De geboortetijd van de Masjie ach

24e JAARGANG NUMMER 7 SEPTEMBER 2014 UITGAVE VAN DE PROTESTANTSE GEMEENTE TE LEIDEN EN DE EVANGELISCH-LUTHERSE GEMEENTE TE LEIDEN E.O.

De geboortetijd van de Masjie’ach ‘Ik geloof even roekeloos dat wij leven in de geboortetijd van de Masjie’ach…’ (uit: Brief aan mijn kleindochter)

gedachten van rabbijn Awraham Sjalom Soetendorp gedeeld met redactielid Ad Alblas

Geboortepijnen

elkaar toe’. Er trekt een siddering door me heen als iemand sterft door meedogenloosheid en wreedheid. Ik treur om elke onschuldige in Gaza, of Syrië, in Israël of waar ook ter wereld: het is mijn broeder of zuster.

In de taal van mijn volk spreken we over geboorte­ pijnen. Die gaan aan de geboorte van de messi­ aanse tijd vooraf. Toen m’n kleindochter Elian (dat betekent: God, waarheen?) geboren werd, schreef ik haar hoe ik met heel m’n hart het populaire lied zong: ‘jij bent geboren voor de vrede’. Toen zij haar eerste levens­ schreeuw gaf werden er opnieuw stenen gegooid door kinderen en met rubberen kogels op hen geschoten. Op dat moment schreef ik haar: ‘Je grootvader is een groot optimist. Hij is erfelijk belast. Mijn vader gaf mij de naam Sjalom, toen Europa in brand stond’.

Keerpunt

Gruwelijkheden De kroniek van de laatste maanden is vol heftige pijn om wat er gebeurt. Voor de gruwelijkheden die we zien heb ik geen woorden, maar ik kan ook niet in stilte blijven. Mijn moeder zei ‘We zwijgen

Zo bidden wij… De afgelopen periode is een rustige periode geweest in de kerk. Maar in de wereld is het deze zomer allesbehalve rustig geweest. Menigeen heeft op zijn of haar vakantiebestemming kennis moeten nemen van allerlei rampspoed en ellende: het neerstorten van MH17, de dreiging van oorlogen in verschillende landen, de berichten over de IS. Met berichten als deze is het goed om als gemeenschap op zondag samen te komen en onze zorgen over de wereld, over ons eigen leven en over de toekomst voor God te leggen. Met name de voorbe­ den, die aan het einde van de dienst worden gebeden, bieden die gelegenheid heel duidelijk. In deze gebeden spreken we onze zorgen uit in de wetenschap dat God ons hoort. En in het vertrouwen dat God (zoals de theoloog Bonhoeffer heeft gezegd) niet onze wensen, maar wel zijn beloften zal vervullen. Namelijk dat Hij de werken van Zijn handen niet laat varen… Irma Pijpers

Het is niet toevallig dat er woorden zijn die precies zo staan in het hart van de Thora en Koran. ‘Hij die een mensenleven vernietigt die vernietigt, de hele wereld en die één mensenleven redt die redt, de hele wereld’. Er is maar één ding dat ik niet mag doen, dat is de hoop opgeven. Ik geloof met een volstrekt geloof in de messiaanse tijd van vrede en gerechtigheid. Ook al draalt de Messias, ook al dralen de mensen die tezamen die kracht kunnen vormen, die God helpt ons te helpen.

Hoop Er zijn tekenen van hoop. Ik zie de soli­ dariteit tussen mensen die de weg naar vrede blijven volgen in de vredesbewe­ ging One Voice en de families die getrof­ fen zijn door de dood van geliefden aan beide kanten en samen optrekken in de Parents Circle. Mijn levensleraren zijn mensen die de grenzen van hun angst hebben overschreden. Ik tref medeleer­ lingen in de vredesbeweging die juist in situaties waar nuances wegvallen blijven knokken voor de nuances. Leids Kerkblad | 1

Vervolg van pagina 1

de pupillen van de ander die mijn hoop voeden.

Stille revolutie

De eerste stap

Steun vind ik in het gedicht van Henri­ ëtte Roland Holst: ‘Zachte krachten zullen zeker winnen / in het eind’ - dit hoor ik als een innig fluis­ teren in mij; zo ’t zweeg zou alle licht verduisteren / alle warmte zou verstarren van binnen’. We moeten die zachte krachten ook zien te winnen, samen te brengen, verster­ ken. De samenbundeling van zachte krachten zal door de oppervlakte heen breken. De Berlijnse muur ging niet stuk

Colofon Leids Kerkblad is een uitgave van de Protestantse gemeente te Leiden en de Evangelisch-Lutherse Gemeente te Leiden e.o. Dit blad verschijnt 8x per jaar; tussentijds wordt (wijk-)informatie verspreid. Redactieraad De redactieraad wordt gevormd door de scriba’s of andere vertegenwoordigers van de wijken en kerkelijke organen en is verantwoordelijk voor deze uitgave. Redactie ds. A. Alblas, hoofdredacteur mw. H. Eshuis-Boter, eindredactie ds. H.J. Hemstede, interviews E. van der Plicht, algemeen mw. J.I. Schoonwater, jongerenredactie mw. E.E. Veenstra-Monteban, algemeen mw. S.G. Visscher, eindredactie en website e-mailadres van de redactie: [email protected] Fotografen Voor gebruik van de in dit blad gepubliceerde foto’s door derden is voorafgaande schriftelijke toestemming vereist van de redactie. N. Bavelaar P.A.H. Bakker H.W. Bertram (hwb) mw. H. van den Broek J. van Duuren H. Labots

E. Elstak R. Pijpers A.P.J.J. Snepvangers mw. M. van Vliet F. Voets

Advertentieredactie R. Favier, e-mail:[email protected] Administratie, abonnementen en klachten over bezorging enz.: Van Vollenhovenkade 22, 2313 GG Leiden, telefoon: 071-5764145 [email protected] Het volgende nummer verschijnt op 17 oktober De kopij moet uiterlijk op zaterdag 4 oktober om 09.00 uur zijn ingeleverd: wijkberichten bij de scriba. Vormgeving [email protected] Druk Groen Media Leiden

2 | Leids Kerkblad

door de hamers maar door het onmete­ lijke aantal goede gedachten en daden.

Wat de hoop voedt? Dat wordt me m’n leven lang al gevraagd: door de liefde. Ik leef van de compassie van de man en vrouw die mij als vondeling opnamen in hun gezin met onbeschrijfelijke liefde. Ik geniet de liefde van mijn vrouw, kinderen en klein­ kinderen. Het zijn de momenten van zichtbaarheid van de onzichtbare God in

Wat wij kunnen doen formuleerde de Dalai Lama heel treffend. Tijdens een ontmoe­ ting stonden we hand in hand toen hij zei: “Je moet je verplaat­ sen in de situatie van de ander, ook als die ander dat niet doet. Het is zo eenvoudig en tegelijk zo moei­ lijk, jij moet de eerste stap nemen”. Op Sjabbat oefenen we dat in de Kehille, de geloofsgemeenschap. Dat moet de veilige plek zijn waar we onze diepste gevoelens van hoop en wanhoop kunnen uiten zonder elkaar te verliezen. We zingen voor Nederland, voor Israël en Palestijnen, voor heel de wereld over de komst van de Masjie’ach met het lied van Jesaja: ‘Geen volk zal het zwaard opnemen tegen een ander volk. De krijgskunst zal niet worden onderwe­ zen…’

Organist in beeld Frank Resseler Al ruim 20 jaar ben ik organist van het Kerkelijk Centrum de Regenboog en beschouw dat als een voorrecht. We hebben een goed zingende gemeente en de vieringen bieden een variëteit aan momenten om op passende wijze muzikale invulling te geven. Ons fraaie Engelse Fors­ ter & Andrews orgel uit 1875 is daarvoor zeer geschikt. Een Engels orgel draagt koor- en gemeentezang als geen ander en door een aantal zachtere registers en zwelkast kunnen mystieke klanken aan het instrument worden ontlokt, hetgeen passend is bij meditatief orgelspel na de overweging of tijdens de Maaltijd. Bij het laatste couplet van een feestelijk lied is het bij mij letterlijk ‘Full Organ’: hoe klein dit orgel qua aantal registers ook is, het klinkt werkelijk groots!

Bezoek ook onze website: www.protestantsegemeenteleiden.nl

Jong!

Jacqueline Schoonwater [email protected]

Kunst in de Stal Festival GEZOCHT HELPENDE HANDEN (j/m): gastvrouwen, sterke jongens en workshop assistenten!

Op zondag 14 september wordt voor de vierde keer het Kunst in de Stal Festival georganiseerd in het Merenwijkpark in Leiden. Het festival is een gezellig dagje uit voor alle leeftijden: een markt waar je handgemaakte cadeaus en biologisch lekkers kunt kopen, Muziek in de Wei, Modeshow in de Wei, mobiel theater ‘Geurend Hooi’, en nog veel meer. Naamloos-6 Verder kun je met allerlei vormen van 1 kunst en natuurlijk met de boerderij kennismaken. Dat kan door inloop-work­

v i t Fes

al

Zondag 14 september van 11.00-17.00 uur bij de Kinderboerderij, Merenwijk­ park in Leiden

shops, die in en rond de oude boerderij gegeven worden. Kunst in combinatie met de natuur staan centraal in deze workshops. Natuurlijk kan het festival niet zonder hulp van vrijwilligers. En daar kunnen we JOU goed bij gebruiken.

Vind jij het leuk om mensen te verwelko­ men, vragen te beantwoorden en wegwijs te maken? Of ben je meer van het tafels verplaatsen, versiering ophan­ gen en partytenten helpen opbouwen? Of heb je altijd al willen samenwerken met een kunstenaar? Of ga je toch meer voor de kleinere klussen? Ben je de hele dag beschikbaar of één dagdeel? Misschien heb je nog uren staan voor je maatschappelijke stage, of wil je hier alvast op vooruitlopen… Laat het ons weten, alles kan! Samen met jou maken wij er weer een fantas­ tisch feest van voor het hele gezin met onverwachte ontmoetingen, curieuze ontdekkingen en hilarische momenten. Meld je aan via [email protected] of 06 29571073

07-10-13 12:40

Kindernevendienst in de LSE In de viering van de Leidse Studenten Ekklessia zijn veel kinderen aanwezig. De allerjongsten gaan naar de oppasdienst; de 12+ jongeren hebben iedere tweede zondag in de maand hun ‘eigen dienst’ op Rap 100 en de jongeren daartussenin (van 6 tot 12 jaar) hebben kinderneven­ dienst. Na het Kyriegebed verlaten de kinderen de Hooglandse Kerk, om na ‘het amen’ terug te keren. Onze kinderen zijn dan bij ‘Brood en Wijn’, (brood en druiven­ sap). Wij ouders vinden het fijn en belangrijk om samen met onze kinderen de dienst van de tafel te vieren. Het voorbereiden van de kinderneven­ dienst kent een spanningsveld: enerzijds willen we onze kinderen vooral ruimte bieden om op eigen wijze bezig te zijn met zingeving, anderzijds willen we de kinderen wel iets van de LSE-identiteit meegeven. De afgelopen jaren heeft Helma van Overbeeke veel coördinerende werk­

zaamheden voor de kindernevendienst verricht, zij wist de vrij­ willigers altijd weer bijeen te roepen. Die bijeenkomsten kenmer­ ken zich door het plezier dat we met elkaar beleven, de crea­ tiviteit en de theologi­ sche discussies die ontstaan. Vaak werken we met thema’s bij de kinderne­ vendienst. Het afgelo­ pen jaar hebben we met een serie dien­ sten (de kerkdiensten ‘voor ouderen’ liepen parallel aan onze diensten) naar de afsluitende kinderdienst toegewerkt. Samen met onze pastor Christiane van den Berg-Seiffert en kinderboekenschrijf­ ster Bette Westera. In de kinderdienst stond letterlijk het altaarstuk De Distel­ vink centraal.

Naar mijn bescheiden mening kwam het eerder genoemde spanningsveld in deze dienst heel goed samen: knutselwerken van de kinderen, verhalen voor de kinde­ ren en een mooi gesprek met de kinde­ ren. Verwonderlijk en bijzonder, hoe jong en oud, hoe wij samen een dienst kunnen vieren. Cok Neven Leids Kerkblad | 3

Bijzonder Kerkenwerk Leiden Predikant: ds. A. Alblas, Jac.P. Thijsselaan 43, 2341 PM Oegstgeest, tel. 071 - 5232488, [email protected] Secretaris: E. van der Plicht, Raaphorst 35, 2352 KJ Leiderdorp, [email protected] Penningmeester: F. van Dijk, Koninginnelaan 88, 2313 AT Leiden Bankrekeningnr.: IBAN: NL 15 INGB 0000 7839 95 t.n.v. penningmeester Bijzonder Kerkenwerk Website www.openkerkleiden.nl

Beleid Op 14 juli vergaderde de commissie BKL over visie en beleid voor de komende periode en de programmering van de nieuwsbrieven van OKL. De statistieken geven een continue stij­ ging te zien van het aantal bezoekers van de OKL website en ontvangers nieuwsbrief (momenteel ongeveer 300 personen). Programmatische evaluatie leidt tot de conclusie dat OKL met een vliegende start een goede eigentijdse invulling is van de doelstellingen van Bijzonder Kerkenwerk Leiden: ‘vindbaar/aanwezig te zijn waar mensen zoeken naar religi­ euze thema’s, door communicatie van het evangelie en pastorale betrokken­ heid. Belangrijke wens is dat er meer mens­ kracht en handjes nodig zijn om het gewenste niveau te behouden en uit te breiden.

behoefte. Beide initiatieven bestaan inmiddels 25 jaar. Volgend jaar biedt de introductie van een Engels orgel in de Hooglandse Kerk nieuwe kansen voor de Evensongs.

Evensong Op zondag 21 september om 19.00 uur is er een Evensong in de Hooglandse Kerk. De muzikale bijdragen worden gezon­ gen door de Boxtelse Cantorij o.l.v. Wil Barten. De Boxtelse Cantorij bestaat dit najaar 45 jaar. Dat valt samen met het 25-jarig jubileum van de Evensongs in Leiden. Reden genoeg om er een feestelijke dienst van te maken. Daarom klinkt de lofpsalm 150 met de uitbundige tekst over het prijzen van God met allerlei instrumenten. Daarnaast de feestelijke

Een voortdurende afweging is het dilemma van uitsluitend informeren of ook discussiëren, actueel proberen te zijn of vooral abstracte beschouwingen. De Evensongs en Cantatediensten voldoen onverminderd aan vraag en

Column

Jan Boersema

Minder en meer De laatste tijd lees je veel over de milieueffecten van vleeseten. Vleesproductie (een raar woord eigenlijk) draagt stevig bij aan de klimaatproblematiek en veevoer vergt veel grond waarop ook voedsel voor mensen verbouwd zou kunnen worden. En met het welzijn van de dieren is ook het nodige mis. Als Nederlanders zouden we de consumptie moeten halveren om een beetje binnen de grenzen van de planeet te blijven. Nog beter voor de eigen gezondheid ook. De mensen die zijn aangewezen op de voedselbanken werken hier onbedoeld al fors aan mee. Zij zijn ongewild vegetariër, want er wordt bijna geen vlees binnen­ gebracht. Hierdoor dreigt voor hen een eiwit tekort; af en toe een stukje vlees zou helpen. Om dit op te lossen lijkt me een mooie combi mogelijk. En misschien kunnen we daar dan ook de ganzen en ander wild bij betrekken waarvan de aantallen soms zo groot zijn geworden dat men ze wil ‘reduceren’. Minder intensieve veeteelt, een beetje wild en alles beter verdelen.

4 | Leids Kerkblad

Magnificat en Nunc dimittis van Stan­ ford (in C). Het thema is ‘momenten van overrompe­ ling’ en geeft een indruk van de mystiek van Jurjen Beumer. Liturg is ds. Ad Alblas.

Hooggetijden De zomerserie ‘Hooggetijden’ wordt afgesloten op zaterdagmiddag 13 september van 14.45-15.00 uur. In het volgende kerkblad volgt een impressie van het afgelopen seizoen. Zo in september lijkt de vakantie soms ver weg: het gejakker is weer begonnen. Dan kan het goed zijn om op openkerkleiden.nl een onlangs verschenen blog van Robert Prang erbij te pakken. Robert vertelt dat hij tijdens zijn vakan­ tie geen navigatiesystemen gebruikt en volledig vertrouwt op de ouderwetse wegenkaart. Dat gaat dan wel eens fout, maar erg is dat niet. ‘Als je dan de weg kwijt bent, ben je dan verdwaald of onderweg? Ik neig naar dat laatste. Want als je niet weet waar je bent, ben je nog steeds onderweg. En dat is voor mij een essentieel onderdeel van die vakantie. Onderweg zijn. (…) Ik denk dat het zinvol kan zijn om af en toe de navi­ gatie thuis te laten en ons over te geven aan ouderwets verdwalen.’ Een goede tip. En niet alleen tijdens de vakantie. Bezoek wekelijks OPEN KERK LEIDEN: www.openkerkleiden.nl

Kerk en theologie Zelfontplooiing: een theologisch gesprek door Herman Paul

‘Vrouw, wees eens wat zelfverzekerder!’ kopte Intermediair Magazine in juni. Zulke koppen heeft het carrièretijdschrift wel vaker. Op allerlei manieren prent het blad zijn lezers in dat ze succesvol moeten zijn en voor zichzelf moeten opkomen. ‘Zelfontplooiing’ heet dat: telkens een stapje vooruit zetten, puttend uit je eigen bronnen en werkend aan je eigen idealen. Wie zich­ zelf niet ontplooit, is een loser. Onlangs dacht ik een half jaar lang over zulke zelfontplooiing na, in het kader van een nascholingscursus voor predi­ kanten. Ik had het thema voorgesteld, omdat bladen als Intermediair en zelf­ hulpboeken in de AKO-top-10 zo vaak over zelfontplooiing schrijven. Ik vroeg me af: Wat valt daar christelijk gespro­ ken over te zeggen? Heeft zelfontplooi­ ing iets te maken met wat calvinisten het woekeren met je talenten noemen? Of is zelfontplooiing zoals aangeprezen in de bladen een alternatieve religie die het zicht belemmert op het evangelie? Uiteraard werden we het niet eens - de vijf docenten en pakweg veertig domi­ nees die in Groningen de collegebankjes vulden. Toch overheersten kritische geluiden. Wie zoveel van zichzelf

verwacht, komt vroeg of laat bedrogen uit, zeiden diverse collega’s. Laat de Belgische psychiater Paul Verhaeghe in zijn boek Identiteit niet overtuigend zien dat de samenleving ziek wordt als mensen alleen maar aan ‘ik’ kunnen denken? En wordt het ‘ik’ ook zelf niet ziek als het de ‘ander’ naar het tweede plan manoeuvreert? Anderen brachten daar tegenin dat de kerk niet zoveel recht van spreken heeft, omdat ze eeuwenlang het ‘ik’ geklei­ neerd heeft. Altijd is het in de kerk over naastenliefde en dienstbaarheid gegaan; nooit heeft ze een stimulans gegeven tot gezonde ontwikkeling van het ‘ik’. Geen wonder dan dat zelfontplooiing nu met beide handen aangegrepen wordt - er valt na eeuwen christendom heel wat schade te herstellen. Ergens tussen deze beide extremen kwamen, denk ik, de meeste deelnemers tot hun eigen, genuanceerde oordeel over de voors en tegens van zelfont­ plooiing. Zelf werd ik het meest geraakt door de socioloog Anthony Giddens, die in zijn boek Modernity and Self-Identity een rake typering van het verschijnsel biedt, en door de theoloog David Kelsey. Die laatste spreekt over een leven op

genadebrood, in geleende tijd, bij de gratie van iemand die zijn leven gaf voor anderen. Terwijl zelfontplooiing de blik naar binnen richt - wie ben ik in mijn diepste zelf en wat wil ik met mijn leven? daagt Kelsey zijn lezers uit hun blik omhoog te slaan. Stel dat ons leven een geschenk is in plaats van een product, een schepping van God in plaats van een project van eigen makelij, wat zou dat voor een verschil maken? Moeten we dan niet eerder afhankelijkheid leren dan zelfverzekerdheid? (Voor de liefheb­ bers: Eccentric Existence heet het boek van Kelsey, in twee dikke delen.) Uiteraard kwam het gesprek in Gronin­ gen ook op de catechese van de kerk. Veel predikanten zijn gewend om bij de Bijbel en de christelijke traditie te begin­ nen. Pas in tweede instantie passen ze deze toe op het alledaagse leven. Deze cursus draaide de volgorde om. Neem een thema dat iedereen bezighoudt, en laat daarover het licht van het evangelie eens schijnen. (Dit doet aan de prioriteit van Gods Woord niets af.) Aardig vond ik daarom de reactie van diverse predikanten: ‘Hier ga ik zondag in de dienst iets over zeggen. Want volgens mij houdt dit gemeenteleden bezig!’ Inderdaad: als het christelijk geloof in de wereld van alledag een verschil kan maken, laten we de Intermediair en de Bijbel dan maar eens concreet naast elkaar leggen. Herman Paul is lid van de PGL (Marewijkgemeente) en bijzonder hoogleraar aan de theologische faculteit van de Rijksuniversiteit Groningen Leids Kerkblad | 5

Raad van Kerken in Leiden Voorzitter: ds. A.Alblas, Jac.P.Thijsselaan 43, 2341 PM Oegstgeest, telefoon 071- 523 24 88; email: [email protected] Secretaris: vacature Internet: www.raadvankerkenleiden.nl

Vredeswake Op zondagmiddag 20 september is de jaarlijkse vredeswake op het stadhuis­ plein van 16.00-17.00 uur. De stilte zal slechts kort gevuld worden door enkele sprekers, waaronder wethouder Van Gelderen, en momenten van muziek. Zie ook op pag 11.

Herdenking vliegramp Op initiatief van de landelijke Raad van Kerken werd in Amersfoort een bijeen­ komst ter gedachtenis van de slachtof­ fers van de vliegtuigramp in Oekraïne gehouden. De kerk bood onvoldoende plaats voor alle belangstellenden. Via schermen op het plein bij de kerk konden de overige uit het land toege­ stroomde mensen de dienst volgen. Miljoenen volgden de dienst via de tele­ visie. Dit geweldige oecumenische initia­ tief werd door de hele samenleving geroemd. Op deze en soortgelijke momenten kunnen de samenwerkende kerken doen waartoe ze zich geroepen weten: een plek en rite bieden voor zingeving.

vanmorgen het verhaal uit Handelingen 27, over de boot waarop Paulus zich bevindt die schipbreuk leidt. Paulus had voorzien dat het mis zou gaan, maar naar hem werd aanvankelijk niet geluis­ terd. Hij stelt dat vast, maar gaat vervol­ gens niet verbitterd zitten mokken. Zelfs

Levensbeschouwelijk Platform Amnesty International Er is fantastisch nieuws. De 27-jarige Meriam Yeyhya Ibrahim uit Sudan is veilig in Italië aangekomen. Meriam kreeg vorig jaar de doodstraf en honderd zweepslagen opgelegd.

Oproep Syrische bisschop Tijdens de Wereldraad van Kerken klinkt de bewogen stem van een Syrische bisschop. Heel nadrukkelijk dankt hij voor de solidariteit van kerken die hij ervaart en roept hij kerken op om de boodschap van een weg van vrede te blijven verkondigen. Het is een oproep waar je opnieuw even stil van wordt, maar waarbij je tegelijkertijd weet dat moedeloosheid geen optie is. Het hóórt bij christenzijn dat wij leven van de hoop, dat we daarvan durven getuigen, dat we blijven geloven in de kracht van een weg van recht en vrede – tegen ongelooflijk veel geweld in.

Samen bidden en zingen Oecumene wordt niet alleen gediend door vergaderingen en notities. Onze synodevoorzitter ds. Karin van den Broeke meldt in haar verslag van de laat­ ste vergadering hierover het volgende. ‘Vergaderen bij de Wereldraad. Daar hoort uiteraard ook bij dat de dag begonnen wordt met een Morning Prayer en een Bijbelstudie. Zo lazen we 6 | Leids Kerkblad

in die situatie plaatst hij, terwijl er steeds meer lading overboord gekieperd moet worden, iets ìn de boot. Hoop. Vertrou­ wen op God. Een levenshouding die uiteindelijk tot redding leidt. ‘People of God, whatever your label, look to the Way, the Truth and the Light, see in the life and challenge of Jesus all that makes peace, and all that makes right’, zongen we in de Morning Prayer. De melodie blijft door mijn hoofd spelen. Zo’n dagje Wereldraad motiveert weer voor jaren om voort te gaan, liefst ook met zoveel mogelijk mensen uit Nederland, op de pelgrimstocht van recht en vrede.

een ‘conference call. Negentig minuten lang spreken maximaal 500 mensen over de hele wereld vanuit het ‘hoofdkwartier’ Seattle met elkaar. Het gaat over de volgende vragen: Wat kunnen mensen er aan doen om er zeker van te zijn dat alle leden van hun gemeenschap goede gezondheidszorg ontvangen? Wat zijn goede ervaringen in de praktijk van de eigen gezondheidszorg? Heb je voorbeelden van programma’s en processen die je kunt delen met andere gezondheidszorgers over de hele wereld?

Volgens de Sudanese wet had ze zich namelijk schuldig gemaakt aan overspel en afvalligheid. Amnesty begon meteen een spoedactie. Vanuit de hele wereld stroomden protesten binnen bij de Sudanese autoriteiten. Meriam werd vrijgelaten, maar mocht het land nog niet verlaten. De massale druk heeft er ongetwijfeld toe bijgedragen dat zij nu, samen met haar man en kinderen, veilig is. Spoedacties zijn van wezenlijk belang voor mensen zoals Meriam. In ongeveer een derde van de gevallen verbetert de situatie van de mensen voor wie we in actie komen.

Charter for Compassion De wereldwijde beweging van compassie richt zich deze weken nadrukkelijk op de gezondheidszorg. Dit door middel van

Mens in beeld Geen predikant, wel 20 jaar in de kerkenraad Elias van der Plicht in gesprek met Bas Oosthoek

Zijn vader was dominee, net als zijn opa. Binnen de familie vond niet iedereen het even leuk dat Bas Oosthoek niet voor de theologie koos. Hij is werkzaam als accountmanager bij ProRail. Maar zijn voorvaderen zouden toch met trots vervuld zijn, als ze zouden weten hoeveel werk Oosthoek voor de kerk heeft verzet. Niet als voorganger, wel als kerkenraadslid.

beleidsplan te schrijven. Toen dat af was, zei de toenmalige voorzitter van de kerkenraad: ‘Het beleidsplan moet nu ook worden uitgevoerd. Als jij dat nu eens op je neemt.’ Zo werd Oosthoek zelf voorzitter van de kerkenraad, een taak die hij vijftien jaar zou verrichten. Deze maand neemt hij afscheid. Hoe kijkt hij terug op twee decennia kerken­ raadslidmaatschap? Oosthoek: ‘De jaren zijn voorbij gevlo­ gen. Het waren hectische tijden. Zo hebben we acht, negen jaar geleden de Bevrijdingskerk moeten sluiten. Dat gaat niet zonder slag of stoot. Het is in feite een hoop stenen, maar mensen hechten daar meer aan dan aan bijvoorbeeld een dominee. Een predikant komt en gaat, het gebouw blijft. We moesten op zoek naar een nieuw onderkomen, want hagenpreken houden we al een tijdje niet meer in dit land. De mensen van de Lam Gods parochie hadden een oplos­ sing: waarom komen jullie niet bij ons in de Anthoniuskerk?’

Oosthoek is in Friesland geboren, groeide op in Swifterbant en is in 1992 met zijn vrouw Jantine in Leiden beland. Elke zondagochtend waren ze te vinden in de Bevrijdingskerk. Al snel werd Oost­ hoek gevraagd als kerkvoogd. Vier jaar later kreeg hij de opdracht om een

Helemaal vreemd was dat niet. Oost­ hoeks vader had als predikant in Flevo­ land het eerste kerkgebouw in Neder­ land geopend, waarin zowel katholieken als protestanten hun vieringen hielden. Zijn zoon wilde meer dan dat: ‘De droom die we hadden, was dat we ook op bestuurlijk, pastoraal en diaconaal niveau zouden gaan samenwerken. En misschien ook wel op het gebied van gezamenlijke vieringen. Wat dat laatste betreft zijn we ingehaald door Rome en gaan we niets vragen waarmee we elkaar in de problemen kunnen brengen, maar op de andere terreinen doen we inmiddels heel veel samen. Gezamenlijke startweekenden en diaconale projecten bijvoorbeeld. Het gebeurt me nu wel eens dat ik niet meer weet of iemand katholiek of protestant is.’

De samenwerking met de Lam Gods parochie is ook pure noodzaak, legt Oosthoek uit. ‘Toen ik begon in de kerkenraad hadden we een groot kader. Tegenwoordig is het lastig om vrijwilli­ gers te werven. We zijn nu aan het nadenken hoe we door samenwerking met de katholieke parochie het pasto­ rale net kunnen sluiten. De samenwer­ king is vanuit een dieptepunt geboren, maar kan een hoogtepunt worden.’ Wijkgemeente Zuidwest is de laatste jaren kleiner, maar tegelijkertijd nog veel hechter geworden. De mensen zijn erg op elkaar betrokken. Precies dat was voor Oosthoek een drijfveer. ‘Samen werken aan verbondenheid. Ik denk dat onze gemeente op dat punt ontzaglijk vitaal is.’ In 2009 kwam de kerkenraad met een experiment. Oosthoek: ‘In korte tijd gingen onze beide predikanten weg. Wij zijn toen een proef begonnen. In plaats van een voorganger te beroepen, hebben we ervoor gekozen om drie kerkelijk werkers en een parttime predi­ kant aan te nemen, met ieder een eigen taakgebied. Het is goed om met een multifunctioneel team te werken.’ De laatste grote klus waaraan Oosthoek werkte, was het nieuwe beleidsplan van de PGL. Hij is tevreden met het resultaat, maar vindt het jammer dat er soms te snel geoordeeld wordt over andere wijk­ gemeenten. Daarbij steekt hij de hand in eigen boezem. ‘Tot m’n grote spijt heb ik ook aan dat spel meegedaan. Dat is ongelofelijk zonde. Wat ik wens is dat we ons voortaan veel beter in elkaar verdiepen.’ Leids Kerkblad | 7

Met respect voor uw wensen In rust en stijl afscheid nemen

du Prie BOUW & ONTWIKKELING B.V.

Ichthus

Boekhandel

ADMIRAAL BANCKERTWEG 23 LEIDEN - TELEFOON 071-5222919

BijBels, Boeken en muziek www.ichthusboekhandel.nl hooigracht 35 REDKEN 2312 kn leiden

e •Leiden AMBASSADOR korevaarstraat leiden •• Telefoon: 071-5147061 Nieuwstraat 27 2•164 postbus

Dat kan 24 uur per dag, Dat was pas een mooie uitvaart. 7 dagen per week in Maar hoe regel je zoiets? ons uitvaartcentrum. Van muziek tot rouwauto: in Monuta Uitvaartwens kunt u al uw wensen vastleggen. Kijk op monuta.nl of bel ons voor een afspraak.

2300 ad leiden telefoon 071 514 32 44 telefax 071 514 35 49 e-mail [email protected] BOUW & ONTWIKKELING B.V.

du Prie Begraafplaats Rhijnhof

ADMIRAAL BANCKERTWEG 23

Bij Monuta in Leiden denken we graag met u mee.

LEIDEN - TELEFOON 071-5222919

Monuta Luit BelVan 071der - 521 32 31 WillemMonuta de Zwijgerlaan 179, Leiden Van der Luit Willem de Zwijgerlaan 179, Leiden 071-5213231 Bel’t071 - 573 08 30 Monuta Leidse Huys Monuta ‘t Leidse Huys & Soek Gitstraat 1, Leiden Gitstraat 1, Leiden www.monuta.nl 071-5730830

Dat was pas een mooie uitvaart. De steun bij iedere uitvaart.8

ZAALBERG

***

makelaardij

Lid LMV

***

voor vergaderingen, recepties, cursussen, bijeenkomsten e.d.

Bij Monuta in Leiden denken we graag met u mee.

- snelle transactie Bel 071 - 521 32 31 - snelle taxaties - scherpe tarieven Bel 071 - 573 08www.zaalbergmakelaardij.nl 30 web:

Monuta ‘t Leidse Huys & Soek email: [email protected] Gitstraat 1, Leiden www.monuta.nl

IchthusLid ZAALBERG

Rooseveltstraat 12 - 2321 BM Leiden Tel. (071) 579 75makelaardij 00 - www.groenmedia.nl

BoekhandelLMV

***

Korevaarstraat 35 - Tel. 071-514 91 47

BijBels, Boeken en muziek - snelle transactie - snelle taxaties - scherpe tarieven

www.ichthusboekhandel.nl “Rijks beëdigd makelaar”

du Prie

korevaarstraat 2e • leiden • Telefoon: 071-5147061 web: www.zaalbergmakelaardij.nl email: [email protected]

Beheerder : R. van Heyningen Watermolen 1, 2317 ST Leiden Tel. 071 - 52 128 58

met recht van koop

Openingstijden kantoorPIANO’S in het Poortgebouw BARNING sinds 1921 Fournituren DMC splitzijden Babykleding op werkdagen van 09.00 tot 16.00 uur Rijkstraatweg 22d, 2171 AL Sassenheim e-mail: [email protected] www.barning.com website: www.rhijnhof.nl

Verhuur van zaalruimte

voor vergaderingen, recepties, Setterlady / Setterlaine damesmode cursussen, bijeenkomsten e.d. Hollandia / Ten Cate ondermode

Beheerder : R. van Heyningen Leiden Tel. 071 - 52 128 58

Kerk en Theologie

1, 5123578 2317 ST Hoge Rijndijk 114, 2313 KM Watermolen Leiden, Tel. (071)

n Ichthus r dra e e m a

ja Al Boekhandel

. 8

35 hooigracht 35 REDKEN 2312 kn leiden AMBASSADOR B i j B epostbus l s ,164 Boeken en muziek 2300 ad leiden telefoon www.ichthusboekhandel.nl 071 514 32 44 telefax 2e • leiden • Telefoon: 071-5147061 korevaarstraat www.baartbv.nl 071 514 35 49 e-mail 8 | Leids Kerkblad [email protected]

HAARHUIS VA N TO N G E R E N

Fournituren DMC splitzijden Babykleding

Kappersbenodigdheden Pruiken - Toupets Breestraat 32 Leiden Telefoon 071-5125212

Dusters Ochtendjassen Ondergoed Badkleding

LEIDEN - TELEFOON 071-5222919

Nachtkleding Lingerie Linnentextiel Panty’s

BOUW & ONTWIKKELING B.V. ADMIRAAL BANCKERTWEG 23

Dusters Ochtendjassen Ondergoed Badkleding

leidend in communicatie productie

LAAN TE RHIJNHOF 2332 HZ LEIDEN TEL. 071 532 06 09 FAX 071 532 04 48 Nachtkleding Lingerie Linnentextiel Panty’s

“Rijks beëdigd makelaar”

***

mogelijkheden voor begraven en as-bestemmingen. Verhuur van zaalruimte

Korevaarstraat 35 - Tel. 071-514 91 47

Monuta Van der Luit Willem de Zwijgerlaan 179, Leiden

an er dr e m a Al 35 ja

hooigracht 35 REDKEN 2312 kn leiden AMBASSADOR postbus 164 met recht van koop 2300 ad leiden BARNING PIANO’S sinds 1921 telefoon Al meer dan jaar Rhijnhof een bijzondere 071 514100 3222d, 44 is 2171 Rijkstraatweg AL Sassenheim begraafplaats met een prachtige natuur. telefax www.barning.com Het nieuwe met mooi aangelegde vijvers en 071gedeelte 514 35 49 hagen kwam in 2010 gereed. e-mail De begraafplaats [email protected] een ruime keuze aan

Monuta Soek Hoogmadeseweg 66, Leiderdorp 071-5730834 Maar hoe regel je zoiets?

Van muziek tot rouwauto: in Monuta Uitvaartwens kunt u al uw wensen vastleggen. Kijk op monuta.nl of bel ons voor een afspraak.

Nachtkleding Lingerie Linnentextiel Panty’s

email: [email protected]

Spreken over God

Setterlady / Setterlaine damesmode Dijkmanschans 198 ZoeTermeerJilles de Klerk Hollandia / Ten Cate Vorig jaarondermode promoveerde

Telefoon 079-3312993 Onderbrekingen: het begrip metaforis

Restauratie / Renovatie / Utiliteitsbouw / Woningbouw [email protected]

www.haarhuisvantongeren.nl Hoge Rijndijk 114, 2313 KM Leiden, Tel. (071) 5123578 Eberhard Jüngel? Dat is niet echt een bekende naam. HAA R HJüngel UIS Dat klopt. In Nederland geniet

Kerk en wereld Help, hoe moet ik rondkomen? door Johan de Gier

Ontslag, verlies van een dierbare, een te dure hypotheek of gewoon niet goed met geld om kunnen gaan. Het zijn stuk voor stuk redenen waardoor mensen flink in de financiële problemen kunnen komen. Wanneer de schulden zo hoog oplopen dat men er niet meer uitkomt, breekt een moeilijke tijd aan. Ook met hulp van professionele instanties lukt het een groot deel van de mensen niet om er zelf uit te komen. Vragen als ‘waar begin ik’ en ‘hoe moet ik dit aanpakken’ raken op de achtergrond door een gevoel van verlamming. Wanneer financiële problemen de mensen boven het hoofd (dreigen te) groeien is een luisterend oor en iemand die je bij de hand neemt en met je meedenkt over je bestedingspatroon vaak een uitkomst. Dit is het idee achter het vrijwilligersproject SchuldHulp­ Maatje: een samenwerkingsverband van landelijke en lokale kerken, dat het motto ‘omzien naar de naaste’ hoog in het vaandel heeft. Wij komen bij de mensen thuis en hanteren een mense­ lijke aanpak, vaak als aanvulling op wat professionele instanties voorschrijven.

Persoonlijke aandacht SchuldHulpMaatje helpt mensen die diep in de schulden zitten, maar mensen kunnen ook al eerder aankloppen. Eigenlijk helpen we het liefst preventief.

Maatjes kunnen veel meer doen wanneer de schulden nog niet zo hoog zijn opgelopen dat een huis moet worden ontruimd of iemand onder cura­ tele van een bewindvoerder wordt gesteld. Maar vaak schamen mensen zich. Ze denken: ik los het zelf wel op. Heel begrijpelijk, maar niet verstandig. Want in een vroeg stadium zijn proble­ men makkelijker op te lossen. Er zijn cliënten die bij een eerste ontmoeting een zeer gelaten indruk maken of angst in de ogen hebben, maar na een paar weken zorg zie je hen weer opveren. Prachtig! We zijn dankbaar dat God ons werk zo zegent.

SchuldHulpMaatje Leiden e.o. Wij zijn na een driekwart jaar voorberei­ ding in februari 2012 gestart met 19 gecertificeerde Maatjes. Nu zijn er 80 Maatjes - waaronder zes coördinatoren die ruim 220 mensen helpen. Grote waardering is er voor deze Maatjes, die niet alleen ‘ervoor gaan’, maar ook een gedegen deskundigheid laten zien. Een deskundigheid die noodzakelijk is om onze cliënten, mensen in financiële nood, te kunnen helpen. We proberen niet alleen de kwaliteit van ons werk hoog te houden door regelmatige scho­ ling en hercertificering, maar ook door borging van een stevige structuur met een dragende interkerkelijke stichting ‘Voor Elkaar Leiden’ en een overeen­ komst met de burgerlijke gemeenten en kerken. Ons werkgebied is Leiden, Leiderdorp, Oegstgeest en Voorschoten.

In Oegstgeest ondersteunen we Humani­ tas Thuisadministratie. Als erkend leerbe­ drijf begeleiden we momenteel ook een mbo-stagiair (sociaal maatschappelijke dienstverlening).

Samenwerking met andere organisaties In complexe situaties werken we vaak samen met andere organisaties als Kwadraad (maatschappelijk werk), de GGD of GGZ, Stadsbank of Plangroep (beide voor de reguliere schuldhulpverle­ ning), soms verenigd in een zorgteam rondom de cliënt.

Ook ‘Maatje’ worden? Of mede-coördinator? Er is een behoorlijke wachtlijst van mensen die geholpen zouden willen worden. Daarom willen we steeds weer nieuwe vrijwilligers trainen. Ben je zelf iemand die wel houdt van ‘aanpakken’ en spreekt het je aan om op deze manier vanuit de Bijbelse opdracht op te komen voor je medemens? Of wil je meer infor­ matie over ons dynamische werk? Neem dan contact met me op of stuur een e-mail. Johan de Gier is coördinator SchuldHulpMaatje Leiden e.o. [email protected], 06 - 51 12 47 43 Leids Kerkblad | 9

Diaconie Secretariaat: De Bakkerij, Oude Rijn 44b/c, 2312 HG Leiden, tel. 071 - 5144965, [email protected] Coördinator: Ton Snepvangers, [email protected] Diaconaal werker: Jacqueline Schoonwater, [email protected] Redactie diaconie-pagina: Henriëtte van den Broek, [email protected] Bankrekeningnrs: NL46INGB0000097065 t.n.v. Diaconie Protestantse gemeente Leiden; NL61INGB0007820129 t.n.v. Vrienden van De Bakkerij Website: www.debakkerijleiden.nl Stichting Hofjes Hervormde Diaconie: [email protected]

Aan de slag mét Roemeense jongeren! Begin juli reisden acht ervaren vrijwilli­ gers vanuit De Bakkerij naar Roemenië om daar samen met Roemeense jonge­ ren aan de slag te gaan in de projecten van de Fundatia Lazarenum. Jacqueline Schoonwater van De Bakkerij, Paul Cornelissen en Jeroen Ernst, beiden al jaren begeleiders van de Roemeniëwerkvakanties, Jan en Willy Menken, enthousiaste ouders van twee zonen die al vaak naar Roemenië gingen en gevraagd om het werken met de Roemeense jongeren te begeleiden wat betreft het timmerwerk en de activitei­ ten in het bejaardenhuis. Bovendien drie enthousiaste oud Roemenië-werkvakan­ tie-gangers: Bas Menken, Everdien van der Leek en Melle van der Wildt. Bas ging voor de 10e keer, Melle iets minder, Everdien was na 2007 niet meer geweest en wilde de projecten graag weer zien.

Roemeense meisjes geven bejaarden handmassage Al enige jaren leefde bij M25 Roemenië de vraag: hoe krijgen we Roemeense jongeren nét zo betrokken bij vrijwilli­ gerswerk als de Leidse jongeren, die al 25 jaar in de zomervakantie in Roemenië aan het werk gaan? Het contact van Jeroen Ernst met de Roemeense Bolyai­ school leverde de voorlopige toezegging op dat er 15 jongeren zouden willen 10 | Leids Kerkblad

meewerken. ‘Zij willen samen met hun leerkracht een week met ons optrekken om te zien en te leren wat vrijwilligers­ werk kan betekenen voor de hulp in hun eigen stad’. De Leidse vrijwilligers hadden er reuze zin in, ook al is het altijd afwachten of de plannen daadwer­ kelijk uitgevoerd worden: ‘wat nou als de Roemeense jongeren niet zouden komen? Het is tenslotte hun vakantie. En het is en blijft Roemenië, waar de dingen altijd anders gaan dan gepland!’ Maar gelukkig: al de eerste dag stonden 13 jongeren en een leraar klaar om te beginnen! Dozen vol met kleding uit Nederland werden gesorteerd voor de arme gezinnen; beddengoed ging naar het bejaardenhuis Casa Diaconala. Het bezorgen van de kledingpakketten en levensmiddelen bij de arme gezinnen was voor iedereen, maar vooral voor de Roemeense jongeren een aangrijpende ervaring. Jan timmerde met acht scholieren een schuur af, bestemd voor opslag van goederen voor het bejaardenhuis. De Roemeense meisjes zijn naar het Picihuis geweest waar ze, met de straatkinderen die daar opgevangen worden, buiten hebben gespeeld. Met alle Picihuiskinderen en de Roemeense jongeren werd ook de dierentuin van Targu Mures bezocht. Dat leverde enthousiaste kindergezichten op! Ook in de Leidse Straat werd gewerkt: in de kassen werden paprika’s geoogst, er werd een kledingverkoop gehouden en een deel van het tweede huis werd opgeknapt voor een dakloze weduwe met twee kinderen. Last but not least werden de dames in het bejaardenhuis twee ochtenden verwend met een handmassage door de Roemeense meisjes. Ze konden in hun eigen taal communiceren met de bejaar­ den en het was een gezellige bezigheid. Aan het einde van de week werden alle Roemeense jongeren bedankt voor hun

vrijwilligerswerk en werd de hoop uitge­ sproken dat de school het verder oppakt en in de toekomst het diaconale werk wil blijven ondersteunen. Ook de vrijwil­ ligers uit Leiden kregen veel waardering. Ze hadden een fantastische tijd! Om contact met elkaar te houden heeft een van de Roemeense jongeren een groep aangemaakt op Facebook. De reactie van Willy Menken: ‘Daar word ik blij van, eigen initiatief en hoop voor de komende jaren!’

Triatlon voor Picihuis Everdien van der Leek, al actief in Roemenië in juli, droeg ook in augustus haar steentje bij aan een van de projecten in Targu Mures. Ze deed mee aan de triatlon in Leiderdorp en liet zich sponsoren. De opbrengst: € 180,- voor het Picihuis!

Carolusgulden geeft laatste bouwsubsidie Jacqueline Schoonwater heeft tijdens haar verblijf in Roemenië gesproken met Ilona Fülop, de directrice van het

bejaardenhuis Casa Diaconala, over de gang van zaken in het tehuis en de financiën rond het afbouwen van de nieuwe vleugel. De informatie die zij daarover toestuurde aan Stichting De Carolusgulden heeft tot onze grote verrassing geresulteerd in een extra gift van € 30.000 voor het huis, mét nog eens € 10.000 bij oplevering van het huis! Daar zijn ze in Targu Mures in Roemenië natuurlijk erg blij mee!

Vredeswake 2014: Ook dit jaar staan we op de Internationale Dag van de Vrede op het Stadhuisplein van Leiden met elkaar weer een uur stil bij de talloze slachtoffers van nodeloos verbaal- en lichamelijk geweld in onze wereld. Mensen veraf, maar ook in onze naaste omgeving.

Conflicten escaleren sneller en hebben rampzalige gevolgen voor burgers wanneer wapens op grote schaal beschikbaar zijn, zeker in landen waar de schending van mensenrechten aan de orde van de dag is. Elke minuut sterft er ergens ter wereld iemand als gevolg van gewapend conflict. Dat zijn 1500 mensen per dag en een half miljoen mensen per jaar. Een samenleving met wapens is niet de juiste weg naar vrede, zeker wanneer het om wapens gaat waarbij niet te vermijden is dat onschuldige burgers omkomen. Hier moeten we ons tegen blijven uitspreken. Daarom vraagt PAX (v/h PaxChristi/IKV) ons om in de Vredes­ week, van 20 t/m 28 september, extra aandacht aan het thema ‘ontwapening’ te besteden onder het motto: wapen je met vrede! Het is goed om daar een uur bij stil te staan. Vredeswake: zondag 21 september, Stad­ huisplein Leiden, van 15.00 tot 16.00 uur. Aan de Vredeswake 2014 werken mee: Raad van Kerken Leiden, IKV Pax Christi, Vluchtelingenwerk Zuid-Holland Noord, Gemeente Leiden, Islamitische Stichting Nederland, Diaconie Protestantse gemeente Leiden, Rooms-Katholieke Diaconie Leiden en de Werkgroepen ZWO/MOV, Stichting Vrouwennetwerk Leiden en vele anderen.Voor meer info: www.debakkerijleiden.nl

Jaarverslag M25

Wereldwijd woeden er meer dan veertig oorlogen en gewapende conflicten en de verwachting is zelfs dat dit aantal verder toeneemt. Deze conflicten veroor­ zaken honderdduizenden burgerslacht­ offers en miljoenen vluchtelingen. Door oorlog raken samenlevingen ontwricht en krijgen de economieën van deze landen een flinke terugslag te verduren. Denk bijvoorbeeld aan de gevolgen wanneer de kostwinnaar van een gezin wegvalt, wanneer medische behandelin­ gen niet mogelijk zijn, wanneer de infra­ structuur overhoop ligt en wanneer onderwijs niet meer gegeven kan worden.

In juli is het jaarverslag van M25 Leiden Regionaal verschenen. M25 Leiden Regi­ onaal startte op 1 juni 2011 als pilotpro­ ject vanuit De Bakkerij. Een regionale proeftuin om het succesvolle concept van M25 Leiden te verbreden via onderwijs­ instellingen, parochies en kerkelijke gemeenten naar de regio Leiden en de Bollenstreek. M25 wil jongeren uitdagen om zich in te zetten voor kwetsbare groepen in de samenleving in navolging

van de Werken van Barmhartigheid in Matteüs 25, zodat zij op hun beurt later op eigen initiatief als vrijwilliger actief worden bij hulpverlenende organisaties of instellingen. En met succes, want in juni 2012 waren ruim 140 jongeren actief bij M25. Een jaar later, in 2013, groeide dat aantal uit tot 181 deelnemers. Najaar 2013 werden ook M25 Voorhout en Sassenheim actief en zette de stijgende lijn zich in 2014 voort met een totaal van maar liefst 224 jongeren. Van juni 2013 tot juni 2014 is er veel gedaan door de jongeren. Eerst onder leiding van Jeroen Ernst, na zijn vertrek door Tamara Breton en Gerda Pieters. Het jaarverslag somt alle activiteiten op en laat foto’s zien van enthousiaste deel­ nemers aan M25 Leiden Regionaal. Wie nieuwsgierig is naar het reilen en zeilen van het project kan -ook voor het jaar­ verslag- terecht op de website: www.m25leiden.nl

Film over armoede Dinsdagavond 7 oktober wordt in de Scheppingskerk te Leiderdorp de aangrij­ pende film vertoond met de titel: Joseph, de rebel - Van wanhoop tot verzet Deze film ontleent zijn kracht aan de ongebruikelijke samenwerking tussen professionele acteurs en amateurs, onder anderen jongeren en kinderen die in hun leven armoede hebben meegemaakt. De film speelt zich af in een daklozenkamp bij Parijs aan het einde van de jaren vijf­ tig en gaat over het gevecht voor waar­ digheid, mensenrechten en de oorsprong van 17 oktober, Werelddag van Verzet tegen Extreme Armoede. Armoedebe­ strijding is méér dan voedselpakketten verstrekken, méér dan liefdadigheid. De film brengt armoede realistisch en toch waardig in beeld op een manier die boeit en mensen raakt. Mensen met ervaring herkennen zich in de persona­ ges en situaties in de film. Dinsdagavond 7 oktober, Scheppings­ kerk, van Poelgeestlaan 2 te Leiderdorp Ontvangst: 19.00 uur, aanvang film: 19.30 uur Toegang: gratis, maar graag vooraf aanmelden: [email protected]

Leids Kerkblad | 11

Leidse Binnenstadsgemeente Predikant: ds. A. Alblas, Jac. P. Thijsselaan 43, 2341 PM Oegstgeest, mail: [email protected] tel. 071 - 5232488, bij voorkeur tussen 08.00 en 09.00 uur, bij spoed: 0654797098 Secretariaat: Nieuwstraat 20, 2312 KC Leiden Scriba: M. Dijkstra, tel.: 06 - 25275203, [email protected] Penningmeester: mw. G.G. Betgen-Vroomans, Nijmanhof 2, 2375 WD Rijpwetering Bankrekeningnr.: IBAN: NL30INGB0000111806 t.n.v. penningmeester Binnenstadsgemeente; doel s.v.p. vermelden Wijkkerk: Hooglandse Kerk, Nieuwstraat/Middelweg Wijkgebouw: Het Hooglandsche Huys, Moriaansteeg 7, 2312 KD Leiden Website wijkgemeente: www.leidsebinnenstadsgemeente.nl Website Hooglandse Kerk: www.hooglandsekerk.com Koster/beheerder: R. Hartsuiker, tel. 071 - 5149636, [email protected]

GEMEENTELEVEN Gemeentezondag Een goede LBG-traditie wordt ook dit jaar voortgezet! Aan het begin van het nieuwe kerkelijk jaar is er de startzondag waarin alle activiteiten worden benoemd en om een zegen daarvoor wordt gevraagd. Die middag - op zondag 14 september - organiseren we van 16.00 uur tot 19.00 uur een gezamenlijke maaltijd. Iedereen is van harte welkom tijdens dit gezellig samenzijn. Deze middag is een mooie gelegenheid om na de zomer onder het genot van een hapje en een drankje nieuwe mensen te ontmoeten en bij te praten met oude bekenden. Nieuw dit jaar is dat wij iedereen vragen zelf een gerecht mee te nemen. Op die manier ontstaat er een zeer geva­ rieerde maaltijd. Wat je meeneemt kun je delen met de anderen. Voor vragen en suggesties ten aanzien van de maaltijd en aanmelden kunt u op zondagen terecht bij de voorbereidingscommissie. Jan Hulzinga

Gedoopt In de viering op 6 juli, die als thema had ‘verwondering’, zijn gedoopt: Quentin Rogier, zoon van Rogier en Mirjam Libochant Elise Prijna Jeannette, dochter van Aiko de Raaf en Ine Koevoet Maya, dochter van Hennie en Raluca Rietkerk, Valerie, dochter van Arianne en Sjaak Scheffer-Dijkstra Evi Carine, dochter van Vera en Marc Stronkhorst, zusje van Lise.

12 | Leids Kerkblad

Bevestiging ambtsdrager

J. Smit-Galjaard

Op zondag 5 oktober zal onze ouder­ ling-kerkrentmeester Hans Karstens voor een nieuwe periode in het ambt worden bevestigd. Hij is als secretaris van de kerkrentmeesters betrokken op de hele PGL en ervaart zijn ambt als een roeping van de Heer van de kerk.

Op 29 juli is mw. Jacoba Smit-Galjaard overleden. Zij woonde, voor zij werd opgenomen in het verzorgingshuis, aan het Stationsplein en bereikte de leeftijd van 101 jaar. Zij was tot op hoge leeftijd betrokken bij ons ouderenwerk. Met een gedicht van Vasalis vat de familie haar geloof samen: ‘De toekomst die mij niet meer toekomt is wonderbaarlijk vers en licht en straalt en dampt van jeugd’. Dankbaar om haar leven namen we op 4 augustus afscheid op Rhijnhof. Sterkte voor haar zoon met familie en voor broer en zus.

Geboren Dankbaar en blij melden Martijn en Hanneke van der Heide-Brüheim ons de geboorte van hun zoon Siem met de doopnamen Cornelis Robert op 27 juli. Zij schreven bij zijn geboorte: ‘Je naam wordt zachtjes gespeld, je bent zo bijzonder! Zelfs al je haren zijn geteld, je bent een scheppingswonder’. Van harte gefeliciteerd!

Overleden Zijn ziel is als een vlinder weggevlogen uit zijn uitgeputte 48-jarige lichaam door de openstaande terrasdeuren. Op 15 juli is Robert Paul van Beek overgegaan naar de andere wereld die de onze zo nabij is. Rob vocht voor het leven óm het leven, uit pure kracht. Daarbij intens bijgestaan door zijn vrouw Paulien en hun kinderen Merel en Stijn, en hun familie en vrienden. Alsof hij zelf medicus was sprak Rob met de behandelend oncologen, altijd op zoek naar een volgende kans.‘Dankbaar dat jij door jouw geloof, kracht en liefde zo lang bij ons mocht zijn…’ In die woorden is het onzegbare uitgedrukt. Op 21 juli vond een indrukwekkende plechtigheid plaats waarna hij onder een eik op Rhijnhof begraven werd. Kracht en liefde blijft de rouwenden omringen.

Kroeggesprekken met jongeren Het begon met een praatje over het examen en verdere (studie-)plannen, met jongeren die een middelbare opleiding afsloten. Tegelijk ging het over hoe je in het leven staat, hoe je aankijkt tegen de maatschappij, de kerk en het geloof. Dat beviel mij en de gespreksgenoten uitste­ kend. Daarom wil ik ook andere jonge­ ren van 15-20 uitnodigen bij mij aan tafel aan te schuiven voor een uurtje ‘kroeggesprek’. Aanmelding kan per mail of telefoon.

Altijd op de hoogte met de nieuwe app Onlangs heeft de Protestantse Kerk speciaal voor alle gemeenten een kerkapp ontwikkeld. De Leidse Binnenstads­ gemeente gaat deze app gebruiken om haar eigen nieuwsberichten te communi­ ceren. Daarnaast heeft u in de app ook het landelijke nieuws onder handbereik, van de Protestantse Kerk in Nederland, Kerk in Actie, JOP en Luisterend Dienen. De app ‘Protestant’ is beschikbaar voor Android en Apple. Nadat u de app hebt geopend en bij de zoekfunctie Leidse Binnenstadsgemeente hebt ingevuld, komt u bij onze gemeente.

Dominee Op zondag 31 augustus is ons gemeentelid, tevens gastvoor­ ganger, Gea Smit - de Groot in het ambt van predikant beves­ tigd in de Dorpskerk van Zoeterwoude. Gea en haar man Simon leven al vele jaren mee met onze gemeente en dragen hun steentje daaraan bij. De nieuwe predikant verheugt zich enorm op haar ambtswerk!

LEREN Bewust geloven De aanmelding voor deze gespreksgroep die voorbereidt op het belijdenis doen en ook openstaat voor mensen die dat nog niet zo weten is geopend. Wie mogelijk belangstelling heeft kan zich melden bij de wijkpredikant waarna de verdere informatie en kennismaking volgt in een persoonlijke ontmoeting.

Verdiepingskring

ber, 11 december. Voor informatie kunt u terecht bij Jan den Boeft, tel. 5132657.

DIENEN

van de kerk in te zegenen. Na uitwisse­ ling en herkenning van ervaringen op religieus gebied bleek hij hiertoe gaarne bereid. Peter A.H. Bakker

ZWO Samen met de diaconale werkgroep van de LSE gaat onze groep (vaker) inzame­ len voor de Voedselbank. Op 13 juli is er een inzameling geweest. In Op de Hoogte en op de site van de LBG wordt aangegeven op welke zondagen er een inzameling is en wat voor die keer in het bijzonder gevraagd wordt.

CITYKERK Inwijding icoon Op 20 augustus vond een inspirerende ontmoeting plaats tussen de bisschop Anba Arseny van de Koptisch Orthodoxe Kerk in Nederland en ds. Ad Alblas en Peter A.H. Bakker van de Hooglandse Kerk. Doel van de ontmoeting was om te bezien of de bisschop bereid zou zijn om de originele icoon in het stiltecentrum

Groet Na een weldadige vakantieperiode in eigen land ben ik het nieuwe seizoen begonnen. Dat voelt goed. Er staan veel activiteiten op stapel. Bovendien is de uitdaging om het geloof te behouden en concreet te maken in deze maanden een grote uitdaging. Gesterkt door eigen geloofsverdieping ga ik daarmee aan de slag. Bidden we voor elkaar en iedereen die op onze weg komt. ds. Ad Alblas

Na de inspirerende bijeenkomsten van vorig jaar is er goede reden om een nieuwe serie avonden te houden van de Verdiepingskring. Ongeveer eens per maand komen de deelnemers samen in het Hooglandsche Huys. Aan de hand van Bijbelse figuren of thema’s dragen de deelnemers een onderwerp aan. Elke avond komt één thema aan de orde. Wie het onderwerp inbracht, brengt altijd ook zichzelf mee... Dat benutten we in het open kringge­ sprek, waarbij ieder zich inleeft in de persoon/het onderwerp. Dit leidt tot een intensieve verdieping. Hiervoor is ieder welkom. Informatie: Gerda Hamoen, mail: [email protected] De eerste bijeenkomst is op maandag 29 september om 20.00 uur in het Hoog­ landse Huis.

VIEREN

Leerhuis

Zondag 21 september is de eerste zondag van de vredesweek met als thema ‘wapen je met vrede’. Het gaat dan over de ‘geestelijke wapenrusting’ zoals beschreven in Efeziërs 6, met een accent op geweldloze communicatie, zoals aangemoedigd in Lucas 10. We genieten de tweejaarlijkse medewerking van het Rijnlands Christelijk Mannenkoor ‘Vox Humana’ o.l.v. Susanna Veerman.

Het leerhuis zal niet van start gaan in september. Mogelijk kan het leerhuis alsnog beginnen in januari 2015. Deelne­ mers van de afgelopen jaren zullen worden geïnformeerd. Belangstellenden kunnen zich wenden tot Matthijs de Jong, [email protected]

Gesprekskring De gesprekskring ‘Wat betekent de kerk­ geschiedenis voor ons?’ komt op de volgende donderdagochtenden van 10.00 uur tot 12.00 uur bijeen: 18 september, 9 en 30 oktober, 27 novem­

Op zondag 7 september is rabbijn Awraham Soetendorp in ons midden. Hij verzorgt de lezing uit de Hebreeuwse Bijbel, het gesprek met de kinderen, de overweging en ten slotte ook de zegen. Dit keer gaat het over de innerlijke samenwerking tussen religies onder het thema ‘stille revolutie’. Zondag 14 september is onze gemeente­ zondag. De Leidse Cantorij o.l.v. Hans Brons verleent muzikale medewerking aan deze startzondag voor het nieuwe seizoen. Bij de gebedsintenties verbinden we ons met de vele groepen en mensen die op één of andere manier het kerk-zijn vorm geven. Het thema is ‘kerk-zijn in de crisis’. De Evangelielezing maakt duidelijk dat Hem volgen alles met mededogen en nieuwe kansen te maken heeft. In de middag zetten we de ontmoeting voort. Tot 12 uur is de binnenstad ook met de auto toegankelijk; van 12-17 uur niet meer vanwege de autovrije zondag.

Op zondag 28 september is ds. Marcel Kemp uit Den Haag onze voorganger. Op 5 oktober gaat het over hoe we omgaan met de erfenissen uit het verleden. Daaronder valt ook de (soms zwaar bevochten) vrijheid, die we vieren op 3 oktober. De lezing is uit Matteüs 21:33-43 over de pachters van de wijngaard die zich als heer­ sers opstellen en daarbij over lijken gaan. Bij dit feestelijk-ernstige thema spat de actualiteit er vanaf. De Leidse Cantorij o.l.v. Hans Brons verleent medewerking aan deze dienst. Op 12 oktober gaat ds. Arie Kooijman van het Diaconessenhuis voor. Hij zal stilstaan bij Prediker 7 met als thema: Prediker als medicijn: de relativering van alles en iedereen. Leids Kerkblad | 13

Leidse Studenten Ekklesia Secretariaat: Rapenburg 100, 2311 GA Leiden, 071 - 5134558, [email protected], www.ekklesia.leidenuniv.nl, www.ekklesialeiden.nl, www.rapenburg100.nl Studentenpastor: ds. Rob van Waarde (PKN), 06 - 41935997, [email protected] Participantenpastores: ds. Christiane van den Berg-Seiffert (PKN), 071 - 5125137, [email protected] ds. Henk Schouten (PKN), 071 - 5218723, [email protected] drs. Jac van der Hoeven (RK), 071 - 5224801, [email protected] Academiepredikant: ds. Christiane Berkvens-Stevelinck (Rem.), 010 - 2298774, [email protected], www.moederoverste.nl Rekeningnummers: Voor lidmaatschap LSE en vrijwillige bijdragen: NL66 INGB 0004 8198 29 t.n.v. Vereniging LSE Voor diaconaat: NL42 INGB 0003 3133 66 t.n.v. Stichting Diac. Fonds LSE Vereniging LSE: Amos Kater, [email protected], Marga Bakker, vicevoorzitter, [email protected] Wim Schouten, [email protected], Diederik van Essel, [email protected]

HOOGLANDSE VIERINGEN Iedere zondag is er om 11.45 uur een oecumenische viering van de Leidse Studenten Ekklesia in de Hooglandse Kerk. Deze vieringen worden niet alleen door studenten bezocht, maar ook door anderen die aangesproken willen worden in een taal die niet dogmatisch is, maar ook niet vrijblijvend. De diensten zijn thuis te beluisteren via www.kerkomroep.nl De meditaties zijn na twee weken verkrijgbaar op de informatietafel. Vaak zijn ze ook te vinden op www.ekklesialeiden.nl onder inspiratie/overwegingen. Op zondag 7 september is de schola weer aanwezig. We openen dan het academisch jaar met als gastspreker Christa Anbeek, verbonden aan de Universiteit voor Humanistiek in Utrecht en bijzonder hoogleraar remonstrantse theologie aan de VU. Trouw-lezers zullen haar kennen uit een interview van 1 december 2013 ter gelegenheid van haar inaugurele oratie. Anderen zullen zich haar herinneren van het zondagse programma ‘Boeken’ waarin zij op 19 januari werd geïnterviewd door Wim Brands.

kunst gewijd zijn. Bezieling en kunst gaan een nauwe relatie aan in de video­ kunst van Arent Weevers. Zijn videoinstallaties staan centraal in deze beide diensten. Op zondag 14 spreekt hoogle­ raar Johan Goud (Universiteit Utrecht) over de interactieve (dans)installatie Travelling of the Heart. Johan Goud heeft als leeropdracht ‘religie en zinge­ ving in literatuur en kunst’. Op zondag 28 september spreekt ds. Arent Weevers zelf over de 3d-installatie Embrace Me. Zijn werk vormt een zoektocht naar inspiratie met behulp van beeld. Het werk wordt geëxposeerd in de Hoog­ landse Kerk en is te zien op 13 en 14 september en op 27 september t/m 1 oktober (29 september gesloten). Voor filmpjes en informatie zie www.arent­ weevers.com. Op 21 september vindt het LSE-startfeest plaats met als thema ‘Onderweg’. Met de dienst van die zondag sluiten we daarbij aan. Op zondag 5 oktober is er een Belijdenisdienst, ondersteund door een studentenkoor uit Utrecht. Op 12 oktober is er een preek van de leek. Waarschijnlijk zal de leek een politicus zijn.

LSE-startfeest zondag 21 september: Onderweg Op zondag 21 september wordt het nieuwe seizoen van de LSE gevierd met een feest voor de Ekklesia in haar volle breedte. Het thema van het feest is ‘Onderweg’.

Op diezelfde zondag zal het nieuwe nummer van Hooglandse Nieuwe klaar­ liggen met als thema: Geleerd. 14 en 28 september zullen aan de video­ 14 | Leids Kerkblad

We beginnen om 11.45 uur met een viering in de Hooglandse Kerk. Daar staan we stil bij de wijze waarop wij in ons leven onderweg zijn en onderweg willen zijn. Onderweg naar wie we zijn als mens, onderweg als Ekklesia-gemeen­ schap, onderweg in onze wereld. Na de viering gaan we dan letterlijk op

Opening archeologisch park september 2013 weg met elkaar. Naar het archeologisch Park Matilo in de wijk Roomburg waar we samen gaan lunchen. Daarna komen de thema’s onderweg zijn, het schetsen van visioenen en het bouwend, zingend en spelend verbeelden van onze wereld terug. Er is een programma voor kinde­ ren van alle leeftijden en voor volwasse­ nen. We hopen te gaan pionieren met scouts, we willen theatersporten met Bette Westera, zingen met Wim de Ru en we gaan creatief aan de slag met Lidy van der Spek. Er is een speurtocht, een verzamelplakboek en nog meer. En natuurlijk is er tijd voor gezelligheid en ontmoeting. Rond 16.30 uur sluiten we de dag feestelijk af. Om je op te geven ga je naar de lijst op: www.ekklesialeiden.nl

Nieuwe maandagavondserie: Geloofsverandering, het persoonlijke verhaal Nu alvast een aankondiging van de nieuwe serie op drie maandagavonden in november. Drie bekende voorgangers vertellen het persoonlijk verhaal van de verandering in hun geloof. Op 3 novem­ ber doet ds. Klaas Hendrikse dat, op 10 november Huub Oosterhuis en op 24 november ds. Carel ter Linden. Na ieders persoonlijke verhaal gaat Ronald Mees­ ter daarover met hen in gesprek. Alle

Agenda De vieringen zijn altijd in de Hooglandse Kerk, Middelweg 2, Leiden zondag 7 september, 11.45 uur prof. dr. Christa Anbeek en ds. Henk Schouten (liturg), Opening academisch jaar zondag 14 september, 11.45 uur prof. dr. Johan Goud en ds. Rob van Waarde (liturg), videokunst I zondag 21 september, 11.45 uur ds. Christiane van den Berg, Onderweg na de dienst: naar Roomburg voor het LSE-startfeest

GELOOFS VERANDERING

zondag 28 september, 11.45 uur ds. Arent Weevers en ds. Christiane van den Berg (liturg), videokunst II

het persoonlijke verhaal van: Klaas Hendrikse 3 november 2014 Huub Oosterhuis 10 november 2014 Carel ter Linden 24 november 2014

zondag 5 oktober, 11.45 uur ds. Rob van Waarde, belijdenisdienst, m.m.v. studentenkoor Utrecht zondag 12 oktober Preek van de leek, ds. Henk Schouten liturg

bijeenkomsten vinden plaats in het Bonaventuracollege aan de Burggraven­ laan, ingang Kernstraat, open vanaf 19.45 uur. In het volgende nummer leest u meer bijzonderheden over deze avon­ den.

Studentenwerk Het tweede diner pensant van Socrates071 - vlak voor de zomer - werd ingeleid door Ruard Ganzevoort, hoogle­ raar theologie en Eerste Kamerlid (zie foto). Is je studie of je werk een roeping of een beroep? Werk kan een manier zijn om van betekenis te zijn voor ande­ ren. Maar is dit misschien niet ook een luxe vraag: moet je niet blij zijn dat je werk hebt en er geld binnenkomt? Studenten en young professionals wissel­ den hun dilemma’s uit om antwoorden te vinden. Socrates071 is een samenwer­ king tussen Marekerk, Binnenstadsge­ meente en Ekklesia.

zondag 19 oktober, 11.45 uur ds. Henk Schouten

vanzelf: wat doen jullie eigenlijk? Op stukken cake - door een van de gouden vrijwilligsters gebakken - prijken stellin­ gen als ‘de mens is van nature goed’, en ‘er is meer buiten dit heelal of niet?’ Voor veel studenten op de informatie­ markt een prikkelende aanleiding om zich uit te spreken en in gesprek te gaan. September is traditioneel een maand waarin kunst en cultuur centraal staan. Dat kunst de kwetsbaarheid van het

leven op een spirituele manier kan tonen blijkt uit de videokunst van kunstenaar en studentenpredikant Arent Weevers. In twee weekends kunt u exposities bekijken in de Hooglandse Kerk: 13 en 14 september en 27 en 28 september. De vieringen van de Leidse Studenten Ekkle­ sia (14 en 28 september) en Binnenstads­ gemeente (op 28 september) staan even­ eens in het teken van dit inspirerende werk.

Cluster Binnenstad Contactadres: dhr C. van Vliet - e-mail: [email protected]

Vesper De samenwerkende kerken in het Cluster Binnenstad houden dit jaar hun jaar­ lijkse vesper op zondagavond 9 november om 19.00 uur. Voorgangers en koren van de drie geloofsgemeenschappen verdiepen zich in een geloofsthema en vieren een feest van herkenning, waarna verdere ontmoeting plaatsvindt bij de koffie.

Ontwikkelingen

De Elcid-week levert de eerstejaars veel nieuwe indrukken op. Elke vereniging, van studentenvereniging tot vrijwilligers­ club, wil je binnenhalen. Momenten waarop er interesse is in jou als eerste­ jaars zijn schaars. Op Rapenburg 100 creëren we tijdens onze maaltijden voor de studenten vooral rust en relative­ rende humor. Vaak komt dan de vraag

Sinds enige tijd onderzoekt een project­ groep de mogelijkheid om de Zwolse Grote of St Michaëlskerk in het hart van de stad te verzelfstandigen en in te zetten voor een breder gebruik. Er moet in deze kerk ruimte zijn voor vieringen, voor (passende) culturele evenementen, voor muziek en tentoonstellingen. De kerk moet een bruisend hart zijn van de stad Zwolle. De projectgroep coördineert verschillende activiteiten van diverse werkgroepen. Dat moet leiden tot een samenhangende visie op het gebruik en tot een verant­ woorde programmering van activiteiten. De werkgroep ‘kerkelijke activiteiten’ is bezig met het onder woorden brengen van een visie op de vieringen in de kerk en vraagt input en adviezen vanuit het Citykerkennetwerk, waarin Leiden vanuit Hooglandse Kerk en Marekerk participeert.

Leids Kerkblad | 15

Hervormde Marewijkgemeente Predikant: ds. T. Jacobs, Edelkarper 28, 2318 NK Leiden, tel. 071 - 8870207, [email protected] Scriba: Jan en Tineke Domburg, Loevestein 42, 2352 KP Leiderdorp, tel. 071 - 5897816, e-mail: [email protected] Penningmeester: P. Jasperse, Postbus 62, 2300 AB Leiden, tel. 071 - 5610122, [email protected] Bankrekeningnr.: NL62 INGB 0001 7202 66 t.n.v. Hervormde Marewijkgemeente Lange Mare 48, 2312 GS Leiden, tel. 071 - 5121208 Wijkkerk: Marekerk, Lange Mare 48, 2312 GS Leiden, tel. 071 - 5121208 Beheerder kerk en wijkgebouw: P. Breedijk, tel. 06 - 57721473 Website: www.marekerk.nl

In de startblokken

Kortom: alle reden om samen met hen de Here dankbaar te zijn voor dit geschenk!

Langzaam maar zeker gaat de zomer over in de herfst. Binnen de gemeente zijn de meeste gemeenteleden weer teruggekeerd van hun vakantiebestem­ ming. En zo maken we ons op voor het komende winterseizoen. Na de gemeen­ tedag van 20 september willen we weer beginnen met de catechese en de Bijbel­ kringen als doordeweekse activiteiten. Heerlijk dat onze kernactiviteit, de eredienst, geen vakantieperiode kent. Als gemeente leven we van zondag tot zondag om zo al de dagen van de week met God en de naaste te kunnen leven. Als wij op een goede manier genieten van de zondag, kun je je afvragen waarom wij tegenwoordig zoveel behoefte hebben aan vakantie. Blijkbaar is de vakantiedag zondag voor ons niet meer genoeg?

Themadiensten over ‘Kerk in de stad’ Tijdens onze vakantie in Frankrijk heb ik o.a. Centrum-Kerk van Tim Keller gele­ zen (dit boek heb ik gekregen van mijn belijdenisgroep). Tim Keller is predikant van de Redeemer Presbyteriaan Church in Manhattan (New York). Verschillende boeken van hem zijn al vertaald in het Nederlands. Centrum-Kerk is zijn hoofd­ werk, waarin hij uiteenzet hoe hij kerkzijn ziet in de context van de (grote) stad. Zijn kernvraag is: Hoe verkondig je het evangelie van genade en verzoening in onze moderne, postchristelijke samen­ leving? Mede door het lezen van dit boek heb ik besloten om aankomende periode tijdens de themadiensten (middagdien­ sten waarin ik zelf voorga) stil te staan bij ‘kerk in de stad’. Ook het boekje 16 | Leids Kerkblad

In memoriam

Kernteksten over de stad (2001) van ds. C. van Duijn wil ik gaan gebruiken bij deze serie.

Trouwverbond Op 16 juli was het echtpaar LuijendijkDrost (Ommevoort 312, 2341 VT Oegst­ geest) 50 jaar getrouwd. Ze hebben dit met familie en vrienden op vrijdag 18 juli gevierd. Wij willen hen, samen met hun kinderen en kleinkinderen, ook vanaf deze plaats van harte feliciteren met dit jubileum. De laatste jaren hebben ze op

Op dinsdag 22 juli is in de leeftijd van 88 jaar Susanna Dinkelman-Verboom over­ leden. Op 27 februari van dit jaar over­ leed haar man, Hendrik Dinkelman. De kinderen en kleinkinderen verliezen in korte tijd (o)pa en (o)ma. Mw. Dinkel­ man heeft een aantal maanden geleden een beroerte gehad. Ze was hierdoor verlamd geraakt en kon erg moeilijk praten. Vanaf dat moment woonde ze in Verzorgingshuis Van Wijckerslooth te Oegstgeest. Wij gedenken mw. Dinkelman als een betrokken gemeentelid. De laatste jaren luisterde ze iedere zondag trouw 2 maal naar de diensten thuis via de kerkweb­ radio. Jarenlang is zij kraamverzorgster geweest. En tot voor kort kregen in de gemeente alle ouders van haar een slab­ betje met de naam van hun baby erop als kraamcadeau. Op dinsdag 29 juli is zij begraven op het kerkhof van het Groene kerkje te Oegstgeest. Ds. Smaling heeft deze dienst geleid en heeft stilgestaan bij Johannes 14. Wij wensen de familie Dinkelman Gods genadige nabijheid toe in deze verdrietige fase van hun leven.

Catechese het gebied van de gezondheid de nodige zorgen gehad. Ik noem hier alleen de openhartoperatie en de daarbij komende complicaties van br. Luijendijk.

Een belangrijk onderdeel van het winter­ seizoen is de catechese. In onze gemeente beginnen wij met dit onder­ richt bij de kinderen vanaf groep 6 van de basisschool. Alle kinderen en jonge­

Agenda zondag 7 september viering en dankzegging Heilig Avondmaal

IS ER MEER? Ontdek het zelf! Eind september start er een nieuwe Alphacursus in Leiden. Tijdens tien dinsdagavonden en een deel van een weekend (een zaterdag) kun je kennismaken met of meer leren over het christelijk geloof. Tijdens de afwisselende en interessante cursus leer je meer over Jezus op aarde, het kruis, twijfel & zekerheid, bidden, de Bijbel, ziekte & gene­ zing en de kerk. De startborrel is op dinsdag 23 september om 20.30 uur; daarna beginnen de avon­ den wekelijks om 19.00 uur met een maaltijd. Loca­ tie is ‘Het Marehuis’, Oude Vest 61 in Leiden. Deelname is gratis, wel wordt een bijdrage voor de maaltijd gevraagd. Meer informatie vind je op www.marekerk.nl en opgeven kan via [email protected]. Van harte welkom!!

ren zullen een uitnodiging krijgen voor de catechese. Hierbij wil ik extra aandacht vragen voor de belijdeniscate­ chese. Doorgaans melden zich voor deze groep hoofdzakelijk studenten aan, omdat wij relatief weinig oudere jonge­ ren hebben. De eerste avond van de belijdeniscatechese is gepland op maan­ dag 29 september. We beginnen om 20.30 uur (tot 22.00 uur). Wij hopen iedere maandagavond met elkaar delen van het geloof te bespreken. Iedereen die serieus nadenkt over belijdenis doen, is welkom. Wie komt, is niet verplicht om aan het einde van het seizoen belijdenis te doen. Allen van harte welkom. Graag even een mailtje om je aan te melden ([email protected]). ds. Ton Jacobs

Gemeentedag Marekerk Op zaterdag 20 september hebben we onze gemeentedag. Deze zal plaatsvin­ den in het Visser ‘t Hooft Lyceum aan de Kagerstraat. De gemeentedag wordt ieder jaar georganiseerd door de nieuwe belijdende leden van de kerk. Er is een programma voor jong en oud. Dit jaar

zondag 14 september ’s morgens jeugddienst zaterdag 20 september gemeentedag in het Visser ’t Hooft Lyceum zondag 21 september 19.30 uur -Alphadienst zondag 28 september ’s middags themadienst zondag 12 oktober ’s middags themadienst

zal er een beroep worden gedaan op enthousiaste gemeenteleden die het leuk vinden hun passie, hobby of andere expertise te delen in een work­ shop. Denk bijvoor­ beeld aan een workshop vertalen, tekenen, Van Ruler, voetballen of lachen. In het kader van het jubileumjaar met onze zustergemeente in Roemenië willen we ook extra aandacht aan hen besteden. Zo willen we een boeken­ markt organiseren met boeken van gemeenteleden. De opbrengst van de boekenmarkt gaat dan ook naar de Roemeniëcommissie die het geld zal gebruiken voor een goed praktisch of diaconaal doel.

Alphadiensten Marekerk

Dit seizoen staat in het teken van ‘verwoorden’, een serie diensten waarbij we moeilijk te verwoorden thema’s zoals emoties en relaties aansnijden. Principes die ook binnen de kerk belangrijk zijn, maar minder vaak worden behandeld. We willen laten zien dat geloof ook in deze zaken wat te bieden heeft. U bent van harte welkom en kent u iemand die geïnteresseerd is in het chris­ telijk geloof, kom dan samen naar de eerste Alphadienst van dit seizoen op zondag 21 september met het thema ‘Verbondenheid’, waarin ds. Ton Jacobs voor zal gaan.

In september start er weer een nieuwe serie Alphadiensten in de Marekerk. In deze diensten wordt op infor­ mele wijze

De andere data zijn 23 november ‘Verdriet’, 24 december ‘Verwachting’, 18 januari 2015 ‘Vertwijfeling’, 1 maart ‘Vergeten’, 26 april ‘Verzoening’ en 21 juni ‘Vertrouwen’. Alle diensten begin­ nen om 19.30 uur. Ingrid Bakker

De dag wordt traditioneel afgesloten met een Sing-In en een BBQ. Gemeentedag: ontspannen samenzijn en leuke activiteiten met bekenden en onbekenden uit je eigen kerk. Lianne Fokker

hb

gezocht naar de essentie van het christe­ lijk geloof, het biedt de rust van een monumentale kerk, mooie muziek en een duidelijke overdenking. Op deze manier proberen we een plek te bieden aan mensen die in deze tijd op zoek zijn naar spiritualiteit.

Leids Kerkblad | 17

Maranathawijk Kerkelijk werker: (tot 1 augustus 2014) Mario Boelen, telefoon 06-5190 3576, e-mail [email protected] Consulent: dr. G.J. Venema (Vredeskerkgemeente, gegevens: zie aldaar) Scriba: Bas van Velzen, Coornhertstraat 7, tel. 5132551, e-mail [email protected] Bankrekening (IBAN): NL43 INGB 0000 2407 76, t.n.v. Protestantse Maranathawijkgemeente Leiden Wijkkerk: Vredeskerk, Van Vollenhovenkade 24, 2313 GG Leiden Internet: www.vredeskerk-leiden.nl Kerkdienst op internet: www.kerkomroep.nl Wijkcentrum: ‘De Wijkplaats’, Topaaslaan 23, 2332 JC Leiden Beheerder: Jacintha Groen, tel. 5763372, e-mail [email protected] Auteur niet ondertekende artikelen: Mario Boelen

Varen kindernevendienst Op 12 juli hebben wij, Marleen, Esther, Anne, Christiaan, Joshua, Sarah en José genoten op de zeilboot van Thijs. Thijs had ons uitgenodigd eens een keer­ tje te gaan varen en picknicken bij het Joppe. De dag begon met twijfelachtig weer, maar bij aankomst op de camping begon het zonnetje te schijnen en heeft ons niet meer in de steek gelaten. Marleen heeft een tijdje voor stuurman mogen spelen, maar zoals Anne al snel doorhad; zij was een beginneling.

“De Robijn”. Zij is in haar leven soms door diepe en pikzwarte dalen gegaan die ze uiteindelijk met veel hulp en bijstand te boven is gekomen en kon daarna samen met anderen genieten van veel goede momenten. In haar arbeid­ zame leven als verpleegkundige was ze druk doende in binnen- en buitenland. Lange tijd zorgde ze voor het onderwijs en de begeleiding van leerling-verpleeg­ kundigen. In kerkelijk Leiden is ze jaren­ lang actief geweest als diaken, terwijl ze tot op hoge leeftijd zich als vrijwilliger inzette voor de Telefonische Hulpdienst. Toen zij eenmaal niet meer zelfstandig kon wonen ging de kwaliteit van haar leven zienderogen achteruit en was ze - tot droefenis van velen - niet meer in staat om op een goede wijze contac­ ten met anderen te onderhouden. Uiteindelijk is ze overleden in het hospice “Issoria”. ds. Frank Rooze.

Einde dienstverband Mario Boelen Gelukkig hield Thijs alles goed in de gaten. De kinderen hebben heerlijk gezwommen en mochten zelfs even aan een touw achter de boot hangen! we hebben heerlijk met waterplanten gekliederd en elkaar nat gespat. Na het varen hebben we gesmuld van de kippenpoten en het fruit. Een dag om niet snel te vergeten! Dank je wel Thijs, dat je dat hebt mogelijk gemaakt. Marleen en José

Wij gedenken. Op 31 juli overleed Johanna Kooijman op de leeftijd van 92 jaar. Zij woonde tientallen jaren in de Schutterstraat en toen ze niet meer zelfstandig kon wonen verhuisde ze naar een aanleunwoning in 18 | Leids Kerkblad

Tijdens haar vergadering op 23 juli heeft de kerkenraad Mario Boelen op passende wijze bedankt voor zijn grote inzet voor de Maranathawijkgemeente in de afgelopen drie jaar. Het was goed om te zien dat veel gemeenteleden Mario, na de dienst van 27 juli in de Vredeskerk, hartelijk bedankten voor zijn werk en inzet. Wij wensen Mario en zijn gezin ook vanaf deze plaats alle goeds toe in de tijd die voor hen ligt. Namens de kerkenraad, Bas van Velzen

Invulling vacature kerkelijk werker Maranathawijkgemeente Op 17 juli heeft de vacaturecommissie, bestaande uit Elly Venekamp-van Hal, dominee René Venema als consulent van de Maranathawijkgemeente, José van het Veld-van Breda en Bas van Velzen, overlegd over de invulling van de ontstane vacature, op 23 juli gevolgd door de kerkenraad. Afgesproken is dat de invulling van de vacature wordt gecombineerd met het maken van een nieuw beleidsplan voor de Maranatha­ wijkgemeente. Inmiddels is hiervoor een eerste opzet gemaakt, die nu wordt bekeken door de kerkenraad. Op 9 september hoopt de kerkenraad het beleidsplan en de profielschets voor de kerkelijk werker in concept vast te stellen. Vervolgens wordt op 17 septem­ ber vanaf 19.30 uur in “De Wijkplaats” een gemeenteberaad gehouden, waar de gemeenteleden worden gehoord over het conceptbeleidsplan en de profielschets. U bent van harte welkom! Direct aansluitend hoopt de kerkenraad de profielschets definitief vast te stellen, waarna in overleg met de vacaturecom­ missie wordt besloten wat dit betekent voor de verdere procedure rond de invul­ ling van de vacature. Zodra er meer bekend is, hoort u dat van ons. Namens de kerkenraad en de vacaturecommissie, Bas van Velzen

Pastoraat Maranathawijkgemeente Als u behoefte hebt aan pastorale zorg of onverhoopt hoort of ziet dat een gemeentelid ernstig ziek wordt of komt te overlijden, verzoeken wij u contact op te nemen met de kerkenraad, in septem­ ber met Bas van Velzen (contactgegevens bovenaan deze pagina) en in oktober met Jacintha Groen (idem). Zij zullen dan in overleg met u bekijken wat te doen.

Agenda Nieuwe buren In het pand naast De Wijkplaats, waar voorheen de Raad en Daad Winkel was gevestigd, zijn nieuwe buren gekomen; het Sociaal Wijk Team (SWT). In een SWT werken gemeente en instel­ lingen met en voor de wijk. Het kern­ team van het SWT bestaat uit sociaal werkers met verschillende achtergron­ den: ouderenadviseur, maatschappelijk werker, wijkverpleegkundige, WMOconsulent en welzijnswerker. Per april zijn in Leiden vijf van dergelijke wijk­ teams gestart in verschillende ­districten in Leiden, en dus ook in het Morsdistrict. Het SWT is voor alle wijkbewoners die ondersteuning nodig hebben of kunnen bieden op de volgende leefgebieden: welzijn, werk, inkomen, gezondheid, schulden, opvoeding, sociale contacten en wonen. De sociaal werker zoekt samen met de bewoner(s) naar een passende oplossing. Het SWT verbindt wijkbewoners, wijknetwerken en organi­ saties met elkaar en levert ook, waar nodig, eerstelijns-hulpverlening. Mocht u in contact komen met wijkbewoners waar het sociaal wijkteam iets voor kan betekenen, of bent u zelf in die omstan­ digheid, of mocht u in contact komen met wijkbewoners die iets voor andere wijkbewoners willen doen, dan kunt gebruik maken van de inloopmomenten (maandagmiddag van 13.00 uur tot 14.00 uur, dinsdag- en donderdagoch­ tend van 9.00 uur tot 10.00 uur). Het adres is Topaaslaan 21. Telefoonnummer van coördinator Lydia van Leeuwen is 06-15010147). (Bron: SWT Morsdistrict) Wij, als goede buren, wensen het SWT veel succes met dit nieuwe team op deze nieuwe plek. En wij hopen op goede samenwerking in, met name, de behan­

Elke dinsdagmiddag, vanaf 15.00 uur buurtmiddag (ontmoeting en kinderspel), De Wijkplaats Elke donderdagavond, vanaf 19.00 uur fietsenreparatie, De Wijkplaats woensdag 10 september dienst in Schouwenhove, 15.00 uur. Voorganger ds. L. Oort van De Rank uit Katwijk. woensdag 8 oktober (let op: gewijzigde datum!), dienst in Schouwenhove, 15.00 uur. Voorganger ds. M. Driessen.

deling van de vragen uit de wijk die gaan over leven en dood, zin en beteke­ nis, geloof/vertrouwen en twijfel/onze­ kerheid.

Start van het seizoen Per 1 september mogen wij een nieuwe organist welkom heten in de Vredeskerk. Maarten Boonstra gaat de diensten omlijsten met zijn orgelspel, samen met Peter Bram ’t Hoen. Maarten neemt de plaats in van Gert van der Keur, wat gevoelsmatig moeilijk zal zijn voor hem en ons. Wij laten ons graag verrassen door Maarten en wensen hem, vanaf deze plek, veel succes en veel speelplezier toe. Verderop in dit kerkblad, op de pagina’s van de Vredeskerk in dit kerkblad, kunt u een interview lezen met Maarten Boonstra. Verder is de voorbereiding voor het startweekend in volle gang gezet. De kinderen in de kindernevendienstleeftijd hebben een startmiddag op zaterdag 20 september. Zij zullen ook een persoonlijke uitnodiging krijgen. Afgaande op wat er de afgelopen jaren is georganiseerd voor hen zal het ook dit

jaar weer een groot feest worden. Er wordt zelfs gefluisterd dat de kinderen iets gaan doen wat de volgende dag ook gebruikt gaat worden…. De zondag daarna, 21 september, mogen we samen het jaar starten. Er zijn al mooie plannen naar aanleiding van de tekst uit Genesis 11 vers 27 tot en met Genesis 12 vers 9. Het thema zal zijn: “Op weg”. De hele startzondag zal als één doorlopende liturgie te vieren zijn. We zullen ook zo veel mogelijk letterlijk onderweg zijn. Blader gerust even naar de pagina’s van de Vredeswijk in dit kerkblad, wellicht dat daar meer informatie te vinden zal zijn over het startweekend. Het programma zal zo zijn dat iedereen mee kan doen. Vanaf deze plaats wens ik iedereen een fijne start toe van het nieuwe seizoen. een nieuw jaar, vol verrassingen, leuke en fijne ontmoetingen, maar bovenal een “Heerlijk” jaar. José van het Veld-van Breda

Avondmaalsviering in “de Robijn”. Het Heilig Avondmaal in Robijnhof zal plaatsvinden op 17 september om 14.30 in de Vijverzaal zoals gebruikelijk. Met vriendelijke groet, Lia van der Laan

Verantwoording giften aan de wijkgemeente (1 juli tot 21 augustus) Gift van mw. P. van € 20,00 voor de wijk Bloemengroet: Fam. V. via An Mieremet € 10,00, mw. K. via Henk Middelkoop € 25,00. Gift wijkwerk: Dhr. A.R.M. de W.€ 25,00, mw. L.-M.€ 75,00, mw. P. via Elly Venekamp € 20,00. Bijdrage koffie/thee Fietskliniek via Thijs van Varick € 30,00. Vriendelijke groet, Pieter Kop (penningmeester)

Leids Kerkblad | 19

Vredeskerk Predikant: dr. G.J. Venema, Voltastraat 22, 2316 DN Leiden, tel. 071 - 5137919, [email protected] Scriba: mw. R. Smit, p/a Vredeskerk, Van Vollenhovenkade 24, 2313 GG Leiden, [email protected] Penningmeester: Th. Weizenbach, Van Vollenhovenkade 5, 2313 GG Leiden, tel. 071 - 5149092 Bankrekeningnr.: NL32INGB0008285572 t.n.v. Protestantse wijkgemeente Vredeskerk Wijkkerk: Vredeskerk, Van Vollenhovenkade 24, 2313 GG Leiden, tel. 071 - 5142317 Koster/beheerder: H. Holswilder, [email protected] Website: www.vredeskerk-leiden.nl

Op weg! Als de eredienst op zondag goed wordt gevierd, gaan we elke week in het spoor van Abraham: we verlaten onze vertrouwde, veilige plekken, omdat we ons door God geroepen weten en op weg mogen gaan naar een nieuwe toekomst. Dat is niet eenvoudig, want niemand laat gemakkelijk huis en haard achter zich, we willen allemaal van nature vasthouden aan onze eigen, veilige omgeving. Van Abraham en de zijnen kunnen we dus veel leren, elke week opnieuw.

De startmiddag zal iets anders verlopen dan voorgaande jaren. We blijven deze middag namelijk niet in de kerk, maar we zullen met elkaar buiten tenten gaan bouwen. We hoeven onze tenten niet af te breken, maar mogen ze nog even laten staan zodat we ze ook op de start­ zondag kunnen gebruiken. Na afloop eten we met elkaar iets lekkers. Alle kinderen van de kindernevendienst zijn van harte uitgenodigd op de start­ middag. De leiding van de kinderneven­ dienst kijkt er al naar uit!

Interview Maarten Boonstra

Startmiddag kindernevendienst

Vanaf 1 september hebben we een nieuwe vaste organist: Maarten Boon­ stra. De afgelopen tijd hebben we hem al een aantal keren horen spelen. Maar­ ten heeft veel zin om te beginnen. ‘Wekelijks samenkomen, elkaar ontmoe­ ten, naar elkaar luisteren en samen zingen schept een hechte band, waar­ mee je de week weer in kan,’ zegt Maar­ ten. ‘Het is heel fijn om daar mijn (muzi­ kale) steentje aan te mogen bijdragen.’ Al lange tijd maakt Maarten muziek. Het begon met zingen, thuis en in de kerk. Ook speelde hij blokfluit, onder anderen in kerkdiensten, en piano. Hij heeft gezongen bij diverse koren, en leerde de basistechnieken van het dirigeren bij kamerkoor C Sharp Minor, dat hij mede heeft opgericht en waar hij vaste repeti­ tor van was. Zijn liefde voor het orgel ontstond in de kerkdiensten. ‘Het instru­ ment fascineert me,’ zegt hij. ‘Het orgel heeft een enorme kleurenrijkdom en variatie in klank. Er is zulke diverse muziek voor orgel geschreven, van medi­ tatief tot uitbundig en van statige processies tot opzwepende dansen.’

Op zaterdag 20 september vieren de kinderen van de kindernevendienst de startmiddag om het nieuwe seizoen in te luiden. Zoals elk jaar heeft de startmid­ dag een thema en dit jaar is dat ‘Abra­ ham’.

Muziek is voor Maarten heel belangrijk. Kerkmuziek neemt van begin af aan een speciale plaats in, omdat zijn vader jaren­ lang secretaris van de Interkerkelijke Stichting voor het Kerklied is geweest.

De gastvrijheid van Abraham (Gen. 18; Ravenna) Tijdens de startzondag van 21 september zullen we dit op een creatieve manier doen. In en om de kerk gaan we in het voetspoor van Abraham en Sara. De dienst zal de weg van de aartsvaders en -moeders weerspiegelen, en wij gaan mee op die weg.

20 | Leids Kerkblad

Mensen als Frits Mehrtens en Willem Vogel kwamen bij hen thuis. ‘Woorden die je zingt blijven vaak beter hangen,’ zegt Maarten. ‘Zingend en spelend antwoorden op het gesproken woord schept een dialoog en een nauwe betrokkenheid en daarom is samen zingen tijdens de vieringen van vitaal belang. Muziek is in de eerste plaats beweging, het kan iets bij je losmaken.’ Nieuwsgierigheid en kwaliteit staan bij Maarten voorop. ‘Het nieuwe liedboek biedt veel mogelijkheden om te variëren, ook binnen je eigen liturgische kader,’ vertelt hij. ‘Ik hoop dat de gemeente muzikaal even nieuwsgierig blijft als ik haar heb leren kennen tijdens diensten die ik al gespeeld heb. Een open blik naar andere stijlen, zoals minimal music en jazz, biedt soms onverwachte moge­ lijkheden. In de orgelliteratuur wil ik bovendien graag aandacht vragen voor kerkmuziek van Nederlandse componis­ ten, zoals Toon Hagen en Aart de Kort.’ Maarten is blij met deze muzikale uitda­ ging. ‘Toch voelt het ook vreemd,’ zegt hij, ‘omdat het Gerts plaats is. Ik hoop dat ik het gat dat gevallen is op mijn eigen manier enigszins kan opvullen, maar we moeten ons de warme persoon en gedreven kerkmusicus Gert blijven herinneren.’ We heten Maarten van harte welkom en kijken uit naar zijn muzikale opluiste­ ring. Marijke Boter

Dienst in het teken van Franciscus De oecumenische dienst van dit najaar zal een bijzondere zijn. De viering valt op zondag 5 oktober, meteen na de dag van Franciscus van Assisi en staat in het teken van deze heilige. Daarom vieren we de dienst niet alleen samen met de

Op de contactmorgen van woensdag 15 oktober zal Cornelis van Tilburg trachten te verklaren dat ons beeld van Romeinse keizers in hun tijd niet altijd dat van nietsontziende wreedheid was. Sommige bekende keizers stelden edicten in tegen christenvervolgingen. Andere keizers, waarvan de namen bij vrijwel iedereen onbekend zijn, waren juist zeer wreed jegens christenen. Ook zal hij trachten de houding van de keizers jegens christe­ nen te verklaren. Cornelis van Tilburg is gemeentelid van de Vredeskerk en in het dagelijks leven werkzaam als onderzoeker bij Griekse en Latijnse Talen en Culturen aan de Univer­ siteit Leiden.

De heilige Franciscus (Lorenzo Monaco, ca. 1420)

welkom in de foyer van de kerk, vanaf 9.45 uur.

Nieuws van de penningmeester In de periode januari t/m juli zijn de volgende contante bedragen door mij ontvangen (alle ‘N’): - Pastoraat/Wijkkas: via ds. Venema 2x € 25, € 50, € 100 en € 220; via dhr Boter 2x € 20 - Ontmoetingsdag: via ds. Venema € 200 - Voedselbank: via de familie Vis 3x € 20 U allen dank voor deze prachtige gaven! Met vriendelijke groet, Theo Weizenbach, penningmeester Protestantse Wijkgemeente Vredeskerk.

De ochtend wordt georganiseerd door het pastoraal beraad van de Vredeskerk. We beginnen om 10.00 uur. U bent

Evangelisch Lutherse Gemeente en de Oud-Katholieke Parochie - zoals gebrui­ kelijk - maar ook met de Franciscaanse lekenorde. Er is een open en gezamen­ lijke voorbereiding op woensdag 24 september, om 20.00 uur in de Vredes­ kerk. Nadere mededelingen volgen via de orden van dienst en de website.

Rondom de eredienst Vanaf zondag 21 september zal in de eredienst uit het eerste Bijbelboek Genesis worden gelezen over Abraham (de hoofdstuk­ ken 11-21). Het eerste deel (11-15) gaat over de verhou­ ding met zijn broeder Lot en de vraag hoe zij samen in het land kunnen wonen. In het vorige nummer van het kerkblad hebt u op deze pagina’s een introductie kunnen lezen die de snijdende actualiteit van de teksten duidelijk maakt. Het tweede deel (16-21) gaat over de wonder­ lijke komst van Abrahams en Sara’s kind, Isaak. Of beter: kinderen, want uit Hagar wordt Abrahams zoon Ismaël geboren. Ook in deze hoofdstukken is de spanning voelbaar: zuster- en broederschap is niet met de natuur gegeven, maar vraagt om inspanning.

Catechisaties en leerhuis In de maand september gaan de kringen weer van start: basiscatechisatie voor de kinderen, de Roomburgkring voor mensen die in de wijk Roomburg wonen, de maandelijkse Bijbelkring op woens­ dagochtend, de theologische leeskring en gesprekskringen voor jongeren. Voor actuele informatie kunt u de website bekijken en als u meer wilt weten kunt u ook altijd een berichtje sturen naar dominee Venema (dominee@venema. eu).

7 september - G.J. Venema, Matteüs 18:1-20

Romeinse keizers en christenen Precies tweeduizend jaar geleden over­ leed keizer Augustus, een van de weinige Romeinse keizers die in de Bijbel met name worden genoemd. Wie kent niet de passage Lucas 2:1? ‘En het geschiedde in die dagen dat een bevel uitging van keizer Augustus, dat ieder­ een in het rijk moest worden ingeschre­ ven.’ De relatie tussen de Romeinse keizers en de christenen is vaak gespan­ nen geweest. Keizer Nero wierp ontel­ bare christenen voor de leeuwen, andere keizers beschuldigden hen van kanniba­ lisme, en keizer Heliogabalus trouwde (als travestiet) met de paus. Maar klopt dat beeld? Of is het vooral gebaseerd op Hollywoodfilms?

14 september - P.A. Baan, Matteüs 18:21-35 21 september - G.J. Venema, Genesis 11:27-12:9 28 september - S. Smedinga, Genesis 12:10-13:1 5 oktober - oecumenische dienst Vredeskerk (zie hiernaast), Franciscus van Assisi 12 oktober - G.J. Venema, Genesis 16:1-16 19 oktober - M. Driessen, Genesis 18:1-15 Met een hartelijke groet en tot ziens in en rondom de eredienst,

dominee René Venema Voor actuele informatie: www.vredeskerk-leiden.nl Leids Kerkblad | 21

Protestantse wijkgemeente Leiden Zuidwest Predikant: Vacature Ouderenwerker: Casper van Dongen, [email protected], tel. 06 – 39771287 Scriba: H. van der Vlist, Tommy Dorseykade 1, 2324 LB Leiden, tel. 071 – 5790677 Penningmeester: mw. E.T. van der Vlist-Zandstra, Tommy Dorseykade 1, 2324 LB Leiden, tel. 071 – 5790677 Bankrekeningnr.: NL51 INGB 0000 5349 30 t.n.v. penningmeester Protestantse wijkgemeente Leiden Zuidwest Wijkkerk: Antoniuskerk, Boshuizerlaan 11, 2321 TS Leiden (vieringen: zondag 09.15 uur) Wijkcentrum: ‘De Verdieping’, Stevensbloem 269, 2331 JD Leiden, tel. 071 – 8882393 Website: http://leidenzuidwest.protestantsekerk.net

DE ‘STARTZONDAG’ BESTAAT NIET het ‘winterseizoen’. De Kerk kent in feite geen ‘Startzondag’, ondanks het veelvuldig gebruik om die ergens in september te vieren. Uiteraard - dat weet ik wel - wordt er mee bedoeld: de start, de eerste zondag, van het nieuwe seizoen. Dominees, kerkenra­ den en vrijwilligers weten er alles van: al heel lang loopt het kerkelijke seizoen met gespreks- en Bijbelkringen, en (toen nog!) catechisaties, van september tot Pasen, en daarna treden dan rustiger maanden in tot en met de zomer.

het ritme van die ‘adem’ wordt niet bepaald door natuur of vakanties, maar door de Heilige Geest. Die trekt zich, wat de zondagen betreft, weinig aan van al ons drukke werk- en vrijetijdsleven; vroe­ ger in verband met zaaien en oogsten; nú in verband met vakanties.

de ‘dag des Heren’ De zondag als de ‘dag des Heren’ heeft zijn eigen ritme op de adem van de Geest, en komt ons 52 keer per jaar tege­ moet, ongeacht ons natuur- of vakantie­ gevoel. In die zin heeft de zondag (naast alle andere betekenissen) ook iets van een protest tegen alle menselijk gedoe: Wat we ook vinden: Gods adem en harteklop blijft stug en troostend in wekelijkse regelmaat doorgaan -zoals je dat ook bij de Joden en hun Sabbatsbe­ leving ziet als het er doorleefd en eerbie­ dig toegaat: HIJ, de Eeuwige, stopt nooit met ademen, geen week; HIJ, die getrouw is, roépt ons, hoe druk we ook door de week zijn met werk, school, pensioen of vakantie. En daarbij: Hij roept ons niet alleen voor ‘ons eigen’, maar ook uit solidariteit met

Als predikant draaide je zeven à acht wintermaanden op volle toeren, inclusief de avonden, en je was al blij met één vrije dag in de week; na Pasen werd het dan rustiger: je kon er een dagje tussen­ uit en ’s avonds eens gewoon thuiszitten. Ja: de start van het ‘winterseizoen’ is voor kerk-professionals en voor actieve kerkenraadsleden en vrijwilligers goed merkbaar en soms wordt na zeven maan­ den ‘winter’ naar het eind van ‘het seizoen’ gehijgd.

de ‘adem van het jaar’ Maar toch: een specifieke start-zóndag is een contradictio in terminis. Waarom? Omdat de zondag vanouds motor en ritme is van het héle kerkelijk jaar; en die motor draait altijd, zomer en winter. Mooier gezegd: ‘de adem van het jaar’ ademt consequent, week-in-week-uit; en 22 | Leids Kerkblad

wie net dié zondag een geloofsgemeen­ schap hard nodig heeft. Dat is elke zondag altijd minstens één kerkganger. Stel je voor dat die er alleen zou zitten!

en ‘de geboden’ Afgelopen juni studeerde ik in Jeruza­ lem. ’s Morgens lazen we in het Hebreeuws uit de ‘parasja’ van de week, één van de ongeveer 52 porties uit de Tora (de Vijf boeken van Mozes) die Joden elke sabbat lezen: telkens drie à vier hoofdstukken uit Genesis tot en met Deuteronomium. In juni is, al 2000 jaar, Numeri aan bod, dus dat lazen we: weer­ barstige hoofdstukken met heel veel ellende (soms bijna heidense ‘jihad’). Hoe houden Joden het vol om jaar-injaar-uit die vreselijke teksten te lezen? Vanwege de unieke Bijbelse geboden, die regelmatig door alles heen in de verhalen opduiken als ethisch ritme en zicht op toekomst. Telkens als de, ook politieke, wreedheid lijkt te zegevieren en je bijna ten onder gaat, is daar de drive: ‘ga voort, wanhoop niet, IK BEN MET U’ (JHWH). Met als les: Zonder deze JHWH vervalt een cultuur tot ‘heidense’

1. De tien geboden: hoor de woorden! Exodus 20:1-17 ‘Ik ben de HEER, die u bevrijdt. 1e gebod Geen and’re goden voor mijn ogen noch afgodsbeeld in ied’re tijd. 2e gebod 2. Houdt mijn Naam hoog, niet ijdel spreken; 3e gebod de sabbat is mijn heil’ge dag: 4e gebod om vrij en vredig alle weken te vieren dat je rusten mag. ook Deut. 5:6-21 3. Eer vader, moeder, om te leven, 5e gebod dood niet en pleeg geen overspel, 6e 7e gebod steel niet, noch vals getuig’nis geven, 8e, 9e gebod begeer niet...’, - en het ga je wel. 10e gebod 4. Hoofdsom der wet naar ’t woord van Jezus: Matteüs 22:37-40 ‘Heb Gód lief met hárt... ziél... verstánd. Hieraan gelijk: bemin je naaste als was ’t jezelf’, - ’t gaat hand in hand.

Agenda overgave aan natuur, religieuze jihad of lethargie. De geboden zijn prikkels om gezuiverd voort te gaan in iedere tijd.

mooi ‘teken aan de wand’ Ik ben vrijzinnig opgevoed. Maar mij ontroerden altijd in oude protestantse kerken de geboden aan de wand, de ‘tafelen der Wet’, vaak met Jezus’ ‘Hoofdsom’ erbij. Die klonken vanouds, na ‘schuldbelijdenis en genadeverkondi­ ging’ expliciet als ‘gloria’, als een ‘you can!’ en ‘go on!’ Helaas zijn ze in opge­ heven vingertjes van dominees verstikt en veelal ingeruild voor een gepolijst, vaak krachtelozer, ‘kyrië en gloria’. Om JHWH’s ethiek voor toekomst (de geboden) als gloria centraal te stellen, is een ijzersterk concept: de kerk houdt hiermee èn kritisch oog op de wereld èn voedt de mensen. Dat kan iedere zondag worden gevierd.

in liedvorm Van oude ‘tien geboden-liederen’ werd je niet vrolijk: te lang en breedsprakig. Op de gangbare melodie van psalm 140 schreef ik een korte versie, en laat ’m nogal eens zingen; omdat de geboden als teken van Gods Geest (Pinksteren is voor Joden de gave van de geboden!) bij onze lofzang horen… dan komen de Bijbellezingen van die zondag, de gebe­ den, en de zegen… elke week, voor een nieuwe ‘start’. ds. Casper van Dongen

STARTZONDAG Hoewel, volgens mijn artikel, een ‘Start­ zondag’ een contradictio in terminis is, houden we wel - samen met onze RK-zusters en broeders - op 20 en 21 september een startweekeinde. We gaan het na inlevering van deze kopij van harte oecumenisch voorbereiden. Houdt de Wijkinfo in de gaten en kom!

3 september, vanaf 15.30 uur Bijbelkring Statenhof met Heilig Avondmaal 10 september, 10.30 – 12.00 uur Bijbelkring, De Verdieping 17 september, 10.30 – 12.00 uur Bijbelkring, De Parelvissers 24 september, 10.30 – 12.00 uur Mantelzorg en rouwverwerking, Antoniuskerk 26 september, 18.00 – 21.00 uur Maaltijd Plus, thema is ‘Palestijnen en Joden’, De Verdieping 1 oktober, vanaf 15.30 uur Bijbelkring Statenhof met Heilig Avondmaal 8 oktober, 10.30 – 12.00 uur Bijbelkring, De Verdieping 15 oktober, 10.30 – 12.00 uur Bijbelkring, De Parelvissers 22 oktober 10.30 – 12.00 uur Mantelzorg en rouwverwerking, Antoniuskerk

jaar in dit werk, waarvan zeker 15 jaar als voorzitter van de wijkkerkenraad. Tijdens de eerstvolgende kerkenraads­ vergadering zullen wij hem bedanken voor zijn tijd en inzet, zeker de laatste jaren is er een behoorlijke wissel getrokken op zijn kennis en kunde. In de dienst van 7 september (ds. Schelhaas is dan voorganger) zal Bas zijn ambt teruggeven aan de gemeente. Ook vanaf deze plek wil ik, ook namens de wijkgemeente Leiden Zuidwest, Bas bedanken voor zijn jarenlange inzet, maar ook Jantine moeten wij bedanken. Twintig jaar kerkenwerk staat ook voor heel veel avonden niet thuis. Na 7 september hopen wij jullie als ‘gewone’ gemeenteleden weer vaak in de kerk te zien. Hans van der Vlist

Medewerkersavond 20 juni Al een paar jaar organiseren we als PGL Zuidwest de medewerkersavond gemeenschappelijk met de medewer­

kersavond van de parochie. Na koffie met gebak legden Hannie van der Boog en Hans van der Vlist uit wat de bedoe­ ling was van de avond. We moesten ‘in beweging komen’, en niet de hele tijd blijven zitten! Samen met elkaar een groot voorgetekend bord beschilderen en inkleuren met verf, voorbereid en begeleid door kunstenaar Carel Bruens, parochielid, en woonachtig in de Stevenshof. Carel (1925!) legde met veel enthousi­ asme uit dat er het beste met één kleur tegelijk op je palet geschilderd kon worden, om overzicht te houden. En dat een schort aandoen verplicht was. Tussendoor zong het parochiekoor o.l.v. Dini Berbee, aangevuld met ‘protes­ tantse’ zangers. Kortom : een ‘oecumeni­ sche’ medewerkersavond om alle vrijwil­ ligers te bedanken voor hun inzet van het afgelopen jaar. Het resultaat van het schilderwerk hangt achter in de kerk, en is elke zondag te bezichtigen! Annet Pelleboer

De start is weer aanstaande Zoals Casper van Dongen beschrijft beginnen heel veel zaken weer, waaronder de noodzakelijke vergaderingen. Voor Bas Oosthoek is dit echter ook het moment een punt te zetten achter zijn kerkenraadswerk. Als ik Bas mag geloven zit hij nu rond de 20 Leids Kerkblad | 23

Oecumenische geloofs­gemeenschap Merenwijk Pastores: mw. drs. M. Falke-De Hoogh (RK), pastoraal werker, p/a Watermolen 1, 2317 ST Leiden, tel. 06 53249187, [email protected] mw. ds. E.S. Smidt, p/a Watermolen 1, 2317 ST Leiden, tel. 071 - 5284909, [email protected] Scriba: mevr. J. Langeveld, Stadzicht 105, 2317 RV Leiden, [email protected] Wijkkerkenraad: voorzitter P.J. van den Broek, [email protected] Algemene Kerkelijke Merenwijkraad: voorzitter mw. Ingrid (I.J.A.M.) Weitenberg, p/a Watermolen 1, 2317 ST Leiden, tel. 071 - 5211963, [email protected], secretaris E.M. Korbee-van Hille, [email protected] Bankrekeningnr: ING 2581191 t.n.v. Algemene Kerkelijke Merenwijkraad Kerkelijk Centrum de Regenboog, Watermolen 1, 2317ST Leiden,tel. 071 - 5212858 Koster-beheerder: R. van Heijningen: [email protected] Website: www.deregenboogmerenwijk.nl

Huwelijk Op zaterdag 20 september hopen Christina Meijer en Joy Mulyono hun huwelijk te vieren. De kerkelijke huwelijksinzegening zal plaatsvinden in de Regenboog met als voorganger ds. Inge Smidt. Christina en Joy hebben dan maanden achter de rug van veel ingrijpende beslissingen en veranderingen: het zoeken van een huis voor hen samen, Joy die belijdenis heeft gedaan en dan als bekroning op dat alles hun huwelijk als de uiteindelijke stap naar een leven samen. Wij wensen hen veel zegen toe en heel veel geluk, op hun grote dag en in hun verdere leven. ds. Inge Smidt

Film: The great dictator In de aanloop naar de Vredesweek zal op donderdag 18 september de film The great dictator van Charlie Chaplin vertoond worden in de Regenboog. Deze satire op de machthebbers is nog steeds uiterst actueel! Boudewijn Nieu­ wenhuijse leidt de film in en leidt ook het gesprek na afloop. Aanvang 18.30 uur.

Poëzie-avond Ook dit seizoen gaan wij weer met elkaar gedichten lezen. Wij beginnen 1 oktober met het thema ‘ik herinner mij...’. Verder staat ook ‘op school’ op het programma en besteden wij aandacht aan de poëzie van de dit jaar overleden dichter Leo Vroman. Wij horen hem en zijn vrouw en gaan in op de onlangs verschenen biografie Hoe mooi alles, Leo en Tineke Vroman, een 24 | Leids Kerkblad

liefde in oorlogstijd van Mirjam van Hengel. Verder is er ook alle gelegenheid zelf verzen mee te nemen. De eerste avond is op woensdag 1 oktober 20.00 uur. De avonden worden geleid door ds. Ronald da Costa.

Filmavond Les neiges du Kilimandjaro

resse, neem dan contact op met JanPascal van Best, [email protected]. De eerste keer in het nieuwe seizoen is maandag 6 oktober, en verder 25 november, 5 januari, 16 februari, 31 maart, en 26 mei. ds. Inge Smidt

Oproep Regenboogkoor

Vakbondsbaas Michel wordt ontslagen en daarna beroofd door een jonge collega die bij hetzelfde bedrijf ook is ontslagen. Hij wil niet alleen weten wie het deed, maar ook waarom. Met zijn vrouw, Marie-Claire, blijft hij geloven in de goedheid van mensen, ook in egoïsti­ sche tijden. Regisseur Robert Guédiguian liet zich inspireren door het gedicht ‘les pauvres gens’ (Victor Hugo). Criminaliteit komt volgens hem vaak voort uit armoede en wanhoop. De film ontving de Lux-prijs van het Europees parlement. De film wordt ingeleid en nabesproken door ds. Ronald da Costa. Dinsdag 15 oktober 19.30 uur Toegangsprijs € 5,00

Ook na de zomervakantie gaat het Regenboogkoor weer enthousiast van start. Onder leiding van onze dirigent Henk Vonk zullen wij onze bijdrage aan de vieringen geven. Ook zullen wij gaan werken aan nieuwe liederen, en ons Kerstoptreden komt weer in zicht. Wij verheugen ons hierop, en kijken ook uit naar nieuwe leden die het Regenboog­ koor komen versterken. Vooral tenoren!!

Jongvolwassenen

Dirigent Henk Vonk als solist

De jongvolwassenen komen eenmaal per maand bij elkaar. Onder leiding van ds. Inge Smidt praten zij met elkaar over wat ieder bezighoudt en raakt en wat geloof daarbij kan betekenen. Je bent van harte welkom, ook als je gewoon eens wilt ervaren hoe het in deze groep is. Hoe meer zielen, hoe meer vreugd. Heb je zin om eens te komen kijken? Neem dan contact op met Wander Gubler, [email protected]. De eerste keer in het nieuwe seizoen is maandag 15 september en verder 13 oktober, 10 november en 8 december. ds. Inge Smidt

Dirigent Henk Vonk van het Regenboogkoor stelde voor bij de laatste repetitie voor de vakantie de rollen om te draaien: hij zou zingen en het koor mocht luisteren en ook ander publiek was welkom. Het werd een heerlijk avondje muziek, Henk Vonk had zijn vaste begeleider, pianist René Rakier meegenomen. Als opening speelde René Rakier een sonate van Haydn. Daarna werd de liede­ rencyclus Schwanengesang van Franz Schubert ten gehore gebracht: Veertien heel verschillende liederen, elk met zijn eigen dynamiek en timbre. Het ene lied licht en vrolijk, het volgende vol verlan­ gen, dan weer zwaar of droevig. Alle nuances werden prachtig neergezet. Als toegift zong Henk Vonk Der Erlkönig van Goethe. Het publiek en de uitvoe­

Jonge Gezinnen De jonge gezinnen komen ongeveer eens in de zes weken bij elkaar. Ook hier is plaats voor nieuwe leden. Heb je inte­

Repetitie elke woensdagavond van 20.00 uur tot 22.00uur in het Kerkelijk Centrum de Regenboog. Heeft u belang­ stelling of wilt u informatie, ons contact­ adres is [email protected].

Graag uw aandacht voor Donderdag 11 september, 19.00 uur - Eucharistieviering Maandag 15 september, 19.45 uur - Jongvolwassenen Donderdag 18 september, 18.30 uur - Filmavond The great dictator Zaterdag 20 september, 14.30 uur - huwelijk Christina Meijer & Joy Molyono Woensdag 1 oktober,

20.00 uur - poëzie-avond

Maandag 6 oktober,

20.15 uur - jonge gezinnen

Dinsdag 15 oktober,

19.30 uur - Filmavond Les neiges du Kiliman­djaro

Vaste activiteiten Stiltecentrum Het Stiltecentrum van de Regenboog is iedere werkdag open van 10.00 – 12.00 uur; 14.00-17.00 uur en 20.00-22.00 uur voor persoonlijk gebed, meditatie of het opsteken van een kaarsje.

Morgengebed renden waren dermate enthousiast dat gedacht wordt aan een vervolg. Houdt dus de website van de Regenboog (www.deregenboogmerenwijk.nl) in de gaten.

VIERINGEN Zondag 7 september Vandaag luisteren we naar Matteüs 18, een gedeelte dat gaat over de omgang met elkaar in de kerk/ geloofsgemeen­ schap. Het hoofdstuk begint met de vraag ‘wie van ons is de grootste?’ Jezus zet dan een kind in het midden en zegt: ‘hij die gewoon gering durft te zijn’(vertaling Naardense Bijbel). In vers 15 komt een andere vraag op: ‘wat doe je als de één in de geloofsgemeenschap een ander kwaad gedaan heeft?’ Opnieuw klinkt dan eigenlijk: ‘durf dan klein te zijn’. Begin geen hetze tegen die ander, maar begin op z’n kleinst, met een gesprek onder vier ogen. Wat werkt beter in een groep mensen: groot zijn, klein zijn, er tussenin zijn? Het Regen­ boogkoor zal aan deze viering, waarin we ook de maaltijd van de Heer vieren, meewerken.

Zondag 21 september Vandaag begint de vredesweek. Eén van de lezingen die voor deze zondag staat aangegeven bevat het verhaal van Terach die uit Ur naar Charan vertrekt en Abraham die geroepen wordt om vanuit Charan naar Kanaän te gaan, in de rich­ ting van de Negev. Als Terach en Abra­ ham vandaag zouden vertrekken, zouden ze absoluut een negatief reisad­ vies gekregen hebben. Het is een gebied (Irak-Koerdistan-Syrië-Israël) waar het allesbehalve vrede is. In de viering willen we in lezingen, liederen en gebeden stil­ staan bij wat de vrede dient, in ons eigen leven, ons leven met elkaar en in de wereld om ons heen.

Midden in de week een moment van gebed en bezinning. Iedere woensdagmorgen om 9.30 uur houden we in het Stiltecentrum een korte gebedsviering.

Inloop-koffieochtend Iedere woensdagochtend 10.00 – 12.00 uur. Even de laatste nieuwtjes uitwisselen. De koffie en thee staan klaar met koekjes. Vrij entree voor iedereen.

Regenboogkoor Iedere woensdagavond van 20.00-22.00 uur

Oud papier, kleding Elke 1e donderdag van de maand van 9.00 tot 21.00 uur inzameling van oud papier, metaal en schone bruikbare kleding. De opbrengst komt ten goede aan diaconale projecten.

Regenboogdis Elke laatste vrijdag van de maand van 18.00 – 20.00 uur een smakelijk drie gangen diner à € 7,50. Opgave verplicht bij Maja van Spaandonk, telefoon: 071-5214359

Voedselbank Help uw noodlijdende medemens aan zijn dagelijks brood. Dat kunt u doen door verpakte en houdbare producten te deponeren in de speciale kast in de hal.

Website Regenboog Op de website van de Regenboog vindt u meer informatie. U kunt zich daar ook opgeven voor alle activiteiten: www.deregenboogmerenwijk.nl

Nieuw e-mailadres Regenboog Het e-mailadres van de Regenboog is gewijzigd in [email protected]

Medeleven Als u mensen kent, die eenzaam zijn, ziek, of om een andere reden misschien bezoek op prijs zouden stellen, wilt u dat dan doorgeven aan één van de pastores?

Wekelijkse bloemengroet De bloemen in de kerkzaal zijn na de dienst bestemd voor een ieder die daarvoor in aanmerking komt, als blijk van belangstelling van onze geloofsgemeenschap. Indien u ons op daarvoor in aanmerking komende mensen wilt attenderen kunt u hun naam & adres / verpleegadres opgeven bij: Maja van Spaandonk, telefoon: 521 43 59 E-mail: [email protected]

Leids Kerkblad | 25

Evangelisch-Lutherse Gemeente Predikant: vacature; consulent: drs S. van Kammen, Abraham Mensstraat 26, 2015 JR Haarlem Kerkelijk werker: Barbara Heckel MA, Kortenaerstraat 21, 2014 RR Haarlem, tel. 023 - 5444525 Voorzitter kerkenraad: mw. G. Graner-Bijma, Westerdreef 145, 2161 GR Lisse, tel. 0252 - 414887, [email protected] Secretaris kerkenraad: mw. C.C. Pet-Vonk, Muiderkring 217, 2332 BP Leiden, tel. 071 - 5762782, [email protected] Bankrekeningnrs: NL14 INGB 0000 1039 46 en NL63 ABNA 0451 0243 03 t.n.v. ELG Leiden te Lisse Kerk en consistorie: Hooglandse Kerkgracht 26 en 28, 2312 HV Leiden, tel. 071 - 5140783, [email protected] Kosterij: mw. H.J. Schotsman, Middelweg 36, 2312 KL Leiden, tel. 071 - 5140783, [email protected] Website: www.luthersekerkleiden.nl

Een goede start! De start van een nieuw seizoen, dat betekent vaak ook goede voornemens: beginnen met een schone lei, de dingen netjes doen, orde op zaken. Maar vaak is dat niet lang vol te houden. Zo gaat het met veel dingen: je begint met enthousi­ asme, en dan verslapt de aandacht en je komt in een sleur. Dan doe je niet wat je echt wilde doen, maar laat je je meesleu­ ren door slechte gewoontes of onver­ schilligheid. Paulus formuleert het zo: ‘Wat ik verlang te doen, het goede, laat ik na; wat ik wil vermijden, het kwade, dat doe ik.’ (Romeinen 7:19).

Een voorbeeld: je wilt graag goed leven, veilig en gezond. Maar tegelijkertijd leef je vaak op kosten van anderen en ten koste van de voorraden van de aarde. Dan wint het gemak het van het gezond verstand en de gierigheid van het gewe­ ten. Zoals de auto pakken voor een eindje dat je net zo goed zou kunnen lopen of fietsen. Zoals alle apparaten op stand-by laten staan, omdat het zo’n gedoe is om telkens weer de stekker uit het stopcontact te halen. Waarom zijn deze dingen zo moeilijk? Hoe snel ontstaat de neiging om te zeggen: het heeft toch geen zin als ik in het kleine op het milieu let als er op grote schaal verspilling plaatsvindt door grote bedrijven of andere landen? Ik heb 26 | Leids Kerkblad

een verhaal gevonden dat er een ander licht op werpt. Een wijze man met de naam Choni ging ooit wandelen en zag een man die een johannesbroodboom plantte. Hij bleef staan, keek wat de man deed en vroeg aan hem: ‘Wanneer zal deze boom vruchten dragen?’ De man antwoordde: ‘Over zeventig jaar.’ De wijze man zei: ‘Wat ben jij dom! Denk je dat je over zeventig jaar nog in leven bent om te genieten van de vruchten van je werk? Waarom plant je niet liever een boom die sneller vruchten draagt, dan kun je er tijdens je leven nog van genieten!’ De man was net klaar met zijn werk, keek er vol tevredenheid naar en zei: ‘Rabbi, toen ik geboren werd, waren er johan­ nesbroodbomen en ik at van hun vruch­ ten, zonder dat ik ze geplant had, want dat hadden mijn voorvaders gedaan. Omdat ik heb mogen eten van een boom die ik niet heb geplant, plant ik nu een boom voor mijn kinderen en klein­ kinderen zodat zij ervan kunnen eten. De mensheid kan alleen maar bestaan als de een voor de ander blijft zorgen.’ Soms heb je deze bredere blik nodig, de kijk op wat voor ons was en na ons komt. Dan laat je je niet alleen leiden door wat je zelf wilt. En dat hoef je niet alleen te doen. Ik kom terug op Paulus, hij schrijft: ‘Ons leven wordt immers niet langer beheerst door onze eigen natuur, maar door de Geest’ en ‘Wie zich door zijn eigen natuur laat leiden is gericht op wat hijzelf wil, maar wie zich laat leiden door de Geest is gericht op wat de Geest wil’ (Romeinen 8: 4-5). Verder kijken dan je eigen voordeur, rekening houden met anderen en met volgende generaties: belangrijk en goed uit te leggen, maar niet altijd makkelijk. Maar zoals Paulus zegt: met de juiste ‘spirit’ kom je al een heel eind. Ik wens u en ons als gemeente een goede start! Barbara Heckel

Bijzondere diensten Zondag 14 september is startzondag. Na de dienst houden we weer onze traditio­ nele barbecue. Heeft u zich hiervoor nog niet opgegeven? Het kan nog. Meldt u aan bij Ria Schotsman(071-5140783) of Greet Graner(0252-414887) vóór negen september. Op vijf oktober houden we met de Vredeskerkgemeente, de Maranatha­ wijkgemeente en de Oud-Katholieke Parochie een gezamenlijke dienst, waarin het Heilig Avondmaal wordt gevierd. De dienst vindt plaats in de Vredeskerk en de aanvang is 10.00 uur. Waarschijnlijk is er op woensdag 24 september een voorbereidingsavond op deze dienst, aanvang 20.00 uur in de Vredeskerk. Informatie hierover zondag 14 september.

Bezoek aan Delft Om negen uur vertrok een kleine stoet van auto’s vanaf de Hooglandsekerk­ gracht naar het Noordeinde in Delft. Vroeger heette dit Leidseveerkade, omdat hier vandaan op de klokslag van de Lutherse kerk de veerschuit naar

Agenda Barbara Heckel([email protected]), kerkelijk werker, is op dinsdag en verder wisselend op woensdag of vrijdag werkzaam in onze gemeente. Voor dringende zaken op andere dagen kunt u contact opnemen met de voorzitter of secretaris van de kerkenraad.

Leiden vertrok. In Delft voegden zich nog een aantal Leidse lutheranen bij de groep, zodat we in totaal met 15 mensen een tegenbezoek brachten aan onze Delftse geloofsgenoten. De eredienst stond in het teken van

Activiteiten van A tot Z Erediensten   7 september - geen dienst 14 september - mw. B. Heckel 21 september - geen dienst 28 september - mw. B. Heckel   5 oktober - 10.00 uur dienst in de Vredeskerk 12 oktober - mw. B. Heckel 19 oktober - geen dienst Kerkenraad 9 september en 14 oktober om 20.00 uur in de consistorie. Oecumenische dienst Zondag 5 oktober in de Vredeskerk samen met de Oud-Katholieke Parochie,de Maranathawijkgemeente en de Vredeskerkgemeente. Viering van het Heilig Avondmaal. Voorbereidingsavond van deze dienst 24 september om 20.00 uur in de Vredeskerk.

‘Deel in mijn vreugde’ en zo hebben we dan ook samen de maaltijd van de Heer gevierd. Tijdens het koffiedrinken na de dienst waren er hernieuwde kennisma­ kingen, gevolgd door een kleine sight­ seeing, waarin wij ook de schuilkerk van de oud-katholieken in het Begijnhof bezochten. Het Prinsenhof kon evenals het zicht op Oude en Nieuwe Kerk niet ontbreken.

Open monumentendag Op zaterdag 13 september is de kerk van 11.00 tot 16.00 uur geopend. Redactiecommissie Contactpersoon Lenie de Jongh (0348 419778). Periode van het volgende Leids Kerkblad is van 17 oktober t/m 28 november. Inleverdatum kopij: uiterlijk 2 oktober per mail bij [email protected] Startzondag 14 september - na de dienst barbecue.

de kapel door de gemeente Delft afge­ staan aan de Lutherse Gemeente van Delft. Een gebouw met historie dus. Na een dankwoord voor deze fijne dag is een ieder weer naar eigen huis en haard gegaan.

In memoriam

Terug van de wandeling stond er een heerlijke lunch voor ons klaar. Tijdens de lunch kregen we de nodige informatie over het kerkgebouw. In de 15e eeuw gebouwd als kapel bij het Sint Joris Gast­ huis. Eind 16e eeuw werd het gebruikt om Schotse soldaten in onder te brengen en daarna als artilleriemagazijn van Delft. In de 17e eeuw werd het gebouw ingericht als ‘Dolhuis’ voor het onder­ brengen van zwakzinnigen. In 1764 werd

Donderdag 31 juli is op 98-jarige leeftijd overleden Hermina Henriëtta GranerGroen. Vijf jaar geleden verhuisde zij, vanwege haar gezondheid, van Voorburg naar een verzorgingshuis in Lisse. In Den Haag is zij 45 jaar lid geweest van de cantorij en werd zij bij haar afscheid benoemd tot erelid. Zowel vanuit de gemeente in Den Haag als Leiden ging ze mee met de vakantieweek naar Lunteren en genoot daar met volle teugen. Haar geloof gaf haar in de laatste, soms moeilijke, jaren veel steun. De tekst die zijzelf had uitgekozen voor de rouw­ kaart geeft dit duidelijk weer: ‘De Heer is goedertieren en een toevlucht in tijd van nood en Hij kent degenen die op Hem vertrouwen’.

Documentatieblad Lutherse Kerkgeschiedenis. Zojuist verscheen een nieuw nummer van het Documentatieblad Lutherse Kerkgeschiedenis (nr. 42,). Sinds de Lutherse najaarssynode 1987 rolt dit periodiek van de pers. Drie bijdragen trekken in dit nummer voorbij. Dankzij de medewerking van diverse kanten (veel ‘mondelinge geschiedenis’) kon door drs. Th.A. Fafie een historisch arti­ kel worden gewijd aan de Luthergroe­ pen in Nederland en daarmee inzage worden gegeven in Luthers jeugdwerk in de 19e en 20e eeuw. Prof. dr. J.P. Boen­ dermaker richt zijn schijnwerper op de Lutherse politicus J.R.Thorbecke, de architect van onze grondwet uit 1848. Ten slotte nog enkele aanvullende gege­ vens inzake de Dordtse Lutheraan Joh. J. Zehnpfennig. Losse nummers van dit kerkhistorische tijdschrift (53 pagina’s) kunnen worden besteld door het overmaken van € 4,50 naar rekeningnummer IBAN: NL 45 INGB 0005 779925, t.n.v. Th.A. Fafie inz. Docu­ mentatieblad Lutherse Kerkgeschiedenis te Haarlem, onder vermelding van: graag toezending nr. 42. Leids Kerkblad | 27

Vereniging van Vrijzinnige Protestanten Pastoraal werker: mw. G. Kooijman-van Andel, Prinses Irenelaan 19, 2341 TP Oegstgeest, tel. 06 - 18392604, e-mail: [email protected] Voorzitter: G. Eegdeman, Laan van Arenstein 23, 2341 LS Oegstgeest, tel. 071 - 5153865 Secretaris: (waarnemend) G. Eegdeman, Laan van Arenstein 23, 2341 LS Oegstgeest, tel. 071 - 5153865, [email protected] Bankrekeningnr.: 175067 t.n.v. 2e penningmeester VVP Leiden-Oegstgeest Kerkdiensten: Gemeentecentrum, Lijtweg 9, 2341 HA Oegstgeest Website: www.vvpleidenoegstgeest.nl

Gerrie Kooijman-van Andel ‘We leven ons leven naar voren, maar begrijpen het door terug te kijken’ (Kier­ kegaard. Vanaf 1 september ben ik werkzaam als pastoraal werker in de VVP en ga me vooral bezighouden met het pastoraat en het ondersteunen van het proces van de VVP naar de toekomst toe.

In de afgelopen 30 jaar heb ik in meer­ dere werkvelden gewerkt, zoals de gezondheidszorg, de ouderenzorg, binnen en buiten de kerk en sinds 2 jaar ben ik als coach en trainer verbonden aan landelijke organisaties zoals Stich­ ting Reliëf, een christelijke zorgaanbie­ der en het Expertisenetwerk voor levens­ vragen in Utrecht. In Den Haag ben ik mijn loopbaan begonnen als diëtist in een Haags ziekenhuis en in die periode bij toeval in contact gekomen met een kerkelijke gemeente waar Adriaan Schuurman, cantor-organist was. Daar ging voor mij een wereld open aan kerkmuziek en geloofsbeleving. Uitein­ delijk heeft deze periode geleid tot mijn studie theologie aan de Hogeschool In Holland, een oecumenische opleiding. Verder heb ik een brede culturele belangstelling, geniet van muziek, kunst en dans en maak deel uit van een paar ensembles.

Agenda 16 september, 14.30 uur VHVF Katwijksmuseum. 18 september, 20.00 uur ds. Ruben van Zwieten, Dorpscentrum Oegstgeest 21 september, 10.00 uur Oecumenische viering van de Vredeszondag in De Cuyl (Oegstgeest) 23 september, 20.00 uur Thema-avond ‘Wapen je met vrede’, Dorpscentrum met o.a. protestliederen door Martijn van Kogelenberg 5 oktober, 17.00-19.30 uur Corien Botman (schrijfster): Kunst en spiritualiteit, Dorpscentum 6 oktober, 20.00 uur en 7 oktober, 14.30 uur Literatuur en religie: ‘Oorlog en terpentijn’ van Stefan Hertmans, Dorpscentrum 14 oktober, 10.00 uur kring Geloofsbeleving, Vredeskerk 28 | Leids Kerkblad

Een rode draad door mijn werkzame leven is wel ‘een eindje mee oplopen met kwetsbare mensen’ en samen zoeken naar hun innerlijke kracht én bronnen, luisterend naar hun verhalen. Heel actueel ook, gezien de maatschap­ pelijke ontwikkelingen. Immers kwets­ baarheid en zelfredzaamheid, de slogan van deze tijd staan op gespannen voet met elkaar. In Rotterdam heb ik vanuit de Vrijzinnige Gemeente in de Laurenskerk een diaco­ naal project ‘Ouderen en eenzaamheid’ opgezet en later ben ik projectleider geweest bij een vrijwilligersproject in de Alexanderpolder rond zingeving en ouderen in de wijk. Daar heb ik aan de wieg gestaan van het Centrum voor Levensvragen in Rotterdam, dat aandacht biedt voor zingeving en levens­ vragen in de vorm van persoonlijke ondersteuning. De laatste paar jaar verschuift mijn aandacht steeds meer naar het coachen van zorgmedewerkers op het gebied van het herkennen, signa­ leren en ingaan op levensvragen bij ouderen. Nu kom ik weer terug waar ik als pastoraal werker ben begonnen, binnen een vrijzinnige omgeving en nu dus bij de VVP! De cirkel lijkt rond. Ik ben getrouwd en heb twee zonen die niet meer thuis wonen. Een nieuwe fase breekt aan. Gerrie Kooijman-van Andel

Kringwerk In overleg met het bestuur en Gerrie hebben we afgesproken dat ik de kring ‘Literatuur en religie’ voorlopig blijf doen. Cornelia Middelkoop en ik zullen samen ‘Kunst en spiritualiteit’ organise­ ren. Dit was mijn laatste keer als verantwoor­ delijke voor deze kopij. Onze voorzitter zal het stokje van mij overnemen. Een hartelijke groet, ds Marjan Driessen

Eglise wallonne Pasteur: Mme Françoise Weber, Houtlaan 15, 2334 CJ Leiden, tel. 071 – 5177533, [email protected] Presbytère: Houtlaan 15, 2334 CJ Leyde Président du consistoire: A. Vletter, Valkenburgerweg 96, 2231 AP Rijnsburg, [email protected] Trésorier: Frank E. H. van Egmond, Herensteeg 16, 2311 SJ Leiden Compte de l’Eglise: ING bank 5370099 au nom de: Eglise wallonne de Leyde à Leiden Temple: Breestraat 62, 2311 CS Leiden, tél. 071 – 5134139 Compte de la diaconie: 575834431 au nom de Diaconie Waalse Kerk Leiden. Salle Loeber: Breestraat 62, 2311 CS Leiden Marguillier et organiste: Erik van Bruggen, Breestraat 64, 2311 CS Leiden, tél. 071 – 5134139, [email protected] Site web: http://www.eglisewallonne.vze.com Secrétariat: [email protected]

Les nouvelles membres de notre consistoire Leur photo n’était pas passée dans le dernier numéro, sous le texte qui vous annonçait leur arrivée dans notre équipe du consistoire: les voici, ci-contre Afra Wamsteker à droite, nouvelle ancienne et Liesbeth Ouwehand à gauche, nouvelle diacre.

voir l’annonce de la sortie de l’ouvrage de photographies d’art: De Waalse kerk te Leiden - een restauratieverhaal in beeld, photos de Hans Koreman (112 p., € 25,00). Les deux sont à commander sur [email protected]

Concerten in de Waalse kerk Op zaterdag 13 september is er weer een orgelconcert. Erik van Bruggen, cantororganist van de Waalse kerk, speelt werken van onder andere Goudimel, Sweelinck en Fischer. Een concert door leerlingen van Erik van Bruggen zal plaatsvinden op zaterdag 20 september. Op 11 oktober speelt Wim Diepenhorst. En noteert u ook alvast 8 november, wanneer Dietrich Kollmanns­ perger uit Tangermünde een concert komt geven. U bent van harte welkom op de concer­ ten (telkens om 16.30 uur, toegang gratis, collecte na afloop, thee/koffie inbegrepen).

Rendez-vous à l’Eglise wallonne Les publications à la suite des rénovations Les rénovations ont généré la publication de deux ouvrages. Sur la photo ci-contre vous pouvez voir Jaap Jan Steensma annonçant la sortie de l’ouvrage spécia­ lisé Een hemels sieraad van harmonie, het orgel van de Waalse kerk te Leiden in perspectief, Jaap Jan Steensma et Peter van Dijk (red), 264 p, € 29,95 inclu­ sief CD. Sur l’autre photo vous pouvez

Samedi 13 à 16h30 - concert d’orgues par Erik van Bruggen Samedi 20 de 12h à 16h30 - reprise des portes ouvertes. Samedi 20 à 16h30 - concert d’orgue des élèves d’Erik van Bruggen

Programme des prédications Les lectures et méditations suivent maintenant le lectionnaire oecumenique des eglises, avec comme thème ‘Ce n’est pas comme vous le croyez’. Les prédications porteront sur: le 07 septembre - Ezechiel 33, 7-9 le 14 septembre - Genèse 50, 15-21 le 21 septembre - Matthieu 20, 1-16

Leids Kerkblad | 29

BMS Netwerk Notarissen

persoonlijk, betrokken en altijd dichtbij

> Alle rechtsgebieden

Notarissen mr. R.H. Breedveld

> Combinatievoordeel bij gelijktijdig passeren van verschillende akten

mr. E.J. Moolenaar mr. M. Schwarze

Nico Soek begeleidt en verzorgt de uitvaart, ook als u elders verzekerd bent.

> Gratis abonnement op onze elektronische nieuwsbrief

Plantsoen 25 2311 KG Leiden T (071) 516 29 30 F (071) 516 29 35 E [email protected]

> Eigen parkeerterrein 16458

www.bmsnotarissen.nl

*** ONZE NOMINATIE… GRAAG UW STEM! ONZE NOMINATIE… GRAAG UW STEM! ONZE NOMINATIE… GRAAG UW STEM!

Stichting Cathedral Organ Leiden dingt als als een van devan geStichting Cathedral Organ Leiden dingt als eeneen van de de Stichting Cathedral Organ Leiden dingt nomineerden mee bijdrage hethet Rabobank genomineerden mee mee naar naar een een bijdrage uituituit het Rabobank genomineerden een bijdrage Rabobank Wensenfonds. voldoende publieksstemmen kunnen Wensenfonds. BijBijvoldoende publieksstemmen kunnen Wensenfonds. Bij voldoende publieksstemmen kunnen wewe hiermee historische speeltafel vanvan het orgelorgel reshiermee dedehistorische speeltafel het Engelse orgel hiermee de historische speeltafel van het Engelse Engelse taureren. Zo kunnen we de viering van het jubileum van de restaureren. Zo we de viering van het jubileum van de restaureren. Zo kunnen we de viering van het jubileum van Hooglandse kerk in 2015 nógnóg feestelijker inluiden! Helpt u mee Hooglandse kerk in 2015 feestelijker inluiden! Helpt u Hooglandse kerk in 2015 nóg feestelijker inluiden! Helpt u mee ombuit deze buitdeze binnen tebinnen slepen? Alvast hartelijk dank. dank. meebinnen om te slepen? Alvast hartelijk om deze tebuit slepen? Alvast hartelijk dank.

uw stem uit op: Breng uw stem uitBreng op: Breng uw stem uit op: https://www.rabowensenfonds.nl/stemmen/cultuur-en-muziek www.rabobankwensenfonds.nl/stemmen/cultuur-en-muziek https://www.rabowensenfonds.nl/stemmen/cultuur-en-muziek

rd in voo e n i l n o Schrijf u

ieuw tis n a r g e

071 - 57 20 076 dag en nacht www.arumuitvaartzorg.nl

BOUW & AANNEMERSBEDRIJF

H. de Bolster BV nieuwbouw - verbouw - renovatie Rooseveltstraat 14-K, 2321 BM Leiden Tel. 071-5213733 - Fax 071-5217070 E-mail: [email protected]

Tuinontwerp, aanleg en onderhoud Meer informatie? www.cathedralorgan.nl Meer informatie? www.cathedralorgan.nl Meer informatie? www.cathedralorgan.nl Stichting Cathedral Organ Leiden Hugo de Grootstraat Stichting Cathedral Organ4Leiden Stichting Cathedral Organ Leiden 2311 XL LEIDEN Hugo de Grootstraat 4 Hugo de Grootstraat 4 2311 [email protected] XL LEIDEN 2311 XL LEIDEN [email protected] [email protected]

30 | Leids Kerkblad

e sbri

SCHOONWATER

TUINEN

06-30443867 www.schoonwatertuinen.nl

f

Kerk en cultuur “Door muziek kom je dichter bij de tekst” redactielid Ad Alblas in gesprek met componist en mezzo-altzangeres Emma Brown

Eerste compositie Al op zesjarige leeftijd krijgt Emma pianolessen en zingt zij in kinderkoren. Dat zij geen doorsnee-koorlid is ontdekt de bisschop van haar kerk. Op achtjarige leeftijd klopt zij bij hem aan. Zij vindt het in de kerk gezongen Credo niet mooi: de muziek sluit niet goed aan bij de tekst. Voordat de bisschop het eigenzinnige koorlid kan vragen om het zélf beter te doen, wordt hij verrast door een heuse Credo-compositie van Emma Brown.

Nottingham Op haar 13e treedt Emma toe tot het koor van de beroemde Rooms-Katholieke kathedraal in Nottingham. De dirigent herkent haar talent en helpt haar bij het componeren. Hij leert haar goed om te gaan met ‘happy accidents’: als je een fout maakt dan kun je die gebruiken. Op haar zestiende verwisselt zij dit koor voor dat van de Anglicaanse St. Mary’s, bekend om het hoge niveau. In die periode componeert het jeugdige koorlid ook. Ze schrijft stukken voor een Requiem en stukjes voor Kerst. Voor haar school krijgt ze de opdracht om muziek te schrijven bij een toneelstuk, maar dat is niet wat zij zoekt: dat komt niet uit haar eigen bron.

Muziekstudie Na het gymnasium gaat Emma Brown in Cambridge musicologie studeren. Daarbij heeft ze de opdracht om elke week iets te componeren in de stijl van een andere componist. Dat haar eigen muzikale denken zich al stevig ontwikkeld heeft blijkt uit het commentaar dat zij van haar docenten krijgt: het is mooi, maar wat te veel ‘Emma’. Deze studie biedt Emma nog niet wat zij zoekt, maar oefent haar in openheid voor muziek.

Evensongs Meer dan in de opleiding bloeit haar hart open bij de kerk-en koorcultuur. Haast elke dag bezoekt zij een Evensong van één van de 25-plus kapelkoren in Cambridge. Wat haar daarin fasci­

neert is de goede balans tussen muziek en zang. Heerlijk zo’n meditatief moment aan het eind van de dag. Bij de Evensong kun je terug bij jezelf komen. Inhoudelijk raakt zij betrok­ ken door te lezen uit de Bijbel en actuele gebeden te maken en uit te spreken.

Koninklijk Conservatorium Na de muziekanalyse en de techniek kiest Emma voor de op de muzikale praktijk gerichte opleiding aan het Koninklijk Conser­ vatorium in Den Haag. Nederland is vernieuwend op het gebied van nieuwe muziek en opera. Hier is veel meer ruimte dan in Engeland om te experimenteren. Na de opleiding klas­ sieke zang doet zij een master in Kerkmuziek. Met onder meer hymnologie, liederen vanaf het Gregoriaans tot nu toe. Ook theologie hoort bij deze opleiding

Leiden Door vrienden komt Emma in Leiden terecht. Hier komt ze in contact met de Evensongs in de Hooglandse Kerk en via een Adventsconcert met de Leidse Cantorij. Dirigent Hans Brons is nu haar partner. In de Hooglandse Kerk behaalde Emma op 12 juni haar examen cum laude.

Karakteristiek Emma Brown is niet snel te betrappen op iets vanzelfspre­ kends. Haar composities ontstaan uit een inleven van de tekst. Veel componisten beperken zich tot het verklanken van de directe inhoud van een woord, Emma betrekt daar ook de achtergrond bij. Een voorbeeld is haar verklanking van de woorden dat ‘God voor ons zal strijden’. Dat kan leiden tot een wild fragment. Maar als je bedenkt wie dat zegt en waarom dan kom je op het idee van iemand die eenzaam is, nederig is, kwetsbaar. Dat geeft een ander aangrijpingspunt: ingetogener. Haar muzikale werken willen mensen aan het denken zetten. Ze heeft wel iets ‘predikantachtigs’ bekent zij. Daarom ook haar keuze voor haar master. Hiermee mag Emma Brown zich de eerste master in kerkmuzikale compositie noemen.

Muziek en geloof Muziek heeft voor Emma veel meer kracht dan tekst: “Voor teksten moet ik me heel goed concentreren, maar als er muziek is raak ik ontroerd en dan ga je denken over de tekst”. Emma Brown is Anglicaans en RK opgegroeid en verbonden met Bijzonder Kerkenwerk in Leiden Leids Kerkblad | 31

Kerk en wereld Tegen Geweld en Oorlog prof. dr. Mustafa Ünver, voorzitter van de Islamitische Stichting Nederland In alle Turkse moskeeën in Nederland is begin augustus de onderstaande rede gehouden. Door bemiddeling van de Mimar Sinan Moskee aan het Kooiplein ontving de redactie deze tekst en de toestemming die te plaatsen. Imam Fatih Atik maakte het kalligrafisch getekende Arabische woord voor vrede, in de vorm van een vogel, afgebeeld op deze pagina.

‘De Islam is een geloof van wijsheid, goede raad, kennis en goedheid. Dat alle moslims vrede moeten nastreven is een goddelijk voorschrift’ (Bakara, 2/208). ‘De moslim is iemand die op goede voet staat met zijn omgeving’ (Ahmed b. Hanbel, Müsned, II, 400). Het leven, bezittingen en de eer van mensen staan onder goddelijk toezicht. Degene die hier schade aan toebrengt, beschadigt alles. De Islam houdt niet van de dood, maar van het leven. Niet van de doder, maar van degene die laat leven. Niet van boze gezichten, maar van lachende gezichten. Niet van ruziema­ kers, maar van degenen die met geduld de discussie met een ander aangaan. Niet van het slechte, maar van het goede. Niet van de leugens, maar van de waarheid. Niet van de hebzuchtige, maar van degene die voor anderen hetzelfde wenst als voor zichzelf. De Islam accepteert niet dat je zelf met een volle maag slaapt, terwijl je buur­ man honger heeft. Mensen die hun ouderen niet respecteren en hun jonge­ ren niet met compassie behandelen krij­ gen geen lof in de Islam. Als moslim word je geacht alle wezens zachtaardig en vriendelijk te behandelen. Het is maar de vraag wat de gebeden en het vasten van onwetende, grove, kwetsende en meedogenloze mensen op de hemelse weegschaal waard zijn. In Nederland en andere Europese landen nemen sommige moslimjongeren onder het mom van een zogenaamde jihad deel aan een oorlog. Ze dragen bij aan nog meer dood en verderf. Ik zie met 32 | Leids Kerkblad

veel verdriet aan hoe ze de wapens opnemen tegen hun geloofsgenoten. Deze jongeren zouden in de mei van hun leven niet naar wapens maar, zoals de Islam dat ook wil, naar kennis moeten grijpen. Ze zouden moeten leren over het leven en hoe we als mensen met elkaar om dienen te gaan. Ze zouden de levensvullende waarden van de Islam moeten doorleven en de pracht en schoonheid hiervan in over­ vloed moeten verspreiden in hun omge­ ving. Het halen van een diploma, het afstuderen aan goede universiteiten, het promoveren en hogere graden behalen, het werken aan geestelijke en religieuze kennis en ontwikkeling en het doen van vrijwilligerswerk ten behoeve van de samenleving zouden juist de zaken moeten zijn die ze nastreven. Op deze manier kunnen ze werkelijk een meerwaarde zijn voor hun geloofsgeno­ ten en de mensheid. Het juiste om te doen, maar ook de uitdaging is juist het trotseren van moeilijke tijden met geloof, geduld, kennis, liefde, respect en

genade. Het is te gemakkelijk om meteen naar geweld te grijpen en een trekker over te halen om je zin te krij­ gen. Van doodgaan en doodmaken komt geen perspectief , geen hoop, geen Islam, geen zin, geen genade, geen dienstbaarheid. Ik roep alle jongeren dan ook oprecht op: ‘Jongeren! Neem niet deel aan of steun geen organisaties die oproepen tot geweld, welke naam of welke doelen ze ook mogen hebben. Werk in plaats daarvan aan je kennis, je successen op school, je gebeden, je gunsten en verdiensten, je respect ten opzichte van je ouders en je vrijwilligerswerkzaamheden voor en in alle lagen van de maatschappij. Met geweld, oorlog, ruzie, discriminatie en haat los je geen enkel probleem op, ook niet in de toekomst. Het zorgt slechts voor grotere problemen, pijn en verdriet in gezinnen, ellende en de teloorgang van levens, bezittingen en het recht op een eervol bestaan. Jullie zijn jong, dapper en in de kracht van jullie leven. Kom, laten we deze kracht niet gebruiken om mensen te laten huilen maar om ze te laten lachen, niet om te vernietigen maar om te bouwen. Wees onvermoeibare voorvech­ ters van veiligheid en vertrouwen in de steden waar jullie wonen en het hele land en leef een betekenisvol leven. Verover harten en vergroot liefde, plezier en vrede. Wijdt je bestaan aan goedheid en vroomheid. Moge Allah jullie Zijn welbe­ hagen schenken en jullie bijstaan in alles’.

Algemene Kerkenraad Algemene Kerkenraad Protestantse Gemeente te Leiden preases: F. van Oosten, Akkerhoornbloem 36, Leiden scriba: M.P.H.J. Korbee, Zandzegge 11, 2318 ZK Leiden, tel. 071 - 5126574 postadres: Kerkelijk Bureau, Van Vollenhovenkade 22, 2313 GG Leiden telefoon: 071 - 5764145 e-mail: [email protected]

De Algemene Kerkenraad (AK) komt op 9 september weer bijeen, voor zijn eerste vergadering na de zomervakantie. Gedurende de zomermaanden lag het ‘algemene kerkenwerk’ niet helemaal stil. Door de wijkgemeente Leiden Zuid­ west is hard gewerkt aan het opstellen van een beroepsbrief waarin beschreven is wat de werkzaamheden van de beoogde predikant (0,5 fte) wel én niet zijn. Deze brief is kerkordelijk gezien nodig om toestemming te krijgen van het breed moderamen van de classis, omdat het om een parttime beroep voor een bepaalde tijd gaat. Tevens is een solvabiliteitsverklaring aangevraagd bij het Regionaal College voor de Behandeling van Beheerszaken (RCBB); ofwel, kan de PgL wel een predi­ kant onderhouden? De classis kwam op 25 augustus bijeen, maar op het moment van schrijven hebben zowel de classis als het college nog niet gereageerd. Op de agenda van de AK staat onder meer het bespreken van een concept van de Plaatselijke Regeling (PR). Officieel luidt de titel: Plaatselijke regeling ten behoeve van het leven en werken van de Protestantse gemeente (met wijkgemeenten) te Leiden. Hierin is onder meer vastgelegd wat de samenstelling en de werkwijze van de Algemene Kerkenraad is en hoe we de vermogensrechtelijke aangelegenheden van de diaconie en kerkrentmeesters regelen. Ook niet onbelangrijk is het hoofdstuk ‘Besluitvorming’ waarin we met elkaar afspreken door wie en hoe besluiten genomen worden. Tot slot volgt een aantal bijlagen, waaronder die over aantal en grenzen van de wijkgemeen­ ten en een Afvaardigingsschema. Naar verwachting wordt de regeling in de oktobervergadering in eerste lezing vast­ gesteld, waarna u als gemeentelid hierin wordt gekend en over gehoord.

Pastoraal meldpunt

Vitaliteit Na 9 september moet ook duidelijk zijn wat de definitieve samenstelling van de Commissie Vitaliseringfonds is. Vanuit twee wijkgemeenten is nog geen lid aandragen. De leden hebben als taak om aanvragen voor het fonds gedurende deze beleidsperiode (2014-2017) te beoordelen. Hiervoor is op de AK van 6 mei een reglement vastgesteld. Gemeen­ teleden worden er aan herinnerd dat aanvragen uitsluitend via de eigen wijk­ kerkenraad ingediend kunnen worden, waar ook het reglement op te vragen is. Tot uiterlijk 30 september kunnen wijk­ kerkenraden aanvragen indienen bij de scriba van de Algemene Kerkenraad.

In het Beleidsplan 2014-2017 is gespro­ ken over een pastoraal meldpunt. Hoe dit meldpunt vorm moet krijgen, zal in het najaar besproken moeten worden. Zoals in het beleidsplan genoemd, komt de vraag naar pastorale zorg niet alleen van mensen die verbonden zijn met een geloofsgemeenschap, maar ook van hen die niet actief bij een geloofsgemeen­ schap betrokken willen zijn (dit kunnen leden of niet-leden zijn). Onder hen zijn wellicht toch mensen die om een dienst van de kerk vragen voor levensmomen­ ten. Om deze groep van dienst te zijn, wordt een pastoraal meldpunt ingesteld. Bij ‘dienst van de kerk’ wordt allereerst gedacht aan begrafenissen, maar moge­ lijk zou een pastoraal meldpunt ook bij andere levensmomenten een rol kunnen spelen. Kortom, werk aan de winkel voor de leden van de AK. Echter, ook tal van gemeenteleden zetten zich (weer) in voor het ‘werk’ in de (wijk)gemeente. Alleen zó vormen we samen een vitale geloofsgemeenschap! M. Korbee

Verantwoording collectes periode januari tot en met juni 2014: Diaconie € 11.870,61; Collecte Heilig Avondmaal € 3.190,60; Pastoraat in Leiden € 15.389,81; Opbouw Protestantse Gemeente Leiden € 9.106,10; Onderhoud Gebouwen € 3.919,76; Kerk in Actie € 4.950,69; PKN t.b.v. Oecumene € 495, 10; Hooglandse Kerk Bloemenbusje € 955,72; Luisterend dienen Diaconaat € 1.402,96; GZB € 288,94; Wijkkas € 1.164,27; Commissie Bijzonder Kerkenwerk t.b.v. Evensongs € 1.015,40; t.b.v. Cantatedienst € 469,60; Marekerk Alphadien­ sten € 349,24; Stichting Present € 73,80; Stichting Voor Elkaar Leiden € 637,38; Vredeskerk Spaarbusjes € 168,10; Mare­ kerk Kindernevendienst € 360,40; Huwelijkscollecten t.b.v. Voedselbank Leiden € 1.166,05; t.b.v. De Bakkerij € 260,62; t.b.v. Exodus € 283,82; t.b.v. Stichting Mercy Ships € 256,01; t.b.v. Avondmaal Project € 185,62; t.b.v. Stich­ ting Schuilplaats Leiden € 572,17; t.b.v. Reumafonds € 52, 35.

Leids Kerkblad | 33

College van Kerkrentmeesters Secretaris: J.P. Karstens, tel. 071 - 5212087 Adres: Kerkelijk Bureau, Van Vollenhovenkade 22, 2313 GG Leiden, tel. 071 - 5764145, [email protected] Bankrekeningnrs: NL78INGB0000041878 t.n.v. Protestantse Gemeente te Leiden (voor giften) NL92INGB0000121554 t.n.v. Actie Kerkbalans Leiden (voor vrijwillige bijdragen) Kerkelijk Bureau: Van Vollenhovenkade 22, 2313 GG Leiden Geopend: maandag t/m donderdag van 09.00-12.00 uur, tel. 071 - 5764145 Mutaties: in verband met verhuizing, huwelijk, geboorte of overlijden gaarne melden bij het Kerkelijk Bureau ten behoeve van de verwerking in de ledenadministratie. Collectebonnen: bonnen van € 0,75 van € 15,00 per vel, bonnen van € 1,20 van € 24,00 per vel, en bonnen van € 2,00 van € 40,00 per vel. Betaling op rekening nr. NL78INGB0000041878 t.n.v. Protestantse Gemeente te Leiden o.v.v. aantal bonnen en prijs.

700 JAAR HOOGLANDSE KERK Geschiedenis Op 20 december 1314 ondertekende de bisschop van Utrecht een akte waarin hij toestemming verleende om in Leiden een godshuis te bouwen op het ‘hoge land’. Deze kerk werd in september 1315 in gebruik genomen. Dat was nog niet het imposante bouwwerk dat wij nu kennen! Het was een houten kapel die diende voor de gelovigen op het hoge­ land, die tot dan in Leiderdorp ter kerke moesten gaan. Door de groei van de stad werd de kapel al snel te klein en kwam er ruim tien jaar later een grotere stenen kerk tot stand. De huidige toren is daar­ van nog het restant. In de loop der jaren werd de kerk aanzienlijk vergroot tot het bouwwerk, zoals wij dat nu kennen. Overigens is de kerk nooit afgebouwd. Fundamenten in de Nieuwstraat laten zien hoe groot de kerk had moeten worden.

Een jubileumviering in september 2015 Wij zijn dankbaar dat de kerk zowel in de geloofsgemeenschap als in het cultu­ reel- en maatschappelijk leven van onze stad een prominente plaats inneemt. Wij willen dit jubileum daarom niet onge­ merkt voorbij laten gaan. Er is een comité in het leven geroepen met verte­ genwoordigers van de kerk, de gemeente Leiden, de stichting Vrienden van de Hooglandse Kerk en de wijkver­ eniging Pancras-West. Dit comité, onder leiding van collegevoorzitter Egbert Moolenaar, maakt plannen om vooral rond monumentendag 2015 (12 septem­ ber) een aantal festiviteiten te organise­ ren. Vanaf het adventsconcert van de Leidse Cantorij op 21 december a.s. tot aan het adventsconcert in 2015 worden diverse activiteiten in het kader van het 700-jarig bestaan geplaatst. Ook zal op 13 september 2015 in een kerkdienst voor heel Leiden aandacht aan dit jubi­ leum worden besteed. Inmiddels is er een Comité van aanbeve­

Uw bijdrage gevraagd voor de Solidariteitskas Bij dit kerkblad is een acceptgiro gevoegd voor uw bijdrage voor de Solidariteitskas van onze Protes­ tantse Kerk. Uit deze kas worden diverse projecten gefinancierd in het gehele land. Bijvoorbeeld het pasto­ raat in grote nieuwbouwwijken, zoals IJburg bij Amsterdam en Leid­ sche Rijn bij Utrecht. Maar ook de studentenpredikanten worden hier­ uit betaald. U moet weten dat wij verplicht zijn om per lid € 5,00 af te dragen. Dus van harte aanbevolen!

ling gevormd voor deze festiviteiten waarin onder andere zitting hebben de bisschop van Rotterdam, de rector magnificus van de universiteit en de burgemeester van Leiden.

De uitgave van een boek. Omdat er over de bouwgeschiedenis van de kerk weinig voorhanden is, heeft het college besloten een boek over de kerk te laten maken. Aan bouwhistoricus drs. Jan Dróge is gevraagd de bouwgeschie­ denis van de kerk exacter in kaart te brengen. De historici drs. Cor Smit en drs. Elias van der Plicht zullen de betekenis van de kerk in de loop der eeuwen voor de geloofsgemeenschap en voor de stad belichten. Ook aan het interieur en de orgels van de kerk zal aandacht worden besteed. Het boek wordt voorzien van veel beeldmateriaal en zal prettig lees­ baar moeten zijn. Binnenkort kunnen belangstellenden intekenen op dit boek. De prijs zal afhankelijk zijn van de fonds­ werving. Hans Karstens 34 | Leids Kerkblad

Tentoonstelling 700 jaar Hooglandse Kerk: Herinneringen gevraagd. In het kader van het 700-jarig bestaan van de kerk zal in de loop van 2015 ook een tentoonstelling worden georganiseerd. Plannen hiervoor worden nader uitgewerkt door een werkgroep. Nu al willen we u oproepen om herin­ neringen aan de Hooglandse Kerk in beelden (foto’s, schilderijen en teke­ ningen) en in woorden aan ons toe te sturen. Ze kunnen bruikbaar zijn voor de tentoonstelling en voor het boek.

Kerkdiensten ■■ Zondag 7 september

Deurcollecte: Missionair Werk & Kerkgroei (Pionieren op de Kop)

Dienst voor doven Scheppingskerk Leiderdorp (kapelzaal):

10.00 u. ds. H.J. Hemstede, Leiderdorp (met tolk) ■■ Zondag 14 september

Deurcollecte: Jeugdwerk PKN (Help JOP aanwezig te zijn in jongerencultuur) Marekerk: IZB

Marekerk

10.00 u. ds. T. Jacobs, Heilig Avondmaal 17.00 u. ds. T. Jacobs Maranathawijk

10.00 u. zie Vredeskerk Vredeskerk

10.00 u. ds. G.J. Venema Antoniuskerk

09.15 u. ds. B.J.W. Schelhaas De Regenboog

10.00 u. mw. ds. E.S. Smidt, Maaltijd van de Heer, m.m.v. het Regenboogkoor Evangelisch-Lutherse Kerk

10.15 u. geen dienst

Dorpscentrum Oegstgeest

10.30 u. mw. ds. Chr. Berkvens-Stevelink Waalse Kerk

10.30 u. mw. ds. F. Weber

Zorgcentrum Groenhoven

10.00 u. R. Rus, Oegstgeest Overrhyn

11.00 u. mw. S. Poppe-Rienks, Oegstgeest LUMC

10.00 u. pastor J.H.S. Evers Diaconessenhuis

10.15 u. ds. A.C. Kooijman

11.00 u. mw. E. Kruyt LUMC

10.00 u. mw. ds. H.C. Pasterkamp Diaconessenhuis

10.15 u. mw. ds. I. v.d. Heul

Hooglandse Kerk

10.00 u. ds. A. Alblas en rabbijn A.S. Soetendorp 11.45 u. oecumenische studentendienst, mw. ds. Chr. Anbeek en ds. H.E. Schouten (liturg), opening van het academisch jaar

Overrhyn

Dorpskerk Leiderdorp: dienst voor mensen met een verstandelijke beperking

15.00 u. ds. C. de Jong

■■ Maandag 15 september

Hooglandse Kerk

10.00 u. ds. A. Alblas, gemeentezondag, m.m.v. de Leidse Cantorij 11.45 u. oecumenische studentendienst, prof dr. J. Goud en ds. R. van Waarde (liturg), videokunst I

Haagwijk

10.00 u. ds. T. Jacobs, jeugddienst 17.00 u. ds. P. Vermaat, Veenendaal

Zuydtwijck

15.00 u. mw. ds. M. Wassenaar ■■ Zaterdag 20 september

Marekerk

Maranathawijk

10.30 u. mw. ds. M. Wassenaar

10.00 u. zie Vredeskerk Vredeskerk

10.00 u. P.A. Baan

■■ Zondag 21 september

Antoniuskerk

Deurcollecte: Vredeswerk

De Regenboog

Hooglandse Kerk

10.00 u. ds. B.A. Nieuwenhuijse 10.00 u. mw. M. Hoogervorst p.w. Evangelisch-Lutherse Kerk

10.15 u. mw. B. Heckel, startzondag Dorpscentrum Oegstgeest

10.30 u. ds. A.J. Noord, Utrecht Waalse Kerk

10.30 u. mw. ds. F. Weber

Zorgcentrum Groenhoven

10.00 u. ds. G.J. Venema

10.00 u. ds. A. Alblas, m.m.v. Vox Humana 11.45 u. oecumenische studentendienst, mw. ds. Chr. van den Berg 19.00 u. ds. A. Alblas, evensong m.m.v. de Boxtelse Cantorij Marekerk

10.00 u. J.P. Karstens 17.00 u. ds. J. Tadema, Urk 19.30 u. ds. T. Jacobs, Alphadienst Leids Kerkblad | 35

Maranathawijk

10.00 u. zie Vredeskerk

■■ Zondag 5 oktober

Vredeskerk

Deurcollecte: Kerk & Israël

Antoniuskerk

Hooglandse Kerk

10.00 u. ds. G.J. Venema, startzondag 10.00 u. ds. J.C. van Dongen, startweekend De Regenboog

10.00 u. ds. J.F. Boon, vredeszondag Evangelisch-Lutherse Kerk

10.15 u. geen dienst

Dorpscentrum Oegstgeest

10.00 u. oecumenische viering sporthal De Cuyl, Oegstgeest Waalse Kerk

10.30 u. mw. ds. F. Weber

Zorgcentrum Groenhoven

10.00 u. mw. J.K. Borreman-la Fleur, Leiderdorp Overrhyn

10.30 u. M. van der Linden, Katwijk LUMC

10.00 u. pastor H. van Breukelen Diaconessenhuis

10.15 u. ds. A.C. Kooijman

Dienst voor doven Scheppingskerk Leiderdorp (kapelzaal)

10.00 u. W. Pantjes

10.00 u. ds. A. Alblas, m.m.v. de Leidse Cantorij 11.45 u oecumenische studentendienst, ds. R. van Waarde, belijdenisdienst, m.m.v. studentenkoor Utrecht Marekerk

10.00 u. ds. T. Jacobs 17.00 u. ds. B.H. Weegink, Katwijk aan Zee Maranathawijk

10.00 u. zie Vredeskerk Vredeskerk

10.00 u. oecumenische dienst

Deurcollecte: Jeugdwerk Leiden Hooglandse Kerk

10.00 u. ds. M.S.F. Kemp, Den Haag 11.45 u. oecumenische studentendienst, ds. A. Weevers en mw. ds. Chr. van den Berg (liturg), videokunst II Marekerk

10.00 u. ds. H. de Leede, Amersfoort 17.00 u. ds. T. Jacobs

09.15 u. mw. ds. N. Pronk, Den Haag 10.00 u. mw. ds. E.S. Smidt, Regenboogzondag, Maaltijd van de Heer m.m.v. het Regenboogkoor

Antoniuskerk

10.00 u. mw. W.J. Bettenhaussen - Baak, Zoetermeer De Regenboog

10.00 u. leden geloofsgemeenschap Evangelisch-Lutherse Kerk

10.00 u. oecumenische dienst in de Vredeskerk 10.30 u. ds. L. Leertouwer

11.00 u. T. van de Ende LUMC

10.00 u. ds. A.J. Hammer Diaconessenhuis

10.15 u. pastor H. van Breukelen

Overrhyn

11.00 u. C. van Rijn, Katwijk LUMC

10.00 u. pastor J.H.S. Evers Diaconessenhuis

10.15 u. ds. A.C. Kooijman

Scheppingskerk Leiderdorp

10.00 u. mw. ds. E. Dibbets - van de Roest, gecombineerde dienst voor doven en slechthorenden

Haagwijk

15.00 u. pastor H. van Breukelen

10.30 u. pastor H. van Breukelen

36 | Leids Kerkblad

Diaconessenhuis

10.15 u. mw. M. Maas

Dorpskerk Leiderdorp: dienst voor mensen met een verstandelijke beperking

15.00 u. pastor R. van Dijk ■■ Zaterdag 18 oktober

Zuydtwijck

10.30 u. mw.. ds. M. Wassenaar ■■ Zondag 19 oktober

10.00 u. mw. ds. I.E. van der Heul 11.45 u. oecumenische studentendienst, ds. H.E. Schouten 19.00 u. ds. A. Alblas, evensong m.m.v Schola Davidica en de Leidse Cantorij Marekerk

10.00 u. ds. T. Jacobs 17.00 u. ds. G.H. Abma, Gouda Maranathawijk

10.00 u. zie Vredeskerk Vredeskerk

Antoniuskerk

09.15 u. mw. E. Kromhout De Regenboog

10.00 u. dr. E.P. Meijering

Evangelisch-Lutherse Kerk

10.15 u. geen dienst ■■ Zondag 12 oktober

Dorpscentrum Oegstgeest

10.30 u. K. Bezemer Waalse Kerk

10.30 u. mw. ds. F. Weber

Zorgcentrum Groenhoven

10.00 u. ds. A.C. Kooijman 11.45 u. oecumenische studentendienst, ds. H.E. Schouten (liturg), Preek van de Leek Marekerk

10.00 u. dr. P.J. Visser, Amsterdam 17.00 u. ds. T. Jacobs Maranathawijk

10.00 u. zie Vredeskerk Vredeskerk

10.00 u. ds. G.F. Smaling, Oegstgeest Overrhyn

11.00 u. mw. J.K, Borreman-la Fleur, Leiderdorp LUMC

10.00 u. ds. A.J. Hammer Diaconessenhuis

10.15 u. ds. A.C. Kooijman

Dienst voor doven Scheppingskerk Leiderdorp (kapelzaal)

10.00 u. G.P. de Best

10.00 u. ds. G.J. Venema 10.00 u. ds. P.F. Warmenhoven De Regenboog

Zuydtwijck

10.00 u. mw. ds. M.A. de Vries

10.00 u. mw. ds. M. Driessen ■■ Maandag 6 oktober

Antoniuskerk ■■ Zaterdag 4 oktober

LUMC

Hooglandse Kerk

10.00 u. ds. A. Vuijst, Noordwijkerhout

Hooglandse Kerk

Overrhyn

11.00 u. ds. H.J. Hemstede, Leiderdorp

Zorgcentrum Groenhoven

10.30 u. mw. ds. P.L. van Asselt

10.00 u. mw. S. Poppe-Rienks, Oegstgeest

Overrhyn

Deurcollecte: door de wijken te bepalen doel

Dorpscentrum Oegstgeest

Zorgcentrum Groenhoven

10.00 u. R. Rus, Oegstgeest

Waalse Kerk

10.15 u. mw. B. Heckel

10.30 u. mw. ds. F. Weber

Zorgcentrum Groenhoven

Dorpscentrum Oegstgeest

Deurcollecte: kosten predikantsplaatsen en kerkelijk werkers

Waalse Kerk

10.30 u. mw. ds. F. Weber

Evangelisch-Lutherse Kerk

Vredeskerk

10.00 u. mw. S. Smedinga

Waalse Kerk

De Regenboog

Maranathawijk

10.00 u. zie Vredeskerk

10.30 u. mw. ds. C. Dahmen

Antoniuskerk

10.30 u. mw. ds. F. Weber ■■ Zondag 28 september

Dorpscentrum Oegstgeest

10.00 u. mw. M. Hoogervorst p.w. Evangelisch-Lutherse Kerk

10.15 u. mw. B. Heckel

■■ Maandag 20 oktober

Haagwijk

15.00 u. mw. ds. M. Wassenaar