Wandelen
Hoog boven de witte waterlelies
De Moerputten
Staatsbosbeheer, beheerseenheid De Meierij, Haanwijk a VG St. Michielsgestel T - www.staatsbosbeheer.nl
Laagveenmoeras
Hoog en droog door het veen
In een grote ring om ’s Hertogenbosch ligt een uitgestrekte laagte die vroeger wel een paar maal per jaar onderliep als de Maas en Brabantse beken overstroomden. Daar ontstonden in de loop der eeuwen laagveenmoerassen waarvan de Moerputten er een is. Eind e eeuw, begin e eeuw werd uit het
Spannende, ondoordringbare moerasmidden van dit moeras turf gestoken en te drogen
met zilvergrijze wilgen, vochtibossen gelegd op legakkers. De gedroogde turf werd niet over het land, maarmet over het water afgevoerd, daarge hooilanden kleurige bloemen, om zijn er door dit moerassige gebied ook zo weinig een veenplas met velden gele plomp
paden. De sporen van het turfsteken zijn allang weer
en watergentiaan, vlinders, verdwenen in dicht moerasbos. De vogels, ha grote plas
midden in heten gebied is ontstaan de bouw van de amfi bieën dwars daar bij doorheen spoorbrug.
een okergele op grote In deze plas trekt spoorbrug de gele watergentiaan de aandacht, ernaast drijven gele bloemen stenen pijlers. Datdeisbolvormige het natuurgebied van de gele plomp en schitterende witte waterlelies.
De Moerputten op loopafstand van Speciale wandelpaden maken het natte gebied toegankelijk
’s-Hertogenbosch. In is de unieke spoorbrug uit de e eeuw gerestaureerd, niet voor gebruik door treinen maar voor wandelaars. Een wandelpad leidt nu over dit industrieel erfgoed, van ’s Hertogenbosch naar Vlijmen. Met weids uitzicht over het
De spoorbrug met afbladderende verf
Wandelen Door de Moerputten lopen twee gemarkeerde wandelroutes. De rode wandelroute komt vanuit de stad en steekt door naar de Gementroute, een rondwandeling door het open landschap van de Gement, tussen Vught en ‘s-Hertogenbosch. In de Moerputten loopt hij een stukje over de oude spoordijk, door moerasbos en graslandjes. De blauwe route staat bekend als het ‘Halve zolenpad’, genoemd naar de trein die schoenonderdelen en leer transporteerde. Het is een korte rondwandeling, voornamelijk door moerasbos en over de spoordijk. De blauwe route over de brug is een lange rondwandeling dwars door het gebied en over de
moerasgebied dat tot voor ieder-
gerestaureerde en in opengestelde spoorbrug. Met
een gesloten was.
deze openstelling is er ook een prachtige wandelverbinding ontstaan tussen ‘s-Hertogenbosch en Vlijmen. Via de Moerputtenweg en de Vlijmense weg komt u weer uit bij de rode route. De wandelroutes zijn niet geschikt voor rolstoelen en wandelwagentjes. In natte perioden is het verstandig om laarzen aan te doen.
VLIJMEN
De spoorbrug met afbladderende verf
nweg putte Moer loot ches Boss
Wandelen Door de Moerputten lopen twee gemarkeerde wandelroutes. De rode wandelroute komt vanuit de stad en steekt door naar de Gementroute, een rondwandeling door het open landschap van de Gement, tussen Vught en ‘s-Hertogenbosch. In de Moerputten loopt hij een stukje over de oude spoordijk, door moerasbos en graslandjes. De blauwe route staat bekend als het ‘Halve zolenpad’, genoemd naar de trein die schoenonderdelen en leer transporteerde. Het is een korte rondwandeling, voornamelijk door moerasbos en over de spoordijk. De blauwe route over de brug is een lange rondwandeling dwars door het gebied en over de gerestaureerde en in opengestelde spoorbrug. Met deze openstelling is er ook een prachtige wandelverbinding ontstaan tussen ‘s-Hertogenbosch en Vlijmen. Via de Moerputtenweg en de Vlijmense weg komt u weer uit bij de rode route. De wandelroutes zijn niet geschikt voor rolstoelen en wandelwagentjes. In natte perioden is het verstandig om laarzen aan te doen.
Rui d
ige
rdr e
ef
Laagveenmoeras In een grote ring om ’s Hertogenbosch ligt een uitgestrekte laagte die vroeger wel een paar maal per jaar onderliep als de Maas en Brabantse beken overstroomden. Daar ontstonden in de loop der eeu-
'S-HERTOGENBOSCH
wen laagveenmoerassen waarvan de Moerputten er een is. Eind e eeuw, begin e eeuw werd uit het midden van dit moeras turf gestoken en te drogen gelegd op legakkers. De gedroogde turf werd niet over het land, maar over het water afgevoerd, daarom zijn er door dit moerassige gebied ook zo weinig paden. De sporen van het turfsteken zijn allang weer verdwenen in dicht moerasbos. De ha grote plas midden in het gebied is ontstaan bij de bouw van de Vlijm e
spoorbrug. nse
weg
In deze plas trekt de gele watergentiaan de aandacht, ernaast drijven de bolvormige gele bloemen van de gele plomp en schitterende witte waterlelies. Speciale wandelpaden maken het natte gebied toegankelijk
Deute
rsestraat
GEMENT
© TDK, Emmen
De spoorbrug gerestaureerd In de bloeitijd van de schoenenindustrie in de Langstraat bij Waalwijk is er een spoorlijn aangelegd van Lage Zwaluwe (Geertruidenberg) naar ‘s-Hertogenbosch. Dwars door het moeras van de Moerputten. De eerste trein reed er over in , de laatste in . De welijzeren vakwerk-spoorbrug met zijn brede gemetselde pijlers raakte daarna in verval. En het scheelde niet veel of hij was werkelijk gesloopt. Het is vooral te danken aan de federatie Behoudt de Langstraatspoorbruggen dat de brug net op tijd van de ondergang is gered en later tot Rijksmonument werd verklaard. Europese subsidie maakte de restauratie mogelijk. De restauratie moest de milieuvervuiling door afbladderende verf stoppen, en de spoorbrug geschikt maken voor veilig gebruik door wandelaars. Het werk heeft jaren geduurd en is met veel zorg uitgevoerd. De milieugevaarlijke loodmeniehoudende en bitumi-
Pimpernel
neuze verf is van de metalen brugdelen verwijderd. Tot die tijd kwam de afbladderende verf terecht in
Rondom de natte kern en het moerasbos van de
het water en de bodem. Het ijzerwerk is weer in de
Moerputten liggen vochtige hooilanden. De bodem
oorspronkelijke okerkleur geverfd en er is een nieuw
daar bevat maar weinig voedsel voor planten en wordt
loopdek over de bielzen gelegd.
ook niet bemest. Daardoor groeien op deze schrale graslandjes bijzondere planten. De grote pimpernel bijvoorbeeld, een forse plant die van verre te herkennen is aan zijn donkerrode, bijna zwarte bolvormige bloemhoofdjes. In juni kleuren stukken van het hooiland zachtblauw van de blauwe knoop terwijl daartussen het felle paars van de spaanse ruiter en het knoopkruid oplicht. In de moerasbossen vallen de wilgenstruiken met hun zilvergrijze blad het meest op. Dode bomen steken met hun kale takken boven alles uit. Dat zijn ideale uitkijkplaatsen voor roofvogels.
De brug is alleen bedoeld voor wandelaars. Kinderen onder de jaar onder begeleiding van volwassenen. Het watergebied in de Moerputten is niet toegankelijk. Veengronden zijn kwetsbaar en kunnen gevaarlijk zijn. Honden altijd aangelijnd!
Pimpernelblauwtjes
Blauwborst
Twee zeldzame vlindersoorten die al enkele decennia uit
Roofvogels hebben
Nederland verdwenen waren, zijn in weer uitgezet
het naar hun zin in de
in de Moerputten. Het gaat om het pimpernelblauwtje
ontoegankelijke moeras-
en het donkere pimpernelblauwtje. Beide soorten zetten
bossen. Buizerd, sperwer en
hun eitjes uitsluitend af op de bloemen van de grote
boomvalk kunnen er in alle
pimpernel. De kleine rupsjes eten de bloem van binnen-
rust broeden. Spechten vinden
uit op en laten zich daarna op de grond vallen om een
nestruimte in dode bomen. En
ander leven te beginnen. Ze scheiden een soort honing-
ook voor veel zangvogels is dit een
dauw af en worden als zoete hapjes door mieren meege-
ideaal gebied, in het voorjaar is het
voerd naar het nest. Eenmaal daar leven de rupsen van
er een drukte van belang. Blauwborst
het mierenbroed en groeien ze verder op tot ze in juni
en rietzanger broeden hier steevast. Zij
verpoppen. Eind juni, begin juli komen ze als vlinder uit
houden precies van de afwisseling van bomen, bosjes,
het mierennest, waarna de pimpernelblauwtjes uitvlie-
struiken en riet die hier te vinden is. In alle jaargetijden
gen en op zoek gaan naar de grote pimpernel.
zijn er weer andere vogels te zien. In de Moerputten leven egels, wezels en bunzingen, en ook reeën zijn er regelmatig te zien. Boven het open water scheren talloze libellen, en tussen en op de grote bladeren van de waterlelies en gele plomp voelen kikkers zich thuis.
�������������������������������������������������� ��������������������������������������������������� ����������������������������������
Meer Informatie: Voor meer informatie, opmerkingen en excursie mogelijkheden: Staatsbosbeheer de Meijerij tel. - of kijk op www.staatsbosbeheer.nl © Staatsbosbeheer auteursrechten voorbehouden Tekst: Staatsbosbeheer | Fotografie: Chris van Swaay vlinderstichting Hans van Rixtel/George Burggraaf/Jan van de Kam | Ilustraties: Ulco Glimmerveen | -
