kernthema
| jaargang 3 | 22 - 11 - 2007 | nr 6 |
Henk van der Esch
Henk van der Esch stoort zich aan ‘ongehoorzaamheidsoproep’
“De minister zou blij moeten zijn met professioneel bestuur!” Inhoud 3 | Beleidsnotitie governance, de stand van zaken 4 | Een school is geen eiland 6 | Duurzame onderwijsrelaties volgens de Onderwijsraad
”De politiek moet eens stoppen met de aanhoudende stroom van ongenuanceerde, gezagsondermijnende en apert onjuiste uitlatingen over de onderwijsmanagers en professionele schoolbestuurders.” Dat zegt bestuurder Henk van der Esch van de Orchidee Scholengroep. Hij heeft zich de afgelopen maanden vooral gestoord aan de houding van minister Ronald Plasterk van OCW. De media staan dit jaar bol van de berich-
teloze wetten en regels voorschrijven. “Dat
ten over de vermeende explosieve groei
is gewoon niet waar”, benadrukt Henk van
van het aantal dure onderwijsmanagers
der Esch, als bestuurder verantwoordelijk
en besturen die alleen maar geld zouden
voor de gang van zaken bij de Orchidee
verslinden. Terwijl het ministerie van On-
Scholengroep in de Achterhoek. Hij heeft
derwijs, Cultuur en Wetenschap alweer een
zich sinds het aantreden van het nieuwe
aantal jaren in Den Haag staat, noemen
kabinet-Balkenende vooral gestoord aan
kranten, radio en televisie de professionele
volgens hem ongefundeerde, soms bijna
schoolbesturen geregeld ‘mini-Zoeter-
lasterlijke kritiek van minister Ronald
meertjes’. De gedachte is dat ze maar al
Plasterk van OCW op de managers en
te graag voor veel geld vanuit een ivoren
bestuurders in het onderwijs. Plasterk
toren aan de scholen en hun personeel nut-
zei bijvoorbeeld op het AOb-congres
2
vervolg van pagina 1
op 12 juni in Utrecht dat het onderwijs
slecht. Deskundigheid lijkt er niet meer
wegnemen door te benadrukken dat de
tegenwoordig wordt bepaald door mana-
toe te doen. Consistent vasthouden aan
bestuurskosten over het algemeen lager
gers die vaak twee keer zoveel verdienen
goed beleid en gezonde bestuurlijke
zijn dan de baten. “Dat is in elk geval
als leraren en die hen als pionnen heen
verhoudingen ook niet. Beleid moet
bij ons het geval. Wij reserveren 0,75
en weer schuiven.
media- en kamervraag-proof zijn, door
procent van het lumpsumbudget voor
”Daar moeten we vanaf”, aldus de minis-
een wetenschapper ooit omschreven als
bestuur. Die kosten hadden we al na een
ter, die zijn kritiek later die maand in het
management by hypocrisy. Ik ga bijna
jaar aantoonbaar structureel terugver-
interview ‘Weg met de managers’ in Vrij
nog met enige weemoed terugdenken
diend, bijvoorbeeld door een gunstiger
Nederland herhaalde. “Ik vraag me echt af of Plasterk hiermee zijn persoonlijke frustraties botviert. Wellicht kreeg hij als onderzoeker bij zijn bestuur niet altijd
contract af te sluiten met de arbodienst,
“Het bestuur is er voor de scholen en niet andersom!”
gedaan wat hij graag wilde. Ik begrijp
accountants en andere leveranciers van goederen en diensten. Bovendien kunnen sommige scholen met minder directieleden toe doordat er professio-
ook dat het electoraal interessanter is
aan Maria van der Hoeven! Ik vond haar
neel bestuur is.
om de leraren in plaats van de mana-
niet altijd een goede minister, maar zij
Een ander hardnekkig misverstand
gers aan te spreken. Nog interessanter
behield meer distantie en had mijns
betreft die zogenaamd grote bestuurs-
is het uiteraard om de ouders voor je te
inziens veel meer respect voor bestuur-
diensten. Ons dienstencentrum is een
winnen. De macht van het getal wordt
lijke verhoudingen dan Plasterk. Kijk nou
gezamenlijke dienst van de scholen,
voor politici steeds belangrijker. Ik weet
naar de, gelukkig op het laatste moment
geen bestuursdienst. De financiële afde-
niet of Plasterk zich wel realiseert dat hij
geschrapte, bezuinining op de zoge-
ling bijvoorbeeld vervangt de afzonder-
met zijn uitspraken niet alleen ons, maar
noemde fusieprikkel. Essentie van die
lijke financiële afdelingen van de scholen.
ook zichzelf diskwalificeert, want hij is
maatregel was destijds om door middel
De dienst werkt tegen lagere kosten
natuurlijk ook bestuurder! Ik vind het
van bestuurlijke fusies minder overhead
en produceert hogere kwaliteit. De
onaanvaardbaar, en zelfs beschamend
te realiseren om scholen in dorpen in
bestuurskosten en die van de gemeen-
voor zijn ambt, dat de minister bijna
stand te houden. Maar wat je ineens
schappelijke diensten gaan dus niet
oproept tot een machtsovername door
zag is dat Plasterk en andere politici van
verloren. Integendeel: de kosten worden
de leraren. Goed leiderschap is een van
de fusieprikkel af wilden, omdat die tot
de belangrijke succesfactoren voor goed
leerfabrieken zou leiden. Ik heb me de
onderwijs. Je kunt het binnen geen en-
afgelopen tijd sterk gemaakt om deze
kele organisatie hebben dat mensen zich
bezuiniging van tafel te krijgen. Zo heb ik
niet aan afspraken houden. Het kan toch
gemaild met een Kamerlid van de SP, die
niet zo zijn dat een kabinet dat normen
het weliswaar met mij eens was, maar
ruimschoots terugverdiend en dat kun-
en waarden zo belangrijk vindt en op-
die ook schreef dat het in het VO afgelo-
nen wij met harde cijfers aantonen. Daar
roept tot samen leven en samen werken,
pen moet zijn met ’een grote leerfabriek
zou de overheid blij mee moeten zijn en
leraren oproept voortaan niet meer naar
van tienduizenden leerlingen’… Die man
daar zou de minister lof voor moeten
hun leidinggevenden te luisteren? Ik
denkt dus echt dat er gebouwen zijn
hebben!” Een ander misverstand dat Van
geloof niet dat álle leraren zich door de
waar tienduizenden leerlingen naartoe
der Esch uit de weg wil ruimen is dat
minister aangesproken voelen, maar een
gaan, terwijl die scholen helemaal niet
professionele besturen graag wetten en
deel wellicht wel.” Een ander punt waar
bestaan!”
regels zouden voorschrijven. “Dat is niet
het onderwijs volgens Van der Esch last
Kosten ruimschoots terugverdiend
zo. Ons gezamenlijk dienstencentrum
van heeft is dat de waan van de dag in
Van der Esch wil ook het negatieve
vaardigt helemaal geen wetten en regels
toenemende mate het politieke beleid
financiële beeld dat over professio-
uit. Het is er voor de scholen en beslist
bepaalt. “Die hyperigheid vind ik heel
nele schoolbesturen is ontstaan, graag
niet andersom. De directies bepalen
3
Beleidsnotitie governance, de stand van zaken (5) Wetsvoorstel goed onderwijs en goed onderwijsbestuur
tijdelijk inhouden. Het wetsvoorstel bevat
is een openbare stichting waaronder zes scholen voor voortgezet onder-
De beide staatssecretarissen voor primair
minister om te kunnen ingrijpen, dat in
wijs in de Achterhoek vallen. Deze
en voortgezet onderwijs hebben het
zwaarte oploopt. Het gaat daarbij om het
scholen met in totaal ongeveer 4600
wetsvoorstel Governance, dat vorig jaar
lager vaststellen van de bekostiging, het
leerlingen zijn gevestigd in Zutphen,
door ex-minister Maria van der Hoeven
geven van een aanwijzing en zelfs het
Doetinchem, Winterswijk en Neede.
is opgesteld, in beginsel overgenomen.
beëindigen van de bekostiging.
Bestuurder Henk van der Esch begon
Voorstellen over de keuze om een raad
zijn carrière in de jaren ’70 als wiskun-
van toezichtmodel in te voeren, bestuurlij-
Het wetsvoorstel gaat dit najaar om ad-
dedocent. Voordat hij bestuurder werd
ke delegatie aan de schoolleiding mogelijk
vies naar de Raad van State en zal naar
van de Orchidee Scholengroep, was
te maken en aanpassing aan de stichting
verwachting begin 2008 bij de Tweede
hij rector van het openbare Stede-
openbaar onderwijs zijn gehandhaafd.
Kamer worden ingediend.
atheneum, havo en vmbo in Zutphen,
De beide bewindslieden hebben het thema
een van de scholen waar hij nu als
governance gekoppeld aan het onderwerp
Advies Onderwijsraad ‘Leraarschap is eigenaarschap’
bestuurder leiding aan geeft.
‘Goed onderwijs’. Die koppeling komt ook
Een element van de governancediscus-
tot uitdrukking in de nieuwe naam van het
sie is ook te zorgen voor is een goede
wetsvoorstel. Daarmee geven de staats-
positionering van de professional in de
secretarissen aan dat goed onderwijsbe-
school. Zo is bij de totstandkoming van
stuur ten dienste staat van het primaire
de Wet medezeggenschap op scholen
wat de verschillende diensten voor hen
proces, goed onderwijs. Daartoe bevat
(WMS) aandacht besteed aan de ver-
moeten doen.” Een ander positief punt
het wetsvoorstel nu ook een zorgplicht
sterking van de positie en bevoegdheden
van een professioneel schoolbestuur is
‘goed onderwijs’. Die zorgplicht houdt in
van het personeel bij het uitoefenen van
volgens Van der Esch dat het een beter
dat het bevoegd gezag zich niet alleen aan
medezeggenschap.
risicomanagement kan voeren. “Met een
de wettelijke bepalingen dient te houden,
Medio september 2007 heeft de Onder-
bestuur dat uit vrijwilligers bestaat, zie je
maar ook moet zorgen voor voldoende
wijsraad zijn rapport ‘Leraarschap is
nogal eens dat het op bepaalde punten
onderwijsopbrengsten en een goed functi-
eigenaarschap’ gepubliceerd. In dit
fors mis kan gaan, met alle gevolgen
onerende kwaliteitszorg. Normen voor die
rapport gaat de Onderwijsraad in op de
voor het onderwijs van dien. Scholen zijn
onderwijsopbrengsten en kwaliteitszorg
positie van de onderwijsprofessional bin-
nu eenmaal complexe organisaties, die
worden via een algemene maatregel van
nen de nieuwe bestuurlijke verhoudingen.
goed moeten worden bestuurd. Daar heb
bestuur door de minister vastgesteld.
De Raad stelt voor projecten te ontwikke-
De Orchidee Scholengroep in Zutphen
een aantal nieuwe instrumenten voor de
lijk Daltoncollege voor gymnasium,
je professionals en een goede organi-
len die onder andere gericht zijn op:
satiestructuur voor nodig. In Nederland
Een tweede nieuw element in het wets-
vindt niemand het raar dat gemeenten,
voorstel is de introductie van de interven-
provincies en multinationals profes-
tiepiramide. Schoolbesturen hebben de
sioneel worden bestuurd, maar als om
opdracht voor goed onderwijs te zorgen
professional op de schoolorganisatie;
scholen gaat, worden daar wel vraagte-
en afgesproken opbrengsten te behalen.
• het betrekken van docenten bij lande-
kens bijgezet. Dat is vreemd.”
Dat doen ze met publieke middelen en een grote mate van beleidsvrijheid. Wordt
• het versterken van de positie van beroepsverenigingen; • het vergroten van de invloed van de
lijke beleidsontwikkelingen; • en een nadere verkenning van moge-
het beoogde resultaat niet behaald, dan
lijkheden om de professionals eigenaar
Tekst en fotografie:
wil de regering tijdig kunnen ingrijpen.
te maken van de school (lerarencoöpe-
Martin van den Bogaerdt
Thans kan de minister alleen de uitbeta-
ratie en onderwijsmaatschap).
ling van de Rijkssubsidie opschorten of
4
Horizontale verantwoording:
Een school is geen eiland
Tekst: Rob Voorwinden Fotografie: Peter-Arno Roer Mhiera den Blanken
Horizontale verantwoording wordt steeds belangrijker in het onderwijs. Van scholen wordt verwacht dat zij aan hun omgeving - zoals de ouders, de buurt en het bedrijfsleven - duidelijk maken wat ze doen en welke kwaliteit ze leveren.
nisterie van OCW een pilotproject op het gebied van horizontale verantwoording. En volgens haar doen scholen al veel op dit gebied. Al heet het vaak anders. “De term ‘horizontale verantwoording’ is nieuw, maar veel scholen houden al contact met de ouders of het locale bedrijfsleven. Dat is al een vorm van horizontale
“Horizontale verantwoording is voor
verantwoording, maar het gebeurt vaak
iedere school anders”, zegt Mhiera den
niet bewust en niet structureel. Het zou
Blanken, adviseur van bureau Sardes.
echt in de beleidscyclus moeten passen.”
“Het is een vrij open begrip. Het algemene idee is dat een school de kwaliteit van
Tweerichtingsverkeer
het onderwijs kan verhogen door anderen
Een school die structureel met het
mee te laten praten. Want als school ben
onderwerp aan de gang wil moet zich
je geen eiland. Maar wíe je laat meepraten
volgens Den Blanken eerst afvragen wat
en waarover – dat kan voor elke school
ze wil – en waarom. ‘Je kunt proberen de
verschillen.”
leerlingen meer bij je school te betrek-
Den Blanken leidde samen met het on-
ken. Bijvoorbeeld door het oprichten van
derzoeksbureau Oberon namens het mi-
leerling-panels. Of juist de ouders.’ En
5
dan heeft Den Blanken het niet over de
van het land die onderwijskundig verwant
werk van je gesprekspartners. Nogmaals:
traditionele ouderavonden. ‘Die avonden
is. Den Blanken: “Het is maar net waar je
het gaat om de dialoog”’
zijn eenrichtingsverkeer: de school vertelt
behoefte aan hebt.”
Die dialoog moet je niet teveel willen
de ouders hoe het met hun kind gaat.
Stakeholders die vaak worden verge-
formaliseren, vindt Den Blanken. “Niet
Horizontale verantwoording is tweerich-
ten zijn de toeleverende basisscholen
formaliseren, wel structureren. Weet met
tingsverkeer, een dialoog. Je laat mensen
en het vervolgonderwijs. “Het kan heel
wie je waarover contact wilt hebben, en
van buiten de school meedenken over je
leuk en zinvol zijn om de docenten van
hoeveel keer per jaar je dat wilt doen.
organisatie en je beleid. Bijvoorbeeld bij
de basisscholen eens af en toe uit te
Dan ben je al een aardig eind op weg met
het opzetten van een nieuw veiligheids-
nodigen”, vindt Den Blanken. En dan met
horizontale verantwoording.”
beleid van de school.’
name de docenten en niet de directeu-
De tien scholen die aan de pilot deelna-
ren. “Horizontale verantwoording moet
men organiseerden heel verschillende
geen hobby van de directie zijn. Het is
activiteiten. Van leerling-tevredenheidson-
een zaak van de hele school, de dialoog
derzoeken, klankbordgroepen van alumni,
begint juist te leven op de werkvloer.”
interactieve ouderavonden, een ouder-
Verder zijn er nog stakeholders als politie
café, een enquete onder de toeleverende
en jeugdzorg, of jeugd- en sportverenigingen. Den Blanken: “Heel veel scholen
“Het kan heel leuk en zinvol zijn om de docenten van de basisscholen eens af en toe uit te nodigen”
hebben al contacten met bijvoorbeeld politie en jeugdzorg, maar alleen via vertegenwoordigers in het zorgteam. Bij horizontale verantwoording gaat het er om dat je bijvoorbeeld de wijkagent op
basisscholen tot een contactmiddag voor
structurele wijze laat meedenken over je
leerkrachten van groep acht. En van een
school. En dat je, op jouw beurt, input
overleg met het vervolgonderwijs en het
levert aan zijn werk.”
houden van onderlinge visitaties met andere scholen, tot het aanknopen van
Niet formaliseren, wel structureren
contacten met het bedrijfsleven, de politie
Met welke instantie je contact zoekt
en Jeugdzorg.
is een kwestie van wat voor school je wilt zijn, vindt Den Blanken. “Een
Geen lobby van de directie
brede school wil misschien een spin
“Niet elke externe stakeholder is voor
zijn in het web van de buurt. Dan zoek
Informatie: Bart Wever
elke school even belangrijk’, zegt Den
je dus contacten met maatschappe-
e-mail:
[email protected]
Blanken. “Bovenaan staan meestal de
lijke organisaties in die buurt. Maar als
leerlingen en de ouders. Daarnaast kun
er veel leerlingen stages lopen zoek je
je ook denken aan collega-scholen. Want
misschien structureel contact met het
scholen kunnen veel leren van collega’s.
locale bedrijfsleven. Om te horen hoe de
Er gebeurt al veel op dat gebied, maar
leerlingen er bevallen en om te kijken of
er gebeurt ook veel nog níet.” Waarbij
het beter kan.” En dat laatste geldt twee
de ene school ervoor kiest om te leren
kanten op. “Het gaat er niet om dat an-
van een mogelijke concurrent in dezelfde
deren jou van alles vertellen. Je kunt als
buurt, terwijl een andere school juist wil
school misschien ook een waardevolle
leren van een school in een ander deel
bijdrage leveren aan de kwaliteit van het
6
Duurzame onderwijsrelaties volgens de In nummer 4 van Good Governance is vorig jaar aandacht besteed aan het thema horizontale of maatschappelijke verantwoording. Het is als gevolg van de Tweede Kamerverkiezingen, kabinetsvorming en het 100 dagenproject een tijdlang stil geweest rondom het wetgevingsproces van het thema ‘Goed onderwijsbestuur’ en daarmee met de regeling van het beginsel van de maatschappelijke verantwoording. Naar het zich nu laat aanzien zullen de staatssecretarissen Dijksma en Van Bijsterveldt de gekozen lijn van hun voorgangster voortzetten. Dat houdt onder meer in dat ieder schoolbestuur te zijner tijd te maken krijgt met een wettelijke zorgplicht inzake de horizontale verantwoording.
Dit beginsel van de horizontale verantwoor-
relaties, die de school met de omgeving
tot stand te brengen. Het organiseren
ding is veel lastiger handen en voeten te
onderhoudt, verschillend van karakter zijn.
van maatschappelijke stages in het
geven dan bijvoorbeeld het beginsel over
Dat verschil moet men niet uit het oog ver-
voortgezet onderwijs en samenwerking
de scheiding tussen bestuur en intern toe-
liezen. Op basis van die verschillen moet
met instellingen op het terrein van tech-
zicht. Over dat laatste thema is in veel orga-
men voor iedere relatie zijn eigen doelstel-
niek en bètaonderwijs zijn daar voorbeel-
nisaties een discussie gestart met vooral als
ling en vormgeving bepalen. Bij heel veel
den van.
insteek wel of niet een raad van toezicht-
relaties gaat het om een deelaspect van de
model. Juist omdat horizontale verantwoor-
school. Dat deelaspect moet uitgangspunt
ding enerzijds wel door veel scholen als een
zijn. Probeer niet met iedereen over alle
(speciale) leerling
must wordt onderkend, maar anderzijds
aspecten van het onderwijs te communice-
Hierbij kan men denken aan alle contac-
de ontwikkeling daarvan met vallen en
ren, aldus de Raad.
ten en vormen van samenwerking met
opstaan gepaard gaat, is het goed om nog
• Relaties gericht op de zorg voor de
instellingen in de zorgstructuur, maar ook
eens stil te staan bij het advies ‘Duurzame
De Onderwijsraad stelt voor de relaties
projecten in het kader van schooluitval,
onderwijsrelaties’ van de Onderwijsraad.
naar drie typen te rubriceren te weten:
veiligheid en jeugdbeleid.
Het advies is een jaar geleden verschenen, maar toch – ook door de Tweede Kamerver-
• Relaties gericht op het onderwijs aan
• Relaties gericht op de omgeving (de wijk
kiezingen en de nasleep daarvan - nog niet
de leerling
of de buurt)
zo scherp in beeld geweest.
Hierbij gaat het om samenwerking met
Hier vallen allerlei projecten en initia-
andere instellingen en groepen om met
tieven onder ter versterking van de
Verschillende typen relaties
behulp van hun expertise vernieuwing en
leefbaarheid en sociale samenhang van
De Onderwijsraad beklemtoont dat de
verdieping van onderwijsprogramma’s
de buurt/wijk van de school.
7
Onderwijsraad Literatuur en links over good governance
Twee aanbevelingen: duurzaamheid en ervaringen benutten
ook willen investeren in het onderwijs en
Op de eerste plaats bepleit de Onderwijs-
ze naar eigen inzicht dat partnerschap for-
Codes voor goed bestuur
raad dat de relaties duurzaam moeten zijn.
maliseren. Bijvoorbeeld via een convenant
- Branchecode governance HBO
Het moet gaan om een structurele opzet:
of overeenkomst, maar ook het idee van
geen incidentele en vrijblijvende projecten
de Onderwijsraad (een deel van) de maat-
De Algemene Vergadering van de
en subsidies. De scholen moeten de relatie
schappelijke omgeving in de MR te laten
HBO-raad heeft ingestemd met een
echter wel periodiek evalueren en ijken met
participeren, is daar een uitwerking van.
branchecode voor hogescholen. De
de school. Willen partijen dat dan kunnen
als centrale vraag: ‘Wat is de onderwijs-
(versie november 2005)
branchecode is bindend voor alle
opbrengst, wat is de positieve waarde voor
Verticaal toezicht
leden. Hiermee hebben de hogescho-
het primaire proces?’ Tegenover de inzet
Als leidraad in zijn advies geeft de On-
len in eigen kring de regels bepaald
van tijd en middelen moet een concrete
derwijsraad – in de lijn van zijn eerdere
over goed bestuur en toezicht. En op
opbrengst voor het onderwijs staan.
adviezen – aan dat horizontale verant-
welke wijze zij in een open dialoog
De onderwijspraktijk heeft behoefte aan
woording nooit in de plaats kan komen van
met hun stakeholders inhoud geven
goede voorbeelden en benchmarking. De
de verantwoording aan de overheid. Hoe
aan onderwijs en onderzoek.
Onderwijstaak ziet hier met name een taak
goed en effectief ook een onderwijsinstel-
http://www.hbo-raad.nl/upload/
voor de minister en brancheorganisaties.
ling op enig moment invulling geeft aan de
bestand/concept_bcode%20gov_
Niet alleen door goede praktijkvoorbeel-
horizontale verantwoording, de overheid
1juli2005.pdf
den over het licht te brengen, maar ook
moet kunnen blijven toezien op de kwaliteit
door praktijkvoorbeelden via onderzoek te
van de overheid.
- Governance Code Bve
toetsen op hun opbrengsten. Een (digitaal)
En moet de school vervolgens over de
Op 28 november 2005 presenteerde
panel, een onderwijscafé etc. zijn interes-
mate en wijze van horizontale verantwoor-
de Bve Raad een code voor het
sante instrumenten, maar wat zijn daarbij
ding ook verantwoording aan de overheid
beroepsonderwijs, die een uitwerking
relevante succes- en faalfactoren?
afleggen? De onderwijsraad beantwoordt
is van het advies van de Commissie
die vraag bevestigend. En naar het oordeel
Meijerink.
Het is van vitaal belang om van elkaars er-
van de Raad gaat het dan om één toets-
http://www.bveraad.nl/upload/
varingen te leren, aldus de Onderwijsraad.
steen: leveren de horizontale relaties uitein-
153099_7093_1106733774751-
Dat is de tweede algemene aanbeveling.
delijk opbrengsten op voor de leerlingen?
rapportcomissiegovernance.pdf
Met klem waarschuwt de Onderwijsraad voor de valkuil om in dit stadium via weten regelgeving concrete vormen van overleg, verantwoording afleggen aan bepaalde
1
Het advies “Duurzame onderwijsrelaties” (19 oktober 206) kan men downloaden van de website www.onderwijsraad.nl
Beloning In vervolg op het advies over het ministerssalaris van april 2004 komt
instellingen etc. voor te schrijven. Van der-
de Adviescommissie rechtspositie
gelijke formaliseringen verwacht de Raad
politieke ambtsdragers (Commissie
geen heil. Afhankelijk van de situatie en het
Dijkstal) met een advies over de sala-
karakter van de relatie moet de school voor
rissen van alle gekozen en benoemde
een eigen aanpak en vorm kunnen kiezen.
bestuurders, Hoge colleges van Staat
Relaties met de omgeving zullen met name
en de rechterlijke macht.
kansrijk zijn als gekozen wordt voor een
http://www.minbzk.nl/openbaar_
partnerschap. En dat partnerschap moet
Informatie: Klaas te Bos
bestuur/politieke/persberichten/
– wil het succesvol zijn – wederkerig zijn.
e-mail:
[email protected]
commissie_dijkstal
Niet alleen de school moet dienstbaar zijn aan de omgeving, de omgeving moet zelf
8
Vervolg van literatuur en links van pagina 7 Bestuur en Management - Goed bestuur, werkboek voor
- Bestuur en autonomie van openbare
rivaliteit, ‘kicks’, eigenzinnigheid, winst,
maatschappelijke organisaties,
scholen, dr. Klari-Janne Polder m.m.v.
bonussen, liefde, emoties en wat er op
Dorien de Wit en Dick Ernste, organi-
prof. dr. Sjoerd Karsten en drs. Pjotr
dit moment allemaal op de markt te ver-
satie-adviesbureau De Beuk,
Koopman, SCO-Kohnstamm Instituut,
krijgen is. Het gezag van management
www.debeuk.nl. ISBN 90-80410-68-3
2005. ISBN 90-68137-87-5
is er door onder druk komen te staan,
Ideeën, methoden en tips om het niet
Onderzoeksrapport met als hoofd-
maar dat komt niet alleen door
alleen bij mooie codes voor goed be-
vraag: welke gevolgen heeft de
de beloningsdiscussie.
stuur te laten maar om goed bestuur
verzelfstandiging van het openbaar
Prof. dr. René Tissen en drs. Frank
ook daadwerkelijk te implementeren.
onderwijs voor de autonomie van de
Lekanne Deprez schreven twee artikelen
verschillende actoren in de school,
om de (wetenschappelijke) discussie
- Educational governance, besturen
voor wat betreft onderwijskundig
over het einde van het management te
op hoofdlijnen of raad van toezicht,
beleid, personeelsbeleid, financieel
starten. http://nl.nyenrode.nl/onderzoek/
Dr. Harm Kliffman, Besturenraad Voor-
beleid en materieel beleid?
Online_Discussie/download/download
burg, juni 2005. ISBN 90-70724-62-6 Actuele ontwikkelingen en tips uit de
- Einde van het management?
adviespraktijk voor onderwijsorganisa-
Managers hebben minder invloed op
Informatie: Silvia Schouten
ties die willen veranderen van besturen
de maakbaarheid van hun organisaties
e-mail:
op hoofdlijnen naar een raad van
dan zijzelf denken. Net als anderen
[email protected]
toezicht.
worden ook zij gedreven door kansen,
Vragen of advies? Mr. drs. Klaas te Bos senior beleidsadviseur, VOS/ABB Tel. 0348 - 405 227 e-mail
[email protected]
Colofon Special kernthema Good Governance nr. 6 | november 2007
Fotografie
Mw. mr. Janine Eshuis senior beleidsmedewerker VOS/ABB Tel. 0348 – 405 267 e-mail
[email protected]
Uitgave
Opmaak
VOS/ABB © Communicatie & Marketing Postbus 162, 3440 AD Woerden Tel. 0348 - 405 200 www.vosabb.nl
Vormgeving Onbekend, Almere
Mw. Silvia Schouten senior beleidsmedewerker VOS/ABB Tel. 0348 – 405 255
[email protected]
Mr. Bart Wever senior consultant VOS/ABB Consulting Tel. 0348 – 405 213 e-mail
[email protected]
Peter-Arno Roer Martin van den Bogaerdt
Druk Drukkerij Giethoorn ten Brink, Meppel
Tekstbijdragen Martin van den Bogaerdt Klaas te Bos Silvia Schouten Rob Voorwinden
Websites www.vosabb.nl www.vosabbconsulting.nl
