Huisje Mostinckx
Geschiedenis
De “goeie” ouwe tijd ? De keuken was de centrale leefruimte waar alles gebeurde: wassen, plassen, strijken, koken, eten... De “Leuvense stoof” was de enige warmtebron. In de slaapkamer van de ouders en in de kinderkamertjes was het ’s winters dan ook bitterkoud.
Ooit was het huisje Mostinckx een doodgewoon lemen hoevetje, één van de vele in het Pajottenland. Vandaag is het “bijzonder”, omwille van zijn authenticiteit, ook omwille van zijn schilderachtige ligging aan de voet van de rijzige Sint-Martinuskerk, maar vooral omdat het er nog staat. Hoe oud het huisje precies is? Wie zal het zeggen? Alleen kan met enige zekerheid gesteld worden dat het er voor 1777 stond. Op de betrouwbare Ferrariskaart (ca.17701777) staat het immers exact op zijn huidige plaats ingetekend. Hoe lang de familie Mostinckx er heeft gewoond, is evenmin duidelijk. Wij weten alleszins dat ene Petrus Mostinckx en zijn echtgenote voor 1835 eigenaars waren van het huisje. De schuur werd pas omstreeks 1900 bijgebouwd. In 1981 wordt het huisje als monument beschermd. 2
Karel De Pauw woonde hier 66 jaar toen hij in 1980 overleed. Zijn vrouw Sofie werd in het huisje geboren en bracht er ook al haar kinderen ter wereld. Het gezin kwam aan de kost met “boerkozen”. Zij kweekten groenten en fruit voor de markt en mestten één of twee varkens vet voor eigen gebruik. Na het vertrek van de laatste bewoners koopt de gemeente Dilbeek in 2000 het huisje aan omwille van de historisch-educatieve waarde. Het verkeert intussen in zo’n erbarmelijke staat dat het compleet moet “gedemonteerd” worden. Na de zorgvuldige heropbouw wordt het huisje in 2011 opengesteld voor het publiek.
Tot kort na de Tweede Wereldoorlog moest het water in emmers gehaald worden aan de gemeentepomp nabij de kerk. Elektriciteit was er toen wel al: één peertje in de keuken, bengelend aan een lang snoer, zodat de lamp naar behoeve kon worden verplaatst. 3
Hoe het vroeger was
2
4 6 7
1
11
9
3 8 5
10
4
1
2
3
4&5
6
7
8
9
10
11
BERGHOK
VARKENSHOK
STAL
SLAAPKAMERS
WOONKAMER
SLAAPKAMER
INKOM
SCHUUR
WC
BERGHOK
5
Leembouw
Hopteelt Leem, voor het bepleisteren van het vlechtwerk, werd ter plaatse gedolven en met gekapt stro en paardenurine vermengd. De toegenomen welvaart zorgde ervoor dat mettertijd de kwetsbare lemen muren door duurzame bakstenen muren werden vervangen. Zo heeft ook het huisje Mostinckx enkel nog een lemen voorgevel.
Een boerenwoning mocht niet veel kosten. Gelukkig zorgde de natuur zelf voor nagenoeg alle bouwmaterialen. Op ieder plekje vrije grond werden boompjes geplant. Zij leverden jaren later de balken voor het vakwerk. De vakken werden met gekliefde es- of wilgentakken gevitst.
Minstens eenmaal per jaar, meestal voor Pasen, werd het huis gewit. De plint kreeg een stevige peklaag. Voor de heropbouw van het huisje Mostinckx werd gekozen voor een gebruiksklaar mengsel van leem, zand en gerstestro dat in “big bags” uit Duitsland aangeleverd werd en in de betonmolen met water werd vermengd. Paardenurine kwam er niet meer bij te pas.
6
De hopteelt was eeuwenlang een belangrijke bron van inkomsten in de streek rond Asse en Aalst. Het hopareaal van het “Land van Aalst” was ooit het belangrijkste van België, groter dan dat van Poperinge. Het landschap in Sint-Ulriks-Kapelle en SintMartens-Bodegem werd grotendeels gekenmerkt door de velden met hopstaken.
Volgens landbouwhistoricus Paul Lindemans vereist de hopteelt een “vruchtbare bodem en werkzame, knappe boeren”, voorwaarden die ruim vervuld waren in deze streek. Maar het mocht niet baten. Vanaf de tweede helft van de 20ste eeuw kwijnde de hopteelt onder de druk van de internationale concurrentie weg. In Dilbeek blijven nog slechts enkele kleine hoplochtingen over die in bijberoep worden bewerkt. Hop uit Oost-Europa en de VS beheerst tegenwoordig de markt. Op een boogscheut van het huisje Mostinckx, langs de Ternatstraat, liggen nog twee hoppevelden. In het voorjaar worden de hopscheuten, begin september de hopperanken geoogst. 7
Bezoeken boeiende belevenis. Het huisje lijkt immers op kindermaat gebouwd, met zijn kleine kamertjes en lage plafonds. Sprookjesachtig, aantrekkelijk, maar tegelijk een beetje vreemd. Met wekkers die moeten opgewonden worden, kommetjes om je in te wassen, een gekke waterketel en dito koffiepot, een kachel die met kolen moet gestookt
Het huisje Mostinckx is een museumpje, met authentiek meubilair en gebruiksvoorwerpen van voor de Tweede Wereldoorlog. De tijd is er blijven stilstaan, het lijkt alsof de laatste bewoner er nooit is vertrokken. Het biedt de bezoeker een realistisch beeld van de typische landelijke en traditionele woningbouw en wooncultuur van onze voorouders op het platteland. Een heel klein stukje Bokrijk in Bodegem dus. Het huisje kan op aanvraag bezocht worden, door de ramen naar binnen gluren, mag altijd. Nu het zijn charme van weleer heeft teruggekregen en het typische Bodegemse dorpsgezicht weer in ere is hersteld, mogen ook de schildersezels weer aanrukken.
worden om een kommetje pap te bereiden, matrassen die met stro gevuld zijn… Om nog niet te spreken over de vreemde voorwerpen die je in het stalletje vindt.
Ook voor kinderen is een bezoek aan het huisje Mostinckx een ware ontdekking en een
8
9
Huren
Wandel-, fiets- en ruiterroutes Kleinschalige kunstprojecten vinden hier een gedroomd kader: van concerten over film, theater, creatieve ateliers tot poëzieavonden, lezingen en voordrachten. Maar ook voor familiefeestjes, vergaderingen, koffietafels, cursussen,… biedt deze locatie heel wat mogelijkheden.
De schuur die tegen het huisje staat aangebouwd, is ingericht als hoppemuseum en bezoekersruimte. De tentoongestelde voorwerpen en documenten herinneren aan de nagenoeg teloorgegane hoppeteelt uit de streek. Van april tot oktober kan je er iedere zondag terecht en er tevens genieten van een heerlijk streekbier, zoals geuze en kriek, waarin de typische hoppesmaak zich duidelijk laat gelden. De hoppeschuur met keukentje, toiletten, terras en grasperk, kan buiten de openingsdagen gehuurd worden. 10
De Hoppewandeling (11 km) herinnert aan de vroegere hoppeteelt in Sint-MartensBodegem en Sint-Ulriks-Kapelle. Enkele hoppevelden liggen net buiten het traject aan de Ternatstraat en aan de Kwaadbunderweg. De Vierbekenwandeling (11 km) loopt langs de Zierbeek, de Zibbeek, de Plankenbeek en de Doornbeek, die alle ontspringen op de heuvelflank tussen Schepdaal en SintMartens-Bodegem. Dikwijls liggen de beken wat verdoken onder het groen van bomen en weelderige oevervegetatie. De beekvalleien worden vandaag de dag gekoesterd als groene corridors voor fauna en flora.
De Konijntjesroute (23 km) en Fietsroute Dilbeek (29 km) lopen langs het huisje Mostinckx. Ook de Bruegelfietsroute (45 km) passeert vlakbij. De drie Dilbeekse ruiterroutes passeren aan het huisje Mostinckx. Er wordt een rustplaats voor paarden voorzien. Een leuke manier om de omgeving te verkennen is een tocht met huifkar of koets. 11
Praktisch Oosth
traat
Ve
HUISJE MOSTINCKX Dorpsplein 5, 1700 Dilbeek (Sint-MartensBodegem) (treinstation Sint-Martens-Bodegem op 900 m; bushalte De Lijn voor de deur)
ra
Li
OPEN VAN APRIL TOT OKTOBER ! •
Hoppeschuur (met hoppemuseum): iedere zondagnamiddag van 15 tot 18 uur
•
Lemen huisje: iedere eerste zondag van de maand, van 15 tot 18 uur met gratis rondleidingen
•
Rondleidingen voor groepen op aanvraag.
•
De schuur kan ook gehuurd worden.
Smissenb
Pre d
SintMartensBodegem
at rstr. Kat Lange H aags ten tr a s tr a at
at
at
vers
he pd aa lst ra
tra
Po
Sc
t lds
ge an
ehe e
at
Bodeg em s Dorpsplein
ev
a str
Huisje Mostinckx
aat
emstr Wols Ne er s tra at
L
n ole raat
Tenbroekst
ne
r
M Ternats t
raat
Solleveld
De C
Brui
ks t
a at
ra a
t
oe
Ternat
INFO vzw Dilbeeks Erfgoed Kasteelhoeve, de Heetveldelaan 4, 1700 Dilbeek Tel. 02 451 68 00 (of 02 451 69 34)
[email protected] Alle info over openingsuren, bijzondere activiteiten, huurvoorwaarden en tarieven is terug te vinden op www.dilbeekserfgoed.be Foto’s: Renate Devreese, Miel Verhasselt, Piet De Decker Tekening: Steven Wilsens
