25e studiedag Ambulante Begeleiding Siméa
9 december 2011
AMBULANTE BEGELEIDING Contactpersoon landelijke studiedag: J.C.Wit Auris Dienstverlening Pelmolen 26 3994 XZ Houten telnr: 030-6340625
Aan ambulant begeleiders van de diensten/scholen voor dove en slechthorende kinderen en kinderen met ernstige spraak- en/of taalmoeilijkheden en genodigden. Utrecht
: oktober 2011
Betreft
: studiedag ambulante begeleiding
Geachte collega’s en genodigden, hierbij hebben wij het genoegen u uit te nodigen voor de 25ste studiedag ambulante begeleiding. Datum
vrijdag 9 december 2011
Plaats
Congrescentrum De Werelt Lunteren Westhoflaan 2 Lunteren Telnr: 0318-484641 internet: www.dewerelt.nl
Thema
De ondraaglijke lichtheid van het AB bestaan
Aanvang programma 10.00 uur
25e studiedag Ambulante Begeleiding Siméa
9 december 2011
Dagprogramma: 09.30 uur
Ontvangst en koffie
10.00 uur
Opening en inleiding op het dagthema m.m.v. Theaterzaken
10.15 uur
Plenaire inleiding:
Keep de soul alive!
Bob Maas
Slecht nieuws: er zal gesnoeid, omgebogen en gekapt worden. Goed nieuws: een deel van het werk blijft overeind. Sterker: er kan werk bij komen. De kans dat u daarvan deel uit maakt is 50%, althans dat zal inleider Bob Maas (www.theblackbox.nl) in zijn presentatie naar voren brengen. Wie hoort er straks nog bij? Wie niet? U telt uw knopen. Waar sta ik de dag na ‘Decisionday’? Hoe bereid ik me daarop voor? How to keep the soul alive? Een energieke inleiding over het vraagstuk, hoe de komende zeven jaar op een krachtige manier verder te gaan. 11.15 uur
intermezzo en Pauze
11.45 uur
1e ronde workshops van 55 min.
12.40 uur
Lunch
13.40 uur
2e ronde workshops van 55 min.
14.35-14.40 wisseling van workshops 14.40 uur
3e ronde workshops van 55 min.
15.30 uur
feestelijke afsluiting
onderwerpen workshops:
zie de volgende blz.
De studiedagcommissie Petra Oostdam, Karl Gerritse, Peter Strating en Jan Wit
25e studiedag Ambulante Begeleiding Siméa
9 december 2011
Workshops /lezingen/presentaties: 1. De kansen van ambulante begeleiding bij de invoering van Passend Onderwijs
workshop
Jos Derksen, samenwerkingsverband VO Midden-Brabant
In deze workshop willen wij vooral ingaan op de positieve kanten van de invoering van Passend Onderwijs en ambulante begeleiding. Er wordt een perspectief geschetst van de wijze waarop de expertise van A.B.’ers clusters 2 ingezet kan worden in het onderwijs. En dan niet alleen voor individuele leerlingen maar ook om de inzet van expertise voor de school als geheel. Om welke inhouden en competenties gaat het dan precies? Deze workshop heeft een interactief karakter. We eindigen steeds met de formulering van concrete aanbevelingen aan de toekomstige samenwerkingsverbanden Passend Onderwijs. 2. Passend onderwijs voor cluster-2 kinderen presentatie in ontwikkelingslanden: laveren tussen conventies en realiteit. Fred Marinus / Julia van Grinsven, projectleiders Kentalis International
In deze presentatie wordt een overzicht gegeven van internationale verdragen over het recht op passend onderwijs voor kinderen met auditieve beperkingen. Dit is echter niet alléén te realiseren door de onderwijssector en door scholing van leraren. Vele sectoren in een land zullen moeten samenwerken om goed onderwijs voor onze doelgroep te realiseren. Vanuit de ervaring van Kentalis International schetsen we dilemma’s en mogelijkheden in verschillende (ontwikkelings-)landen. 3. Oplossingsgericht coachen met leerlingen en SVIB (School video interactie begeleiding)
presentatie
Marianne den Otter, opleider Master Special Educational Needs Fontys OSO.
Hoe krijgen we het eigen krachtpotentieel van leerlingen geopend? In deze workshop maak je kennis met de basisprincipes van ‘contact & interactie’ en ‘oplossingsgericht werken’. Er worden enkele praktische technieken en instrumenten aangereikt en je maakt kennis met oplossingsgerichte werkmodellen ‘Kids Skills’ (kinderen) en ‘Mission Possible’ (jongeren). Na afloop van deze presentatie heb je een beeld kunnen vormen van hoe ‘leren van binnenuit’ en ‘leren van buitenaf’ als een dynamisch interactieproces tussen leraar en leerling steeds opnieuw gestalte krijgt en hoe oplossingsgerichte technieken steeds de ‘sources’ (de eigen krachtbronnen) van de leerling aanboort en hem uitdaagt om tot ontwikkeling te komen. Met SVIB kunnen we steeds opnieuw interacties uiteen leggen en in microanalyses waarnemen wat het effect is van onze interventies op het leren van de leerling.
25e studiedag Ambulante Begeleiding Siméa
9 december 2011
4. Flow; leren en werken vanuit echte betrokkenheid
workshop
Marianne Hulsbergen, Hulsbergen In Verandering Supervisie, coaching en training
In ‘flow’ gaat het leren sneller en prettiger; leren vanuit werkelijke betrokkenheid en vanuit een gevoel van competentie. Maar hoe weet je waar jouw kracht zit en hoe zet je die in? Kun je een ander helpen zijn of haar energiebronnen te vinden? Deze workshop staat in het teken van kernkwaliteiten van Ofman, het ui-model van Korthagen en de dimensies van denken, voelen en willen. Een ontdekkingstocht naar leren en werken in flow. 5. De huidige populatie geïntegreerde slechthorende en dove leerlingen: wat weten we erover en wat niet.
presentatie
Leo De Raeve, ONICI (Onafhankelijk Informatiecentrum over Cochleaire Implantatie) Vlaanderen
Binnen deze sessie zullen we even stil staan bij de veranderde populatie van slechthorende en dove kinderen (met CI’s) die nu meer en meer naar het regulier onderwijs overschakelen; gaan we in op de meest voorkomende moeilijkheden bij deze leerlingen en geven we tal van suggesties naar aanpak. 6. Knopen doorhakken
workshop
Peter Laros, Docent en trainer bij Fontys Hogescholen (Opleidingscentrum Speciale Onderwijszorg)
‘En dan komt de dag dat het risico om op bekend terrein te blijven groter is dan het risico om van richting te veranderen’ In deze workshop ga je concreet aan de slag met eigen gedachten rondom je huidige werk, je ambities, de mate van tevredenheid en toekomst. Het expliciet in kaart brengen van eigen gedachten kan je helpen om besluiten te nemen. Literatuur: Bienemann, M. & Spijkerman, R. (2008) Vang je eigen schaduw. Zaltbommel: Thema
7.
Effectieve leesbegeleiding, een leesarrangement voor kinderen met ESM.
presentatie
Janny Bosscher en Margot Wilhelmus, Auris Dienstverlening Houten
De relatie tussen de ESM en leesproblemen maakt de leesbegeleiding complex. Herken je dit? Wij presenteren het begeleidingsprotocol ‘Effectieve leesbegeleiding, een leesarrangement voor kinderen met ESM’. Deze biedt een 7-stappenplan met praktische instrumenten om een passende leesbegeleiding op te zetten, o.a. een Kijkwijzer, die de samenhang tussen ESM en leesproblemen in beeld brengt effectieve methodieken en keuze uit passende instructieprincipes Doelgroep: kinderen vanaf 5 jaar, zowel in het Speciaal Onderwijs, Speciaal Basis- en Voortgezet onderwijs als in het regulier basisonderwijs.
25e studiedag Ambulante Begeleiding Siméa
8.
‘Broers’
9 december 2011
theatervoorstelling
Het Lage Licht
De ouders van Mark en Timo zijn een weekend weg. Mark (horend) heeft wilde plannen, Timo (doof) ziet dat helemaal niet zitten. Jarenlang verwegen frustraties en boosheid komen naar boven. Ook de tolk bemoeit zich met de ruzie. ‘Broers’ van Het Lage Licht won twee prijzen op het Amateurtheater Festival in Rotterdam. Uit het juryrapport: ‘Een schrijnend stuk vol humor dat je recht in het hart raakt.’ Na de voorstelling is er een nagesprek met de makers. 9.
AB’er in het MBO: van zwaarte tot lichtheid
workshop
Henk ten Hove en Jan Uittenbroek, Kentalis Ambulante Dienst Het Rotsoord, Utrecht
Vorig jaar ging onze MBO workshop over knelpunten. Dit jaar willen we het hebben over succeservaringen. We gaan in deze workshop good practice uitwisselen onder de noemer: Wat Werkt Wel in het MBO. Het wordt een interactieve werkvorm. We vragen de deelnemers al bij inschrijving hun e-mail adres aan ons (
[email protected]) te verstrekken zodat we je van tevoren al (een beetje) aan het werk kunnen zetten. Dus: een pro-actieve workshop....,ter lering ende vermaak. 10. Aan de slag met ESM (vervolg op Herken ESM)
workshop
Werkgroep het jonge kind, Siméa
1. Hoe benader je peuters, waarbij je communicatieve problemen hebt gesignaleerd? De nieuw ontwikkelde presentatie : aan de slag met ESM staat hierin centraal. 2. Wat kan de rol van de AB cluster 2 zijn bij de begeleiding in de voorscholen bij het omgaan met peuters met communicatieve problemen? Uitwisselen van ervaringen. 11. Is onderhandelen met ass leerlingen wel echt onderhandelen?
lezing
Annemieke Schiphorst-Kruse en Rob Landa, Auris dienstverlening Goes
Sommige leerlingen met een autisme spectrum stoornis onderhandelen over regels en hun werk. In deze lezing besteden we aandacht aan: Wanneer overschrijdt het onderhandelen de grenzen? Hoe stel je grenzen rekening houdend met de problematiek van de leerling.
25e studiedag Ambulante Begeleiding Siméa
12.
170Hz een film in gebarentaal
9 december 2011
open dialoog/presentatie
Joost van Ginkel (scenarist / regisseur van de film 170Hz)
Presentatie van trailer en sneak-preview van enkele scènes van de film 170Hz. Scenarist/regisseur Joost van Ginkel geeft de gelegenheid tot een open dialoog over de mogelijkheden en moeilijkheden van een film in gebarentaal: de leerprocessen van de acteurs en regisseur en de communicatie tijdens het werkproces. Daarnaast worden enkele opnamen vertoond van de repetities met de dove gebarentaal-coaches en de horende acteurs. 170Hz won het gouden Kalf (publieksprijs) op het Nederlands Film Festival 2011. 13. Co-teaching in het VO
workshop
Angelica Koopmans, Ambulant Dienstverlener Auris Houten
Wat wil dat nou zeggen, co-teaching. Is het wel mogelijk om op het VO co-teaching toe te passen? Wat heb je er voor nodig? 14. Ik leer anders
workshop
Agnes Oosterveen, Opleidingsinstituut Ik leer anders
Een grote groep ondergewaardeerde leerlingen heeft juist een bijzondere gave: het zijn beelddenkers! Zij denken niet in woorden, maar in beelden. Daarom wordt het lesmateriaal niet begrepen en onthouden. In het reguliere onderwijs hebben beelddenkers vaak een leerachterstand of denkt men aan dyslexie. Bijles helpt niet of nauwelijks omdat er dan nog meer schoolwerk op ‘foute’ wijze wordt aangeboden. De training ‘Ik leer anders’ vertaalt de lesstof naar deze visuele manier van denken. Rond het 3/4e levensjaar nadat je leert praten, hoor je in woorden te gaan denken. Ongeveer 5% van de bevolking blijft primair in beelden denken. Leerlingen met gehoorproblemen leren ook vaak visueel. Meer informatie: www.ikleeranders.nl
15.
De Ambulant Begeleider en het SBO
workshop
Janneke de Waal – Bogers Logopedist, Remedial Teacher, Ambulant Begeleider, Hoofdredacteur Logopedie en Foniatrie
De AB-er die leerlingen begeleidt op het SBO heeft te maken met SBO-leerkrachten, andere disciplines die de leerkracht ondersteunen, een klas vol met zorgleerlingen e.d. Hoe zorg je voor een maximale afstemming binnen de SBO structuur en welke bijdrage kan de AB-er leveren? Tijdens deze workshop wordt er met de deelnemers gebouwd aan een competentieprofiel van deze AB-er+ .
25e studiedag Ambulante Begeleiding Siméa
9 december 2011
16. Op zoek naar de halfvolle melk... workshop De verwarrende wereld voor taalzwakke leerlingen in het Voorgezet Onderwijs. Anouk Middelkoop-van Erp, Fontys Opleidingen Speciale Onderwijszorg
Een deel van de Ambulant begeleiders in cluster 2 werken in het Voortgezet Onderwijs. Daar begeleiden zij leerlingen met problemen op het gebied van begripsuitbreiding. Tijdens deze workshop besteden we specifieke aandacht aan de didactiek van begripsuitbreiding in het Voortgezet Onderwijs. Doelgericht werken aan woordenschat en pragmatiek, zullen centraal staan. In relatie met dit onderwerp kijken we naar de kansen voor Ambulant begeleiders om “schoolbreed” te begeleiden in het VO. 17. Autisme in de digitale wereld kansen en risico’s
presentatie
Gemma Hengeveld, Johan van der Hart Auris dienstverlening Houten Grietje Haverkort (ouder – met ervaringsverhaal)
Bijzondere interesse, bijzondere competenties op ICT gebied. Geweldige kansen. Tegelijkertijd veel klachten over isolement en verwaarlozing van schoolwerk, contacten en dagelijks leven ten gevolge van intensief computergebruik. In de presentatie hoort u ervaringsverhalen, informeren wij u over achtergronden en begeleidingsmogelijkheden. U maakt kennis met de door ons ontwikkelde reader. 18.
Auditieve en Visuele taalontwikkeling voor het jonge kind
workshop
Teresa Ferwerda, Uitgeverij BubbelDeBub
Het belang van auditieve en visuele taalontwikkeling. Met aandacht voor: Taalontwikkeling vanuit de belevingswereld van het kind. Fases in de taalontwikkeling en toepassing van het leerlijnenschema. Signaleren en observeren van taalontwikkeling. Praktische handvatten en succesvolle interventie en differentiatie Maar vooral: praktisch en veel plezier tijdens de workshop. 19. Kids’Skills en Co-teaching; 1+1 = 3?
workshop
Anne-Marie Niekerk-Hoijtink en Annemarijn van der Woude, Auris Dienstverlening Houten
Kids’Skills ontwikkelt leerlingvaardigheden, Co-teaching traint leerkrachtvaardigheden. Geeft het toepassen van deze beide begeleidingsvormen op hetzelfde moment een synergie? Wij zijn hiervan overtuigd en willen u naast korte inhoudelijke informatie over beide onderwerpen graag praktijkervaringen vertellen. Hoe ziet deze koppeling naar een begeleidingsarrangement eruit? Wat is de rol van de ambulant begeleider én van de leerkracht. Past dit binnen de ontwikkelingen van passend onderwijs? Waar ligt de behoefte van de leerkrachten met betrekking tot inzet van Kids’Skills door middel van Co-teaching in hun groep? Wat is de meerwaarde voor een cluster2 leerling?
25e studiedag Ambulante Begeleiding Siméa
20. Toelaten op basis van onderwijsarrangementen
9 december 2011
presentatie
Herman Beuger, projectleider bij Stichting Siméa
Vanaf 2013 neemt de CvO de rol van de CvI over. Het nieuwe toelaten veronderstelt een andere aanpak, aangezien een toelating tot cluster 2 ook impliceert het toekennen van een passend onderwijsarrangement. 21. Met de cluster 2 bril kijken naar gedrag bij slechthorende en dove kinderen
workshop
Gerrie van Hamersvelt en Nienke Daum, Auris Dienstverlening Houten
“Jari loopt vaak alleen op het schoolplein, speelt weinig met anderen. Jari is slechthorend”. De leerkracht vraagt zich af of er sprake is van autisme. Een dove leerling met CI gedraagt zich storend in de klas. De leerkracht vraagt zich af of de leerling een gedragsstoornis heeft. Het samenwerkingsverband denkt aan cluster 4. Voor leerkrachten in het regulier is het vaak niet duidelijk dat er een verband is met de gevolgen van de slechthorendheid/doof zijn. Aan de hand van casussen vragen we inbreng van deelnemers en komen tot adviezen voor de reguliere school.