De kracht van positief denken. i-sana s Boekenplank

Juni 2011

GEZONDHEIDSMAGAZINE

Ziekte van Lyme: Gevaar voor wandelaars Hoe beter studeren zonder last van zenuwen?

De kracht van positief denken

’s Te veel kunstlicht a n a S i nk a gevaarlijk voor l p n e k e Bo borstkanker? Onbezonnen zonnen: levensgevaarlijk! Gevoelige kinderen hebben meer last van bedplassen

SANA nr 15

1

COLOFON I-SANA MAGAZINE

Web en Gezondheidsmagazine Uitgeverij:ADVIES MEDIA vzw O.L.Vrouwstraat 53 B-3570 Alken [email protected] www.isana.eu Redactieadres: O.L.Vrouwstraat 53 B-3570 Alken [email protected] Uitgave: Maandelijks elektronisch en gedrukt nummer

(behalve de maanden juli en augustus)

Verantwoordelijk uitgever: Monique Kmita Gedelegeerd bestuurder: Danny Zeegers Verantwoordelijke marketing, promotie en advertenties België: Peter Kmita Verantwoordelijke regie Nederland: Kees Martens Hoofdredacteur: Jan van Bercken Art-Director: Ellen Drenth Artistiek advies: Alvin Bamps

Bestellen? www.nutribell.be

Documentatie & secretariaat: Klaudia Pauwels Abonnementen: Losse nummers : € 3,20 Jaarabonnement: € 32,00 Copyright 2011 Alle in de advertenties en redactionele stukken opgenomen gegevens, alsook foto’s door derden aangeleverd, vallen onder verantwoordelijkheid van het betrokken bedrijf, instelling of dienst die aanlevert aan Advies Media vzw. Voor de juistheid, de aard en de rechten van die gegevens kan de uitgever niet aansprakelijk worden gesteld. Advertenties kunnen zonder enige motivering worden geweigerd. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt, door middel van druk, fotokopie of welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. De inhoud (teksten en advertenties) van I-sana is geen medisch advies en kan een consult bij een arts niet vervangen. Bij medische problemen of twijfel moet altijd een geneesheer worden geraadpleegd.

2

SANA nr 15

i-sana een uitgave van Advies Media

I

Voorwoord

Gezond wantrouwen

n de Verenigde Staten is het toegestaan dat farmaceutische bedrijven reclame maken, maar nergens ter wereld worden meer processen gevoerd over schadelijke bijwerkingen van geneesmiddelen dan daar. De reclameboodschappen op televisie bestaan dan ook voor meer dan tweederde uit de vermelding van bijwerkingen. Je kan je afvragen of de reclame nog wel zin heeft, maar niets lijkt de consumptie te stoppen als er negatieve informatie wordt gegeven: er wordt toch ook lustig doorgerookt terwijl al lang blijkt dat tabak de grootste killer ter wereld is. Ondanks het feit dat tabaksfabrikanten gigantische bedragen moesten betalen aan slachtoffers van longkanker en hartziekten, wordt rustig doorgerookt, verder geld gestopt in subtiele marketing om de „schadelijke producten” aan de man te brengen. Hoe kan dat? We geloven wat we graag geloven. Soms gaat men lange tijd uit van een onderzoek met onbetrouwbare gegevens, waarvan niemand de cijfers betwist. Dat kan onschuldig zijn, maar jarenlang aanleiding geven tot verkeerde conclusies. Daarop kan zelfs een hele industrie worden gebouwd: denk aan het ijzergehalte van spinazie, dat berustte op de verkeerde plaatsing van een komma. Heb jij ook in je jeugd spinazie moeten eten om sterk te worden? Maar het kan

ook riskanter. Hoeveel vrouwen slikken sedert de menopauze niet dagelijks oestrogene hormonen in de overtuiging dat niet enkel hun menopauze klachten zoals opvliegers, seksuele problemen, osteoporose en depressieve gevoelens, maar hun risico’s op hart- en vaatziekten, infarct en beroerte zullen verminderen? Hoeveel is daardoor borstkanker toegenomen en hoeveel van hen hebben dat met een infarct of een vaatprobleem moeten bekopen? We werden bang gemaakt voor eieren, maar uiteindelijk zijn het de transvetten uit industrieel voedsel die schadelijk zijn voor hart en bloedvaten. Osteoporose, het schrikbeeld van vrouwen van boven de vijftig, een probleem. We worden aangepord om meer zuivel te gebruiken, maar Nederland, het land met de grootste zuivelconsumptie ter wereld, heeft de meeste osteoporosepatiënten. Soms wordt door de industrie een angstmarketing gevoerd: een bedrijf heeft een product ontwikkeld en meteen moet een probleem worden bedacht om er mee te worden opgelost. De vraag is of we het ooit helemaal zullen weten. En ondanks de vooruitgang, de toegenomen kennis en de beschikbaarheid van zoveel middelen is het gezond verstand van de patiënt nog altijd het betrouwbaarste middel. Jan van Bercken Hoofdredacteur SANA nr 15

3

nhoud 06

Onbezonnen zonnen: levensgevaarlijk!

Huidkanker treft steeds meer jonge mensen

12

De kracht van positief denken

Sterke wil en overtuiging bevorderen genezing van „ongeneeslijke” ziekten

16

Gevoelige kinderen hebben meer last van bedplassen

Deze tips kunnen je kind helpen...

32

Ziekte van Lyme: Gevaar voor wandelaars

Zenuw- en hartkwaal als tol voor wandeling, ook in onze bossen

40

Heilzame plantenextracten en hun toepassing

PASSIEBLOEM: Bij nervositeit en slapeloosheid

42

Hoe stop je stress?

Verbeter de kwaliteit van je leven door stress en nervositeit efficiënt aan te pakken

44

Monique’s gezonde keuken

VENKEL: Geurende lekkernij

20

Hoe beter studeren zonder last van zenuwen?

Natuurlijke middelen kunnen betere resultaten verschaffen

24

Jonge rokers studeren slechter

Vooral puberhersenen zijn erg kwetsbaar 4

BATAAT: De zoete aardappel

Te veel kunstlicht gevaarlijk voor borstkanker?

Nergens meer borstkanker dan in België

30

46

De groene vingers van Ivo Pauwels

SANA nr 15

NIEUW! 50

Sana’s Boekenplank

SANA nr 15

5

Onbezonnen zonnen: levensgevaarlijk! Huidkanker treft steeds meer jonge mensen

Zonnebank kan je snel twintig jaar ouder maken

6

SANA nr 15

E

en paar jaar geleden gold nog dat wie niet gebruind uit de zomer of zelfs de winter met de skivakantie tevoorschijn kwam, niet mee was, of ziekelijk was. Een mooie gebruinde huid stond synoniem voor gezondheid, jeugd en levenslust. We weten nu wel beter. Een gave, niet gebruinde, witte huid is eigenlijk veel gezonder dan een zonnebadtint. Meer zelfs, elke straal zonneschijn veroudert de huid langzaam maar zeker en als die dosis te veel is geweest, volgt huidkanker, de meest dodelijke van alle kankersoorten. Het aantal daarvan stijgt onrustbarend. Maar het is zoals met alles: het is een kwestie van gevoeligheid en van dosering, want als je te weinig zonlicht hebt, word je depressief en kan het calciummetabolisme niet goed plaats vinden. Dan krijg je broze botten of wordt je immuniteit aangetast. Een kwestie van gezond verstand dus: zonlicht voor de vitamine D en voor het gebeente, maar niet voor de huid. Een zonnebad is weliswaar aangenaam, maar kan ook erg gevaarlijk zijn. Naargelang de golflengte van het licht zit er meer of minder energie achter. UVA is een lichtfrequentie die de huid snel veroudert, de elastine breekt en heel diep in de huid doordringt. Zonnebanken zijn daarom ook niet aan te bevelen, vanwege de snelle veroudering van de huid. UVB daarentegen verbrandt de huid gemakkelijker, maar het is tegelijk een goede waarschuwing. Wie te veel naar de zonnebank gaat, kan op de leeftijd van vijfenveertig er al zeventig uit zien. Zonnebankcenters zijn eigenlijk gevaarlijke instellingen, tenzij je met heel veel gezond verstand

het zonnebaden en dus ook de zonnebank weet te doseren en enkel occasioneel gebruikt. In de zon is het van het grootste belang een beschermende zonnefilter te gebruiken. Wil je snel verouderen? De huid heeft een geheugen. Wie als kind vaak verbrand is geweest door de zon loopt een hoger risico op huidkanker en moet dus voor de rest van zijn leven voorzichtig zijn. Er bestaan verschillende huidtypes en het zonnebadgedrag moet daar beslist op afgestemd worden. Wie een bleke huid heeft, blond haar en blauwe ogen, verbrandt gemakkelijker dan een donker SANA nr 15

7

Ook steeds meer jongeren worden het slachtoffer van huidkanker

type. Toch kunnen ook zij nog huidbeschadiging oplopen in de zon. Zelfs zwarte mensen kunnen verbranden. Je zal in de tropen de lokale bevolking zelden in de zon zien. En omdat de huid elke beschadiging optelt, zie je de veroudering toenemen, naarmate meer onbesuisd van de zon “genoten” wordt. Bruinen is wel zinvol omdat de zon ook een heilzaam effect heeft op de gezondheid, vanwege het calciummetabolisme en de vitamine D, maar tegelijk tast het UV-licht ook de huid aan. Het komt aan op een verstandige dosering en vooral ook het kiezen van de juiste producten. Vroege rimpelvorming is nog het minst erge dat je kan overkomen. De ergste vorm van huidkanker zijn de carcinomen en precies dit type huidkanker is de laatste jaren fel gestegen. Eigenlijk moet onvoorbereide en onnodige blootstelling van het lichaam aan de 8

SANA nr 15

zon worden vermeden en moet absoluut steeds een goede zonnefilter worden gebruikt. Dat zijn echt levensnoodzakelijke verzorgingsproducten en die moet je in feite altijd bij de hand hebben als je in de zon wil vertoeven. Onbeweeglijk in de zon liggen is onverstandig en gevaarlijk, je kan beter bewegen: waandelen of aan sport doen, maar ook dan is een goede bescherming noodzakelijk. Bepaalde producten intensiveren het effect van de zonnestralen: antibiotica en alcohol. Die gaan niet samen met een zonnebad! Invloed van UV-stralen op de huid Je mag niet alles helemaal negatief bekijken. Het is ook prettig als de zon schijnt en de meeste mensen herleven als het weer verbetert. Het is logisch, ook het landschap ligt er veel mooier bij als de zon schijnt, de mensen

zijn blijer als de zon schijnt, ze verlangen naar hun tuin, hun terras, de natuur, gaan eventueel een terrasje opzoeken in de stad. De zon is synoniem van vakantie, mooi weer, en... mooi bruin worden. De zon geeft ook een behaaglijk warm gevoel op de huid. Emotioneel voelen we ons goed als de zon schijnt. Spreekwoorden als „’t zonnetje lacht”, spreken voor zichzelf. Bovendien mag je ook niet vergeten dat het zonlicht de aanmaak van vitamine D in de huid stimuleert. Vandaar dat heel wat patiënten in de wintermaanden vooral een tekort aan vitamine D vertonen en dat het derhalve gemakkelijker tot botbreuken komt, omdat calcium vitamine D nodig heeft. Slechts in roomboter visolie en levertraan, tref je ook van nature vitamine D aan. En aangezien de mensen geen roomboter meer eten, maar margarine die veel slechter is, zelfs voor hart en bloedvaten, kan het gebeuren dat er tekorten aan vitamine D ontstaan.

Dus toch in de zon? Zeker de zon in, maar met gezond verstand, met mate en op een tijdstip van de dag dat de schade miniem of zeker beperkt is. En als je dan goede beschermingsmiddelen gebruikt, is zonnebaden nog verantwoord. De hoeveelheid zonne-energie die we nodig hebben om vitamine D aan te maken in de huid is beperkt. Wie in de winter als er al minder zonlicht is, toch een kwartiertje met blote handen en gezicht buiten overdag rondloopt, heeft al voldoende zonlicht opgeslagen om deze vitale functies te laten plaats vinden. In de zomer is het dus niet nodig extra lang in de zon te gaan liggen... die hoeveelheid is snel bereikt.” Waar moet je op letten? Huidkanker behoort tot de meest groeiende kankersoort. Men slaat geen acht op een klein vlekje dat steeds donkerder wordt, dat gaat

De babyboomers van 65 jaar en ouder worden nu geconfronteerd met de enorme toename van gevaarlijke melanomen

SANA nr 15

9

Meer jongeren en ouderen met huidkanker De babyboomers van 65 jaar en ouder worden nu geconfronteerd met een pijnlijke realiteit: de enorme toename van gevaarlijke melanomen, want zij waren de eerste generatie bij wie het hip was om bruingebrand van vakantie terug te keren. Hun aantal is de laatste tien jaar meer dan verdrievoudigd. “Het zonnekloppen is er niet minder op geworden”, zegt Erwin De Clerck van de Vlaamse Liga tegen Kanker. “De babyboomers smeerden zich niet in omdat ze toen nog geen zonnecrème kenden. Nu doen ze dat wel, maar we zonnen steeds meer.” Maar ook steeds meer jongeren worden het slachtoffer van huidkanker. Zo kwam recent het verhaal van een tienermeisje van 10

SANA nr 15

amper 17 in het nieuws nadat ze genezen was van een agressieve vorm van huidkanker. Deze Britse ging al sinds haar twaalfde regelmatig naar de zonnebank met huidkanker tot gevolg. Dermatologen juichen daarom ook de nieuwe maatregel van de Britse regering toe: voortaan geldt er een minimumleeftijd van achttien voor een bezoekje aan een zonnecentrum. Het Britse tienermeisje uit Billingham, Teesside biechtte de dokter op dat ze het geld voor haar schoolmaaltijden spaarde om naar het zonnecentrum te gaan. Ze was vorig jaar in Groot-Brittannië een van de jongste patiënten met huidkanker. “Twaalf jaar is een extreem jonge leeftijd om huidkanker te krijgen”, aldus Susan Waterfield, huidspecialiste in Middlesbrough. Vooral haar moeder reageerde geschokt. Ze wist niet dat haar dochter regelmatig naar de zonnebank ging. “Teveel mensen onderschatten het gevaar van zonnebanken”, aldus huidspecialisten! Het komt er dus op aan verstandig om te gaan met de zon: net voldoende voor het emotioneel welzijn en de vitamine D en goed veilig om niet te verbranden en geen huidkanker te krijgen.

In volgend nummer: “Ken je huidtype” Jan van Bercken

Advertentie

bloeden, niet meer geneest en dicht gaat en uiteindelijk worden kankercellen uit de melanomen via de bloedbaan in het hele lichaam rondgestuurd. Er volgen metastasen en als in het allereerste stadium niet wordt ingegrepen door de chirurg kan men vrij spoedig sterven aan de gevolgen van uitgezaaide huidkanker. Zelfs relatief jonge mensen worden er tegenwoordig het slachtoffer van. Risicoberoepen zijn mensen die buiten werken in de zomer: landbouwers, metsers, fruitkwekers enz...

Dromen en ontwaken in een sprookjeswereld of gewoon blijven dromen? Kuuroord Mosa Nostra is meer dan een sprookje. Het is jouw biotoop van herbronnen en schoonheid. Stress glijdt van je lichaam en rust wordt je tweede huid. Relaxen wordt een belevenis, in jouw eigen droom en pure luxe. Mooi worden vanbinnen en vanbuiten. Elk mens is uniek en heeft andere wensen. Onze wellness arrangementen betoveren elkeen.

Openingsuren Behandelingen: Alle dagen: van 9 u tot 18 u Vrijdag: van 9 u tot 20 u Bathing & Sauna: van 9 u tot 18 u Basic Evening: tot 22 u Woensdag & zondag: sluitingsdag

Kempenstraat 31 - 3650 Dilsen-Stokkem - 089 75 23 30 [email protected] www.mosanostra.be SANA nr 15

11

Een gezonde mentaliteit is goed voor het immuunsysteem

De kracht van positief denken Sterke wil en overtuiging bevorderen genezing van „ongeneeslijke” ziekten

Z

owel in Europa als in de USA zijn alternatieve behandelingen populair en worden ze vaak in laatste instantie benut in geval van zogenaamd ongeneeslijke kwalen. Bovendien speelt mee dat alternatieve behandelmethoden vaak als natuurlijker dan de reguliere geneeswijzen worden ervaren. Heel wat artsen die werkzaam zijn in de zogenaamde zachte sector besteden ook meer aandacht aan de persoon en de menselijke gevoelens, terwijl het er in de officiële instituten vaak te “technisch” aan toe gaat. Omdat een mens geen machine is en de invloed van emoties, psyche en omgeving een grote rol kunnen spelen, zijn zelfs therapieën ontwikkeld om vaak bij ernstige problemen nog iets tot een positief resultaat om te buigen. Psychiater Dr. Simonton was daar in Amerika een voorloper van. Maar Dr. Simonton staat niet alleen met zijn overtuiging. De onderzoekers dr. Ted J. Kaptchuk en dr. David M. Eisenberg beweren dat natuur, vitaliteit, wetenschap en spiritualiteit door de alternatieve geneeskunde verbon12

SANA nr 15

deze therapieën een rol spelen. Door een sterke wil of verbeelding kunnen mensen bepaalde levensenergie naar lichaamsdelen laten leiden die dat nodig hebben. Mensen voelen zich in het algemeen gesterkt en aangetrokken door de behandelwijze omdat het vanuit henzelf werkt. Laten we zo stellen: dat mensen met positieve gedachten en een positieve ingesteldheid minder gauw ziek worden en ook sneller genezen zijn, mocht een probleem hen overvallen. Uit onderzoek blijkt ook dat

het immuunsysteem gebaat is bij een positieve ingesteldheid en omgekeerd geldt ook dat kniezen je ziek kan maken. „Ook al laat wetenschappelijk onderzoek zien dat een alternatieve therapie niet werkt, dan zal een andere therapie deze plaats wel weer innemen.” Je bent niet machteloos Onderzoeker Dr. Kaptchuk: “De grote populariteit van alternatieve behandelingen geeft in ieder

den worden. De voorstanders van deze behandelmethoden hebben het vaak over de stimulatie of correctie van energiestromen die de vitaliteit bevorderen. Kaptchuk en zijn collega stellen dat, naast fysieke, ook mentale krachten bij SANA nr 15

13

Mensen die positief ingesteld zijn hebben een beter immuunsysteem, worden minder gauw ziek en/of ze genezen gemakkelijker

geval aan dat de reguliere geneeswijze klaarblijkelijk iets mist. Wanneer mensen een middel in handen hebben om zichzelf beter te maken, voelen ze zich sterker dan wanneer mensen in handen zijn van medici die eerder machteloosheid bevorderen.” In een aanvullend commentaar geeft dr. Frank Davidoff aan dat het belangrijk is dat de kracht van alternatieve behandelingen op de wil van patiënten meer aandacht krijgt. Daarnaast mag de reguliere geneeskunde nooit aangeven dat er niets meer gedaan kan worden voor een patiënt. De alternatieve geneeswijze kan altijd nog een uitweg bieden. Vandaar dat kankerpatiënten die zichzelf geestelijk meer motiveren dan hun passievere lotgenoten een grotere kans op overleven 14

SANA nr 15

hebben. Daarnaast hebben zij ook een kleinere kans op terugkeer van tumoren. Dit zijn trouwens ook de resultaten van een Nederlands onderzoek dat gedaan werd door dr. Maarten de Boer en collega’s van het Academisch Ziekenhuis in Rotterdam. De wetenschappers volgden het verloop van de kankerontwikkeling van 133 patiënten bij wie tumoren in de nek of in het hoofd ontdekt waren. Het viel op dat in het bijzonder de mensen die zich bewust waren van hun eigen kunnen en daadkrachtigheid en het karakter hadden om over sociale en lichamelijke problemen heen te stappen, een grote kans op overleven hadden en vrij te blijven van tumoren in de toekomst. De Boer en zijn collega’s ontdekten verder dat deze types zich vaak doorgaans fitter voelen dan

anderen en tegen een mentale stoot kunnen. Ook passen ze zich gemakkelijker aan aan een nieuwe levenswijze. Door hun ziekte zijn ze bijvoorbeeld genoodzaakt te stoppen met roken of anders te gaan eten. Praten is gunstig Praten over de ziekte bleek in veel gevallen erg gunstig. De „praters” hadden later in hun leven minder vaak tumoren dan de

mensen die er niet of nauwelijks over praatten. De Boer vermoedt dat minder verbaal vaardige mensen ook minder snel zoeken naar begeleiding. Hierdoor verkleinen ze hun behandelkansen en de kans op overleven. Volgens De boer is aandacht voor begeleiding van kankerpatiënten essentieel. Door extra aandacht kunnen ze geestelijk sterker worden en zo de kansen op een goede afloop van hun ziekte bevorderen.

Praten over zijn ziekte en een sterke wil, bespoedigen de genezing en daardoor kan men ook beter ernstige ziekten zoals kanker de baas worden Jan van Gendt SANA nr 15

15

Advertentie

i

c eti ij rvr diab ike or

Su ikt vo

k oo

h

sc

ge

Deze tips kunnen je kind helpen...

Gevoelige kinderen hebben meer last van bedplassen

Maakt dede Maakt

dingen verteerbaar dingen verteerbaar Dills is een heerlijk fris muntje dat lekker smaakt en elke maaltijd vederlicht afrondt. Dankzij etherische oliën en kruiden geeft het niet enkel een lichter gevoel na het eten, het geeft pit aan elk moeilijk moment van de dag. Een lastige file, een druk programma op kantoor, een moeilijke afspraak: Dills geeft de ziel vleugels en balsemt de sfeer. Een belangrijke ontmoeting? Een frisse adem nodig? Op Dills kun je rekenen. Gezond, lekker, digestief, verfrissend, pittig, heerlijk langdurig van smaak ... Dills is een vriend die van elke last een lust maakt. Ook Ook verkrijgbaar in in verkrijgbaar de apotheek met met de apotheek cnk-bestelcode: 2161-149 cnk-bestelcode: 2161-149

16 Voor SANA nr 15 meer info: www.dills.be Voor meer info: www.dills.be

B

edplassen komt veel voor bij jonge kinderen. Je mag gerust stellen dat meer dan tien percent van kinderen boven de zes jaar nog af en toe last heeft van bedplassen. Eigenlijk is dat geen superprobleem voor de ouders, maar veeleer een grote psychische belasting voor het kind zelf. Het durft er met de omgeving niet over te spreken, is er beschaamd over en vermijd daarom ook aan sociaal leven voor zijn leeftijd deel te nemen zoals schooluitstappen, vakantiekampen of gaan logeren bij familie of vriendjes. Belangrijk is dat de ouders niet in paniek slaan, het kind niet straffen maar eerder belonen als het een “droge nacht” heeft en voor de rest er tijd genoeg overheen te laten gaan, want het probleem lost meestal vanzelf op.

De meeste kinderen stoppen al met bedplassen als ze een jaar of drie zijn. Een op de drie kinderen plast op vierjarige leeftijd nog in bed en mogelijk een op de tien nog op tienjarige leeftijd. Zelfs op achttienjarige leeftijd gebeurt het nog een enkele keer. Meer bij jongens De meeste kinderen plassen wel eens in hun bed, vooral bij ziekte of oververmoeidheid. Bij de meeste kinderen is er geen specifieke oorzaak voor het bedplassen. Tijdens de slaap kunnen ze nog niet voelen wanneer hun blaas vol is. Ze worden dus ook niet wakker om te plassen. Erfelijke aanleg kan een rol spelen. Het komt vaker voor bij jongens dan bij meisjes. Ernstige oorzaken komen zelden voor, soms wel eens

Geef het kind zelfvertrouwen en beloon het als het lukt als gevolg van urineweginfecties en afwijkingen aan de blaas. Bij sommige kinderen kan er een psychische oorzaak zijn, zoals problemen thuis of op school. Zo kan de komst van een nieuwe baby in het gezin aanleiding zijn. Een gevoelig kind kan weer gaan bedplassen in perioden van spanning. Bij oudere kinderen kunnen er problemen zijn op school, zoals pesten. Een kind dat in bed heeft geplast, schaamt zich en voelt zich ongelukkig. Elke negatieve uitlating maakt het kind nog ongelukkiger en kan ertoe leiden dat het gedrag langer aanhoudt. Hoe veiliger een kind zich voelt, hoe gemakkelijker het leert controle te krijgen over zijn blaas. SANA nr 15

17

Emotionele problemen of pesterijen kunnen ook te maken hebben met langdurig bedplassen

Als het kind gezond is en geen andere symptomen heeft die hiermee te maken kunnen hebben, is een medische behandeling meestal niet nodig voor het zesde levensjaar. Als er geen lichamelijke oorzaken zijn, kan de arts een actieplan voorstellen dat het kind weer zelfvertrouwen geeft en hem stimuleert. Zo vinden sommige kinderen baat bij de kalendermethode, waarbij het kind iedere nacht dat het droog is gebleven een zonnetje of sterretje op een kalender mag tekenen. Nadien krijgt het kind een beloning. In apotheken vind je ook een speciale

wekker, een apparaatje dat gaat rinkelen en het kind dus wakker maakt, zodra het laken waarop het kind ligt, vochtig wordt. Het is een effectieve methode. De meeste kinderen leren op deze manier de hele nacht door te komen zonder in bed te plassen. Wat ook kan meespelen is de inname van cafeïnehoudende dranken als koffie, thee en cola voor het slapen gaan. Deze dranken werken vochtafdrijvend en kunnen beter achterwege worden gelaten. Eén glas water kan al voldoende zijn om de blaas te vullen en dat kan je beter vermijden voor het slapen gaan. Er bestaan ook

Heel wat kinderen plassen in bed. Het heeft dikwijls te maken met een gestoord zelfvertrouwen

specifieke medicijnen die maken dat er minder urine geproduceerd wordt. Ze mogen enkel door een arts die het kind onderzocht heeft, worden voorgeschreven. Dat kan bijvoorbeeld al eens van pas komen als het kind op schoolvakantie is. Er bestaan ook specifieke luiers die in moeilijke momenten kunnen gebruikt worden. Tips -Laat het kind twee uur voor het slapen gaan niet meer drinken. -Vermijd cola en cafeïnehoudende dranken omdat dit het urineren stimuleert. -Vooraleer de ouders gaan slapen kan het kind even gewekt worden om te plassen, mogelijk blijft het voor de rest van de nacht droog. -Beloon het kind als het een nachtje droog is gebleven, maar straf het niet als het in bed heeft geplast, dat maakt het alleen nog erger. -Laat niet toe dat er met het kind gespot worden. -Oefen geduld, in de meeste gevallen verdwijnt het probleem vanzelf. Hans de Groot

18

SANA nr 15

SANA nr 15

19

Advertentie

Als de examenkoorts toeslaat...

50 net.be www.50net.be

Hoe beter studeren zonder last van zenuwen? Natuurlijke middelen kunnen betere resultaten verschaffen

D De site voor de dynamische 50plusser!

Bezoek de website

20

SANA nr 15

e examenkoorts slaat toe. Zowel leerlingen van de middelbare school als universiteitsstudenten beleven de moeilijkste en meest stressvolle periode van het jaar. Doordat ze onder grote druk staan en soms veel te laat met de “blok” zijn begonnen, proberen ze het maximum uit hun lichamelijke mogelijkheden te halen en slikken ze stimulerende middelen. Bij examenstress zoekt nagenoeg de helft zijn toevlucht tot stimulerende midde-

len, dat bleek uit cijfers van een onderzoek aan de Antwerpse en Gentse universiteit, in samenwerking met de Vereniging voor Alcohol- en andere Drugproblemen (VAD) onder ruim 18.500 studenten. Bij een soortgelijk onderzoek vier jaar eerder lag het percentage gebruikers van stimulerende middelen nog op 2,9 procent. Dat dit niet de goede methode is, blijkt uit de resultaten achteraf. Velen gaan door het lint, geven het op, kunnen het zowel psychisch als fysiek niet helemaal meer aan. In de plaats van stimulerende middelen kan beter gekozen worden voor een goede planning en methode, gezond voedsel, regelmatige beweging en vooral rustgevende middelen. De resultaten zullen er zeker beter door zijn. Studenten en leerlingen weten het wel, maar vaak worden ze er zich te laat van bewust: een goede voorbereiding tijdens de rest van het jaar is veel meer waard dan intensieve inspanning tijdens de blokperiode. Het lichaam en de geest hebben ook hun grenzen en wetten. Niet alleen de voorbereiding telt, maar ook een gezonde levenswijze. Gezond voedsel Zo wordt het belang van gezonde voeding vaak onderschat. Wie niet voldoende gevarieerd eet en drinkt, berooft het lichaam van belangrijke stoffen die nodig zijn om te studeren. Lichte kost, met voldoende vis, weinig vetten, vitamines door groenten

en fruit en geen alcohol en tabak. Water is absoluut belangrijk om de stress te bekampen, aangezien onze hersenen voor meer dan 80 percent uit water bestaan. Zeker drie goede maaltijden per dag, vooral een gezond ontbijt is van belang. Elke maaltijd moet een moment van rust en ontspanning worden en moet gepland zijn. Suiker- en cafeïnehoudende dranken zijn niet aan te raden, ze geven weliswaar een boost van energie, maar achteraf volgt snel de uitputting. Voldoende en voedzaam eten (maar niet te zwaar) is een voorwaarde om goed te kunnen studeren en te memoriseren. Te weinig eten maakt je suf en slaperig. Te veel eten ook. Drie lichte maaltijden per dag met

Studenten hebben het dezer dagen erg moeilijk. Ze moeten op korte tijd heel wat stof verwerken

SANA nr 15

21

Oppeppende middelen putten op den duur de energie uit

veel fruit en groenten en liever vis dan vlees is de beste keuze. Als je snoept, eet dan liever noten en fruit of een yoghurt, in de plaats van suikerrijke snoep en chocolade. Vette voedingsmiddelen verteren trager en geven je een loom gevoel. Veel studenten drinken ook te weinig: twee liter water per dag is mooi, maar liefst geen alcohol en niet te veel koffie. Eén pintje voor het slapen gaan, kan helpen ontspannen en is daarom niet slecht. Hoe verwerf je betere resultaten? Je kan op een paar dagen of weken een slecht gepland jaar niet goed maken maar toch kan je de schade beperken mocht dat nodig zijn. Een paar tips: -Hoofdzaak van bijzaak onderscheiden -Win inlichtingen in over de wijze 22

SANA nr 15

waarop profs examens afnemen -Deel je studiestof in volgens de hoofdstukken en niet volgens de pagina’s en maak een schifting -Zorg voor een goede nachtrust, want als je die overslaat, kunnen de zenuwen doorslaan -Vermijd stress over andere bijzaken die niets met de studie te maken hebben -Verander niet bruusk je normale gewoonten -Wees zuinig met koffie, maar vooral met tabak en alcohol -Zorg elke dag voor een paar korte wandelingen -Neem om het uur een paar minuutjes pauze -Drink veel water en eet gezond

stress, maar het mag niet wurgend zijn zodat je de leerstof niet meer kan opdiepen. In de plaats van klassieke kalmeer- of slaapmiddelen te nemen, ben je beter af met een natuurlijk preparaat omdat er geen gewenning op volgt en het geheugen intact laat. Hoe kan je je behelpen in deze stressvolle periode? Er zijn gelukkig heel wat planten die een gunstige uitwerking hebben op het zenuwstelsel en daarom van groot nut kunnen zijn in periodes van stress, terwijl ze het lichaam sparen en geen nadeel berokkenen op termijn. AVENA SATIVA: De bloeiende haverplant. Werkt sedatief of rustgevend. Het versterkt het zenuwstelsel. De plant geeft weldadige ontspanning van het TOTALE zenuwstelsel. Is een gezond slaapmiddel en zenuwkalmerend middel. Het kan bij nervositeit langdurig worden toegepast zonder dat er gewenning, verslaving of onthoudingsverschijnselen optreden. Men vindt deze plant ook bv. in Avenabell.

HYPERICUM PERFORATUM: SintJanskruid is een goed alternatief voor synthetische anti-depressiemiddelen. Hyperibell wordt gebruikt als antidepressivum. PASSIFLORA INCARNATA: De passiebloem is een sedatief middel. Ze vermindert de verhoogde spanning van het gladde spierweefsel. Ze bevordert de ontspanning. Het is een breed werkend middel tegen onrust en nervositeit. De patiënt wordt er niet afhankelijk van. Passibell is ideaal voor de student! Zo is voor de student Passibell een flinke toegestoken hand uit de natuur. Het kan de resultaten alleen maar verbeteren door rust te brengen in een geest die toch al onder druk staat en door de zenuwen te “balsemen”. Hans de Groot

Vooral water drinken is van kapitaal belang om de hersenen actief te kunnen houden

Rustgevende natuurlijke middelen Het is niet abnormaal dat je voor een belangrijk examen last hebt van SANA nr 15

23

Te veel kunstlicht gevaarlijk voor borstkanker?

Nergens meer borstkanker dan in België

N

ergens ter wereld komt meer borstkanker voor dan in België. Het is een ietsje beter in Nederland, maar niet veel beter. Onze welvaart en onze levenswijze heeft er alles mee te maken. Niet alle factoren kunnen worden bijgestuurd, maar we kunnen zelf veel doen. Zwaarlijvigheid verminderen, gezond eten met voldoende antioxidanten, niet roken, geen of erg weinig alcohol gebruiken, borstvoeding geven en niet te lang wachten met de eerste zwangerschap, voorzichtig zijn met hormonen en... ook zo weinig mogelijk ’s nachts werken, want te veel licht ’s nachts verkleint de productie van melatonine, een natuurlijk hormoon dat bescherming geeft.

Er is wat te doen. Je hoeft niet te wachten tot het “toeval” toeslaat, je kan echt zelf heel wat bijdragen om aan gezonde preventie te doen en de kans op borstkanker te verkleinen. Er zijn thans meer factoren bekend die van invloed zijn en dus moeten we niet lijdzaam toezien.

Melatonine beschermt tegen kanker 24

SANA nr 15

Een bijverschijnsel van de welvaart We hebben het natuurlijk niet helemaal zelf in de hand, maar we kunnen veel doen. Volgens sommigen kan het aantal gevallen van borstkanker met meer dan de

helft worden voorkomen als we onze levenstijl wat zouden aanpassen en kijken naar continenten waar er minder borstkanker voorkomt. Omdat het probleem veel minder optreedt in Azië en Afrika, bewijst het dat het niet onvermijdelijk is. Vrouwen geven er hun kinderen vaker en langer de borst. Ze drinken minder alcohol dan westerse vrouwen. Daarom is het advies vooral aan vrouwen: drink geen alcohol en doe je het toch, dan absoluut NIET meer dan Eén glas per dag. “Borstkanker is een welvaartsziekte”, zegt ook Erik Van Limbergen, diensthoofd oncologie in het SANA nr 15

25

Te veel kunstlicht ’s nachts en dus te weinig melatonine zou kanker in de hand kunnen werken

UZ Leuven. Hij wijst o.m. ook op het risico van overgewicht, dat allerlei kankers in de hand werkt. “Zelfs jonge mensen zijn nu vaak te dik.” Vrouwen krijgen bij ons ook veel te laat hun eerste kind, in vergelijking met ontwikkelingslanden en die vroege zwangerschappen geven wel een bescherming. Bovendien is door abortus de kans op borstkanker driemaal groter! Hoogst aantal bij ons Dertig jaar geleden was één op de dertien vrouwen het slachtoffer van borstkanker en vandaag is dat één op de negen, althans in de geïndustrialiseerde wereld. Ons land blijkt ook koploper te zijn, want nergens ter wereld stijgt het aantal gevallen van borstkanker meer, dan in ons land. Volgens recente cijfers van 26

SANA nr 15

de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) telde ons land in 2008 meer dan 109 diagnoses op 100.000 vrouwen. Ook het sterftecijfer voor deze ziekte ligt hoger dan in eender welk ander land, de ontwikkelingslanden incluis. Ook andere kankersoorten lijken toe te nemen. Vooral schildklierkanker is bij jonge mensen aan een echte loopmarathon bezig. Tsjernobyl heeft ons een weinig benijdenswaardig testament afgeleverd. Je kan iets doen Sinds 2002 is het voorschriftgedrag bij artsen qua hormonen behoorlijk verminderd. Dat heeft als positief gevolg dat het aantal gevallen van borstkanker aan het dalen is. Dat blijkt uit een onderzoek waaraan ook senator en dokter Patrik Vankrunkelsven

Gezond eten, met voldoende antioxidanten, voldoende slaap en een gezonde omgeving verkleint het risico op borstkanker gevoelig!

meewerkte. Sinds 1993 houdt LIKAR, het Limburgs Kanker Register, nauwkeurig het aantal kankergevallen in Limburg bij. Sinds 2005 werd dat ook op nationaal vlak toegepast. Uit de cijfers blijkt dat het aantal gevallen van borstkanker van jaar tot jaar toenam. Dat is uitgesproken het geval bij vrouwen tussen 50 en 70 jaar, de leeftijdsgroep die vaak hormonen nam, de zogenaamde HRT (de Hormone Replacement Therapy). Sommige artsen waren daar zo fel in dat ze aan vrouwen die helemaal geen klachten hadden ook oestrogene hormonen gingen voorschrijven.

De kanker steeg onrustbarend. Maar tussen 2002 en 2005 stelt men ineens vast dat het aantal borstkankergevallen vermindert. Er is intussen wel een controverse over de bio-identieke hormonen. Sommige bronnen spreken over dezelfde stijging van het kankerrisico als bij synthetische hormonen, terwijl andere bronnen studies vermelden waaruit blijkt dat het kankerrisico met bio-identieke hormonen zelfs verkleint. Nog even wachten op de volgende studie dus. In elk geval is het verstandig af te zien van synthetische hormonen als het mogelijk is, dus kan je zelf al wat doen. SANA nr 15

27

Advertentie

Uw online gezondheidsadviseur

Zwaarlijvigheid, laat kinderen krijgen en roken en drinken zijn risicofactoren in verband met borstkanker

Borstkanker bij nachtwerkers Melatoninen, een hormoonachtige stof die door de pijnappelklier wordt aangemaakt in het lichaam onder invloed van duisternis, blijkt ook gunstig te zijn bij de preventie van kanker. Onderzoekers van de universiteit van Philadelphia hebben daarom extra aandacht besteed aan personen die vaak ’s nachts moeten werken en daarom steeds in een kunstlicht-milieu vertoeven. Men kwam tot de conclusie dat mensen die nachtdiensten draaien, door de blootstelling aan kunstmatig licht een verhoogd risico op kanker kunnen lopen. Dat zeggen althans de Amerikaanse wetenschappers. Het menselijk lichaam maakt in het donker het hormoon melato28

SANA nr 15

BOVERTE is een moderne internetwinkel (voorheen onder de naam Fytobellshop) die de merken Fytobell en Nutribell voert. Eenvoudig, overzichtelijk, informatief, vriendelijk geprijsd en een goede service.

nine aan, waarvan nu algemeen wordt aangenomen dat het kanker kan voorkomen. Mensen die niet het natuurlijke ritme van dag en nacht volgen en zich ’s nachts aan licht van lampen blootstellen, kunnen te maken krijgen met te weinig melatonine en hebben daardoor een verhoogd risico op vooral borstkanker. „Licht kan heel goed voor je zijn en is gebruikt om depressies te verhelpen. Maar onze studie toont aan dat in de nachtelijke uren kunstmatig licht het risico van borstkanker oplevert”, aldus George Brainard van de Thomas Jefferson Universiteit in Philadelphia. Het natuurlijke ritme „met de kippen op stok” blijkt dus nog altijd het beste te zijn voor de mens. Jos van Landuyt

U koopt bij Boverte omdat… • U toegang heeft tot het complete assortiment producten van Fytobell® en Nutribell®. • U boven de 50 euro geen verzendkosten betaalt. • U met korting op uw bestelling kan aankopen. • De producten binnen 2 werkdagen bij u worden afgeleverd. • U gemakkelijke betalingsmogelijkheden heeft. • Onze winkel 365 dagen per jaar en 24 uur per dag geopend is. Daarnaast kunt u 7 dagen per week bij onze klantenservice terecht. • Wij garant staan voor een optimale service. • Wij u helder en duidelijk over de producten informeren via de website, per telefoon en via e-mail.

www.boverte.com De beste zorgen uit de natuur!

e-mail: [email protected] tel.: 00/31 (0)40 254 30 48 SANA nr 15 29

Nieuw onderzoek: Vanaf vijf sigaretten worden longen van jongeren ernstig beschadigd

Vooral puberhersenen zijn erg kwetsbaar

Jonge rokers studeren slechter

R

okers komen steeds meer in de problemen. Niet enkel omdat het hen moeilijker gemaakt wordt door de wet nog te roken in openbare gelegenheden, maar ook omdat wetenschappelijk onderzoek steeds meer het grote gevaar van tabak onderstreept. Puberhersenen worden ernstig beschadigd door rook, terwijl wiegendood veroorzaakt kan worden door passief roken en zwangere vrouwen een ernstige hypotheek leggen op de toekomstige gezondheid van hun ongeboren kind. Niet te verwonderen dat in ons land en Nederland steeds meer volwassenen hulp zoeken om te stoppen met roken. Hun aantal is in één jaar tijd verdertienvoudigd: 25.000 per jaar. Er zijn verschillende methoden om te stoppen. Nicotinepleisters en sprays zijn een mogelijke hulp bij de start, maar het probleem is dat de nicotine in tabak precies gewenning of verslaving veroorzaakt. Dus eigenlijk verval je daardoor van de ene nicotineverslaving in de andere. Een goede motivering en een natuurlijk hulpmiddel kunnen wel de doorstart zijn van een goed voornemen. Want stoppen met roken... het is echt nodig. Roken is dodelijk! Het staat te lezen op elk pakje sigaretten. En toch lijken weinig jongeren er zich om te bekommeren. Het is hetzelfde als de waarschuwing voor een diepe ravijn veronachtzamen en toch met de ogen dicht de diepte inspringen zonder te weten waar je gaat landen. Hetzelfde met tabak. Roken is een soort pokerspel, Russische roulette met het toeval, want je weet niet hoe sterk je eigen gezondheid opgewassen is tegen de risico’s van tabak.

30

SANA nr 15

Jongeren lopen nog groter gevaar Het is eigen aan de jeugd afwijkend gedrag te vertonen tegenover de goede raad die volwassenen, ouders, leraars, opvoeders hen geven. Ze willen experimenteren en hun eigen ervaring opbouwen. Tot op zekere hoogte is dat normaal, maar als je daarmee een onuitwisbare en onherstelbare hypotheek legt op je gezondheid is dat erg te betreuren. Ze roken om erbij te horen, worden snel verslaafd,

willen of kunnen niet meer stoppen vanwege de groepsdruk, door de geconditioneerde reflex en de verslaving. De Leuvense Franstalige universiteit onderzocht precies het rookgedrag van een kleine duizend jongeren en ging de invloed op hun gezondheid na. De resultaten waren verbijsterend: al na heel korte tijd treedt schade op aan het jonge lichaam, vooral de luchtwegen. Jongeren die een jaar lang een pakje per dag roken, hebben een veel lagere weerstand tegen longziekten dan hun leeftijdgenoten die niet roken. De concentratie van cellen die de luchtwegen beschermen, daalt met 61 percent. De stikstofoxiden dalen met 42 percent. Het zijn nochtans erg belangrijke, zelfs essentiële stoffen die noodzakelijk zijn voor de opname van zuurstof in de bloedsomloop. Zelfs bij jongeren die amper vijf sigaretten per dag roken zijn al negatieve resultaten vastgesteld. Volgens neuroloog prof Dr. Marc Decramer, prof aan de KU Leuven is de schade als gevolg van roken onomkeerbaar. Na de leeftijd van vier jaar kunnen beschadigde longblaasjes zich niet meer herstellen! Kinderen die opgroeien, hebben daarom ook meer schade door tabak dan de volwassenen zelf. Bovendien hebben zowel kinderen, jeugd als volwassenen die roken meer kans om later astmapatiënt te worden. Jongeren die roken zullen het later ook moeilijker hebben om te studeren, omdat ze op latere leeftijd concentratiestoornissen krijgen, precies omdat de hersenen tijdens de adolescentieperiode erg kwetsbaar zijn. Op volwassen leeftijd worden ze al geconfronteerd

met aandachtsstoornissen. Bijzonder giftig Tabaksrook is bijzonder giftig en bevat meer dan 4.700 reeds bekende bestanddelen. Minstens 43 daarvan staan bekend als kankerverwekkend. Naast koolmonoxide, een gas dat ontstaat bij verbranding van o.m. tabak, en dat via de luchtwegen in het bloed terecht komt en verhindert dat er voldoende zuurstof kan circuleren, komt er ook nicotine in de bloedbaan terecht. Deze stof is verantwoordelijk voor een snellere hartslag, stijging van de bloeddruk, vernauwing van de bloedvaten, geringere eetlust, toename van de cholesterol, verhoogde afbraak van vitamine C en prikkeling van de darmwerking. Maar nog gevaarlijker zijn de kankerverwekkende stoffen zoals teer, die verantwoordelijk zijn voor 1 op 4 kankers. Vergeet niet: 90% van de longkankers is het gevolg van roken. Maar ook blaaskanker, maagdarmkanker, tong-, strottenhoofd-, en keelkanker, borstkanker, baarmoederkanker, pancreaskanker kunnen het gevolg zijn van tabak. Roken is levensgevaarlijk, hou er dus zo spoedig mogelijk mee op. Hulp is mogelijk dankzij natuurlijke stoffen. Zo is Fumexit een veilig middel dat het centrale zenuwstelsel rustig maakt en de rookhonger helpt te bedwingen. Tegelijk veel water drinken, meer fruit eten, geen alcohol gebruiken tijdens de ontwenningsweken, geen te gekruid voedsel gebruiken, veel wandelen en vrienden opzoeken die niet roken. Zo lukt het beslist. Jos van Landuyt SANA nr 15

31

Zenuw- en hartkwaal als tol voor wandeling, ook in onze bossen

Tekenbeet kan gevaarlijk zijn: knijp de teek nooit dood op de huid, dan spuit hij het gif in je lichaam

Ziekte van Lyme: Gevaar voor wandelaars

D

e zomerse dagen hebben heel wat mensen naar buiten gelokt: de bossen, de heide, de natuur. Kuieren in het groen, in de weide liggen, door het gras baanderen... vroeger onschuldig, maar tegenwoordig brengt het ook gevaren mee. De teken zijn er weer en hun aantal lijkt elk jaar toe te nemen. Ze zijn niet alleen gevaarlijk voor dieren zoals de hond, maar ook voor mensen, want na een beet die op het eerste gezicht onschuldig lijkt, kan de ziekte van Lyme volgen en dat is erger. De teek is een klein insect dat zich in bossen en velden op de huid van wandelaars vast zet, zich vol zuigt met bloed maar ook verantwoordelijk is voor het overbrengen van spirocheet. De beet begint met een klein rood vlekje, maar als ze niet wordt verzorgd komen, hart, longen, zenuwstelsel en zelfs het leven in gevaar. Een kleine beet, maar met grote gevolgen. Denk niet dat het je enkel in het zuiden kan overkomen, zelfs in de Ardennen, maar ook in onze Kempense heide, zelfs in stadsparken, loert het gevaar. Hoe herken je het en wat kun je er aan doen?

Hoewel er nu meer over gesproken en geschreven wordt, is de Lyme-ziekte geen nieuwe ziekte. Ze werd immers al in 1910 door een Zweeds dermatoloog Afzelius herkend. Ruim tien jaar 32

SANA nr 15

later beschreven twee Franse geneesheren een verlamming die door een tekenbeet of -steek werd veroorzaakt. Vanaf die tijd ontstond het vermoeden dat de ziekteverwekker een spiraal-

vormige bacterie was. In 1975 werd deze ziekte herondekt naar aanleiding van een artritis-epidemie bij kinderen en volwassenen in de Noord-Amerikaanse stad Lyme in de staat Connecticut. Daardoor kreeg de ziekte ook haar naam. Ongetwijfeld vallen er ook heel wat slachtoffers die geen besef van hun probleem hebben. De teek die in ons land voorkomt en de bacterie via het speeksel van het dier overbrengt, is de Ixodes ricinus. Deze teek heeft een doorsnede van 2-3 mm. Nadat hij zich met bloed heeft vol gezogen, heeft hij zelfs een doorsnede van 1 cm. De teek heeft een levenscyclus van 2 jaar. Eén keer per 2 à 5 dagen moeten hij zich voeden met bloed van mens of dier. Men schat dat gemiddeld 20 percent van alle teken besmet zijn met de bacterie. De teken zijn actief van april tot oktober. Ze houden zich op in bosen duingebieden, hangen aan

grashelmen, twijgen en bladeren laten zich meevoeren door passanten en kruipen dan tot ze een plek vinden waar de huid niet al te dik is, zodat ze makkelijk een bloedvat kunnen bereiken. Hoe evolueert besmetting? De infectie, die vooral een zomer- en herfstziekte is, kan mensen van alle leeftijden treffen. Toch slaat ze vooral toe bij jonge volwassenen, meer bepaald bij jongeren die met een jeugdbeweging op kamp gaan en bij bosarbeiders of ecologen, dus groepen die vaker in bossen vertoeven. Wie wandelingen houdt buiten de bospaden loopt dus een risico de ziekte op te lopen. De steek doet meestal geen pijn. Daarom is het aan te raden om na een wandeling in een besmet milieu zijn lichaam zorgvuldig op de aanwezigheid van teken te onderzoeken en ze snel te verwijderen. Zit er een teek op de SANA nr 15

33

Meer en meer wandelaars worden gebeten door teken. Als dit niet verzorgd wordt kan het gevaarlijk worden voor zenuwstelsel, longen en hart huid, dan kan men het best een in ether gedrenkt wattenpropje tegen de teek houden, deze zo dicht mogelijk bij de huid vastnemen en een constante lichte druk uitoefenen tijdens het uittrekken. In sommige gevallen kunnen draaibewegingen dit vergemakkelijken. Er zijn speciale tangetjes te koop in apotheken om de teek met zo weinig mogelijk risico te verwijderen. Knijp je te hard op de teek, dan kan hij de besmette inhoud van zijn lijf in je huid leegspuiten en zo loop je kans besmet te worden met de ziekte van Lyme. Hoe langer de teek op de huid blijft zitten, hoe groter het infectierisico wordt. Naar schatting is er een contactduur van 12 tot 24 uur nodig om de teek in staat te 34

SANA nr 15

stellen de spirocheten in de huid over te brengen. De teek is dus de frequentste overbrenger van de ziekte, maar ook larven en nymfen kunnen bijdragen tot de infectie. Voorkomen is altijd beter dan genezen: broeken met lange pijpen en overhemden en truien met lange mouwen, beschermen wel. Die kleding moet goed sluitend zijn. Want teken hebben de nare gewoonte om door de kleinste openingen naar binnen te kruipen.

ontstaan, die geleidelijk groter wordt en in het midden weer verbleekt. Er blijft enige tijd een vage lichtrode ringvormige plek rondom de tekenbeet bestaan. De tekenbeet zelf is vaak niet meer te zien. Deze huidaandoening ontstaat meestal binnen 3 weken na de tekenbeet en blijft vaak enkele maanden zichtbaar. Tweede stadium: Enkele weken tot maanden na de tekenbeet of de (lichte) huiduitslag kunnen aandoeningen van het zenuwstelsel, de gewrichten en/of het hart ontstaan. De neurologische klachten kunnen bestaan uit pijn in de armen of benen, hoofdpijn, een aangezichtsverlamming, waardoor het ooglid niet sluit

en de mondhoek hangt en dubbel zien. De gewrichtsklachten bestaan uit opgezwollen pijnlijke gewrichten. Aandoeningen van het hart veroorzaakt door Lyme-ziekte komen zelden voor. Verschijnselen die daarop wijzen zijn: een trage polsslag en de neiging tot flauw vallen. Derde stadium: Wanneer de neurologische verschijnselen en gewrichtsklachten verergeren en chronisch worden, spreekt men van het derde stadium. Tot het derde stadium behoort ook een huidaandoening die gelokaliseerd is aan handen, onderarmen, onderbenen en/of voeten. De huid is donkerrood tot paars verkleurd.

Knip de teek niet dood op je huid, maar gebruik een tekentang of een vlammetje

Drie stadia De Lyme-ziekte kent drie opeenvolgende stadia. Eerste stadium: Op de plaats van de tekenbeet kan een rode plek SANA nr 15

35

Advertentie

Kruidentuin Herkenrode De kruidentuin van Herkenrode is een hedendaags kruidenpark: exclusief en origineel, aantrekkelijk voor een gevarieerd publiek van professioneel geïnteresseerden en individuele bezoekers, ontspannend en educatief.

Op wandel in bossen, weiden en hei: de teek ligt op de loer

Er bestaat (nog) geen vaccin tegen Lyme-ziekte. De ziekte kan dus niet met medische middelen worden voorkomen, maar wel worden behandeld en genezen. Als u klachten hebt die aan Lyme-ziekte doen denken, ga dan snel naar uw huisarts. Het resultaat van de behandeling is in elk stadium van de ziekte vrijwel altijd goed, alhoewel gewrichtsklachten ook na behandeling nogal eens kunnen aanhouden. Het is belangrijk dat u zich zo snel mogelijk laat behandelen. Er is dan meer kans op succes. Na de genezing bent u niet im36

SANA nr 15

muun voor Lyme-ziekte! U kunt opnieuw door tekenbeten worden besmet! De beste vorm van onderzoek is uw lichaam goed in de gaten te houden en bij elke klacht, die maar even op Lyme-ziekte kan wijzen, contact op te nemen met de huisarts. Een besmette teek veroorzaakt niet altijd een infectie. Tenslotte wil „geïnfecteerd zijn” niet zeggen dat er ook ziekteverschijnselen zullen optreden. Wandelingen in bossen en velden zijn aangenaam en ontspannend, maar er loeren ook gevaren. Jan van Gendt

Ontdek natuur- en stedenschoon vanuit...

Hotel ’t Buskruid Ideale uitvalsbasis voor je uitstappen in Limburg

Advertentie

Behandeling

Herkenrode vzw Herkenrodeabdij 4 3511 Hasselt Tel.: 011 33 43 70 Fax: 011 33 46 45 E-mail: [email protected]

Erkend fietshotel vlakbij knooppunt 312 Hotel ’t Buskruid Dr. Vanderhoeydonckstraat 64 3560 Lummen Tel 013/53 22 94 Fax 013/53 22 95 E-mail: [email protected] www.tbuskruid.be SANA nr 15

37

Advertentie

STOP STRESS Nieuw boek van Dr. Marcel Verheyen

in luxe editie met harde kaft met stofwikkel en leeslint in fullcolour met meer dan 200 illustraties

“Verbeter de kwaliteit van je leven door stress en nervositeit efficiënt aan te pakken” Dr. Marcel Verheyen

38

Bestellen? www.stop-stress.be SANA nr 15

Column

I

Uit de natuurgeneeskundige praktijk van Dr. Marcel Verheyen

Allergie en immuniteit (deel 2)

n ons vorig nummer hadden we het over het feit dat allergie iets te maken heeft met energie. Deze conclusie zegt iets over de oorzaak. De term allergie is voor de eerste keer gebruikt in 1906 door een Oostenrijkse arts Clemens von Pierquet. Het betekent: „een andere manier van reageren”. Alleszins is het een verstoring van de immuniteit. Waarom hebben we eigenlijk een immuunsysteem? De eerste belangrijke doelstelling is het „herkennen”. Je zou het kunnen omschrijven als „wat van U is en wat niet van U is”. Dit is de basis van de immuniteit: het herkennen en het verdedigen van de eigen cellen en het herkennen van wat niet van U is. Een tweede element van de immuniteit is dat de reactie van het immuunsysteem heel specifiek is, een unieke reactie op een antigen en een derde element is, het geheugen. Op een of andere manier wordt het vreemde signaal dat binnenkomt, opgeslagen in een geheugen, zodat het lichaam later die prikkel herkent. Wellicht gaat het ook om een elektromagnetisch signaal dat vastgelegd wordt in de hersenen.

B-lymfocyten. Dat zijn de twee grote elementen in de immuniteit. Als de T-lymfocyten geactiveerd zijn en in contact komen met een vreemde stof, een antigen, dan ontwikkelt daaruit de celimmuniteit, want dat is één grote groep van de celimmuniteit. Dat zijn cellen die ons verdedigen. Als de B-lymfocyten, in contact komen met een antigen, veranderen ze in plasmacellen. Binnen in die plasmacellen worden anti-lichamen gevormd, specifiek tegen dat antigen en die worden daarop naar buiten gestoten. Die plasmocyten produceren anti-lichamen specifiek tegen dat antigen en dat wordt de humorale immuniteit genoemd.

Hoe bekijken? We kunnen het anatomisch, of energetisch bekijken, ook fysiologisch of biochemisch bekijken. Als je het anatomisch bekijkt dan is de mens een holle buis: dan is de buitenkant de huid. De ingang is de mond en de neus, verder de darmen en in feite is de holte van de darmen eigenlijk ook de buitenkant. Tenslotte heb je de anus. Dus als allergieën zichtbaar zijn op de huid, op de slijmvliezen, dan is dit ook de buitenkant. Dat is de eerste soort. Maar als er aan de binnenkant een allergische reactie Rol van de lymfocyten optreedt, dan is dat veel gevaarlijker; dan gaan Als we het over allergie hebben dan zijn heel weefsels stuk. Als je aan de buitenkant iets ziet, typisch de T-lymfocyten en de B-lymfocyten bekrijg je roodheid, tranende ogen, enz... Aan de langrijk. De lymfocyten of witte bloedcellen worden buitenkant is het minst erge: ook eczeem. Daarom geboren in het beenmerg en ook de lever speelt is het ook gevaarlijk om een eczeem op basis een ongelooflijk belangrijke rol. Op dat moment van een allergie dicht te maken, dan duw je het zijn dat als het ware nog geen rijpe cellen. Die probleem naar binnen, dat is veel gevaarlijker, dan moeten nog een functie krijgen. Ze komen in het krijg je er minder greep op. Onze geneeskunde is bloed en bijvoorbeeld ook in de thymus terecht. eigenlijk gebaseerd op biochemie, maar de vraag De lymfocyten die daar worden vastgehouden is: is dat de juiste? Daarover meer in het volgende worden omgevormd, getuned tot T-lymfocyten. Bij nummer. aids-patiënten is dat helemaal verstoord. Andere cellen worden opgevangen in de milt en in Dr. Marcel Verheyen de lymfeknopen en daar worden die gevormd tot SANA nr 15 39

Heilzame plantenextracten en Plant van de maand: hun toepassing

Door Kees Martens Kruidenkundige

Passiflora incarnata L. of passiebloem

PASSIEBLOEM: Bij nervositeit en slapeloosheid

O

nze wereld en onze omgeving worden steeds maar drukker en die druk voelen we binnen in ons. Veel mensen hebben het er moeilijk mee, ze lopen op de toppen van hun tenen, kunnen moeilijk slapen, staan onder stress, presteren minder of langzamer en hun gedrag werkt “aanstekelijk” voor anderen die het op die manier ook op de heupen kunnen krijgen. Dan is een goed natuurlijke middel erg welkom, vooral als het niet verslavend werkt en geen bijkomende hinder of nadelen heeft. Passiebloem of Passiflora is een erg dankbaar bloempje dat uitstekend past in deze hectische wereld. Het is rustgevend voor de zenuwpezen en helpt studenten, of mensen die onder druk moeten werken. Passiflora is daarom een balsem voor de overdrukke ziel... Geschiedenis van de plant De vele soorten subtropische passiebloemen hebben door de eeuwen heen vooral bekendheid gekregen door de magnifieke schoonheid van hun bloemen. De vleeskleurige passiebloem behoort al lange tijd tot de gewaardeerde geneeskrachtige planten en wordt door vele wetenschappelijke onderzoekers genoemd. Bij Noord-, Midden- en Zuid-Amerikaanse indianen, waaronder de Maya’s en Azteken met hun bijzondere culturen was de passiebloem een heel belangrijk geneeskrachtig kruid. Leuk om te weten is waar de naam van plant vandaan komt. ‘Passiflora’ 40

SANA nr 15

komt van ‘passio’ (‘lijden’) en ‘flos’ (‘bloem’). Spaanse missionarissen in Zuid-Amerika gaven aan elk deel van de passiebloem een betekenis. De hele bloem was een symbool van het lijden of de passie van Christus. De bekleedsels in de kroon stonden voor de doornenkroon, de bladeren in de kroon en de kelk voor de apostelen en de drie stempels voor de spijkers, enzovoorts. De tweede naam, ‘incarnata’, betekent ‘vleeskleurig’. Eigenschappen Passiflora of Passiebloem is rustgevend zonder een bijkomend depressief effect. Er zijn geen bijwerkingen aangetoond,

Passiflora is een heel mooie bloem die ook culinaire kwaliteiten heeft

ook niet bij hoge doseringen. Passiflora wordt vaak aanbevolen naast Avena sativa en Valeriana officinalis. Tevens wordt de verhoogde spanning van het gladde spierweefsel verminderd, is dus krampopheffend, waardoor men een ontspannen gevoel krijgt. Belangrijkste bestanddelen: Flavonoïden, alkaloïden, aminozuren en sacchariden (suikers). Verwerking: Het gehele, bijna bloeiende, bovengrondse deel van de plant wordt gebruikt. Toepassing Passiflora is breed werkend tegen onrust en nervositeit, zoals bij examenvrees en plankenkoorts. Maar ook als men een moeilijke periode moet doorstaan, zoals bij het overlijden van een geliefde, kan Passiflora goede diensten bewijzen. Indien nodig kan de dosering van de plant worden verhoogd. Men wordt er niet afhankelijk van. In combinatie met andere rustgevende planten wordt de werking van Passiflora ondersteund.

In combinatie met andere rustgevende planten wordt Passiflora niet alleen toegepast bij nervositeit, maar bijvoorbeeld ook bij slapeloosheid. De rustgevende planten dragen niet alleen bij tot ontspanning, maar ook brengen ze het uit balans geraakte autonome zenuwstelsel weer in evenwicht. Het autonome zenuwstelsel bestuurt processen waar we geen invloed op kunnen uitoefenen zoals de vertering, transpireren, hartslag, ademhaling en de hormoonhuishouding. Een verstoord evenwicht draagt vaak bij tot slapeloosheid. De vrucht van de passiebloem wordt vaak bij gerechten gebruikt. De milde zoetzure smaak van de geleiachtige oranjegele inhoud past goed bij een ijsdessert. Een andere naam voor de passievrucht is Maracuya. Hiervan wordt een likeur gemaakt. Voor meer informatie zie www.boverte.com

Passiflora wordt vaak gebruikt in natuurlijke preparaten tegen nervositeit en slapeloosheid

SANA nr 15

41

Verbeter de kwaliteit van je leven door stress en nervositeit efficiënt aan te pakken

Hoe stop je stress? Dokter Marcel Verheyen ontstreste bomvol auditorium in Brouwland te Beverlo Deel 1

S

tress en nervositeit beheersen tegenwoordig onze maatschappij. Alles is zo hectisch geworden, het verkeer, de arbeidsdruk, de concurrentie, terwijl de zorgen over politiek, economie, sociale welvaart, gezondheid, pensioen, koopkracht en waarde van het geld veel mensen in verwarring en onrust brengen. Elke dag wordt een nieuwe ongerustheid aan de lijst toegevoegd, ofwel door natuurrampen, terrorisme of door politieke onstabiliteit. Onzekerheid heerst overal terwijl de onvrede toeneemt. Niet te verwonderen dat veel mensen het niet meer zien zitten, slachtoffer worden van nervositeit en stress en zelfs depressief worden. Het beheerst op den duur hun hele leven en ze worden ziek. Je kan maar beter preventief reageren en stress en nervositeit efficiënt aanpakken om de levenskwaliteit te verbeteren en gezond te blijven of weer te worden. Hoe je dat doet kwam natuurarts dokter Marcel Verheyen op uitnodiging van Fytobell en zaakvoerder Tom Drenth voor een nokvol auditorium uitleggen in Brouwland te Beverlo, een bewijs dat het thema de mensen wel degelijk bezig houdt.

Stress heeft vele gezichten en talloze oorzaken. Sommigen krijgen al stress als ze maar één klontje suiker in de koffie krijgen in de plaats van twee, anderen zijn doodsbenauwd van komkommers na het vermeende schan42

SANA nr 15

daal, anderen maken zich zorgen over het uitblijven van een regering. Eigenlijk heeft iedereen te maken met stress. Sommigen worden nerveus of agressief, anderen depressief of krijgen last van slapeloosheid. Ons autonoom

zenuwstelsel zal mee bepalen hoe we op de stressfactoren reageren. Wat is stress precies? Dr. Verheyen: “Stress is eigenlijk een algemene vorm van spanning. De fenomenen die daartoe leiden verschillen van de ene naar de andere persoon, ook de vormen om die spanning op te vangen zodat we in balans blijven. Zolang dat kan, is er geen probleem. Spanning heeft niet voor iedereen dezelfde betekenis. Een verliefd koppeltje dat staat te wachten op de bus die te laat komt zal deze spanning anders ervaren dan iemand die daardoor te laat op zijn werk komt. Stress heeft niet altijd een negatieve betekenis, want wereldrecords in de sport kunnen niet verbeterd worden als er geen stress aan voorafgaat. Stress kan ook erg fatale gevolgen hebben, omdat het oorzaak kan zijn van kanker, hartinfarct, depressie, slapeloosheid, gebrek aan concentratie enz... Zolang we de stress kunnen opvangen en kunnen compenseren is er geen reden tot bezorgdheid, want stress kan cumulatief werken. Een moeder die problemen heeft met moeilijke kinderen en ook problemen krijgt op haar werk gaat tenslotte door het lint gewoon als ze een kop koffie morst op het tafelkleed. Die gemorste koffie is niet de geweldige stressfactor, maar wel het cumulatief effect: de optelsom van zoveel spanning.”

Hoe stress opvangen? Moeten we alles over ons heen laten gaan en hopen dat ons autonoom zenuwstelsel het opknapt? Dokter Verheyen: “Zeker niet, want we kunnen zelf de touwtjes in handen nemen en er zoveel mogelijk aan doen om de stress te compenseren. Heel belangrijk is relaxatie en dat kan in eerste instantie door de spieren te ontspannen. Sporters zullen voor een belangrijke prestatie en inspanning eerst de spieren ontspannen en relaxeren. Je kan het zo vergelijken: stress is als heftig trekken aan een ketting waarbij de zwakste schakel het eerst zal begeven: de ene krijgt hartproblemen, de andere gaat sukkelen met de maag en weer een andere krijgt een depressie. Om die zwakke schakel te ontdekken is het goed de erfelijke belasting te onderzoeken. Familiale antecedenten bij ouders, broers of zussen verraden vaak wat er kan gebeuren: last met de bloedvaten en hoge bloeddruk, of leverproblemen, hartstoringen, of luchtwegaandoeningen. Die zwakke schakel draag je je leven lang mee en moet dus goed bekeken worden. Maar gelukkig beschikt het lichaam over opvangsystemen.” Daarover meer in volgend nummer. Jos van Landuyt In volgend nummer: Drie opvangsystemen bij stress. SANA nr 15

43

VENKEL: Geurende lekkernij

Moniques’ gezonde keuken

edereen kent venkel als de plant die een beetje naar anijs smaakt. Venkel is niet enkel van toepassing in de keuken, want al eeuwenlang wordt venkel in de kruidengeneeskunde gebruikt: zowel als olie en als thee. Het venkelzaad wordt aangewend bij winderigheid en darmproblemen en menstruatiestoornissen. Venkel staat er ook om bekend borstvoeding te stimuleren, want uit het venkelzaad wordt etherische olie gewonnen en anethol, een fyto-oestrogeen.

Venkelsoepje met gerookte zalm

I

Eigenlijk is venkel afkomstig uit Azië, en kwam zo via Afrika naar Europa. Toen de eerste kolonisten in de 14de eeuw op het onbewoonde eiland Madeira landden, troffen ze in de baai enorm veel venkel aan. Ze noemden de plek Funchal, naar het Portugese woord voor venkel. Het kruid was op dat ogenblik reeds heel bekend, want zowel de culinaire als de geneeskrachtige eigenschappen ervan werden sinds de oudheid erg geprezen. De naam is afkomstig van het Latijn “Feniculum”, omdat de venkel ook een beetje naar hooi ruikt. De huidige benaming is afkomstig van venekel, wat in het Middelne-

derlands “stijf kruid” betekent. In het oude Rome werd venkel door de gladiatoren als een soort doping gebruikt en wie overwonnen had werd getooid met venkelloof. Ook nu nog wordt venkel gebruikt bij darmkolieken en tegen winderigheid en als thee om de borstvoeding te stimuleren. Venkelplanten kunnen heel hoog worden, zelfs tot bijna 2 meter. Venkel heeft ook heel wat toepassingen in de keuken en kan zowel als groente maar ook als soep worden klaar gemaakt. Hier enkele lekkere gezonde recepten

Ingrediënten

- Fruit de gesnipperde ajuin glazig, met wat venkelzaadjes (ongeveer een kleine koffielepel).

- 1 wit van prei - 1 ajuin

- Voeg de overige groenten toe en laat 5 minuten stoven.

- 2 dikke venkelknollen - 1 flinke aardappel - 1, 250 ml. bouillon (groenten of kip) - 4 plakjes gerookte zalm

- Overgiet met de bouillon en kook tot de groentjes gaar zijn. - Mix de soep. - Verdeel de in reepjes gesneden, gerookte zalm over de borden.

- venkelzaadjes Bereiding - Was en snij de groenten in stukken.

- Schep de soep erover en werk af met wat venkelgroen en venkelzaadjes.

Eet smakelijk! Tip: Maak de soep wat feestelijker met wat room, opgeklopt met wat mierikswortel. 44

SANA nr 15

SANA nr 15

45

De groene vingers van Ivo Pauwels De Bataat of zoete aardappel, lijkt in onze streken steeds meer aan populariteit te winnen

Ivo Pauwels, een gerenommeerd natuurkenner, auteur en groen-journalist verzorgt elke maand een aantal schitterende rubrieken in i-Sana.

Plant Van de maand

BATAAT:

N

De zoete aardappel

een, BATAAT is geen schrijffout, want je denkt misschien automatisch aan pataat. Wetenschappelijk heet de zoete aardappel Ipomoea batatas. De tot 20 cm lange en meer dan half zo dikke knollen gelijken inderdaad op een aardappel. In warme landen is het een heel gewone groente en ook bij ons schijnt de bataat van de Azteken langzamerhand door te breken. Een zusje van de blauwe winde Wanneer ze de wetenschappelijke naam Ipomoea lezen, gaat er bij vele tuinliefhebbers een lichtje branden. Ze kennen immers de blauwe winde, Ipomoea coerulea, misschien wel de mooiste eenjarige klimplant die bij ons wil groeien en een hele zomer lang overdadig blijft bloeien met grote

blauwe windebloemen. De bataat is de ondergrondse knol van een niet klimmende Ipomoea. Verschillende kleuren Net zoals dat met de aardappel het geval is, kan de knol van de bataat naargelang het ras verschillende kleuren bezitten en wittig, geel

De tot 20 cm lange en meer dan half zo dikke knollen van de BATAAT gelijken inderdaad op een aardappel

46

SANA nr 15

of purperrood zijn. Vooral de purperrode rassen komen bij ons op de markt. De naam zoete aardappel kreeg de bataat uiteraard omdat hij enigszins zoet smaakt. Goede zwemmers Naast knollen vormt de plant doosvruchten waarin een hoop zaden zitten. De doosvruchten zijn zo licht dat ze op het water drijven. Zelfs een langdurig contact met zeewater schaadt de kiemkracht nauwelijks. Dat verklaart waarom de bataat of oebi, zoals hij ook wel wordt genoemd, zich al vroeg over grote delen van de tropen en de subtropen heeft verspreid.

zusje, de blauwe winde, is wel zo mooi dat het meer dan de moeite loont deze slingerplant in april in een kas of in mei buiten te zaaien. Zaad van Ipomoea coerulea vind je in elk tuincentrum dat zichzelf respecteert. Zaai een tiental zaden in een grote pot met een doorsnee van 20 cm. Geef ze enkele 1,5 m lange bamboestokken als steun. De jonge planten slingeren er zich omheen. Later kun je de hele kluit in een nog grotere pot zetten of buiten op een warme plek. Zet de plant of de pot met de plant tegen een muur die naar het westen gericht is. Elke bloem is slechts één dag open en sluit zich wanneer de zonnestralen haar beroeren.

Zaai het klimmende zusje De bataat laat zich in onze streken niet naar behoren kweken. Het Het zusje van de Bataat, de blauwe winde, is wel zo mooi dat het meer dan de moeite loont deze slingerplant in april in een kas of in mei buiten te zaaien

SANA nr 15

47

Tuinsprokkels Koriander: sterk aromatisch kruid

K

oriander is een van die vele kruidige planten met witte schermbloemen die erg aromatisch zijn. Het is een kruid dat van oudsher zowel Noord-Afrikaanse als Indische gerechten kruidt. Zowel de zoeterige, sterk geparfumeerde zaaddoosjes als de blaadjes worden gebruikt. De peterselie van de Marokkanen Tot voor kort bood de kruidenier meestal uitsluitend de bolronde vruchtjes van de koriander aan. Tegenwoordig vind je het jonge loof dat een beetje op ongekroesde peterselie gelijkt, in busseltjes gebonden in de supermarkt. Omdat de Berbervrouwen het veelvuldig in de keuken gebruiken, kreeg het bij ons al gauw de bijnaam Marokkaanse peterselie. De meningen over de aromatische kwaliteiten van koriander lopen uiteen. In Duitsland spreekt men onder meer van Wanzenkraut, omdat het dezelfde muffe geur zou bezitten als wantsen. Maar wie kent nog de weeë wantsengeur? De oude Grieken alleszins wel. Coriandrum is afgeleid van koris, wandluis.

48

SANA nr 15

In likeuren en chocolade Van het sterk geurende korianderkruid wint men sinds eeuwen een olie die tegenwoordig vooral afnemers vindt bij pasteibakkers en in chocoladefabrieken. Het kruid zelf is zeer geschikt voor soepen en bouillon, voor kruidkoek en alle gerechten die een pittige, iets hete smaak mogen bezitten.

Inlegwerk De zaden zitten vaak nog in hun geheel in het zuur waarin augurken en andere groenten zijn ingelegd. Ze kruiden kruidenazijn lichtjes zoet en brengen hun aroma op die wijze naar slaatjes en andere koude gerechten. De gedroogde fijngestampte zaden heten in de Indonesische keuken ketoembar. Uit Klein-Azië Archeologen troffen korianderzaden in Egyptische graven aan en menen in Koptisch schrift te lezen dat koriander geprezen werd als medicijn bij maag- en darmkwalen. De Romeinen verspreidden dit Arabische kruid. In azijn fijngewreven korianderzaad wordt sinds vele eeuwen in de Arabische wereld in kompressen op pijnlijke zwellingen gelegd. Het ‘eau des carmes’ van onze overgrootmoeders bevatte naast marjolein, kaneel, nootmuskaat en kruidnagel een grote hoeveelheid korianderextract.

Citroengras kikkert je op

E

en heerlijk kruid uit de oosterse keuken dat de laatste tijd ook bij ons opgang maakt en zelfs als plant te koop is, is het citroengras, Cymbopogon citratus. Het wordt vooral in soepen gebruikt. Het geeft er een milde citroensmaak aan en een sterke, zij het verfijnde citroengeur. Citroen en citronella Citroengras is in de tropen wijdverbreid. Het groeit zowel in tropisch Azië als in grote delen van Afrika waar het omwille van de frisse geur van zijn smalle bladeren wordt gekweekt. Aan citroengras is een ander aromatisch gras verwant dat er vaak mee wordt verward. Dat is het citronellagras, Cymbopogon nardus. Botanisch is het dus een zusje van het citroengras. In sommige speciaalzaken is het te koop onder zijn Maleise naam, sereh. Citronellagras is een onmisbaar ingrediënt in custardvla en is niet weg te denken uit de Indonesische keuken. Grote grassen Beide zijn het uit de kluiten gewassen grassen die tot 1,5 m hoog kunnen worden. De aromatische stoffen zitten in alle delen van de planten. De planten

van Ivo Pauwels

groeien alleen goed waar het voortdurend warm is. Het zijn dan ook planten van droge graslanden en de savanne. In de oranjerie Op voorjaarsbeurzen worden citroengras en citronellagras ook als plant aangeboden. Je moet dan wel weten dat dit tropisch gras specifieke eisen stelt. Het kwik mag ook in de winter niet lager komen dan 10°C. In cultuur moeten de planten steeds voldoende vocht ter beschikking hebben. Bloedzuiverend en kalmerend Wanneer je een blaadje van citroengras of van citronellagras onder de neus fijnwrijft, klaart je gezicht uit. Het fijne citroenparfum kikkert je op. De etherische oliën van deze geurige grassen worden in de aromatherapie gebruikt. Ze hebben de naam bloedzuiverend te zijn en het autonome zenuwstelsel te kalmeren. Verkoudheid en sinusitis worden verzacht wanneer je een tiental druppels van de vluchtige olie of een handvol verse snippers in een bakje kokend water gooit en daarna de opstijgende geuren opsnuift. Niet alleen virussen en bacteriën zouden ervoor op de loop gaan, ook luizen hebben een hekel aan de lekkere geur van citroen- en citronellagras. SANA nr 15

49

Sana’s Boekenplank

Nek- en rugklachten ?

Er zelf wat aan doen Philip Van Kolen

E

r is haast geen mens die niet af en toe door rugpijn wordt geplaagd. Sommigen hebben er een leven lang last van en kunnen niet meer normaal functioneren zonder pijnstillers, anderen hebben er af en toe te zwaar aan getild en moeten een remedie zoeken om snel van hun rugklachten af te komen. Philip Van Kolen specialiseerde zich na zijn opleiding kinesitherapie in de materie over nek- en rugklachten. Hij schreef een boek over zijn ervaringen, maar ook met raadgevingen. Het boek gaat uit van ervaringen van mensen die in het dagelijkse leven door hun beroep of door een voorval of trauma, geconfronteerd werden met rugklachten. Zo blijken heel wat mensen meer rugpijn te hebben doordat ze foutieve maatregelen nemen. Soms denken ze ten onrechte dat ze met rugpijn best in bed blijven of platte rust nemen. Tenzij op doktersvoorschrift is langer dan twee dagen in bed blijven compleet af te raden. Best is zijn gewone activiteiten te hernemen en af en toe te rusten met de benen in een hoek van 90 graden. Bewegingen die pijn geven, moeten wel worden vermeden. De meeste rugklachten wor50

SANA nr 15

den veroorzaakt door een slecht bewegingspatroon of verkeerde houdingen. Psychische druk is ook een belasting voor de rug. Een harde matras of niet? Soms wordt verteld dat je best een zachte matras hebt die overeenkomt met je “slaap-DNA”. Feit is dat hoe harder de ondergrond waarop je slaapt, hoe meer je keert en wentelt in je slaap en des te soepeler zal je ’s morgens opstaan. Maar ook te harde of te zachte matrassen zijn niet gunstig. Zelfs een waterbed is niet zo miraculeus tegen rugklachten, wel tegen doorligwonden bij patiënten die langdurig bedlegerig zijn. Rekoefeningen zijn heel

belangrijk voor en na het sporten, maar preventieve versoepelende oefeningen zijn altijd aangewezen. Dit boek staat er vol van en is eigenlijk een doe-boek. Achteraan in het boek vind je een DVD om er zelf actief wat aan te doen.

nieuwe pijn kunnen voorkomen. Philip Van Kolen is zelfstandig kinesitherapeut in Antwerpen en gespecialiseerd in rug- en nekklachten. Het boek is uit de ervaring gegroeid.

Duidelijke foto’s

Nek- en rugklachten Er zelf wat aan doen Philip Van Kolmen Uitgeverij Garant Kostprijs €19,90

Dit boek laat aan de hand van foto’s en raadgevingen en oefeningen zien hoe mensen zelf iets aan hun rugpijn kunnen doen en hoe ze door automatismen te kweken

Jan Van Bercken

Stralend door de menopauze Door Leen Steyaert

D

e meeste vrouwen doorlopen de menopauze zonder ernstige problemen. De menopauze is dan ook geen ziekte, maar een levensfase die elke vrouw rond 45-55 jaar meemaakt. Leen Steyaert schreef er een opmerkelijk boek over, eigenlijk een hand- en doeboek, want er zitten niet alleen raadgevingen voor een gezonder leven, maar ook energieherstellende oefeningen in verwerkt. Zo wordt de menopauze een periode waarin de vrouw de kans krijgt een nieuwe start te maken. SANA nr 15

51

Een natuurlijke, jeugdige uitstraling ‘Stralend door de menopauze’ besteedt ook uitgebreid aandacht aan het veranderende lichaam, huid en schoonheid. Ook hier 52

SANA nr 15

wordt de nadruk gelegd op natuurlijkheid en gezondheid, eerder dan op het nastreven van de ‘eeuwige jeugd’. Leen Steyaert legt op een heel bevattelijke manier uit hoe je dankzij een natuurlijke huidverzorging, goede nachtrust, gezond voedingsplan, natuurlijke oliën en collageen, gezichtsgymnastiek, de juiste ademhalingstechniek, lichaamsbeweging, antioxidanten, essentiële vetzuren en andere goed gekozen voedingssupplementen tot op hoge leeftijd een jeugdige uitstraling kunt behouden.

Jan Van Bercken

Leen Steyaert (°1962) heeft meer dan 20 jaar ervaring in de natuurgeneeskunde en specialiseerde zich als nutritioniste. Ze is gezondheidsbegeleidster en de eerste Vlaamse menopauzeconsulente. ‘Stralend door de menopauze’ van Leen Steyaert is verschenen bij Standaard Uitgeverij en nu verkrijgbaar in de boekhandel. 288 blz., € 19,95.

Advertentie

Leen Steyaert wil komaf maken met het negatieve beeld dat rond de menopauze hangt. Ze ziet in de typische menopauzeverschijnselen een signaal dat je lichaam in een nieuwe levensfase komt en legt uit in welke mate een gezondere levensstijl een positieve invloed op de menopauze kan hebben. Veel vrouwen weten niet dat de menopauze reeds jaren vóór de laatste menstruatie kan beginnen. Hoe eerder je start met een gezonde levensstijl, hoe prettiger je menopauze zal zijn. Vage klachten zoals vermoeidheid, stemmingsschommelingen, prikkelbaarheid, veranderingen in het menstruatiepatroon of libido en meer specifieke klachten zoals opvliegers, nachtelijk zweten, slapeloosheid en droge slijmvliezen zijn eigen aan de periode die de menopauze voorafgaat en erop volgt, maar de mate waarin deze verschijnselen je levenskwaliteit beïnvloeden, heb je zelf heel erg in de hand.

Ook allergisch aan zonneschijn?

De zon: Bron van goed humeur of balen van de jeuk ?

N

iet iedereen is blij met een zomerse zon, want meer dan 10% van onze bevolking reageert er allergisch op. Ze krijgen jeuk en irritatie, vooral mensen met een lichte huidskleur.

De symptomen beginnen vaak vroeg in de lente en verdwijnen pas naar de winter toe of wanneer er geen blootstelling meer is aan de zonnestralen. De belangrijkste oorzaak is de huid die overgevoelig reageert op de UV-stralen. Er is gevaar op verbranding en na verloop van tijd zelfs huidkanker. Planten als brandnetel, St.-Janskruid en wildemanskruid helpen de verschijnselen te bedwingen.

Centrum Bellaret heeft de kennis in huis om de symptomen van zonneallergie beheersbaar te maken.

Centrum Bellaret Wurfelderweg 25 3680 Maaseik tel.: 0032 (0)89 56 85 45 e-mail: [email protected] website: www.bellaret.be

SANA nr 15

53

Advertentie

Stoppen met roken op een natuurlijke manier?

Fumexit stilt de rookhonger!

Hoe werkt Fumexit? Fumexit is een volledig natuurlijk product dat een gunstig effect heeft op de negatieve verschijnselen die bij tabaksontwenning optreden. Zes werkzame planten vormen samen dit unieke product. Ook in dit product vind je alle bijzondere kenmerken van de producten van Fytobell terug. Zo ondersteunen en versterken de planten elkaar in hun werking. Fumexit is hierdoor antioxidatief (terwijl roken precies oxiderend is). Bovendien vermindert het middel de ontwenningsverschijnselen, bederft de smaak van tabak, ondersteunt het zenuwstelsel, en doet de behoefte aan nicotine verminderen. En dan is er natuurlijk ook het psychologisch effect van het steeds bij zich hebben van een mondspray. Er is natuurlijk motivering nodig: je moet wíllen stoppen met roken. Maar Fumexit kan je over de moeilijke momenten heen helpen. Verkrijgbaar in de apotheek met CNK-Bestelcode 2186-716 of vraag ernaar in de betere natuurwinkel

Voel je wel met fytobell! Meer info op: www.fytobell.be E-mail: [email protected]

‘t Kleine Beertje Kl. Beerstraat 29 2018 Antwerpen Tel: 03/236.29.07

Openingstijden: ma-vr: 08u30-18u00 zaterdag en zondag gesloten

De Meidoorn Neerstraat 60 9660 Brakel Tel: 055/ 42.37.71

Openingstijden: di-zo: 09u30-12u15 en 14u00-18u30 maandag gesloten

Moedertje Natuur

Openingstijden:

De Becker-Remyplein 35 ma-za: 09u30-18u30

3010 Kessel-Lo Tel: 016/ 25.09.59

Korspelsesteenweg 86 - 3581 Beverlo Tel.: 011/40.14.07 www.brouwland.com Openingsuren :

Maandag - vrijdag:

Zaterdag:

9u tot 18u

9u tot 17u

Tel:011/37.19.24 Voedingssupplementen zijn geen vervanging voor gevarieerde voeding.

Openingsuren: ma: di: wo: do: vrij: za:

54

SANA nr 15

9.30 9.30 9.30 9.30 9.30

12.30 12.30 12.30 12.30 12.30

13.30 13.30 13.30 13.30 13.30 13.30

18.00 18.00 18.00 18.00 18.00 18.00

- [email protected] - tel +3252 555 550 – Kerkstraat 54-9250 Waasmunster - www.kuurhuiswaasmunster.com -

SANA nr 15

55

Overgevoeligheid o.a. pollen en andere stoffen?

Allobiose helpt!

Voel je we l met fytobell!

Allobiose capsules zijn in twee formaten bij uw apotheek verkrijgbaar, met cnk-bestelcode 2121-218 voor de 50 capsules en 2121-226 voor de 100 capsules. Of vraag ernaar in de betere natuurwinkel.

Meer info? www.fytobell.be

www. 56

SANA nr 15

.be