dP/I Zaaknummer: 239276 Rolnummer: 05/945 Datum vonnis: 7 december 2005
RECHTBANK ’s-GRAVENHAGE Sector Civiel Recht • Meervoudige Kamer In de zaak rolnummer 05/945 van: 1.
2. 3. 4.
de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid ISOFORM LEEK B.V., gevestigd te Leek, Harm ZUIDEMA, wonende te Leek, Wammelt Hendrik RIJKENS, wonende te Nietap, Willem Aalbert JAGER, wonende te Nietap,
eisers, procureur: mr. W. Taekema, advocaat: mr. B.J. van den Broek te Amsterdam, tegen: de rechtspersoon naar vreemd recht ZODIAC EUROPE HOLDING S.A., gevestigd te Luxemburg, gedaagde, procureur: mr. H.J.A. Knijff, advocaat: mr. R.E.P. de Ranitz te ‘s-Gravenhage. Eisers zullen hierna ook gezamenlijk worden aangeduid als “Isoform” terwijl gedaagde ook “Zodiac” zal worden genoemd. De rechtbank heeft kennis genomen van de volgende stukken: − − − −
het exploit van dagvaarding van 7 februari 2005, akte houdende overlegging producties van Isoform, de conclusie van antwoord, met producties, de akte van Isoform, houdende overlegging productie bij pleidooi alsmede de -buiten bezwaar van Zodiac- enige dagen voor het pleidooi overgelegde vertalingen van enkele van de door Isoform overgelegde producties, − de bij gelegenheid van het pleidooi op 21 oktober 2005 door mrs. Van den Broek en De Ranitz gehanteerde pleitnotities.
2
rolnummer 05/945
RECHTSOVERWEGINGEN De feiten 1.
Ten processe kan van de volgende feiten worden uitgegaan:
a. Zodiac is houdster van Europees octrooi nr. 0 552 510 B2 (hierna: het octrooi), dat betrekking heeft op een “Method and device for manufacturing a panel and panel manufactured according to this method”. De verlening van het octrooi is gepubliceerd op 29 mei 1996, naar aanleiding van een aanvraag gedateerd 20 juli 1993, onder inroeping van prioriteit vanaf 20 december 1991. Het octrooi heeft onder meer gelding in Nederland. b. Tegen de verlening van het octrooi is oppositie ingesteld. De oppositieafdeling van het Europees Octrooi Bureau heeft het octrooi in gewijzigde vorm gehandhaafd. De beslissing van de oppositieafdeling -waartegen geen hoger beroep is ingesteld- is gepubliceerd op 5 januari 2000. c. De conclusies van het octrooi, zoals vastgesteld in oppositie, luiden (in de originele Engelse taal) als volgt: 1. Method for producing panels (11) with predetermined lengths, wherein a continuous string of panels (10) is produced by mutually connecting panel elements (2) at joins (9), wherein at least two panel elements (2) held substantially in the same plane are mutually connected with introduction of adhesive between their end surfaces (13), wherein in at least one of the surfaces (13) to be joint at least one anchoring recess (14) is arranged which extends from these surfaces to some depth into the wood and wherein the said surfaces (13) are disposed mutually facing and that an adhesive (17) is injected between these surfaces (13) and wherein panels (11) of a predetermined length are separated from said string of panels (10), characterized in that in each of both the surfaces (13) to be joint a plurality of anchoring recesses (14) is arranged which extend from these surfaces to some depth into the wood and which are mutually connected by means of at least one less deep connecting recess arranged in at least one of both the surfaces (13) to be mutually facing, and that an adhesive (17) is injected between these surfaces (13) and into the recesses (14), wherein said anchoring recesses (14) have mutually spaced connections with said at least one less deep connecting recess. 2. Method as claimed in claim 1, characterized in that in at least one of both the end surfaces (13) is arranged a shallow, flat connecting recess extending substantially parallel to the end surface. 3. Method as claimed in claim 1, characterized in that a substantially U-shaped recess (14) is arranged in each of both the end surfaces (13). 4. Method as claimed in claim 1 or 2, characterized in that a plurality of narrow recesses are pressed into the panel material from the head end sides by means of pens. 5. Method as claimed in claim 5, characterized in that a large number of recesses are pressed into the surfaces for connecting of the panel elements for connecting by means of at least one roller provided with pins. 6. Method as claimed in any of the foregoing claims, characterized in that the join (9) between the two panel elements (2) for connection is received in a mould (5) and that adjacently of the mould (5) filler adhesive (17) is injected into the join (9) via an injection channel (15, 16) bored beforehand into one of the panel elements (2). 7. Device for performing the method as claimed in any of the foregoing claims, comprising a con
3
rolnummer 05/945
veyor line for panels (2) to be connected and for a string of connected panels, said conveyor line being provided with a mould (5) for receiving the join (9) between two panel elements (2) with mutually facing end surfaces (13) and with injecting means (21) for injecting filler adhesive (17) into the join (9) and comprising cutting means (12) for cutting panels with predetermined lengths from said string, characterized by recessing means for arranging in each of both the surfaces (13) to be joint a plurality of anchoring recesses (14) which extend from these surfaces to some depth into the wood and 5 which are mutually connected by means of at least one less deep connecting recess arranged in at least one of both the surfaces (13) to be mutually facing, wherein said anchoring recesses (14) have mutually spaced connections with said at least one less deep connecting recess. 8. Panel (11) manufactured with use of the method of one or more of the foregoing claims 1-6, characterized in that it is composed of at least two panel parts, mutually interconnected by a join, wherein in each of both the mutually facing surfaces (13) of the join a plurality of anchoring recesses (14) is arranged which extend from these surfaces to some depth into the wood and which are mutually connected by means of at least one less deep connecting recess arranged in at least one of both the surfaces (13) mutually facing, and wherein an adhesive (17) is injected between these surfaces (13) and into the recesses (14), wherein said anchoring recesses (14) have mutually spaced connections with said at least one less deep connecting recess.
In de overgelegde Nederlandse vertaling: 1. Werkwijze voor het vervaardigen van panelen (11) met voorafbepaalde lengten, waarbij een doorlopende panelenenstreng (10) wordt vervaardigd door onderlinge verbinding van paneelelementen (2) bij verbindingen (9), waarbij ten minste twee in hoofdzaak in een zelfde vlak gehouden paneelelementen (2) onderling worden verbonden met tussenvoeging van hechtmiddel tussen hun kopvlakken (13), waarbij in ten minste één van de beide te verbinden vlakken (13) ten minste één zich vanaf deze vlakken af tot enige diepte in het hout uitstrekkende verankeringsuitsparing (14) is aangebracht, en waarbij de bedoelde vlakken (13) naar elkaar toegekeerd worden opgesteld en waarbij een hechtmiddel (17) tussen deze vlakken (13) en in de uitsparingen (14) wordt geïnjecteerd en waarbij panelen (11) van een vooraf bepaalde lengte van deze panelenstreng (10) worden afgescheiden met het kenmerk, dat in elk van de beide te verbinden vlakken (13) een veelvoud van verankeringsholten (14) wordt aangebracht, die zich vanaf deze vlakken tot enige diepte in het hout uitstrekken en die onderling zijn verbonden door middel van ten minste één minder diepe verbindingsholte die in ten minste één van de beide naar elkaar toe te keren vlakken (13) is aangebracht en dat een hechtmiddel (17) tussen deze vlakken (13) en tot in de holten (14) wordt geïnjecteerd, waarbij de genoemde verankeringsholten (14) onderling uit elkaar gelegen verbindingen met deze ten minste ene minder diepe verbindingsholte hebben. 2. Werkwijze volgens conclusie 1, met het kenmerk, dat in ten minste één van de beide kopvlakken (13) een ondiepe, in hoofdzaak zich evenwijdig aan het kopvlak uitstrekkende, vlakke verbindingsuitsparing wordt aangebracht 3. Werkwijze volgens conclusie 1, met het kenmerk, dat een in hoofdzaak U-vormige uitsparing (14) in elk van de beide kopvlakken (13) word uitgespaard. 4. Werkwijze volgens conclusie 1 of 2, met het kenmerk, dat een veelvoud van smalle uitsparingen door middel van pennen vanaf de kopzijden tot in het paneelmateriaal worden gedrukt. 5. Werkwijze volgens conclusie 5 (lees 4), met het kenmerk, dat een groot aantal uitsparingen door middel van ten minste één van pennen voorziene rol tot in de te verbinden vlakken van de te verbinden paneelelementen worden gedrukt. 6. Werkwijze volgens een van de voorgaande conclusies, met het kenmerk, dat de voeg (9) tussen de twee te verbinden paneelelementen (2) opgenomen wordt in een mal (5) en dat naast de mal (5) vulhechtmiddel (17) in de voeg (9) wordt geïnjecteerd via een van tevoren in een van de paneelelementen (2) geboord injectiekanaal (15, 16) . 7. Inrichting voor het uitvoeren van de werkwijze volgens een van de voorgaande conclusies, omvattende een transportlijn voor te verbinden panelen (2) en voor een streng van verbonden panelen,
4
rolnummer 05/945
welke transportlijn is voorzien van een mal (5) voor het opnemen van de voeg (9) tussen twee met hun kopvlakken (13) naar elkaar toe gerichte paneelelementen (2) en van injectiemiddelen (21) voor het tot in de voeg (9) injecteren van vulhechtmiddel (17) en omvattende snijmiddelen (12) voor het van de streng afsnijden van panelen met voorafbepaalde lengten, gekenmerkt door uitsparingsmiddelen voor het aanbrengen van een veelvoud van verankeringsholten (14) in elk van of in beide te verbinden vlakken (13), welke verankeringsholten (14) zich vanafdeze vlakken tot enige diepte in het hout uitstrekken en onderling verbonden zijn door middel van ten minste één minder diepe verbindingsholte die in ten minste één of elk van de beide naar elkaar toe te keren vlakken (13) is aangebracht, waarbij de genoemde verankeringsholten (4) uit elkaar gelegen verbindingen met de genoemde ten minste ene minder diepe verbindingsholte hebben. 8. Paneel (11) vervaardigd onder toepassing van de werkwijze van één of meer van de voorafgaande conclusies 1-6, met het kenmerk, dat het is samengesteld uit ten minste twee paneeldelen die onderling middels een verbinding zijn verbonden, waarbij in elk van beide naar elkaar toegekeerde vlakken (13) van de verbinding een veelvoud van uitsparingen (14) is aangebracht die zich vanaf deze vlakken tot enige diepte in het hout uitstrekken en die onderling zijn verbonden door middel van ten minste één minder diepe verbindingsuitsparing die aangebracht is in ten minste één van beide elkaar toegekeerde vlakken (13), en waarbij een hechtmiddel (17) tussen deze vlakken (13) en tot in de holten (14) is geïnjecteerd, waarbij de verankeringsholten (14) uit elkaar gelegen verbindingen met de ten minste ene minder diepe verbindingsholte hebben.
d. Bij het octrooi behoren de volgende figuren:
5
rolnummer 05/945
e. Conclusie 1 van het octrooi heeft betrekking op een werkwijze voor het vervaardigen van een ononderbroken paneelstreng waarbij losse houten panelen stevig aan elkaar worden verbonden tot een dergelijke streng, opdat daarvan vervolgens panelen van een bepaalde lengte kunnen worden afgesneden.
6
rolnummer 05/945
f. Isoform vervaardigt bedrijfsmatig (in elk geval) panelen van het soort waarop de werkwijze volgens conclusie 1 van het octrooi ziet. Zodiac heeft het octrooi in het verleden ingeroepen tegen Isoform, hetgeen onder meer heeft geleid tot een door Zodiac tegen Isoform aangespannen versnelde bodemprocedure in octrooizaken, waarin Zodiac onder meer een inbreukverbod vorderde. In die procedure heeft deze rechtbank op 23 oktober 2002 (samengevat en onder meer) beslist dat niet is bewezen dat door Isoform op het octrooi inbreukmakende handelingen waren verricht. Zodiac heeft tegen die beslissing hoger beroep ingesteld, in welk beroep door haar op 12 augustus 2004 de memorie van grieven is genomen. De vordering, de grondslag daarvoor en het verweer 2. Isoform vordert dat de rechtbank bij vonnis, uitvoerbaar bij voorraad, het Nederlandse deel van het octrooi zal vernietigen met veroordeling van Zodiac in de kosten van het geding. 3. Aan die vordering legt Isoform de stelling ten grondslag dat het octrooi nietig is om (ieder van) de volgende redenen: (a) het onderwerp van het octrooi wordt niet gedekt door de inhoud van de ingediende aanvrage; (b) het octrooi ontbeert nieuwheid; (c) het octrooi ontbeert inventiviteit. 4.
Zodiac voert tegen de vordering van Isoform gemotiveerd verweer.
Beoordeling van het geschil 5. De door Isoform aan de orde gestelde vragen, zoals vermeld onder 4 sub (a) en (b) kunnen onbesproken blijven, omdat de rechtbank, met Isoform, van oordeel is dat het Nederlands deel van het octrooi reeds op grond van het ontbreken van inventiviteit behoort te worden vernietigd. Tot dat oordeel is het volgende redengevend. 6. Naar Zodiac onvoldoende heeft betreden is uitgangpunt de stand van de techniek zoals blijkend uit de door Isoform als productie 3 overgelegde (en ook in de beschrijving van het octrooi genoemde) PCT-aanvrage WO 82/018747 (hierna: WO 747). Dit document openbaart een werkwijze en inrichting voor het aan elkaar lijmen van panelen aan de langszijden teneinde van de aldus ontstane streng vervolgens platen van een bepaalde grootte (op maat) te kunnen snijden. Het technische probleem dat, uitgaande van deze stand van de techniek, door het octrooi wordt opgelost houdt in het verschaffen van een steviger verbinding tussen de aan elkaar te lijmen paneelelementen zonder materiaalverlies. De door het octrooi geboden oplossing houdt in het aanbrengen van met elkaar corresponderende verankeringsuitsparingen in de paneelelementen. Daarbij is voorts sprake van een veelvoud van verankeringsholten in elk van beide te verbinden elementen, welke onderling zijn verboden door tenminste één minder diepe verbindingsholte, waarbij de verankeringsholten uit elkaar gelegen verbindingen hebben met de minder diepe verbindingsholte(n). Aldus ontstaat (bijvoorbeeld) het in figuur 3 van
7
rolnummer 05/945
het octrooi weergegeven profiel dat, in het voetspoor van partijen, ook in dit vonnis zal worden aangeduid als een I-profiel. De verbinding wordt verkregen door in de aldus in het hout gevormde holte onder druk een snel uithardende lijm te spuiten. 7. Naar het oordeel van de rechtbank zou de gemiddelde vakman op de prioriteitsdatum zonder enige inventieve denkarbeid komen tot toepassing van verankeringsholten zoals in het octrooi verschaft bij een werkwijze en inrichting als bekend in de stand van de techniek, en wel omdat hij uit de diverse publicaties die door Isoform zijn overgelegd zou afleiden dat de in die publicaties voorkomende verbindingen voeren tot de oplossing welke het octrooi verschaft. 8. Zodiac heeft betoogd dat de gemiddelde vakman niet naar die publicaties zou worden geleid. Daartoe heeft zij aangevoerd (samengevat) dat die publicaties liggen op een gebied waarop die vakman niet bekwaam is terwijl die publicaties bovendien betrekking hebben op een ander soort verbindingen dan die waarop het octrooi ziet. Het gaat bij die publicaties immers, aldus Zodiac, om toepassingen van verbindingen in de meubelmakerij, wat iets anders is dan de grootschalige industriële toepassing van panelen waarop het octrooi ziet, terwijl het merendeel van die publicaties bovendien ziet op hoekverbindingen zoals gebruikt in lijsten, keuken- en badkamerkastjes en dergelijke, hetgeen op een geheel ander gebied ligt dan de rechte verbindingen tussen de panelen waarop de werkwijze volgens het octrooi betrekking heeft. 9. Die argumenten zijn ongenoegzaam. Anders dan Zodiac ingang wil doen vinden vallen de producten volgens het octrooi wel degelijk in hetzelfde vakgebied als waarop de door Isoform aangehaalde producties betrekking hebben, en wel het vakgebied van meubel/systeembouw in het algemeen, waaronder niet alleen rechte, doch ook hoekverbindingen vallen. Illustratief daarvoor is de omstandigheid dat in het octrooi onder meer wordt afgebakend van de Nederlandse terinzagelegging nr. 0680614 d.d. 30 oktober 1968 (productie 6 van Isoform) zonder dat vermeld wordt dat deze terinzagelegging op een ander vakgebied zou liggen. In de tweede alinea van de beschrijving van die terinzagelegging is het volgende te lezen: De meubelmaker past voor het verbinden van plaatvormige onderdelen op de stootplaats in verstek verlopende gedeelten toe, die aan elkaar worden vastgelijmd. (cursiveringen rechtbank).
10. Dat de vakman die vanuit de stand van de techniek op zoek gaat naar stevigere verbindingen naast rechte verbindingen ook hoekverbindingen tot zijn vakgebied zal rekenen volgt verder uit een -naar niet is weersproken in 1978 vrij toegankelijk- artikel genaamd “Verbindungstechnik im Möbelbau. Exakt, schnell, sicher…”, door Isoform overgelegd als productie 17. In die publicatie worden hoekverbindingen (“Winkelverbindungen”) en rechte verbinding (“Stirnverbindung”) naast elkaar genoemd, zoals blijkt uit de volgende passage: Um platten miteinander verbinden zu können, gibt es verschiedene Konstruktionsarten (Abb. 1): Winkelverbindung stumpf, Winkelverbindung auf Gehrung, Doppel-TVerbindung, Kreuzverbindung, Flächenverbindung, Stirnverbindung.
De figuur waarnaar de bovenstaande tekst verwijst ziet er als volgt uit:
8
rolnummer 05/945
11. Ten processe is gebleken dat -voorzover de vakman al niet op grond van zijn algemene vakkennis tot de uitvinding zou komen- er verschillende combinaties van één publicatie met WO 747 zijn aan te wijzen die ieder voor zich de vakman zouden brengen tot de in het octrooi geboden oplossing van het probleem van het verkrijgen van een verbinding tussen in één vlak gelegen panelen die sterker is dan uit de stand van de techniek bekend was. 12. Eén van die combinaties wordt gevormd door enerzijds WO 747 en anderzijds de (door Isoform als productie 13 overgelegde) publicatie, afkomstig uit het jaar 1980 en genaamd Der “flüssige” Dübel. In dat artikel wordt (samengevat) een methode beschreven om sterk belastbare verbindingen aan te brengen, hierin bestaande dat een speciale co-polyamide smeltlijm in voorgeboorde vloeikanalen wordt gespoten, waarin dat product uithardt. Deze publicatie vermeldt verder dat in de te verbinden delen vóór de montage boorgaten worden aangebracht en een freesgroef in lengterichting, welke gaten en freesgroef in de verbinding tegenover elkaar komen te staan. De in de langsfreesgroef gespoten smeltlijm hardt in de volledig gevulde boringen snel uit tot een zeer stevig verankerd, exact passend (smelt)deuvelsysteem. Bij deze publicatie behoort de volgende figuur:
9
rolnummer 05/945
De vakman die van deze publicatie kennis neemt zal zonder inventieve denkarbeid begrijpen dat toepassing van voormelde verbinding in een werkwijze/inrichting volgens WO 747 voert tot de door het octrooi geboden oplossing. Dit document openbaart immers een zeer stevige verbinding, die, evenals in het octrooi, bestaat uit een veelvoud van verankeringsholten die zich in het hout uitstrekken en die onderling zijn verbonden door middel van een minder diepe verbindingsholte waarbij sprake is van uit elkaar gelegen verbindingen tussen de verankeringsholten en die verbindingsholte. Dat productie 13 van Isoform ziet op een hoekverbinding is geen te dezen relevant verschil, zoals hiervoor in r.o. 10 is overwogen.
10
rolnummer 05/945
13. Een volgende combinatie die tot de uitvinding leidt bestaat uit WO 747 en het Duitse Auslegeschrift nr. 1169653 van 6 mei 1964 (als productie 16 overgelegd door Isoform). De conclusies 1, 2 en 6 van dit document luiden als volgt: 1. Aus zwei oder meheren Körpern unter Verwendung von mindestens einem Holzwerkstofformling gebildeter Verbündkörper, dadurch gekenzeichnet, daß im Bereich der Verbindungszone an sich bekannte, bei höheren Temperaturen schaum- bzw. porenbildende Mittel vorgesehen sind. 2. Verbündkörper nach Anspruch 1, dadurch gekenzeichnet, daß die Stoß- bzw. Verbündkörpers -gegenfalls spiegelbildlich- Ausnehmungen aufweisen, die die bei höheren Temperaturen poren- bzw. schaumbildendn Mittel enthalten. 6. Verbündkörper nach Anspruch 1 bis 5, dadurch gekenzeignet, daß die schaumbzw. porenbildenden Mittel mit Bindmittel innig vermischt vorliegen und vorzugsweise als Rechteck-, Pilz,- U,- I- oder sonstige Profile im Verbundkörper enthalten sind.
De afbeeldingen 5 en 6 bij dit Auslegeschrift zien er als volgt uit:
14. Dit Auslegeschrift openbaart verbindingen tussen in een recht vlak liggende houten panelen, waarbij (zie conclusie 2 en bovenstaande tekeningen) in de tegenover elkaar gelegen delen uitsparingen zijn voorzien. Blijkens conclusie 6 kunnen deze uitsparingen de vorm van een I-profiel hebben. Dat betekent dat (ook) deze publicatie een veelvoud van verankeringsholten toont die zich in het hout uitstrekken en die onderling zijn verbonden door middel van een minder diepe verbindingsholte waarbij sprake is van uit elkaar gelegen verbindingen tussen de verankeringsholten en die verbindingsholten, nu een I-profiel in de daaraan in het normale spraakgebruik toe te kennen betekenis een vormgeving heeft die dat noodzakelijkerwijs met zich brengt. De vakman die, op zoek naar het verkrijgen van een steviger verbinding, kennis neemt van deze publicatie, zal de daarin genoemde (I-profielvormige) verbinding zonder meer toepassen op paneeldelen in de werkwijze volgens de stand van de techniek, waarmee de oplossing volgens het octrooi wordt bereikt. 15. Een en ander voert tot de slotsom dat de conclusies van het octrooi die zien op een werkwijze, een inrichting en een paneel, wegens gebrek aan inventiviteit dienen te worden vernietigd. Hetzelfde geldt voor de overige (afhankelijke) conclusies, nu onvoldoende is weersproken dat die overigens geen inventieve elementen toevoegen.
11
rolnummer 05/945
16. De vordering van Isoform is derhalve toewijsbaar. Zodiac zal als de in het ongelijk gestelde partij, worden veroordeeld in de op deze procedure vallende kosten. BESLISSING: De rechtbank: VERNIETIGT het Nederlandse gedeelte van EP 0 552 510; VEROORDEELT gedaagde in de op deze procedure vallende kosten, tot aan deze uitspraak aan de zijde van eisers begroot op € 315,93 aan verschotten en € 1.356,-- aan procureurssalaris; VERKLAART dit vonnis, voor wat betreft de proceskostenveroordeling, uitvoerbaar bij voorraad. Aldus gewezen door mr. J.W. du Pon, G.R.B. van Peursem en E.F. Brinkman en uitgesproken ter openbare terechtzitting van 7 december 2005 in tegenwoordigheid van de griffier.
