Verslag Open Data Estafette ”Smart Logistics & Ports” Op 5 november vond de drukbezochte Open Data Estafette Smart Logistics & Ports plaats bij Connekt in Delft. Het evenement was met bijna 200 bezoekers erg geslaagd. Opvallend was bovendien het hoge aantal verladers onder de aanwezigen. Er waren gedurende de dag meerdere (interactieve) sessies met toonaangevende sprekers. Het programma bestond onder andere uit keynotes van Paul Suijkerbuijk (open data aanjager van BZK) en van Michiel Jak (directeur Smart Port 2.0). Ook stonden er showcases, workshops en visies op het programma; onder andere de showcase Smart Data Factory van TNO, een workshop open geodata voor transport van Geonovum en een presentatie van het Kadaster over het snel beschikbaar maken van open geodata door gemeentes en andere overheden. De dag werd afgesloten met een speech van Lidewijde Ongering, Secretaris-Generaal van het ministerie van Infrastructuur en Milieu. Tevens reikte zij prijzen uit aan de winnaars van de Open Data Wedstijd. De prijzen gingen naar partijen die de best toepasbare en opschaalbare Open Data initiatieven hebben ontwikkeld, met een duidelijke business case en toegevoegde waarde in de logistieke markt.
Achtergrond van de Open Data Estafette Nederland wil voorop lopen met innovatie. We hebben een lange traditie in logistiek en zijn wereldspeler met havenactiviteiten. Op welke manier kunnen we steden zo efficiënt en duurzaam mogelijk bevoorraden? Hoe kan creatief gebruik van informatie de bereikbaarheid, duurzaamheid en veiligheid van havens aanzienlijk verbeteren? Welke innovatieve toepassingen zijn nog onbenut in de logistiek? Open data en proprietary (data tussen private bedrijven) zijn belangrijke grondstoffen. Toegang tot (realtime) open datasets dragen bij aan efficiënte logistiek en vermindering van CO2. Bovendien bieden ze ondernemers nieuwe businesskansen. Gedurende de Open Data Estafette stond de vraag centraal hoe Open Data gebruikt kunnen worden om de logistieke sector en havens slimmer te maken en zo maatschappelijke problemen op te lossen. De Open Data Estafette is onderdeel van het ICT Doorbraakproject 'Open geodata als grondstof voor groei en innovatie'. Dit project is een publiekprivate samenwerking tussen de ministeries EZ, IenM en BZK met Geobusiness Nederland en de TU-Delft. ECP ondersteunt dit doorbraakproject. Connekt organiseerde in opdracht van deze partijen het congres Open Data Smart logistics & ports. Het congres is niet eenmalig, maar maakt onderdeel uit van een reeks succes-volle congressen voor andere thema’s, zoals Agro en Food (2013), Water (maart 2014), Energie (juni 2014) en Smart Cities (november 2014).
De open data labs World Port hackathon In de ochtend van 5 november kwam het team World Port Hackathon bijeen om klaar te stomen voor de pitch die later deze dag zou worden gegeven. Vanuit de World Port Hackathon werd hun idee ‘Currently’ genonimeerd voor de Open Data Estafette. Waar tijdens de Hackathon de focus werd gelegd op de werking en ontwikkeling van de applicatie, zetten de IT-specialisten nu een stap buiten hun werkgebied en werkten de value case voor schippers en verladers verder uit. Immers, gunstiger varen op de stroming van rivieren leidt tot brandstofreductie en dus CO2- en kostenbesparing, Lean Figuur 1 het team World Port Hackathon onder leiding and Green dus. Het idee van World van Leon Gommans Port Hackathon: Currently verzamelt en ontsluit stromingsgegevens, schippers kunnen op basis daarvan hun ideale vertrektijd bepalen – met de stroom mee vaar je efficiënter.
Stadsdistributie In een ander data lab gingen logistieke en ITS partijen met elkaar in gesprek over stadsdistributie: hoe kunnen we de verblijfstijden van vrachtwagens en bestelbussen in de stad verminderen? Het idee: dit initiatief selecteert 20.000 adressen waar pakketjes kunnen worden bezorgd. Bewoners van deze adressen zorgen voor de verdere verspreiding van de pakketjes. Het aantal adressen waar moet worden bezorgd daalt daarmee van 7 ½ miljoen naar 20.000 adressen.
Ketensamenwerking
Figuur 2 het team Stadsdistributie onder leiding van Bas van Bree (Dinalog)
Startpunt van deze data lab is een bestaand initiatief en wel “Wild van de Spits”, een spitsmijdenproject dat zich richt op de regio Rotterdam. Het team Ketensamenwerking richtte zich op de volgende vraag: hoe kan het initiatief Wild van de Spits worden doorontwikkeld naar een “besturingssysteem” waarmee niet alleen personenvervoer, maar ook logistiek wegtransport rond een grote
Figuur 3 Het team ketensamenwerking onder leiding van Rene Postulart (Buck)
stedelijke kern kan worden geoptimaliseerd? Het team werkte een idee uit waarbij tijdens de spits, of tijdens evenementen of andere gelegenheden de diverse bestuurders (en bedrijven) zo worden geïnformeerd, gestimuleerd c.q. beloond dat er maximale doorstroming rond en in de stad wordt geborgd.
Smart Data Factory Wat als je precies weet wanneer een container aankomt in de haven? Voor deze uitdaging verzon het team Smart Data Factory een oplossing: real-time data over containertransport op het traject Rotterdam Venlo. De beoogde demonstrator biedt actueel inzicht voor alle betrokken partijen in de huidige status van containers op het traject Rotterdam – Venlo. Hiervoor is een data integratie stap nodig waarbij informatie wordt gecombineerd tot nieuwe inzichten, zoals een voorspelling van de verwachte aankomsttijd van de container op het distributie centrum van de klant.
Smart Ports
Figuur 4 het team Smart Data Factory onder leiding van Siem van Merrienboer (TNO)
Het innen van havengelden, kan dat met open data? Het team van Smart Ports verzon er een oplossing voor: gebruik AIS data. Het team heeft ook al een idee uitgedacht voor een concrete pilot in drie havens. AIS-transponders zenden automatisch op regelmatige tussenpozen informatie uit, zoals hun positie, snelheid en op de reis betrekking hebbende scheepsgegevens en in het idee van het team Smart Ports wordt deze data gebruikt voor havengelden.
Figuur 5 het team Smart Ports onder leiding van Roy van den Berg (Havenbedrijf Rotterdam)
De middagsessies In de middag sloten de overige deelnemers zich aan bij de Open Data Lab teams, hiermee kwam het totaal aantal deelnemers uit op circa 200 deelnemers. De kick-off van de middag werd gedaan door Nico Anten van Connekt en dagvoorzitter Dick van Damme van de Hogeschool Amsterdam. De middag startte met twee keynotes: een vanuit de kant van open data en een vanuit de kant van logistiek.
Keynote Paul Suijkerbuijk: open data Paul Suijkerbuijk, van het Ministerie van Binnenlandse Zaken, nam de aanwezigen mee in de wondere wereld van data.overheid.nl en ook . Niks aan de hand in Groningen? Kijk eens naar visualisatie van aardbevingen in de afgelopen honderd jaar, gebaseerd op open data. Welke politieke kleur heeft een gemeente? Mooi gevisualeerd op basis van open data bronnen. Paul insipireerde aanwezigen om vooral te kijken naar wat er al beschikbaar is en hiervan vooral gebruik te maken.
Keynote Michiel Jak: logistiek Michiel Jak, directeur Smart Ports 2.0, schetste de uitdaging van de logistiek: er is groei in het aantal logistieke bewegingen , maar de infracapaciteit blijft nagenoeg gelijk. Dit leidt tot een noodzaak van optimaal benutten van het infrasysteem, waar real time open en gedeelde informatie een cruciale rol in speelt. Het gaat om het bijeenbrengen van gesloten data, half-open data en open data. Maar: het gaat niet alleen over technologie, data en ICT, minstens zo belangrijk is governance en menselijk gedrag. Want als het zo belangrijk is, waarom is het er nog niet? Volgens Michiel door vertrouwen, tegenstrijdige belangen en omdat de benefits niet vallen bij de partij die de data/informatie beschikbaar stelt.
Figuur 6 keynote Paul Suijkerbuijk
Figuur 7 Keynote Michiel Jak
De pitches Na de keynotes kregen de Open Data Lab teams de mogelijkheid om in 3 minuten hun ideeën te pitchen voor de jury en het aanwezige publiek.
Het jury overleg Terwijl het publiek zich verdeelde over drie parallelsessies, trok de jury zich terug om de winnaar van de Open Data Estafette te kiezen. Hierbij werden ze geadviseerd door de stemmen van het publiek. De jury bestond uit: Michiel Jak (TNO), Frans Lips (ministerie van Economische Zaken), Arie van Scheer (ministerie Binnenlandse Zaken), Noud Hooymans (ministerie Infrastructuur en Milieu) en Camille van der Harten (Geobusiness) De jury beoordeelt de inzendingen op basis van Figuur 8 de jury in beraad de volgende factoren: • In welke mate speelt open gedeelde data een rol in de beschrijving van de business case? • Hoe groot is de opschaalbaarheid van de inzending?
• • •
Hoe toepasbaar is de inzending, en zijn daar concrete mogelijkheden voor? Wat is de toegevoegde waarde van de business case in de logistieke markt? Hoe geloofwaardig is de inzending?
Wat stond er op het spel: twee prijzen van € 4.000,- plus het gebruik van een datacoach van Geonovum en eeuwige roem. Aan het eind van de middag werden de winnaars bekend gemaakt door de Secretaris-Generaal van het ministerie van Infrastructuur en Milieu, Lidewijde Ongering.
Smart Data Factory en Demanes
In de eerste ‘luisteren’ deelsessie namen de sprekers Michel Emde en Siem van Merrienboer, beide werkzaam bij TNO, de aanwezigen mee in de opzet en werking van de Smart Data Factory. De Smart Data Factory for Logistics (of kortweg: SDF) dient als katalysator en incubator voor logistieke innovaties rondom real-time data in de logistieke keten. SDF zorgt ervoor dat innovaties snel en doeltreffend van idee en uitgewerkt plan als pilot kunnen worden uitgerold, met zicht op een operationele uitrol. DEMANES is een dergelijke pilot die gebruik maakt van SDF en test binnen de Smart Container Terminal een toepassing waarbij de wachtrij en de duur van afhandeling op de container terminal wordt voorspeld voor vrachtwagens. De aanwezigen reageerden enthousiast op de pilot en de mogelijkheden via de SDF en namen alvast een voorschot op de mogelijkheden voor bredere toepassing, zoals bijvoorbeeld in andere logistieke sectoren of een breder gedeelte van de keten.
FIWARE en PDOK In de tweede ronde break-outs was het mogelijk voor aanwezigen om aan te sluiten bij de verhalen vanuit FIWARE en PDO. Arjen Hof, FIWARE, lichtte toe dat FIWARE een EU-initiatief is en in diverse landen een kant-en-klare infrastructuur en een bibliotheek van standaard componenten biedt. Je zou het kunnen vergelijken met lego bouwblokjes. De aanwezigen kregen twee demo’s. Robin Puthli liet zien hoe hij gebruik maakte van het FIWARE platform om door middel van een LORA-netwerk straks containerbeveiliging te realiseren en Jan Willem Smeenk lichtte de ontwikkeling van Smart Road Salting toe door middel van datapunten in het asfalt. De aanwezigen prijsden de verbinding met de ontwikkelingen zoals Internet of Things, maar vroegen zich af of dergelijke datapunten dan open data zouden kunnen genereren voor nieuwe toepassingen of dat deze gesloten worden? Ine de Visser nam vervolgens het stokje over en lichtte aan de groep het initiatief toe van de PDOK Geodataregister. PDOK staat voor Publieke Data Op de Kaart en biedt een laagdrempelige manier voor met name lagere overheden om hun open geodata op 1 gecentraliseerde plek aan te bieden, welke vervolgens wordt gekoppeld aan de open data registers van de rijksoverheid. Uit de discussie bleek dat deze laagdrempelige manier zowel voordelen biedt, snel en goedkoop datasets beschikbaar stellen, maar daardoor de betrouwbaarheid een aandachtspunt blijft. Kunnen er services op deze datasets gebouwd worden?
Synchromodaal: Look beyond your limits In de grote zaal stond zowel in de eerste als tweede ronde het onderwerp “synchromodaal” op de agenda. Zoals Michiel Jak in zijn verhaal aangaf is goederenvervoer de afgelopen decennia sterk toegenomen, onder meer door de groeiende afstand tussen productielocaties en markten en de verregaande specialisatie van activiteiten in supply chains. Het is nodig een goede balans te vinden tussen de logistieke en economische, de sociale, en de milieutechnische effecten van goederenvervoer in netwerken. De ontwikkeling van een informatie-infrastructuur die niet alleen bestaat uit informatie en communicatietechnologie, maar ook uit onder Figuur 9 Synchromodaal: in gesprek met verladers meer samenwerkingsverbanden tussen organisaties op het gebied van informatie delen en gezamenlijk plannen, kan daarbij van grote waarde zijn. In de eerste ronde ging Nico Anten (Connekt) in op complexe samenwerkingsverbanden waardoor Lean and Green Synchromodal geïnitieerd werd, Nico introduceerde het belang van “dating with data”. Rob Zuidwijk (RSM) lichtte de rol van open data in synchromodaal transport nader toe. Waarna Rob Bagchus aangaf hoe ECT inspeelt op toekomstige ontwikkelingen.
In de tweede ronde gin Rob Zuidwijk (RSM) in gesprek met verladers: hoe lastig was het om bestaande patronen te doorbreken en welke weg ligt er nu open? Het woord was aan John van der Steen van LambWeston/Meijer, Stijn Scheffers van Sabic, Peter-Paul Mulder van Mars en Jean-Paul van der Meer van Samsung. De uitkomsten van de sessie: synchromodaal is complex, maar nodig voor de concurrentiepositie van Nederland. Volume van transport is noodzakelijk om frequentie te halen en dat trekt weer volume aan en data is cruciaal voor inzicht in kansen. Als sluitstuk op de sessie is de whitepaper ‘krachten bundelen om vracht te bundelen’ overhandigd aan Kees Verweij (Buck). Het whitepaper is te downloaden via deze link. Figuur 10 Whitepaper aangeboden
NLIP en Simacan Het Neutraal Logistiek Informatie Platform (NLIP) is ontwikkeld om de logistieke sector in Nederland weer een voorsprong te geven in Europa. Met het NLIP wordt informatie door de hele keten op een slimme wijze aangeleverd en gedeeld. Michiel Haarman (NLIP daagde de aanwezigen uit om live te ervaren wat het is om te opereren in een wereld waarin datamodellen veranderen. Welke data zou je eigenlijk willen delen met je buurman? Figuur 11 Michiel Haarman licht NLIP toe
Vervolgens maakte Rob Schuurbiers, Simacan, data delen concreet: Simacan ontwikkelde een control tower, die bedrijven controle en inzicht biedt over hun logistieke operatie. De actuele posities van eigen vrachtwagens en die van ingehuurde transporteurs zijn zichtbaar op een kaart. Daar wordt ook de real-time verkeersinformatie op zowel snelwegen, provinciale als stedelijke wegen gevisualiseerd. Dit maakt het voor verladers als Ahold mogelijk om de wegcapaciteit slim te gebruiken.
Figuur 13 Rob Schuurbiers over control towers
Open Geodata voor transport In deze werksessie nam Thijs Brentjens, Geonovum, de aanwezigen mee in de wereld van de open geodata, toegespitst op transport en vervoer. Thijs lichtte de standaarden voor geodata toe en liet in een live demo zien welke data al beschikbaar is en wat je hiermee kunt doen. Figuur 12 Real live demo van beschikbare data
De prijsuitreiking en sluiting Na alle deelsessies verzamelden de deelnemers zich voor de prijsuitreiking. Lidewijde Ongering, Secretaris-Generaal van het ministerie van Infrastructuur en Milieu, ging in haar speech in op het belang van logistiek voor Nederland, de rol van de Topsector Logistiek en de noodzaak tot slimme oplossingen. Vervolgens maakte zij bekend welke twee teams de beste pitch hebben gegeven en daarmee de jury hebben overtuigd van hun idee. En de winnaars zijn: World Port Hackaton en Stadsdistributie. Zij wonnen de prijs vanwege hun best toepasbare en opschaalbare Open Data initiatieven, met een duidelijke business case en toegevoegde waarde in de logistieke markt. Juryvoorzitter Michiel Jak(Smart Port 2.0) prees World Port Hackathon omdat het kan leiden tot minder brandstofverbruik en dus minder CO2 uitstoot en ook minder kosten. Bovendien is het volgens de jury opschaalbaar, omdat ook andere data kunnen worden toegevoegd zoals sluis- en brugtijden. De jury vond vooral het aspect van de deeleconomie in de pitch van Stadsdistributie een positief punt. Wel moet het gebruik van open data meer in dit initiatief worden geïntegreerd bijvoorbeeld voor het bepalen van de 20.000 adressen. Dagvoorzitter Dick van Damme dankte vervolgens alle aanwezigen voor hun inbreng en de inspirerende ideeën die zij door de connectie tussen logistiek en open data naar voren hebben gebracht en nodigde vervolgens iedereen uit om na te praten tijdens de borrel.
Figuur 17 Mogelijkheid tot napraten tijdens de borrel
Figuur 14 Dagvoorzitter Dick van Damme deelt de uitkomsten van de sessies met de zaal
Figuur 15 Lidewijde Ongering maakt de winnaars van de Open Data Estafette bekend
Figuur 16 De prijsuitreiking: van Links naar rechts Bas van Bree (Stadsdistributie), Wouter Naloop, Jorik Schouten (World Port Hackathon), Michiel Jak (SmartPort2.0) en Lidewijde Ongering (secretaris-generaal van het Ministerie I&M)
Open data in het nieuws http://doorbraakmetopendata.nl/nieuws/detail/world-port-hackaton-en-stadsdistributie-winnaarsopen-data-wedstrijd-smart http://www.topsectorlogistiek.nl/open-data-estafette-smart-logistics-ports/ http://www.connekt.nl/nieuws/open-data-estafette-smart-logistics-ports/ http://www.logistiek.nl/supply-chain/blog/2015/11/slimmere-logistiek-met-open-data-101140813 Scheepvaartkrant:
