De kleerkast op een kier. Vrouwelijke kloosterkledij in de 19de en 20ste eeuw Greet De Neef, KADOC-KU Leuven Studiedag Voorbij de kloosterpoort. Kloostererfgoed in Vlaanderen Gent, 24 november 2015
Inleiding
De kleerkast op een kier Inleiding 1. Oorsprong, evolutie en betekenis van de kloosterkledij 2. Inkleding 3. Het habijt in het dagelijks leven 4. Missionarissen 5. Vaticanum II
Inleiding
1. Oorsprong, evolutie en betekenis kloosterkledij Terminologie 1. Habijt 2. Scapulier 3. Kovel 4. Koormantel 5. Koorhemd 6. Rochet 7. Kap 8. Sluier 9. Ondersluier 10. Hoofd/onderkapje 1. Oorsprong, evolutie en betekenis kloosterkledij
1. Oorsprong, evolutie en betekenis kloosterkledij 11.Collaar/guimpe 12.Voorhoofdband 13.Gordel/koord/riem/singel/ceintuur 14.Rozenkrans 15.Borstkruis 16.Schoenen
1. Oorsprong, evolutie en betekenis kloosterkledij
1. Habijt • Geheel van de kleding en bijbehoren • Kloosterkleed
Zusters van Sint-Vincentius a Paulo, Gijzegem
Terminologie
2. Scapulier Schouderkleed
Zusters van Sint-Niklaas, Kortrijk
Terminologie
3. Kovel Wijd kleed of mantel met mouwen en een kap aan de rugzijde
Cisterciënzerinnen, Gent
Terminologie
3. Kovel
Zusters van Sint-Vincentius a Paulo, Dendermonde
Terminologie
Augustinessen van het SintJanshospitaal, Damme
4. Koormantel Ruime mantel zonder mouwen
Augustinessen van Sint-Joris, Menen
Terminologie
5. Koorhemd/superpli Wijd, wit linnen hemd met lange wijde mouwen
T
l
Kanunnikessen van het H. Graf, Bilzen
Terminologie
6. Rochet/roket Geplisseerd koorhemd met minder wijde mouwen
Kanunnikessen van Sint-Trudo, Brugge
Terminologie
7. Kap Stevige hoofdbedekking waarop de sluier met spelden werd vastgezet
Zusters van Onze-Lieve-Vrouw Bijstand, Kortrijk
Terminologie
8. Sluier Aan de achterzijde afhangende hoofdbedekking
Clarissen-Coletienen, Lokeren Terminologie
9. Ondersluier
Dominicanessen Onze-Lieve-Vrouw van de Rozenkrans, Lubbeek
Terminologie
10. Hoofd/Onderkapje Wit katoenen kapje of mutsje
Terminologie
11. Collaar/guimpe Witte doek of strook om de hals bevestigd
Terminologie
12. Voorhoofdband/Bandeau Wit katoenen hoofdband die het voorhoofd bedekt Gedragen boven de guimpe en/of het onderkapje
Terminologie
Varianten
Zusters Apostolinnen van de H. Jozef, Wetteren
Terminologie
Zusters van de H. Vincentius a Paulo, Gijzegem
Filles de la Croix, Luik
Varianten
Zusters van Paridaens, Leuven
Terminologie
Grauwzusters, Tienen
Cisterciënzerinnen, Gent
13. Gordel/koord/riem/singel/ceintuur
Zusters van OLV van Bijstand, Kortrijk
Zusters Franciscanessen van Crombeen, Gent
Terminologie
14. Rozenkrans Snoer met kralen, eindigend op een kruisbeeldje Kan op verschillende wijzen worden gedragen
Maricolen, Deinze
Terminologie
13. Rozenkrans
Zusters van Onze-Lieve-Vrouw van 7 Weeën, Sint-Genesius-Rode
Terminologie
Zusters van de Heilige Gehoorzaamheid, Veurne
15. Borstkruis Kruis aan een ketting die om de hals wordt gedragen
Zusters van Liefde van Jezus en Maria, Gent
Terminologie
16. Schoenen Trippen
Alpargatten
Clarissen, Lokeren
Terminologie
Oorsprong Kloosterkledij: • Ontwikkeld uit de basiskledingstukken van de gewone bevolking • Aangepast aan het klimaat • Visuele afscherming van de vrouwelijkheid Kappen: • Ontwikkeld uit de zonnewerende hoofdsluiers uit Oosterse landen • Zeer uiteenlopende vormen
1. Oorsprong, evolutie en betekenis
Evolutie Sterk beïnvloed door de plaatselijke klederdrachten en originele kledij van de stichteressen
Karmelietessen, Brugge
1. Oorsprong, evolutie en betekenis
Evolutie Door de kloosterkleding werden religieuze vrouwen onderscheiden van de gewone bevolking
Benedictinessen, Brugge
1. Oorsprong, evolutie en betekenis
Evolutie Of ze droegen net de kledij van de weduwen of de werkkledij uit de ontstaansperiode
Zusters van de Stichting Terninck
1. Oorsprong, evolutie en betekenis
Evolutie Nieuwe apostolische congregaties in de 19de eeuw kozen vaak voor de dagelijkse kledij van de toenmalige weduwen of de simpele kledij van de armen
Zusters van het Heilig Hart (van Celst), Westmalle
1. Oorsprong, evolutie en betekenis
Evolutie Inspiratie bij bestaande ordes
Liefdezusters van de Verrezen Zaligmaker, Sint-Niklaas
1. Oorsprong, evolutie en betekenis
Evolutie
Anzegem
Rumbeke
1. Oorsprong, evolutie en betekenis
Zele
Evolutie
Poeke
Emelgem
1. Oorsprong, evolutie en betekenis
Waarschoot
Evolutie
Dendermonde
Deftinge
1. Oorsprong, evolutie en betekenis
Koekelare
Evolutie
Meulebeke
Beveren-Waas
1. Oorsprong, evolutie en betekenis
Zusters van Liefde van Jezus en Maria, Gent
Betekenis • • • • • • •
De kleding is het symbool van de roeping Het habijt van de kloosterlijke staat Het scapulier van het Kruis van Jezus De sluier van de bruidelijke vereniging met Christus De mantel van de afzondering De drie knopen in het koord voor de 3 geloften De rozenkrans is het symbool van de devotie tot de moeder Gods
(Uit José Eijt, Religieuze vrouwen: bruid, moeder, zuster. Geschiedenis van twee eeuwen zustercongregaties, 1820-1940.)
1. Oorsprong, evolutie en betekenis
2. Inkleding • Noviciaat • Tijdelijke geloften • Eeuwige geloften
Noviciaat
Zusters van Barmhartigheid, Ronse
2. Inkleding
Noviciaat
2. Inkleding
Clarissen-Coletienen, Lokeren
2. Inkleding
Noviciaat
2. Inkleding
Noviciaat
2. Inkleding
Noviciaat
2. Inkleding
Noviciaat
2. Inkleding
Noviciaat
Dochters van Maria, Willebroek
2. Inkleding
Zusters van Barmhartigheid, Ronse Zusters van Barmhartigheid, Ronse
Ursulinen, Onze-Lieve-Vrouw-Waver
2. Inkleding
Dominicanessen van Bethanië, Lint
2. Inkleding
Ursulinen, Onze-Lieve-Vrouw Waver
2. Inkleding
3. Het habijt in het dagelijks leven • • • • •
Postulanten Novicen Koor- en werkzusters Klasse-onderscheid Onderhoud van het habijt
Postulanten
Ursulinen Onze-Lieve-VrouwWaver
3. Het habijt in het dagelijks leven
Postulanten
Religieuses de la Sainte-Union du Sacré Cœur Douai
3. Het habijt in het dagelijks leven
Postulanten
Kanunnikessen-Missionarissen van Sint-Augustinus, Roeselare
3. Het habijt in het dagelijks leven
Novicen
Clarissen, Lokeren
3. Het habijt in het dagelijks leven
Koor- en werk/lekenzusters
Kanunnikessen van Sint-Augustinus van de Congregatie van Sint-Victor (Roesbrugge Dames)
3. Het habijt in het dagelijks leven
Koor- en werkzuster
Cistercienzerinnen, Chimay
3. Het habijt in het dagelijks leven
Klasse-verschil
Gasthuiszusters
3. Het habijt in het dagelijks leven
Augustinessen van het Belle Gasthuis, Ieper
Klasse-verschil
Dames Bernardinnen, Oudenaarde
3. Het habijt in het dagelijks leven
Kanunnikessen H. Graf, Bilzen
Onderhoud van het habijt
Clarissen-Coletienen, Turnhout
3. Het habijt in het dagelijks leven
Onderhoud van het habijt
Passionistinnen, Tielt
3. Het habijt in het dagelijks leven
Clarissen-Coletienen, Turnhout
Onderhoud van het habijt
Clarissen-Coletienen, Lokeren
3. Het habijt in het dagelijks leven
Onderhoud van het habijt
Gasthuiszusters
3. Het habijt in het dagelijks leven
4. Missionarissen Zusters trokken naar alle uithoeken van de wereld om zich in te zetten voor onderwijs, gezondheidszorg en sociale diensten.
Westerse kledij niet aangepast aan klimaat in de missies.
Sœurs de la Providence, Gosselies
4. Missionarissen
Missie-habijt
Zusters van Liefde van Jezus en Maria, Gent
4. Missionarissen
Missie-habijt
Kanunnikessen-Missionarissen van Sint-Augustinus, Heverlee
4. Missionarissen
Missie-habijt
Apostolinnen, Antwerpen
4. Missionarissen
Ursulinen, Onze-Lieve-Vrouw-Waver
5. Vaticanum II
Zusters van Liefde van Sint-Vincentius a Paulo
Eerste kleine veranderingen
Zusters van de H. Vincentius a Paulo, Deftinge
5. Vaticanum II
Eerste kleine veranderingen
Franciscanessen van Crombeen, Gent
5. Vaticanum II
Aanpassingen na Vaticanum II
5. Vaticanum II
Aanpassingen na Vaticanum II
5. Vaticanum II
Aanpassingen na Vaticanum II
Zwartzusters-Augustinessen, Brussel
5. Vaticanum II
Aanpassingen na Vaticanum II
Zwartzusters-Augustinessen, Asse
5. Vaticanum II
Aanpassingen na Vaticanum II
Filles de la Croix, Luik
5. Vaticanum II
Aanpassingen na Vaticanum II
Apostolinnen van de H. Jozef, Wetteren
5. Vaticanum II
