De omzetting van de Richtlijn in Belgisch recht : krachtlijnen en knelpunten Paul HEYMANS, Legal, Tax, Risk & Control Manager Credit Operations, ALLIANZ, Voorzitter van de Juridische Commissie Hypothecair krediet van de BVK en Ondervoorzitter van de EMF
23 23-10-2015 -10-2015
1
De omzetting van de Richtlijn in Belgisch recht : krachtlijnen en knelpunten UITGANGSPUNT = Europese Richtlijn inzake kredietovereenkomsten voor consumenten met betrekking tot voor bewoning bestemde onroerende goederen • van 04/02/2014, gepubliceerd op 28/02/2014 • in voege getreden op 21/03/2014 • met verplichte omzetting in nationaal recht op 21/03/2016 2 sleutelelementen: • JKP • Verplichte ESIS
23 -10-2015
2
1
De omzetting van de Richtlijn in Belgisch recht : krachtlijnen en knelpunten • Intussen trad per 01/04/2015 Boek VII “Betalings- en kredietdiensten” van het Wetboek van Economisch Recht in werking waaronder de artikelen VII.123 tot VII. 147 = overname WHK 04/08/1992
• Omzettingswet zal deze artikelen vervangen
• = enige logische legistieke uitweg
• en moet de richtlijn en haar 3 bijlagen eerbiedigen
23 -10-2015
3
De omzetting van de Richtlijn in Belgisch recht : krachtlijnen en knelpunten
STATUUT KREDIETGEVER EN KREDIETBEMIDDELAAR
• Omzetting Boek VII Titel IV Hoofdstuk 4 Toegang tot de activiteiten van de kredietgevers en de kredietbemiddelaars • Uitvoeringsbesluit : voorontwerp van KB (zie FAQ FSMA)
23 -10-2015
4
2
De omzetting van de Richtlijn in Belgisch recht : krachtlijnen en knelpunten • Bekendmaking in het BS : liefst vóór 21 maart 2016 ?
• Inwerkingtreding : Q1 2017 ? • Sector vragende partij voor implementatieperiode van 12 maanden na bekendmaking BS • Inhoud algemeen uitvoerings-KB 05/02/1993 kan best opgenomen worden in omzettingswet zelf; • KB kan dan afgeschaft worden
• Nog uit werken ontwerp van uitvoerings-KB inzake JKP volgens berekeningsformule Bijlage I Richtlijn
23 -10-2015
5
De omzetting van de Richtlijn in Belgisch recht : krachtlijnen en knelpunten DEFINITIES :
• Sommige definities moeten worden vervolledigd / gewijzigd / afgeschaft • Rentevoet : de periodieke rentevoet moet behouden blijven voor berekeningen naast de debetrentevoet en het JKP
23 -10-2015
6
3
De omzetting van de Richtlijn in Belgisch recht : krachtlijnen en knelpunten TOEPASSINGSGEBIED MCD : • (1) Hypothecaire zekerheid (onroerende waarborg) EN onroerende bestemming (= NU) • (2) Hypothecaire zekerheid (onroerende waarborg) EN roerende bestemming (= NIEUW, voorheen Consumentenkrediet) • (3) Onroerende bestemming andere dan renovatie, ZONDER hypothecaire zekerheid (= NIEUW, voorheen Consumentenkrediet)
23 -10-2015
7
De omzetting van de Richtlijn in Belgisch recht : krachtlijnen en knelpunten NIET ONDER TOEPASSINGSGEBIED MCD :
• RENOVATIEKREDIETEN zonder hypothecaire zekerheid •
blijft CONSUMENTENKREDIET
• Renovatie = ruim te interpreteren
23 -10-2015
8
4
De omzetting van de Richtlijn in Belgisch recht : krachtlijnen en knelpunten ONROERENDE BESTEMMING : • MCD : enkel voor bewoning bestemde onroerende goederen >< huidige Belgische Wet : alle types onroerende goederen = ruimer • CONSUMENT : natuurlijke persoon (hoofdzakelijk) handelend buiten professionele activiteit die in België zijn gewone verblijfplaats heeft
23 -10-2015
9
De omzetting van de Richtlijn in Belgisch recht : krachtlijnen en knelpunten
• onroerende bestemming Hoofdstuk 2. Hypothecair krediet van Titel 4. Kredietovereenkomsten
• roerende bestemming : met bijkomende/specifieke beschermingsmaatregelen wellicht onderscheid consumentenkrediet tussen hypothecair krediet bijv.: maximale looptijd, met maximum JKP, …
23 -10-2015
10
5
De omzetting van de Richtlijn in Belgisch recht : krachtlijnen en knelpunten
RECLAME
• moet eerlijk, duidelijk en niet misleidend zijn • gedetailleerd geregeld in overeenstemming met richtlijn ook op vlak van cijfergegevens: debetrentevoet, JKP, totale kost van het krediet
23 -10-2015
11
De omzetting van de Richtlijn in Belgisch recht : krachtlijnen en knelpunten STRENGERE PRECONTRACTUELE VERPLICHTINGEN
• 1. ALGEMENE INFORMATIEPLICHT : PROSPECTUS (= nu) Inhoud huidige prospectus grondig te vergelijken met nieuwe wettelijke beschrijving Richtlijn : "desgevallend duidelijk en beknopte verklaring dat de naleving van de bepalingen en de voorwaarden van de kredietovereenkomst geen garantie vormt voor de terugbetaling van het opgenomen kredietbedrag“ Bijv. : wedersamenstelling (nieuwe benaming voor reconstitutie) door flexibele tak 21 & 23 producten ?
23 -10-2015
12
6
De omzetting van de Richtlijn in Belgisch recht : krachtlijnen en knelpunten STRENGERE PRECONTRACTUELE VERPLICHTINGEN
• 2. GEPERSONALISEERDE INFORMATIEPLICHT = ESIS/FISE Plicht = nieuw want tot op heden op vrijwillige basis - inhoudelijk heeft de huidige ESIS niets meer te maken met de nieuwe - opvallend en nieuw : transparantie van commissieloon (punt 2 ESIS)
23 -10-2015
13
De omzetting van de Richtlijn in Belgisch recht : krachtlijnen en knelpunten
• op te vragen inlichtingen "de gevraagde informatie mag geen betrekking hebben op ras, gezondheid, ..., politieke activiteit": Quid PEP's = compliance verplichting? TOTSTANDKOMING KREDIETOVEREENKOMST
• via kredietaanvraagformulier dat minstens bevat: doel, inkomen, personen ten laste, lopende financiële verbintenissen, aantal kredieten in omloop (cfr. consumentenkrediet)
23 -10-2015
14
7
De omzetting van de Richtlijn in Belgisch recht : krachtlijnen en knelpunten PRECONTRACTUELE INFORMATIE • ESIS - voorafgaandelijk of tegelijk met kredietaanbod - alvorens consument door een kredietovereenkomst verbonden is - op voorwaarde dat de kosten gekend zijn • ESIS grotendeels overlappend met kredietaanbod
23 -10-2015
15
De omzetting van de Richtlijn in Belgisch recht : krachtlijnen en knelpunten INFORMATIEVOORSCHRIFTEN BEMIDDELAARS HK • al dan niet exclusief voor één/meerdere kredietgevers • commissieloon + bedrag ervan • voor kredietmakelaars : variatie per kredietgever op verzoek van de consument P.S.: commissieloon wordt betaald door de kredietgever en niet door de consument
23 -10-2015
16
8
De omzetting van de Richtlijn in Belgisch recht : krachtlijnen en knelpunten PASSENDE TOELICHTINGEN inzake kredietovereenkomsten en nevendiensten
• Vergelijking vaste / veranderlijke rentevoet
Voorbeelden
• Verschillende terugbetalingswijzen • Aangehechte verzekeringen
23 -10-2015
17
De omzetting van de Richtlijn in Belgisch recht : krachtlijnen en knelpunten RAADGEVINGSPLICHT EN –DIENSTEN
Aanbieden van krediet dat
• qua soort en bedrag best past bij financiële toestand van consument • uitgaande van het eigen productassortiment van de kredietgever
23 -10-2015
18
9
De omzetting van de Richtlijn in Belgisch recht : krachtlijnen en knelpunten ONDERZOEKSPLICHT • controle identiteitsgegevens • kredietwaardigheidsbeoordeling op basis inkomen en uitgaven consument • verplichte raadpleging CKP • LTV (loan to value) mag niet doorslaggevend zijn - desgevallend schatting door onafhankelijke interne of externe schatter
23 -10-2015
19
De omzetting van de Richtlijn in Belgisch recht : krachtlijnen en knelpunten SLUITEN KREDIETOVEREENKOMST
• Verplichte vermeldingen in de kredietovereenkomst / kredietaanbod (cfr. consumentenkrediet) • kredietovereenkomst in vreemde valuta: - kan in België voorkomen voor wie inkomen verwerft in andere munt dan euro - wordt beoordeeld bij sluiten kredietovereenkomst
23 -10-2015
20
10
De omzetting van de Richtlijn in Belgisch recht : krachtlijnen en knelpunten WEDERSAMENSTELLING KAPITAAL • bestaande regels kunnen worden behouden bij voorkeur samengebracht in één enkel artikel • de kredietovereenkomst zou moeten vermelden “de verbintenis dat het kapitaal van het toegevoegd contract zal aangewend worden voor de terugbetaling van het opgenomen kredietbedrag.” CONTRACTVOORWAARDEN • wijzigingen aan lopende HK met onroerende bestemming op verzoek consument Vraag van de sector : maximaal behoud van de huidige mogelijkheden via bijvoegsel
23 -10-2015
21
De omzetting van de Richtlijn in Belgisch recht : krachtlijnen en knelpunten KREDIETWEIGERING • wordt onverwijld meegedeeld door de kredietgever aan de consument • met inbegrip van de geraadpleegde bestanden, zoals de CKP • vraag sector om kredietbemiddelaar te kunnen informeren over het feit dat de kredietweigering gebaseerd is op raadpleging CKP
23 -10-2015
22
11
De omzetting van de Richtlijn in Belgisch recht : krachtlijnen en knelpunten
HERROEPINGSRECHT
ONRECHTMATIGE BETALINGEN
• uitsluitend voor HK met roerend doel (cfr. huidige regeling consumentenkrediet) • enkel bedenktijd gewenst voor HK met onroerende doel
• behoud vergoeding voor ter beschikkingstelling is wenselijk (ev. te beperken tot 2 jaar) • kosten : vergelijkbaar met WHK 92 → dossierkosten voor HK met onroerende bestemming. pas verschuldigd na aanvaarding aanbod. → schattingskosten
23 -10-2015
23
De omzetting van de Richtlijn in Belgisch recht : krachtlijnen en knelpunten
NEVENDIENSTEN
• voor HK met onroerende bestemming = aangehechte contracten WHK92 + document van aanhechting zoals in algemeen uitvoerings-KB 5/2/1993
• Verbod inpandgeving kredietbedrag (huidig art. VII.136 WER) ?
ONGEOORLOOFDE WAARBORGEN
• Loonoverdracht bij authentieke akte: uitbreiding consumentenbescherming door toepassing procedure art. 28 tot 32 van de wet van 12 april 1965 ? (cfr. Consumentenkrediet)
23 -10-2015
24
12
De omzetting van de Richtlijn in Belgisch recht : krachtlijnen en knelpunten UITVOERING KREDIETOVEREENKOMST
• Specifieke regels vooral voor HK met onroerende bestemming • Vervroegde terugbetalingsmodaliteiten en beëindiging - aankondiging door consument aan kredietgever per aangetekende zending - kredietgever informeert consument met berekening over consequenties (art. 25 Richtlijn) - wederbeleggingsvergoeding : forfaitair 3 maand >< eerlijke en verantwoorde vergoeding overeenstemmend met financieel nadeel (art. 25 richtlijn). Voorbeeld : vaste >< veranderlijke rentevoet
23 -10-2015
25
De omzetting van de Richtlijn in Belgisch recht : krachtlijnen en knelpunten GEDRAGSREGELS VOOR BEMIDDELAARS EN PERSONEELSLEDEN VAN KREDIETGEVERS BIJ HET VERSTREKKEN VAN KREDIET
• Verbod om kredietaanvraag in te dienen voor een consument die duidelijk niet in staat zal zijn betalingsverplichtingen na te komen • Verbod om kredietaanvragen op te splitsen • Verbod voor de kredietbemiddelaar om een vergoeding te vragen voor zijn bemiddeling • Spreiding in de tijd van commissies voor hypothecair krediet (cfr. Consumentenkrediet) ? 23 -10-2015
26
13
De omzetting van de Richtlijn in Belgisch recht : krachtlijnen en knelpunten GEDRAGSREGELS VOOR PERSONEELSLEDEN VAN KREDIETGEVERS BIJ HET VERSTREKKEN VAN KREDIET • Beloningsbeleid in overeenstemming met en draagt bij tot een degelijke en doeltreffende risicobeheersing • Beloningsbeleid omvat maatregelen ter voorkoming van belangenconflicten (beloning niet afhankelijk van aantal of percentage aanvaarde aanvragen
23 -10-2015
27
De omzetting van de Richtlijn in Belgisch recht : krachtlijnen en knelpunten SANCTIES • Richtlijn: doeltreffend, evenredig en afschrikkend • Verstrenging en uitbreiding van de bestaande sancties is te verwachten • Bij de toepassing van een aantal sancties is de vaststelling van schade in hoofde van de consument gewenst (= vraag van de sector) (nl. In die gevallen waarin een schadevergoeding te betalen is aan de consument bij niet naleving door de kredietgever van bijvoorbeeld precontractuele verplichtingen) 23 -10-2015
28
14
De omzetting van de Richtlijn in Belgisch recht : krachtlijnen en knelpunten TOEPASSING OP LOPENDE KREDIETCONTRACTEN
• Richtlijn : geen impact • België : geen impact, tenzij een (beperkt ?) aantal bepalingen vb. regeling redenen van vervroegde opeisbaarheid vb. bepalingen die een copy/paste zijn van de huidige bepalingen
23 -10-2015
29
15
