DE RIVIERCONTRACTEN IN HET WAALSE GEWEST
DIRECTIE OPPERVLAKTEWATEREN SMOOS AUGUSTIN
1
INHOUD I.
INLEIDING
II.
RIVIERCONTRACT: DEFINITIE
III.
WETTELIJK KADER/STRUCTUUR/FINANCIERING
IV.
METHODOLOGIE
V.
ACTIEPROGRAMMA’S
VI.
VOORDELEN VAN DE METHODE
2
I. INLEIDING HET BEHEER VAN DE WATERWEGEN IN WALLONIË Wallonië telt meer dan 12.000 waterwegen, verdeeld als volgt (in dalende orde van belangrijkheid): Overheidsbeheer: Bevaarbare waterwegen, beheerd door DGO2 (DVH): Niet-bevaarbare waterwegen van 1e categorie beheerd door DGO3 (DCENN): Niet-bevaarbare waterwegen van 2e categorie beheerd door de Provincies: Niet-bevaarbare waterwegen van 3e categorie beheerd door de Gemeenten:
873 km (4 %) 1.791 km (7 %) 5.568 km (23 %) 4.192 km (17 %)
Privébeheer: Niet geklasseerd en niet opgenomen in de Atlas:
12.095 km (49 %) => 24.520 km waterwegen in het Waalse Gewest
Concentratie van de waterwegen:
3
1,5 km/km²
Overheidsbeheer
1ère catégorie
NIET BEVAARBAAR GEKLASSEERD
Bron Stroomgebied minder dan 100 ha Omwonende eigenaars conform het provinciereglement en het Burgerlijk Wetboek
5
2e categorie
3e categorie
Gemeenten onder toezicht van de Technische diensten van de Provincie
Grens van de oude gemeenten
NIET BEVAARBAAR NIET GEKLASSEERD
BEVAARBAAR 1e categorie Stroomgebied meer dan 5.000 ha
Provincies Provinciale technische diensten
Overheidsdienst Wallonië Directie van de niet-bevaarbare waterwegen
Overheidsdienst Wallonië Departement waterwegen
II. RIVIERCONTRACT (RC): DEFINITIE DEFINITIE Akkoordprotocol tussen alle overheids- en privéspelers over de doelstellingen om de verschillende functies en gebruiken van de waterwegen, hun omgeving en rijkdommen in water van het bekken op elkaar af te stemmen DOELSTELLINGEN Restauratie, bescherming en benutting van de rijkdommen in water van het bekken, waarbij alle riviereigen kenmerken harmonieus geïntegreerd worden VERBINTENISSEN Het riviercontract verbindt de ondertekenaars, elk in het kader van zijn verantwoordelijkheden, om de vastgelegde doelstellingen binnen redelijke termijnen te bereiken en de uitvoering ervan te verzekeren
RC = vrijwillige methode en morele verplichtingen!!
6
II. RIVIERCONTRACT (RC): DEFINITIE REGLEMENTAIRE AANPAK -R.C.= parallel met de geldende wetgevingen -R.C. ≠ sanctieprocedure -R.C .= morele verbintenissen -R.C. ≠ indeplaatsstelling van de bevoegdheden of de verantwoordelijkheden van de ene in het voordeel van de anderen FINANCIËLE AANPAK AANPAK DOOR OVERLEG AANPAK DOOR SENSIBILISERING/DEELNAME AANPAK DOOR OPLEIDING
7
III. WETTELIJK KADER/STRUCTUUR/FINANCIERING A. WETTELIJK KADER VROEGER Ministeriële omzendbrief van 18 maart 1993 Ministeriële omzendbrief van 20 maart 2001 NU Decreet van 07 november 2007 betreffende de riviercontracten Besluit van 13 november 2008 tot wijziging van Boek II van het Milieuwetboek, dat het Waterwetboek inhoudt, betreffende de riviercontracten. (In werking getreden op 1 januari 2009.)
8
III. WETTELIJK KADER/STRUCTUUR/FINANCIERING B. STRUCTUUR ALGEMENE VERGADERING (Riviercomité) Brengt alle belanghebbenden bijeen: globale coördinatie (2x/ jaar) RAAD VAN BESTUUR (voorbereiding van de Comités) Brengt een beperkt aantal personen bijeen (vertegenwoordigers van de gemeente, het gewest, de verenigingen) PROJECTCOÖRDINATOR Een riviercontractontwerp uitwerken en coördineren De dialoog bevorderen, terreininventarissen organiseren en projecten opstarten in overeenstemming met de beheerders en de verschillende gebruikers WERKGROEPEN (specifieke opvolging – problemen oplossen – per thema werken) Specifiek teamwerk in functie van de beschadigingen die op het terrein werden 3/31/2015 9 vastgesteld (de verschillende partners worden verzocht eraan deel te nemen en het Waalse gewest zorgt voor de technische ondersteuning)
9
III. WETTELIJK KADER/STRUCTUUR/FINANCIERING B. STRUCTUUR ENKELE CIJFERS 13 1600
bestaande riviercontracten partners
92 % van het Waalse grondgebied 232
gemeenten van de 262 zijn partner
54 voltijdse equivalenten 10 300 km geïnventariseerde waterwegen 25 000 geïnventariseerde zwarte punten 8000 acties geprogrammeerd tot eind 2016 +/- € 2.631.000 2
totaal jaarlijks budget ambtenaren van de Waalse overheidsdienst voor de coördinatie
10
SITUATION ACTUELLE EN RW
11
De riviercontracten in Wallonië
[lichtblauw] [donkerblauw] [wit]
12
opnieuw geactiveerde riviercontracten actieve riviercontracten zones die niet gedekt zijn door de actie van een riviercontract
IV. METHODOLOGIE TERREININVENTARIS
O V E R L E G
HIËRARCHISCHE INDELING INVENTARISGEGEVENS
WERKGROEPEN
UITWERKING VAN EEN DRIEJARIG ACTIEPROGRAMMA
OPVOLGING EN WAARDERING VAN DE VERBINTENISSEN VAN DE PARTNERS
13
D O E L S T D E C L E L I N G E N
V. DE ACTIEPROGRAMMA’S ENKELE CIJFERS: Actieprogramma’s 2014-2016
14
V. DE ACTIEPROGRAMMA’S ENKELE CIJFERS: ACTIEPROGRAMMA’S 2014-2016 € 2.631.358 per jaar waarvan 61,8 % van Wallonië [wit] [blauw] [oranje] [rood]
€ Wallonië (AGW 2013) € provincie(s) € gemeenten € andere I. Subsidies
853 verschillende aanbestedende diensten (AD) Aantal acties met als AD: Detail SPW [lichtroze] de Waalse overheidsdienst [blauw] een provincie [oranje] een gemeente [groen] een intercommunale [rood] andere II. Acties per aanbestedende dienst
8.023 geplande acties 25.085 genoteerde zwarte punten, waarvan 10.252 prioritair
10.331 km geïnventariseerde strekkende kilometer
15
V. DE ACTIEPROGRAMMA’S III. Actions par thème IV. Actions par nature 38 QUELQUES CHIFFRES: Prochains programmes d’actions 2014-2016
Directive cadre sur l'Eau (DCE) : 3 977 actions cadrant avec les objectifs de la DCE dont 425 relatives aux inondations
206 94 135 201 529
Hors-DCE : 4 139 actions réparties comme suit : 362
2.401
2.449
invasives
629
203
déchets 223
patrimoine
978 664
ouvrages habitats et espèces sensibles tourisme
261
213 187
208 637
59 16
subsides information et sensibilisation autres
212 154 98
558
333
99
acquisition
administratif
aide, prime
analyse, étude
animation
travaux, gestion
concertation
contrôle, répression
coordination
formation
inventaire
législation, obligation
plan
politique
protection
subsides
autre
sensibilisation *
* dont information, publication, expositions, communication
16
V. DE ACTIEPROGRAMMA’S III. Acties per thema Kaderrichtlijn Water (DCE): 3.977 omkaderende acties met de doelstellingen van de DCE waarvan 425 voor overstromingen Buiten DCE: 4.139 acties die als volgt verdeeld zijn: invasieve afval patrimonium bouwwerken planten/dieren en gevoelige soorten toerisme subsidies informatie en sensibilisering andere
17
IV. Acties door hun aard aankoop administratief analyse, studie animatie overleg controle, repressie opleiding inventaris plan politiek sensibilisering* subsidies steun, premie werken, beheer coördinatie wetgeving, verplichting bescherming andere * waaronder informatie, bekendmaking, tentoonstellingen, communicatie
VI. VOORDELEN VAN DE METHODE •
Invoering van een permanente structuur voor overleg, dialoog en coördinatie.
•
Bevordert een betere aanvaarding van de acties door de betrokken burgers/sectoren
•
Waardering van de uitgevoerde acties door communiqués, tentoonstellingen, sensibilisering …
•
Activeert de uitvoering van de Europese richtlijnen (DCE en DI) op lokale schaal
•
Toenadering administratie/burgers
•
Mogelijkheid voor elke categorie gebruikers om zijn standpunt kenbaar te maken
•
Centralisering van de informatie (betere kennis van het waternet)
•
Hiërarchische opbouw van de prioriteiten => de kredieten worden beter besteed
•
Informatie / sensibilisering / deelname / verantwoordelijkheid
• •
Drijvende kracht met lokaal initiatief Waardering van de vector ‘Water’ voor toeristische promotie (waardering en restauratie van het historisch patrimonium; oprichting van didactische wegen; cartografie van de wandelwegen, recreatieruimten, instapplaatsen voor kajaks …; promotievideo; Watermuseum; Huis van de rivier …)
18
V. VOORDELEN VAN DE METHODE NEGATIEVE PUNTEN •
Voor sommige gemeenten lijkt financiële deelname voldoende
•
Problemen om de methode begrijpen
•
Neiging om te veel thema’s aan te vatten
•
Moeilijk om originele oplossingen te vinden voor sommige problemen
19
Bedankt voor uw aandacht aandachtattention
Website van de riviercontracten: http://environnement.wallonie.be/contrat_riviere
20
Stroomgebiedbeheer
Het Riviercontract Zenne
Star-Flood 26 maart 2015
Plan van de uiteenzetting 1. Het Riviercontract Zenne: organisme en onderbekken 2. De strijd tegen overstromingen van het Riviercontract Zenne a) Wending na november 2010 b) 3 jaar na de resultaten van de voorstudie 3.
Communicatie 4. Problemen en voordelen van de uitvoering 5.
En daarna? 6.
Conclusies
Het Riviercontract Zenne Het Riviercontract Zenne - Juridisch statuut: vzw -
57 partners: gemeenten, provincies, SPW, verenigingen, waterdistributiebedrijven, intercommunales (waterzuivering), toerisme, landbouw, visserij ... -
In 2003 opgericht door de gemeenten Rebecq en Soignies na de overstromingen van 2002 -
3e driejaarlijkse actieprogramma
Het Riviercontract Zenne Acties uit het actieprogramma 2014-2016 van het Riviercontract Zenne (515 acties):
50 specifieke acties gericht op 'overstromingen'
46 acties gericht op 'waterloopbeheer en
-onderhoud'
Het Riviercontract Zenne Het onderbekken van de Zenne - District van de Schelde - 19 gemeenten -
2 provincies(Waals-Brabant en Henegouwen) -
511 km geklasseerde waterlopen - oppervlakte van 573 km² -
215.000 inwoners (375 inw./km²) -
De enige rivier die door de 3 gewesten loopt -
Kanaal Charleroi-Brussel
Ligging van het bekken van de Zenne in het district van de Schelde
Bron: Coördinatie Zenne
Cartografie van het bekken
De strijd tegen overstromingen Wending na 2010
Nieuwe missies na de overstromingen van november 2010 ...
De strijd tegen overstromingen Wending na 2010
• Invoering van het overstromingsplatform:
al 4 platformen Platformen voor uitwisseling tussen de verschillende beheerders
Tewerkstelling van 2 ‘cantonniers’
Opvolging op het terrein en continue rapportering aan de beheerders – snelste reactie Verspreiding van 'best practices' bij gemeenten en burgers Voorstudie voor de invoering van een Tijdelijk Overstromingsgebied voor waterlopen van de 3e (en soms 2e) categorie Grote vooruitgang van de projecten en denkoefeningen
• Invoering van een interregionaal atelier
3 gewesten, provincies en gemeenten in Wallonië en Vlaanderen
Samenwerking – uitwisseling – gezamenlijk nadenken per stroomgebied
De strijd tegen overstromingen Wending na 2010
• Contact met andere gewesten over overstromingen waarin het kanaal een rol speelde Halle Kanaal
Stuw
Tubeke
Acties van het Riviercontract Zenne
3 jaar na de voorstudie van het Riviercontract Zenne ... 3 jaar na de voorstudie van de Tijdelijke Overstromingsgebieden:
1.049.044 m³ - opgenomen in de voorstudie (2011) 956.650 m³ - zonder studie 355.000 m³ voltooid (eind 2014) 655.000 m³ in voorbereiding (eind 2014) 65.000 m³ in uitvoering (eind 2014)
DOEL: de kraan dichtdraaien
Communicatie • Informatie over de opvolging via Newsletter en InfoSenne, persberichten
Problemen en voordelen van de uitvoering Problemen: Ons bewijzen, want er waren geen officiële argumenten voor het werk van het Riviercontract Zenne; amper bekend in die tijd ≠ beheer/standpunt Verschillende belangen Langzaam besluitvormingsproces Verschillende werkverdelingen tussen het Riviercontract Zenne en de ≠ beheerders
Problemen en voordelen van de uitvoering Voordelen: Riviercontract Zenne is neutraal 1e keer in Wallonië dat alle beheerders van ≠ niveaus samenwerken Betere dynamiek Concrete vooruitgang van de projecten Betere communicatie tussen de ≠ beheerders Burgers bewustmaken van het volledige stroomgebied
En daarna? Project LIFE – erkenning omdat het Waalse Gewest voor ons kiest, want er zijn 15 riviercontracten in Wallonië Interregionaal platform blijft dit jaar en ook de komende vijf jaar nog behouden ... Overstromingsplatform – opvolging van uitwisselingen en vooruitgang De relaties tussen de beheerders versterken en onderhouden De waterlopen blijven onderhouden en verbeteren Bewustmaking van jong en oud: hoe, waarom en wat kun je zelf doen?
Conclusies
Visie op het bekken
Veel deelnemers die met elkaar in contact moeten komen → overleg/solidariteit Invoeren van retentiezones stroomopwaarts en stroomafwaarts → overleg
Terreinstudies nodig → coördinatie van een globale studie + extra studies die daaruit voortvloeien
Rol van het Riviercontract = Uitwisselingsplatform!
→ Concretisering van de acties!
Bedankt voor uw aandacht!
Riviercontract Zenne Place Josse Goffin, 1 1480 Tubeke
Tel.: 02/355.02.15 E-mail:
[email protected] - Site: www.crsenne.be
Bekkengerichte coördinatie in Vlaanderen en Wallonië STAR-FLOOD workshop 26 maart 2015 Hannelore Mees (Universiteit Antwerpen) Tom Gabriëls (bekkencoördinator Netebekken)
Bekkenwerking in Vlaanderen: Hydrografie 2 internationale stroomgebiedsdistricten
Internationaal stroomgebiedsdistrict Maas
11 bekkens
Internationaal stroomgebiedsdistrict Schelde
Bekkenwerking in Vlaanderen: Juridisch 1992
Oprichting 5 bekkencomités (gn. juridische verankering)
1998
Oprichting 6 bijkomende bekkencomités (gn. juridische verankering)
2003
Decreet betreffende het Integraal Waterbeleid (DIWB) o Omzetting Kaderrichtlijn Water in Vlaamse wetgeving o Organisatie, voorbereiding en opvolging integraal waterbeleid (via de bekkenbeheerplannen en het bekkenbestuur)
2010
Aanpassing DIWB: omzetting Overstromingsrichtlijn o Overstromingsrisicobeheerplannen geïntegreerd in het stroomgebiedbeheerplan
2013
Aanpassing DIWB: vernieuwde bekkenstructuren o Extra aandacht voor gebiedsgericht en thematisch overleg
Bekkenwerking in Vlaanderen: Structuur
BEKKENSECRETARIAAT Gebiedsgericht en thematisch overleg
bekkenraad
bestuurlijk niveau
ambtelijk niveau
sectorale pijler
beslissingen
voorbereiding
advies
algemene bekkenvergadering bekkenbureau
Bekkenwerking in Vlaanderen: Samenstelling Bekkensecretariaat • • •
Bekkencoördinator & planningsverantwoordelijke: VMM / W&Z –DS Vertegenw. provincie in het bekken Vertegenw. Ruimte Vlaanderen
Algemene Bekkenvergadering
Bekkenbureau
7 vertegenw. Vlaams Gewest
5 vertegenw. Vlaams Gewest
• • • • • •
• • • • •
Leefmilieu en waterbeleid Landinrichting en natuurbehoud Openbare werken en verkeer (2) Ruimtelijke ordening Landbouwbeleid en zeevisserij Economie
Leefmilieu en waterbeleid Landinrichting en natuurbehoud Openbare werken en verkeer Ruimtelijke ordening Landbouwbeleid en zeevisserij
Mandataris van elke provincie in het bekken
2 vertegenwoordigers provincies
Mandataris van elke gemeente in het bekken
1 gemeentelijke afgevaardigde per begonnen schijf van 25 gemeenten
Mandataris van elke polder en watering in het bekken
1 afgevaardigde polders en wateringen
Vertegenw. van elk havenbedrijf in het bekken
Bekkenraad Vertegenw. middenveldorganisaties • Landbouw • Natuur • Visserij • Toerisme • Industrie • Wonen • Transport • Economie • …
Bekkenwerking in Vlaanderen: Plannen • Aspecten Overstromingsrichtlijn geïntegreerd in bekkenspecifieke delen en in stroomgebiedbeheerplannen • Bekkenspecifiek deel is onderdeel van de stroomgebiedbeheerplannen • Vb. -
Hoofdstuk 2.1.4: Hoofdstuk 3.1.3: Hoofdstuk 3.2.4.2: Hoofdstuk 5:
Overstromingsrisicoanalyse Milieudoelstellingen – oppervlaktewaterkwantiteit Toestandsbeoordeling oppervlaktewaterkwantiteit Actieprogramma acties groep 6
Vergelijking bekkenwerking met contrats de rivières
Bekkengerichte coördinatie
• Overleg • Formele planning • Publieke participatie • Sensibilisering • Communicatieluik
Bekkengericht overleg Contrats de rivière
Bekkenwerking
• In de meeste niet rond overstromingsproblematiek
• In meeste niet wegens tijdsgebrek • Wel sterke focus in Demer
• Wel in Zenne en Benedenmaas: • Tussen gemeenten • Tussen gemeenten en bovenlokale waterbeheerders Op basis van inventaris
• GTO meer aandacht voor gebiedsgericht overleg in toekomst?
Publieke participatie Contrats de rivière
Bekkenwerking
Middenveld lid van CdR Contact met waterbeheerders
Bekkenraad In Demer middenveld in gebiedsgericht overleg
In algemeen weinig betrokken bij participatieprocessen van waterbeheerders Betrokken bij publieke consultatie ORBP’s
Geen rol in participatie brede bevolking
CdR als link tussen bevolking en overheid • Sensibilisering rond waterthema’s: • Naar lokale overheden, landbouwers, burgers • Scholenprogramma’s, infostands en –brochures, wandelingen, spelen,… • Weinig rond overstromingen
• Communicatieluik: • Inventaris • Contactpunt voor burgers
Belangrijkste verschilpunten Contrats de rivière Bekkenwerking Bottom-up Top-down Plan als startpunt Sterke focus planningsproces Vzw Vlaamse overheid Link tussen bevolking en Geen link met bevolking overheid 3-6 personeelsleden 1-3 personeelsleden
Bijdrage coördinatie per bekken aan integraal waterbeleid • Ontmoetingsplatform voor betrokkenen waterbeleid in bekken • Contactpunt tussen actoren • Holistische visie op waterbeleid in bekken
Besluit Mogelijkheden tot verbetering: • Betrokkenheid verhogen in publieke participatie • Integrale expertise meer benutten, bv. in crisisbeheer • Actieprogramma’s CdR laten samenvallen met ORBP’s/SGBP’s • Extra personeel!
