De rol van Vrije Software in de Internet-maatschappij
Herman Bruyninckx Departement Werktuigkunde, K.U.Leuven
H. Bruyninckx, Vrije Software
1
“De LATEX broncode van dit document is beschikbaar als ‘Vrije Software’ op http: // people. mech. kuleuven. ac. be/ ~bruyninc/ pdf/ XXI-bruyninckx. tex . Onbeperkt gebruik voor alle doeleinden is toegestaan, met behoud van de verwijzing naar het origineel, en onder voorwaarde dat alle aanpassingen en toevoegingen publiek beschikbaar gesteld worden, onder deze zelfde licentie-clausule.”
H. Bruyninckx, Vrije Software
2
Overzicht I I
ICT: stand van zaken Vrije Software: I I I I I I I
I
Definitie Technisch Juridisch Economisch Educatief Sociologisch Etisch
Besluit H. Bruyninckx, Vrije Software
3
ICT: stand van zaken I
I
I
I
Observatie 1 (perceptie?): “alles en iedereen” gebruikt ICT. Observatie 2: “alles en iedereen” (95%) gebruikt Microsoft. Observatie 3 (perceptie?): “niemand” heeft ICT opleiding gekregen. Vergelijking met andere economische sectoren: I I I I I
I
Bouw Bankwezen Transport Telecommunicatie ...
Verschil hard/software: uitwisselbaarheid. H. Bruyninckx, Vrije Software
4
Vrije Software: definitie I I
I
I I
I
I
Vrije Software = Free Software, Open Source. niet freeware, shareware, Shared Source, . . . Gemaakt door vrijwillige medewerkers + professionals. Broncode is ter beschikking! Copyleft bovenop copyright. (⇔ eigendomssoftware!) Dus: gratis te verkrijgen (Internet, CD). Linux, Mozilla, Apache, FreeBSD (Apple MacOS X), OpenOffice.org. . . H. Bruyninckx, Vrije Software
5
Vrije Software: technisch Recept (eenvoudige versie): I 1 ontwerper met een duidelijk idee. I 10 goede programmeurs. I Internet voor de communicatie. I De wil om samen te werken en te delen. I Vrije Software licentie. Resultaat: Vrije Software programma.
H. Bruyninckx, Vrije Software
6
Vrije Software: technisch(2) Recept (gedetailleerde versie): I Ingredi¨ enten: I I I I I I
visie. kritische massa. initi¨ele kwaliteit. communicatie-vaardigheden van projectleider. . . . veel tijd . . . emails . . . (scheldpartijen) . . .
Werkzame bestanddelen: I I I I I
400 jaar oud: Renaissance. Commons-based peer production. Zelfde als wetenschappelijk onderzoek. Meritocratisch web van interacties. Extreme transparantie. H. Bruyninckx, Vrije Software
7
Vrije Software: technisch(3) . . . Problemen. . . I I I I I I
Licentie-“doolhof”. Vinden van informatie & ondersteuning. Inertie tegen verandering. Gebrek aan uitwisselbaarheid. Ongelijkmatige kwaliteit. “Cowboy” mentaliteit. Chaotische Internet is fundament, dus. . . H. Bruyninckx, Vrije Software
8
Vrije Software: juridisch I
I
I
Zelfde juridische bescherming als eigendomssoftware: auteursrecht ⇒ VS ontwikkelaars: zijn tegen “piraterij”! Eigenaar van programma’s, niet huurder. ⇒ oneindig/gratis copieerbaar. ⇒ oneindig/gratis aanpasbaar eigen noden. Met teruggaveplicht: bijv. GPL. Juridisch erg sterk, buiten rechtszaal!
.. . I
Zonder teruggaveplicht: bijv. BSD. → Apple, Microsoft, . . . H. Bruyninckx, Vrije Software
9
Vrije Software: juridisch (2) I I
Gevaar 1: software patenten! Problemen: I I I
I I
te triviaal. juridisch te onzeker. (dus?) te duur.
⇒ enkel mega-concerns hebben er baat bij. Gevaar 2: Digital Rights Management! Problemen: I I
“Software is law” PC controleren om content te controleren.
⇒ wetgever geeft macht uit handen. . . H. Bruyninckx, Vrije Software
10
Vrije Software: economisch 1. Klanten-zijde: I I
Waar zit kostenbesparing van gebruik VS? Welke Vrije Software moet ik kiezen?
2. Leveranciers-zijde: I I
Waarom maken bedrijven Vrije Software? Wat zijn de business modellen?
3. Thuis-gebruiker: I
Wacht nog een jaartje. . .
H. Bruyninckx, Vrije Software
11
Vrije Software: economisch . . . Waarom maken bedrijven VS?. . . I
I
I
I I I
Observatie 1: 99% van IT professionals maken geen software voor verkoop. Observatie 2: 99% van de bedrijven gebruiken IT om kosten te verlagen. Bijdragen aan VS infrastructuur software: goedkoop/snel/flexibel. KMO: schrijven van VS code is dienst. Mega + KMO: support van VS is dienst. Business model: advocaat, chirurg, loodgieter, leerkracht, . . . H. Bruyninckx, Vrije Software
12
Vrije Software: economisch . . . Problemen. . . I
I
Vendor lock-in door gebrek aan uitwisselbaarheid. (IT is g´ e´ en vrije markt!) Niet alle hardware-fabrikanten leveren specificaties of drivers. (Komt nog wel. . . ) H. Bruyninckx, Vrije Software
13
Vrije Software: economisch . . . Microsoft monopolie. . . I
I
I
Vendor lock-in! Economisch wetmatigheid van increasing returns. Gebruikt bestaande monopolie(s) om nieuwe te cre¨eren. Bijv.: multimedia-formaten, boekhouding, betalende Internet. H. Bruyninckx, Vrije Software
14
Vrije Software: educatief I
I I
I I
I
Onderwijs moet neutraal zijn: Vrije Software is enige echt neutrale IT aanbieder. Onderwijs moet lange-termijn nut nastreven. Vrije Software = samenwerken + delen van kennis. Vrije Software best voor infrastructuur. Vrije Software: bewijst kracht van gedistribueerde creatie van kennis en content. Vrije Software: snelste weg naar IT scholing! H. Bruyninckx, Vrije Software
15
Vrije Software: sociologisch Wat drijft mensen tot gratis samenwerken. . . ? I Eer. I Lange-termijn-nut. (Niet louter financi¨eel!) I Ethisch. I Fun. I ... I
∼ jeugdbeweging, sportclub, theatergezelschap, ontwikkelingssamenwerking, naschoolse activiteiten, . . . H. Bruyninckx, Vrije Software
16
Vrije Software: etisch I
I
I
I I
“Toegang tot kennis is een mensenrecht.” (Free Software Foundation, GPL) “Afkeer van geprivatiseerde monopolies voor maatschappelijke infrastuctuur.” “Maatschappelijke verantwoording van overheidsgelden.” “Multi-culturele IT maatschappij.” “Anti-globalisme.”
H. Bruyninckx, Vrije Software
17
Besluit I
I
I
I
Internet is extreme catalysator van nieuwe bron van kennis en “content.” Vrije Software: beste vorm voor pre-competitieve “infrastructuur”. Vrije Software: constructieve evolutie op het “demonische” Internet. Maatschappij: I I
denk na over verantwoord gebruik van ICT! denk na over privatisering van kennis! “Intellectual Property Rights” is Orwelliaanse newspeak . . . H. Bruyninckx, Vrije Software
18
“You ain’t seen nothing yet!”
H. Bruyninckx, Vrije Software
19
