De gamebranche in beeld Marktmonitor Gaming in opdracht van Kenniscentrum GOC
Inhoud Blz Inleiding
02
Inhoud
03
Marktmonitor Gaming
04
De gamebranche
06
Functies en opleidingsbeleid
Ontwikkelingen: groei verwacht
10
Afsluitende conclusie
12
H. Koen & G. Willems Stoas Hogeschool | Ede, februari 2008
02
08
Inleiding De gamebranche is een specifieke branche binnen de brede mediasector die bestaat uit meer dan honderd bedrijven die zich bezighouden met de ontwikkeling, productie en uitgifte van games. Kenniscentrum GOC is verantwoordelijk voor het op peil houden van de beroepsopleidingen voor de mediasector en daarmee ook de gamebranche. Om grip te krijgen op de ontwikkelingen en de vraag naar gekwalificeerde beroepsbeoefenaren in de mediasector heeft Kenniscentrum GOC sinds 2000 diverse onderzoeken laten uitvoeren. Een van de uitgevoerde onderzoeken is de marktmonitor Gaming die voor het eerst plaatsvond in het najaar van 2007. De resultaten van de marktmonitor Gaming schetsten allereerst een beeld van de ontwikkelingen en tendensen in de gamebranche. Daarnaast moet de monitor inzicht geven in het werk- en denkniveau van de medewerkers in de gamebedrijven. Met de gevonden gegevens wil Kenniscentrum GOC ervoor zorgen dat het beroepsonderwijs voor de branche up-to-date blijft. Deze publicatie beschrijft in het kort de resultaten van de marktmonitor Gaming die zijn gebaseerd op de uitspraken van de deelnemende bedrijven. Meer informatie De tekst van deze publicatie is gebaseerd op het rapport van de marktmonitor ‘De Gamebranche in beeld’ (2008). Wilt u het hele rapport nalezen? Neem contact op met Conny Mackenzie, e-mail:
[email protected].
03
Marktmonitor Gaming Een marktmonitor loopt over een langere periode met meestal eens in de drie jaar een toetsmoment. Het onderzoek naar de gamebranche is gestart met een beperkte proefenquête. Vervolgens was er een belronde naar alle adressen uit het bestand. Daarna heeft de definitieve enquête plaatsgevonden. Games zijn - voor dit onderzoek - games die gebruikers spelen op een digitaal platform (computer, console, handheld). Tabel 4 uit het rapport: Platforms games
Voor welk platform ontwikkelt u?
Aantal bedrijven (Nmax= 45)
Console
%
5
11,1
PC
23
51,1
Online
32
71,1
Mobile
7
15,6
Handheld
6
13,3
Onderdeel mediaconcept
16
35,5
Anders
10
22,2
99
220
Beurs Bordspellen Business to business entertainment (Race simulatie, hard/software) Digitale TV Klassieke spelsimulatie zonder computers Over het algemeen vinden games plaats in een groep waarbij communicatie en samenwerking een belangrijk element is Schoolboeken op CD rom Uitbreiding van bordspellen Wij ontwikkelen samen met onze klanten nieuwe game platforms en ervaringen Totaal
Voor de marktmonitor zijn 160 bedrijven telefonisch
teruggestuurd. Op hun informatie zijn de resultaten
benaderd, waarvan 126 bedrijven zich daadwerkelijk
van dit onderzoek gebaseerd. Deze hoge respons van de
met games bezighouden. Zij reageerden met veel
beoogde doelgroep (leidinggevenden) betekent dat de
belangstelling op het onderzoek. 92 mensen uit het
informatie een goede basis vormt voor verdere analyse.
management van de bedrijven hebben een vragenlijst
Er is voldoende spreiding naar regio en type bedrijven.
ontvangen; 45 daarvan hebben de lijst ingevuld
04
Onderzoeksvragen
Deze vraag is uitgewerkt in een aantal algemene vragen
Centraal in de marktmonitor staat de vraag: Welke
over het bedrijf, het opleidingsniveau van medewerkers,
ontwikkelingen zijn er in de gamebedrijven en wat
over ontwikkelingen in het bedrijf, de functie-inhoud
zijn de competenties van de beroepsbeoefenaren
van medewerkers en een aantal stellingen voor de
daarbinnen?
toekomst.
05
De gamebranche De omzet van de Nederlandse gamebranche wordt op dit moment geschat op 1 miljard euro per jaar (600 miljoen Education en 400 miljoen Entertainment). In Nederland werken volgens hun eigen zeggen 126 bedrijven aan het ontwikkelen, produceren of uitgeven van games.
De onderstaande informatie is gebaseerd op 45
Als platforms scoren online en PC duidelijk het hoogst.
ingevulde vragenlijsten en aanvullende informatie.
Console, mobile, handheld en anderen volgen op
Omdat het de eerste keer is dat de marktmonitor
afstand.
Gaming plaatsvindt, is het nog niet mogelijk de gegevens in een voortschrijdende context te plaatsen.
Omvang en business bedrijven De gamebranche blijkt een branche van kleinere
Education en Entertainment games
bedrijven die vooral in de Randstad zijn gevestigd.
Globaal ontwikkelt de gamebranche twee typen spelen:
62% van de bedrijven die hebben meegewerkt aan het
de Education games en de Entertainment games.
onderzoek heeft minder dan 10 medewerkers.
Education games worden ook serious games genoemd.
Er zijn enkele grotere bedrijven met meer dan
Voor dit onderzoek hebben we gekozen voor de term
50 medewerkers; één daarvan telt 150 medewerkers.
Education. Het primaire doel van Education games is het
Het overgrote deel van de bedrijven (75,6%) maakt
verkrijgen van vooraf geplande vaardigheden, inzichten
voor een heel scala aan werkzaamheden gebruik van
etcetera. Van Entertainment games is het primaire
freelancers en inhuurkrachten.
doel juist (ont)spanning hoewel gebruikers ook hier vaardigheden leren.
Iets minder dan de helft van de bedrijven heeft het ontwikkelen van games als hoofdactiviteit. Voor
Education games zijn vooral bedoeld voor de
de anderen zijn games een nevenactiviteit binnen
Nederlandse afzetmarkt. Bedrijven die Entertainment
marketing-/communicatiebureaus, uitgevers en andere
games ontwikkelen, werken voornamelijk voor
(zie overzicht tabel op de volgende pagina).
buitenlandse markten.
08 06
Tabel 6 uit het rapport: Hoofdactiviteit versus afzetmarkt
Wat is uw hoofdactiviteit?
Wat is uw afzetmarkt?
Nederlandse markt
Ontwikkelbedrijf entertainment games
2
Europese markt
Wereldijd
1
4
Ontwikkelbedrijf education games
9
2
Marketing/communicatiebureau
3
Uitgeverijen
1
3
Anders
6
5
8
Educatie & entertainment
Interactieve narratieve media
Muziekcompositie, sounddesign
Ontwerpbureau, bureau spellen, speelgoed algemeen
Ontwikkelbedrijf adver-, serious en educational games
Ontwikkelbedrijf voor met name beleidssimulaties
Simulatie
Websiteontwikkeling
E-learning
Interactieve TV
Ontwerp & trainingsbureau
Ontwerpbureau
Outsourcing
Quest3D software waarmee games worden gemaakt
Consultant
Industrieel ontwerp
Interaction design
Producent tv, media, games
•
Producer en publisher entertainment en education games
Totaal
22
8
14
09 07
Functies en opleidingsbeleid De werkgelegenheid in de Nederlandse gamebranche blijft toenemen, met name voor creatieve en technische hbo-ers met een specifieke gameopleiding. Momenteel kan de gamebranche redelijk goed aan nieuw personeel komen. Gamebedrijven vullen veel vacatures binnen 10 weken in. De marktmonitor Gaming geeft inzicht in de beroepsopleidingen en scholingen die in de (nabije) toekomst nodig zijn om voldoende en competente professionals voor de branche op te leiden. De onderstaande informatie gaat over functies, activiteiten en opleidingsbeleid. Beroepen en functies in de gamebranche
mbo-functies.
De gamebranche blijkt een branche waar vooral hbo-ers
De genoemde functies zijn ingedikt tot zes groepen
werken en in mindere mate mbo-ers. Voor vmbo-ers
verwante functies: Algemeen, Audio, Design,
bestaan nauwelijks werkzaamheden. In sommige
Gametechnologie, Production en Visual Arts.
bedrijven werken zelfs alleen maar hbo-ers. Voor het
Alleen van de groep ‘Algemeen’ geldt dat daar weinig
hbo springt de creatieve richting eruit. De technische
competenties nodig zijn op het gebied van Gaming.
richting neemt in belang toe. Hetzelfde geldt voor de Tabel 9 uit het rapport: Opleidingsniveau medewerkers
08
Opleidingsniveau
Aantal medew.
Verwacht in
2007
2010
Groei in %
Aantal keer
Aantal
genoemd
hbo
145
298
106
31
26
mbo
39
89
128
20
16
vmbo
2
2
0
2
2
anders
7
12
71
3
3
wo
geen opleiding
Functie-inhoud
Aandacht voor competente medewerkers
Binnen het productieproces spelen de volgende
Ondanks het feit dat de gamebranche veel kleine
activiteiten een rol. Voor de meeste activiteiten
bedrijven kent, besteden ze in verhouding veel
moet aandacht zijn in het kwalificatiedossier van de
aandacht aan loopbaanplanning. Het in kaart brengen
medewerkers Gaming:
van de competenties van medewerkers gebeurt, maar
verzamelen marktgegevens
staat in de kinderschoenen. Medewerkers volgen
bepalen doelgroep games
regelmatig aanvullende cursussen en trainingen (vooral
ontwikkelen gameconcept
gameontwikkeling). De reden is dat medewerkers met
bepalen technische gamespecificaties
allerlei hard- en software (incl. engines) werken die
schrijven game designdocument
continue veranderen. Bedrijven en medewerkers moeten
creëren gamesetting
de ontwikkelingen op de voet volgen om goed te kunnen
ontwikkelen gameplay
(blijven) functioneren in hun dynamische markt.
ontwikkelen educatieve goals
De leidinggevenden geven aan dat de meer gangbare
ontwikkelen grafische gameonderdelen
cursussen zoals action scripting en ontwikkeling van een
animeren van characters, assets en/of
gameconcept in de beroepsopleiding moeten. Dat geldt
cameravoering
niet voor specifieke cursussen en trainingen.
creëren audio
maken teksten
Verantwoordelijkheden en arbeidsomstandigheden
coderen (onderdelen van) game
In veel bedrijven zijn de medewerkers betrokken bij het
scripten (onderdelen van) game
totale bedrijfsproces en worden zij geacht kwaliteits-
integreren onderdelen game met game-engine
en kostenbewust te werken. De (eind) verantwoorde-
optimaliseren game-engine
lijkheden in de bedrijven liggen vooral bij het
testen game
management.
overleggen met het ontwikkelteam
overleggen met opdrachtgever/klant
De bedrijven hechten belang aan arbeidsomstandigheden
bewaken projectvoortgang
zoals ergonomie, veiligheid en/of milieu en werkdruk.
leidinggeven aan ontwikkelteam
Ze beseffen dat zij daarmee een bijdrage kunnen
zakendoen met afnemer en/of uitgever
leveren aan het voorkomen van ziekteverzuim.
communiceren in het Engels
09
Ontwikkelingen: groei verwacht De meeste leidinggevenden gebruiken allerlei bronnen om de ontwikkelingen bij te houden. Internet scoort het hoogst, maar eigen onderzoek, de vakbladen, seminars, congressen en externe netwerken zijn ook meer dan twintig keer genoemd. Hieronder volgen de resultaten over de verwachte ontwikkelingen in de branche.
Marktontwikkelingen
kunnen een krachtige impuls geven om de inzet
Gamebedrijven hebben de afgelopen periode een
van games te bevorderen in alle facetten van de
behoorlijke groei doorgemaakt. De respondenten van het
ontwikkeling van mensen.
onderzoek verwachten dat die groei ook in de komende drie jaren zal doorzetten. Zowel op de nationale als op
Bedrijfsorganisatorische ontwikkelingen
de internationale afzetmarkt.
De respondenten geven aan dat zij in de toekomst
De verwachte groei zit vooral in kleine games als
met name behoefte hebben aan gametechnische know
onderdeel van een totaal mediaconcept en in Education
how, creativiteit en marktkennis. Klantcontact en het
games. Daarnaast verwachten de bedrijven dat de
kwaliteits- en kostenbewust werken zullen toenemen.
vraag naar nog interactiever en realistischer games zal
Daarnaast groeit volgens hen de specialisatie en zullen
toenemen. Een beperkt deel van de respondenten denkt
ze om die reden soms een deel van het werk aan externe
dat het verschil tussen Education en Entertainment
specialisten uitbesteden.
games zal afnemen. Mogelijk baseren zij hun mening
Functieverbreding en het verschuiven van
op de bundeling van krachten van wetenschaps- en
verantwoordelijkheden naar de medewerkers scoren
researchinstellingen en belangenorganisaties zoals
nauwelijks. De aandacht voor de arbeidsomstandigheden
Upgaer, AGS, Gate, Saganet en BGIn. Deze instituten
zal gelijk blijven of toenemen.
Tabel 19 uit het rapport: Bedrijfsorganisatorische ontwikkelingen
10
Afname
Bedrijfsorganisatorische ontwikkelingen
N
Gelijk
Toename
Totaal
%
N
%
N
%
N
Behoefte aan creativiteit
12
32,4
25
67,6
37
Behoefte gametechnische know how
4
11,1
32
88,9
36
Marktkennis
1
2,9
9
25,7
25
71,4
35
Klantcontact
1
2,7
9
24,3
27
73,0
37
Verschuiving verantwoordelijk naar medewerkers
22
61,1
14
38,9
36
Verhoging productiviteit
21
56,8
16
43,2
37
Kwaliteitsbewust werken
12
34,3
23
65,7
35
Kostenbewust werken
15
41,7
21
58,3
36
Functieverbreding
5
14,3
18
51,4
12
34,3
35
Specialisatie
1
2,8
12
33,3
23
63,9
36
Uitbesteden gameontwikkel werkzaamheden
3
8,8
15
44,1
16
47,1
34
Betrokken medewerkers bij totale ontwikkelproces
6
16,7
14
38,9
16
44,4
36
Anders
1
100
1
Technologische ontwikkelingen
op het vlak van design, gametechnologie en visual arts
Het is regel binnen de gamebranche dat hard- en
zullen toenemen, net als algemene functies. Het aantal
software (incl. engines) continu veranderen. Hardware
functies op het vlak van audio en production blijft
blijft het meest stabiel. De respondenten verwachten
nagenoeg gelijk. Alle activiteiten in de gamebranche
niet dat dat in de toekomst zal veranderen.
zullen naar verwachting 30 tot ruim 70% toenemen. Activiteiten als ‘ontwikkelen gameconcept’, ontwikkelen
Ontwikkelingen functies en activiteiten
gameplay’, ‘testen game’ en ‘communiceren in het
De groei en dynamiek van de branche zorgt voor veel
Engels’ springen eruit.
beweging in functies en functie-inhoud. Vooral functies Tabel 22 uit het rapport: Functie-inhoud van medewerkers
Afname
Functie-inhoud
N
Gelijk
%
N
Toename
Totaal
%
N
%
N
Verzamelen marktgegevens
13
40,6
19
59,4
32
Bepalen doelgroep van de game
13
39,4
20
60,6
33
Ontwikkelen gameconcept
9
27,3
24
72,7
33
15
50,0
14
46,7
30
13
44,8
16
55,2
29
15
53,6
12
42,9
28
10
34,5
19
65,5
29
Bepalen technische gamespecificaties
1
Schrijven gamedesigndocument Creëren gamesetting
3,3
1
Ontwikkelen gameplay
3,6
Ontwikkelen educatieve goals
1
3,4
12
41,4
16
55,2
29
Ontwikkelen grafische gameonderdelen
1
3,4
15
51,7
13
44,8
29
Animeren characters, assets en/of scènes
1
3,6
13
46,4
14
50,0
28
Creëren belichting en/of cameravoering
2
7,7
16
61,5
8
30,8
26
Creëren audio
2
6,9
15
51,7
12
41,4
29
13
44,8
16
55,2
29
Maken teksten
Coderen (onderdelen) van de game
1
3,8
15
57,7
10
38,5
26
Scripten (onderdelen) van de game
1
3,4
18
62,1
10
34,5
29
Integreren onderdelen met game-engine
2
7,4
14
51,9
11
40,7
27
Optimaliseren game-engine
14
53,8
12
46,2
26
Testen game
9
32,1
19
67,9
28
Overleg met het ontwikkelteam
17
54,8
14
45,2
31
Overleg met de opdrachtgever/klant
13
40,6
19
59,4
32
Bewaken projectvoortgang
13
40,6
19
59,4
32
Leidinggeven aan het ontwikkelteam
16
50,0
16
50,0
32
10
37,0
16
59,3
27
Zakendoen met afnemer en/of uitgever
1
3,7
Communiceren in het Engels
Andere functie-inhoud
10
34,5
19
65,5
29
0
Internationale ontwikkelingen
Internationale uitbestedingen en standaardisatie
De belangstelling voor internationalisering neemt
zullen voor het grootste deel gelijk blijven. Deze
toe onder tweederde van de respondenten. Afname
ontwikkelingen verklaren ook de behoefte aan
scoort nauwelijks. De toename geldt met name de
medewerkers die kunnen communiceren in de Engelse
internationale contacten, orders en concurrentie.
taal.
11
Afsluitende conclusie De nationale en internationale gamebranche groeit, zowel in aantal medewerkers als in omzet. Ze ontwikkelt steeds meer Education games of kleinere games als onderdeel van een totaal mediaconcept. De bedrijven zoeken qua medewerkers vooral naar goed opgeleide mensen met een opleiding die specifiek op de gamebranche is toegesneden. De voorkeur gaat daarbij uit naar hbo-ers, maar ook voor technische en creatieve mbo-ers is er een toekomst in de branche. Tabel 24 uit rapport: Werkgelegenheid in gamebranche
De werkgelegenheid bij Nederlandse gameontwikkelbedrijven
Aantal
neemt snel af
0
neemt langzaam af
1
blijft gelijk
5
neemt langzaam toe
19
neemt snel toe
12
