De marktwaardedekkingsgraad per 30 juni 2015 was 135,1%. Dit is een toename van 5,7% ten opzichte van 31 maart 2015

Pensioenfonds ING

Kwartaalbericht 2015 Samenvatting De marktwaardedekkingsgraad per 30 juni 2015 was 135,1%. Dit is een toename van 5,7% ten opzichte van 31 maart 2015. De reële dekkingsgraad ultimo tweede kwartaal was 91,7%. Dit is een toename van 4,9%. Meer informatie vindt u op de website.

Het beleggingsrendement over het tweede kwartaal van 2015 was -12,4%. De waarde van de beleggingen is gedaald naar € 25.052 miljoen. De marktwaarde van de pensioenverplichtingen is in het tweede kwartaal gedaald van € 22.029 miljoen naar € 18.376 miljoen. De waarde van de reële pensioenverplichtingen is in het tweede kwartaal gedaald van € 32.850 miljoen naar € 27.084 miljoen. Het totaal aantal (gewezen) deelnemers en pensioengerechtigden per 30 juni 2015 is 71.894, een afname van 145 personen ten opzichte van 31 maart 2015. Door het gesloten karakter van het Fonds is er per 1 januari 2014 geen instroom meer van nieuwe deelnemers, waardoor het totaal aantal (gewezen) deelnemers en pensioengerechtigden verder zal dalen.

Pensioenfonds ING

Dekkingsgraad Vanaf 2015 gebruikt het Fonds niet meer de marktwaardedekkingsgraad, maar de reële dekkingsgraad als leidraad bij besluiten over toeslagverlening aan de hand van een toeslagstaffel. Zo kan beter rekening worden gehouden met de inflatieverwachting. In de reële dekkingsgraad wordt de verwachte inflatie meegenomen als pensioenverplichting. Meer informatie vindt u op onze website. De reële dekkingsgraad van Pensioenfonds ING per 30 juni 2015 is 91,7%. Dat is 4,9%-punt hoger dan de reële dekkingsgraad per 31 maart 2015. De marktwaardedekkingsgraad is in het tweede kwartaal met 5,7%-punt gestegen van 129,4% naar 135,1%. De marktwaarde van de pensioenverplichtingen is in het tweede kwar­taal gedaald naar € 18.376 miljoen en de marktwaarde van de beleggingen is gedaald naar € 25.052 miljoen. De waarde van de reële verplichtingen is gedaald naar € 27.084 miljoen.

Vanaf 1 januari 2015 is de DNB-beleidsdekkingsgraad bepalend voor het voldoen aan de wettelijke vereisten. Hierbij wordt de waarde van de pensioenverplichtingen berekend op basis van de door De Nederlandsche Bank (DNB) gepubliceerde rente­termijn­ structuur. De DNB-beleidsdekkingsgraad wordt vervolgens bepaald als het gemiddelde van de DNB-dekkingsgraden over de afgelopen 12 maanden. Het Fonds gaat uit van zowel de marktwaarde als de reële dekkingsgraad, waarbij de waarde van de verplichtingen wordt berekend op basis van de in de markt waargenomen rentetermijnstructuur. Dit geeft een beter beeld van de werkelijke financiële positie van het Fonds en wordt daarom gehanteerd bij zijn beleggings- en risicobeleid.

Voor het berekenen van de dekkingsgraad gebruikt het Fonds het pensioenvermogen. Omdat dit niet gelijk is aan het belegd vermogen, is het belegd vermogen verder uitgesplitst in het bovenste deel van de tabel. Q2 2015 Marktwaarde van de beleggingen

Q1 2015 Q4 2014 Q3 2014 Q2 2014

25.052

28.756

25.335

23.441

22.075

-214

-245

-216

-197

-186

-10

-12

-1

-12

-11

Pensioenvermogen

24.828

28.499

25.119

23.232

21.878

Marktwaarde van de pensioenverplichtingen

18.376

22.029

19.305

17.810

16.893

Af: Bestemmingsreserve * Af: Saldo schulden en vorderingen

Reële pensioenverplichtingen

27.084

32.850

28.104

-

-

Marktwaardedekkingsgraad

135,1%

129,4%

130,1%

130,4%

129,5%

91,7%

86,8%

89,4%

-

-

Marktrente van de verplichtingen

1,6%

0,8%

1,4%

1,8%

2,1%

Gemiddelde inflatie in reële verplichtingen

1,8%

1,8%

1,7%

DNB-dekkingsgraad

143,6%

142,9%

145,1%

138,8%

139,0%

DNB-beleidsdekkingsgraad

142,7%

141,3%

139,2%

Reële dekkingsgraad

Bedragen in € 1 mio Bedragen en percentages per ultimo kwartaal  *   De Bestemmingsreserve is in 2014 gevormd voor de groep Deelnemers (werknemers en    arbeidsongeschikten) om zo nodig een aanvulling te geven op de toeslagen voor deze groep,    als het vermogen van het Fonds volgens het Bestuur ontoereikend is voor volledige toeslag   verlening. De Bestemmingsreserve wordt verhoogd/verlaagd met het rendement van het Fonds.    Meer informatie vindt u op de website.

Kwartaalbericht 2015 - Kwartaal 2

2

Pensioenfonds ING

Toelichting op de ontwikkeling van de dekkingsgraad In het tweede kwartaal is de rente gestegen. Het gevolg daarvan was een forse daling van de marktwaarde van de pensioen­ verplichtingen. De reële verplichtingen daalden ook als gevolg van de rentestijging. De inflatieverwachtingen waren eind juni min of meer gelijk aan die van eind maart. De rentestijging leidde ook tot een forse daling van de waarde van de beleggingen in vastrentende waarden. Aandelen en vastgoed daalden ook in waarde, maar minder dan de vastrentende beleggingen. De alternatieve beleggingen kenden wel een positief rendement. Als gevolg van deze bewegingen steeg de marktwaardedekkingsgraad met 5,7%-punt naar 135,1% en de reële dekkingsgraad met 4,9%-punt naar 91,7%. Dit is ruim boven de grens van 86% uit de toeslagstaffel voor volledige toeslagverlening. In het tweede kwartaal verminderde het effect van de door DNB toegepaste correcties van 13,5% naar 8,5%-punt, waardoor de DNB-dekkingsgraad met 0,7%-punt steeg naar 143,6%. De vereiste DNB-dekkingsgraad voor het Fonds is gelijk aan 116%. Ontwikkeling dekkingsgraden vanaf juni 2013 150 135 120 105 90

n.

20 ju 13 l. 2 au 013 g. 2 se 013 p. 2 ok 013 t. 2 no 013 v. 2 de 01 c. 3 2 jan 013 .2 0 fe 14 b. 2 m 014 rt. 2 ap 014 r. 2 m 014 ei 20 ju 14 n. 2 ju 014 l. 2 au 014 g. 2 se 014 p. 2 ok 014 t. 2 no 014 v. 2 de 01 c. 4 2 jan 014 .2 0 fe 15 b. 2 m 015 rt. 2 ap 015 r. 2 m 015 ei 20 ju 15 n. 20 15

75

ju

%

DNB-Dekkingsgraad

Kwartaalbericht 2015 - Kwartaal 2

DNB-Beleidsdekkingsgraad

Marktwaardedekkingsgraad

Reële dekkingsgraad

3

Pensioenfonds ING

Beleggingen en rendement Het totale beleggingsrendement van het Fonds kwam over het tweede kwartaal uit op -12,4% (inclusief rente- en valuta-afdekking). De waarde van de beleggingen bedroeg ultimo tweede kwartaal € 25.052 miljoen. Door de invoering van het balansbeheerplan 2015 zijn de beleggingscategorieën opnieuw gerangschikt. Onderstaande tabel is hierop aangepast. Beleggingen

Rendement

Rendement

Q2 2015

Q2 2015

2015 (t/m Q2)

in mln €

in %

in %

in %

16.881

67,5

-17,2

-4,0

8.135

32,5

-2,1

10,1

Aandelen

4.231

16,9

-2,5

12,5

Bedrijfsobligaties en Emerging Markets schuld

1.876

7,5

-3,2

4,0

Vastgoed

1.417

5,7

-1,4

10,2

611

2,4

3,5

11,5

Totaal exclusief valuta-derivaten

25.016

100,0

-12,6

0,3

Valuta-afdekking**

36

0,2

-0,6

25.052

-12,4

-0,3

Matchingportefeuille * Returnportefeuille

Alternatieve beleggingen

Beleggingen

periode van zeer lage rentes ontwricht het monetaire systeem teveel. Aan het einde van het tweede kwartaal bedraagt de rente gemiddeld 1,6%, wat nog altijd relatief laag is. De Griekse crisis heeft vooral impact op de volatiliteit van de financiële markten en vooralsnog minder op de niveaus van de rente en de aandelenmarkten. In dezelfde periode barstte in China de bubbel op de lokale beurzen van Shanghai en Shenzhen. Op de beurs van Shenzhen mogen alleen Chinezen beleggen. Deze beurs heeft relatief veel IT- en biotech-aandelen en steeg dit jaar tot medio juni met maar liefst 120%. Daar is inmiddels weer 30% vanaf. Deze situatie veroorzaakt nog altijd veel onrust in China en de gevolgen ervan zijn nog niet goed te overzien. Het Fonds belegt wel in Chinese aandelen, maar niet in de genoemde lokale markten. Het Fonds belegt in Chinese aandelen, genoteerd aan de beurs van Hong Kong. Deze beurs is ook gestegen, maar tot de top bedroeg dit ‘slechts’ +30%. Sinds medio juni is daar weer 20% vanaf. Deze aandelen zijn met een simpele koers/winstverhouding van 11 zelfs relatief aantrekkelijk. Resultaten per beleggingscategorie

* Inclusief renteswaps, cash en geldmarktfondsen. ** Het rendement op valuta-afdekking betreft de bijdrage van de valuta-afdekking aan het rendement op de beleggingen.

De economische groei in de eurozone trekt iets aan, wat ook in Nederland te merken is. De deflatie van het eerste kwartaal is verdwenen en heeft plaatsgemaakt voor lage inflatie. De Amerikaanse groei zit op een hoger niveau, maar trekt niet verder aan. De situatie in de opkomende landen blijft onzeker, maar zal profiteren van de aantrekkende groei in de volwassen markten. Het monetaire beleid van de Europese Centrale Bank (ECB) en de Griekse crisis domineerden de financiële markten in het tweede kwartaal, terwijl op de achtergrond op de Chinese lokale aandelenmarkten een crisis losbarstte. Het kwantitatieve verruimingsbeleid van de ECB heeft tot gevolg dat de nationale banken van de eurozone bij elkaar elke maand voor € 60 miljard aan eigen staatsleningen kopen. Het effect: een forse daling op de rentemarkten. Zo daalde de Duitse 10-jaarsrente tot 0,05% in april, een uniek laagterecord. Dat betekent dat de Duitse rentes met looptijden tot negen jaar negatief waren. Sindsdien zijn rentes gelukkig weer gaan stijgen, een te lange

Kwartaalbericht 2015 - Kwartaal 2

Matchingportefeuille Staatsobligaties & renteswaps In tegenstelling tot in de voorgaande kwartalen zijn de nominale rentes in Nederland en die van andere ‘veilige’ landen in de euro­ zone, zoals Duitsland en Frankrijk, in het tweede kwartaal weer gestegen. Als gevolg hiervan werd met renteproducten, zoals obligaties en renteswaps, een negatief rendement behaald. Ter illustratie: met een staatsobligatie of renteswap met een zeer lange looptijd van bijvoorbeeld 50 jaar werd in het eerste kwartaal nog een uitzonderlijk rendement behaald van bijna 30%. In het tweede kwartaal ging daar vervolgens 30% vanaf. De stijgende rentes zorgen ervoor dat zowel de matching­ portefeuille als de verplichtingen zijn gekrompen. De matching­ portefeuille is met -17,2% ongeveer 1,5% harder gedaald dan de verplichtingenbenchmark. De underperformance werd veroorzaakt door de verlaging van de strategische rentehedge naar 85%. Doordat de feitelijke rentehedge geleidelijk is verlaagd en daarmee hoger was dan strategisch beoogd, bleef de performance achter bij de benchmark. Doordat de returnportefeuille minder hard is gedaald dan de verplichtingen, is de dekkings­graad wel gestegen.

4

Pensioenfonds ING

Returnportefeuille Aandelen De aandelenportefeuille is in het tweede kwartaal met 2,5% gedaald. De volwassen en opkomende marktenbeleggingen lieten een vergelijkbare daling zien. Per saldo valt de daling van de aandelencategorie mee, zeker gezien de onrust op de overige financiële markten. Bedrijfsobligaties en Emerging Markets schuld Zakelijke vastrentende waarden en de schuldtitels uit Emerging Markets behaalden gezamenlijk een rendement van -3,2%. De zakelijke vastrentende waarden lieten een negatief resultaat zien van circa 2,4%, vooral veroorzaakt door de gestegen rente­niveaus. Emerging Markets leverden met -3,8% de rest van de bijdrage, waar de lokale schuldtitels vooral moesten inleveren in verband met zwakker wordende valuta’s. Vastgoed Het rendement op vastgoed was in het tweede kwartaal -1,4%. De daling is voor rekening van het beursgenoteerde vastgoed, dat daalde met -10,5%. Het grootste gedeelte van de vastgoed­ portefeuille is niet-beursgenoteerd en dat steeg 0,3%.

Kwartaalbericht 2015 - Kwartaal 2

Alternatieve beleggingen Het rendement op alternatieve beleggingen was in het afgelopen kwartaal 3,5%. De categorie bestaat voornamelijk uit private equity en bevatte ook een kleine positie in hedgefondsen. Die laatste is inmiddels afgebouwd. Valuta-afdekking Het beleid van het Fonds is erop gericht de zes grootste posities in vreemde valuta voor de helft af te dekken. Deze posities ontstaan als gevolg van beleggingen buiten de eurozone, zoals in Amerikaanse aandelen. Het rendement op de niet afgedekte helft wordt verwerkt in het rendement van de betreffende beleggings­categorie. Door de lichte stijging van de euro ten opzichte van de Amerikaanse dollar is het afgelopen kwartaal een licht positief resultaat geboekt.

5

Pensioenfonds ING

Deelnemers Q2 2015 Verschil

Q1 2015

Q4 2014

Q3 2014

Q2 2014

Deelnemers

20.593

-688

21.281

21.757

22.563

22.960

Gewezen deelnemers

32.657

329

32.328

32.206

31.806

31.622

Pensioengerechtigden

18.644

214

18.430

18.256

18.107

18.041

71.894

-145

72.039

72.219

72.476

72.623

Totaal

Het totaal aantal (gewezen) deelnemers en pensioengerechtigden is in het tweede kwartaal per saldo gedaald met 145 personen. Door het gesloten karakter van het Fonds is er per 1 januari 2014 geen instroom meer van nieuwe deelnemers, waardoor het totaal aantal (gewezen) deelnemers en pensioengerechtigden verder zal dalen. Het aantal deelnemers is in het tweede kwartaal van 2015 gedaald met 688 personen ten opzichte van het eerste kwartaal van 2015. Het aantal gewezen deelnemers en het aantal pensioengerechtigden is in het tweede kwartaal van 2014 gestegen met respectievelijk 329 en 214 personen.

Kwartaalbericht 2015 - Kwartaal 2

6

Pensioenfonds ING

Profiel Stichting Pensioenfonds ING is op 1 januari 1995 opgericht en is statutair gevestigd te Amsterdam. De statutaire doelstelling van het Fonds luidt als volgt: “Het Fonds heeft ten doel pensioenen en/of andere uitkeringen te verstrekken ter zake van ouderdom en arbeidsongeschiktheid en ter zake van overlijden van de deelnemers of gewezen deelnemers, overeenkomstig de bepalingen van de pensioenreglementen.” De missie van het Fonds is het op een hoogwaardige wijze invulling geven aan de pensioen­overeenkomsten die ING Bank en NN Group hebben gesloten met Pensioenfonds ING ten behoeve van hun werknemers. Gegeven dit doel en deze missie streeft het Fonds naar een voor alle (gewezen) deel­ nemers en pensioengerechtigden zo waardevast mogelijk pensioen en maximaal pensioen­bewustzijn. Het Fonds voert pensioenregelingen uit die gelden voor huidige en voormalige mede­ werkers van ING. Het Fonds administreert de tot eind 2013* opgebouwde pensioen­ aanspraken, betaalt pensioenen uit en belegt en beheert het fondsvermogen. * Met ingang van 1 januari 2014 hebben medewerkers van ING Bank en NN Group een nieuwe pensioenregeling. Vanaf dat moment bouwen zij geen pensioen meer op bij Pensioenfonds ING, maar bij ING CDC Pensioenfonds of NN CDC Pensioenfonds.

Meer informatie Veel informatie over pensioen vindt u op www.pensioenfondsing.nl U kunt ons ook bellen: 045-5763 600 (elke werkdag van 8.30 – 17.00 uur) Of stuur een e-mail naar: [email protected]

Disclaimer Dit kwartaalbericht geeft de (financiële) resultaten van het afgelopen kwartaal op hoofdlijnen weer. Pensioenfonds ING heeft zich met uiterste zorgvuldigheid ingespannen voor een correcte en actuele weergave van de informatie in dit bericht. Aan deze publicatie kunnen echter geen rechten worden ontleend.

Kwartaalbericht 2015 - Kwartaal 2

7