 Doelstellingen ................................................................................................................................................................. 5 Gebruikte bronnen ......................................................................................................................................................... 6 Leesbaarheid ................................................................................................................................................................... 6 I. Staat van de inwoners .................................................................................................................................................... 7 De bevolkingsontwikkeling ................................................................................................................................................. 7 Verloop inwonertal ......................................................................................................................................................... 7 Kernpunten ......................................................................................................................................................................... 7 Geboorten en migratie ................................................................................................................................................... 8 Kindersterfte ................................................................................................................................................................... 8 Vergrijzing ....................................................................................................................................................................... 8 Aandeel 65-plussers ........................................................................................................................................................ 8 Huishoudens ....................................................................................................................................................................... 9 Huishoudsamenstelling................................................................................................................................................... 9 Eénoudergezinnen .......................................................................................................................................................... 9 Tienermoeders ................................................................................................................................................................ 9 Huwelijken en echtscheidingen ...................................................................................................................................... 9 Gezondheid en Leefstijl .................................................................................................................................................... 10 Algemeen ...................................................................................................................................................................... 10 Risicofactoren opgroeien .............................................................................................................................................. 10 12 t/m 18 jarigen .......................................................................................................................................................... 11 20-65-jarigen................................................................................................................................................................. 11 65-plussers .................................................................................................................................................................... 11 Zelf ervaren gezondheid ............................................................................................................................................... 11 Ziektes en lichamelijke aandoeningen .......................................................................................................................... 12 Doodsoorzaken ............................................................................................................................................................. 12 Drankverslaving ............................................................................................................................................................ 13 Bewegen volgens de norm ........................................................................................................................................... 13 Staat van talentontwikkeling ............................................................................................................................................ 13 De eerste jaren.............................................................................................................................................................. 13 Speciaal basisonderwijs ................................................................................................................................................ 13 Aantal basisschoolleerlingen ........................................................................................................................................ 14 Aantal gewichtenleerlingen .......................................................................................................................................... 14 Citotoetsscore ............................................................................................................................................................... 14 Opleidingsniveau middelbare scholieren ..................................................................................................................... 14 Opleidingsniveau .......................................................................................................................................................... 15 Inkomenssituatie .............................................................................................................................................................. 15 Gestandaardiseerde inkomens ..................................................................................................................................... 15 II. Staat van de sociale omgeving...................................................................................................................................... 17 Kernpunten ....................................................................................................................................................................... 17 Maatschappelijke participatie .......................................................................................................................................... 18 Vormen van ‘meedoen’ ................................................................................................................................................ 18 Mantelzorg en vrijwilligerswerk ................................................................................................................................... 18 Inwonersparticipatie verbetering leefbaarheid buurt .................................................................................................. 18 Culturele voorzieningen................................................................................................................................................ 18 Zelfredzaamheid ............................................................................................................................................................... 20 Financiële belemmeringen ........................................................................................................................................... 20 Fysieke en psychische belemmeringen ........................................................................................................................ 22 Opvoedingsproblemen ................................................................................................................................................. 23 2

Geen behoefte om te participeren ............................................................................................................................... 23 Sociale cohesie .................................................................................................................................................................. 24 Waardering bewoners .................................................................................................................................................. 24 Eenzaamheidsbeleving ................................................................................................................................................. 24 Overlast en Veiligheid ....................................................................................................................................................... 24 Overlast ......................................................................................................................................................................... 24 Incidenten overlastgevende jeugd ............................................................................................................................... 25 Subjectieve veiligheid ................................................................................................................................................... 25 Objectieve veiligheid..................................................................................................................................................... 25 Huiselijk geweld en huisverboden ................................................................................................................................ 26 Bewonerswaardering aanpak gemeente veiligheid en leefbaarheid ........................................................................... 26 III. Staat van de economie ............................................................................................................................................. 27 Omvang economie ............................................................................................................................................................ 27 Aantal bedrijven............................................................................................................................................................ 27 Aantal bedrijfsvestigingen per sector ........................................................................................................................... 27 Kernpunten ....................................................................................................................................................................... 27 Aantal landbouwbedrijven ........................................................................................................................................... 28 Werkgelegenheid .............................................................................................................................................................. 28 Sectorontwikkeling werkgelegenheid........................................................................................................................... 29 Ontwikkeling belangrijkste sectoren ............................................................................................................................ 29 ZZP’ers........................................................................................................................................................................... 30 Arbeidsmarkt .................................................................................................................................................................... 30 Potentiële beroepsbevolking ........................................................................................................................................ 30 Werkloosheidspercentage ............................................................................................................................................ 30 Werkloosheid 15-27 en 50-65 jaar ............................................................................................................................... 31 Vestigingsklimaat .............................................................................................................................................................. 32 Knooppunt Hoogeveen ................................................................................................................................................. 32 Parkeergelegenheid binnenstad ................................................................................................................................... 32 Kantoren ....................................................................................................................................................................... 32 Bedrijventerreinen ........................................................................................................................................................ 32 Focus op talentontwikkeling ............................................................................................................................................. 33 Waardering gemeente als woonplaats ......................................................................................................................... 33 Stand van de economie .................................................................................................................................................... 33 IV. Staat fysieke omgeving ............................................................................................................................................. 35 Topografie ......................................................................................................................................................................... 35 Kernpunten ....................................................................................................................................................................... 35 Grondgebruik .................................................................................................................................................................... 36 Stedelijkheid Hoogeveen .................................................................................................................................................. 36 Wonen .............................................................................................................................................................................. 37 Woningvoorraad ........................................................................................................................................................... 37 Verhuisgeneigdheid ...................................................................................................................................................... 38 Woningmarkt ................................................................................................................................................................ 39 Woonomgeving................................................................................................................................................................. 39 Waardering woonomgeving ......................................................................................................................................... 39 Groen en grijs................................................................................................................................................................ 39 Verkeersveiligheid en openbaar vervoer...................................................................................................................... 40 Fietsvriendelijkheid ....................................................................................................................................................... 40 Voorzieningen zorg en welzijn .......................................................................................................................................... 40 Waardering zorgvoorzieningen .................................................................................................................................... 40 Welzijnsvoorzieningen .................................................................................................................................................. 40 Waardering jongerencentrum ...................................................................................................................................... 41 Onderwijsvoorzieningen ............................................................................................................................................... 41 Vrijetijdsvoorzieningen ..................................................................................................................................................... 41 Sportvoorzieningen....................................................................................................................................................... 41 3

Culturele voorzieningen................................................................................................................................................ 41 Recreatie en toerisme................................................................................................................................................... 42 Het koopcentrum .............................................................................................................................................................. 42 Fysieke duurzaamheid ...................................................................................................................................................... 42 CO₂-neutraliteit ............................................................................................................................................................. 42 Duurzame afvalverwerking ........................................................................................................................................... 42 Afvalstromen naar afvalsoort (2011) ............................................................................................................................ 43 Waterhuishouding ........................................................................................................................................................ 43 Gas- en elektriciteitsverbruik ........................................................................................................................................ 43 Geluidsoverlast ............................................................................................................................................................. 43 Luchtkwaliteit ............................................................................................................................................................... 43 Milieubewustzijn inwoners ........................................................................................................................................... 44 Duurzaamheid............................................................................................................................................................... 44 V. Staat openbaar bestuur en dienstverlening ................................................................................................................. 45 Invloed inwoners .............................................................................................................................................................. 45 Gemeenteraadsverkiezingen ........................................................................................................................................ 45 Inspraakmogelijkheden en betrokkenheid inwoners bij plannen gemeente ............................................................... 45 Uitvoering ......................................................................................................................................................................... 46 Waardering gemeentebestuur ..................................................................................................................................... 46 Waardering ambtelijke apparaat .................................................................................................................................. 46 Rapportcijfer publieke dienstverlening ....................................................................................................................... 47 Waardering verhouding belastingen en voorzieningen ............................................................................................... 47 Gemeente naar een nieuw evenwicht.......................................................................................................................... 47 Aantal klachten bij de gemeente .................................................................................................................................. 48 Bezwaarschriften .......................................................................................................................................................... 48

4

Verantwoording Voor u ligt de eerste statistische monitor ‘De Staat van Hoogeveen’. Opdracht was een beeld te schetsen van hoe Hoogeveen en haar inwoners ervoor staan over een breed spectrum van maatschappelijke tereinen. Belangrijke informatie als je die met je beleid wilt beïnvloeden. Recent wetenschappelijk onderzoek laat ook zien dat gemeenten die sturen op de juiste beleidsindicatoren efficiënter opereren dan vergelijkbare gemeenten die dat niet doen (uit: Prestatiemanagement hot topic bij gemeenten, T. Budding en J. Hopstaken). In een aantal bijeenkomsten met beleidsmedewerkers is gekomen tot een geheel van thema’s, maatschappelijke ontwikkelingen, gekozen indicatoren en bronnen.

Thermometer Hoogeveense samenleving Een monitor biedt zicht op belangrijke ontwikkelingen en beleidsindicatoren over een reeks van jaren en kan zo trends waarnemen of problematiek blootleggen. Ook kan het laten zien hoe Hoogeveen op een specifiek terrein op een bepaald moment ervoor staat. Het steekt als het ware de thermometer in de Hoogeveense samenleving. Niet alleen over de vraag ‘waar gaat het mis’, maar ook over ‘waar gaat het juist goed’. Een goede monitor kan een belangrijk instrument zijn bij de effectiviteit van het beleid en de inzet van middelen. Anders gezegd: het kan leiden tot een betere beleidscontrol. Het is de bedoeling dat ‘De Staat van Hoogeveen’ vierjaarlijks verschijnt aan de vooravond van de gemeenteraadsverkiezingen. Het kan bijvoorbeeld als input dienen voor verkiezingsprogramma’s en collegeakkoord.

Doelstellingen De primaire doelstellingen voor de ontwikkeling van de monitor zijn:  Het systematisch over een langere periode cijfermatig in beeld brengen van maatschappelijke ontwikkelingen, beoogde beleidseffecten of indicatoren die nauw samenhangen met de P&C-documenten, onze visies en het collegeprogramma. En daarmee een inhoudelijke onderbouwing geven van besluiten van college en raad ten aanzien van de voorbereiding van nieuw beleid en het uitvoeren en eventueel bijsturen, dan wel het beëindigen van bestaand beleid.  Het onderkennen en analyseren van mogelijke problematiek in de Hoogeveense samenleving, waarop mogelijk moet worden geanticipeerd. Daarnaast zijn secundair nog een aantal doelstellingen geformuleerd:  Inventariseren van reeds aanwezige informatiebronnen binnen de organisatie (waaronder benchmarks, externe onderzoeken). Hieraan meer bekendheid geven en beter toegankelijk maken binnen (en buiten) de organisatie, zodat het beter kan worden gedeeld en benut.  Bevorderen eenduidigheid in de keuze van de relevante maatschappelijke ontwikkelingen en beleidsindicatoren en, in het verlengde daarvan, de keuze en het (efficiënter) gebruik van onderzoeken en benchmarks binnen de gemeente.  Het bevorderen van de koppeling van beleidsinspanningen aan afgesproken en gedeelde beoogde maatschappelijke effecten. Het bevorderen van de integratie tussen diverse programma’s door het leggen van dwarsverbanden tussen de programma’s en met het collegeprogramma.  Bevordering kennisontwikkeling over de vaststelling en meetbaar maken van maatschappelijke ontwikkelingen, doelstellingen en indicatoren binnen beleidscontrol en dit binnen de organisatie uitdragen.  De borging van de beleidscontrol in de P&C- en beleidscyclus.

5

Gebruikte bronnen Belangrijk is te vermelden dat een belangrijk uitgangspunt was gebruik te maken van reeds bestaande informatie en bronnen en aan te sluiten bij de reeds bestaande monitoren (Economische monitor, Omnibusenquête en de Monitor Smederijen). Ten aanzien van de betrouwbaarheid of representativiteit van de weergegeven informatie wordt verwezen naar de oorspronkelijke bron van deze documenten. De samenstellers zijn uiteraard wel verantwoordelijk voor de gemaakte keuzes en weergave van de feiten. Op basis van deze uitgave van de Staat kan nu al worden geconstateerd dat bepaalde ontwikkelingen in de Hoogeveense maatschappij onderbelicht zijn en derhalve in een volgende versie meer aandacht moeten krijgen. Het kan zijn dat hiervoor dan nieuwe bronnen moeten worden aangeboord. Wellicht zijn bepaalde bestaande bronnen nog niet eens ontdekt, omdat de ontwikkelingen bij sommige informatieverschaffers (bijvoorbeeld het CBS) razendsnel gaan. De samenstellers zijn zich ervan bewust dat op tal van gebieden een verdere uitbouw met trends en actualiseringen gewenst zijn.

Leesbaarheid De Staat van Hoogeveen is bedoeld als digitaal document. Dit betekent dat de leesbaarheid van een aantal grafieken en tabellen bij uitprinten op A4-papierformaat te wensen overlaat, terwijl de digitale lezer de betreffende objecten naar believen kan uitvergroten. Overigens is een aantal objecten gecopieerd uit andere documenten en was daardoor de opmaak maar zeer ten dele beïnvloedbaar.

6

I. Staat van de inwoners Kernpunten • • • • • • • •

De bevolkingsgroei zet door, maar minder hard. Hoogeveen vergrijst Er is sprake van een toename van het aantal éénoudergezinnen. Dat zou verband kunnen houden met het relatief hoge aantal echtscheidingen in de gemeente. Op het gebied van gezondheid en leefstijl doen Hoogeveners het slechter ten opzichte van hun land- en provinciegenoten. Het opleidingsniveau van de Hoogeveners stijgt, maar blijft achterlopen bij het landelijk gemiddelde. Ongeveer de helft van de Hoogeveners werkt. Het aantal gepensioneerden is de afgelopen jaren flink toegenomen. Het gemiddelde inkomen in Hoogeveen ligt lager dan het provinciale en landelijk gemiddelde.

In dit eerste hoofdstuk van de Staat van Hoogeveen wordt een beeld geschetst van de inwoners van de gemeente. Het hoofdstuk begint met de bevolkingsontwikkeling. Groeit het inwoneraantal nog steeds of is er sprake van krimp? Wat zijn de onderliggende ontwikkelingen. Hoe staat het met de leeftijdsopbouw en hoe staat het met de vergrijzing? Vervolgens wordt gekeken naar de samenstelling van huishoudens. Hoeveel Hoogeveners wonen alleen, samen, met of zonder kinderen? Zijn ze veelal gehuwd of ongehuwd of hebben ze een samenlevingscontract? Ook de staat van de gezondheid van de inwoners is een interessant gegeven. Hebben Hoogeveners een gezonde levensstijl? En hoe ervaren ze die eigenlijk zelf? Onder het kopje De staat van de talentontwikkeling wordt het opleidingsniveau van de inwoners onder de loep genomen. Tot slot komt de inkomenssituatie van de Hoogeveense bevolking aan de orde. De globale schets van de inwoners van Hoogeveen in dit hoofdstuk zal ook nuttig zijn voor de volgende hoofdstukken, waarin dieper wordt ingegaan op de staat van de gemeente en haar inwoners. de bevolking gegroeid met 406 inwoners. Echter het laatste jaar is de bevolking gegroeid met 14 inwoners en het jaar daarvoor met 55 inwoners. De laatste twee jaar vlakt de groei van de bevoling dus af. In de laatste prognose van de provincie Drenthe (Drenthe XVIII, mrt. 2012) wordt de eerstkomende jaren nog uitgegaan van een groei (zie de groene punten in bovenstaande grafiek). Pas na 2035 zou sprake zijn van krimp van de bevolking. De ontwikkeling van de totale bevolking van Drenthe laat vanaf 2012 een daling zien.

De bevolkingsontwikkeling Verloop inwonertal 57000

Verloop bevolking 2000-2013 en prognose 2015-2040

56500 56000 55500 55000 54500 54000 53500 53000

blauw = verloop bevolking (Bron cbs/prov Drenthe, mei 2013) groen = prognose (Drenthe XVIII, mrt. 2012, Provincie Drenthe)

52500 52000

Bron: BASISBESTAND DEMOGRAFIE EN ARBEID SINDS 1984.xlsx wb tbv prgn

De laatste jaren was er sprake van groei van de Hoogeveense bevolking. Op 1 januari 2013 telde het aantal inwoners van Hoogeveen 54.874. Vanaf 2008 is 7

Vergrijzing

Geboorten en migratie

Bevolkingsopbouw Gemeente Hoogeveen 2012 Bevolkingsontwikkeling Hoogeveen

500

90-94

Vrouwen Mannen

400

80-84

300

200

70-74

100

60-64

0

-100

50-54

-200

migratieoverschot -300

40-44

natuurlijke groei totale groei

-400

30-34

-500

20-24

Gem. Hoogeveen Informatiemanagement bron; GBA

BASISBESTAND DEMOGRAFIE EN ARBEID SINDS 1984.xlsx werkblad 032A

10-14

De groei of krimp van een gemeente wordt bepaald door het geboorteoverschot en het migratie saldo. In Hoogeveen was het geboorteschot jaren de bepalende factor. Deze varieerde tussen de 100 en 300 personen. Het migratiesaldo is de afgelopen jaren negatief geweest. Er vertrokken meer mensen uit de gemeente, dan er vanuit andere gemeentes bij kwamen. In Hoogeveen krijgen we waarschijnlijk veel eerder dan gedacht met een krimpscenario te maken.

0-4 -2000

-500

0

500

1000

1500

2000

Gids leeftijdsopbouw TAB01V01klaar.xlsx

De bevolkingspiramide van Hoogeveen laat door zijn relatief smalle basis goed zien dat de gemeente aan het vergrijzen is. Relatief veel inwoners in de leeftijdscategorie 45-65 jaar wonen in de gemeente. Daar vlak onder zit ook nog een relatief grote groep 4044 jarigen. De aanwas aan de basis is te klein om deze cohorten van een gezonde bredere basis te voorzien. Wanneer het aantal geboortes in Hoogeveen blijft dalen, zal het onderste gedeelte van de piramide alleen nog maar smaller worden.

Kindersterfte 0-5 jarigen (% totaal 0-5 jarigen) Nederland Drenthe

0,20%

-1000

bron: Gemeentelijke Basis Registratie

Kindersterfte 0,25%

-1500

Aandeel 65-plussers

Hoogeveen

0,15%

Aandeel 65-plussers in totale popultie (%) Nederland, Drenthe en Hoogeveen 2000-2013 en prognose van 2014 t/m 2040

0,10%

32,0% Prognose (CBS)

0,05%

27,0%

0,00% 1988

1990

1995

2000

2005

2008

2009

2010

22,0%

© Centraal Bureau voor de Statistiek, Den Haag/Heerlen 13-8-2012 kindersterfte zie ook monitorkapstok1.xlsx

17,0%

De kindersterfte (0-5 jarigen) in Hoogeveen varieert sterk: tussen de 1 en 8 gevallen in de periode 1988 en 2010. Dit zien we ook terug in het aandeel in de totale populatie. Dit beweegt zich soms onder, maar ook dikwijls boven het landelijke cijfer. Landelijk en ook in Drenthe lijkt de laatste jaren sprake van een dalende trend. Deze conclusie valt in het geval van Hoogeveen moeilijk te trekken, vanwege de kleine aantallen en de relatief grote invloed op het vergelijkingscijfer.

65-plussers Nederland (%) 65-plussers Drenthe (%) 65-plussers Hoogeveen (%)

12,0%

Bron: CBS Bevolking lft 00 13 Ned Dr Hgv 1 jscoh met prgn CBS.xlsx

Bovenstaande grafiek laat zien dat het aandeel 65plussers de komende jaren nog flink zal stijgen. Opvallend is dat dit aandeel in Drenthe hoger ligt dan landelijk gezien. 8

95+

2030 Drenthe

90-94

2010 Drenthe

2011. Terwijl het totaal aantal gezinnen met kinderen uitgedrukt in het percentage van alle huishoudens in dezelfde periode is gedaald van 41% naar 37% (CBS).

Prognose leeftijdsopbouw Gemeente Hoogeveen

Prognose leeftijdsopbouw Provincie Drenthe 95+

2030 Hoogeveen

90-94

85-89

85-89

80-84

80-84

75-79

75-79

70-74

70-74

65-69

65-69

60-64

60-64

55-59

55-59

50-54

50-54

45-49

2010 Hoogeveen

Tienermoeders

45-49

40-44

40-44

35-39

35-39

30-34

30-34

25-29

25-29

20-24

20-24

15-19

15-19

10-14

10-14

5-9

5-9

0-4

0-4 0

10000

20000

30000

40000

Bron: Prognose 18, Provincie Drenthe

Ontwikkeling aantal tienermoeders Nederland, Drenthe en Hoogeveen

160

absoluut Nederland 2000 = 3968 absoluut Drenthe 2000 = 100 absoluut Hoogeveen 2000 = 24

140 120 100 80

0

1000

2000

3000

60

4000

Bron: Prognose 18, Provincie Drenthe

B evolking lft 00 13 Ned Dr Hgv 1 jscoh met prgn CBS

40

Bovenstaande grafieken laten zien hoe de bevolkingssamenstelling zich ontwikkelt. De vergrijzing neemt toe, zowel in Hoogeveen als in Drenthe: de bolling halverwege de piramide schuift langzaam naar boven. Opvallend is dat het aantal geboorten in Hoogeveen wat beter op peil blijft in vergelijking met Drenthe.

20

Nederland

Drenthe

Hoogeveen

0 2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012 Bron: CBS

Q:\CL BMO\Beleidscontrol\Staat van Hoogeveen\JESPER excelbestanden grafieken / Tienermoeders nieuwe versie.xlsx

De laatste jaren is sprake van een trendmatige daling in het aantal tienermoeders. Landelijk ligt het percentage ongeveer 25% onder het niveau van 2000 (index=100). Hoogeveen steekt hierbij met een daling van meer dan 40% gunstig af ten opzichte van Drenthe en Nederland (CBS).

Huishoudens Huishoudsamenstelling

Huwelijken en echtscheidingen

1,20%

Percentage echtscheidingen t.o.v. aantal echtparen (index 2000 =100)

1,00% 0,80% 0,60% 0,40% 0,20% Bron: Centraal Bureau voor de Statistiek, Den Haag/Heerlen 19-12-2012 Q:\CL BMO\Beleidscontrol\Staat van Hoogeveen\JESPER excelbestanden grafieken / Kopie van staat van hgv gezinssamenstelling.xlsx

abs.Ned in 2000; 34.650 echtscheidingen abs.Hgv in 2000; 94 echtscheidingen

echtscheidingen Hoogeveen. echtscheidingen Nederland.

0,00%

Opvallend is dat de hoofdcategorieën in de huishoudsamenstelling van Hoogeveen gelijk opgaan.

© Centraal Bureau voor de Statistiek, Den Haag/Heerlen echtparen huwelijken scheidingen.xlsx

Eénoudergezinnen Een opvallende ontwikkeling in Drenthe is de toename van het aantal éénoudergezinnen. Deze groei blijkt relatief sterker dan landelijk gezien. De landelijke procentuele groei is sinds 2000 ruim 31%. In Hoogeveen is dat ruim 42%. Drenthebreed is deze toename zelfs bijna 54%. Verder is het percentage van alle alleenstaande huishoudens gestegen van 27% in 2000 naar 31% in 9

90 70

Huwelijken en echtscheidingen in Hoogeveen en Nederland (index 1981=0)

50 30 10 -10 -30 -50

bron: CBS en afd.Burgerzaken gem.Hoogeveen

350 300

Huwelijken Hoogeveen Huwelijken Nederland

Echtscheidingen Hoogeveen Echtscheidingen Nederland

Aantal huwelijken, partnerschapsrelaties en echtscheidingen in Hoogeveen sinds 1981

250 200 150 100 50 0

bron: CBS en afd.Burgerzaken gem. Hoogeveen

huwelijk

scheiding *

Partner-schapsrelatie

huwelijken scheidingenr.xlsx

De stijging van het aantal eenoudergezinnen dat hiervoor werd geconstateerd zou heel goed verband kunnen houden met de stijgende trend in het aantal echtscheidingen in combinatie met de dalende trend in het aantal huwelijken en partnerschaprelaties. Terwijl in Hoogeveen het aantal echtscheidingen duidelijk aan het toenemen is, zien we landelijk meer een stabilisatie.

Gezondheid en Leefstijl Algemeen Op het gebied van de gezondheid onderscheidt Hoogeveen zich in negatieve zin. De afgelopen jaren deed Hoogeveen het in vergelijking met de provincie Drenthe slechter als het ging om de gezondheid en de leefstijl van haar inwoners. In Hoogeveen werd er minder gezond gegeten, meer gerookt en was er een grotere mate van alcohol en drugsgebruik. Ook werd er minder gesport. Onderstaande tabel geeft een overzicht van de verschillende gezondheidsaspecten (uit: Nota Volksgezondheid Hoogeveen, 2009).

Risicofactoren opgroeien 1 De maternale (vanaf 22ste week zwangerschap) en perinatale (binnen de eerste 7 dagen na geboorte) sterfte ligt in de gemeente Hoogeveen niet hoger dan het gemiddelde in Nederland. Meer dan 50% van de 0 t/m 17 jarigen in Hoogeveen groeit op in een achterstandswijk. Ter vergelijking: de gemeenten Midden-Drenthe en De Wolden scoren gemiddeld tot goed. Uit gegevens van het Sociaal- en Cultureel Planbureau blijkt echter dat er ook in deze gemeenten wijken met een relatief lage sociaaleconomische status (SES) score zijn.

1

Gebaseerd op: Bij een goede start hoort een goed begin, De route naar gezonde zwangerschap, lage perinatale sterfte en gezonde kinderen in de gemeenten De Wolden, Hoogeveen en Midden-Drenthe.

10

GGD-onderzoek onder volwassenen in Drenthe, uitgesplitst naar Hoogeveen, beschikbaar zijn.

65-plussers Van de Hoogeveense ouderen blijkt 67% zich uitstekend tot goed te voelen. Belangrijke lichamelijke aandoeningen onder ouderen in Hoogeveen zijn diabetes (16%) (Drenthe 15%), een (te) hoge bloeddruk (39%) (Drenthe 34%) en overgewicht (14%) (Drenthe 15%). 13% van de ouderen is psychisch ongezond (12% in Drenthe). 30% heeft een matige tot hoge kans op een depressie of angststoornis (28% in Drenthe). (GGD Ouderenonderzoek Drenthe, Tabellenboek Hoogeveen, 2007).

Het databoek 'Kinderen in Tel' bevat nog een aantal andere indicatoren die ook gerelateerd zijn aan een gezonde zwangerschap en een gezonde start. Zo scoort Hoogeveen relatief hoog op de indicatoren kindersterfte en percentage tienermoeders.

Zelf ervaren gezondheid

12 t/m 18 jarigen Vraag 28: "Hoe is het met uw gezondheid ?" 2011

Lijdt aan overgewicht Lijdt aan ondergewicht Voldoet aan norm gezond bewegen Heeft matig tot ernstige psychosociale problemen Is wel eens slachtoffer van pesten (geweest) Is dader bij pesten Rookt Drinkt Gebruikt drugs

Hoogeveen 8% 14% 11% 4%

Drenthe 9% 12% 13% 4%

32%

42%

57% 20% 69% 19%

52% 20% 44% 16%

2,9% 7,8%

Centrum

16,7%

13,0%

Om het Centrum

50,0%

15,4%

13,7%

De Weide

Dorpen en buitengebied

Totaal

0%

16,8%

12,5%

17,6%

20%

Uitstekend

54,1%

40%

50%

Goed

60%

1,5%

12,2%

54,1%

Zeer goed

1,3%

9,9%

56,9%

30%

1,6%

16,3%

53,7%

21,0%

12,7%

10%

22,5%

1,7%

14,1%

70%

Matig

80%

90%

100%

Slecht/Zeer slecht bron: Omnibusenquête, Beleidscontrol, gemeente Hoogeveen

04A Omnibus vraag 24 tm 39 sport bewegen en CJG 2011.xlsx

Bron: GGD jeugdonderzoek gemeente Hoogeveen, 2008.

Hoewel Hoogeveners het in de statistieken qua gezondheid slechter deden dan hun provinciegenoten, valt dat in hun eigen beleving mee. Ruim 84% zegt dat zijn gezondheid goed tot uitstekend is en 14,1% dat de gezondheid matig is. Slechts 1,7% zegt dat dit “slecht tot zeer slecht” is. Nader onderzoek leert dat in de Weide de gezondheidsbeleving gemiddeld het best is: ruim 89% geeft aan zich gezond tot zeer gezond te voelen; in het Centrum is dit het slechtst: dit percentage bedraagt hier 75%. Een simpele verklaring hiervoor is dat in het centrum relatief meer oudere mensen wonen.

Bovenstaande tabel geeft een aantal belangrijke indicatoren van de gezondheid en leefstijl van de jeugd in leeftijdscategorie 12 t/m 18 jaar weer. Opvallend is het hoge percentage dat drinkt ten opzichte van het Drentse percentage. 87% drinkt in het weekend en bijna 25% geeft toe dat ook door de weeks te doen. Ook het iets hogere percentage dat zegt last te hebben van ondergewicht valt op. Wat pesten betreft is opmerkelijk dat er in Hoogeveen relatief meer daders dan slachtoffers zijn. Uit hetzelfde onderzoek blijkt verder dat Hoogeveense jongeren minder groente en fruit eten dan jongeren in de rest van Drenthe. Opmerkelijk is dat hoewel de jongeren minder bewegen, ze toch ook minder achter de TV of de computer zitten dan hun leeftijdsgenoten in de provincie.

20-65-jarigen Over de gezondheid van volwassen zijn op het moment alleen gedateerde cijfers over Drenthe beschikbaar (GGD). Binnenkort worden de resultaten van het nieuw 11

Het hoogste percentage vinden we Centrumgebied en het laagste in de Weide.

Ervaren gezondheid van de 13 t/m 16 jarigen in de 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0

in

het

Doodsoorzaken

2004 2008

absoluut

(heel) goed

gaat wel / niet zo best

Ziekten Ziekten Uitwen Ziekten Ziekten Totaal Uitwend Totaal van hart van dige van hart van ademha doodso Overige alle Nieuw en Nieuwvo en Overige alle ademhal ige vormin vaatstels lingsste orzake doodso doodsoor rmingen vaatstel ingsstel doodsoo doodsoo doodsoo jaar gen* el lsel n sel sel orzaken zaken * rzaken rzaken rzaken 1996 38271 51313 13055 5309 29613 137561 100 100 100 100 100 100 1998 38361 49826 14013 4914 30368 137482 100,2 97,1 107,3 92,6 102,5 99,9 2000 38805 49191 14677 5169 32685 140527 101,4 95,9 112,4 97,4 110,4 102,2 2002 39677 47992 13511 5318 35857 142355 103,7 93,5 103,5 100,2 121,1 103,5 105,3 87,0 97,7 98,4 113,6 99,3 Nederland 2004 40300 44638 12755 5226 33634 136553 2006 40563 41720 13731 5354 34004 135372 106,0 81,3 105,2 100,8 114,8 98,4 2008 41874 40129 13789 5415 33929 135136 109,4 78,2 105,6 102,0 114,6 98,2 2010 43516 39009 13016 5748 34769 136058 113,7 76,0 99,7 108,3 117,4 98,9 2011 44038 38132 13317 5845 34409 135741 115,1 74,3 102,0 110,1 116,2 98,7 1996 1223 1588 373 154 851 4189 100 100 100 100 100 100 1998 1227 1612 419 148 969 4375 100,3 101,5 112,3 96,1 113,9 104,4 2000 1321 1536 493 172 1005 4527 108,0 96,7 132,2 111,7 118,1 108,1 2002 1367 1556 464 150 1096 4633 111,8 98,0 124,4 97,4 128,8 110,6 Drenthe (PV) 2004 1357 1426 428 143 1053 4407 111,0 89,8 114,7 92,9 123,7 105,2 2006 1257 1363 474 171 1081 4346 102,8 85,8 127,1 111,0 127,0 103,7 2008 1429 1363 422 138 1161 4513 116,8 85,8 113,1 89,6 136,4 107,7 2010 1429 1362 439 191 1195 4616 116,8 85,8 117,7 124,0 140,4 110,2 2011 1467 1365 446 195 1194 4667 120,0 86,0 119,6 126,6 140,3 111,4 1996 117 155 32 13 95 412 100 100 100 100 100 100 1998 151 161 35 10 102 459 129,1 103,9 109,4 76,9 107,4 111,4 2000 155 157 42 13 100 467 132,5 101,3 131,3 100,0 105,3 113,3 2002 156 163 45 13 111 488 133,3 105,2 140,6 100,0 116,8 118,4 Hoogeveen 2004 162 143 44 18 127 494 138,5 92,3 137,5 138,5 133,7 119,9 2006 148 133 58 20 119 478 126,5 85,8 181,3 153,8 125,3 116,0 2008 138 157 47 14 119 475 117,9 101,3 146,9 107,7 125,3 115,3 2010 169 150 60 25 102 506 144,4 96,8 187,5 192,3 107,4 122,8 2011 159 151 39 18 120 487 135,9 97,4 121,9 138,5 126,3 118,2

slecht

bron: jeugdonderzoek 2008 GGD Drenthe

Uit het GGD jeugdonderzoek gemeente Hoogeveen (2008) blijkt dat 81% van de jongeren in Hoogeveen zichzelf een goede tot zeer goede gezondheid toedicht. In geheel Drenthe is dit met 84% iets hoger.

Ziektes en lichamelijke aandoeningen Vraag 31: Heeft u een lichamelijke beperking of chronische ziekte ? (2011)

17,60%

18 tot 30 jaar

82,40%

19,90%

31 tot 50 jaar

58,10%

31,70%

gemiddeld 0%

10%

© Centraal Bureau voor de Statistiek, Den Haag/Heerlen 9-10-2012

*Nieuwvorming (neoplasma) is een ziekelijke weefselontaarding die gepaard gaat met het optreden van goedaardige (benigne) of kwaadaardige (maligne) gezwellen (tumoren).

80,10%

41,90%

51 jaar en ouder

20%

Wat het eerste opvalt uit het bovenstaande overzicht is dat de sterfte in Hoogeveen in 2011 ten opzichte van 1996 met bijna 20% is toegenomen, tegen 11% Drenthebreed, terwijl dat in Nederland juist (licht) is gedaald. Deze toename zien we terug in alle genoemde categorieën, met uitzondering van ziekten van het harten vaatstel. Absoluut gezien is kanker de belangrijkste doodsoorzaak onder de inwoners van Hoogeveen geworden. Deze koppositie heeft ze overgenomen van harten vaatziekten, die nu op plaats twee staat. Verder blijkt dat in Drenthe in 32% van de sterfgevallen onder mannen kanker de doodsoorzaak is en voor vrouwen 25%. In Hoogeveen liggen die percentages ietsje hoger, respectievelijk 35% en 28%.

68,30%

30%

ja

40%

50%

60%

index (1996=100)

70%

80%

90%

100%

nee bron: Omnibusenquête, Beleidscontrol, gemeente Hoogeveen

04A Omnibus vraag 24 tm 39 sport bewegen en CJG 2011.xlsx

Gemiddeld zegt ruim 30% van de inwoners een lichamelijke beperking of een chronische ziekte te hebben. Van de Hoogeveners in de leeftijdscategorie 51 jaar en ouder heeft ongeveer 42% last van een beperking of een chronische ziekte. In de leeftijdscategorieën 18 t/m 30 jaar en 31 t/m 50 jaar ligt dat percentage tussen 17 en 20%.

12

vergelijking: in Nederland voldoet 60% van de bevolking aan de beweegnorm en in Drenthe 41%. Sportdeelname is in de categorie 18 t/m 35 jaar met 67% duidelijk het hoogst; daarna neemt dit af tot 46% in de leeftijdscategorie 66+.

Drankverslaving

Sportdeelname in 2008 en 2011 80%

percentage

70% 60% 50%

67,4% 54,4%

40%

58,7% 45,7%

49,2% 47,9%

30%

2008 2011

20% 10% 0% Volwassenen

Chronisch ziek/beperkt

55 jaar of ouder

bron: Omnibusenquête in: Actieplan Sport en Bewegen

Bovenstaande grafiek toont dat de sportdeelname van de Hoogeveners in 2011 duidelijk lager uitvalt dan in 2008. Dit geldt ook voor degenen met een chronische ziekte of beperking. Sportdeelname van de 55+ is in deze periode duidelijk veel minder afgenomen. Het wel of niet deelnemen aan sportieve activiteiten ligt niet aan de sportvoorzieningen. Deze worden al jaren als ruimvoldoende beoordeeld (zie ook “sportvoorzieningen” in de fysieke staat). Ook is de bekendheid ermee met 90% als hoog te noemen. Slechts 3% zegt dat het huidige sportaanbod onvoldoende is om te gaan sporten. Een kwart van de Hoogeveners is van mening dat de gemeente het sportgedrag positief zou kunnen beïnvloeden door het sporten goedkoper te maken (Omnibusenquête 2011).

In 2012 kende Hoogeveen 288 cliënten die face-to-face hulpverlening van verslavingszorg Noord-Nederland kregen. Dit komt neer op ongeveer 5,25 personen per 1000 inwoners. Dit is een lichte stijging ten opzichte van het jaar daarvoor. Vergeleken met 2009, toen er 249 cliënten waren, is de toename groter (16%). Alcohol was het meest voorkomende verslavingsprobleem. Gevolgd door verslavingen aan harddrugs en cannabis. Ter vergelijking: in 2010 werden in heel Drenthe ongeveer 4 op de 1000 inwoners behandeld voor een verslaving. Ook Drenthebreed was een alcoholverslaving de meest voorkomende verslaving gevolgd door verslavingen aan harddrugs en cannabis (CBS).

Bewegen volgens de norm 2

Staat van talentontwikkeling

Leeftijd, sportdeelname en beweegnorm (NNGB) in Hoogeveen 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0%

De eerste jaren De peuterspeelzalen hadden in 2011 een bereik van 50%: van de 1050 2,5‐ en 3‐jarigen nemen er 530 deel aan een peuterspeelzaal. In 2012 gingen 1399 2-3 jarigen naar de voorschoolse opvang; 49% van hen ging naar een peuterspeelzaal en 3% ging naar de kinderopvang (Drentse onderwijsmonitor 2012).

67,4% 52,5%

18 t/m 35 jaar

53,4% 50,5%

36 t/m 50 jaar

54,5% 50,0%

51 t/m 65 jaar

45,9% 38,8%

66 jaar en ouder

54,4% 48,0%

sportdeelname voldoet aan NNGB

totaal

percentage

bron: Omnibusenquête 2011, in: Actieplan Sport en Bewegen

Speciaal basisonderwijs

Bijna de helft van de Hoogeveners voldoet aan de Nederlandse Norm Gemiddeld Bewegen (NNGB=minstens een halfuur bewegen per dag). Ter

In het schooljaar 2009-2010 ging 3,7% van de Hoogeveense leerlingen in het primair onderwijs naar het speciaal onderwijs. Dit lag net boven het provinciaal gemiddelde (3%) en ook boven het landelijk gemidddelde 2,7% (Jeugdmonitor Drenthe 2010).

2

Conclusies zijn gebaseerd op het Actieplan sport en bewegen, mede gebaseerd op de Omnibusenquête. 13

‘gewichtleerlingen’(leerlingen van ouders met een lage tot zeer lage opleiding) neemt jaarlijks af. Zowel provinciaal als landelijk. Het gemiddelde in Drenthe ligt op ongeveer 10%. Het gemiddelde in Nederland op 12%. Hoogeveen scoort met 15% hoger dan die gemiddelden (Drentse Onderwijsmonitor 2012).

Aantal basisschoolleerlingen

Citotoetsscore Gemiddelde Citotoetsscore

538

Hoogeveen

536

Drenthe

Nederland

534

Bron: Drentse onderwijsmonitor 2012

532

Volgens de Drentse onderwijsmonitor neemt het aantal basisschoolleerlingen in Hoogeveen nog toe. In oktober 2011 werden er 5377 basisschoolleerlingen geadministreerd, een fractie (24) minder dan het jaar daarvoor. Dit terwijl Drentebreed er een forse afname met 14% wordt voorspeld. Op 1 oktober 2011 stonden er in totaal 46.364 leerlingen ingeschreven op de Drentse basisscholen. Een afname van 3% ten opzichte van het vorige jaar (Drentse Onderwijsmonitor 2012, gebaseerd op de bevolkingsprognose Drenthe XVIII).

530 528 2009

2010

2011

2012

Bron:Drentse onderwijsmonitor 2012 Citoscore.xlsx

De citotoetsscore van leerlingen aan het einde van de basisschoolperiode geeft richting bij het bepalen van het vervolgonderwijs. Meedoen is niet verplicht. In 2012 waren er 12 scholen in Hoogeveen die meededen met de citotoets, 40% van het totaal aantal basisscholen. In 2012 werd een gemiddelde score van 530,8 behaald. Dat is lager dan de provinciale en landelijke scores (resp. 535,1 en 535,5). Een vergelijking met de voorafgaande 3 jaren leert dat de score nogal fluctueert en daarbij afwisselend onder en boven het Drentse en landelijke gemiddelde zit.

Aantal gewichtenleerlingen

Opleidingsniveau middelbare scholieren Onderwijssoort vanaf leerjaar 3 (2012)

50% 45%

Hoogeveen

40%

Drenthe Nederland

35%

Bron: Drentse onderwijsmonitor 2012

30% 25%

Het ‘leerlinggewicht’ kan ons iets over het startniveau van leerlingen in Hoogeveen vertellen. Beginnende basisschoolleerlingen krijgen deze indicatie op basis van de opleidingsachtergrond van hun ouders. 3 Het aantal

20% 15% 10% 5% 0%

VWO 3-6

HAVO 3-5

VMBO

praktijkonderwijs

bron: Drentse Onderwijsmonitor 2012 0-23 jaar (concept)

3

De aanduidingen 0,3 en 1,2 in de bijbehorende grafiek hebben betrekking op de opleidingsachtergrond van de ouders van de leerling. 1,2: maximaal basisonderwijs of (v)sozmlk (1 of beide ouders). 0,3: maximaal lbo/vbo, praktijkonderwijs of vmbo basis- of kaderberoepsgerichte

Jaarverslag 2010 programma 7 LEERT

leerweg (beide ouders of ouder die met dagelijkse zorg is belast).

14

35

Respons naar opleiding

Het aantal leerlingen in Hoogeveen dat naar het vwo gaat is zoals bovenstaande grafiek laat zien lager dan het provinciale en landelijke gemiddelde. Het percentage havo-leerlingen is nagenoeg gelijk aan Drenthe en Nederland. Daarentegen kent Hoogeveen meer leerlingen op het vmbo en in het praktijkonderwijs (lbo).

30

25

20

15

10

5

0

Opleidingsniveau

2005

2006

2007

2008

2009

Lagere school/basisonderwijs

8,7

12,9

7

8,4

8,1

4,9

Lager beroepsonderwijs, (zoals LTS, LHNO, lagere tuinbouwsch

2011

23,6

18,3

20,7

19

18,5

19,2

(M)ULO, MAVO

13,6

13,7

12,9

11

12,7

16,6

Middelbaar beroepsonderwijs, (zoals MBO, LO-akte, MTS, MEAO)

30,5

25,8

27,4

28,2

27,4

27,2

MMS, HAVO, HBS, Lyceum, Atheneum

7,2

7,2

7,1

6

7,1

7,5

Hoger beroepsonderwijs (HTS, HEAO, MO-akte)

13,9

15,9

19,2

20,7

20,4

20,3

Universitair onderwijs

2,6

3,2

3,8

4,4

4

3,1

0

3,1

1,9

2,4

1,7

0

Anders

bron:Omnibus-enquete Omnibus-enquete bron: bron: Omnibus-enquete Gem.Gem. Hoogeveen onderzoek enstatistiek statistiek Gem. Hoogeveen Hoogeveen onderzoek - Informatiemanagement. en BASISBESTAND OMNIBUS ENQUETE TREND.xlsx

Vraag 9: "Wat is uw hoogst afgeronde opleiding?" (2011) 0,0%

Bovenstaande grafiek bevestigt het beeld van een toenemende opleidingsgraad van de Hoogeveense bevolking.

0,0% 14,5%

3,6%

18 t/m 26 jaar

14,5%

43,6%

16,4%

7,3%

1,7% 1,3%

27 t/m 50 jaar

15,8%

9,8%

5,7%

40,4%

23,2%

2,0%

4,3% 23,9%

1,6%

51 t/m 65 jaar

0,8%

66 t/m 75 jaar

9,8%

2,1%

76 jaar en ouder

totaal gemiddelde

23,0%

22,9%

19,2%

10%

7,5%

23,8%

20,8%

1,3%4,9%

0%

21,2%

20%

8,2%

7,5%

40%

50%

19,2%

13,1%

8,3%

16,7%

16,5%

30%

19,6%

17,2%

4,2%

20,8%

27,3%

60%

Geen opleiding Basisonderwijs (lagere school) LBO (bv. LTS, LEAO, huishoudschool) VMBO, MAVO (MULO) HAVO/VWO (HBS, MULO-B, Lyceum) MBO (bv. MTS, MEAO, UTS HBO (bv. HTS, HEAO, Sociale Academie, Kweekschool, PABO, HAS Wetenschappelijk onderwijs (universiteit)

20,3%

70%

80%

90%

2,7%

4,1%

Inkomenssituatie

4,2%

3,1%

Gestandaardiseerde inkomens

100%

Verloop gemiddeld gestandaardiseerd inkomen 25

bron: Omnibusenquête, Beleidscontrol, gemeente Hoogeveen

(absoluut

x 1000

in Euro's)

export omnibus output indicatoren naar leeftijdsklasse monitor 2012.xlsx

24

Wanneer je naar het landelijke of provinciaal gemiddelde kijkt scoren de inwoners van Hoogeveen, wat onderwijsniveau betreft, onder het gemiddelde. Toch valt er wel enige vooruitgang te bespeuren, al is dat een relatief langzame ontwikkeling. Zo zijn er nauwelijks jongeren die helemaal geen opleiding of alleen maar basisonderwijs genoten hebben, terwijl dit in de oudere leeftijdsgroepen nog wel veel voorkomt. Ook is de hoogst genoten opleiding onder de jongere cohorten veel hoger dan onder de oudere. Dat de jongste leeftijdsgroep (18 t/m 26 jaar) beter opgeleid is dan de oudere groepen erboven kan ook komen dat van deze groep (deels nog in opleiding) een deel in de toekomst niet in Hoogeveen woonzaam zullen zijn, omdat zij elders werk hebben gevonden. Uit het feit dat het opleidingsniveau van de jongere generaties hoger is dan de oudere, kunnen we de conclusie trekken dat het gemiddelde opleidingsniveau van de Hoogevener de komende jaren zal gaan stijgen.

23 22 21 Nederland 20

Drenthe

19

Hoogeveen

18 2005

2006

2007

2008

2009

2010

Bron: CBS / bewerking Informatiemanagement gestandaarddiseerd inkomen sinds 2005 ned dre en hgv.xlsx

Om iets te kunnen zeggen over de financiële zelfredzaamheid (zie ook de Staat van de sociale omgeving) van de gemiddelde Hoogevener is het besteedbaar inkomen omgerekend naar een gestandaardiseerd of koopkrachtinkomen. In 2010 had een huishouden in Hoogeveen een gemiddeld besteedbaar inkomen van 21.600 euro. Dat is bijna 3000 euro minder dan het landelijk gemiddelde (circa 24.000 euro). Het Drentse gemiddelde was 22.900 euro in 2010.

15

Aantal huishoudens (absoluut) ** Inkomensverdeling Gem. Hoogeveen x 1 000 Totaal huishouden 22,8 1e 10%-groep; minder dan 11 200 euro 1,5 2e 10%-groep; 11 200 tot 14 600 euro 2,6 3e 10%-groep; 14 600 tot 17 800 euro 2,6 4e 10%-groep; 17 800 tot 21 200 euro 2,4 5e 10%-groep; 21 200 tot 25 100 euro 2,6 6e 10%-groep; 25 100 tot 29 300 euro 2,8 7e 10%-groep; 29 300 tot 34 100 euro 2,5 8e 10%-groep; 34 100 tot 40 100 euro 2,3 9e 10%-groep; 40 100 tot 50 100 euro 1,9 10e 10%-groep; meer dan 50 100 euro 1,5 © Centraal Bureau voor de Statistiek, Den Haag/Heerlen 15-5-2013 Aantal huishoudens (absoluut) ** De hier opgenomen populatie betreft particuliere-, studenten- en institutionele huishoudens met inkomen.

Inkomensverdeling Gem. Hoogeveen 3 2,5

X 1000

2 1,5 1 0,5 0 1

2

3

4

5

6

groep 1 t/m 10

7

8

9

10 bron:cbs

gestandaarddiseerd inkomen sinds 2005 ned dre en hgv.xlsx

Bovenstaande grafiek toont hoe de Hoogeveense huishoudens zijn verdeeld over de tien landelijke inkomensgroepen, de zgn. inkomensdecielen 4. We zien dat inkomens in Hoogeveen niet evenredig zijn verdeeld over de decielen, zoals landelijk het geval is. Met name in de eerste (laagste inkomens) en de laatste decielgroep (hoogste inkomens) komen relatief weinig huishoudens voor. De meeste Hoogeveners bevinden zich in het zesde deciel (25.100 tot 29.300 euro).

4

De huishoudens van geheel Nederland worden gerangschikt naar hoogte van besteedbaar inkomen. Daarna worden de huishoudens in tien, qua aantal gelijke groepen (zogenaamde decielgroepen) verdeeld en wordt het hoogste inkomen in elke groep bepaald. Deze inkomens vormen de groepsgrenzen (zogenaamde decielen).

16

II. Staat van de sociale omgeving Kernpunten • • • • • • • • •

De algehele participatie is iets teruggelopen. Mantelzorg en vrijwilligerswerk wordt vooral door oudere Hoogeveners verricht. Het aantal WMO verstrekkingen is gedaald. Hoogeveen en Drenthe hebben opvallend genoeg meer AWBZ-cliënten in de leeftijdscategorie 18-49 jaar. (Op landelijk niveau zijn AWBZ-clienten voornamelijk 85-plussers) Het aantal vroegtijdige schoolverlaters is afgenomen. Het werkloosheidspercentage ligt op 14%. Dat is gemiddeld hoger dan in Drenthe en Nederland (resp. 10% en 8%). De sociale cohesie was de afgelopen vier jaar stijgende, maar is vorig jaar wat afgenomen. In de dorpen is men het meest hecht met elkaar. Om het centrum is de sociale cohesie het zwakst. De eenzaamheidsbeleving neemt af. Het veiligheidsgevoel in de gemeente is gedaald.

De gemeente kent meer en minder maatschappelijk participerende inwoners. Ook wel genoemd: inwoners die wel of niet ‘meedoen’. Participerende inwoners werken, gaan naar school of volgen een studie, verrichten mantelzorg of doen bijvoorbeeld vrijwilligerswerk bij een vereniging. De mate van activiteit kan per inwoner sterk verschillen. Sommige inwoners kunnen minder goed participeren door bijvoorbeeld lichamelijke, psychische of financiële beperkingen. Zij kunnen echter weer ondersteund worden door mantelzorgers of vrijwilligers. Zo worden zij geholpen in hun zelfredzaamheid: het vermogen om je eigen leven te leiden en om je eigen problemen op te lossen. Tegelijkertijd heeft die ondersteuning een versterkend effect op de sociale cohesie, de mate waarin mensen in buurten,wijken en de dorpen met elkaar omgaan en waarin zij samen iets van hun wijk of buurt weten te maken. Hoe goed een wijk of buurt in staat is om problemen op te lossen en bijvoorbeeld eigen voorzieningen te realiseren wordt uitgedrukt in de term zelfwerkzaamheid. Tot slot kunnen problemen in een buurt of wijk dermate vervelend zijn dat dit een gevoel van onveiligheid opwekt. Vandaar dat we in dit hoofdstuk ook aandacht besteden aan veiligheid en criminaliteit.

17

Maatschappelijke participatie

Vraag 20b: "Doet u vrijwilligerswerk?" (2011)

Vormen van ‘meedoen’ 100%

39,2%

Centrum

Doet mee aan, of maakt gebruik van:

60,80%

35,4%

om het centrum

64,60%

90% 80%

37,8%

de Weide

62,20%

70% 60%

41,1%

de dorpen

58,90%

50% 40%

38,0%

Totaal Hoogeveen

30% 20%

0%

10%

62,00%

20%

30%

40%

10% 0%

50%

Ja 2008

2009

2011

Volgt een opleiding of cursus

14,00%

12,70%

9,1%

Doet vrijwilligerswerk

38,80%

41,20%

38,0%

Verricht mantelzorg

10,70%

13,20%

18,0%

Sport

40,40%

39,60%

36,1%

Maakt gebruik van culturele voorzieningen

56,20%

58,20%

53,2%

Actief voor verenigingen, buurthuis, geloofgemeenschap, gemeente en dergelijke

38,60%

41,30%

34,6%

Doet niet mee, en maakt geen gebruik van….

8,7%

8,7%

19,0%

60%

70%

80%

90%

100%

Nee bron: Omnibusenquête, Beleidscontrol, gemeente Hoogeveen

04 Omnibusvragen 20 21 en 47 tbv presentatie 2011.xlsx

vrijwilligerswerk wordt gemiddeld meer in de dorpen en minder om het centrum verricht.

bron: Omnibus-enquete Gem. Hoogeveen onderzoek en statistiek BASISBESTAND OMNIBUS ENQUETE TREND.xlsx

Inwonersparticipatie verbetering leefbaarheid buurt

Bovenstaande grafiek toont verschillende vormen van actieve participatie of ‘meedoen’-activiteiten in de gemeente. Uit de grafiek komt het algemene beeld naar voren dat Hoogeveners minder zijn gaan ‘meedoen’. Dit blijkt nog het duidelijkst uit het percentage dat zegt aan geen enkele activiteit mee te doen, dat gestegen is van 9 naar 19%. De vraag is waar dat aan ligt. Hier wordt in het hoofdstuk zelfredzaamheid nader in gegaan.

Uitkomst vraag 24: "Heeft u ,op welke manier dan ook , de afgelopen tijd geholpen bij het verbeteren van uw woonomgeving ?" 5,05% ja, veel

2,60% 3,40% 2007

11,25% ja, redelijk veel

2008

12,30%

2009

13,70% 26,50% weinig

28,10% 30,60% 53,63%

Mantelzorg en vrijwilligerswerk

geen

52,50% 47,00% 3,58%

weet niet

Percentage inwoners dat regelmatig vrijwilligerswerk en mantelzorg verricht

4,60% 5,30% 0%

100%

10%

20%

30%

40%

50%

60% 70% 80% 90% bron: Omnibusenquête

100%

008 Omnibus vragen 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 smederijen.xlsx

90%

De afgelopen jaren is het aantal mensen dat zich in meerdere of mindere mate actief inzet om de eigen woonomgeving te verbeteren toegenomen. De meesten bevinden zich in de dorpen (23%).

% vrijwilligers

80%

% mantelzorgers

70% 60% 50% 40%

Culturele voorzieningen

30% 20%

Vraag 20e: "Maakt u gebruik van culturele voorzieningen (Bibliotheek, Tamboer, bioscoop, evenementen etc.)"

10% 0%

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 18 t/m 26 jaar

Bron: Omnibusenquête

27 t/m 50 jaar

Jaarverslag 2010 programma 5 ZORGT.xlsx

61,8%

39,1%

60,9%

47,1%

51 t/m 65 jaar

Het aandeel vrijwilligers schommelt de laatste jaren rond 35%. Het aandeel mantelzorgers ligt lager en schommelt tussen 10 en 20%. Nadere analyse laat zien dat in de leeftijdscategorie 66-75

38,2%

52,9%

53,3%

66 t/m 75 jaar

85,4%

76 jaar en ouder

14,6%

46,7%

totaal gemiddelde 0%

jaar ruim 65% aan vrijwilligerswerk doet en in de leeftijdscategorie 76+ 40%. De mantelzorg en het vrijwilligerswerk in Hoogeveen rust relatief dus het meest op 65-plussers.

46,7%

10%

20%

53,3%

30%

Nee

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Ja bron: Smederijenenquête 2012, Beleidscontrol, gemeente Hoogeveen

Copy of export omnibus output indicatoren naar leeftijdsklasse monitor 2012.xlsx

18

Hoogeveen kent een aantal plekken waar de inwoners heen kunnen voor culturele uitingen, zoals De Tamboer, het muziekcentrum Scala en cultureel centrum Het Podium. Ook zijn er diverse evenementen waar men aan kan deelnemen. Gebruik of deelname neemt af door de jaren.

Stelling: "Het wijk dorpsgebouw is er ook voor mij" 91 81 71

%

61 51 41 31

Stelling: "De Tamboer is er ook voor mij"

21

91

11

81

1

71

%

61

grotendeels en mee eens

1999 54,5

2000 54,1

2001 50,9

2002 52,0

2003 51,7

2004 50,9

2005 48,4

2006 48,7

2007 47,0

2008 51,2

grotendeels en mee oneens

18,5

15,7

17,4

17,8

16,8

18,4

16,8

20,3

20,0

15,5

2009 46,9 16,1

weet niet / geen mening

27,0

30,1

31,7

30,3

31,5

30,7

34,8

31,1

33,0

33,3

37,0

bron:Omnibus-enquete bron: Omnibus-enquete Gem. Hoogeveen Hoogeveen onderzoek onderzoeken enstatistiek statistiek

51

BASISBESTAND OMNIBUS ENQUETE TREND.xlsx

41

Over een lange reeks van jaren is de Hoogevener gevraagd of de diverse culturele voorzieningen er ook “voor hen zijn”. Voor de Tamboer is dit erg het geval en is in de beschouwde periode ook toegenomen. In 2011 was 60% tevreden over het gebodene (Omnibusenquête 2011). Voor Scala en het Podium geldt dat de populariteit met name de laatste jaren wat is gedaald. Over het wijkgebouw zegt 50% dat men het waardeert. Over Scala en het Podium en het wijk/dorpsgebouw hebben ook opvallend veel Hoogeveners geen mening. De reden hiervan is hoogstwaarschijnlijk dat ze geen gebruik maken van deze voorzieningen Tussen 2007 en 2011 is ook gevraagd een oordeel te geven over bovenstaande voorzieningen. Dan blijkt dat degenen die er een mening over hebben grotendeels (zeer) positief zijn over deze voorzieningen (zie rapportage Omnibusenquête 2011).

31 21 11 1


1999 63,0

2000 69,0

2001 66,7

2002 70,0

2003 71,9

2004 73,5

2005 73,5

2006 75,4

2007 74,4

2008 77,6

2009 76,9


21,9

17,2

19,6

17,8

16,7

13,4

13,6

13,4

13,8

11,2

10,6


15,2

13,8

13,6

12,2

11,4

13,1

12,9

11,3

11,8

11,2

12,5

bron:Omnibus-enquete bron: Omnibus-enquete Gem. Hoogeveen Hoogeveen onderzoek onderzoeken enstatistiek statistiek BASISBESTAND OMNIBUS ENQUETE TREND.xlsx

Stelling: "Scala ( Muziek ) is er ook voor mij" 91 81 71

%

61 51 41 31 21 11 1


1999 47,2

2000 41,2

2001 42,5

2002 40,0

2003 42,9

2004 41,9

2005 38,8

2006 41,2

2007 39,0

2008 33,1

2009 33,2


18,3

16,5

15,9

16,5

14,1

14,8

15,3

16,4

15,4

14,1

13,0


34,5

42,3

41,6

43,5

42,9

43,3

45,9

42,4

45,7

52,8

53,8

bron: Omnibus-enquete bron: Omnibus-enquete Gem. Hoogeveen Hoogeveen onderzoek onderzoeken enstatistiek statistiek BASISBESTAND OMNIBUS ENQUETE TREND.xlsx

Vraag 20g: "Maakt u gebruik van activiteiten georganiseerd door verenigingen, buurthuis, geloofgemeenschap, gemeente etc.?"

Stelling: "Het cultureel centrum "Het Podium" is er ook voor mij" 91

27 t/m 50 jaar

71 61

%

80,0%

18 t/m 26 jaar

81

51 t/m 65 jaar

20,0%

67,3%

32,7%

67,8%

32,2%

51

21


0% 1999 21,4

2000 26,9

2001 25,5

2002 28,5

2003 30,8

2004 30,6

2005 24,2

2006 25,7

2007 25,0

2008 23,1

10%

20%

2009 23,3


30,4

21,9

23,9

22,6

21,1

21,3

21,2

24,0

24,0

21,3

18,6


48,2

51,2

50,6

48,9

48,1

48,1

54,7

50,3

51,0

55,5

58,1

43,8%

65,4%

totaal gemiddelde

11

47,5%

56,3%

76 jaar en ouder

31

1

52,5%

66 t/m 75 jaar

41

30%

Nee

34,6% 40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Ja bron: Smederijenenquête 2012, Beleidscontrol, gemeente Hoogeveen

Copy of export omnibus output indicatoren naar leeftijdsklasse monitor 2012.xlsx

bron:Omnibus-enquete bron: Omnibus-enquete Gem. Hoogeveen Hoogeveen onderzoek onderzoeken enstatistiek statistiek BASISBESTAND OMNIBUS ENQUETE TREND.xlsx

Jongeren lijken meer actief te zijn in het culturele leven van de cultuurinstellingen. Oudere Hoogeveners maken vooral gebruik van activiteiten die georganiseerd zijn door een vereniging, buurthuis of geloofsgemeenschap.

19

Zelfredzaamheid Uit het hoofdstuk Staat van de inwoners bleek al dat niet alle inwoners even zelfredzaam zijn. Wanneer blijkt dat dat onvoldoende is, ook met hulp van hun naasten, dan kunnen zij gebruik maken van maatschappelijke ondersteuning. Dat kan financieel zijn in de vorm van een bijstandsuitkering of schuldhulpverlening, maar ook op het gebied van zorgverlening of hulp in de huishouding.

Financiële belemmeringen Bijstand en WW Het gemiddelde inkomen van huishoudens in Hoogeveen ligt onder het provinciale en landelijke niveau. Een oorzaak hiervan kan liggen in het feit dat het werkloosheidspercentage in Hoogeveen boven het landelijke gemiddelde ligt (14% tegenover 10% in Drenthe en 8% landelijk; UWV, Basisset regionale arbeidsmarkt informatie, februari 2013. En door andere oorzaken, zoals arbeidsongeschiktheid, ontvangt een deel van de Hoogeveense huishoudens financiële ondersteuning, meest in de vorm van een werkloosheids- of bijstandsuitkering.

cultuur Tamboer.xlsx

Over bijna het volledige aanbod van de Tamboer zien we een forse daling in het bezoekerstal: in seizoen 2011/2 met bijna de helft ten opzichte van seizoen 2006/7, zeker als educatie niet wordt meegerekend.

1200 1000

Verloop aantal WW-uitkeringen naar geslacht Gemeente Hoogeveen Man Vrouw

800 600 400 200 0

Bron: CBS Copy of BASISBESTAND DEMOGRAFIE EN ARBEID SINDS 1984 01 08 2010.xlsx

Uit bovenstaande figuur is goed het effect van de economische crisis op het aantal WW-uitkeringen te zien. Na een het laagste punt in het derde kwartaal van 2008 (270), zien we het aantal vanaf 2009 weer sterk toenemen.

cultuur scala.xlsx

Hetzelfde beeld zien we bij Scala, al is hier de daling van 30% iets minder dramatisch en zien we in 2011 een licht herstel.

20

Schuldhulpverlening

Aantal uitkeringen Hoogeveen WAO, Wajong en WAZ sinds 1995 3000

2820 2600 2470

2500

2880

2960

3040

3110

3030

2950 2820 2580

2510

Maandelijks overzicht aantal clienten (intake en schuldregeling) GKB Hoogeveen sinds januari 2010

2320 2200

55

2050 1910

2000

1740

50

1500

45

1000

420

500 260 170 0

210

440 200

500 270

530

590

270

270

620

260

650

250

690

680

260

260

740

250

730

220

770

820

880

950

40

1000

35 200

180

160

140

30 120

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

WAO

2600

2470

2510

2820

2880

2960

3040

3110

3030

2950

2820

2580

2320

2200

2050

1910

1740

Wajong

260

420

440

500

530

590

620

650

680

690

740

730

770

820

880

950

1000

WAZ

170

210

200

270

270

270

260

250

260

260

250

220

200

180

160

140

120

25 20 15

Gem. Hoogeveen onderzoek en statistiek bron; CBS

Copy of BASISBESTAND DEMOGRAFIE EN ARBEID SINDS 1984 01 08 2010.xlsx

10

Bovenstaande grafiek laat ons zien dat het aantal WAO’ers de laatste jaren teruggelopen is naar 1740 in 2011 (een daling van 15% ten opzichte van 2009). Het aantal Wajongers (jonge arbeidsgehandicapten) is gestaag opgelopen tot 1000 (een stijging van 15% ten opzichte van 2009).

1600

schuldregeling

0

Bron: Gemeentelijkie Kredietbank

bewerkt: Informatiemanagement (mei 2013)

Barometer Kredietcrisis.xlsx

Een laag inkomen kan een oorzaak zijn van financiële problemen, maar er zijn ook andere oorzaken, zoals gedwongen verkoop van de woning met verlies. In geval van hoge schulden kan men aanspraak maken op schuldhulpverlening. Bovenstaande grafiek toont het aantal cliënten met een schuldregeling en de intake van nieuwe gevallen. De grafiek laat naast grote maandelijkse schommelingen sinds januari 2008 een gestaag stijgende lijn zien, zowel onder het aantal instromers als de lopende schuldregelingen.

Verloop aantal bijstandsuitkeringen Gemeente Hoogeveen

1400 1200 1000 800

Personen met een bijstandsuitkering

600

intake

5

400

Participatie in talentontwikkeling

200

2012 september*

2012 januari*

2010 januari

2009 januari

2008 januari

2007 januari

0 Voortijdig schoolverlaters en verzuimmeldingen leerplichtige leerlingen 400 350

Bron: CBS 300

Copy of BASISBESTAND DEMOGRAFIE EN ARBEID SINDS 1984 01 08 2010.xlsx

250

Het effect van de economische crisis vinden we ook terug in de stijging van het aantal bijstandsontvangers vanaf eind 2008. Toch lijkt het aantal sinds 2009 op een hoger niveau min of meer gestabiliseerd.

200 150 100 50 0 2006

2007

2008

Verzuimmeldingen

2009

2011

2010

2012

Voortijdigschoolverlaters

bron: Gemeente Hoogeveen afd. onderwijs

Jaarverslag 2010 programma 7 LEERT.xlsx

(De grafiek heeft betrekking op alle jongeren die bij de gemeente gemeld zijn en die ten minste een maand niet ingeschreven hebben gestaan bij een onderwijsinstelling)

Een goede positie op de arbeidsmarkt geeft de beste kans op een goede baan en inkomen en derhalve op een goede financiële zelfredzaamheid. Een belangrijke indicator van dit perspectief is dat men zijn school af maakt. Na een piek in 2008 is het aantal voortijdig schoolverlaters (vsv’ers) afgenomen met bijna 43%. Het aantal verzuimmeldingen onder leerplichtige leerlingen is in deze periode ook afgenomen van bijna 300 naar 210 in 2012. 21

gesteldheid hen hierbij in de weg staat. In het Centrum is dit het hoogst (32%) en De Weide het laagst (10%). Bijna 1,5% geeft aan niet deel te kunnen nemen vanwege psychische problemen. Het ligt voor de hand dat het vooral ouderen zullen zijn die gehinderd zijn door lichamelijke of psychische ongemakken (in het Centrum wonen bijvoorbeeld veel ouderen). Opmerkelijk is daarom dat 58% van de jongeren aangeeft in lichte mate hinder te ondervinden van lichamelijke klachten bij hun algemene dagelijkse werkzaamheden. Op provinciaal niveau ligt dat percentage op 51%. Ongeveer 11% van de Hoogeveense jongeren geeft aan dat zij door fysieke aandoeningen zelfs ernstig gehinderd wordt (GGD gemeentelijk rapport 2008). Volgens Bureau Jeugdzorg hadden in januari 2011 246 jongeren een psychiatrische stoornis. 116 van hen kregen destijds individuele begeleiding.

Percentage nieuwe voortijdig schoolverlaters (jongeren die uitstromen tussen 1 okt van het ene jaar en niet weer instromen bij een onderwijsinstelling voor 1 okt van het volgende jaar.)

RMC-regio 09: Zuid-West Drenthe

Landelijk

Hoogeveen

2011/12 2010/11 2009/10 2008/09 2007/08 2006/07 2005/06 0,00

2,00

1,00

3,00

4,00

5,00

6,00

bron: VSV-Verkenner Zoom in op schooluitval, Ministerie van Onderswijs, Cultuur, en Wetenschap voortijdig schoolverlaters.xlsx

Om de situatie in Hoogeveen te vergelijken met (Zuidwest) Drenthe en Nederland wordt gebruik gemaakt van een andere registratie. Bovenstaande grafiek geeft de percentages weer van het aantal vsv’ers ten opzichte van hun schoolgaande leeftijdsgenoten. Een belangrijk verschil met de eerdere grafiek is dat dit alleen voortijdig schoolverlaters zijn die uitstromen tussen 1 oktober van het ene jaar en niet weer instromen bij een onderwijsinstelling voor 1 oktober van het volgende jaar (m.a.w. wanneer een leerling na 1 okt. uitvalt maar voor de volgende 1 okt. weer instroomt, dan wordt hij door DUO niet als voortijdig schoolverlater geregistreerd). Zowel landelijk, regionaal als in Hoogeveen loopt het percentage vsv’ers de afgelopen jaren terug.

Gebruik WMO

Fysieke en psychische belemmeringen Vraag 21: "Kunt u aangeven welke de belangrijkste reden is waarom u niet aan deze activiteiten deelneemt ?"(2011)

28,40%

Centrum

14,20%

om het centrum

0,8% 7,3%

9,90% 0,0% 5,6%

de Weide

11,70%

de dorpen

14,10%

Totaal Hoogeveen 0%

10%

3,9% 4,9% 4,9%

6,4%

1,3%6,3%

16,3%

42,9%

7,1%

30%

12,4%

33,0%

7,6%

15,7%

36,2%

40%

50%

60%

De WMO is bij uitestek een voorziening die tot doel heeft de zelfredzaamheid van mensen te bevorderen. Bovenstaand kaartje laat de verdeling van het aantal lopende voorzieningen van de WMO zien. Op hetzelfde adres kan sprake zijn van meerdere voorzieningen.

9,8%

32,5%

10,2%

2,0% 6,6%

20%

36,3%

14,1%

70%

80%

90%

Gezondheidsreden lichamelijk

Gezondheidsreden psychisch

Financiële situatie

Sociale situatie (bijvoorbeeld oppas kinderen)

Geen behoefte

Anders

100%

bron: Omnibusenquête, Beleidscontrol, gemeente Hoogeveen 04 Omnibusvragen 20 21 en 47 tbv presentatie 2011.xlsx

In de inleiding hadden we het over inwoners die door fysieke en psychische belemmeringen minder goed maatschappelijk kunnen meedoen (volgen van cursussen, vrijwilligerswerk, cultuur, verenigingsleven, verbetering van de woonomgeving). In 2011 gaf ongeveer 14% van de inwoners aan dat hun lichamelijke 22

1600

5% ligt zal dalen. Het aantal AWBZ-cliënten van 65 jaar en ouder zal echter explosief stijgen met 25%. 6

Verloop aantal verstrekkingen WMO

1400

Opvoedingsproblemen

1200 1000

Vraag 39: "Bent u bekend met het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG )?" (2011)

800 600

Centrum

400

om het centrum

Hulp bij het huishouden Vervoervoorziening

0 2008

2009

2010

Rolstoelvoorziening Woonvoorziening

2011

Verloop aantal verstrekkingen WMO Hulp bij het huishouden Rolstoelvoorziening Vervoervoorziening Woonvoorziening

2008 1241 390 672 563

2009 1316 434 669 609

2010 1503 439 776 823

2012 2011 1422 425 667 542

14,7%

0%

2012 1247 378 632 336

61,4%

16,7%

65,7%

19,3%

16,3%

Totaal Hoogeveen

69,6%

20,3%

17,6%

de dorpen

Bron: WMO-monitor kw4 2012 Gemeente Hoogeveen

18,6%

18,3%

de Weide

200

66,0%

18,8% 20%

64,9% 40%

60% ja

80% soms

100% nee

bron: Omnibusenquête, beleidscontrol gemeente Hoogeveen 04A Omnibus vraag 24 tm 39 sport bewegen en CJG 2011.xlsx

Opvoeding speelt een rol bij de uiteindelijke zelfredzaamheid van iemand. Veel ouders worstelen wel eens met opvoedingsproblemen. Schoolprestaties, gedrag en gezondheid zijn daarbij vaak de belangrijkste thema’s waar ouders zich zorgen om maken (Themarapport opvoeding in Drenthe). Uit de Omnibusenquête blijkt dat 60% van de Hoogeveners aangeeft niet te weten waar je met opvoedingsproblemen terecht kunt. Dat terwijl het gros van de mensen tegelijkertijd aangeeft geen moeite te hebben om vragen over opvoedingskwesties te stellen. Inwoners die daar wel problemen mee hebben zijn gemiddeld vaker laagopgeleid. Voor opvoedingsondersteuning kan men terecht bij het Centrum voor Jeugd en Gezin. Opvallend is dat van de ouders slechts de helft bekend is met het centrum (Omnibusenquete 2011).

Jaarverslag 2010 programma 5 ZORGT.xlsx

Na een stijging van de verstrekkingen in de periode 2008-2010, zien we in 2010 een omslagpunt in het aantal WMO-verstrekkingen 5. Met name de woningaanpassingen zijn gedaald.

AWBZ-indicaties Het aantal AWBZ-indicaties is ook een goede graadmeter van de fysieke en psychische zelfredzaamheid van mensen. Aangezien de gemeente ook taken uit de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten op haar bord zal krijgen, is het van belang om inzicht te houden in het aantal mensen met een indicatie voor de AWBZ. Hoogeveen telde op 1 januari 2012 een totaal van 3130 cliënten met zo’n indicatie, een stijging van 345 (12%) ten opzichte van januari 2010. Ongeveer 15% van de cliënten heeft een psychiatrische stoornis; 25% is verstandelijk gehandicapt (jongeren en ouderen bij elkaar opgeteld); 10% heeft een lichamelijke handicap en 3% heeft een zintuigelijke handicap. De andere 50% betreft ouderen van 65 jaar of ouder die lichamelijk beperkt of dementerend zijn, waardoor zij ondersteuning behoeven. Landelijk gezien vormt de cliëntgroep 85 jaar en ouder de grootste groep. Opvallend genoeg worden in Drenthe en Hoogeveen de grootste groep AWBZ-cliënten veelal gevormd door jongere mensen, de cliëntgroep 18-49 jaar (Centrum Indicatiestelling Zorg basisrapportage AWBZ). http://ciz.databank.nl/report/awbz.html. September 2012).

Geen behoefte om te participeren Naast dat er inwoners zijn die vanwege lichamelijke, psychische of misschien zelfs vanwege financiële beperkingen minder kunnen participeren, zijn er ook inwoners die simpelweg weinig behoefte hebben aan ‘meedoen’. Het grootste aantal inwoners die als reden “geen behoefte” opgeeft vindt men in de Weide en om het centrum (respectievelijk 43% en 32% van de respondenten).

Prognoses voor 2020 wijzen uit dat het aantal AWBZcliënten in de leeftijdscategorie 0-65 jaar met ongeveer 5

11,8%

6

Let op. Dit zijn cijfers uit het CIZ-rapport van januari 2011. De recente basisrapportage is anders van opzet. Daar wordt geen prognose in weergegeven.

Dit is naar aanleiding van een beleidswijziging.

23

Sociale cohesie Eenzaamheidsbeleving

Waardering bewoners Om een goed beeld te krjgen van de sociale cohesie in de wijken van Hoogeveen zijn de bewoners een viertal stellingen voorgelegd of men zich betrokken voelt, of men voldoende mensen in de woonomgeving kent, of de onderlinge omgang vriendschappelijk is en of men weet op wie men een beroep kan doen.

Stelling t.a.v. eenzaamheid. 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40%

Sociale cohesie

30% 20% 10%

74,0%

84,5%

75,1%

58,7%

2012

0%

2011

75,2%

2009

65,3%

2008

66,5%

0%

10%

88,1%

81,3%

81,2%

86,0%

74,1%

77,6%

83,3%

71,7%

87,2%

20%

30%

40%

50%

grotendeels en mee eens (betrokkenheid) grotendeels en mee eens (ken voldoende mensen) grotendeels mee eens (vriendschappelijke omgang) grotendeels en mee eens (hulp en gezelligheid)

60%

70%

80%

2008 0,40% 13,80% 71,00% 14,70%

Ik voel me altijd eenzaam Ik voel me soms eenzaam Ik voel me nooit eenzaam Geen mening

2009 0,70% 11,30% 74,80% 13,20%

2011 0,50% 10,60% 79,40% 9,50% bron: Omnibus-enquete Gem. Hoogeveen onderzoek en statistiek


90%

Hoewel de sociale cohesie in veel wijken en dorpen ruimvoldoende scoort en velen maatschappelijk actief zijn, voelen sommige inwoners zich eenzaam. Die eenzaamheidsbeleving lijkt wel wat af te nemen. In 2008 voelde ongeveer 14% van de Hoogeveners zich (wel eens) eenzaam. In 2009 lag dat percentage op 12% en in 2011 is dat afgenomen tot 11%. Ongeveer 0,5% gaf aan zich altijd eenzaam te voelen. Het aantal inwoners dat aangaf nooit eenzaam te zijn steeg van 75% in 2009 naar 80% in 2011 (Omnibusenquête).

100%

bron: Omnibus-enquete Gem. Hoogeveen oInformatiemanagement


In de bovenstaande grafiek staan de antwoorden vanaf het jaar dat met meten is begonnen. Alhoewel de overgrote meerderheid positief denkt over sociale cohesie in hun wijk, is er wel sprake van een zekere variatie van jaar tot jaar.

Overlast en Veiligheid

Score tevredenheid bewoner toename sociale cohesie *

Overlast

7,9

7,7

Vraag: "Van welke onderstaande zaken heeft u last?" 7,4 6,9%

Buren

7,2

Spelende kinderen

3,3%

2,1%

9,8%

Dieren (blafende honden, kraaiende hanen)

'09

'10

'11

9,0%

6,9%

11,8%

10%

11,2%

7,7% 3,0%

16,3% 20%

13,7%

9,6%

26,0%

15,7% 0%

7,6%

15,9%

18,6%

Anders

'08

1,5%

6,5%

12,6%

8,8%

Scooters Parkeren (auto's, caravans, aanhangers etc.)

'07

6,1%

19,6%

Geluid (ook muziek)

6,4

3,3%

14,7%

Alcohol gerelateerd

6,7

7,7%

1,0%

9,8%

Fietsers

6,9

11,4%

2,6%

0,0%

15,0% 17,2%

30%

40%

7,1% 17,3%

50%

60%

70%

Bron: Omnibusenquête jaarverslag wijk en dorpsgericht werken update.xlsx

centrum

om het centrum

de weide

dorpen / buitengebied bron: omnibusenquête 2011 Onderzoek en statistiek gemeente Hoogeveen

Om alle antwoorden beter te kunnen meewegen en de ontwikkelingen van jaar tot jaar zichtbaar te maken, zijn ze omgerekend naar een scorecijfer (1..10). Ook hier zien we de schommelingen in de gegeven oordelen terug. Het scorecijfer schommelt sinds 2007 tussen de 7,3 en de 6,9.

VEILIG omnibus 2011.xlsx

Van de aangegeven vormen van overlast scoort parkeeroverlast opmerkelijk genoeg het hoogst. Voor 26% van de inwoners van het centrum vormde dit de grootste bron van irritatie. Op de tweede plaats stond geluidsoverlast (20%). Dierenoverlast (10%) scoorde hoger dan alcohol gerelateerde overlast (7%), daarna kwam burenoverlast (6%). 24

Op grond van bovenstaande grafiek kunnen we concluderen dat het veiligheidsgevoel van de Hoogevener de afgelopen drie jaar is afgenomen.

Incidenten overlastgevende jeugd

Vraag 47: "Voelt u zich wel eens onveilig?" (2011)

Centrum

3,90%

om het centrum

2,80%

de Weide

3,00%

de dorpen

2,00%

Totaal Hoogeveen

2,80%

0%

45,1%

49,0%

2,0%

45,5%

50,0%

1,6%

43,8%

51,9%

1,3%

53,3%

1,0%

51,3%

1,4%

43,7%

44,5% 10%

Ja, vaak

20%

30%

40%

50%

Soms

60%

70%

Nee

80%

90%

100%

Weet ik niet

bron: Omnibusenquête 2011, Beleidscontrol, gemeente Hoogeveen 04 Omnibusvragen 20 21 en 47 tbv presentatie 2011.xlsx

Het meest onveilig voelt men zich in en om het centrum. In de dorpen was het veiligheidsgevoel het grootst.

Objectieve veiligheid Objectieve veiligheid veelvoorkomende criminaliteit

Bovenstaande grafiek toont het aantal gemelde incidenten overlastgevende jeugd. De jeugdoverlast bleek in 2012 met ruim een kwart gestegen. Het aantal incidenten waarbij vandalisme/baldadigheid voorkwam, nam voor het derde jaar op rij af.

173

Diefstal/Woninginbraak

274

366

105 199 119

Diefstal/inbraak box, garage,schuur

546 568 543

Overige diefstal / vermogens delicten Diefstal uit motorvoertuig

Overlast kan soms ook gepaard gaan met een gevoel van onveiligheid. 7,5% van de inwoners gaf aan dat dat voor hen altijd geldt, 59% zei dat dat soms zo is. 34% zei zich bij overlast niet meteen onveilig te voelen.

Diefstal van motorvoertuig

119

199

369

30 33 20 530 623 523

Diefstal brom,- of snor,- fietsen 257 272 266 190 186 204 333 357 386

Mishandeling (fysiek geweld)

Subjectieve veiligheid

Bedreiging (psychisch geweld) Voelt u zich wel eens onveiligheids 100%

ruzie/vechtpartij

90% 80%

zedendelict

70% 60%

Overige

50% 40% 30%

47 59 59 101 92 88

2010 2011 2012 Bron: Politie Hoogeveen

politieincidenten.xlsx

20%

Een onveilig gevoel kan, zoals eerder te lezen viel, ontstaan vanuit overlast in de buurt. Het is goed om daarom ook naar het absoluut aantal incidenten te kijken, om een oordeel te kunnen vormen of het in Hoogeveen daadwerkelijk onveiliger is geworden door de stijging van de misdaad of dat er misschien andere zaken aan het onveilige gevoel ten grondslag kunnen

10% 0%

2008

2009

2011

ja, vaak

1,70%

1,60%

2,80%

soms

40,70%

39,70%

44,50%

nee

56,00%

57,50%

51,30%

weet niet

1,60%

1,20%

1,40% bron: Omnibus-enquete bron: Omnibus-enquete Gem. Hoogeveen onderzoek statistiek Gem. Hoogeveen onderzoek en en statistiek


25

liggen. Gezien de bovenstaande grafiek hebben zich de afgelopen drie jaar geen grote veranderingen voorgedaan in het aantal relatief veelvoorkomende incidenten. Het aantal inbraken is zelfs gedaald zo ook de diefstal van- en uit motorvoertuigen. Ook waren er minder brom-, en (snor)fietsen gestolen. Het aantal vechtpartijen en bedreigingen is echter wel iets toegenomen.

10.000 inwoners tegenover respectievelijk 87 en 83 op de 10.000 inwoners in Nederland en Drenthe). Ook op het gebied van woninginbraak, diefstal, mishandeling en bedreigingen scoort Hoogeveen ietwat hoger vergeleken met het Drentse en landelijk gemiddelde.

Misdrijven per 10.000 inwoners

In 2012 zijn 111 gevallen van huiselijk geweld gemeld. Daarmee is Hoogeveen verantwoordelijk voor zo’n 13% van het totaal aantal gevallen huiselijk geweld in de provincie. Ook werden er in 2012 12 huisverboden opgelegd. In 2010 zijn er op grond van een burgemeestersbesluit 13 huisuitzettingen gedaan. In 2011 waren dat er 6 en in 2012 11.

38,5 30,13 43,4

Woninginbraak Diefstal uit schuur/ garage

9,04 12,59

27,9 20,53 18,33 19,33

Diefstal uit bedrijven Huisvredebreuk Diefstal van motorvoertuig Diefstal uit motorvoertuig Winkeldiefstal

1,42 0,65 0 8,34 3,58 4,19 25,02 29,54 23,22 15,38 18,23

Aantasting openbare orde Straatroof

5,63 6,02 7,06 3,72 5,11 4,37 0,97 0,73

Bedreiging

Zedenmisdrijf

1,23 0,38 0,36 4,4 5,49 6,38

De aandacht van de gemeente voor het verbeteren van de veiligheid wordt door de inwoner beloond met een 6,2 in 2010. In 2008 was dat nog een 5,9. Het cijfer is vooral te danken aan een verbeterd optreden op het gebied van de informatievoorziening en het betrekken van de burgers bij de plannen voor een leefbare en veilige gemeente. Ze stegen resp. van een 5,6 naar een 6,1 en van een 5,7 naar een 6. Op de vraag of de gemeente doet wat ze zegt inzake de veiligheid was de beoordeling met een halve punt gestegen. Ze ging van een 5 naar een 5,5. Tot slot vonden de inwoners dat de regels in Hoogeveen duidelijk waren (6,6) en dat deze ook voldoende gehandhaafd werden. Hierop scoorde de gemeente een 5,9. Op de aanpak veiligheid en leefbaarheid scoorde Hoogeveen iets hoger (0,1 punt) dan de gemeentes van vergelijkbare omvang.

124,9

18,17

33,67 31,44 34,46 22,44 21,97 23,34

Mishandeling

Overval

Bewonerswaardering aanpak gemeente veiligheid en leefbaarheid

54,53

86,66 82,63

Vernieling Zakkenrollen

Huiselijk geweld en huisverboden

Nederland Drenthe Hoogeveen

Bron: ADmisdaadmeter

misdrijven per 1000 inwoners NLD DR HOO.xlsx

Bovenstaande grafiek laat het aantal (veelvoorkomende) misdrijven zien per 10.000 inwoners. Hierdoor is het mogelijk ze te vergelijken met landelijke en provinciale cijfers. Wat opvalt is dat Hoogeveen volgens de misdaadmeter meer te kampen heeft met vernielingen (bijna 125 vernielingen per

26

III. Staat van de economie Kernpunten • • • • • • •

De groei van het aantal bedrijven in Hoogeveen zet gestaag door. Ook kwamen er meer vestigingen bij. Alleen niet in de sector openbaar bestuur en landbouw, bosbouw, visserij, daar nam het aantal af. De werkgelegenheid blijft op een redelijk niveau. Hoewel het totale aantal fulltime banen in Hoogeveen in 2012 met 18% afnam. Vooral het aantal ZZP’ers is de laatste jaren gegroeid. Dit is ook in overeenkomst met de provinciale en landelijke groei van het aantal ZZP’ers. Het aantal werkzoekenden in Hoogeveen ligt gemiddeld hoger dan op provinciaal en landelijk niveau. Meest zorgelijk is de nieuwe stijging van de werkloosheid onder 50-plussers en de jeugdwerkloosheid. Volgens de economische monitor scoorde de Hoogeveense economie in 2012 slechter dan 2011.

In dit hoofdstuk wordt beschreven hoe de economie van Hoogeveen zich ontwikkelt. Dat begint met de omvang van de economie. Daarbij gaat het vooral om de belangrijkste branches, de bedrijvigheid en de werkgelegenheid.Vervolgens wordt de stand van de arbeidsmarkt bekeken: de beroepsbevolking, de werkloosheidscijfers en het aantal vacatures. Hierna wordt het vestigingsklimaat van de gemeente behandeld, waarbij bekeken wordt hoe bereikbaar en hoe ondernemersvriendelijk Hoogeveen bijvoorbeeld is. Tot slot wordt aan de hand van een economische totaalscore getracht na te gegaan in hoeverre Hoogeveen geraakt wordt door de economische recessie.

Omvang economie Aantal bedrijven 4500

Verloop aantal bedrijfsvestigingen in de Gemeente Hoogeveen sinds 1990

Aantal bedrijfsvestigingen per sector

4000 3500

Verloop aantal vestigingen(bedrijven) Hoogeveen sinds 2007 (abs.)

3000 2500

aantal vestigingen

2007

Landbouw, bosbouw en visserij

303

Bouwnijverheid

2000

Bron: Provinciaal Werkgelegenheids Register

448

2012

247

240

472

473

493 1071

1035

1012

1037

1052

74

73

76

76

83

Logies-, maaltijd- en drankverstrekking

123

126

126

134

142

150

Informatie en communicatie

91

97

96

107

117

117

Financiële instellingen

59

58

Verhuur van en handel in onroerend goed

42

46

Advisering, onderzoek en ov. spec. zak.… 326

367

Openbaar bestuur, overheidsdiensten en … Gezondheids- en welzijnszorg

Het aantal bedrijfsvestigingen in Hoogeveen neemt nog steeds toe. Het totaal aantal bedrijven is in de laatste twintig jaar bijna verdubbeld.

429

2011

245

71

Verhuur van roerende goederen en overige … 152

BASISBESTAND WERKGELEGENHEID BASIS PWR tbv staat van hoogeveen .xlsx

2010

298

1009

500 0

2009

295

Vervoer en opslag

Groot- en detailhandel; reparatie van auto’s

1500 1000

358

2008

Bron : pwr, bewerkt Informatiemanagment

Cultuur, sport en recreatie Overige dienstverlening

63

61

44 391

162

160

58

48

54

48

47

427

441

466

170

179

12

11

10

10

153 158

207

252

256

195 7

6 279

56

61

63

75

75

80

197

215

218

240

241

239


Bovenstaande grafiek toont het verloop van het aantal vestigingen per sector in Hoogeveen sinds 2007. In de meeste sectoren zijn de afgelopen jaren meer vestigingen bijgekomen. De sector openbaar bestuur/overheidsdienst en de sector landbouw, bosbouw en visserij en de financiële instellingen vormen daarbij een uitzondering.

27

Opvallend is wel dat het areaal niet-cultuurgrond8 in Hoogeveen sinds 2005 sterk toeneemt, in tegenstelling tot een min of meer gelijkblijven in Drenthe en Nederland.

Aantal landbouwbedrijven Verloop aantal landbouwbedrijven (index 2000=100)

100 95

Werkgelegenheid

90 85 80

Aantal landbouwbedrijven, totaal Nederland. Aantal landbouwbedrijven, totaal Drenthe

75

200

Aantal landbouwbedrijven, totaal Hoogeveen.

180

70 2000

2001

2002

2003

2004

2005

Werkzame personen (full en parttime) Hoogeveen en Drenthe (index 1984=100)

2006

2007

2008

2009

2010

160

© Centraal Bureau voor de Statistiek, Den Haag/Heerlen

140

staat van hoogeveen Lanbouwbedrijven en schaalvergroting.xlsx

120

De landbouw is in Drenthe en Hoogeveen nog altijd een belangrijke bedrijfssector. Bovenstaande grafiek laat zien dat het aantal landbouwbedrijven in Hoogeveen sinds 2000 gestaag afneemt. Dit is in lijn met Drenthe en Nederland.

100 80

Hoogeveen

60

Drenthe

40 20 0 bron: Provinciale ProvincialeWerkgelegenheids Werkgelegenheids Enquete Enquete bron: Gem. Hoogeveen HoogeveenInformatiemanagement onderzoek en statistiek Gem.

Verloop cultuurgrond (index 2000=100)


105 100

Bovenstaande grafiek toont ons het aantal werkzame personen in Hoogeveen en Drenthe vanaf 1990. Hoewel de trend in Hoogeveen en Drenthe een stijgende is, wordt de afgelopen 4 jaar een stagnatie en zelfs een daling in het aantal werkzame personen zichtbaar. Het aantal werkzame personen bevond zich in Hoogeveen in 2012 in ieder geval nog ruim boven de 25.000. Uit de Omnibusenquete 2011 bleek dat 30% van de Hoogeveners goed te spreken was over de werkgelegenheid in de gemeente, ruim 50% vond dat het redelijk gesteld was met de werkgelegenheid en 19% vond dat de werkgelegenheid er slecht tot zeer slecht voorstond. Gevraagd naar het oordeel over de werkgelegenheid in de gemeente is het niet verwonderlijk dat werkloze inwoners negatiever waren over de werkgelegenheid dan werkende inwoners. Maar liefst 41% van de werkloze respondenten gaf aan hierover slecht te spreken te zijn (zie: rapportage Omnibusenquête 2011).

95 90 85

Cultuurgrond (opp. In ha.) Nederland.

80

Cultuurgrond (opp. In ha.) Drenthe

75

Cultuurgrond (opp. In ha.) Hoogeveen.

70 2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

© Centraal Bureau voor de Statistiek, Den Haag/Heerlen

staa

t van hoogeveen Lanbouwbedrijven en schaalvergroting.xlsx

Het totale gebruik van cultuurgrond 7 lijkt door de jaren heen iets af te nemen, maar veel minder dan het aantal landbouwbedrijven. Hieruit kun je concluderen dat (ook) in de gemeente Hoogeveen sprake is van schaalvergroting in de landbouwsector. Verloop niet-cultuurgrond (index 2000=100) 240 220 200 180

Niet-cultuurgrond (opp. In ha.) Nederland (in 2000: 15187102). Niet-cultuurgrond (opp. In ha.) Drenthe (in 2000: 1576560) Niet-cultuurgrond (opp. In ha.) Hoogeveen (in 2000: 35856).

160 140 120 100 80 60 2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

© Centraal Bureau voor de Statistiek, Den Haag/Heerlen staat van hoogeveen Lanbouwbedrijven en schaalvergroting.xlsx

8

7

In de zin van de landbouwtelling worden niet meegerekend bos, tuin voor eigen gebruik, erf en dergelijke. Ook snelgroeiend hout wordt niet tot de cultuurgrond gerekend (CBS).

Cultuurgrond is grond die, blijvend dan wel tijdelijk, deel uitmaakt van het bedrijf, en in hoofdzaak bestemd is voor het voortbrengen van landbouwproducten (akkerbouw, tuinbouw, veehouderij), met inbegrip van (tijdelijk) braakland en grasland.

28

Ontwikkeling belangrijkste sectoren

Sectorontwikkeling werkgelegenheid

Verloop werkgelegenheid Gezondheids- en welzijnszorg als deel van totale werkgelegenheid.

Verloop aantal werkzame personen (totaal) Hoogeveen sinds 2007 (abs) werkzame personen totaal Landbouw, bosbouw en visserij Industrie Bouwnijverheid Groot- en detailhandel; reparatie van auto’s Vervoer en opslag Logies-, maaltijd- en drankverstrekking Informatie en communicatie Financiële instellingen Verhuur van en handel in onroerend goed Advisering, onderzoek en ov. spec. zak.… Verhuur van roerende goederen en… Openbaar bestuur, overheidsdiensten en … Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Informatiemanagement Cultuur, sport en recreatie maart 2013 Overige dienstverlening bron: pwr

2007 966 4792 2352 5026 1205 813 324 1227 170 859 952 905 1612 5265 237 477

2008 804 4920 2427 4993 1109 806 300 1225 179 995 968 961 1650 5518 227 499

2009 2010 662 762 4754 4613 2480 2427 5108 5026 1229 1144 810 830 305 314 1227 1196 172 160 1047 1048 956 990 1032 1037 1695 1653 5709 5797 242 254 502 520

2011 771 4566 2353 5174 1115 820 334 1177 154 993 941 1043 1606 5874 248 515

25% Gezondheids- en welzijnszorg Hoogeveen

2012 729 4546 2328 5110 1211 859 325 1171 146 1050 891 1034 1662 5288 251 499

Gezondheids- en welzijnszorg Drenthe

20% 19,2%

15%

17,2%

19,8%

20,5%

20,1%

19,2%

17,6%

10% 15,3%

20,9%

15,7%

15,9%

16,0%

16,7%

17,3%

18,4%

17,6%

5%

0% 2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

Bron: Provinciaal werkgelegenheids Register werkgelegenheid relatief.xlsx


Het percentage banen in de gezondheidszorg ten opzichte van alle banen in Hoogeveen ligt rond de 20%. De trend laat een stijging zien tot en met 2011, waarna in 2012 voor het eerst een daling optreedt. Dit beeld wijkt af van Drenthe waar de stijging doorloopt.

De grafiek laat de belangrijkheid zien per sector qua werkgelegenheid (full- en parttime samen). Veel werkgelegenheid vindt men bijvoorbeeld in de industrie, bouwnijverheid, de groot- en detailhandel, maar ook het onderwijs vormt een belangrijke bron van werkgelegenheid in Hoogeveen. De zorg creëert de meeste banen, in deze sector waren in 2012 maar liefst 5288 mensen werkzaam, al vindt hier wel een opvallende daling plaats. De kleinste branche blijkt die van de verhuur- en handel van onroerend goed met 146 werknemers.

Verloop werkgelegenheid Industrie als deel van totale werkgelegenheid. 20,0% Industrie Hoogeveen 18,6%

17,4%

2011 594 4430 260 160 2282 3990 903 504 294 1160 143 920 787 992 1426 3825 185 401

16,8%

16,3%

Industrie Drenthe

16,2%

16,5%

10,0% 15,3%

2007 2008 2009 2010 769 633 551 599 4691 4806 4634 4496 157 163 280 314 136 139 143 148 2280 2349 2402 2345 3983 4005 3959 3922 1003 918 944 900 504 493 495 492 291 266 269 279 1205 1205 1204 1180 156 157 146 160 776 906 952 957 759 749 745 805 952 1016 1021 889 1424 1489 1453 1406 3778 3864 3834 3787 189 177 189 200 398 412 404 396

17,6%

15,0%

Verloop aantal werkzame personen (fulltime) Hoogeveen sinds 2007 (abs.) werkzame personen fulltimers totaal Landbouw, bosbouw en visserij Industrie Prod./Distrib./Handel in elekt., aardgas, … Winning/Distr. v. water; afval-… Bouwnijverheid Groot- en detailhandel; reparatie van auto’s Vervoer en opslag Logies-, maaltijd- en drankverstrekking Informatie en communicatie Financiële instellingen Verhuur van en handel in onroerend goed Advisering, onderzoek en ov. spec. zak.… Verhuur van roerend goed en overige zak. … Openb. bestuur, overh.diensten en verpl. … Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Informatiemanagement Cultuur, sport en recreatie maart 2013 Overige dienstverlening bron: pwr

18,5%

14,8%

14,5%

14,2%

13,3%

12,7%

12,6%

12,5%

5,0%

2012 544 4412 273 156 2265 3913 986 520 287 1154 134 973 737 1022 1471 3364 179 410

0,0% 2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

Bron: Provinciaal werkgelegenheids Register werkgelegenheid relatief.xlsx

Hierboven wordt hetzelfde plaatje van de industrie gegeven. Hoewel absoluut de industrie een grote werkgever is, is het aandeel van deze sector in de totale werkgelegenheid afgenomen. Inmiddels lijkt aan deze daling in 2012 een einde te zijn gekomen. De absolute terugloop in banen is in 2012 gestopt en de andere sectoren, met name de zorg, hebben over de gehele linie slechter gepresteerd.

2012-12-19 Vestigingen en banen 12 uur of meer per sector per gemeente 2011-2012.xlsx

In de periode 2007-2012 is het aantal fulltime banen (12 uur of meer) in een groot aantal sectoren afgenomen. Opvallend is dat van alle bovenstaande sectoren in de zorg de afname het grootst was (meer dan 12%). In de sector vervoer en opslag zijn de meeste fulltime banen bijgekomen (meer dan 9% groei). Ook het aantal banen in de sector logies, maaltijd en drankverstrekking is gegroeid met ongeveer 3%. In de landbouw, bosbouw en visserij ging zo’n 8,5% van de voltijdsbanen verloren. In totaal nam het aantal fulltime banen tussen 2011 en 2012 af met zo’n 457. Dat komt neer op een percentage van 18%. 29

Arbeidsmarkt

Aandeel banen in de vrijetijdssector Hoogeveen sinds 2000

Potentiële beroepsbevolking

10,0% 9,0% 8,0%

Potentiele beroepsbevolking (inwoners 15-64 jaar) : 35.100

7,0% 6,0%

Beroepsbevolking : 21.500 (61%)

5,0% 4,0%

Werkloze beroepsbevolking: 1500 (4%)

totaal werkzaam in Hoogeveen: 27.5583

3,0% 2,0%

Fulltime 22.819 3 (83%)

1,0% Parttime

0,0%

Niet Werkzame Werkzoekenden (dec. 2012: 3.038)4

4.7393 (17%) scholier / student basisreg. (>18 jaar) 2 (3% totale bevolking)

Bron: Provinciaal Werkgelegenheids Register 2013-03-05 Banen in de vrijetijdssector 2000-2012.xlsxBron:

werkt in eigen huishouding (12% totale bevolking)2

Een belangrijke groeisector is de zgn. vrijetijdssector. De vrije tijdsector bestaat uit toeristische vakanties, vaste standplaatsvakanties en uitstapjes en ook zakelijk bezoek. Uitstapjes bestaan uit activiteiten langer dan 2 uur op het gebied van buitenrecreatie, watersport , bezoek attracties, bezoek evenementen, cultuur en uitgaan 9. Het aandeel in de werkgelegenheid is de afgelopen 12 jaar gegroeid van bijna 8% naar bijna 9,5%. (Zie ook het kopje toerisme en recreatie in het volgende hoofdstuk).

Arbeidsongeschikt: 3.000 -WAO: 1460 -Wajong: 1040 -WAZ: 80 -IVA: 130 -WGA: 380

gepensioneerd/ vervr. uitg. <65) (27% totale bevolking)2

Bron: CBS (2012 4e kwartaal), tenzij aangegevenOmnibusenquête (2), PWR (totaal werkzaam in Hoogeveen) (3) of (4): Gemeente Hoogeveen Werkplein marap Sociale Dienst, en UWV Format Flevoland 2.0

Werkloosheidspercentage Het werkloosheidspercentage staat in Hoogeveen op 14% (stand februari 2013). Dat percentage ligt hoger dan het Drentse (10%) en ook het landelijk gemiddelde (8%). 140

ZZP’ers

180 170 160 150 140 130 120 110 100 90 80

Niet beheorende tot de beroepsbevolking: 12.100 (34%)

Verloop Niet Werkend Werkzoekenden Nederland, Drenthe en Hoogeveen (geïndexeerd januari 2007 = 100)

120 100

Aantal bedrijfsvestigingen in Drenthe en Hoogeveen met maximaal 1 werkzame persoon (index 2007=100) (excl. landbouw)

80 60 40

index Hoogeveen index Drenthe

20

Hoogeveen abs. januari 2007 = 2584 Drenthe abs. januari 2007 = 19893

0

Totaal Nederland Totaal Drenthe Totaal Hoogeveen

Bron CWI; bewerkt gem. Hoogeveen, Informatiemanagement, maart 2013 BASISBESTAND WERKLOOSHEID NIEUW NWW tbv DE STAAT HGV.xlsx

2007

2008

2009

2010

2011

Bovenstaande grafiek laat de ontwikkeling zien van het aantal werkloze inwoners op zoek naar werk (Niet Werkende Werkzoekenden (NNW’ers). In Hoogeveen is de situatie ongunstiger dan provinciaal en landelijk. De trend is op alle niveaus gelijk. Ondanks de op- en neergaande bewegingen sinds 2007 zien we overal een forse toename aan het eind van 2012.

2012

bron:PWR (Provinciale Werkgelegenheids Register) zzp 1 werkzame persoon sinds 2007 per sbi.xlsx

Opvallend is de sterke stijging onder de Zelfstandigen Zonder Personeel (ZZP’ers). In 2012 werd een recordaantal van 1902 ZZP’ers bereikt, een stijging van 54% over de afgelopen 5 jaar. Eenzelfde ontwikkeling zien we Drenthebreed. 9

Zie: http://www.zhbt.nl/kennis/standaard.php?searchresult=1&s string=vrije+tijdssector#wb_section_214

30

Verloop Niet Werkende Werkzoekenden 50-65 jarigen (index 01-2007=100)

160

Werkloosheid 15-27 en 50-65 jaar

140 120

1800 1600 1400

Verloop Niet Werkende Werkzoekenden Hoogeveen (absoluut)

100 80

15-27 jaar Hoogeveen 27 -50 jaar Hoogeveen

60

50-65 jaar Hoogeveen

40

1200

20

1000


0

800

50-65 jaar Hoogeveen 50-65 jaar Drenthe 50-65 jaar Nederland

600 400

Bron CWI; bewerkt gem. Hoogeveen, Informatiemanagement, maart 2013

200

BASISBESTAND WERKLOOSHEID NIEUW NWW tbv DE STAAT HGV.xlsx

0

De grafiek die de werkloosheid onder oudere werknemers (50-plussers) weergeeft, heeft een constanter en minder grillig verloop dan die van de jeugdwerkloosheid. Geen enorme stijgingen, maar ook geen spectaculaire dalingen, behalve dan de stijging van de afgelopen maanden. Ook hier valt op dat Hoogeveen gemiddeld een hogere werkloosheid onder 50-plussers heeft dan de provincie en Nederland. Opvallend is weer de sterke stijging aan het eind van 2012. De werkloosheid onder 50-plussers in Hoogeveen nam toen met bijna 20% toe. Ook de werkloosheid onder 50plussers in de rest van de provincie steeg in dezelfde mate. In Nederland beperkte de stijging zich tot ongeveer de helft van dit percentage.


Bovenstaande grafiek laat goed uitkomen dat er meer ouderen werkeloos zijn dan jongeren. Maar ook dat beide aan het stijgen zijn aan het eind van 2012. 160

Verloop Niet Werkende Werkzoekenden 15-27 jarigen (index 01-2007=100)

140 120 100 80 60 40 20


15-27 jaar Hoogeveen 15-27 jaar Drenthe 15-27 jaar Nederland

Openstaande en ingediende vacatures

0

Verloop ingediende en openstaande vacatures in oogeveen 350


300

openstaande vacatures ingediende vacatures

aantal igediende en openstaande vacatures

Bovenstaande grafiek toont de trendmatige ontwikkeling van de jeugdwerkloosheid in Hoogeveen, afgezet tegen die van de provincie en Nederland. De ontwikkelingen lopen vrijwel parallel. Ook hier zien we weer de piek begin 2010, waarna een daling heeft ingezet tot onder het niveau van januari 2007, waarna medio 2012 weer sprake is van een forse toename. Hoogeveen staat dus niet op zichzelf als het om een toenemende stijging van de jeugdwerkloosheid gaat.

250

200

150

100

50

0

Bron: UWV, bewerkt: Informatiemanagement (mei 2013) Barometer Kredietcrisis.xlsx

Bovenstaande grafiek laat het aantal ingediende en openstaande vacatures zien. Dit zegt iets over de aanbodkant van de arbeidsmarkt van Hoogeveen. Het ligt voor de hand dat beide ontwikkelingen parallel lopen, zoals de figuur laat zien. Hoewel grillig, ligt het gemiddeld aantal ingediende vacatures op 100 per maand. Het aantal openstaande vacatures ligt rond de 175. Er is dus sprake van een zekere dynamiek op de arbeidsmarkt.

31

Pendel: banen ingevuld door niet-inwoners

Kantoren

In 2009 bestond de Hoogeveense economie uit ongeveer 27.600 banen. Bijna de helft daarvan werd bezet door inwoners van de gemeente zelf. De andere helft van de banen werd dus opgevuld door inwoners uit andere gemeenten (Pendelonderzoek, CBS 2009).

Ontwikkeling kantoren-voorraad Hoogeveen 72.000 70.000 68.000 66.000

Vestigingsklimaat

64.000 62.000

Knooppunt Hoogeveen

60.000 58.000

Hoogeveen ligt bij het gelijknamige Knooppunt Hoogeveen van de autosnelwegen A28 (naar het westen en noorden) en A37 (naar het oosten) en de autoweg N48 (naar het zuiden). Hoogeveen heeft een aantal op- en afritten op deze snelwegen. De positie van Hoogeveen ten opzichte van overige naburige- en interprovinciale kernen is strategisch gezien goed. Door haar directe verbinding naar het zuiden naar Overijssel (Ommen, Dedemsvaart, Zwolle), en in noordelijkeoostelijke richting Assen, Groningen, Emmen, Leeuwarden, vormt de kern een knooppunt voor de hele regio. Hoogeveen ligt aan de spoorlijn ZwolleGroningen (zie ook Fysieke Staat van Hoogeveen).

56.000 54.000 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 bron: drs R.L. Bak Property Research kantorenvoorraadontwikkeling Hoogeveen.xlsx

Bovenstaande grafiek toont de ontwikkeling van de kantorenvoorraad in Hoogeveen in m². In 2012 stond de absolute voorraad op 70.795 m². Ten opzichte van 2002 een stijging van 18%. De laatste jaren lijkt de groei eruit te zijn.

Bedrijventerreinen Verloop verkoop bedrijventerreinen (m2)

Parkeergelegenheid binnenstad 160000

140000

Het stadsplein in de kern Hoogeveen wordt omsloten door een parkeerroute. Het centrum telt in zijn totaliteit 2560 parkeerplaatsen. Hiervan zijn 1951 betaalde plaatsen voor langparkeren, 91 plaatsen kortparkeren tot 1 uur, 106 betaalde plaatsen kortparkeren tot 2 uur, 118 betaalde plaatsen kortparkeren tot 3 uur, 78 plaatsen ‘blauwe zones (gehandicaptenparkeerplaats)’ en 216 gratis parkeerplaatsen (Parkeernota Hoogeveen 2011).

120000

100000

80000

60000

40000 verkopen bedrijventerrein in M2.

20000

0 1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

Bron: Gem. Hoogeveen Ontwikkeling en Grondbedrijf

2009

2010

2011

2012

bewerkt: Informatiemanagement (februari 2013)

Barometer Kredietcrisis.xlsx

Hoogeveen is de tweede gemeente in Drenthe als het gaat om de grote van het totaal oppervlakte aan bedrijventerreinen. Ondanks het tamelijk grillige verloop in het aantal verkochte vierkante meters, kunnen we over de betrokken periode een neergaande trend ontwaren met een nieuw dieptepunt in 2012.

32

Vraag 16: "Wilt u met een rapportcijfer aangeven wat u vindt van de gehele gemeente Hoogeveen als woonplaats ?"

Focus op talentontwikkeling

7,4 7,3 7,2 7,1

100%

Aandeel Niet Werkende Werkzoekenden Hoogeveen naar opleiding

90% 80% 70% 60%

6,8

Hbo/bachelor

6,7

MBO-4

6,6

MBO-3

6,5

50%

MBO-2

40%

MBO-algemeen

30%

MBO-1

20%

Havo/VWO

10%

VMBO

0%

7 6,9

WO/master

Hoogeveen Centrum Hoogeveen om Centrum Hoogeveen de Weide

6,4

Hoogeveense dorpen

6,3 6,2

Hoogeveen totaal

Hoogeveen Centrum

2004 7

2005 7,12

2006 6,97

2007 6,88

2008 6,87

2009 7,00

2011 7,16

Hoogeveen om Centrum

6,98

7,10

6,89

7,02

6,84

7,00

7,21

Hoogeveen de Weide

6,93

7,00

6,9

7,20

6,96

7,08

7,27

Hoogeveense dorpen

6,73

6,87

6,78

6,86

6,65

6,62

7,01

Hoogeveen totaal

6,86

6,98

6,87

7,00

6,83

6,93

7,17

Basisonderwijs

bron: Omnibusenquête 2011 Beleidscontrol, gemeente Hoogeveen 01A Omnibus vragen 16 en stellingen 2009 tbv presentatie 2011 gereed tbv staat hgv.xlsx

Uit de bovenstaande grafiek blijkt dat de waardering voor Hoogeveen als woonplaats door alle inwoners in 2011 uitgedrukt in een rapportcijfer zo rond een 7 ligt. En bijna 90% van de Hoogeveners zegt dat zij positief over hun eigen gemeente denken. Wat opvalt is dat na een aanvankelijke daling van de waardering, de inwoners van de dorpen ook weer flink positiever zijn geworden over de gemeente als woonplaats.


Van het totaal aantal Niet Werkend Werkzoekenden in Hoogeveen heeft 50% alleen basisonderwijs of vmbo.

8,0

Rapportcijfer eigen woning en woonomgeving in Hoogeveen

7,8 7,5 7,3 7,0 6,8 6,5 6,3 6,0 5,8 5,5

eigen woning

eigen woonomgeving

Hoogeveen als plaats om te wonen

5,3 5,0

1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2011 2012 Bron: Omnibusenquête

tbv staat hgv Jaarverslag 2010 programma 1 ONTWIKKELT.xlsx

Bovenstaande laat zien dat procentueel gezien de werkloosheid onder de lager opgeleiden in Hoogeveen hoger is dan in Drenthe.

Deze positieve beoordeling zien we ook in het rapportcijfer voor de eigen woning en woonomgeving. Bovenstaande grafiek toont de hoge waardering voor het eigen huis, maar ook de woonomgeving. Sinds 2005 zijn Hoogeveners ook positiever over de gemeente als woonplaats (Smederijenquete). Het feit dat Hoogeveners positief zijn over hun gemeente helpt mee een goed imago en meer aantrekkelijkheid voor de gemeente te genereren. Een prettige omgeving om in te wonen, werken en recreëren (zie hierna ook hoofdstuk 4: de staat van de fysieke omgeving) kan een aanzuigende werking op bedrijven en personen hebben.

Waardering gemeente als woonplaats

Stand van de economie

werkloosheid duur opleiding.xlsx

33

Totaalscore Hoogeveense economie 4

4

4

4

3 2 1

1 0

0

2

2

1

2 1

0

0

0

0

0

1

0

1

0 0

-1

-1 -2

-2

-2

-3 -4

-4 -4

-4

-4

-2 -4 -4

-5

-2

-2

-2 -3

gemiddeld 2009 (-2) -6

-4

totaalscore -5

gemiddeld 2010 (-0,3) gemiddeld 2011 (0) gemiddeld 2012 (-1)

Bron: Economische monitor, gemeente Hoogeveen

De bovenstaande totaalscore geeft een aardig beeld van de stand van de Hoogeveense economie aan de hand van een aantal geselecteerde indicatoren. Die indicatoren zijn onderverdeeld in de hoofdthema’s: werkgelegenheid, de huizenmarkt en de sociale cohesie. Per indicator wordt gekeken naar het verloop ten opzichte van de maand ervoor en of het een positieve, negatieve dan wel neutrale invloed heeft op de economische situatie. Alle invloeden worden vervolgens bij elkaar opgeteld en zo ontstaat er een totaalscore voor de lokale economie. Alle indicatoren tellen even zwaar mee en positieve en negatieve invloeden worden dus tegen elkaar weggestreept. Afgaande op de grafiek, zien we vooral veel op- en neerwaartse bewegingen in de economische toestand van Hoogeveen. De algehele trend tussen 2009 en halverwege 2012 is er een van voorzichtige opleving van de economie. Daarna zien we echter toch weer een negatieve tendens: in september 2012 werd weer een dieptepunt bereikt. Die zorgde ervoor dat de gemiddelde score van de Hoogeveense economie in 2012 lager uitviel dan die van 2011.

34

IV.

Staat fysieke omgeving

Kernpunten • • • • • •

Hoogeveen is een middelgrote gemeente en bestaat uit een stedelijke kern en een landelijk gebied waarin een tiental dorpen gelegen zijn. Hoogeveen neemt qua verstedelijking weliswaar toe in vergelijking met Drenthe, maar landelijk gezien is dit bescheiden. Hoogeveen ligt strategisch op belangrijke verkeersaders; ligt aan het spoor en heeft zelfs een eigen vliegveld. De inwoners zijn over het algmeen ruimvoldoende tevreden met hun huis. De waardering voor voorzieningen als de zorg, de buurthuizen en culturele voorzieningen is de laatste tijd wat afgenomen. De waardering voor het centrum van Hoogeveen is gestegen. Ook de sportvoorzieningen in de gemeente worden ruimvoldoende gewaardeerd.

In dit hoofdstuk gaat het om de fysieke Staat van Hoogeveen. In het eerste gedeelte gaat het onder andere om de ligging, het wonen, de woningmarkt en de verhuisgeneigdheid. Daarna volgen de woonomgeving en de staat van de beschikbare voorzieningen in de gemeente. Hoe staan het onderwijs, het cultuuraanbod, en bijvoorbeeld het onderhoud van de groenvoorziening ervoor volgens de inwoners? Tot slot zal het onderwerp duurzaamheid behandeld worden. Hieronder vallen milieuzaken zoals de CO ₂ -uitstoot, de waterhuishouding, de luchtkwaliteit en de afvalverwerking. Tevens wordt nagegaan hoe duurzaam de gemeente en haar inwoners zijn ingesteld. Bovenstaande figuur geeft ons een grafisch overzicht van de verschillende kernen van de gemeente Hoogeveen. De gemeente ligt in het zuiden van de provincie Drenthe. In het midden ligt de kern Hoogeveen. Daaromheen het landelijk gebied met in het noorden de dorpen Fluitenberg, Pesse en Stuifzand. Ten oosten van de kern liggen de dorpen Tiendeveen, Nieuweroord en Noordscheschut. In het zuid-oosten de dorpen Hollandscheveld, Zuideropaande/Nieuw Moscou, Elim en Nieuwlande.

Topografie

Kaart kern Hoogeveen

Bron: woonvisie gemeente Hoogeveen

Bron: Wikipedia

35

Op bovenstaande kaart is de kern Hoogeveen uitgelicht: het centrum en de buurten en wijken, het industriegebied en bedrijventerreinen daaromheen. Linksonder is het ‘knooppunt Hoogeveen’ te zien waar de A28 (van zuid naar noord) en de A37 (west naar oost) samenkomen. Ook is de Hoogeveensche Vaart goed zichtbaar. Die loopt ten zuiden van de kern, dwars door de buurten Schutlanden-Erflanden (links, bij het knooppunt) en het oostelijker gelegen Wolfsbos. Het lichtgroene rechthoekige vlak rechtsboven de stedelijke kern is het Vliegveld Hoogeveen en wordt gebruikt voor de recreatieve luchtvaart. Tevens zijn de dorpen Fluitenberg in het noorden langs de A28 en Hollandscheveld in het zuidoosten zichtbaar. Hoogeveen ligt aan de spoorlijn Groningen-Zwolle (linksboven in het kaartje, grens kern).

Inwoners naar stedelijkheidsklasse (Nederland) 4100000 Zeer sterk stedelijk

3900000

Sterk stedelijk Matig stedelijk

3700000

Weinig stedelijk Niet stedelijk

3500000 3300000 3100000 2900000 2700000 2500000 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Bron: CBS _Kerncijfers_cbs woz verstedelijking wondichtheid ed.xlsx

Grondgebruik

Inwoners naar stedelijkheidsklasse (Drenthe) 300000

De gemeente Hoogeveen heeft een oppervlakte van ongeveer 129,25 km2. Met het eerder genoemde inwonersaantal van bijna 55.000 inwoners betekent dat de gemeente een bevolkingsdichtheid van ongeveer 430 per km2 heeft. Zoals eerder gezegd behoren er ook tien dorpen tot de gemeente, samen met het tussenliggende buitengebied. De dorpen zijn te verdelen in drie groepen. Pesse, Fluitenberg en Stuifzand behoren tot de zanddorpen. Noordscheschut, Nieuweroord en Tiendeveen zijn kanaaldorpen gelegen langs de Verlengde Hoogeveense Vaart en tot slot zijn er nog de zuidelijker gelegen velddorpen Hollandscheveld, Elim, Nieuwlande en Zuideropgaande/Nieuw-Moscou. Sommige van deze dorpen zijn wat groter van omvang en hebben eigen voorzieningen. Naast deze dorpen en buitengebied, heeft de kern Hoogeveen ook een belangrijke regiofunctie voor inwoners van omliggende gemeenten, zoals de Wolden, Westerveld, Midden-Drenthe en Coevorden.

250000 Zeer sterk stedelijk

200000

Sterk stedelijk Matig stedelijk Weinig stedelijk

150000

Niet stedelijk

100000

50000

0 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Bron: CBS _Kerncijfers_cbs woz verstedelijking wondichtheid ed.xlsx

Inwoners naar stedelijkheidsklasse (Hoogeveen) 20000 18000 16000 14000 12000

Stedelijkheid Hoogeveen

10000 8000 6000 4000

Zeer sterk stedelijk Sterk stedelijk Matig stedelijk Weinig stedelijk

2000

Niet stedelijk

0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Bron: CBS Regionale_Kerncijfers_cbs woz verstedelijking wondichtheid ed.xlsx

Ten opzichte van heel Drenthe is in Hoogeveen de laatste jaren de verstedelijking toegenomen. Vergelijken we dit met het landelijke beeld dan valt deze ontwikkeling in het niet. 36

Wonen Woningvoorraad

Bovenstaand schema toont de woningvoorraad van de gemeente Hoogeveen op basis van een aantal kenmerken. In 2011 bestond de woningvoorraad van Hoogeveen uit 23.000 woningen. 90% van de woningen is naoorlogs en 80% is een eengezinswoning. De verhouding in de gemeente ligt ongeveer op 65% koophuizen en 35% huurhuizen.

37

positief over de staat van hun woning. Om het centrum en de industriegebieden is de waardering voor de eigen woning het minst positief.

Bovenstaand kaartje geeft inzicht in de verhouding huur/koop over de diverse wijken van Hoogeveen. Hoe blauwer hoe hoger de concentratie huurwoningen. In Nieuwlande staan relatief gezien de meeste koopwoningen; 96% van de woningen daar is een koopwoning. In Venesluis staan de meeste huurwoningen, daar is 62% van de woningen een huurwoning. Erflanden is nog een wijk in wording; de meeste huizen daar zijn dan ook na 2000 gebouwd.

Verhuisgeneigdheid Gemiddeld aantal jaren dat men in het gebied woont. Nieuw-Moscou Stuifzand Hollandscheveld Lintbebouwing Alteveer Nieuwlande Noordscheschut Venesluis Nieuweroord Zeeheldenbuurt Fluitenberg Wolfsbos Tiendeveen Krakeel Oranjebuurt/Noord Totaal gemiddelde Zuid Verzetsbuurt Schoonvelde-west Westersluis Schoonvelde-oost Baanderhoek Kattouw/Schutlanden Kinh./Steenb.w/Trasselt/deel Nijstad Erlanden/deel Nijstad

WOZ-waarde Verloop gemiddelde WOZ-waarde sinds 1998 250

woz-waarde X 1.000 euro Nederland woz-waarde X 1.000 euro Drenthe woz-waarde X 1.000 euro Hoogeveen

200

150

100

50

32,4 31,9 31,6 30,2 26,3 26,3 26,3 25,3 24,4 24,3 23,9 23,8 22,2 21,9 21,6 20,6 20,2 20,1 19,6 18,2

gemiddeld in jaren

17,0 16,7 16,5 8,0

0

10 jaren.

20

30

40

Bron: Smederijenenquete 2012

De honkvastheid blijkt het grootst in de dorpen.

0 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Bron: CBS

100%

De daling van de huizenprijzen in Hoogeveen sinds het begin van de economische crisis vindt ook zijn weerslag in hun WOZ-waarde.

Bent u van plan om op korte termijn te verhuizen?

75% 50%

Waardering eigen woning

Ja Nee

25% 0%

Bron: Smederijenenquête 2012

Dat Hoogeveners steeds meer tevreden zijn met hun huis blijkt ook wel uit bovenstaande grafiek. Bijna 85% van de Hoogeveners heeft geen behoefte te verhuizen. De verhuisgeneigdheid is om het Centrum iets hoger en in de Weide iets lager. De waardering voor de eigen woning is sinds 2007 gestegen met ongeveer 5%. Bijna 90% van de inwoners gaf destijds aan zijn woning als ‘goed, tot zeer goed’ te betitelen. Hoogeveners in de Weide zijn het meest 38

Tabel 3: Verhuisbewegingen huishoudens (woningen) in Hoogeveen Aantal vertrokken huishoudens Aantal ingestroomde huishoudens Instroom minus uitstroom huishoudens Interne migratie huishoudens Totaal aantal verhuisde huishoudens % totale woningvoorraad

Bron: Ontwikkeling en grondbedrijf

2001

2002

481 # 361 # #

570 # 330 # #

2003 329 427 98 306 1062 4,94%

2004 334 425 91 348 1107 5,13%

2005 400 394 -6 372 1166 5,33%

2006 406 436 30 363 1205 5,46%

2007

2008

424 # #

369 # #

# niet te bepalen op grond van ontbrekende gegevens.

Onderstaande tabel geeft inzicht in de migratiestromen van (hoofden van) huishoudens, wat gelijk gesteld kan worden aan het aantal woningwissels. Op basis van de beschikbare gegevens over de periode 2003-2006 zien we een toename van het aantal verhuisbewegingen en

dat per saldo een instroom van huishoudens plaatsvindt van gemiddeld 53. De interne migratie bedraagt in de periode 2001-2008 gemiddeld 359 en lijkt in deze periode iets toe te nemen.

Woningmarkt

Woonomgeving Waardering woonomgeving

Aantal te koop staande woningen in de Gemeente Hoogeveen 900

800

700

600

500

400

300

200

100

0

bron: www.huizenzoeker.nl/woningmarkt/ Barometer Kredietcrisis.xlsx

Ook in Hoogeveen heeft de woningmarkt het zwaar. Bovenstaande grafiek toont dat het aantal te koop staande huizen de afgelopen vijf jaar fors is gestegen. Stonden er in 2008 nog ongeveer 470 huizen te koop, eind 2012 was dit gestegen naar rond de 780, een stijging van ongeveer 60%.

Bron: Smederijenenquête 2012

Dit kaartje van de gemeente geeft de algemene waardering voor de woonomgeving weer. Deze is gebaseerd op een cijfer. De groene kleur betekent een waardering tussen de 6,8 en de 7,1, de inwoners zijn daar ruimvoldoende tevreden. Donkerblauw betekent een waardering tussen de 8,0 en de 9,0. De inwoners zijn daar dus zeer tevreden. Wit betekent dat er geen of niet genoeg gegevens beschikbaar zijn.

Verloop gemiddelde vraagprijs woningen in de Gemeente Hoogeveen 2100

2050

2000

1950

Groen en grijs

1900

Positief is ook dat de Hoogeveners ruimvoldoende tevreden zijn over het onderhoud van de publieke ruimte. Dat zien we bijvoorbeeld terug in de stijgende waardering voor het onderhoud van de wegen, het schoonhouden van de straten en de pleinen en het onderhoud van de groenvoorziening (Omnibusenquête)

1850

1800

1750

bron: www.huizenzoeker.nl/ bewerkt: Informatiemanagement (februari 2013) Barometer Kredietcrisis.xlsx

Onder invloed van de dalende verkopen dalen ook in Hoogeveen de prijzen van de woningen. In de periode sept. 2008-april 2013 met 8%. 39

‘goed tot zeer goed’ komen inmiddels uit op een totaal van 70%. Dat is een toename van ruim 16% ten opzichte van 2007.

Waardering onderhoud groen en grijs

8,0 7,8 7,5 7,3

Voorzieningen zorg en welzijn

7,0 6,8 6,5

Waardering zorgvoorzieningen

6,3 6,0 5,8

hoeveelheid groenvoorzieningen in wijk/dorp onderhoud groenvoorzieningen in wijk/dorp onderhoud wegen, fietspaden en trottoirs in wijk/dorp schoonhouden straten in wijk/dorp speelvoorzieningen voor kinderen in wijk/dorp

5,5 5,3 5,0

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

Waardering gezondheidvoorzieningen in Hoogeveen

2009

79,0% 82,3% 84,2% 79,3%

goed tot zeer goed

2011

14,8% 13,1% 12,1% 13,1%

Bron: Omnibusenquête

gaat wel

tbv staat hgv Jaarverslag 2010 programma 1 ONTWIKKELT.xlsx

De waardering voor de hoeveelheid groen in wijk of dorp bedraagt al jaren een ruime 7 en lijkt de laatste jaren wat toe te nemen. Het onderhoud van de groenvoorzieningen ligt een klein punt lager. Ondanks de op- en neergaande lijn in de waardering door de jaren heen, vertoont het toch een licht stijgende trend. Hetzelfde beeld toont het onderhoud van wegen, fietspaden en trottoirs: van een 6 in 2007 gestegen naar een 6,4 in 2011. De afname in de waardering voor het schoonhouden van de straten in de periode 2003-8 is sindsdien weer rechtgetrokken. De speelvoorzieningen in wijken en buurten worden na jaren van daling weer beter gewaardeerd en staan weer op een 6,5.

meting 2007

1,8% 1,3% 0,5% 1,5%

slecht tot zeer slecht

meting 2008 meting 2009 meting 2011

4,3% 3,3% 3,3% 6,0%


0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

bron: Omnibusenquête Beleidscontrol, gemeente Hoogeveen 02 Omnibus vraag 17en 18 dienstverlening 2007 2008 en 2009 2011 grof.xlsx

De waardering voor de zorgvoorzieningen in Hoogeveen nam na twee jaren van stijging in 2011 weer iets af en staat (weer) op 79%. Specifiek gevraagd naar de zorg in wijk of dorp in de vorm van huisartsenhulp en thuiszorg kreeg deze zorg als rapportcijfer een 7,2 van de inwoners (Smederijenquete).

Welzijnsvoorzieningen

Verkeersveiligheid en openbaar vervoer Waardering welzijn

8,0

activiteiten voor jongeren in wijk/dorp ontmoetingsgelegenheden in wijk/dorp activiteiten voor ouderen in wijk/dorp welzijnsvoorzieningen in Hoogeveen (buurthuis/jongerencentrum) ontmoetingsplaatsen jongeren in wijk/dorp

7,8

In 2011 was het rapportcijfer van inwoners voor de verkeersveiligheid een 6,7, iets hoger dan de 6,5 in 2009. De waardering voor het openbaar vervoer is nauwelijks veranderd. Deze bleef stabiel op een 6,6 (Omnibusenquête).

7,5 7,3 7,0 6,8 6,5 6,3 6,0 5,8 5,5

Fietsvriendelijkheid

5,3 5,0

1999

2000

2001

Waardering fietsvriendelijkheid in Hoogeveen

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2011

Bron: Omnibusenquête tbv staat hgv Jaarverslag 2010 programma 1 ONTWIKKELT.xlsx

53,5% 56,5% 61,3%

goed tot zeer goed

Bovenstaande grafiek toont ons de rapportcijfers die gegeven worden voor verschillende voorzieningen ter verbetering van het welzijn van de burgers. Duidelijk wordt dat alle voorzieningen als voldoende beoordeeld worden. De jongerenactiviteiten scoren lager. Lange tijd werden ze als onder de maat beoordeeld, maar sinds 2006 zijn ze duidelijk in de waardering gestegen en staan nu op een voldoende. De waardering voor activiteiten voor ouderen is sinds 2000 licht gestegen. De algemene waardering voor ontmoetingsplaatsen is in de getoonde periode licht toegenomen. Vraagt men naar de waardering voor specifieke

70,4% 31,8% 31,8% 27,9%

gaat wel

meting 2007 meting 2008

21,2%


meting 2009

9,2% 7,8% 6,7% 4,9%

meting 2011

5,5% 3,9% 4,1% 3,5%


0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

bron: Omnibusenquête Beleidscontrol, gemeente Hoogeveen 02 Omnibus vraag 17en 18 dienstverlening 2007 2008 en 2009 2011 grof.xlsx

We kunnen stellen dat de Hoogeveners hun gemeente steeds fietsvriendelijker zijn gaan vinden. De scores 40

ontmoetingsplaatsen voor jongeren dan scoort die bijna een punt lager dan voor ouderen (5,6 resp. 6,5).

Vrijetijdsvoorzieningen Sportvoorzieningen

Waardering jongerencentrum

Waardering kwaliteit activiteiten en voorzieningen 8,00

Waardering welzijnsvoorzieningen (buurthuis-jongerencentrum (exclusief weet niet geen mening)

7,00

50,6%

6,00

52,3% goed tot zeer goed

57,3%

5,00

50,6%

meting 2007

39,5% gaat wel

4,00

meting 2008

40,0%

3,00

meting 2009

37,0%

meting 2011

36,9%

2,00

9,9%

1,00

7,7% slecht tot zeer slecht

5,6%

0,00

12,5% 0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

sportvoorzieningen in Hoogeveen

100%

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2011

7,00

7,35

7,11

7,24

7,28

7,23

7,27

7,25

7,26

7,19

7,26

7,33

bron: Omnibusenquête Beleidscontrol, gemeente Hoogeveen

bron: Omnibus-enquete bron: Omnibus-enquete Gem. Hoogeveen Informatiemanagement Gem. Hoogeveen onderzoek en statistiek

02 Omnibus vraag 17en 18 dienstverlening 2007 2008 en 2009 2011 grof.xlsx


Het aantal inwoners dat de kwaliteit van het jongerencentrum als ‘goed tot zeer goed’ betitelden, schommelt tussen 2007-11 tussen 51 en 57%. Enige aandacht verdient de toename van 6% bij de waardering ‘slecht tot zeer slecht’ in het laatste jaar.

De sportvoorzieningen in Hoogeveen worden al sinds 2000 met een score van boven de 7 ruimvoldoende beoordeeld.

Culturele voorzieningen

Onderwijsvoorzieningen

Tevredenheid inwoners over sport en cultuur

8

In 2011 vond een ruime 84% van de inwoners met kinderen de onderwijsvoorzieningen in Hoogeveen ‘goed tot zeer goed’. Ongeveer 14% vindt het wel gaan en slechts 1,5% betitelt het onderwijs als ‘slecht tot zeer slecht’. Wat opvalt is dat mensen met kinderen het onderwijs positiever beoordelen dan mensen zonder kinderen. Van de inwoners zonder kinderen is er maar een krappe meerderheid die de onderwijsvoorzieningen positief beoordeelt. Bijna 38% van hen vindt de onderwijsvoorzieningen zelfs ‘slecht tot zeer slecht’ (Omnibusenquete).

7

6

5

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

Gemiddeld cijfer cultuur

cultureel centrum De Tamboer

cultureel centrum het Podium

evenementen in het Centrum

2011

Bron: Omnibusenquête Sttat van Hgv tbv Jaarverslag 2010 programma 6 ONTSPANT.xlsx

Enkele jaren geleden scoorde Cultureel centrum de Tamboer duidelijk hoger dan cultureel centrum Het Podium. Inmiddels scoren beide voorzieningen rond de 7. De waardering voor evenementen in het centrum kent na een laagste score in 2006 een stijgende lijn.

41

Recreatie en toerisme

dip in 2006, sinds 2003 goed doorzet (+0,8). In 2012 is Hoogeveen uitgeroepen tot ‘Beste Binnenstad’.

Aantal dagtochten naar gemeente (x1000)

Fysieke duurzaamheid CO₂-neutraliteit

Bron: www.co2monitoring.nl

Bron: CBS, uit: “Toerisme in Drenthe verdient meer, de economische betekenis van toerisme en recreatie in Drenthe, Ecorys, november 2012.

De totale CO₂-emissie in Hoogeveen in 2007 bedroeg bijna 500 kiloton. Ruim de helft daarvan kwam voor rekening van bedrijven (inclusief de gemeentelijke organisatie) een kwart was afkomstig van huishoudens, 20% van verkeer en transport, en 5% van de Hoogeveense veestapel.

In 2011 kwamen ongeveer 150.000 toeristen voor één of meerdere nachten naar Hoogeveen. Het overgrote deel van de toeristen dat Hoogeveen aandoet is echter dagtoerist. In 2011 lag het aantal dagtoeristen op 2,2 miljoen (dagtoerisme: recreatieve activiteit waarvoor men minstens 2 uur van huis is). Uit bovenstaande grafiek blijkt dat Hoogeveen na Emmen, Assen en Coevorden de meeste dagtoeristen van Drenthe trekt. Dat (dag)toerisme van belang is voor de economie van Hoogeveen blijkt wel uit het volgende cijfer: in 2011 werd er zo’n 52 miljoen euro besteed in Hoogeveen, 47 miljoen daarvan kwam van dagtoeristen (Beleidsnotitie Recreatie en Toerisme).

Duurzame afvalverwerking

Het koopcentrum Waardering kwaliteit activiteiten en voorzieningen 8,00 7,00 6,00 5,00

bron: Area

4,00 3,00

Bovenstaande grafiek toont het totaal opgehaalde huishoudelijk afval in de periode 2005-2011. Er is sprake van stijgende trend.

2,00 1,00 0,00 1999 Hoogeveen als 6,98 koopcentrum

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2011

6,85

6,73

6,72

6,68

6,68

6,82

6,77

6,96

6,97

7,03

7,13

bron: Omnibus-enquete Gem. Hoogeveen Managementinformatie onderzoek en statistiek BASISBESTAND OMNIBUS ENQUETE TREND.xlsx

In de Omnibusenquête wordt gevraagd naar de waardering van het koopcentrum, het totale winkelaanbod en de gezelligheid van de binnenstad. Samengevat in waardering voor het “Centrum Hoogeveen” zien we dat de positieve lijn, ondanks een 42

Afvalstromen naar afvalsoort (2011)

Gas- en elektriciteitsverbruik Gem iddeld aardgasverbruik Naar w oningtype

2009 2010 2011

Totaal m³ 1800 2100 1650

Apparte Tussenw Hoekw on m ent oning ing m³ m³ m³ 1150 1550 1850 1350 1850 2150 1000 1450 1700 0

Tw eeonderéén-kapw oning m³ 2050 2400 1900

Gem iddeld elektriciteitsverbruik Naar w oningtype Vrijstaan Apparte Tussen Hoekw on de Totaal m ent w oning ing w oning m³ kWh kWh kWh kWh 2650 3300 2000 3050 3300 3050 3300 2000 3050 3300 2400 3300 2000 3050 3300

500 1000 1500 2000 2500 3000 3500

Appartement

2009

0

Appartement

Afvalstromen Gemeente Hoogeveen sinds 1994 JAAR

tuinvuil

1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

1.905 1.962 2.197 2.602 2.842 3.274 3.447 2.967 2.210 1.571 1.832 1.891 2.017 1.981 1.845 1.771 1.512 1.643

metalen puin (ferro+ Non ferro) 368 2.970 418 2.957 429 3.070 406 4.139 418 3.838 490 4.728 506 4.793 420 4.406 230 2.372 223 2.700 200 2.421 188 2.512 174 2.609 205 2.855 211 2.676 295 2.439 272 2.416 197 2.551

papier

284 200 322 434 508 591 559 3968 4171 3719 5138 3902 4001 3980 4225 4034 4020 3839

bouw / hout sloop

525 1.815 1.303 1.234 736 853 683 894 1.164 1.970 1.267 730 689 531

cijfers zijn in tonnen weergegeven. Bron: bedrijfsbureau afd. reiniging

229 1.070 1.059 1.079 1.790 1.780 1.395 1.490 1.507 1.503 1.528 1.879 1.506 1.635 1.693 1.913 *

venster- KGA glas

asbest

58 61 70 92 96 52 104 66 45 46 41 2 56 65 84 61 53 60

54 101 110 118 98 138 159 169 117 109 99 108 112 100 95 76 60 48

71 76 83 85 78 65 110 104 67 77 80 80 74 60 71 81 82 81

nog niet bekend

glas3kl.

34.03 1248 1109,98 1182,04 1112 1003 993 1059 1008 966 1174 1034

autobanden

5.54 * 8 2,9 8 29 45 37 63 32 27 33

kleding

5.3 230 211 242 120 276 273 102 379 356 277 272

grof huishoudelijk 3.773 3.832 3.888 3.843 3.741 3.421 3.463 3.450 2.018 2.070 1.826 1.787 1.954 1.942 1.850 1.656 1.521 1.532

2011

Vrijstaan de w oning kWh 4400 4400 4400

1000 2000 3000 4000 5000

2009 2010

2010

Tussenwoning

Tw eeonderéén-kapw oning kWh 3850 3850 3850

Tussenwoning

Hoekwoning

Hoekwoning

Twee-onder-één-kapwoning

Twee-onder-één-kapwoning

Vrijstaande woning

Vrijstaande woning

2011

energie Kerncijfers_wijken_e_160513192324 1 .xlsx

Geluidsoverlast Uit onderzoek blijkt dat 14,4% van de inwoners geluidsoverlast ondervinden. In het centrum is de geluidsoverlast het grootst. Daar staat geluidsoverlast met ongeveer 20% op de tweede plek van meest overlastgevende oorzaken. In de dorpen is dat met 14% aanzienlijk het laagst (Omnibusenquête 2011). Uit de Smederijenquête (2012) blijkt dat 40% geluidsoverlast van hun buren ondervindt, waarvan ¾ deel soms.

Br

on: Area

In 2009 stelde de gemeente zich tot doel dat in 2012 tenminste 60% van het afval gescheiden ingezameld zou worden voor nuttig hergebruik. Dit doel is inmiddels bereikt. Een nieuw kaderplan stelt ten doel dat 65% van het afval gescheiden wordt. Dit moet uiteindelijk leiden tot steeds minder restafval en ook een sterke vermindering van de uitstoot van CO₂.

De gemeente heeft in het kader van handhaving, vergunningverlening of na aanleiding van klachten, in totaal 23 geluidsmetingen uitgevoerd. Dat gebeurde vooral bij de horeca in de kern Hoogeveen. Er werd 17 keer een boete uitgeschreven voor overschrijding van de geluidsnorm. In 8 gevallen is overgegaan tot inning van de dwangsom. Het aantal geluidsklachten van bewoners bedroeg in 2008 14 en in 2010 15. In 2012 zijn in verband met 5 geluidsklachten metingen uitgevoerd (Milieujaarverslag 2012).

Waterhuishouding In de uitslag van de Omnibusenquête 2009 kwam naar voren dat bepaalde gebieden binnen de gemeente grondwateroverlast hadden. Vooral respondenten uit de gebieden Wolfsbos, Buitenvaart, Hollandscheveld, Elim en Venesluis gaven aan daar problemen mee te hebben. Uit verder onderzoek in 2010 en 2011 bleek dat de problematiek met grondwateroverlast in Wolfsbos het grootst was.

Luchtkwaliteit In de gemeente waren er in 2012) geen problemen met de luchtkwaliteit. Hoogeveen behoort niet tot de zogenaamde NSLgemeenten (Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit) en dat brengt met zich mee dat er niet elk jaar een rapportage hoeft te worden opgemaakt. Op provinciaal niveau wordt nergens de grenswaarde voor de stoffen die bijdragen aan luchtverontreiniging overschreden. Ook de geurhinder in Hoogeveen is op een acceptabel niveau. Geurhinder van veehouderijen wordt 43

gereguleerd door het hanteren van vaste afstanden voor bedrijven die onder het besluit landbouw milieubeheer vallen. Bovendien worden vergunninghoudende veehouderijen getoetst aan de wet Geurhinder en Veehouderij (Milieujaarverslag 2012).

Milieubewustzijn inwoners

Bron: Omnibusenquete 2011

Een merendeel van de Hoogeveners geeft aan zich op verschillende gebieden voor het milieu te willen inzetten. De investeringsbereidheid lijkt daarbij uiteindelijk toch wat lager te zijn. Als men vraagt bij een aankoop voorrang te willen geven aan milieuvriendelijke producten of het laten staan van de auto dan is men toch wat terughoudender. Ook de bereidheid om je in te zetten voor het milieu in de eigen buurt is niet heel erg populair. Zo’n 42% geeft aan dat niet te willen. Over duurzaamheidskwesties als klimaatverandering, het opraken van hulpbronnen en de aantasting van flora en fauna maken Hoogeveners zich niet al te bezorgd. Oplopende energiekosten daarentegen kunnen op meer bekommernis rekenen. Het milieubewustzijn lijkt dan dus ook vooral een financiële kwestie te zijn. (Eerste meting: Omnibusenquete 2011)

Duurzaamheid De gemeente streeft ernaar om de gemeentelijke organisatie in ieder geval in 2020 volledig CO₂-neutraal te laten zijn. In 2040 moet de hele gemeente CO₂— neutraal zijn.

44

V. Staat openbaar bestuur en dienstverlening Kernpunten • •

• • • •

De inwoners van Hoogeveen komen vergeleken met hun provincie- en landgenoten minder op bij de verkiezingen. Het CDA is vaak, maar niet altijd de grootste partij. De gemeente scoort op grond van de invloed die inwoners mogen uitoefenen op beleid, de interesse in de meningen van de inwoners en de betrokkenheid bij de inwoners een voldoende, en iets hoger dan gemeentes met dezelfde omvang. De uitvoering van het bestuur scoort ook een voldoende, ook dit is iets boven het gemiddelde van vergelijkbare gemeentes. De waardering voor het college van B&W neemt toe. Ook de waardering die inwoners geven van wat ze terug zien aan voorzieningen voor het geleverde belastinggeld ligt hier net iets boven het gemiddelde van gemeenten met een zelfde omvang. De waardering voor het ambtelijk apparaat is licht gestegen. De dienstverlening scoort een 7,6.

Dit hoofdstuk gaat over de staat van het openbaar bestuur en de dienstverlening van de gemeente aan haar burgers. Eerst zal er gekeken worden naar de invloed van de inwoners op de gemeente. Hoe staat het met de lokale democratie? Hebben de inwoners het gevoel dat er naar hen geluisterd wordt? Daarna is de kwaliteit van de publieke dienstverlening aan de orde. Wordt het optreden van het lokale bestuur positief beoordeeld? En hoe staat het met de effectiviteit en de betrouwbaarheid van de gemeente? Op deze vragen wordt in dit hoofdstuk antwoord gegeven. Veel van de gegevens waar we ons in dit hoofdstuk op baseren zijn afkomstig uit de benchmark ‘Waar staat je gemeente’. Om het geheel in perspectief te plaatsen wordt waar mogelijk gekeken naar een trend en vinden er vergelijkingen met gemeente van dezelfde omvang (> 50.000 inwoners) plaats. De gemeenteraad van Hoogeveen telt 31 zetels. Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2010 bracht ongeveer 52% van de ruim 42.600 kiesgerechtigde inwoners hun stem uit. Dat was 10% minder dan in 2006 toen 62% naar de stembus ging. Het opkomstpercentage lag onder het landelijke gemiddelde dat op 54% lag. Ter vergelijking: in Assen lag het opkomstpercentage op 53% en in Meppel op 56%. In Emmen lag het opkomstpercentage met 46% het laagst van heel Drenthe. Sinds de laatste gemeenteraadsverkiezingen in 2010 wordt het college gevormd door de partijen CDA, PvdA en VVD. Het CDA levert twee wethouders, de PvdA en de VVD allebei 1.

Invloed inwoners Gemeenteraadsverkiezingen

Inspraakmogelijkheden en betrokkenheid inwoners bij plannen gemeente Op vragen of de gemeente de inwoners van Hoogeveen genoeg betrekt bij gemeentelijke plannen, ook genoeg invloed op die plannen laat hebben en of de gemeente geïnteresseerd is in de mening van haar inwoners scoorde Hoogeveen in 2010 een voldoende. Hoogeveen scoorde daarmee net iets boven het gemiddelde van

Bron: Wikipedia

45

gemeentes met dezelfde omvang (> 50.000 inwoners). Ter vergelijking: op betrokkenheid, invloed en interesse scoorde Hoogeveen respectievelijk een 5,7 een 6,0 en een 6,1. Het gemiddelde lag op respectievelijk een 5,5, een 5,7 en een 5,9 (Benchmark Waar staat je gemeente).

Waardering gemeentebestuur Waardering college B&W gemeente Hoogeveen (1e meting 2011).

35,9%

goed tot zeer goed

Uitvoering

26,0% gaat wel

Samenvattend RAPPORTCIJFER De burger als Kiezer (De burger als kiezer is de burger die politiek wordt gerepresenteerd en die een bepaalde kwaliteit van politiek en bestuur mag verwachten.)

Hoogeveen Cijfer gemeenten >=50.000 De gemeente luistert goed naar haar inwoners, een duidelijke visie op de toekomst en waar maakt wat ze belooft en plant. De gemeente luistert goed naar haar inwoners, een duidelijke visie heeft op de toekomst en waar maakt wat ze belooft en plant. De gemeente luistert goed naar haar inwoners, een duidelijke visie heeft op de toekomst en waar maakt wat ze belooft en plant. De gemeente maakt over het algemeen waar wat ze belooft en plant.

Vraag

2010

2008

2007

meting 2011

4,5% slecht tot zeer slecht

33,7% 5,9 5,7 Opkoms tpercenta ge gemeentera a ds verki ezi ngen:

52,1

5,6 5,5 62,9

5,6 5,5


62,9

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Bron: Omnibusenquête 2011 Beleidscontrol, gemeente Hoogeveen

Oordeel over i nvl oed a l s ki ezer

5,8

5,3

5,2

5,6

5

5,1

6,4

5,8

5,9

5,6

5,1

5,1

6,3

5,8

5,6

Waardering gemeenteraad gemeente Hoogeveen.

Oordeel over vertegenwoordi gi ng door de gemeentera a d

Oordeel vertrouwen i n B&W

31,0%

goed tot zeer goed

De gemeente maakt over het algemeen Oordeel wa a rma ken bel often B&W waar wat ze belooft en plant.

29,6% gaat wel

De gemeente maakt over het algemeen Oordeel goed gemeentebes tuur waar wat ze belooft en plant.

meting 2011

6,6%

bron: benchma rk Wa a rs ta a tjegemeente


32,9%

Het bestuur van de gemeente wordt gevormd door het College van Burgemeester en Wethouders (B&W) en de gemeenteraad tezamen. De kwaliteit van de politiek en het bestuur in de gemeente kunnen we onder andere meten naar aanleiding van het rapportcijfer ‘De burger als kiezer’. In 2010 was dat cijfer gestegen van een 5,6 naar een 5,9. Ter vergelijking: het gemiddelde van de gemeentes met dezelfde omvang was van een 5,5 naar 5,7 gestegen. Hoogeveen scoorde dus hoger dan het gemiddelde. Het rapportcijfer is gebaseerd op de waardering van een aantal stellingen. Het gaat daarbij om het gevoel van representatie en het vertrouwen dat de inwoners hebben in B&W, de vraag of het college haar beloften waarmaakt en een oordeel goed of slecht voor het gemeentebestuur. De waardering voor het vertrouwen in het college is het hoogst (een 6,4). Vraagt men of het college ook waarmaakt wat ze belooft, dan levert dat in 2010 een score van 5,6 op, een half punt hoger dan de voorafgaande twee metingen.


0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Bron: Omnibusenquête 2011 Beleidscontrol, gemeente Hoogeveen

In 2011 is gevraagd een apart oordeel te geven over het college van B&W en over de gemeenteraad. De respondenten blijken in hun oordeel over de gemeenteraad iets kritischer dan over het college van B&W.

Waardering ambtelijke apparaat

De waardering voor de ambtelijke organisatie ligt met gemiddeld 26% in de periode 2007-11 enkele procentpunten lager dan van het gemeentebestuur. Het percentage (zeer) slechte beoordelingen ligt iets hoger. Aan de andere kant is het percentage inwoners dat aangaf geen mening te hebben hoger. 46

Rapportcijfer publieke dienstverlening 2010

De burger als Klant: De burger als klant is de burger die recht heeft op een behoorlijke kwaliteit van dienstverlening. Gemiddeld verschijnt de burger één keer per jaar aan het loket, daarnaast gaat het tegenwoordig in toenemende mate ook om digitale loketservice. Hoe wordt de burger behandeld als hij aan het loket of op de gemeentelijke website verschijnt? Samenvattend RAPPORTCIJFER Cijfer gemeenten >=50.000

2008

2007

7,8 (6,2)# 7,6

Indicatoren:

Vertaling indicator in vragen

De openingstijden van de gemeente zijn voldoende en duidelijk Bij het loket van de gemeente hoef je niet lang te wachten De ambtenaren aan het loket van de gemeente zijn correct en vriendelijk De ambtenaren aan het loket van de gemeente zijn correct en vriendelijk De ambtenaren aan het loket van de gemeente zijn correct en vriendelijk De ambtenaren aan het loket van de gemeente helpen je snel en vakkundig De ambtenaren aan het loket van de gemeente helpen je snel en vakkundig De ambtenaren aan het loket van de gemeente helpen je snel en vakkundig Het gemeentehuis is goed verzorgd Het gemeentehuis is goed verzorgd Het gemeentehuis is goed verzorgd Het gemeentehuis is goed verzorgd Het gemeentehuis is goed verzorgd Het gemeentehuis is goed verzorgd De prijs voor de producten en diensten is redelijk De informatie die de gemeente geeft is voldoende en begrijpelijk De informatie die de gemeente geeft is voldoende en begrijpelijk De informatie die de gemeente geeft is voldoende en begrijpelijk De informatie die de gemeente geeft is voldoende en begrijpelijk Rapportcijfer telefonisch meldpunt* Cijfer gemeenten >=50.000

Oordeel bezoeker openi ngs ti jden gemeentehui s Oordeel bezoeker over wa chtti jd voor het l oket • Oordeel bezoeker vri endel i jkhei d medewerker

7,6 8,1 8,5

• Oordeel bezoeker verzorgdhei d medewerker

8,4 • Oordeel bezoeker i nl evi ng medewerker

8,2 • Oordeel bezoeker des kundi ghei d

8,4 • Oordeel bezoeker doorl oopti jd

8 • Oordeel bezoeker dui del i jkhei d i nforma ti e • Oordeel • Oordeel • Oordeel • Oordeel • Oordeel • Oordeel • Oordeel • Oordeel

bezoeker berei kba a rhei d bezoeker pa rkeergel egenhei d bezoeker overzi chtel i jkhei d bezoeker bewegwi jzeri ng bezoeker wa chtrui mte bezoeker pri va cy bezoeker over pri js di ens tverl eni ng burgers over dui del i jkhei d i nforma ti e

8,3 8 7,2 7,6 7,4 7,7 7,2 6

Gemeente naar een nieuw evenwicht

6,9 7,2

#

6,9

6,8 7,7

# #

7,9

#

7,8

#

7,7

#

7,7

#

7,8

#

8 7,6 6,3 6,9 7,2 6,9 6,3 6

# # # # # # #

7

6,6

6,9

7,1

6,8

6,9

7,4

7,1

7,3

7,1 6,5 7 niet beschikba 6,3 niet beschikba

6,7 6,2 6,7

• Oordeel burgers over toega nkel i jkhei d i nforma ti e • Oordeel burgers over gemeentel i jke i nforma ti e vi a kra nten • Oordeel burgers over i nforma ti e vi a webs i te Rapportcijfer telefonisch meldpunt

#Vanwege lage respons voor het KTO geen of onvolledig cijfer beschikbaar

In 2010 waren de inwoners veel positiever over de publieke dienstverlening dan in 2007 (een vergelijking met 2008 is vanwege onvoldoende respons aan de gemeentebalie niet mogelijk). Als het ging om zaken als de bereikbaarheid en openingstijden van het gemeentehuis, de behulpzaamheid en de representatie van de medewerkers, informatievoorziening en dienstverlening dan scoorde de gemeente gemiddeld genomen een 7,8. In 2007 was het cijfer gemiddeld een 6,9. Hoogeveen scoorde op dienstverlening overigens iets beter dan het gemiddelde van de gemeentes van dezelfde omvang, daar werd gemiddeld een 7,6 gescoord.

Inkomsten 2011

15%

34%

Lokale heffingen 24%

Overdrachten Overige baten

27%

Waardering verhouding belastingen en voorzieningen

Gemeentefonds

Bij het oordeel van de Hoogevener of hij genoeg terug krijgt voor het belastinggeld dat hij betaalt, geeft hij zijn gemeente een 5,6. Dat is net iets boven de benchmarkgemeenten. Overigens was dat ook een hogere score dan de jaren ervoor. In 2007 kreeg de gemeente hiervoor een rapportcijfer 5,2 en in 2008 een 5,1 (Waar staat je gemeente)

Bovenstaand geeft inzicht in de verdeling van de inkomsten en uitgaven over diverse categorieën (bron: Jaarverslag & Jaarrekening, gemeente Hoogeveen). Tussen 2011 en 2012 is geen sprake van grote 47

veranderingen. Van eerdere jaren zijn dergelijke overzichten niet gemaakt.

Aantal klachten bij de gemeente Aantal klachten

100 90

77

80 70 60 50 40

60

64

67

73

94

68

70

63

52

48 33

34

30 20 10 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Het aantal klachten bij de gemeente is de laatste jaren gestadig toegenomen en heeft in 2012 een piek bereikt. Volgens de klachtencoördinator heeft dat te maken met de aanscherping van de sociale wetgeving. Na beoordeling blijkt ongeveer de helft van het aantal ingediende klachten (47) niet terecht te zijn. In 2011 was het aantal niet terechte klachten nog één derde.

Bezwaarschriften

Bovenstaande grafiek toont ons het aantal ingediende bezwaarschriften sinds 2008. Het aantal ingediende bezwaarschriften zegt iets over de tevredenheid over de besluitvorming in de gemeente. De trend van de afgelopen vier jaar laat een lichte daling van het aantal ingediende bezwaren zien.

48

POSTADRES

Postbus 20.000 7900 PA Hoogeveen BEZOEKADRES

Raadhuisplein 24 7901 BW Hoogeveen TELEFOON

14 0528 FAX

0528-291325 E-MAIL

[email protected] INTERNET

www.hoogeveen.nl

UITGAVE: gemeente Hoogeveen, juni 2013 OMSLAGFOTO’S: Gerrit Boer en André Weima

De Staat van Hoogeveen. Monitor van belangrijke maatschappelijke ontwikkelingen

Recommend Documents