28.09.2015
dienst Communicatie
zeno.
René Stockman
het monster van de macht
GENERAAL-OVERSTE VAN DE BROEDERS VAN LIEFDE
© TOM VERBRUGGEN / THOMAS SWEERTVAEGHER/ JORIS CASAER
‘De Heilige Geest kan uitstekend lobbyen’
het monster van de macht Wat is dat, macht? Met die vraag trekt De Morgen naar mensen die het kunnen weten. Zij vertellen in de weekendkrant hoe ze macht kregen en hoe de macht hen soms ontsnapt, hoe ze went en verslaaft. Vandaag: aflevering 2
René Stockman Generaal-overste van de Broeders van Liefde
BIO
u 61 jaar, geboren in Assenede u Generaaloverste en dus internationaal hoofd van de congregatie Broeders van Liefde, actief in onderwijs en psychiatrische zorg in 27 landen. u Werkte van 1976 tot 1987 als verpleger en directeur in psychiatrische instituut Dr. Guislain in Gent. u Vanaf 1988 overste van alle zorginstellingen van de Broeders van Liefde in België u Vanaf 1994 overste voor België, Roemenië en Oekraïne, vanaf 2000 wereldwijd generaal-overste. u Woont in Rome
© THOMAS SWEERTVAEGHER
‘De Heilige Geest is een uitstekend lobbyist’ 8
zeno.
###
zaterdag 26/09/2015 9
“Dat is allemaal menselijk. Wat telt, is dat de stemgerechtigde kardinalen met een groot gevoel van verantwoordelijkheid in conclaaf gaan. Ze dragen de rode kleur van het martelaarschap. Ze moeten als het ware bereid zijn hun bloed te geven voor God en zijn Kerk. Natuurlijk spelen er op zo’n moment ook lagere gevoelens en persoonlijke ambities, maar dat is niet de boventoon.” Hoe valt zo’n beslissing dan? “Ik geloof erg in de inspiratie van de Heilige Geest.” ► ‘De doos van Pandora is geopend. Voor je het weet, wordt euthanasie vanaf een bepaalde leeftijd de norm.’ © THOMAS SWEERTVAEGHER
Als generaal-overste van de wereldwijde congregatie Broeders van Liefde geldt hij als de machtigste Belg in het Vaticaan. In eigen land kan René Stockman (61) enkel toekijken hoe zijn Kerk een minderheidskerk is geworden. ‘Ik koester mijn plek in de marge.’ B A R T E E C K H O U T E N J O N A S M U Y L AE RT
anneer hij nog eens in het land is, verblijft Met Benedictus vertrok uw rechtstreekse lijn broeder René Stockman in een bescheiden naar de top van het Vaticaan. pastorij van de Broeders van Liefde in Gent. René Stockman: “Benedictus is een vriend. We Zijn bureau is er volgestouwd met heiligenkenden elkaar al langer; als we elkaar vroeger beelden, een kazuifel op een kapstok en tegenkwamen in Rome, was de relatie hartelijk. foto’s van ontmoetingen met twee pausen. Toen hij paus werd, werd dat allemaal anders, De huidige paus Franciscus ontbreekt. natuurlijk. Benedictus durfde ook meer te delegeBroeder Stockman is meer van paus ren. Franciscus heeft het imago van pastorale Benedictus dan van Franciscus. Met de vorige bewogenheid, maar hij leidt de kerk misschien kerkleider onderhield de in Rome residerende wel autocratischer dan zijn voorganger.” generaal-overste van de Broeders van Liefde Vroeger was het beter? een vriendschappelijke band. “Ik hou van “De paus is de paus. Franciscus beroept zich minBenedictus”, zegt hij. Met zijn opvolger is het allemaal wat minder. der op de bestaande structuren. Hij heeft zijn “Ik ken Franciscus ook goed. Zijn stijl ligt me wat eigen netwerk rond zich verzameld. Hij wou zich minder, en mijn stijl ligt hem vast ook minder. niet laten opsluiten in het apostolisch paleis, om Maar we hebben elkaar toch al twee keer ontniet zoals zijn voorganger verstrikt te raken in dat moet, waarvan één keer in persoonlijke interne raderwerk. Benedictus is daarin vastgeaudiëntie.” draaid, en hij had de fysieke kracht niet meer om De tegenstelling tussen de twee pausen is een zich daaruit te bevrijden. Dat heeft hem uiteindeperceptiekwestie, meent Stockman. “In de leer lijk gebroken. zitten ze op dezelfde lijn. Benedictus was meer “Deze paus wil meer voeling houden met de een leraar dan Franciscus, maar hij is wel een werkelijkheid buiten. In de praktijk heeft hij wel warme, toegankelijke, eenvoudige mens. Het een heel hotel voor zichzelf opgeëist. Maakt hem merkwaardige is dat Franciscus misschien wel dat meer bereikbaar? Ik weet het niet. Een meer moraliserende uitspraken doet dan audiëntie aanvragen is alleszins niet zo Benedictus ooit gedaan heeft, maar hij komt er eenvoudig.” mee weg. Misschien heeft de Kerk vandaag meer een Franciscus nodig, en had ze gisteren meer Bij een pausverkiezing blijken ook de hoogste een Benedictus nodig, en eergisteren een geestelijken niet immuun voor ruwere vormen Johannes-Paulus.” van machtsgebruik.
10
zeno.
Kandidaat-pausen hoeven niet te lobbyen, alleen op de Heilige Geest te vertrouwen? (fijntjes) “De Heilige Geest is een uitstekend lobbyist. Hij inspireert mensen om de juiste leider op het juiste moment te kiezen. Voor mij maakt het spirituele volwaardig deel uit van het leven. De neiging om het spirituele te beperken tot iets exotisch dat buiten ons staat, is juist waar ik me tegen verzet. “Kijk naar de verkiezing van Franciscus. Het is toch helder dat er een bepaald profiel is opgesteld, en dat gezocht is naar iemand die aan dat profiel beantwoordde? Voor het conclaaf wordt dan in informele contacten onder kardinalen wat uitgetest. Kan die? Wil deze? Mag diegene? Is dat gekonkel in een geheim genootschap? Neen, dat is wandelen met de voorzienigheid, met de Heilige Geest. ”
‘Macht is een passie. Maar passies zijn krachten die een eigen leven kunnen gaan leiden en je kunnen inpalmen. Waakzaamheid is altijd nodig’ Neemt u deel aan die informele contacten? “Dat is het exclusieve terrein van de kardinalen. Ik heb weleens een contact met hen, maar niet systematisch. Wees gerust, ze komen niet aan de generaal-overste van de Broeders van Liefde vragen wie paus mag worden. Toen Franciscus werd verkozen, heb ik dat samen met u vernomen, toen hij op het balkon verscheen.” (Kerkelijke machthebbers) “... zijn de enige machthebbers die gebieden hebben die ze niet verdedigen, en onderdanen die ze niet besturen.” Machiavelli, De heerser, XI,1
“Een passie.” Zo omschrijft broeder Stockman de macht. “In ieder mens zitten drie grote passies: de passie van de macht, de passie van bezit en de passie van genot. En die passie kan ons drijven om steeds meer te bezitten, te genieten en steeds meer macht uit te oefenen. “We hebben allemaal de behoefte en het verlangen om een zekere macht uit te oefenen. Het is aan ons om die passies in de positieve richting te brengen. Niet alleen voor onszelf, maar ook voor de anderen.” “Passies zijn krachten die een eigen leven kunnen gaan leiden en je kunnen inpalmen. Waakzaamheid is altijd nodig. Je moet je laten drijven door je passies, maar je mag er de slaaf niet van worden.” Luc Van den Bossche (gewezen sp.a-minister van
zaterdag 26/09/2015 11
Onderwijs) heeft u ooit de machtigste man van Vlaanderen genoemd. (lacht) “Dat was meer dan overdreven. Wij konden wel goed met elkaar overweg. Wij delen een bepaalde directheid. Toen hij dat zei, was ik verantwoordelijk voor heel wat scholen en instellingen in België. Natuurlijk had ik toen macht. Als het gaat over meer dan 12.000 medewerkers, dan heb je zogezegd macht. En dan heb je het oor van bevoegde ministers. Zoals ik nu ook in Rome wel terecht kan bij sommige mensen in het Vaticaan. Maar ik wil me zeker niet vergelijken met echte machthebbers zoals politici of ondernemers.”
fundamenteel eerbied voor het leven. We moeten alle leven eerbiedigen. Vanaf het begin tot het einde. We moeten er alles aan doen om dit leven te verbeteren, maar euthanasie is geen nieuwe vorm van barmhartigheid. Het gaat tegen het leven zelf in. “Wat mij bang maakt, is het hellend vlak. Je kunt je afvragen of mensen met een handicap niet beter aan hun lot worden overgelaten. Of dat ze beter niet geboren zouden worden. We gaan nu naar een Down-vrije maatschappij. Ook dat noemt men een daad van barmhartigheid. Zo gaat men een heel gevaarlijk mensbeeld ontwikkelen. Wie gaat bepalen wat een kwaliteitsvol leven is?
U bent nochtans de CEO van een multinational. “Je kunt dat zo noemen, maar dat is totaal verschillend. De omvang is misschien vergelijkbaar, maar de doelstelling en de omgeving is toch helemaal anders. Ik ben de laatste drie weken in Sri Lanka, Kenia, Nairobi en Congo geweest. Als ik die landen bezoek, kijk ik niet naar de boekhouding. Ik kijk naar onze core business: de zorg. “Ik kom net terug uit Congo. Daar speelt het ‘chef zijn’ nog heel sterk. Ik moet me daar anders gedragen dan hier. Daar verwacht men dat de chef ook echt iets zegt en de richting bepaalt. En daar wordt naar geluisterd. Als ik me hier op dezelfde manier zou gedragen als chef, zou het verzet snel komen.”
De mensen zelf misschien? “Wat is kwaliteit? Kan je dat bepalen? Wie gaat invullen voor mij dat mijn leven kwaliteitsvol is?”
Is het ook daarom dat u graag in Afrika bent? Paternalistisch leiderschap ligt u beter. “Ik ga vaak naar Afrika omdat ik er graag ben, maar ook omdat ik denk dat ik daar meer nodig ben dan hier. Ik beschouw paternalisme niet eens als een verwijt. Ik wil graag een vaderfiguur zijn. In Congo zullen ze mij een ‘goeie papa’ noemen, hier een strenge vader. Ik ben een vaderfiguur, zoals mijn eigen vader dat was: uiteindelijk altijd gehoorzaam aan mijn moeder.” (lacht) “Als onze godsdienst kracht van je verlangt, wil ze in feite meer dat je in staat bent om lijdzaam te verdragen dan dat je krachtig op kunt treden” Machiavelli, Discorsi, II
Godsdienst wordt vaak gebruikt om mensen te verknechten. “Ik denk dat dat niet juist is. Godsdienst is opium voor het volk? Juist niet. Ik heb de opdracht als christen om mee te bouwen aan een betere wereld. Godsdienst roept ons net op om actief in de wereld te staan en strijd te voeren tegen het negatieve. Anderzijds biedt ze ons een spiritualiteit aan om met het lijden om te gaan. Dat is misschien de verwarring tussen lijden en religie.” Medelijden leidt vaak tot liefdadigheid, dat in constrast staat met structurele oplossingen. “Dat is toch geen tegenstelling? Liefdadigheid, caritas, is een beweging van liefde voor de medemens. Dat vertaalt zich in compassie, medelijden. Ik open mezelf voor het lijden van de andere. Dat zet me aan om werk te maken van de verbetering van de levenssituatie van die andere. “Liefdadigheid is niet: mensen wat eten geven, en dan weer naar huis.” Waarom trekt u die grens van medelijden aan het einde van het leven? Is het niet net liefdadig om mensen die uitzichtloos lijden ook te verlossen uit hun lijden? “Mijn verzet tegen euthanasie gaat over een
12
zeno.
‘Ik beschouw paternalisme niet als een verwijt. Ik wil graag een vaderfiguur zijn. In Congo zullen ze mij een ‘goeie papa’ noemen, hier een strenge vader’
► René Stockman in de pastorie van de Broeders van Liefde in Gent: ‘Ik hoef me niet te conformeren aan de meerderheid. Ik heb de waarheid niet in pacht, maar wil wel voor mezelf blijven nadenken, zonder dat ik rekening moet houden met wat dat voor mijn imago betekent.’ © THOMAS SWEERTVAEGHER
U wil dat doen voor mij. U bepaalt dat alle leven kwaliteitsvol genoeg is om het te behouden. dat spanningen op. Barmhartig zijn voor die ene tuur in de Kerk? “Ik wil het leven niet laten afhangen van de kwalipersoon, kan soms onrechtvaardig zijn voor de “Neen. Dat gevaar schuilt overal waar mensen teit van het leven. Het gaat hier over het leven als rest. Soms moet je toch het barmhartigheidsprineen machtspositie hebben over andere mensen. dusdanig. Wij zijn niet de eigenaars van ons leven. cipe laten primeren. En dan kun je daar zelf het Dat is niet inherent aan de Kerk. Natuurlijk is dit “De doos van Pandora is geopend. Over steeds slachtoffer van worden.” machtsmisbruik, maar dat is geen kerkelijk promeer groepen wordt bepaald dat ze in aanmerbleem. Binnen de sport, binnen gezinnen king kunnen komen voor euthanasie. Natuurlijk Zoals toen u in 1996 zelf een politieagent belde gebeurt het evengoed. Ook dat heb ik gezien bij is de kwaliteit van het leven van een heel aantal om een pedofiele broeder niet te laten arrestepsychiatrische patiënten. Dat was een wereld die groepen beperkt. Mijn moeder is 94 jaar en zit in ren? ik niet kende. Ik kon me dat niet inbeelden, dat een rusthuis. Ze kan haast niet meer lopen. Is “Dat gesprek is uit de context gesleurd. Ik heb een vader zijn kinderen zou misbruiken.” haar leven nog kwaliteitsvol? Volgens sommigen enkel gevraagd die man niet als misdadiger weg zijn bejaarden levensmoe, en is dat een argument te slepen uit ons instituut. Men was van plan die Uw congregatie werkt met de allerzwaksten om hen euthanasie te laten plegen. Voor je het met sirenes op klaarlichte dag te komen oppakuit de samenleving. U zorgde als jonge broeweet, wordt euthanasie vanaf een bepaalde leefken. Dat wilde ik niet. Heb ik daar goed mee der voor gehandicapten. Daar begint toch de tijd normaal, de norm.” gedaan? Op dat ogenblik dacht ik van wel. macht? En de verleiding van machtsmisbruik. “Precies daarom moet je goed met de macht leren Het is niet zo dat er een kwalitatieve maatstaf Wat denkt u nu? omgaan. Ik ben als jonge broeder zeer jong in is, en dat iedereen die daar niet aan tegemoet “Die man is vrijgesproken.” beleidsfuncties gedropt. Ik was vijfentwintig toen komt automatisch geëuthanaseerd wordt. ik directeur was van een school. Dat is heel jong. “Die richting gaan we wel uit. Als het om mensen Het heeft uw reputatie van machtsmens Ik heb daar geleerd hoe om te gaan met de macht. met dementie gaat bijvoorbeeld, die wilsombegevoed. Dat is voor mij een enorme leerschool geweest. kwaam worden.” “Dat was geen machtsvergrijp. Ik was toen overste “Mijn roeping was niet vanzelfsprekend. Ik van die man, en ik heb toen gereageerd als vaderwas het enige kind, mijn vader was een kleine Kunt u met de hand op het hart zeggen dat er figuur.” zelfstandige smid. Het was snel duidelijk dat ik niet geëuthanaseerd wordt in uw instellingen? hem niet zou opvolgen, maar mijn ouders had“We hebben daar duidelijke afspraken over. We U zou het zo opnieuw doen? den wel andere plannen met mij. Ze hebben dat laten geen euthanasie gebeuren in onze zieken“Ja. Eigenlijk wel. Wat is je reputatie tenslotte? moeten leren aanvaarden. Als jongeling zag huizen. Natuurlijk zijn daar spanningen over, (zwijgt even) De context was twintig jaar geleden men in mij ook totaal geen leider. Misschien is maar ik ben daar niet bang voor. Mocht een van ook anders.” dat ook gezond geweest om zonder ambitie in onze dokters daar toch aan meewerken, dan gaat een leidersfunctie te treden. Ik heb me in het die in tegen de regel van het huis. Dan zullen we Had u het misbruik anders aangepakt, wetende begin vaak afgevraagd of ik dat wel kon.” bekijken welke maatregel we nemen. Dat heeft te wat u nu weet? maken met de levensvisie van onze instellingen. “Bepaalde gevallen had ik genuanceerder aange“Een man die zich altijd en overal goed betoont, Daar mogen we toch consequent in zijn?” pakt, ja. Maar niet fundamenteel anders. Zo veel gaat noodzakelijkerwijs ten gronde te midden gevallen zijn er bij ons ook niet geweest.” van zovelen die niet goed zijn.” Machiavelli, De heerser, XV, 1 Als wijzelf geen eigenaar zijn van ons eigen leven, wie heeft dan wel de macht? Negenendertig gevallen. In zijn frequente opiniestukken, van Tertio tot “God is de eigenaar. Wij zijn slechts de beheerders. “Ik heb dat cijfer nooit bewezen gezien. Het is niet De Morgen, waarschuwt broeder Stockman Heeft God dan een macht over het leven? Zo zou omdat sommigen dat zegden, dat het er ook graag voor “de maakbare wereld die zich tegen ik het niet uitdrukken. Maar het leven is wel in de zoveel waren.” zichzelf keert”. Spreekt hier een cultuurpessihanden van God. God is almachtig. Maar die mist? almacht is getekend door liefde. Dat is ook ons God is liefde, zegt u. Dan kan gebrek aan aanStockman: “Is het pessimistisch om je bekomdevies: God is Liefde. dacht voor slachtoffers toch geen kwestie van merd te tonen over de teloorgang van waarden? “Ik probeer me daar als leider heel sterk door te ‘context’ zijn. Ik ontwaar een hardnekkige, verblindende verlaten inspireren. Voor mij is een goede leider als de “Er zijn fouten gemaakt. Dat ontken ik ook niet. Ik leiding van brood en spelen. Wat echt van Goede Herder. Die de 99 schapen achterlaat om dat heb geleerd uit het verleden. We hebben nu een waarde is, blijft ongezien. Elke zomer weer kijk ene schaap te gaan zoeken. Aandacht besteden aan commissie met experten om zulke zaken te voorik met bezorgdheid naar de festivalcultuur.” diegene die het moeilijk heeft.” komen. Dat is onze grote taak.” Hoe ver zou u gaan voor dat ene schaap? Zijn die vormen van machtsmisbruik niet inhe“Erg ver. Je moét daar ver in gaan. Uiteraard levert rent aan de hiërarchische leiderschapsstruc-
zaterdag 26/09/2015 13
Nog twee vragen “Jong zijn in de zomer betekent tegenwoordig blijkbaar alleen nog naar festivals gaan en in de weekdagen tussen de festivals uitrusten om in het volgende weekend weer paraat te staan. Het festival als passie: dat is toch een teken van ontstellende leegte?” God is a dj, eerwaarde. (glimlacht) “Dat bedroeft mij. En dan permitteer ik me weleens de vrijheid om daarover een stukje te schrijven – niet pessimistisch, wel bekommerd.” Daarmee plaatst u zich wel in de ideologische marge. “Ik koester die plek in de marge. Moet ik ze dan ontvluchten omdat de meerderheid elders staat? Ik hoef me niet te conformeren aan de meerderheid. Ik heb de waarheid niet in pacht, maar wil wel voor mezelf blijven nadenken, zonder dat ik rekening moet houden met wat dat voor mijn imago betekent. Ik heb een overtuiging, probeer die consequent na te leven, en ik deel die overtuiging mee. Niet dogmatisch, wel consequent.” Tegenover uw feitelijke macht is ideologische onmacht komen te staan. “Misschien is dat wel een authentiekere positie. Levensbeschouwelijk vertegenwoordigen wij de meerderheid niet meer, maar we weten wel dat wie nog aan onze kant staat ook écht overtuigd is. Ik zou het jammer vinden mochten mensen mijn overtuiging bejubelen omwille van de macht die ik heb.” Dat was nochtans de machtspositie van de Kerk, vroeger. “Ik spreek dat niet tegen. Dat bracht de Kerk in een schijnbaar comfortabele positie: de eigen overtuiging diende niet verdedigd te worden, de kudde volgde de herder toch. Dat is vandaag niet meer het geval. Ik ben daar niet rouwig om. Ook een minderheidskerk blijft een kerk. In andere landen zijn katholieken die zich in de minderheid bevinden, in India of Vietnam, juist erg gloedvol overtuigd. Daar kunnen we nog wel wat van leren. Dat vurige mis ik hier.” “Vandaag moet ik argumenten gebruiken om te overtuigen, niet alleen sentimenten. Als ik een kritisch boek schrijf over het risico van euthanasie, dan besef ik al te goed zelf dat ik geen kerkelijk gebod uitvaardig. Toch wil ik mijn gedachten formuleren, en anderen uitnodigen om het ook een keer van mijn kant te bekijken. En ik kan alleen maar hopen dat sommigen daar ook iets van zullen meedragen.” Uw meeste werknemers zijn tegenwoordig leken, geen broeders meer. Zelfs in uw eigen instelling ontglipt de macht u. “Is dat zo? Ik hoop dat alle medewerkers meewerken aan de doelstellingen van de congregatie. Dat ze goede zorg en goed onderwijs geven en dat ze openstaan voor de existentiële en spirituele identiteit van onze organisatie. “Kun je nog een ziekenhuisgroep leiden vanuit een christelijke identiteit, in de huidige seculiere context? Ik vind van wel, maar ik dring niets op.
14
zeno.
Hoeveel verdient een generaaloverste? (maakt een rondje met duim en wijsvinger) “Nul. Nul euro. De congregatie zorgt voor mij. Ik heb natuurlijk altijd wat geld op zak, maar bezitten doe ik niets. Alles is van de congregatie. Ik moet eerlijk omgaan met al mijn kosten: als ik wat uitgeef, moet ik beseffen dat het niet mijn geld is dat ik gebruik. Ik koop een nieuw horloge als het oude stuk is, niet als er een nieuwe mode is. “Ik ben tevreden met wat ik heb. Deze ruimte is voor me ingericht, en ik heb er wat persoonlijke stukken aan toegevoegd, die van mijn ouders komen. Mijn moeder zit in een rusthuis. Het geld uit de erfenis staat op mijn naam, maar wordt aan de congregatie toevertrouwd om te beheren. Ik kan op het eind van mijn leven bepalen of het geld naar de congregatie gaat of naar iemand anders.” Wie is de machtigste mens van het land? (denkt erg lang na) “Een tijdje geleden zou ik gezegd hebben: Bart De Wever (N-VA), omdat hij zijn klemtoon op het land kon leggen. Nu zijn partij in de federale regering zit, weet ik het niet zo goed meer. Tja, wie heeft de meeste macht nu? De koning, misschien?”
“Ik verzet me alleszins tegen de gelijksteling van radicalisering en fundamentalisme. Een radicaal is geen extremist. Ik leef radicaal, ja. Ik kan niet anders. Het christendom vraagt van ons een radicale navolging van het evangelie. Christus was een radicaal, maar hij was geen extremist. Heeft de macht u veranderd? “Ik probeer mezelf te zijn. Met ouder worden, word je soepeler en verdraagzamer. “Na vijftien jaar verblijf in het buitenland voel ik me wel eens vervreemd. Ik woon in Rome, en kom alleen nog occasioneel in Gent. Maar als ik bijvoorbeeld in Congo of Rwanda kom, dan ben ik altijd getroffen door de gastvrijheid en vriendschappelijkheid. Die mis ik hier wel eens. De verzakelijking van relaties staat me tegen.” U zal in 2018 na drie mandaten achttien jaar generaal-overste geweest zijn. Dat is lang. Misschien zelfs gevaarlijk lang. “Het heeft het voordeel van de ervaring. Ik ben alles wat je in mijn functie kan tegenkomen, wel al eens tegengekomen. Maar het kan ook een blindheid veroorzaken. Daarom dat de overste begeleid wordt door een raad in de congregatie die elke zes jaar vernieuwd wordt. “Die drie mandaten zullen volstaan. Mijn voorganger had er vier, maar ik ben mijn voorganger niet. Ik heb nog een leven naast de macht. Ik geef bezinning, schrijf graag. Daar zou ik me graag aan wijden, ook als ik geen leiding meer geef.”
U hebt kanker gehad. Heeft dat uw perspectief veranderd? Niemand hoeft zijn opdracht hier in te vullen op “Het stelt de vraag naar wat waardevol is in het de manier dat ik dat doe. Maar er is wel een onder- leven op scherp. Dat heeft me spiritueel verdiept. grens: wij zijn niet zomaar een zorgbedrijf. Wij Misschien ben ik wel een beter mens geworden, zijn een instelling met, welja, ‘spirit’. met meer oog voor de essentie. “Ik koppel de heilige onrust aan de heilige onverschilligheid. De onrust is de inzet zonder reserve, de onverschilligheid is het geloof dat er een oplossing zal komen. Op ieder probleem in mijn leven heb ik tot nu toe een oplossing ‘ontvangen’. De onzekerheid over die oplossing leidt tot onrust, maar ze gaat gepaard met een zekerheid dat er een oplossing komt. Daarom mag niets nog mijn innerlijke rust bederven.”
‘Jong zijn in de zomer betekent tegenwoordig blijkbaar alleen nog naar festivals gaan. Dat is toch een teken van ontstellende leegte?’
En als een medebroeder u ‘ultraconservatief, wars van alle realiteitszin, bezeten om Gods Werk uit te voeren’ noemt, dan moet dat kunnen? (In 2009 schreef een medebroeder een open brief tegen Stockman, BE/JM) “Ik heb dat gelezen. Dat treft me, ik ben ook maar een mens. Natuurlijk ben ik conservatief: ik wil graag bewaren wat van waarde is. Conserveren is een kwaliteit. Met de term ultraconservatief kan ik niks. Ik ben voortdurend bezig met verandering en vernieuwing. Ik ben dus ook een progressief. (lacht) Is inzet voor armen en kwetsbaren conservatief? We proberen in onze hulpverlening innovatief te zijn.” Bent u een radicaal?
Wat is uw favoriete bijbelpassage? “‘Alles wat je gedaan hebt voor je broeders, heb je voor mij gedaan.’ Mattheüs 25:40. Dat is voor het leven. Je moet proberen om in de andere de persoon van Christus te zien. Ik moet zelfs in u Christus zien. U begrijpt, dat is soms niet makkelijk.” (lacht)
Volgende zaterdag:
Herman Van Rompuy, voormalig Europees president
GENTBRUGGE
Benito Raman fluit match in oude school Hoog bezoek in de wijk Moscou-Vogelhoek vrijdagmiddag. Daar vond een Afterschool/Afterwork-moment plaats in het kader van Wijk van de Maand. Blikvanger was een voetbalwedstrijd tussen ouders en leerkrachten van De Sportschool en Sint-Gregorius, de twee basisscholen uit de buurt. Scheidsrechter was niemand minder dan Benito Raman. De Buffalo-spits is zelf een oud-leerling van De Sportschool. Hij bewaart mooie herinneringen aan de school en kwam dan ook met veel plezier fluiten. Met 9-9 werd het overigens een gelijkspel. (arg) Foto: dvh
Drie weken na oproep paus Franciscus: amper vluchtelingen in kloosters en abdijen
15.000 in solidariteitsmars voor vluchtelingen
Paters te oud om vluchtelingen op te vangen
Duizenden mensen hebben gistermiddag deelgenomen aan de solidariteitsmars voor vluchtelingen in Brussel. Met spandoeken en vlaggen wilden de meer dan 15.000 deelnemers het signaal geven dat ze ‘ja’ zeggen voor solidariteit, waardigheid en gastvrijheid. En ‘nee’ tegen angst, racisme en haat. ‘Al de hele zomer zijn duizenden vluchtelingen op weg naar Europa’, zegt Elodie Franquart, een van de initiatiefneemsters. ‘Hun weg was lang, gevaarlijk en duur. Europa is vandaag verantwoordelijk voor elke dode vluchteling in de Middellandse Zee. Laat deze massale betoging een signaal zijn aan onze politici.’ (mkm)
De actievoerders zeggen ‘ja’ tegen solidariteit en gastvrijheid. Foto: blg
De oproep van de paus aan de kloosters en abdijen in ons land om allemaal een vluchtelingengezin op te vangen, lijkt voorlopig weinig succesvol. De paters of zusters zijn bejaard of hebben naar eigen zeggen geen plaats. ‘We hebben onze handen al vol om onszelf recht te houden. Laat staan dat we voor vluchtelingen kunnen zorgen’, zegt zuster Maria van de clarissen in Kessel-Lo. JENS VANCAENEGHEM onze redactie. Niet dat ze niet willen helpen. Maar de oproep van de kerkleider botst op sterk vergrijsde gemeenschappen, waarvan de meeste zusters of paters de zeventig jaar al lang gepasseerd zijn. ‘We zijn nog met vijf zusters, allemaal boven de tachtig’, zegt zuster Maria van de clarissen in Kessel-Lo. ‘We JAN STUYT zouden graag Jezuïet helpen, maar we hebben onze handen al Er zijn al zo veel religieuzen die vol om onszelf al jaren opvang bieden aan de recht te housociaal zwakkeren, maar zij den.’ Volgens Jan worden ouder. En ze hebben Stuyt van de amper gebouwen op overschot jezuïeten ‘zit er weinig rek om vluchtelingen op te vangen op’. ‘Het is niet Zo besloot paus Franciscus omdat de paus zegt dat we op 6 september zijn zondagse vluchtelingen moeten opvanpreek voor een vol Sint-Pie- gen, dat het zomaar kan. Er tersplein in Vaticaanstad. We zijn al zo veel religieuzen die zijn nu drie weken later, en al jaren opvang bieden aan de er zijn amper vluchtelingen sociaal zwakkeren in onze sate vinden in de kloosters en menleving, maar zij worden de abdijen in ons land. Dat ouder. En ze hebben amper blijkt uit een rondvraag van leegstaande gebouwen op
Facebook moet Irakezen afraden naar ons land te komen Facebook wordt het nieuwe wapen van staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken (N-VA) om Iraakse vluchtelingen te ontmoedigen naar ons land te komen.
‘Geconfronteerd met de tragedie van de tienduizenden vluchtelingen die op de vlucht slaan voor oorlog en honger vraagt het evangelie ons om hen concrete hoop te geven. Ik roep alle parochies, geloofsgemeenschappen en kloosters op om elk één vluchtelingengezin op te nemen.’
,,
De salesianen in Kortrijk geven wél gehoor aan de oproep van de
De meeste asielaanvragen in ons land komen van jonge, Iraakse mannen uit de regio Bagdad. Specifiek die groep zal vanaf nu via Facebook bestookt worden met ontradende boodschappen. Hen zal op het hart gedrukt worden dat het geen zin heeft om naar België te komen, omdat ze
weinig of geen kans maken om hier geregulariseerd te worden. De beslissingen rond asielzoekers uit Irak zijn zopas verstrengd, Francken stuurt er zelfs zo’n vijftig per week terug richting Bagdad. Volgens hem bepleit de Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen van de Verenigde Naties ook een versnelde terugkeer van die Irakezen. ‘Als zo’n belangrijke organisatie dat vraagt, dan moeten we dat doen’, zegt Francken. Vorige week kwamen er slechts 1.180 nieuwe asielzoekers naar ons land, tegenover 1.900 een week eerder. Volgens Francken
komt dat minstens een deel door zijn beleid, zoals de beslissing om dagelijks maar 250 mensen in te schrijven.
Dubbel zoveel opvang Volgende week opent in het World Trade Center een extra opvangplaats voor zo’n 500 vluchtelingen. Volgens Francken wordt het dan tijd dat het nabije Maximiliaanpark ontruimd wordt. Een stevig deel van wie daar verblijft, is volgens hem trouwens helemaal geen asielzoeker. Het zou gaan om mensen zonder papieren. (bm)
paus. ‘Wij hebben een kasteeltje waar begin oktober een gezin van zeven terechtkan’, zegt Fons Ceustermans. Foto: Foto Kurt Desplenter overschot om de vluchtelingen op te vangen.’
Stilte en gebed Het gebrek aan ruimte is een vaak gehoord argument. Als ze al plaats hebben binnen de gemeenschap zelf, zijn de meesten weigerachtig om vluchtelingen op te nemen. Dat geldt vooral voor de zogenaamde contemplatieve religieuzen, die teruggetrokken leven in stilte en gebed. ‘Wij wonen in een slotklooster’, zegt de overste van de clarissen in Oostende. ‘We kunnen niet zomaar mensen binnen-
laten. Dat past niet binnen onze levenswijze. We helpen wel financieel, door geld te storten aan Caritas International.’ Die ngo werkt samen met Vluchtelingenwerk Vlaanderen om asielzoekers op te vangen. Na vier maanden in de grote asielcentra kunnen zij op zoek naar een individuele opvangplaats. Vorige week stuurde de Unie van Religieuzen in Vlaanderen nog een brief naar alle ordes en congregaties met daarin tips om Caritas te helpen. ‘Maar het is niet zo eenvoudig om asielzoekers te domi-
ciliëren op hetzelfde adres van de congregatie’, zegt voorzitter Jef Matton van de Unie. ‘Dat heeft fiscale gevolgen. Caritas raadt daarom aan om die mensen in aparte woningen of appartementen op te vangen. Dat bevordert ook hun autonomie.’ Caritas heeft intussen verschillende aanbiedingen gekregen van kloosters. ‘We onderzoeken momenteel of die wel voldoen aan de huidige woonnormen’, zegt woordvoerster Johanna Vanraes. ‘We kunnen asielzoekers bovendien niet zomaar in een klooster ergens in een uit-
hoek van het land opvangen. Zij hebben begeleiding nodig en moeten bovendien regelmatig naar Brussel trekken voor hun asielprocedure.’
Kasteeltje aangeboden Toch is er hier en daar een lichtpuntje. Enkele gemeenschappen van de Broeders van Liefde hebben één of meer vluchtelingen in huis gehaald en de abdij van Grimbergen bouwt zelfs het poortgebouw om tot een woning voor vluchtelingen. Ook de salesianen van Don Bosco starten enkele initia-
tieven op. ‘Wij hebben een kasteeltje waar begin oktober een gezin van zeven terechtkan’, vertelt Fons Ceustermans van Don Bosco in Kortrijk. Het gaat om erkende vluchtelingen. Zij zijn vrij om te staan en gaan waar ze willen, maar hebben het vaak moeilijk om een huis te vinden. ‘We zijn bereid om hen daar gratis te laten wonen, geïnspireerd door de oproep van paus Franciscus en van onze algemeen overste, ook een Argentijn. We proberen een zinvol antwoord te bieden op het probleem’, zegt Ceustermans.
Theo Francken over klagende asielzoekers:
‘Je moet het eten niet opeten’ ‘Er is altijd ruimte voor verbetering, maar voor diegenen voor wie het nooit goed zal zijn, zeg ik: je moet dat niet opeten hoor, hier ben je een vrij mens.’ Zo reageerde staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken (N-VA) op de kritiek van een aantal asielzoekers dat het eten in het asielcentrum van Sijsele niet oké is. Volgens hen komen er te weinig groenten en fruit op tafel en zijn er niet genoeg Arabische maaltijden. Het is het Rode Kruis dat verantwoordelijk is voor het asiel-
centrum in Sijsele en de organisatie overlegt geregeld met de bewoners over wat er op het menu komt. ‘We bekijken welke aanpassingen we kunnen doen, maar we kunnen niet heel het menu zomaar veranderen’, zei An Luyten van het Rode Kruis aan VTM. ‘Dat is praktisch niet haalbaar, dus dat doen we niet.’ (jvr)
Theo Francken reageerde scherp op de asielzoekers die in Sijsele over het eten klagen. Foto: blg
