BSO
De Mallemolen Blijham
Pedagogisch Beleidsplan
2
BSO De Mallemolen Veurste Rou 4 9697 RZ Blijham tel. 06 27896830
3
Hoofdstuk 1 INLEIDING BSO De Mallemolen is een onderdeel van de Stichting Kinderopvang Oostgroningen, die naast de BSO ook een gastouderbureau in beheer heeft dat gastouderopvang organiseert in heel Oost Groningen. Buitenschoolse opvang is een voorziening tussen school en thuis voor kinderen van 4 tot en met 12 jaar. Kinderen brengen bij de BSO samen met andere kinderen een deel van hun vrije tijd door: een paar uur na school, op woensdag- en/of vrijdagmiddag en/of in de vakantie. Door gebruik te maken van de buitenschoolse opvang kunnen ouders werk of school combineren met de zorg en opvoeding van hun schoolgaande kinderen. BSO De Mallemolen is gevestigd in de openbare basisschool De Wiekslag in Blijham en kan ruimte bieden aan maximaal 17 kinderen tegelijkertijd. Als er meer dan 10 kinderen zijn, zijn er twee gediplomeerde leidsters aanwezig! De BSO beschikt over een grote binnenruimte, medegebruik van speellokaal en gang en voldoende buitenspeelgelegenheid, zowel verhard als onverhard. Opvang wordt geboden aan kinderen die naar een basisschool gaan in de omgeving van Blijham. De groep kinderen staat onder leiding van gekwalificeerde groepsleid(st)ers. De kinderen brengen op de BSO een deel van hun vrije tijd door: de na-schoolse tijd. De groepsleiding vindt het belangrijk dat kinderen zich op de BSO thuis voelen. Zodra de leidster(s) merk(en)t dat een kind niet lekker in z’n vel zit, zal/zullen zij hier extra aandacht voor hebben. Vanzelfsprekend kunnen ouders te allen tijde contact opnemen met de leidster als zij het gevoel hebben dat het kind zich niet helemaal prettig voelt. Vrije tijd betekent dat bezig zijn belangrijker is dan presteren. Kinderen moeten plezierig kunnen spelen, maar ook rustig in een hoekje een boek kunnen lezen. Kortom: dat doen wat ze zelf willen! De kinderen bepalen zelf wat zij willen doen, hoe ze dan doen en met wie, vanzelfsprekend worden zij hierin begeleid door de aanwezige leidster(s). Dit sluit echter niet uit dat kinderen ook behoefte (kunnen) hebben aan georganiseerde activiteiten. De sociale contacten van de kinderen zijn belangrijker dan het product van de activiteit. Zij leren spelenderwijs een aantal dingen die belangrijk zijn voor hun persoonlijkheidsontwikkeling. Binnen de BSO ligt het accent op het bieden van zinvolle vrijetijdsbesteding in een gezellige en sfeervolle omgeving; zoveel mogelijk aansluitend bij de thuis-situatie. Daarbij wordt er veel rekening gehouden met de behoeften en wensen van het individuele kind, maar wordt ook zo veel mogelijk aangesloten bij specifieke leeftijdskenmerken van de groep, bijv. groei naar zelfstandigheid, behoefte aan uitdagende activiteiten en het maken van eigen keuzes.
5
Hoofdstuk 2 DOELEN EN UITGANGSPUNTEN
Pedagogische kwaliteit De Wet Kinderopvang verstaat onder kwaliteit in de kinderopvang: “Verantwoorde kinderopvang is kinderopvang die bijdraagt aan een goede en gezonde ontwikkeling van het kind in een veilige omgeving”
De vereiste kwaliteit is nader uitgewerkt in de Beleidsregels Kwaliteit Kinderopvang. Voor de pedagogische onderbouwing van de Wet is gekozen voor de 4 basisdoelen van kinderopvang zoals die beschreven zijn door professor J.M.A. Riksen-Walraven, hoogleraar pedagogiek van de kinderopvang aan de Universiteit van Amsterdam. Zij heeft veel onderzoek gedaan naar de voorwaarden waar goede kinderopvang aan moet voldoen. Marianne Riksen-Walraven stelt dat het opvoedingsdoel ‘ervaren van emotionele veiligheid’ het meest basaal is voor ieder kind. Een kind dat zich niet veilig voelt in een omgeving, is niet in staat zich verder goed te ontwikkelen. De 4 basisdoelen voor kinderopvang zijn: • Het bieden van een veilige basis, een thuis waar kinderen zich kunnen ontspannen en zichzelf kunnen zijn. • Gelegenheid bieden tot het ontwikkelen van persoonlijke competentie. Het gaat hier om het ontwikkelen van persoonskenmerken als: Veerkracht, zelfstandigheid en zelfvertrouwen, flexibiliteit en creativiteit. • Gelegenheid bieden tot het ontwikkelen van sociale competentie. Het zich kunnen verplaatsen in een ander, kunnen communiceren, samenwerken, anderen helpen, conflicten voorkomen en oplossen is hier het doel. • Kennis laten maken met waarden en normen en de cultuur in de samenleving. Socialisatie en cultuuroverdracht.
Algemene (pedagogische) uitgangspunten: Op BSO De Mallemolen worden de volgende algemene uitgangspunten gehanteerd: -
Het bieden van veiligheid, gezelligheid en persoonlijke aandacht voor ieder kind staat centraal
-
Spelen. Hierbij is er evenwicht tussen vrij spel (naar eigen keuze en zonder sturing door een volwassene) en door een volwassene georganiseerde en begeleide activiteiten.
6
-
Begeleiden van kinderen gedurende een aantal dagdelen betekent ook mede-opvoeden: omgangsregels, huisregels, begeleiden naar zelfstandigheid. Dit alles in samenspraak met de ouders.
-
Het BSO-aanbod is geschikt voor jonge kinderen, oudere kinderen, jongens en meisjes. De BSO is in principe toegankelijk voor iedereen. Uitzonderingen worden gemaakt bij onaanvaardbaar gedrag en wanbetaling.
-
Kinderen en ouders moeten de BSO kunnen zien als een ‘tweede huis’. Continuiteit staat daarom hoog in het vaandel.
-
De groepsleiding beschikt over een relevante (MBO) opleiding.
Hoofdstuk 3 UITGANGSPUNTEN IN DE PRAKTIJK
De opvang: Op de BSO begeleiden gediplomeerde en ervaren leid(st)ers de kinderen. Zij zorgen voor continuïteit van de opvang. De BSO is een ontmoetingsplaats, er zijn altijd andere kinderen om mee te spelen. Kinderen die dat willen, hebben de mogelijkheid om alleen te spelen of zich terug te trekken. Over het algemeen hebben kinderen meer ruimte tot hun beschikking dan thuis en meer en/of ander speelmateriaal. Er is flexibliteit in de opvang mogelijk bijv.: - Mogelijkheid om een dag te ruilen - In overleg en bij voldoende deelname is er opvang op marge-dagen van school enz. Vanzelfsprekend gaat bovenstaande in nauw overleg tussen leiding en ouders. Om een zo veilig en vertrouwd mogelijke situatie te creeren voor de kinderen die gebruik maken van de BSO wordt er naar gestreefd zo weinig mogelijk personele veranderingen te hebben: kinderen hebben in het algemeen altijd dezelfde leidster(s). BSO De Mallemolen is gehuisvest in een school, weliswaar na de officiele schooltijden; toch zal het zelden voorkomen dat de leidster(s) alleen in het gebouw is met de kinderen. De leidster zal, voor zover mogelijk, bijgestaan worden door een (BOL) stagiaire of een vrijwilliger. En ook zijn naast leerkrachten concierge en schoonmakers afwisselend aanwezig om eventueel te helpen bij calamiteiten. Daarnaast maakt de organisatie gebruik van een achterwacht; deze achterwacht is steeds bereikbaar en kan binnen afzienbare tijd (15 minuten) aanwezig zijn op de locatie; de coordinator van de buitenschoolse opvang fungeert als achterwacht.
7
Vrije tijd: Kinderen zijn vrij om te kiezen wat ze willen doen. Er wordt geen vast activiteitenprogramma aangeboden; wel zijn er af en toe activiteiten waaraan kinderen mee kunnen doen. Ook helpt de leidster bij het maken van keuzes door mogelijkheden van spel op te noemen; zij laat het kind zelf kiezen. Regelmatig worden er activiteiten aangeboden in het kader van een thema waarmee een aantal weken gewerkt wordt.
Dagindeling: Als de kinderen op de BSO komen, gaan zij eerst hun handen wassen; Daarna wordt er gezamenlijk iets gedronken en krijgen ze een gezond tussendoortje; De leidster zit bij de kinderen en stelt zich belangstellend op naar elk kind door vragen te stellen over haar/zijn dag of uitgevoerde activiteiten. Tevens probeert zij de interactie tussen de kinderen onderling te stimuleren door. Als iedereen klaar is met eten en drinken, kunnen de kinderen vrij spelen. Als er vraag naar is, wordt een activiteit aangeboden; Om 16.30 uur is een rustmoment; de kinderen krijgen dan drinken/snoepje; Vrij spel tot de kinderen door de ouders worden gehaald. De leidsters zijn zich steeds bewust van eventuele leermomenten; zij zullen de kinderen dan stimuleren zich (verder) te ontwikkelen. BSO De Mallemolen heeft een grote ruimte tot haar beschikking. Het lokaal is ingericht met verschillende hoeken: een meidenhoek, een gezellige zithoek, een computer/speelhoek. De kinderen kunnen spelletjes doen, puzzelen enz. In het lokaal staat een tafel met stoelen waaraan zij gezamenlijk eten en drinken, maar bijvoorbeeld ook gezamenlijk activiteiten kunnen ondernemen, zoals bovengenoemde. Al dan niet met hulp of deelname van de leidster. Tevens kan de BSO gebruik maken van de gang, waar de kinderen kunnen spelen met groter speelgoed, zoals blokken enz. De bibliotheek is inpandig, zodat het eenvoudig is, om regelmatig gebruik te maken van de diensten die de bibliotheek biedt. Het speellokaal dat bij de school hoort, mag eveneens gebruikt worden door de kinderen van de BSO, vanzelfsprekend altijd onder begeleiding. Bij mooi of droog weer kunnen de kinderen buiten spelen op een plein waarop meerdere klim- en klautertoestellen staan; een grasveld aanwezig is om te voetballen, te picknicken enz. Het plein is geheel omgeven door een hek.
Mede-opvoeden: Wat geeft de BSO de kinderen mee? Veiligheid en geborgenheid Er is vaste groepsleiding op de BSO. De leidster is warm en hartelijk, houdt de kinderen goed in de gaten en springt in op momenten waarop zij denkt dat een kind dat nodig
8
heeft. Zij zal het kind apart aanspreken en het extra aandacht geven, door middel van een gezamenlijk spelletje, een praatje of i.d. De groepsleiding draagt zorg voor structuur en hanteert daarbij opgestelde regels, normen en waarden. Ze biedt daarmee een veilige en vertrouwde sfeer waarin het kind zichzelf kan zijn. Zij wijst de kinderen op hun gedrag; geeft ze een compliment of geeft aan hoe iets anders aangepakt cq gedaan kan worden. Vanzelfsprekend geeft zij zelf steeds het goede voorbeeld. Er vindt met grote regelmaat overleg in het team plaats, waarin de praktijk, het gehanteerde beleid en de kinderen besproken worden. Regels: De leiding hanteert regels om de sfeer en leefbaarheid binnen de groep te begeleiden en te beïnvloeden. De regels zijn er om kinderen structuur te bieden en dus veiligheid en zijn een afspiegeling van het leven in de maatschappij, nu en later. Sociale verantwoordelijk worden hiermee gestimuleerd. Gehanteerde regels: Bij binnenkomst: Begroeten, Jas en tas ophangen op de daarvoor bestemde plek; Handen wassen en aan tafel gaan zitten Tijdens eten en drinken: Aan tafel blijven zitten en rustig praten; Naar elkaars verhalen luisteren en anderen laten uitpraten; Netjes eten. Tijdens spelen: Speelgoed opruimen, als je uitgespeeld bent of als je met iets anders gaat spelen; Afgesproken regels in acht nemen bij gebruik computer, bijv. soort spel of tijdsduur; Niet rennen in de leefruimte; Aardig zijn voor elkaar; Conflicten bij voorkeur samen oplossen; Gedag zeggen als je naar huis gaat. Pesten wordt binnen de BSO absoluut niet getolereerd!
BSO voor jong en ouder kind: Verschillende leeftijden in 1 groep: Er is, zoals eerder genoemd, een gemengde groepssamenstelling; de leeftijd van de aanwezig kinderen varieert van 4 tot 12 jaar. Hier is bewust voor gekozen omdat: • Jonge kinderen worden gestimuleerd in hun spel door oudere kinderen • Kinderen kunnen gedurende hun gehele opvangperiode in de zelfde groep blijven. Het benadert de thuissituatie • Grote kinderen kunnen hun zorgzaamheid/verantwoordelijkheid ontwikkelen voor jonge kinderen; • Kinderen leren rekening te houden met elkaar • Kinderen worden gestimuleerd om voor zichzelf op te komen.
9
Rol van de leiding ten opzichte van het jonge kind • Zorgen voor veiligheid • Zorgen dat een kind zich op zijn gemak voelt, door persoonlijke aandacht en tijd nemen om kinderen te helpen en ze wegwijs te maken met de leefregels van de BSO • Hulp bieden bij persoonlijke verzorging • Creeren van een rustige, veilige en gevarieerde speelplek • Helpen bij het oplossen van conflicten met andere kinderen; de leiding ‘bemiddelt’. • Verhaaltjes voorlezen • Meespelen Rol van de leiding ten opzichte het oudere kind • Zorgen voor veiligheid • Luisterend oor • Stimuleren van zelfstandigheid en verantwoordelijkheidsgevoel, door ze zelf conflicten te laten oplossen of proberen op te lossen • Bieden van een uitdagende speelplek • Door het aangeven van grenzen en het maken van afspraken, de kinderen vrij te laten in de keuzes die zij maken, mits zij anderen niet benadelen.
Zelfredzaamheid/zelfstandigheid Kinderen worden uitgedaagd om eerst zelf een oplossing te zoeken voor een probleem of conflict. De groepsleiding speelt hierbij een ondersteunende rol, door de kinderen aan te moedigen of handreikingen te geven bij het oplossen. Zelfvertrouwen vergroten Door kinderen positief te benaderen en vooral te benadrukken wat het kind goed kan, wordt het zelfvertrouwen van het kind vergroot. Kinderen worden op de BSO ondersteund in het aangaan van nieuwe uitdagingen en om van uit de basisveiligheid de eigen grenzen te verleggen. Naast het aanbieden van (ontwikkelend) speelmateriaal, biedt de leiding ook activiteiten die hier op gericht zijn; zij helpt de kinderen hierbij en probeert het zoveel mogelijk te stimuleren en te motiveren. Sociale vaardigheden Door het leeftijdsverschil in de groep leren kinderen ook van elkaar; kinderen komen met zowel jongere als oudere kinderen in contact. Dragen zorg voor elkaar of nemen een voorbeeld aan gedrag van een ander kind. Ze leren daarmee rekening met elkaar te houden, elkaar te helpen, naar elkaar te luisteren, samen te delen enz. Vanzelfsprekend heeft ook de leidster een begeleidende rol hier in; zij bemiddelt in en stuurt deze contacten om het voor alle partijen leuk te maken/houden en stimuleert de onderlinge interactie. Ontwikkeling en kennismaking met de samenleving Door de kinderen zelfstandig keuzes te laten maken, worden zij geprikkeld initiatieven te tonen. Kinderen die veel eenzijdige keuzes maken of moeite hebben met het nemen van initiatieven, worden daarin zoveel mogelijk begeleid en gestimuleerd door de leiding.
10
Uitstapjes die georganiseerd worden hebben veel al te maken met natuur of cultuur. Vaste rituelen zijn het sinterklaasfeest, kerst en het paasfeest.
Individuele aandacht: Elk kind is natuurlijk anders en de rol van de leiding is afgestemd op de behoefte van elk individueel kind. Kinderen willen aandacht en gezien worden. De groepsleiding probeert elk kind de juiste aandacht te geven, luistert naar verhalen en houdt het welzijn van elk kind in de gaten. Indien de leidster zorg heeft om een kind, zal zij dit verifiëren bij haar collega’s en indien nodig bespreken met de ouders. Nieuwe kinderen Nieuwe kinderen worden spelenderwijs wegwijs gemaakt in de BSO. Regels die gehanteerd worden, worden aan de hand van voorvallen verteld, zodat kinderen ook begrijpen waarom er bepaalde afspraken zijn. Nieuwe kinderen mogen voor plaatsing een middag komen wennen. De leiding zorgt er dan voor dat het kind kennis kan maken met de andere kinderen en met de mogelijkheden van de BSO. BSO als veilige en gezellige speelplek voor jonge kinderen De jonge kinderen wordt speelmateriaal aangeboden dat hen aanspreekt: poppenhoek, winkeltje, bouwhoek, knutselmateriaal enz. Er worden met de kinderen afspraken gemaakt, dat jonge kinderen ook af en toe rustig met elkaar kunnen spelen, zonder inmenging van de oudere.
Continuïteit en flexibiliteit: De BSO zorgt voor continuïteit in de opvang: na schooltijd is er opvang voor de kinderen. Daarnaast kan er in overleg en tegen extra betaling op ingelaste vrije (school) dagen extra opvang geregeld worden, mits dit tijdig wordt doorgegeven en er voldoende kinderen zijn. De continuïteit in de opvang wordt vooral gecreerd door het inlassen van vaste (rust) momenten. Die momenten zijn tijdens schoolweken bij binnenkomst gezamenlijk eten en drinken en halverwege de middag een gezamenlijke pauze om fruit te eten en tussen de middag eten de leiding en kinderen samen brood.
11
Hoofdstuk 3 TOT SLOT
Toegankelijk voor iedereen: De Wet Kinderopvang draagt zorg voor kwaliteit en financiering van de kinderopvang. De kosten voor de kinderopvang worden betaald door 3 partijen: ouders, overheid en werkgever. Ouders die werken, en in sommige gevallen ook studerende ouders, kunnen een tegemoetkoming krijgen van de overheid, de belastingdienst. Deze tegemoetkoming is inkomensafhankelijk en moet door ouders worden aangevraagd bij de belastingdienst. Alle werkgevers zijn verplicht vanaf 2007 een bijdrage te leveren aan de kosten: dit wordt geregeld via de overheid. De BSO is hierdoor financieel toegankelijk voor iedereen.
Veiligheid en hygiene:; De BSO probeert de veiligheidseisen die door de Wet Kinderopvang en de gemeente gesteld worden aan de kinderopvang zoveel mogelijk na te leven. De GGD voert jaarlijks een inspectie uit. Het onderkomen is geschikt om kinderen op een veilige manier opvang aan te bieden. Er is een protocol ‘Hoe te handelen bij ziektes en ongevallen’ opgesteld; er is een calamiteitenplan. Er wordt op de locatie gebruik gemaakt van een incidentenregistratieformulier: incidenten tussen kinderen onderling; leiding en kind en leiding en ouder kunnen hier genoteerd worden om inzicht te krijgen in bepaalde processen en daar lering uit te trekken. De vluchtroutes bij brand staan op papier en hangen duidelijk in het zicht. Er is een landelijk model meldcode Kindermishandeling op de BSO aanwezig, waarin duidelijk de procedure is vastgesteld, die gevolgd kan worden in het geval van (vermoedelijke) kindermishandeling. Bij calamiteiten: de leidster is nooit alleen met de kinderen in het gebouw. Het gebouw waarin de BSO gevestigd is een in gebruik zijnde school, waar tot ver na het uitgaan van de school mensen aanwezig zijn. Tevens is er een achterwacht aangesteld die binnen 15 minuten op de bso aanwezig kan zijn en tijdens BSO uren altijd beschikbaar is. In het gebouw zijn mensen aanwezig die geschoold zijn in BHV, inclusief de leidster. Er is aandacht voor hygiene in de groep. Bijv. kinderen dienen hun handen te wassen voor zij aan tafel gaan en als zij naar het toilet zijn geweest. De ruimtes waar de kinderen aanwezig en spelen zijn netjes en schoon. De leiding let op gezonde voeding; snoepen wordt beperkt. Bij de broodmaaltijd drinken de kinderen een glas (chocolade) melk. Jaarlijks wordt er een Risico Inventarisatie Gezondheid en Veiligheid uitgevoerd. Van deze inventarisatie wordt een verslag gemaakt en zo nodig wordt er een verbeterplan opgesteld. NB: Wij zijn van mening dat risico’s verkleind kunnen worden, maar nooit helemaal te vermijden zijn. Bovendien vinden wij dat het goed is dat kinderen bepaalde risico’s leren kennen om er mee te leren om gaan.
12
De leidsters hebben een overdrachtsmap waarmee zij elkaar op de hoogte houden van de gebeurtenissen op de BSO en bijzonderheden omtrent bepaalde kinderen.
Medezeggenschap en contact met ouders Contact De contacten met ouders vinden voornamelijk plaatsen bij het halen van de kinderen. Er is dan even gelegenheid om kort stil te staan bij het verloop van dag/middag en bij eventueel specifieke zaken met betrekking tot het betreffende kind.
Speciaal ingelast contactmoment Ouders die om welke reden dan ook een gesprek willen met de leiding, kunnen hiervoor een afspraak maken. De leiding heeft een signalerende functie met betrekking tot stoornissen of het achterblijven van de algemene ontwikkeling, het gedrag of de lichamelijke ontwikkeling van het kind. Eventuele signalen worden voorgelegd aan de collega-leidsters en de coördinator, en daarna besproken met de ouders. De ouders zijn er vrij in wat zij met de gehoorde constateringen en adviezen willen doen. De leiding heeft, in principe, geen contact met school over een kind zonder medeweten van de ouders.
Oudercommissie De Wet Kinderopvang stelt het bestaan van een oudercommissie verplicht. De BSO heeft een oudercommissie van ouders van opgevangen kinderen. De oudercommissie heeft de volgende taken: - de gemeenschappelijke belangen van kinderen en ouders zo goed mogelijk behartigen; - invloed uitoefenen op het beleid van de BSO (adviesrecht); - de communicatie bevorderen tussen ouders en leiding - de communicatie tussen ouders onderling te bevorderen NB: als de opvang van het kind op de BSO stopt, stopt automatisch het lidmaatschap van de oudercommissie van de ouder.
Ouderavond Jaarlijks wordt er een ouderavond georganiseerd. Deze avond heeft als centraal doel om informatie en ervaring uit te wisselen tussen ouders, leiding en ouders onderling. Er wordt een thema uitgekozen aan de hand waarvan men met elkaar praat.
Kinderen Participatie Kinderen worden betrokken bij zaken die hen direct aan gaan, zoals aanschaf van nieuw speelmateriaal, activiteitenprogramma’s, inrichting van de ruimtes en regels van de BSO. Ze worden gestimuleerd hun mening te geven, keuze te maken en kritisch te kijken. De betrokkenheid bij en het plezier op de BSO wordt hier door vergroot.
13
Vervoer De kinderen worden van school gehaald met een busje. Ouders dienen dit zelf kort te sluiten met de leerkracht. De kinderen worden op deze manier op een veilig wijze vervoerd. Daarbij is het belangrijk dat de chauffeur de kinderen kent, en omgekeerd, en de veiligheidsregels kent en in acht neemt. In de bus hangt een lijst met de namen van de kinderen die op dat moment gehaald worden; dit in verband met calamiteiten. Dezelfde lijst blijft achter op de BSO. Ouders geven, tijdig, door als hun kind, om welke reden dan ook, niet met de bus mee gaat naar de BSO. Ouders hebben hierin een signalerende functie; zij worden gevraagd door te geven als zaken rond het vervoer niet goed lopen. Ook worden zij geacht hun kinderen te wijzen op veiligheidsregels die gelden voor het vervoer. De BSO heeft een ongevallenverzekering die dekkend is vanaf het moment dat het kind van school vertrekt in het busje. Daar waar mogelijk zal de leidster de kinderen op de fiets van school halen. Oudere kinderen kunnen ook zelfstandig van school naar de BSO fietsen. Met de ouders wordt dan een fietscontract afgesloten waarin de verantwoordelijkheden worden geregeld.
Met dit pedagogisch beleid en de uitvoering er van hopen wij een goede opvang aan de kinderen en ouders te kunnen bieden; dat zij met veel plezier naar de opvang komen en later met veel plezier terugkijken op deze periode!
14
