De kansen van goederenvervoer over water in de provincie Noord-Holland

De kansen van goederenvervoer over water in de provincie Noord-Holland

Kees Verweij TNO, Business Unit Mobiliteit & Logistiek, Delft Congres “Wegen om te Bevaren”, Haarlem, 7 december 2006

TNO Mobiliteit en Logistiek

Kees Verweij 05/12/2006

Onderwerpen presentatie

1 2-3 4-5 6-7 8-13 14 15-16

Doel van de inventarisatie Vraag en aanbod binnenvaartvervoer Noord-Holland Huidige situatie en groeipotentie binnenvaart container overslag Huidige situatie en groeipotentie binnenvaart huisvuil Overzicht binnenvaartinitiatieven: van AMSbarge tot pontvervoer Case: Praktijkervaringen bij realisatie initiatief Conclusies en aanbevelingen voor groei binnenvaart in Noord-Holland



1. Binnenvaart in Noord-Holland: een wenkende toekomst? Toename files op wegennet in/rond Noord-Holland Files leiden tot toenemende economische schade bij het bedrijfsleven Betrouwbaarheid van distributie van, naar en in de Noordvleugel in het geding

13 19 15 5 1

18

3

2

20 6

12 11

14

4 16

17

8

9 7

Binnenvaart alternatief voor betrouwbare distributie tegen aantrekkelijke prijs Daling volume binnenvaart Noord-Holland 02-05 Binnenvaart: 67,5 65,1 miljoen ton: - 3% Daling binnenvaart ondanks toename files

10

Snelwegtrajecten A2 Holendrecht - Oudenrijn A4 Burgerveen - Leiden A1 Diemen - Eemnes

Economische schade in miljoenen 2004 2005 2006 € 33 € 40 € 54 € 23 € 24 € 36 € 25 € 33 € 34

Doel inventarisatie 1. Inventarisatie huidig gebruik binnenvaart 2. Aangeven praktische kansen om gebruik te verbeteren 3. Aanbevelingen voor beleid overheden op Noordvleugel

Top-20 files met economische schade in Nederland Bron: EVO/TLN, aug 2006


Opdrachtgever: Bestuursplatform Masterplan Noordzeekanaalgebied Kees Verweij 05/12/2006

2. Gebruik binnenvaart Noord-Holland: volume en kansen Lichte daling volume via binnenvaart 2002-05

Volume daling vooral door daling in droge bulk Daling vooral in zand- en grindvervoer met enkele miljoenen tonnen (gehele provincie) Ook forse daling in overslag voeding producten in bulk (oa. industrie Zaan) Sterke groei in natte bulk, vooral aardolie in Amsterdam, Den Helder, Zaanstad Containervervoer via binnenvaart is sterk groeiende van 70.000 TEU (03) 170.000 TEU (06)

Amsterdam kent veruit meeste overslag:

Bron: TNO, aug 2006 TNO Mobiliteit en Logistiek

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Binnenvaart (in miljoen ton) Amsterdam Velsen Zaanstad Helder, Den Lelystad Haarlem Texel Haarlemmermeer Almere Edam-Volendam

2005 41,24 11,59 2,73 1,87 1,58 1,13 1,07 0,94 0,66 0,65

2002 40,23 11,92 3,39 2,15 1,64 0,73 1,27 0,47 0,82 0

Bron data: CBS 2006 Kees Verweij 05/12/2006

3. Bedrijven Noord-Holland: nog potentie voor binnenvaart Bedrijf 1. DHL Exel Supply Chain, Schiphol 2. Duyvis Production Zaandam 3. Pipelife NL, Enkhuizen 4. Simon Loos, Wognum 5. Sigma Coatings Uithoorn 6. Corus Staal, Velsen 7. SCA Packaging, Zaandam 8. Nestlé Purina Petcare, Ijmuiden 9. Bart Smit, Volendam 10. C.J. Hendriks, Amsterdam 11. Albert Heijn DC, Zaandam 12. W. van Rijn Electro, A’dam

Huidig gebruik binnenvaart Nauwelijks, wellicht voor invoer Nee, wel potentie Nee, wel potentie Ja, gebruik CT Zaandam waar mogelijk Nee, wellicht voor emballage Ja, vooral voor afvoer staalproducten Nee, wellicht potentie invoer Ja, gebruik CT Beverwijk voor uitgaande stroom Rotterdam Ja, gebruik CT Zaandam voor ingaande stromen Nauwelijks tot niet Nee Nee, wel potentie in aanvoer

Potentie (verder) gebruik binnenvaart Grotendeels onmogelijk door eisen aan lading, mogelijk alleen voor inkomende/uitgaande containers EU In principe open voor containervervoer per binnenvaart, nog nooit onderzocht In principe open voor gebruik binnenvaart Waar mogelijk al gebruik van container terminal Zaandam, rest vervoer lastig voor binnenvaart Bedrijf ziet zelf weinig mogelijkheden, alleen voor emballage. Locaties staan echter aan water Corus probeert sinds 7 jaar actief binnenvaart in te zetten, groot volume Bedrijf ziet weinig kansen, alleen inkomend transport containers uit havens kan wellicht via binnenvaart Gebruik binnenvaart van Beverwijk naar Rotterdam, mogelijk gebruik binnenvaart richting Duitsland Gebruik uitgaande stromen geen optie Nauwelijks gebruik binnenvaart, bedrijf doet vooral pendelen van containers Geen interesse vanwege korte levertijden, AH was betrokken bij Distrivaart maar is afgehaakt. Nog geen gebruik, maar wel interesse in aanvoer witgoed per binnenvaart vanuit Zuid-Duitsland Bron: EVO 2005

Conclusies: Bij steekproef bedrijven in Noord-Holland blijkt dat potentie lang niet altijd wordt ingevuld Aan/afvoer per container lijkt aantrekkelijk voor bedrijven focus onderzoek TNO Mobiliteit en Logistiek


4. Overzicht containerstromen binnenvaart Nederland Containervervoer binnenvaart Nederland

Bron: AVV 2005


Per jaar ca. 3,2 miljoen TEU in Nederland via binnenvaart In totaal 0,75 miljoen TEU worden geladen én gelost in Nederland Overslag containers in Noord-Holland geconcentreerd aan Noordzeekanaal: Amsterdam, Zaanstad, Beverwijk Alkmaar: containeroverslag betreft huisvuilcontainers Sterke stijging overslag containers in NoordHolland in laatste drie jaar: +140% Meeste overgeslagen containers komen van/ gaan naar Rotterdam, Antwerpen of het Duitse achterland

Conclusie: Noord-Holland maakt inhaalslag met overslag containers in laatste jaren Vraag is of er op langere termijn voldoende overslag- en terminalcapaciteit is? Kees Verweij 05/12/2006

5. Belangrijkste terminals voor containeroverslag in Noord-Holland

Potentie: 5-10.000 TEU

Nu: 20.000 TEU Nu: 70.000 TEU Potentie jr. 1: 10.000 TEU Nu: 80.000 TEU

Potentie jr. 1: 10-15.000 TEU

Bron: TNO, aug 2006


Almere/Lelystad: Potentie ieder 5-10.000 TEU

Huidige en mogelijke containerterminals 1. Ceres Terminal en United Stevedores Amsterdam - ca. 40% overslag gaat via de binnenvaart (80.000 TEU) 2. Container Terminal Vrede, Zaandam - overslag 2006: 70.000 TEU, operationeel 1996 3. Container Terminal Beverwijk - overslag 2006: ca. 15-20.000 TEU, operationeel 2004 4. HVC Alkmaar - overslag maritieme containers: 0 TEU, alleen huisvuil 5. Potentiële binnenvaart terminal Schiphol LP - overslagprognoses ca. 15.000 TEU eerste jaar 6. IJmondhaven IJmuiden - kans voor vis/shortsea, prognose 10.000 TEU eerste jaar Kees Verweij 05/12/2006

6. Overzicht Huisvuilstromen per binnenvaart Huisvuilstromen in Noord-Holland

Lelystad tot juni 05 Harderwijk vanaf jan 06 Verzorgingsgebied Huisvuilcentrale Alkmaar


Huisvuilcentrale Alkmaar Afval vanuit Flevoland wordt verzameld in Harderwijk en per binnenvaart naar Alkmaar vervoerd (sinds 2001) Totale afvalverwerking HVC: 470.000 ton per jaar, 30% vervoer over water (10.000 TEU per jaar) Intentieverklaring aanleg container terminal Lelystad i.c.m. industrieterrein aan Flevokust (realisatie 2010 – 2012) Afvalenergiebedrijf Amsterdam Totale afvalverwerking: 900.000 ton Uitbreiding naar 1.400.000 ton (2007) 60% afval uit regio groot Amsterdam Tot op heden ingezet op wegtransport vanwege compact verzorgingsgebied Proef inzet AMSbarge oktober 2006 traject Amsterdam – Nieuwegein geslaagd, start tweede proef in 2007


7. Toekomstmogelijkheden huisvuil per binnenvaart

Potentiële huisvuilstromen per binnenvaart Huisvuilcentrale Alkmaar • Afval vanuit Noord-Holland per binnenvaart: 70% van 470.000 ton nu nog over de weg Afvalenergiebedrijf Amsterdam • Vergroting capaciteit door ingebruikname HR centrale mag niet leiden tot meer wegkilometers • Inzet railvervoer en binnenvaart wordt bekeken met name op de langere afstanden. • Efficiënter transport gestimuleerd door gebruik perscontainers en walking floors

Kansen voor uitbreiding omdat gemeenten ook opdrachtgevers zijn voor huisvuilvervoer



8. Overzicht initiatieven voor stimuleren binnenvaart Noord-Holland Categorieën 1 Vaarwegen

2 Logistieke concepten 3 Overslagpunten

4 Goederenstromen

5 Quick wins

Mogelijke initiatieven Vaart in de Zaan Ringvaart bevaarbaarheid Draaikom Alkmaar AMSbarge Distrivaart Zaanstad Schiphol container terminal Pick up & delivery AMSbarge HVC Alkmaar maritieme containers Huisvuil containers Natte bulk / Den Helder Bloembollen Pont Buitenhuizen Blauwe Golf bruggen

Doel initiatief - verbeteren vaarweg - verbeteren vaarweg - bekorten vaartijd - uitbouw initiatief - start initiatief - opzetten overslagpunt - herinrichten loswallen - gebruik bestaand overslagpunt - intensiever gebruik binnenvaart - intensiever gebruik binnenvaart - start gebruik binnenvaart - uitbouw initiatief - stroomlijnen bestaande situatie

Conclusies: Noord-Holland: provincie waar veel initiatieven aanwezig zijn Initiatieven met verschillende invalshoek: van infrastructuur tot markt Voorbeeldinitiatief uit elk van 5 categorieën wordt toegelicht



9. Initiatief (1) Vaarwegen: Vaart in de Zaan Verbeteren vaarweg om bereikbaarheid bedrijven te verbeteren • • •

Zaan: Door dichtslibben steeds minder bevaarbaar Verbetering vaarweg: vervoerskosten 10-20% lager en betere belading schepen Daarnaast: verbetering vaardiepte bij kade verschillende bedrijven

• •

Nu: uitwijk bedrijven naar containerterminals, voor/natransport over weg Verbetering vaarweg Zaan: ca. 40.000 vrachtwagenritten per jaar minder

•

Financiering: totale kosten € 111 miljoen, gevraagde bijdrage Rijk € 40 miljoen Project gedeeltelijk al uitgevoerd (o.a. baggeren, vernieuwing bruggen)

•

Bron: TNO 2005


Benodigde investeringen Vaart in de Zaan

Status 2004

• Uitbreiding bediening sluis en bruggen

• Reeds uitgevoerd

• Uitbaggeren Zaan CEMT Klasse 5

• Ergste knelpunten zijn aangepakt

• Vernieuwen aantal bruggen

• Vernieuwing Bernard- en Julianabrug momenteel gaande (Bernardbrug 15 dec. in gebruik). Financiering Zaanbrug nog vraagteken.

• Verbreding en verdieping Wilhelminasluis

• Moet nog gebeuren, bijdrage rijksoverheid noodzakelijk Kees Verweij 05/12/2006

10. Initiatief (2) innovatieve concepten: AMSbarge AMSbarge: zelfladend en –lossend containerschip Concept 1. innovatief binnenvaartschip met eigen kraan (130 TEU) 2. logistiek door-to-door concept 3. passende infrastructuur in vorm van afzet/ophaal plaatsen langs vaarwater: pick up & delivery points 4. het projectteam AMSbarge, waaronder het AMSbarge boekingskantoor. Pilot gestart januari 2006 Tot zomer 2006 vooral ingezet als lijndienst tussen Amsterdam en Rotterdam/Antwerpen Sep. 2006/begin 2007: test AMSbarge in pick up & delivery concept volgens dienstregeling Eerste resultaten AMSbarge veelbelovend Toekomst Uitdaging aanwezigheid pick up & delivery points zodat betrouwbare dienst geboden kan worden Mogelijke ondersteuning provincies Noord-Holland en Flevoland in opzetten benodigde infrastructuur TNO Mobiliteit en Logistiek


11. Initiatief (3) overslagpunten: Schiphol Container Terminal Schiphol: Potenties voor containerterminal binnenvaart • • •

Schiphol Rijk

Schiphol Logistics Park (gepland)

Veel verladers/EDC’s Schiphol: goederen uit zeehavens Potentie verladers/EDC’s regio Schiphol > 100.000 TEU Daarnaast op termijn potentie gebruik binnenvaart voor snijbloementransport

Schiphol Container Services wil starten met bouw terminal bij Schiphol LP Schiphol-Oost Schiphol-terminal

Veiling Aalsmeer

• • •

Samenwerkingsverband 16 logistieke dienstverleners en Dura Vermeer Capaciteit 45.000 TEU Investering ca. € 6 miljoen in terminal

Echter: realisatie terminal niet eenvoudig te realiseren



12. Initiatief (4) goederenstromen: Huisvuil Onbenutte potentie huisvuilstromen binnenvaart 1. Binnen provincie Noord-Holland Binnen de provincie nog 330.000 ton afval over weg deel is potentie voor binnenvaart Vervoer afvalstromen over de weg vaak nog een goedkoper alternatief op korte afstanden Optie: huisvuil van IJmond, Haarlem en Zaanstad via binnenvaart aan te voeren

HVC Alkmaar Potentie: meerderheid afval Noord-Holland nu nog over de weg

AEB Amsterdam

Potentie: meerderheid regio Groot A’dam nu nog over weg TNO Mobiliteit en Logistiek

Potentie: 150.000 ton bestaand + 300.000 ton uitbreiding 2007 (van buiten A’dam)

2. Van buiten provincie naar Noord-Holland Ca. 3/8ste afval AEB komt nu van buiten gebied Groot Amsterdam (na uitbreiding > 50%) AEB: Potentieel voor binnenvaart 150.000 ton per jaar uit huidige afvalstromen, 300.000 ton uit toekomstige afvalstromen

Kans: Gemeenten kunnen als opdrachtgever van afvaltransporten kiezen voor binnenvaart om ook maatschappelijke baten te kunnen realiseren


13. Initiatief (5) Quick win: Tweede Pont Buitenhuizen Stimuleren inzet tweede Pont Buitenhuizen voor vrachtvervoer •

•

•

•

•


Huidige pont is geschikt voor vrachtvervoer, maar frequentie 3 x per uur te weinig voor betrouwbare verbinding. Inzet tweede veer nodig voor verbinding iedere 10 minuten, anders rijden vrachtwagens vaker om Project geen binnenvaartproject, maar kan bijdragen aan doelstelling verminderen transportkm’s Potentiële besparing: 15.000 vrachtwagens per jaar x 15 km = 225.000 voertuigkm per jaar Vraag is of tweede pont in toekomst kostendekkend te exploiteren is


14. Praktijkervaringen initiatiefnemers Schiphol Container Services

kantoren

Ervaringen met overheden: 1. Beperkte visie op aan/afvoer containers rond Schiphol (alleen op lange termijn Werkstad A4) 2. Verschillende instanties, verschillende regelgeving investering veel hoger 3. Doorlooptijden processen zijn lang 4. Lastig om gebruik te maken van bestaande binnenvaartregelingen Noord-Holland Gevolg: Realisatie terminal duurt veel langer dan gepland

Enkele conclusies: • • •

Behoefte aan helder binnenvaart beleid provincie Noord-Holland (nu nog versnipperd) Bij bevordering binnenvaart: afstemming van wet- en regelgeving instanties Behoefte aan ‘projectmanager’ vanuit overheid



15. Conclusies mogelijkheden binnenvaart Noordvleugel Zeven conclusies TNO 1. Veranderende markt binnenvaart in Noordvleugel zorgt voor dynamiek in sector 2. Enkele knelpunten op vaarwegen, vooral in diepgang kleine vaarwegen 3. Huidige overslagmogelijkheden omvangrijk, maar niet gericht op groeisegment containervervoer 4. Latente vraag naar binnenvaart bij bedrijven in de Noordvleugel, maar lastig te ontginnen 5. Specifieke kansen groei binnenvaart bij bestaande (Alkmaar, Beverwijk, Zaanstad, Amsterdam) en nieuwe (Schiphol) containerterminals 6. Kansen voor innovatieve concepten: vooral AMSbarge 7. Kansen voor uitbreiding vervoer huisvuil over water



16. Aanbevelingen voor regionale overheid in bevordering binnenvaart

Mogelijke rollen overheid 1 Onderhouden infrastructuur (Vaarwegen, havens) 2 Opdrachtgever binnenvaartvervoer 3 Afstemming wet/regelgeving (loket) 4 Stimuleren van projecten via programma's 5 Financiele deelname middels PPS

Functie overheid Ja Ja, beperkt deel stromen (vooral huisvuil) Ja Ja, bij wens actief beleid Ja, bij wens actief beleid

Wat speelt er? Afstemming landelijke/regionale/nationale overheden Financiering tov. Andere vormen mobiliteit Economische criteria vs. duurzaamheid Samenwerking partijen Conflicterende regelgeving Andere wensen tav. gebruik ruimte Bereiken van ondernemers Afstemming met andere initiatieven Inperken financiele risico's Inhoud afspraken met bedrijfsleven

Aanbevelingen TNO: • •

Meer pro-actieve opstelling regionale overheid in binnenvaart om opgaande trend volume in te zetten Huidige praktische kansen: onder meer ondersteuning containerterminal Schiphol en AMSbarge

• •

Inhoud ondersteuning afhankelijk van positie die regionale overheid wil innemen Bij pro-actief beleid: in ieder geval rollen 1 t/m 4 en voor snellere realisatie ook rol 5

Invulling beleid binnenvaart: inpassen in multimodaal beleid provincie ook stimuleren spoor en shortsea om betrouwbaarheid van distributie in Noord-Holland te garanderen



Meer informatie?

Sandra Krupe en Kees Verweij Adviseurs logistiek en transport TNO, Business Unit Mobiliteit & Logistiek Delft [email protected] + 31 15 269 65 52


[email protected] + 31 15 269 68 76


De kansen van goederenvervoer over water in de provincie Noord-Holland

Recommend Documents