INHOUD. De patat
3
Aflevering 1: Peru
5
Aflevering 2: Spanje
6
Aflevering 3: Ierland
7
Aflevering 4: België
8
Aflevering 5: Frankrijk
9
Aflevering 6: Wit-Rusland
10
Aflevering 7: Peru – De toekomst
11
De gids: Jeroen Meus
12
De patat online: oproep ‘The Flying Potato’
14
Perscontact
15
De patat – persdossier
www.canvas.be/depatat
2
DE PATAT. GESCHIEDENIS, HEDEN EN TOEKOMST Een culinaire zoektocht van Jeroen Meus Vanaf dinsdag 6 december
De patat is een culinaire zoektocht van Jeroen Meus naar de geschiedenis, het heden en de toekomst van een basisingrediënt in onze keuken. De chefkok wordt in deze reeks reiziger en journalist. Hij gaat in zes verschillende landen op zoek naar het verhaal van de aardappel: in Peru, Spanje, Ierland, België, Frankrijk en Wit-Rusland. Onderweg stelt hij vast dat de patat een veel grotere rol heeft gespeeld dan je van een simpele plant zou vermoeden. De patat toont hoe een ietwat banaal product de wereld heeft veranderd en de toekomst zal bepalen. Vanaf dinsdag 6 december om 20.40 u. op Canvas De patat is niet ‘het nieuwe kookprogramma’ van Jeroen Meus. Het programma laat een andere kant zien van de chef: hij wordt een nieuwsgierige journalist, iemand die de achtergrond van zijn producten wil kennen. Het verhaal van de patat gaat immers veel verder dan de muren van de keuken - gesprekken met historici, wetenschappers, en andere patattenspecialisten maken dat duidelijk. Misschien kunnen we het wel culinaire onderzoeksjournalistiek noemen..
Het verhaal van de patat De verspreiding van de aardappel vanuit de Andes naar de rest van de wereld leest als een avonturenroman, en de reis begint met een tragedie: de Spaanse verovering van Peru tussen 1532 en 1572 verwoestte het hele Inca-imperium, en veroorzaakte de dood – door oorlog, ziekte en wanhoop – van op zijn minst de helft van de plaatselijke bevolking. De conquistadores kwamen naar Peru op zoek naar goud, maar de echte schat die ze meebrachten naar Europa, was de aardappel. Daarna heeft de knol stap voor stap de wereld veroverd. Liefst 55% van alle Belgen eet dagelijks aardappelen. Ook onze Belgische trots, de friet, is uiteraard een product van de patat. Maar ook de Chinese regering doet grote inspanningen om de groente te promoten: de quasi droge aardappelteelt zou een perfect alternatief zijn voor de water verslindende rijstvelden.
De patat – persdossier
www.canvas.be/depatat
3
In Ierland zorgde de patat eerst voor een grote bloei en daarna voor de teloorgang van het land. Nergens ter wereld worden er zoveel aardappelen gegeten als in het voormalige Oostblok. En in Peru staat het Internationaal Aardappelcentrum, waar ze geloven dat de patat hét middel is om de honger de wereld uit te helpen. En zo heeft elk land wel zijn eigen aardappelverhaal.
Elk land zijn eigen verhaal: Peru Hier is het allemaal begonnen en hier begint Jeroen dan ook zijn zoektocht In geen enkel ander land komen verleden, heden en toekomst van de aardappel zo strek samen als in Peru. Tot op de dag van vandaag is de patat de grootste rijkdom van de boeren in de bergen. Hun schat. Sin papa, no hay vida… Spanje Bijna terloops, als handbagage, brachten de Spanjaarden de patat mee uit Zuid-Amerika op hun schepen vol goud en zilver. De conquistadores konden niet vermoeden dat die lelijke knol een revolutie zou veroorzaken. Ierland Nergens anders is de geschiedenis van een volk zo beïnvloed door de aardappel als Ierland. Mislukte aardappeloogsten zorgden voor een van de grootste hongersnoden in de Europese geschiedenis: the Great Famine. België Nergens anders heeft men zulk een succesvol afgeleid product van de aardappel bedacht als bij ons. Maar klopt dat wel? Is de friet wel Belgisch? Frankrijk Het heeft in Frankrijk veel langer geduurd dan in de rest van Europa voor ze de aardappel aanvaardden als voedingsmiddel, en toch is er nergens anders gastronomisch zo veel mee gedaan. De Fransen danken hun aardappelcultuur aan één man: Auguste Parmentier, vriend van de koning én van de aardappel. Wit-Rusland De Wit-Russen zijn de grootste aardappeleters ter wereld, ze eten er 180 kg per persoon per jaar. En dat heeft evenveel met wodka te maken als met oorlog en communisme. Peru Jeroen eindigt zijn reis waar ze begonnen is: in Peru. Is er voor de aardappel nog een rol weggelegd in de toekomst van een gastronomische wereld die nu al door hamburgers, pizza’s en meeneemmaaltijden wordt gedomineerd?
De patat is een programma van Het Televisiehuis voor Canvas.
1 De patat: vanaf dinsdag 6 december om 20.40 u. www.canvas.be/depatat
De patat – persdossier
www.canvas.be/depatat
4
DE PATAT - AFLEVERING 1 : PERU. DINSDAG 6 DECEMBER
Jeroen probeert 4000 soorten patatten uit elkaar te houden
In Peru begon het allemaal voor de patat. En daar begint Jeroen Meus ook aan zijn zoektocht naar de geschiedenis en het belang van de aardappel. Het Centro Internacional de la Papa stuurt hem de bergen in, naar de wieg van de aardappel. Juni is oogstmaand in de Andes, en dat zal Jeroen geweten hebben. De gemiddelde Peruaanse boer heeft 200 verschillende aardappelvariëteiten op zijn velden staan. Een hele klus om die te oogsten, maar ook reden om te vieren : een dag in het leven van een Peruaanse boer – vroeger en nu.
1
De patat – Aflevering 1: Peru Dinsdag 6 december om 20.40 u.
De patat – persdossier
www.canvas.be/depatat
5
DE PATAT - AFLEVERING 2 : SPANJE. DINSDAG 13 DECEMBER
Padre Romulo leest voor uit het werk van de Heilige Teresa van Avila, één van de eerste patattenfans in Europa
De Spaanse ‘conquistadores’ hebben terecht geen al te beste reputatie, maar zonder hen had Europa de aardappel waarschijnlijk nooit gekend. De mannen wisten eerst echter niet wat ze zagen: een grillige knol die op een truffel leek, en door de Inca’s met veel smaak werd gegeten. Verstopt tussen tonnen goud en zilver uit de Nieuwe Wereld vond ook de patat zijn weg naar het Europese vasteland. Maar het duurde nog een hele tijd voor ze daar de voordelen van die Amerikaanse erfenis zouden inzien. De tortilla zette de patat pas echt op de Spaanse menukaart!
1
De patat – Aflevering 2: Spanje Dinsdag 13 december om 20.40 u.
De patat – persdossier
www.canvas.be/depatat
6
DE PATAT - AFLEVERING 3 : IERLAND. DINSDAG 20 DECEMBER
Volgens Luka Bloom is de patat de enige groente die bij de Ieren een emotionele reactie opwekt
In 1845 was een derde van de Ierse bevolking voor zijn dagelijkse voedselvoorziening bijna volledig afhankelijk van de aardappel. En toen sloeg het noodlot toe: twee miljoen doden en anderhalf miljoen emigranten waren het gevolg van de mislukte aardappeloogst, door de zogeheten ‘blight’, een vernietigende schimmelziekte bij aardappelen. Ierland, dat toen nog een Britse kolonie was, hield er behalve een zwarte periode in zijn geschiedenis ook een eeuwig wantrouwen ten opzichte van Engeland aan over. Of hoe de aardappel de geschiedenis en de toekomst van een land beïnvloedt.
1
De patat – Aflevering 3: Ierland Dinsdag 20 december om 20.40 u.
De patat – persdossier
www.canvas.be/depatat
7
DE PATAT - AFLEVERING 4 : BELGIË. DINSDAG 27 DECEMBER
Werd de friet hier aan de oevers van de Maas uitgevonden?
Wie België zegt, ruikt frieten. Er staan meer dan 5000 frituren in ons land, op een oppervlakte van amper 30.000 vierkante kilometer. Maar een verschrikkelijke vraag dringt zich op: is de friet eigenlijk wel Belgisch? Er is namelijk een kaper op de kust: ook de Fransen beweren het gastronomische goudstaafje te hebben uitgevonden. En ze hebben daar – zo blijkt – zelfs hun argumenten voor. Hoog tijd om deze oude vete te beslechten.
1
De patat – Aflevering 4: België Dinsdag 27 december om 20.40 u.
De patat – persdossier
www.canvas.be/depatat
8
DE PATAT - AFLEVERING 5 : FRANKRIJK. DINSDAG 3 JANUARI
Graaf de Clermont-Tonnerre, afstammeling van de uitvinder van de ‘gratin dauphinois’
Eén man is hoogstpersoonlijk verantwoordelijk voor het succes van de patat in Frankrijk, en die man heet Antoine-Auguste Parmentier. Dankzij hem zijn de grote Franse chefs als Escoffier, en later Robuchon en Bocuse, gaan experimenteren met de knol. Parmentier overtuigde eerst het hof en daarna de rest van de Franse bevolking van de voedingswaarde van de aardappel. Nog steeds staan er aardappelen op zijn graf. Een verhaal vol verrassingen, listen en triomfen, én de typisch Franse gastronomie…
1
De patat – Aflevering 5: Frankrijk Dinsdag 3 januari om 20.40 u.
De patat – persdossier
www.canvas.be/depatat
9
DE PATAT - AFLEVERING 6 : WIT-RUSLAND. DINSDAG 10 JANUARI
Ivan Ivanovic, vice-president van de kolchoz van Samojvalovic, eet 25kg patatten per week
De Wit-Russen eten 180 kg aardappelen per persoon per jaar, en dat is meer dan het dubbele van wat wij Belgen jaarlijks achter de kiezen steken. Op het eerste zicht lijkt die enorme aardappelconsumptie het gevolg van beslissingen op het hoogste niveau, eerst van de Russische tsaren en later van de communistische partijleiders in Moskou. Maar vandaag wordt in het onafhankelijke Wit-Rusland 80% van de aardappelen door de mensen thuis gekweekt. De aardappel blijft er dus bijzonder populair. Een verhaal van wodka, oorlogen en overleven in een land dat zonder aardappelen misschien niet eens had bestaan.
1
De patat – Aflevering 6: Wit-Rusland Dinsdag 10 januari om 20.40 u.
De patat – persdossier
www.canvas.be/depatat
10
DE PATAT - AFLEVERING 7 : PERU – DE TOEKOMST DINSDAG 17 JANUARI
Patatten in de steriele omgeving van het CIP: de grootste aardappeldatabank ter wereld
De cirkel is rond: Jeroen is in Peru vertrokken en eindigt er ook. Hij vraagt zich af of de aardappel nog een rol kan spelen in de toekomst van een wereld die door McDonalds en Pizzahut wordt gedomineerd. In het ‘Centro Internacional de la Papa’ geloven ze in ieder geval van wel. Ze hebben er grootse plannen met ‘hun’ knol. Meer zelfs, ze zijn ervan overtuigd dat de patat de wereld gaat redden.
1
De patat – Aflevering 7: Peru Dinsdag 17 januari om 20.40 u.
De patat – persdossier
www.canvas.be/depatat
11
DE GIDS: JEROEN MEUS.
Jeroen Meus werd op 13 maart 1978 geboren in Leuven en kookt al heel wat jaren op topniveau. Een studiehoofd was de jonge Jeroen niet, maar op de Hotelschool Ter Duinen in Koksijde ontdekte hij zijn ware roeping: mensen gelukkig maken via hun smaakpapillen. Een eerste uitlaatklep voor zijn culinaire creativiteit vond hij bij Ronny Désiron, een chef die hij tijdens weekends assisteerde in Leuven. Van hem leerde hij verrassende smaken combineren, met eenvoudige ingrediënten een topgerecht maken en mediterrane en oosterse accenten toevoegen. Al snel kookte Jeroen zich een eigen aanhang bijeen. Zijn gedrevenheid nam toe, en ook zijn drang om gaandeweg een eigen stijl te ontwikkelen, zeker toen hij achter het fornuis van The Boardroom in Heverlee ging postvatten. Een nieuwe stap was het TV1-praatprogramma Aan tafel, waarin vier verschillende chefs aan bod kwamen: een Zweed (Christer), een Marokkaan (Mo), een Mexicaan (Alejandro) en ... een jonge Belg. Jeroen liet twee zomers lang zijn (culinaire) gezicht zien en werd daarna alom gevraagd voor allerlei nevensprongen. Na verschillende programma’s zoals Wie komt er eten? en Met Meus en Vork kwam Jeroen bij radio Donna en De Laatste Show terecht. Ondertussen ging hij ook de uitdaging aan een nieuw luxueus, stijlvol restaurant op te starten. Op 13 oktober 2006 opent Restaurant Luzine zijn deuren in Leuven.
De patat – persdossier
www.canvas.be/depatat
12
Jeroen werd stadskok van Leuven en in 2008 werkte hij voor Canvas mee aan de eerste reeks van Plat Préféré, een culinaire en zinnenprikkelende reeks, waarin hij op zoek ging naar het lievelingsgerecht van intrigerende en legendarische figuren uit het recente verleden, van Freddy Mercury tot Jacques Brel en van Salvador Dali tot Roald Dahl. Plat Préféré werd een succes en er volgden nog twee reeksen. Vanaf 2010 ging het nog harder voor Jeroen, met Dagelijkse Kost, een … dagelijks kookprogramma dat begin dit jaar werd bekroond met een Vlaamse Televisiester voor het beste lifestyleprogramma van 2010. In Dagelijkse kost bewijst Jeroen dat koken een plezier is voor iedereen, voor elk moment of evenement en naar ieders smaak. In een mum van tijd werd het kijkcijferkanon een vaste waarde op Eén en de gelijknamige kookboeken braken alle verkooprecords. En nu verkent Jeroen – nog altijd maar 33 - alweer nieuwe horizonten in De patat.
De patat – persdossier
www.canvas.be/depatat
13
DE PATAT ONLINE: THE FLYING POTATO. OPROEP De webpagina’s van De patat bieden extra informatie in woord en beeld over het programma en de diverse afleveringen. De patat is geen kookprogramma, maar af en toe wordt er toch een aardappelgerecht klaargemaakt: de uitleg over de recepten en de bereidingswijze is alleen op de website te vinden. Maar er is meer: om de wereldwijde verspreiding en de veelzijdigheid van de patat op ludieke wijze in de aandacht te brengen, lanceert canvas.be/depatat The Flying Potato: een kettingfilmpje met inzendingen van het publiek uit heel de wereld over leuke en grappige dingen die je kan doen met een patat.
Oproep Het Canvas-programma De patat wil de aardappel de wereld laten rondreizen en heeft daarvoor jullie hulp nodig. Ga je op vakantie of woon je in het buitenland? Stuur dan een filmpje in. Inzendingen van over de hele wereld zullen samen een ketting vormen waarin mensen een aardappel opvangen, er iets mee doen en hem weer verder gooien. De beste filmpjes worden bovendien getoond op Canvas in de laatste aflevering van De patat. De opnamelocatie en de handeling zijn volledig vrij. Je kan bijvoorbeeld met een aardappel jongleren, er Shakespeare voor reciteren of wat je maar kan verzinnen, terwijl je op de Chinese muur, midden op de Congostroom of aan het Gentse Zuid staat.
Aan welke voorwaarden moet een inzending voldoen? •
• • • •
Opbouw filmpje: De aardappel vliegt langs links in beeld, iemand vangt hem op en doet er iets mee, en gooit hem vervolgens langs rechts weer uit beeld (zie afbeelding hieronder. In het volgende filmpje zal iemand ‘jouw’ aardappel opvangen, er iets mee doen en hem weer verder gooien. Duur filmpje: kort (4 tot max. 12 seconden) Belangrijk: de richting! Als kijker zie je de aardappel langs links in beeld komen en langs rechts weer uit beeld vliegen. Onbelangrijk: kwaliteit. Via je smartphone, fototoestel of cameraatje, met welk toestel of in welke kwaliteit je inzending is opgenomen maakt niet uit. Filmpjes inzenden kan tot vrijdag 9 december.
Een voorbeeldfilmpje staat hier: http://programmas.canvas.be/de-patat/the-flying-potato-inzendingen/ De patat – persdossier
www.canvas.be/depatat
14
MEER INFORMATIE Tine Plasmans, perscoördinator Canvas - tel. 02 741 38 85
[email protected] INTERVIEWS Ilse Brinkman, interviewcoördinator VRT – 02-741 56 51
[email protected] FOTO’S Geert Van Hoeymissen, Fotoredacteur Canvas – 02-741 35 59
[email protected] PERSPORTAAL Persfoto’s en –teksten zijn beschikbaar op het Persportaal van VRT Communicatie : http://pers.vrt.be
VRT Communicatie - Kamer 9L48, 1043 Brussel - tel. 02-741 35 66
[email protected]
De patat – persdossier
www.canvas.be/depatat
15
