Verslag Internationale Grünberger Gartentherapietage (IGGT) Drs. Yvon Schuler /M.Sc– (jongeren) coach, integratief kindertherapeut, pedagoog, tuintherapeut en opvoedondersteuner. www.orgyd-kindergoen.nl Deze dagen worden jaarlijks georganiseerd door organisaties uit drie Duitstalige landen (Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland). Dus het is nog niet echt internationaal, maar wel groeiend naar meer internationale samenwerking. Dit jaar was ik er namens de Beroepsvereniging Groene Zorg (BVGZ) voor het eerst bij. Grünberg ligt net boven Frankfurt en 60 km van Kassel af. Een mooi gebied om over de inzet van natuur in therapeutische settings te spreken. In dit stuk doe ik verslag van de drie conferentiedagen. Wat ik merkte was dat deze dagen een veel bredere insteek krijgen dan tuintherapie (of Horticultural Therapy / Hortitherapy). In één van de bijdragen werd ook aangegeven dat natuurtherapie eigenlijk een betere benaming zou zijn. Ik beschrijf de bijeenkomsten en geef ook extra info of mogelijkheden verder te zoeken naar informatie. Ook werd een aantal vragen gesteld aan de deelnemers. Die geef ik via de BVGZ website en Linked-In pagina Groene Zorg graag aan jullie verder. 26 september 2014 Eerste dag IGGT in Grünberg De inleiding ging vooral over de doelen van de IGGT. Eigenlijk ook vragen waarin wij bij de BVGZ mee bezig zijn (geweest). 1. Registratie en kwaliteitsbepaling: Wat is een tuintherapeut eigenlijk? Hoe moet een tuintherapeut opgeleid en bijgeschoold worden? Wat maakt een tuinproject tot een goed project en hoe definiëren we tuintherapie en de gebruikte methoden? 2. Representatie en lobby: er is een nieuw tijdschrift Green Care, er worden artikelen op de website gezet en de leden doen mee aan lokale en regionale bijeenkomsten. 3. Bijeenkomsten organiseren. Van belang wordt geacht om de IGGT ook breder uit te laten groeien naar andere vaktherapieën zoals ergotherapie, creatieve therapie en bewegingstherapie erbij te laten aansluiten. Daarna werd er een lezing gehouden door Johanna Schacht (Heilpädagogin) en lid van de ISPPM, waarin onderzoek naar prenatale psychologie wordt gedaan. Zij combineert kunsttherapie met haar studie naar prenatale trauma's. Die koppelt zij aan de inrichting van therapietuinen. Wat moet er in therapietuinen in ieder geval aanwezig zijn om deze trauma's aan te pakken: _ helende boom (placenta) _ waterbron (vruchtwater)
_ kruis of mandelavorm ( staat voor het innerlijk weten zoals Jung dat omschreef) _ grot of hut (baarmoeder) _ symbolen ( geboortekanaal) Ook vormen voor de geboorte zelf liet zij op foto's zien. Zij gaf ook aan dat we trauma' (pre) nataal oplopen door: onvolgroeidheid, tweeling verlies, slechte voeding, stress en angst bij de moeder o.a. door mishandeling. Ik vond zelf in Grünberg twee voorbeelden van de genoemde symboliek.
Ik vond het moeilijk om aansluiting te vinden bij haar insteek, maar raakte er wel door geïntrigeerd. Zij ziet ook veel terug van de archetypen in sprookjes, rituelen, sociale symbolen en groepsuitingen. Zij pleit ook voor de terugkeer van overgangsrituelen voor jongeren, zodat ze op een positieve manier hun volwassenheid kunnen vieren. In het tuintherapeutische werk wil zij vooral: • tuinbezichtigingen en excursies waarbij de client ook foto's maakt van wat aanspreekt. Hiervan een schilderij maken kan een helend effect hebben, • imaginatie en tranche op een denkbeeldige tuin loslaten, • elementen maken in de tuin, • tuin aanleggen en onderhouden, • regressie riten ( met trommels) toepassen. Zij vroeg zich af of duiding van wat er gebeurt nodig is of dat de handeling op zich al helend genoeg is? Mooie vraag om mee af te sluiten. Ze gaf nog de volgende sites: www.mattes.de ( waar je veel artikelen kunt downloaden) www.gartenkunsttherapie.de www.isppm.de
27 september 2014 IGTT in Grünberg 1. Sabine Archner gaf mooie voorbeelden hoe je op een klein gebied (balkon) kunt werken met ouderen. Ze vertelde over een vrouw ineen verzorgingshuis die door haar begroeide balkon mee zin in de dag had en ook meer aanspraak kreeg. De tuintherapeute kwam een aantal uren per maand om mee te helpen. Allerlei onderdelen werden toegevoegd zoals vogelhuisje, insectenhotel. Ook probeerde de vrouw steeds nieuwe
dingen uit in containers zoals fruitboompjes, groenten en een vijvertje. Ze heeft ook een deel van de gemeenschappelijke tuin voor haar balkon ingepikt. Verwonderlijk was dat het voorbeeld geen navolging bij anderen kreeg. Jammer. Wel een goede vraag ook voor de BVGZ. Hoe krijgen we onze Groene Zorg breder in de markt gezet? 2. Dorothea Sickelmann vertelde over de verspreiding van de “Gartentherapeutische Ideën” d.m.v. de Diffusion Theory. Het ging vooral over het proces van innovatie en communicatie om tuintherapie als innovatie aan de man te brengen. Zij gaf aan dat een procesinnovatie bestaat als de mensen dit als innovatie zien, ook als is het een eeuwenoud idee is, zoals natuur is gezond voor je. 3. De lezing van Nora Huxmann van de Universität von Kassel was interessant, omdat zij aangaf dat de ruimte als tuin aan bepaalde voorwaarden moet voldoen om als therapietuin gebruikt te kunnen worden. Zij is op zoek naar voorbeelden van geplande therapietuinen. Hierbij blijft altijd het dilemma tussen functionaliteit en kwaliteit/vorm en ontwerp bestaan. De bedoeling is dat de tuin werkt voor de doelgroep waarvoor het bestemd is. Workshops die gekozen konden worden waren gericht op: - natuurinstallaties iets bouwen van natuurmateriaal - planten bekijken om de levensritmen te beschouwen bij jezelf -
fruitbomen gebuiken in de therapie, plantomobil het gebruik van planttafels binnen en buiten (Baum und Traum in Ettenheim) De workshop natuurinstallaties gaf veel energie en liet zien wat creatief werken met natuurlijk materiaal allemaal kan opleveren. Zij gaven voorbeelden van het rehabiliteringsprogramma in de Mittelrhein-Klinik in Bad Salzig. Erich Floch vertelde dat ze mensen met natuurlijke materialen allerlei installaties bouwen naar eigen inzicht, maar geven ook de ruimte om bijvoorbeeld stenen banken te maken of houten tafels. Net wat de cliënt wil. Verder hebben ze aandacht voor kunstinstallaties. We hebben het zelf uitgeprobeerd.
4. Hilario Petzold heeft gewerkt aan de VU en ontwikkelde daar een speciaal programma om via een buitenwandel en trainingstraject mensen met depressie snel te kunnen helpen. Hij pleit voor een nieuwe natuurtherapie waar wandelen , buiten bewegen en buiten ervaren meer ruimte krijgt. Tijdens de vragen gaf hij nog een mooi beeld van het effect van vragen naar of iemand een vraag heeft. Hij gaf aan dat dan de verkeerde neuronen worden aangesproken. Hij vindt vragen naar: wat heeft u het meest aangesproken? Wat vond u niet passend of wat kunt u verbinden met andere thema’s veel interessanter en zet mensen beter aan het koppelen van kennis. Moeten we aan denken! Informatie extra: Er worden twee databanken opgezet een voor therapieplanten en een voor voorbeelden van mooie therapietuinen. Hiervoor wordt medewerking van de leden gevraagd. Pinterest heeft een mooie site voor horticulturaltherapy met voorbeelden wat je allemaal kunt doen in de tuin. 28 september 2014 IGTT in Grünberg 1. Gisela Posch werkt met kinderen in sociale projecten. Hierin stelt ze het opzetten en werken in de tuin met kinderen voorop. Een gedeelde tuin werkt voor de wijk goed en in de tuin werkt ze dan ook apart met kinderen met een hulpvraag, zoals omgaan met ADHD. Zij is voor het opzetten van therapietuinen in de openbare ruimte. Vooral als het gaat om projecten voor jongeren die met hun beperking arbeidsvoorbereiding moeten krijgen. Zij benoemde ook het belang van spiegelneuronen bij het werken met planten en dieren. Planten en dieren als levensbegeleiders werkt zij met kinderen en jongeren in de praktijk uit. Zij werkt als Sozialpädagogin en Gartenmeisterin in een mooi project in
Minden. Zij vertelde dat ze het jammer vindt dat ook in Deutsland het beroep als gartentherapeut niet voldoende erkend wordt. 2. Judith Mischke gaf voorbeelden uit haar praktijk als coach (eigen praktijk Aufblühen). Zij heeft een eigen tuin waar zij met mensen werkt die even vast zitten in hun leven. Als iemand niet verder komt, laat zij ze omspitten en een nieuw stukje tuin aanleggen. Intussen wordt gepraat over de mogelijkheden, de dilemma’s en de wijze waarop zij zelf iets aan hun probleem kunnen doen. Herkennen en erkennen van de problemen zijn een grote eerste stap. De tuin is dan een afbeelding van het leven en mensen kunnen daar hun eigen thema’s bewerken. Dat ze in een tuin werkt, helpt om mensen uit hun eigen context te trekken en een ander perspectief te bieden. Ook de lichamelijke handeling zet andere denkprocessen op gang. 3. Maria Barth sloot met haar verhaal over haar werk met kinderen in tuin (Kompaxx Jugendhilfe) in Berlijn de conferentie af. Zij is Diplompädagogin en werkt met groepen en individuele kinderen in tuinen die ze opzet. Van de Erlebnis Garten Mittelstrasse liet ze beelden zien. Zij gaf aan dat het samen plannen van een tuin en daarin werken heel belangrijk is, maar zij gaf ook vooral kunstzinnige technieken aan die helpen om kinderen zichzelf te laten uiten. Een aantal hiervan is: • met planten kleurdrukken maken of verf uit planten maken; • samen eten verzamelen en een maaltijd maken; • armbanden van fruit en groente maken; • kruiden kweken en verwerken in tinctuur; • muziekinstrumenten maken van groente en fruit; • zeep maken; • landart samen met de kinderen maken; Verder gaf ze aan dat gezamenlijke feesten vieren in de tuin en tuinactiviteiten als compost maken veel in gang kan zetten. Daarmee werd de driedaagse afgesloten. Er was nog wat extra informatie, namelijk: • Er is een nieuw blad “Green Gare” Die Fachzetschrift für naturgestützte Interaktion uitgeven door www.agrarumweltpaedagogik.ac.at • Verbreding wordt komende jaren ingezet. Dus werd zeker de participatie van Nederland erg gewaardeerd. Tot zover mijn verslag. Yvon Schuler
