De heer F. Oomkes Bureau Zuidema Olmenlaan 8 Postbus 127 3830 AC Leusden 22 november 2000 Betreft: onderzoek presentatieadviesboeken
Geachte heer Oomkes, Zoals u al te goed weet is mondeling presenteren voor veel mensen een moeilijke taak. Het is dan ook niet verwonderlijk dat er veel boeken op de markt zijn die beginners en half-gevorderden helpen die opdracht tot goed eind te brengen. U bent in Nederland -naar onze mening- één van de belangrijke adviseurs op dit gebied. Uw boek Communicatieleer – dit jaar weer herzien – is bij tallozen bekend. Binnen de universiteiten van Leiden en Delft zijn wij al weer enige tijd bezig met een promotieonderzoek naar een onderdeel van de toespraak: de inleiding. In het kader daarvan hebben we het plan opgevat om de Nederlandse adviesboeken van de afgelopen eeuw aan een nader onderzoek te onderwerpen. Een eerste inventarisatie van de uitgebrachte literatuur is afgerond. Hieruit blijkt dat er in de afgelopen eeuw ruim 130 boeken waarin het onderwerp aan de orde komt zijn uitgebracht. De uitgaven zijn niet gelijkmatig gespreid over de eeuw. De laatste twee decennia verschenen er zo’n honderd. Waarom melden we u dit alles? We willen een ruime selectie van de verschenen boeken analyseren (zo’n 50-60 boeken). Het zou jammer zijn om in die selectie belangrijke of anderszins interessante boeken te missen. Naar ons idee heeft u hierover waardevolle opvattingen. We zouden het dan ook zeer op prijs stellen als u die met ons zou willen delen. De bijgaande lijst bevat onze inventarisatie tot dusver. We hebben twee vragen: 1 Zou u de lijst willen langslopen en met behulp van een plusteken (“selecteren”) of twee plustekens (“zeker selecteren”) willen aangeven welke boeken in onze uiteindelijke selectie niet mogen ontbreken. 2 Zou u onze lijst kunnen aanvullen met ten onrechte ontbrekende titels? Het gaat ons om Nederlandstalige boeken of delen van boeken waarin adviezen over spreken in het openbaar gegeven worden in de ruimste zin (van gelegenheidstoespraken en preken tot hoorcolleges en zakelijke presentaties). De grijze literatuur (syllabi binnen presentatietrainingen) blijft buiten beschouwing. Voor de schoolboeken richten we ons op HBO/WO-boeken. Adviesboeken uit Vlaanderen ontbreken momenteel nog in onze verzameling. We begrijpen dat we met deze vraag een beroep doen op uw tijd en aandacht, maar we hopen ook dat u het onderwerp en het belang ervan groot genoeg vindt om ons hierbij te helpen. Wilt u de lijst in de bijgevoegde enveloppe (zonder postzegel) ons weer terugsturen? Een elektronische versie van de lijst is eventueel beschikbaar. Als ons boek over dit onderwerp gereed is, willen we u als dank voor de inspanning er graag een exemplaar van toezenden. Met vriendelijke groet,
Bas Andeweg Technische Universiteit Delft e-mail:
[email protected] web: www.tbm.tudelft.nl/webstaf/basa Bijlage: Adviesboekenlijst
Jaap de Jong Opleiding Nederlands Universiteit Leiden 071 – 527 2137 e-mail:
[email protected]
Adviezen Mondelinge Presentatie in de twintigste eeuw De selectie is tot stand gekomen op basis van een zoektocht via de catalogi van Nederlandse universiteitsbibliotheken en de Koninklijke Bibliotheek op de trefwoorden: TOESPRAAK; MONDELINGE COMMUNICATIE; WELSPREKENDHEID; ELOQUENTIE; VOORDRACHT; SPREKEN IN HET OPENBAAR; PRESENTATIE. Ook zijn de verwijzingen in de verschillende adviesboeken benut (‘sneeuwbalmethode’). We richten ons op schriftelijke, gepubliceerde bronnen. Vooral boeken, hoewel artikelen of delen van boeken ook kunnen voorkomen. De grijze literatuur, zoals dictaten en syllabi die binnen spreekonderwijs en presentatietrainingen gebruikt worden, blijven dus buiten beschouwing. De lijst beperkt zich niet tot een enkel genre. Ook adviesboeken over gelegenheidstoespraken, preken e.d. horen tot lijst. In het begin van de eeuw lijken weinig publicaties verschenen te zijn. 1.
1909
Cooth, Albertus Maria Cornelis van. Lans, Michaël Joannes Antonius (1909). Handleiding bij het onderwijs in de gewijde welsprekendheid, 3de dr. herz. door J. W. van Heeswijk Leiden: van Leeuwen, 1909. [eerste dr. uit 1886; 2e dr 1896; Kerssemakers; 4e dr. 1920 met G. Kuijs]
2.
1914
Bruin, Servaas de, Beknopte handleiding voor beoefenaars van stijlleer en welsprekendheid, Rotterdam : Bolle, [1914] 175p
3.
1918
Bavinck, Herman, De welsprekendheid. Kampen: Kok [lezing uitgesproken in 1889], 4 dr.
4.
1922
Het eenvoudige woord : maandblad voor den Nederlandschen Bond van Christelijke Clubs tot Bevordering der Welsprekendheid, [1922]-1923 Nederlandsche Bond van Christelijke Clubs tot Bevordering der Welsprekendheid, Harlingen : J. van Wier Dz. Voortz. van: Christelijk reciteerblad : maandblad voor den Nederlandschen Bond van Christelijke Clubs tot Bevordering der Welsprekendheid
5.
1924
De gewijde rede : practisch maandschrift voor gewijde welsprekendheid / uitg. door Paters Minderbroeders van de Nederlandsche Provincie Instructies, 1924-1967; Organisatie: Paters Minderbroeders van de Nederlandsche Provincie Weert. 1 (1924/25) - 39 (1966/67), Uitgever: Maastricht : Schenk [Verschijnt 1x per maand, met reg. op jrg. 1-10, 11-21] Voortgez. als: Tijdschrift voor de verkondiging
6.
1931
Vogel, Albert (1931). Rhetorica : basis der welsprekendheid. Brussel, 1931
7.
1931
Vogel, Albert (1931). Voordrachtskunst : theoretische en praktische beschouwingen. 2de herz. en verm. dr. Arnhem : Van Loghum Slaterus, 1931
8.
1934
Donders, A., "Planmatige productie", Den Haag : Donders school voor welsprekendheid, [ca. 1934].24p
9.
194?
Pfeiffer, Chr. (19..). Huwelijkstoespraken.
10.
194?
Ritter jr., P.H., (1926). De lusten en lasten der Redeneerkunst. Amsterdam: Querido p159.
11.
1940
Goede, J. H. de.(1940).Ambtelijke welsprekendheid, voornamelijk bij de uitoefening van het gemeentebestuur, 2de dr. Alphen aan den Rijn : Samsom, 1940
12.
1941
Kruitbosch, D.J. (1941). De macht van het woord; beschouwingen over welsprekendheid. ‘sGravenhage: Boucher. p140
13.
1941
Fonteyne, Ast, Voorbereiding tot de voordrachtkunst en de welsprekendheid. Antwerpen : De Nederlandsche Boekhandel, 1941 [1942, 2e druk] 236p
14.
1946
Victorianus, P.; O.F.M.Cap, Inleiding op de gewijde welsprekendheid [ca. 1946; Stencil], 136p
15.
1947
Kerssemakers, J.W. s.j. (1947). Eloquentia, handboek van de niet-gewijde welsprekendheid. Voorhout. [2e dr. 1951] p327.
16.
1949
Ritter, P.H. jr. (1949). Van stamelaar tot redenaar. Utrecht. 2e dr.
17.
1951
Perquin. N. (1951). Voordrachtskunst. Den Bosch.
18.
1952
Hesp, A.P. (1952), Goed spreken in het openbaar. Assen: Born.
e
19.
1954
Booy, L. (1954). Durf te spreken. s-Gravenhage, 1954
20.
1954
Knoop, M. (1954). Voer het woord. s Gravenhage.
21.
1956
Faber, P. (1956), Geachte jubilaris; Een beschouwing en praktische wenken over gelegenheidstoespraken, met voorbeelden toegelicht. Haarlem/Antwerpen: J.H. Gottmer
22.
1956
Scheurer, J.H. (1956). Spreken zonder angst. Baarn
23.
1957
Sprey, Karel, De leerschool der welsprekendheid. Bilthoven : Nelissen, [1957], Reeks: Tali auxilio., 47p
24.
1961
Weller, Maximillian & G. Stuiveling (1961). Moderne Welsprekendheid; handboek voor mondelinge taalbeheersing. Amsterdam/Brussel: Elsevier [Bewerking van M. Weller, Das Buch der Redekunst] [een 3e herziene uitgave verscheen bij Agon Elsevier1968; geen duidelijke verschillen met de eerdere uitgaven]
25.
1962
Hesp, A (1962), Beknopt handboek voor sprekers. Amsterdam: G.J.A. Ruys Uitgeversmaatschappij NV.
26.
1966
Faber, Pé (1966). De praktijk van de welsprekendheid. Utrecht/Antwerpen: Het Spectrum. Prismapocket 1195. [4e druk, 1974] p141
27.
1969
Tonckens, Liesbeth (1969). Spelregels voor sprekers. Rotterdam
28.
1970
Louwerse, C. (1970). De lezing de les gelezen. Groningen: Wolters Noordhoff.
29.
1971
Nisius, D.B. van (1971). Spreken voor de klas. ‘s-Hertogenbosch: Malmberg, 5edr.
30.
1973
Dis, L.M. van (1973?). Didactische handleiding voor de leraar in de moedertaal. Groningen: Wolters-Noordhoff. Hierin: Het spreekonderwijs, p.17-39
31.
1973
Reumer, W.; Annet van Battum (1973). Taalexpressie; een vorm van communicatie. Amsterdam/Brussel.
32.
1975
Hekster, E. (1975). Spreken moet geleerd worden / spreken moet je doen. Groningen. 2dln.
33.
1975
Tonckens, Liesbeth (1975). Opkomen en afgaan bij gelegenheidsredevoeringen. Den Haag.
34.
1975
Veldkamp, K. (1975). De techniek van het spreken
35.
1976
Dijk, H.L.M. van (1976). Zeggen en schrijven. Utrecht/Antwerpen: Het spectrum. Prismapocket 1756. Hierin: H.3 Spreken, p.68-95.
36.
1976
Korswagen, C.J.J. (1976). Mondelinge communicatie II. Groningen: Tjeenk Willink. Hierin: IIIA De techniek van het spreken in het openbaar, p.3 - 85.
37.
1979
Edens, B. (1979). Van stamelaar tot redenaar. Culemborg: Educaboek.
38.
1979
Steehouder, M.F.; C.J.M. Jansen; K.A. Maat; J.L.C. van der Staak; E.T. Woudstra (1979). Leren communiceren; procedures voor mondelinge en schriftelijke communicatie. Groningen: WoltersNoordhoff. 1e dr. Hierin: H.10 Een voordracht houden, p. 131-151.
39.
1980
Lint, P. van (1980). Vormen van Taalverkeer. Groningen: Xeno.
40.
1980
Quick, John (1980). Spreken in het openbaar. Amsterdam/Brussel: Intermediair. Reeks: Intermediair Bibliotheek [Vertaling: J. Berghaan van John Quick, A short book on the Subject of Speaking. New York: McGraw-Hill, 1978]
41.
1981
Hout, J.F.M.J. van; M.J.A. Mirande; E.B. Smuling (1981). Geven van hoorcolleges. Utrecht/Antwerpen: Het Spectrum. Aulapocket: 807. Reeks: Onderwijskundige informatie voor het Hoger Onderwijs. Hierin o.m.: Het inleiden van de uiteenzetting, p.53-56.
42.
1982
Blum, Karl (1982). Praktijkboek overtuigend spreken; technieken, concepten, modellen. Amsterdam/Brussel: Intermediair. Reeks: Intermediair Bibliotheek [Vertaling L.M.A. SijmonsVuerhard van K. Blum (1981), Rhetorik für Führungskräfte. Landsberg am Lech: Verlag Moderne Industrie].
43.
1982
Dinger, Tilly; Margreet Smit; Coen Winkelman (1982). Expressiever en gemakkelijker spreken Hoe experimenteer ik met mijn spreekgedrag?. Muiderberg: Coutinho, 5e dr. 1991.
44.
1982
Tilanus, C.B. (1982). Een spreekbeurt, voordracht, presentatie houden - 1e dr. - Utrecht [etc.] : Spectrum, 1982. - 79 p. : ill. ; 19 cm. - (Aula-boeken ; 702) Met lit. opg. ISBN 90-274-5471-X
45.
1982
Zadelhof-Bouman, E.van (1982). Spreken voor publiek; Een handleiding voor studenten van hogere beroepsopleidingen. Culemborg: Educaboek.
46.
1983
Morse, Stephen P. (1983) Effectief presenteren /. - 1e dr. - Utrecht [etc.] : Het Spectrum, 1987. 96 p. : ill. ; 21 cm. - (Marka) Oorspr. titel: Effectief presenteren : handleiding voor het houden van succesvolle presentaties. - Amsterdam [etc.] : Intermediair, 1983. - (Intermediair Bibliotheek). - Met lit. opg. ISBN 90-274-1860-8
47.
1983
Baldur/Kirchner (1983). Spreken voor een groep. Nijmegen: Dekker & Van de Vegt.
48.
1984
Harthoorn-Lokhorst, J.D., (red.) (1984), Schrijf beter, spreek beter. Amsterdam: The Reader's Digest.
49.
1984
Stassar, Paul (1984). Beheers je taal; een cursus Taalbeheersing voor HBO en WO. Leiden/Antwerpen: Martimus Nijhoff. Hierin: Formele voordracht, p.83-108.
50.
1984
Steehouder, M.F.; C.J.M. Jansen; K.A. Maat; J.L.C. van der Staak; E.T. Woudstra (1984). Leren communiceren; procedures voor mondelinge en schriftelijke communicatie. Groningen: WoltersNoordhoff. 2e geh.herz. dr. Hierin: H.10 Een voordracht houden, p. 277-296.
51.
1985
Detz, Joan (1985). Een speech schrijven en het woord voeren; een praktisch gids voor sprekers in het openbaar. Rijswijk: uitgeverij Elmar. [Vertaling Bob van Laerhoven: J. Detz, How to write and give a speech. St. Martin's Press 1984]
52.
1985
Edens, B. (1985). Geachte toehoorders. Utrecht/Antwerpen: Het Spectrum.
53.
1985
Tonckens, Liesbeth (1985). Succesvol spreken. Deventer: Van Loghum.
54.
1985
Vrolijk, A. (1985). Interventiemodellen. Alphen a/d Rijn: -
55.
1986
Boer, Ir. H. de (1986). Doelmatige werkmethoden voor teksten schrijven, voordrachten houden, notulen maken. Utrecht: Het spectrum. Markapocket. Hierin: H.5 Voordrachten houden, p.142-170.
56.
1986
Brown, Kenneth P. (1986). Doeltreffend spreken : op vergaderingen en in het openbaar : een praktische wegwijzer/; [vert. uit het Engels door Ben van Duijn]. - Amsterdam : Omega Boek, cop. 1986. - 121 p. ; 22 cm. - (Info/Mens en maatschappij) Vert. van: Stand and deliver : a handbook for speakers, chairmen and committee members. - Wellingborough : Thorsons, 1983. ISBN 90-6057563-6
57.
1986
Jay, Antony.(1986) Succesvol presenteren. Velp : TFC, 1986. 32 p. ; 22 cm
58.
1986
Krusche, Helmut (1986) Neem het woord : zelfverzekerd spreken in het openbaar ;[vert. uit het Duits door C.W.A.J.A. Walraven]. - 2edr. - Baarn : Bigot & Van Rossum, cop. 1986. - 168 p. ; 22 cm Vert. van: Reden und gewinnen. - Geneve : Ariston, 1984. - Met lit. opg. ISBN 90-6134-283-X
59.
1986
Sas, P. en C. De Clerq (1986). Als je veel moet praten
60.
1968
Zelko, H.P. en F.E.X. Dance (1968). Mondelinge communicatie in bedrijf en beroep. Utrecht: Het Spectrum.
61.
1987
Eijk, Inez van (1987) De spreekhulp - Amsterdam : Contact. - 129 p. ; 20 cm Met lit. opg. ISBN 90254-6566-8
62.
1987
Leeman, A.D. en A.C. Braet (1987) Klassieke retorica, Haar inhoud functie en betekenis. Groningen: Wolters-Noordhoff, Forsten.
63.
1987
Luijk, F. (1987). Vaardig Communiceren. Leiden: Martinus Nijhoff. Hierin: H2. Mondeling informatie overdragen, p.21-54.
64.
1987
Maks, R. ; A.M. de Koning (1987) Leergang taalbeheersing voor het HBO : de techniek van het mondeling presenteren /. - Groningen : Wolters-Noordhoff, cop. 1987. - 58 p. ; 24 cm Met lit. opg. ISBN 90-01-57552-8
65.
1987
Morse, S.P. (1987) Effectief presenteren, Handleiding voor het houden van succesvolle presentaties. Utrecht: Het Spectrum.
66.
1988
Boertien-Storm, M.C. (1988). Presenteren, informatief en overtuigend. Bussum: uitgave Boertien en Partners.
67.
1988
Korswagen, C.J.J. (red.) (1988). Drieluik mondelinge communicatie, Deel I Gids voor de techniek van het doeltreffend spreken, presenteren en instrueren. Deventer: Van Loghum Slaterus.
68.
1988
Tilanus, C.B..(1988) Rapporteren, presenteren / - 1e dr. - Utrecht : Het Spectrum, 1988. - 144 p. : ill. ; 19 cm. - (Prisma pocket ; 2667) Bevat: Een scriptie, rapport, artikel schrijven. - Oorspr. uitg.: 1978. - (Aula-boeken ; 650) ; Een spreekbeurt, voordracht, presentatie houden. - Oorspr. uitg.: 1982. - (Aula-boeken ; 702). - Met lit.opg. ISBN 90-274-2077-7
69.
1989
Hendriks-van den Hengel, A. (1989) Communicatie en presentatie : een praktijkgerichte methode mondelinge taalbeheersing /. - 1e dr. - Zutphen : Thieme, cop. 1989. - 80 p. : ill. ; 25 cm Met lit. opg. ISBN 90-03-62395-3
70.
1989
Palm-Hoebé, Marjan; Hans Palm (1989). Effectieve zakelijke presentaties. Groningen: Wolterse Noordhoff [1996 2 herz dr.; enigszins uitgebreid]
71.
1989
Sarnoff, Dorothy (1989). Geachte dames en heren.. Overtuigend spreken in elke situatie.. ; [met medew. van Gaylen Moore ; vert. uit het Engels door Tim Lodewijk]. - Helmond : Helmond, [1989]. 175 p. ; 21 cm Vert. van: Never be nervous again. - New York : Crown, 1987. ISBN 90-252-9272-0
72.
199?
Max Peper (199?) Presentatievaardigheid - 's-Gravenhage : Maxkom Kommunikatietraining, 199X. - 167 p. ; 24 cm
73.
1990
Best, K. de & H. Boertien (1990). Communicatietechnieken. Groningen: Wolters-Noordhoff.
74.
1990
Peype, D.C.J. van (hoofdred.) e.a. (1990-ÿ). Handboek speech en presentatie. - Alphen aan den Rijn [etc.] : Samsom BedrijfsInformatie, 26 cm Uitg. in samenw. met NIVE, Nederlandse Vereniging voor Management, 's-Gravenhage. - Naslagwerk. - Rubriek: "Vraagbaak speech en presentatie" vanaf 1995 in aparte band. - Losbladig. ISBN 90-6500-042-9 in ringband
75.
1990
Vries, R. de (1990). Spreken voor publiek. Groningen: Heymans Bulletins, Psychologische Instituten RU, HB-90-1007-SW.
76.
1991
Regter, F.L. ( 1991) Een lezing geven? Waar u aan moet denken! : enige richtlijnen bij de voorbereiding en bij het gebruik van hulpmiddelen /; [red.: J.A. Mosk]. - Amsterdam : Centraal Laboratorium voor Onderzoek van Voorwerpen van Kunst en Wetenschap, 1991. - 18 p. : ill. ; 24 cm. - (CLinformatie ; nr. 9) ISBN 90-72905-12-1
77.
1991
Bloch, David en Leonore Tholen (1991). Persoonlijk presenteren. Alphen a/d Rijn: Samson Bedrijfsinformatie. (Werkwijzer - 50 tips)
78.
1991
Horst, Frans van der (1991) Effectief presenteren: een middel tegen plankenkoorts en zenuwen. Baarn: Nelissen. - 61 p. : ill. ; 21 cm ISBN 90-244-0538-6
79.
1991
Leeds, Dorothy (1991) PowerSpeak : overtuigend spreken en doeltreffend overkomen /; [vert. uit het Engels: Gerard Grasman]. - Amsterdam : Omega Boek, cop. 1991. - 269 p. ; 24 cm Vert. van: PowerSpeak : the complete guide to persuasive public speaking and presenting. - New York [etc.] : Prentice Hall Press, 1988. ISBN 90-6057-725-6 geb
80.
1991
Meiden, Anne van der (1991). Over spreken gesproken; aspecten van moderne retorica. Groningen: Wolters-Noordhoff.
81.
1991
Robinson, James W. (1991). Beter spreken in het openbaar ; [vert. uit het Engels door Parma van Loon]. - Baarn : Bigot & Van Rossum, cop. 1991. - 156 p. ; 22 cm Vert. van: Better speeches in 10 simple steps. - New York : St. Martin's Press, 1990. ISBN 90-6134-366-6
82.
1991
Wubbels, Theo (1991).Presenteren - 1e dr. - Utrecht : Het Spectrum, 1991. - 109 p. ;19 cm. (Aula) Met lit. opg. ISBN 90-274-2868-9
83.
1992
Blauw,Wim; Teunis Bloothoofd en Piet Kolkena (1992) Presenteren. Red.: B.O.O.O.M. Ontwikkeling]. - Culemborg : B.O.O.O.M. Ontwikkeling, 1992. - 35 p. : ill. ; 24 cm. - (De basis voor vaardigheden. Leerlingenboeken)
84.
1992
Claasen-van Wirdum, Afke; Frank Stienissen (red.); Cora van Soerland, Bert Thobokholt en ans de Vos-Herremans (1992). Tekst en Toespraak; een praktische cursus taalbeheersing voor het hbo. Groningen: Wolters-Noordhoff. Hierin: H. 10 De voordracht, p.247-267.
85.
1992
Hahn, Johan G. (1992) Audiovisuele communicatie : beter presenteren met audiovisuele media. Leiden [etc.] : Stenfert Kroese, 1992. - XIII, 193 p. : ill. ; 23 cm. - (Communicatie) Met lit. opg., index. ISBN 90-207-2181-X
86.
1989
Janssen, Daniël (red.) (1989) Zakelijke communicatie; een leergang "communicatieve vaardigheden" voor het HBO. Module 6: Mondeling presenteren, p. 244-297. Groningen: Wolters-Noordhoff. [3e druk 1996]
87.
1992
Mertens, Vincent (1992) Spreken voor publiek /. - 1e dr. - Leuven ; Apeldoorn : Garant, 1992. - 47 p. ; 24 cm. - (Als je veel moet praten ; nr. 3) Met lit. opg., reg. ISBN 90-5350-142-8
88.
1992
Roomer, Joop en Cyriel van Tilborgh (1992). Intern, extern: het integreren van communicatie in bedrijven, organisaties en instellingen. Deventer: Kluwer Bedrijfswetenschappen / Kluwer Editorial. Losbladig
89.
1992
Steehouder, M.; C. Jansen; K. Maat; J. van der Staak; E. Woudstra (1992). Leren communiceren; handboek voor mondeling en schriftelijke communicatie. Groningen: Wolters-Noordhoff. 3e geh.herz. dr. Hierin: H.7 Een voordracht houden, p. 279-304.
90.
1993
Brink, H.J. van den; ... et al (cursusteam). (1993). Publiekgericht schrijven en spreken : een cursus zakelijk presenteren voor economiestudenten / [:]. - Heerlen : Open universiteit, 1993-.... - 3 dl. ; 30 cm ISBN 90-358-1174-7
91.
1993
Broekhuizen, Herman (1993). Presentatie bij wijze van spreken : adviezen voor camera- en microfoonpresentatie bij landelijke, lokale en huisomroepen en A.V.-produkties / - Abcoude : Uniepers, cop. 1993. - 112 p. : ill. ; 24 cm + geluidscassette ISBN 90-6825-122-8
92.
1993
Korswagen, C.J.J. (red.) (1993) Drieluik mondelinge communicatie - 2e dr. - Houten [etc.] : Bohn Stafleu Van Loghum, 1993. - 309 p. : ill. ; 25 cm I: Doeltreffend spreken, presenteren en instrueren. - Oorspr. titel: Drieluik mondelinge communicatie. - I: Gids voor de techniek van het doeltreffend spreken, presenteren en instrueren : unilaterale communicatie. - Deventer : Van Loghum Slaterus, 1988. - Oorspr. uitg.: 1988. - Met lit. opg., reg. ISBN 90-313-1367-X
93.
1993
Kruijssen, Agave (1993) Spreken voor groot en klein publiek : voordrachten, toespraken en presentaties : de voorbereiding en de praktijk / ; [red.: Gerda Leegsma]. - Groningen : BoekWerk, cop. 1993. - 79 p. ; 21 cm. - (Knelpunten in onze taal) ISBN 90-5402-065-2
94.
1993
Rood, G.A.M. (1993) Professioneel presenteren. Amsterdam: De Management Bibliotheek
95.
1994
Braet, A. (1994) De retoriek van betogen, Inleiding in de retorische tekstanalyse. Leiden, [Interne uitgave sectie Taalbeheersing, vakgroep Nederlands, RU Leiden.
96.
1994
Carnegie, Dorothy (1994). Doeltreffend spreken: de succesformule / Dale Carnegie ; [bew. door Dorothy Carnegie ; vert. uit het Engels]. - Amsterdam : Omega Boek, cop. 1994. - 228 p. ; 22 cm Vert. van: The quick and easy way to effective speaking. - New York : Association Press, 1962. Eerder verschenen o.d.t.: Zo spreekt u doeltreffend. - Den Haag [etc.] : Succes, 1972. - (Efficiency bibliotheek). - Oorspr. titel: Vlot spreken en menschen beinvloeden. - Den Haag : Succes. ISBN 906057-606-3
97.
1994
Eckhardt, Lex; Theo IJzermans (1994). Het woord is nu aan u : over spreken voor groepen /; [ill.: Karin Koevoet]. - Zaltbommel : Thema, 1994. - 144 p. : ill. ; 22 cm. - (Mens en bedrijf ; 5) Met lit. opg. ISBN 90-70512-21-1
98.
1994
Edens, Bert (1994) Spreken in het openbaar . - 1e dr. - Utrecht : Het Spectrum, 1994. - 103 p. ; 18 cm. - (Prisma-boeken) Prisma taal. - Met lit. opg. ISBN 90-274-4143-X
99.
1994
Hilgers, Floor en Jan Vriens. (1994) Professioneel presenteren : handleiding bij het voorbereiden en verzorgen van informatieve en overtuigende presentaties - Schoonhoven : Academic Service, Economie en Bedrijfskunde, cop. 1994. - 140 p. : ill. ; 24 cm. - (Praktijkgidsen voor manager en ondernemer) Met lit. opg., reg. ISBN 90-5261-130-0
100.
1994
Horward, J. ; C. Janus, J. van Vugt (1994) Spraakmakend : spreekvaardigheid/communicatie voor het MBO /; [tek. Henk van Dijk]. - 2e [herz.] dr. - Zutphen : Thieme, cop. 1994. - 88 p. : ill. ; 27 cm 1e dr.: 1989. - Met reg. ISBN 90-03-62422-4
101.
1994
Kunst, Th.J.W.; A.J. Krol. (1994) ( S)Preken, hoe doe je dat? / - Hoornaar : Gideon, cop. 1994. 190 p. ; 20 cm Met lit. opg. ISBN 90-6067-661-0
102.
1994 -
Luijk, Bart van (1994). 'Een zittende spreker verdient een slapend gehoor' : presenteren / ; [cartoons Henk Kemperman]. - Zeist : DOOR, cop. 1994. - 97 p. : ill. ; 21 cm ISBN 90-75081-02-2
103.
1994
Pereboom, R. (1994). Succesvol spreken & presenteren in de praktijk: alle tekstbouwstenen, checklists, oefeningen en tips voor professioneel speechen, presenteren, vergaderen en onderhandelen. Amsterdam: WEKA
104.
1994
Vuure, Rob van (1994) Het geheim van leuk speechen. 289 tips en ideeën. Zeist: Het Spectrum.
105.
1994
Kunst, Th.J.W. & A.J. Krol. (S)Preken, hoe doe je dat? Hoornaar : Gideon, 1994. p11-109.
106.
1995
Bloch, David (1995) Presenteren /; onder red. van: A.A. van Ruler ... [et al. ; ill.: Huub Coenen]. - 1e dr. - Alphen aan de Rijn [etc.] : Samsom BedrijfsInformatie, 1995. - 144 p. : ill., tek. ; 24 cm. (PRaktijk dossier) Met lit. opg. ISBN 90-14-05027-5
107.
1995
Brouwer, Cobi, (1995) Opleiden, trainen en presenteren : gebaseerd op NLP-principes /. -1e dr. Baarn : Nelissen, 1995. - 168 p. : ill. ; 21 cm. - (PM-reeks) Omslagtitel: Opleiden, trainen & presenteren. - Met lit. opg. ISBN 90-244-1334-6
108.
1995
Diekstra, Jack (1995) Bij wijze van spreken : kleine gids voor de redenaar (v/m) [ill.: Ben van Mierlo]. - 2e gew. dr. - Nijmegen : Logikos Trainingen, 1995. - 44 p. : ill. ; 25 cm. - (Logikos gidsen ; 4) Oorspr. titel: Praten als Brinkman : niet elke politicus is een redenaar : kleine gids voor de spreker m/v. - 1993. - Met lit. opg. ISBN 90-74734-07-3
109.
1995
Dries, Judith van den; Susanne van IJsel Smits-Hupperts (1995) Uitgesproken goed! : stap voor stap naar publieksgericht spreken /. - Utrecht [etc.] : Kosmos-Z&K, cop. 1995. - 128 p. ; 20 cm Met lit. opg., reg. ISBN 90-215-2662-X
110.
1995
Klijnsma, Karin J. Klijnsma (1995) Beter presenteren. tekstbew.: Nicole W. Baars ; [red.: Jos Jansen van den Doormalen ; ill.: Marre Streutker ; foto's: Wim van IJzendoorn]. - Utrecht : Stichting Educatieve Omroep Teleac, cop. 1995. - 184 p. : ill. ; 31 cm Met lit. opg. ISBN 90-6533-374-6 in ringband
111.
1995
Spek, Erik van der (1995) De eerste klap. Twintig beproefde openingen. Alphen aan den Rijn: Samson/nive. [Dossier bij Vraagbaak Speech en Presentatie. Alphen aan den Rijn: Samson Bedrijfsinformatie. Losbladige uitgave sinds 1995. Daarvoor Peijpe, D.C.J. van (red.)(1990-1994) Handboek Speech en Presentatie. Samson Bedrijfsinformatie]
112.
1995
Timmer, Gea (red.) ... [et al.].(1995) Presenteren, hoe doe je dat? / - Driebergen :De Bundeling, cop. 1995. - 92 p. : ill. ; 25 cm Met lit. opg. ISBN 90-802605-6-8
113.
1995
Wiertzema, Klaas; Patricia Jansen (1995). Spreken in het openbaar - Bussum : Coutinho, 1995. 132 p. : ill. ; 22 cm. - (Doelmatig communiceren ; 2) Met lit. opg. ISBN 90-6283-967-3
114.
1995
Geel, R., Volmaakte schrijvers schrijven niet, Amsterdam : Amsterdam University Press, 1995. Hierin: Geel, R. Mag ik mijzelf aan u voorstellen? : het schrijven van toespraken Amsterdam : Amsterdam University Press, 1995, p.75-86.
115.
1996
Braas, Cees; [et al.] (1996) Presenteren /. - Groningen : Wolters-Noordhoff, cop. 1996. - 94 p. : fig. ; 24 cm. - (Taaltopics) Met lit. opg. ISBN 90-01-16395-5
116.
1996
Eijk, Inez van (1996) Groot taal- en manierenboek voor op het werk /. 1996. - 480 p. ; 21 cm Met lit. opg., reg. ISBN 90-254-0670-X
117.
1996
Rodrigo, A.W. (1996) ;Effectief presenteren / Thematools. - Amsterdam [etc.] : Addison-Wesley, cop.1996. - 1 diskette (3.5"). ; 31 cm, in doos + [Handboek] / A.W. Rodrigo (53 p.). - (Management bouwdoos) Titel op diskette: Professioneel presenteren. - Systeemvereisten: DOS-versie
118.
1996
Steward, Chris; Mike Wilkinson (1996) Alles wat je altijd al wilde weten over spreken in het openbaar ; [vert. uit het Engels: Enno van der Eerden ; eindred.: Anne Taute ... et al.]. - Leiden : Krikke, cop. 1996. - 61 p. ; 18 cm. - (Alles over ...) Vert. van: Bluff your way in public speaking. London : Oval Projects, 1988. - Rugtitel: Alles over spreken in het openbaar. ISBN 90-5641-087-3
119.
1996
Wagenaar, Willem Albert (1996) Het houden van een presentatie. - Rotterdam : NRC Handelsblad, cop. 1996. - 31 p. ; 21 cm. - (Studeren) ISBN 90-5018-995-4
120.
1997
Bulck, Jan van den, Erik van der Spek (1997) Hierbij open ik. Opening van een gebouw, bedrijf of evenement. Alphen aan den Rijn: Samson/nive. [Dossier bij Vraagbaak Speech en Presentatie. Alphen aan den Rijn: Samson bedrijfsinformatie. Losbladige uitgave sinds 1995.]
121.
1997
Mulder, Milou; Grada Schadee (1997) Kort en goed presenteren . - [Deventer] : Kluwer BedrijfsInformatie, cop. 1997. - 80 p. ; 21 cm. - (Communicatie memo ; 3) ISBN 90-267-2596-5
122.
1997
Rohner, Erich (1997) De huwelijkstoespraak : handleiding voor de (buitengewoon) ambtenaar van de burgerlijke stand ; vert. uit het Duits en bew. door Stef Nicolasen ; [ill.: Jack Prince]. - Alphen aan den Rijn : Samsom, cop. 1997. - 95 p. : ill. ; 19 cm Vert. van: Die Trauansprache : Handreichung fuer Standesbeamte. - Frankfurt am Main [etc.] : Verlag fuer Standesamtwesen, 1996. ISBN 90422-0164-9
123.
1997
Spolders, Marjon (1997) Het winnende woord, Succesvol argumenteren. Amsterdam: Bert Bakker.
124.
1998
Braet, A; L. Schouw (1998). Effectief debatteren; argumenteren en presenteren over beleid.
Amsterdam [etc.] : Contact,
Groningen: Wolters-Noordhoff. Hierin m.n. H5 De presentatie, p.57-66 125.
1998
Hees, Patty van en Erik van der Spek (1998) Over de drempel. Inspirerende nieuwjaarstoespraken. Alphen aan den Rijn: Samson/nive. [Dossier bij Vraagbaak Speech en Presentatie. Alphen aan den Rijn: Samson bedrijfsinformatie. Losbladige uitgave sinds 1995.]
126.
1998
Katsma, Wim H. (1998) Het woord is aan ... : praktische tips en suggesties voor hen die binnenkort een mondelinge presentatie gaan houden / ; [cartoons: Arend van Dam]. - 's-Gravenhage : Elsevier bedrijfsinformatie, 1998. - 48 p. : ill. ; 24 cm ISBN 90-6155-853-0
127.
1998
Kushner, Malcolm (1998); Presenteren voor dummies [vert. uit het Engels: Fontline]. - Amsterdam : Addison Wesley Longman, cop. 1998. - XXVI, 422 p. : ill. ; 25 cm Vert. van: Successful presentations for dummies. - Foster City, CA : IDG Books Worldwide, 1996. ISBN 90-6789-979-8
128.
1998
Pons, Jany(1998). Bundel: Persoonlijke effectiviteit & presenteren / - 1e dr. Den Haag : Schoevers Uitgeverij, 1998. - 53 bl. ; 30 cm ISBN 90-6546-435-2 in spiraalband Practisch spreken; oefenstof bij Dalmeijer's cursus in vrij spreken, logisch denken en practische levenskunst. [z.j., z.pl
129.
1998
Spek, Erik van der (1998). Speech op zakformaat : tips en checklisten voor toespraken en presentaties - Alphen aan den Rijn [etc.] : Samsom, 1998. - 67 p. ; 19 cm Met lit. opg. ISBN 90-1405508-0 geb.
130.
1998
Vilsteren, Paul van; Margo Angenent.(1998) Presenteren de basis / - Groningen : WoltersNoordhoff, cop. 1998. - 131 p. : ill. ; 24 cm + 2 diskettes 3.5". - (Praktische vaardigheden) ISBN 9001-90567-6
131.
1998
Wigman, M.C.S. et al. (cursusteam) (1998). Publiekgericht schrijven en spreken voor informatici [cursusteam:]. - Heerlen : Open universiteit, 1998. - 4 dl. ; formaat varieert Bew. van: Publiekgericht schrijven en spreken : een cursus zakelijk presenteren voor economiestudenten. - Heerlen : Open universiteit, 1993. ISBN 90-358-1717-6
132.
1999
Maat, Arie (1999). De katapult : in een handomdraai spreken voor een publiek / ; [ill.: AM]. Deventer : Pharps, cop. 1999. - 119 p. : ill. ; 21 cm Met lit. opg. ISBN 90-801594-4-1
133.
1999
Methorst, Ingemar ;Juriaan Mieog, Renate Wesselink (1999). Leren presenteren en rapporteren voor leerlingen vwo en havo ; met een voorw. van M.F. Steehouder.- Enschede : Twente University Press, cop. 1999. - 83 p. : ill. ; 23 cm. - (Doorlopende leerwegen ; 1) ISBN 90-365-1331-6
134.
1999
Oskamp, Paul en Rudolf Geel (1999) Concreet en beeldend preken . - Bussum : Coutinho, 1999. 192 p. : ill. ; 24 cm. - (Schrijfgidsen voor communicatieve beroepen ; 7) Met lit. opg., reg. ISBN 906283-164-8
135.
1999
Peel, Malcolm (1999) Succesvol in presentaties geven; [vert. uit het Engels: Emmy Middelbeek]. Aartselaar ; [Oosterhout] : Deltas, cop. 1999. - 96 p. : ill. ; 21 cm. - (Succesvol...) Vert. van: Successful presentation in a week. - London : Hodder & Stoughton, cop. 1992. - (Successful Business in a week series). - Bovenaan omslag en titelp.: Institute of Management. ISBN 90-2437114-7
136.
1999
Pietersma, Sybrand (1999) Presenteren kun je leren - Arnhem : Angerenstein, cop. 1999. - 48 p. : ill. ; 30 cm ISBN 90-75753-43-8
137.
1999
Spek, Erik van der (1999) Gewoon blijven ademen, Handreikingen voor schrijvers van toespraken. Alphen aan den Rijn/Diegem: Samson.
