De energiebesparingsmogelijkheden van Domotica Door: Joffry Maltha
De energiebesparingsmogelijkheden van Domotica
"
, \ I I / /
De Slimste Woning van Nederland Een project van:
l DUURZAAM BOUWEN
IDF-BOUWEN
WOONKEUR
DOMOTICA
De energiebesparingsmogelijkheden van Domotica
Opdrachtgever: Stichting Smart Homes Uitvoerder: J.J. Maltha in opdracht van TM-Winkel, Technische Universiteit Eindhoven Begeleider: dr. ir. A.lD. Lambert
Datum:28 april 2004
Inhoudsopgave
1
Inleiding _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 4
2
Probleemstelling _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ -
3
Plan van aanpak _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 5
4
Omschrijving van de projectwoning _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 6
5
Modelgezin _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _8
6
Energiebesparing door Domotica _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 9 6.1
Besparing met Domotica op het standby-energieverbruik _ _ _ _ _ _ 9
6.2
Besparing met Domotica door individuele ruimteverwarming-scenarios _10
6.3
Besparing met Domotica dankzi} 'energiemonitoring '_ _ _ _ _ __
7
Nieuwe toe te passen producten _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 13
8
Aanbevelingen _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 14
9
Bronvermeldin""g_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 15
10
Bijlage: temperatuur scenario per ruimte per uur _ _ _ _ _ _ _ _ 16
11
Bijlage: energiebesparing per ruimte _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 17
12
Bijlage: Lijst van geinstalleerde producten _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 19 12.1
Technische ruimte
12.2
Badkamer
12.3 12.4
Hal bi} slaapkamer Ouderslaapkamer _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 20
12.5
Eethoek
12.6 12.7
Leefruimte
12.8
Terras
12.9
Kinderslaapkamer_______________________________ 23
12.10
2
12.11
WC_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 23
12.12
Douche
12.13
Kinderslaaplstudeerkamer _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __
12.14
Entree
24
-----------------------
3
1 Inleiding Groeiend energieverbruik van Nederlandse huishoudens en daarmee gepaard gaande uitstoot van CO2 vormen een steeds groter maatschappelijk probleem. Met name de versterking van het broeikaseffect kan indringende gevolgen hebben voor onze samenleving. In dit rapport worden de energiebesparende mogelijkheden door toe passing van Domotica in projectwoning "De slimste woning van Nederland' onderzocht. Met deze woning wi! de stichting Smart Homes laten zien wat er met vandaag de dag beschikbare technologie mogelijk is op het gebied van fiexibel, duurzaam en toegankelijk wonen. Stichting Smart Homes heeft bij de TM-Winkel een opdracht ingediend om erachter te komen welke bijdrage Domotica kan leveren in de energiebesparingen van de projectwoning. De TM-Winkel maakt deel uit van de groep wetenschapswinkels van de Technische Universiteit Eindhoven (TUfe). Deze winkels doen onderzoek in opdracht van verenigingen of organisaties. Deze onderzoeken worden door studenten uitgevoerd onder begeleiding van een docent van de universiteit. De stichting Smart Homes is een nationaal kenniscentrum voor Domotica en slim wonen. Door middel van demonstratieprojecten wi! zij zowel professionele aanbieders, overheden en dienstverleners als individuele woonconsumenten laten zien wat er mogeJijk is met domoticatoepassingen.
4
2 Probleemstelling Doel van deze opdracht was het uit zoeken van het energiebesparingspotentieel van Domotica. In hoeverre kan de toepassing van Domotica de stijging van energiegebruik tegengaan. De probleemstelling voor deze opdracht luidde als voigt:
"Wat is het energiebesparingspotentieel van Domotica in projectwoning 'De slimste woning van Nederland' ten opzichte van een referentiewoning zonder Domotica systeem?" Ais definitie voor Domotica wordt gehanteerd: het geheel van samenwerkende apparaten en daaraan gekoppelde diensten binnen een woning voor een hogere kwaliteit van wonen op de gebieden van woningautomatisering en energiebesparing, communicatie en intormatie, productiviteit en werken en ontspanning. 1
3 Plan van aanpak Om tot een antwoord op deze probleemstelling te komen is de volgende werkwijze toegepast. In eerste instantie is met behulp van beschikbare productlijsten een totaalbeeld van aile in de woning ge'installeerde apparatuur gemaakt. Vervolgens zijn deze gegevens gecontroleerd door een bezoek aan de woning. Van de niet beschikbare gegevens zijn schattingen gemaakt. Het resultaat is weergegeven in bijlage 10. Hiema is een gebruikerspatroon geschetst van een twee persoonsgezin. Vervolgens zijn er twee scenario's uitgewerkt en vergeleken. In het eerste scenario maakt het gezin gebruik van de projectwoning alsot er geen Domotica geTnstalleerd is. In het tweede scenario maakt het gezin gebruik van de projectwoning met aile Domoticatoepassingen. Beide scenario's worden 'theoretisch' uitgevoerd. Er worden dus aannamen gemaakt omtrent het aantal verbruiksuren per apparaat. Deze zullen worden vermenigvuldigd met het opgegeven (gemiddelde) vermogen. Vergelijking van de twee scenario's geeft een indicatie van de energiebesparing dankzij het Domotica systeem. Ais laatste zal gezocht worden naar nieuwe producten en energiebesparende concepten die binnen de Slimste Woning van Nederland kunnen worden toegepast.
5
4 Omschrijving van de projectwoning De Slimste Woning van Nederland is een gezamenlijk project van de Stichting Smart Homes en een groot aantal bedrijven. Het project is gebaseerd op vier pijlers: duurzaam bouwen, Domotica, industrieel flexibel en demontabel bouwen en woonkeur. Hieronder voigt een korte omschrijving van deze concepten om het karakter van de projectwoning aan te geven. De pijler Duurzaam bouwen staat voor het minimaliseren van de schade voor het milieu bij het ontwerpen, bouwen, bewonen en slopen van de woning. Met Domotica wordt de samenwerking en automatiseren van elektronische apparatuur die deel uitmaakt van de woning bedoeld. Industrieel flexibel en demontabel bouwen, oftewel, IFD is erop gericht dat de bewoner gemakkelijk zijn huis kan aanpassen aan de gezinsomstandigheden. Woonkeur is een certificaat voor nieuwbouwwoningen. Hierbij wordt gelet op gebruikskwaliteit, inbraak- en sociale veiligheid, valveiligheid, toegankelijkheid en flexibiliteit. De bedoeling van het project is kennis verzamelen en verspreiden over deze vier pijlers (zie figuur 1). De woning is een demonstratiewoning, waar consumenten en mens en uit de bouw, zorg, woningbouwcorporaties en overheden kunnen ervaren wat de bundeling van deze aspecten kan betekenen.
DUURZAAM BOUWEN
4.1.1
IDF-BOUWEN
WOONKEUR
DOMOTICA
Fig. 1: De vier pijlers van het project "De Slimste Waning van Nederland"
De woning is ingedeeld in 14 verschillende ruimtes (zie figuur 2). Dit zijn achtereenvolgens: Technische ruimte Badkamer Hal Ouderslaapkamer Eethoeklthuiswerkplek Keuken Leefruimte Terras Kinderslaapkamer Hal Douche Kinderslaap/studeerkamer Entree
6
Fig. 2: plattegrond van de woning
In bijlage 10 staat een overzicht van aile apparatuur onderverdeelt naar ruimte.
7
5 Modelgezin am een schatting te kunnen maken van het energiegebruik in de woning wordt gebruik gemaakt van een fictief modelgezin. Er is gekozen voor een gezin dat bestaat uit twee ouders (vader en een moeder) en twee in hun pubertijd verkerende kinderen. Vader heeft een voltijds baan en komt s'avonds rond een uur of vijf thuis, waarna hij graag onder het genot van een biertje de krant leest. Moeder werkt ook. In het weekend zijn beide ouders thuis. De dagen dat moeder werkt is ze altijd vijf uur 's avonds thuis. Vader en moeder houden beide van lekker eten, en koken dan ook bijna altijd thuis. De kinderen, geheel van deze tijd, hebben beide een eigen computer op de kamer en luisteren graag naar popmuziek. Overdag zijn de kinderen meestal op school. Rond een uur of vier's middags komen zij thuis. Het weekend brengt het gezin veel samen door in huis. Hieronder voigt een overzicht wanneer de gezinsleden uit het huis zijn.
MA 8:00 -17:00 Vader Moeder 8:00 17:00 Kind A 8:00 -16:00 Kind B 8:00-16:00 h.d.: hele dag thuis
DI
WO
DO
VR
8:00 -17:00 8:00 17:00 8:00 - 16:00 8:00-16:00
8:00-17:00 8:00-17:00 8:00-16:00 8:00-16:00
8:00-17:00 8:00 - 17:00 8:00-16:00 8:00-16:00
8:00-17:00 8:00-17:00 8:00- 16:00 8:00-16:00
h. h. h.
Het gezin is redelijk gewend aan comfort. Hieronder voigt een overzicht van de temperaturen die als prettig worden ervaren tijdens elk specifiek moment van de dag
Temperatuur Opstaan 's nacbts Indien uit buis • Overdag In bet weekend
18°C 16°C 15°C 18°C 18°C
8
6 Energiebesparing door Domotica Het elektriciteitsverbruik van een gemiddeld Nederlands huishouden van 2,4 personen is 3230kWh per jaar [Bran: www.energiewereld.nlj. Figuur 6.1 hieronder geeft een indruk van de verdeling van stroomvragende activiteiten. Wat opvalt is dat vooral reiniging, koeling, verlichting, audio, video, ruimteverwarming en warmwater de grote stroomvragers zijn. Oit zijn dan ook de punten waar door toepassing van Oomotica elektriciteit bespaard kan worden. • reiniging (ineL vaatwasser) .koeling (koelkast en vriezer, Dver1ichting
o audio en video .ruimleverwarming en warmwater • voedsel bereiding • binnenhuiskilmsat (venlilatiesystemen) 1/, DkeUkenapparatuur (mixer, sinaasappelpers e.d.) .hObby (bOOrll'lachine, aquarium e.d.) .persoonlijke verzorging (sct)eefapp.arsat a.d.) Doverigen -0
16%
Figuur 6.1: Energieverbruik in een standaard waning
6.1
Besparing met Domotica op het standby-energieverbruik
Veel mensen weten niet dat als apparaten op stand-by staan ze nog steeds energie verbruiken. Het gemiddeld standby-verbruik van veel elektronische apparaten is zeer hoog. Oomotica biedt de mogelijkheid stopcontacten individueel uit te schakelen. Hiermee is het mogelijk om op relatief eenvoudige wijze een hoop elektronische apparatuur echt uit te schakelen zonder overal de stekker uit te moeten trekken. Hierbij moet wei opgemerkt worden dat niet aile elektronische apparatuur dit toestaat. Sommige apparaten hebben constante voeding nodig om bijvoorbeeld het geheugen vast te houden. Bij de aanschaf zou hier rekening mee kunnen worden gehouden. Hieronder voigt een overzicht van de maximaal te besparen energie indien Oomotica apparatuur compleet uitschakelt. Het stand-by verbruik in een gemiddeld huishouden is jaarlijks 400 tot 550 kWh, of € 68 tot € 93 per jaar [Bran: www.milieucentraal.nl].
9
Apparaat
Gemiddeld jaarverbruik in kWh
Waterbed Wasdroger Verlichting Kooktoestellen Elektrische boiler (80 -100 liter) Koel/vrleskast 2-deurs Diepvrleskist Koelkast met vriesvak Wasmachine Vaatwasmachine CV-pomp (moderne ketel) Computer Televisietoestel Video Kofflezetapparaat Stofzuiger Audloapparatuur (midiset) [Bron: www.milieucentraal.nl]
734 599 540 55 - 530 495
462 380
286 231 305 150
146 138
108 80
54 52
Gemiddelde jaarl
€92,€ 9[--€ 90[€ 84,€ 79,€ 50,€ 49[€ 55,-
€52,€ € € € € € €
25,-
25,23,18,18,4[-
9,-
Gezien het feit dat er geen mogelijkheid was metingen uit te voeren, is het zeer moeilijk een zeer betrouwbare waarde voor het energieverbruik van deze projectwoning te geven. De uitgerekende waarde is dan ook maar een zeer grove schatting van het werkelijke verbruik. Het totale geschatte energieverbruik van de woning is per jaar: 8115 kWh Ter vergelijking, het gemiddelde totale energieverbruik van een huishouden in Nederland was in 2001 : 3305 kWh [Bron: Milieu Centraal]. Door de vele mogelijke combinaties van verlichting is het bijna onmogelijk een goede schatting te geven van het aantal uren dat een lamp in een bepaalde ruimte aan zal zijn. Het is vrij onwaarschijnlijk dat aile verlichting tegelijkgebruikt wordt. In het geschatte energieverbruik is het stand-by energieverbruik niet meegenomen, te verwachten valt dat dit aanzienlijk is (zie tabel hierboven). Ook in de stand-by stand verbruiken computers energie: zo'n 20 tot 90 Watt. Omdat de apparaten vaak langer stand-by staan dan ze echt gebruikt worden, kan het elektriciteitgebruik in de stand-by stand aardig oplopen (het gemiddelde elektriciteitsverbruik in Nederland was in 2001 per huishouden 3.305 kWh per jaar) [Bron: Novem). Gezien het feit dat, zoals eerder vermeld, het stand-by verbruik in een gemiddeld huishouden jaarlijks 400 tot 550 kWh is kan er dus bijna 1/6 van het elektriciteitsverbruik bespaard worden door apparaten niet op stand-by te laten staan.
6.2
Sesparing met Domotica door individue/e ruimteverwarmingscenarios
Domotica kan de verwarming in elk vertrek individueel regelen naar de wensen van de gebruiker. Dit in tegenstelling tot een norma Ie thermostaat die voor de hele woning dezelfde temperatuurinstelt en vaak niet teruggedraaid wordt indien met het huis verlaat. Met behulp van het in hoofdstuk 4 geschetste modelgezin kan worden berekend hoeveel een dergelijk systeem aan energie kan besparen. Om deze berekening te kunnen maken wordt de Smart Homes woning met Domotica vergeleken met een 'base case' woning zander Domotica.
10
In een huis met Domotica kan, indien niemand in een vertrek aanwezig is, de temperatuur automatisch naar een lagere stand teruggaan. Ook 's nachts kan automatisch een lagere temperatuur worden ingesteld. Om te kunnen berekenen hoeveel energie het scheelt indien de temperatuur in bepaalde vertrekken enkele graden lager wordt ingesteld is van de volgende formule gebruik gemaakt: Q= UA(T-Tb) Waarin geldt: Q = energieverlies [J] U warmteoverdrachtscoefficient [WI m 2 K] A oppervlak [m 2] T = temperatuur in het vertrek [K] Tb buitentemperatuur [K]
= = =
Zoals uit de formule te zien is, is de hoeveelheid warmte die door de muren, de vloer, het dak en de ramen naar buiten stroomt sterk afhankelijk van de buitentemperatuur. Daarom is voor de berekening gebruik gemaakt van KNMI gegevens omtrent de gemiddelde temperatuur per maand. Om het verschil in temperatuur tussen dag en nacht mee te nemen is overdag de maximum temperatuur gebruikt en's nachts de minimum temperatuur.
Maand
Gemiddelde Maximum Minimum
Temp. Temp. Temp. a,aoc Januari 2,8°C 5,2°C 3,aoC Februari 6,1°C -a,1°C 2,aoC Maart 5,8°C 9,6°C April 3,5°C 8,3°C 12,9°C Mei 7,5°C 12,7°C 17,6°C Juni 19,8°C 1a,2°C 15,2°C Juli 12,5°C 17,4°C 22,1°C 12,aoC Augustus 22,3°C 17,2°C September 18,7°C 9,6°C 14,2°C Oktober 6,5 C 1a,3°C 14,2°C November 3,2 C 9,1°C 6,2°C 4,aoC December 1,3 C 6,4°C Figuur 6.2: gemiddelde bultentemperaturen per maand D
D
D
[Bran: http://www.knmLnl/exp/seizoen (16-03-2004)]
Met behulp van het in hoofdstuk 4 geschetste gezin is voor elke ruimte in het huis een comfortabele temperatuur per uur vastgesteld (zie bijlage10). Vervolgens kan door het verschil per dag/nacht per maand tussen gewenste binnentemperatuur en buitentemperatuur te nemen de energie nodig voor ruimteverwarming worden uitgerekend. Dit getal moet nog wei worden vermenigvuldigd met de reciproque van het rendement van de verwarmingsketel (1/0,95). De gevonden waarde voor ruimteverwarming in geval van de 'base case' zonder Domotica en in geval van de case met Domotica staan afgebeeld in bijlage 11. Door deze twee waarden van elkaar af te trekken vindt men het uitgespaarde vermogen. Hieronder is dit uitgespaarde vermogen voor aile vertrekken cumulatief weergegeven per maand. Wat opvalt is dat vooral in de wintermaanden grote besparingen mogelijk zjjn dankzij Domotica.
11
~
4
~
3 2 1 0 c:
co .......
..0
~
L..
co
E
L..
c. co
>co
E
c:
.::J......
.2-
0')
::J
co
c. Q)
.-
(f)
U
0
> 0
c:
u
Q)
"0
• Ieefruimte,keuken,eethoek III ouderslaapkamer • badkamer 0 entree + hal • kinderslaapkamer o studeerkamer • douche Figuur 6.3: besparingen met Domotica in de diverse vertrekken
12
6.3
Besparing met Domotica dankzij 'energiemonitoring'
Het energieverbruik in een woning die geheel naar persoonlijke comfortwensen kan worden ingesteld is zeer afhankelijk van de persoon. Technische oplossingen kunnen ervoor zorgen dat een bepaalde activiteit minder energie vraagt, maar indien de bewoner vaker van deze activiteit gebruik gaat maken zal het totaal aan energieverbruik toch toenemen. Een zeer belangrijke factor is dan ook het besef van energieverbruik. Een energiemonitor opgehangen op een centraal gelegen plaats in de woning kanop ieder moment van de dag laten zien hoeveel energie er geconsumeerd wordt. Indien ook dag, maand en jaargemiddelden worden bjjgehouden kunnen streefwaarden ingesteld worden. Commerciele voorbeelden van een dergelijke monitor werden aileen op industrieel niveau gevonden. Een ontwerp van een energiemonitor kan er als voigt uitzien: een lcd-display ondersteund door een computer. De computer is aangesloten op de groepen uit de meterkast en kan dus 'real time' meten hoeveel elektriciteit er verbruikt wordt op dat moment. Deze waarde wordt vergeleken met een streefwaarde en weergegeven in een grafisch aantrekkelijk ontwerp. Tevens wordt gemeten hoeveel gas en water er verbruikt wordt. Door gebruik te maken van een computerprogramma waarin aile gebruiksapparaten met hun vermogens staan geregistreerd kan gesimuleerd worden hoeveel een bepaald comfortniveau (bijvoorbeeld het verlagen van de huiskamertemperatuur) scheelt in energieverbruik. Uiteindelijk kan de computer ook uitrekenen hoeveel een dergelijk comfortniveau kost op jaarbasis. Het systeem moet binnen een paar jaar terugverdiend worden door de gerealiseerde besparingen.
7
Nieuwe toe te passen producten
De grote hoeveelheid aan verlichting in de woning draagt aanzienlijk bij aan de hoeveelheid verbruikte energie. Een mogelijke verbeteroptie zou de vervanging van lampen door spaarlampen zijn (zie tabel hieronder). Gloeilampen kunnen vervangen worden door spaarlampen, aan de hand van onderstaand schema:
5 Watt ~ Vervangen door ~ 7 Watt
o Watt
~
Vervangen door ~ 9 Watt
60 Watt ~ Vervangen door ~ 12 Watt 100 Watt ~ Vervan en door ~ 15 Watt Bron: www.energysaver.nl
Men zou kunnen wijzen op de zogenaamde powermanagement programma's die vele computers standaard hebben. Ook zou men de bezoeker moeten attenderen op de stand-by-verliezen. Zeker in een woning met veel high-tech vormen die toch al snel een aanzienlijk onderdeel. De bemetering van het energieverbruik kan beter, daarbij valt te den ken aan de eerder genoemde energiemonitor. Het huidige tv
13
systeem laat aan duidelijkheid te wensen over. De gebruiker moet gewezen worden op zijn verbruik en/of zijn geboekte winst. Verder zou men de bezoekers kunnen wijzen op energiezuinige verbeteringen aan hun eigen huis (zie onderstaande tabel), om hiermee de duurzaamheidspijler wat meer aandacht te geven. Een leuke extra zou het attenderen op subsidies voor energiezuinige apparatuur zijn.
De leefstijl van de bewoners kan leiden tot significante verschillen in energieverbruik tussen verder vergelijkbare woningen. Voor verder onderzoek zou ik als voorbeeld willen verwijzen naar een rapport van ECN: www.ecn.nlldocs/librarv/reportl2001/c01072.pdf
8 Aanbevelingen Hieronder volgen een aantal aanbevelingen om het energiebesparend aspect van de woning te verhogen: ~
1. Breng een energiemonitor aan die laat zien wat een bepaaJd comfort niveau betekent aan energieverbruik. 2. Vervang een gedeelte van de halogeen lichtspots met energiezuinige verlichting, spaarlampen, tl-buizen. 3. Verschaf informatie over energiebesparingen van energiezuinige apparatuur. 4. Wijs consumenten op het stand-by verbruik van veel apparatuur. Leg hierbij de nadruk op het sluipende verbruik van veel moderne apparaten, waarvan men denkt dat ze uit staan.
14
9 Bronvermelding 1. Provincie Gelderland en stichting Smart Homes, De slimste woning van Nederland; fJexibel, slim, duurzaam en toegankelijk. 2003 2. Milieu centraal, 2003. Elektrische apparaten
15
10 Bijlage: temperatuur scenario per ruimte per uur II)
.c (,,)
Ih
'2 J!l
.cE (,,).-
Tijd 06:00 07:00 08:00 09:00 110:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00
1800 19:00 20: 21:00 22:00 23:00 00:00
1
,Q)
:s
II- ...
.:t:.
"£D til
Co til til
'!II)Q)... '!
E til
'S
:z:
=..lI: .:t:.-
-II) ... II)Co II)O..ll:
"iii "E :Stll
~;
II) Ih
O.:t:.
15 18 15 18 15 18115118 15 15 15 I 15 15 15 15 15 I 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 ! 15 15 15 15 15 15 15 15 18 15 15 15 18 15 I 15 15 18 15 en, spelletjes. huiswerk 15 15 18 15 v kijken, spelleties. huiswerk 15 15 18 15 tv kiiken, spelletjes, huiswerk 15 15 18 15 v kijken & douchen 15 18 18 18 naar bed 15 15 18 18 slapen 15 15 16 16 15 15 16 16 ~a~en slapen 16 16 slaoen i 15/15 16 16 slapen 15 15 16 16 slapen I 15 15 16 16
n
~
02:00 ,03:00 04:00 105:00
Activitelt Siapen !opstaan & douchen naar werkl school naar werkl school naar werkl school naar werkl school naar werkl school naar werkl school naar werkl school naar werkl school kinderen thuis ouders thuis
Co til til
t6
18 15 15 15 15 15 15 15 15 18 18 18 18 18 18 18 18 16 16 16 16 16 16
C
II) .:t:. :s II) .:t:.
J!l E
~ IReferentie: I lZonder
...I
18 18 18 18 18 18 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 ! 15 15 15 15 18 18 18 18 18 18 18 18 18 18 18 18 18 18 18 18 18 18 18 ,18 18 18 18 16 18 16 16 18 16 16 18 16 16 18 16 16 18 16 16 18 16
Domotica 18 18 18 18 18 18 18 18 18 18 18 18 18 18 18 18 18 18 18 18 18 18 18 18
I
16
11 Bijlage: energiebesparing per ruimte 3:
...
3,..-----------------
~ 16 14 12
2
10
8 6 4 2
o jan
o feb mrt apr mal jun
jul
aug sap okt nov dec
jan
feb
mrt apr mel Jun
jul
aug sep okt
nov dec
Leefruimte + keuken + eethoek
Badkamer 3: 4 , - - - - - - - - - - - - - - - - - -
...
3 3
2 2
o jan
feb
mrt
apr mel
jun
jul
aug sap
ok!
nov dec
jan
feb
mrt
3:
mel
Jun
Jul
aug sap
okt
nov dec
Hal + kast
Ouderslaa kamer
...
apr
3,------------------
3: 3 , - - - - - - - - - - - - - - - - - -
...
2 2 2
o jan
o feb
mrt
apr mei
jun
jul
aug sep
Kinderslaa kamer
ok!
nov dec
jan
feb
mrt
apr mei Jun
Jul
aug sep
okt
Studeerkamer
17
nov dec
3: 4 , - - - - - - - - - - - - - - - - - -
...
3
2
o jan
o feb
mrt
apr
mei
jun
jul
aug
Entree + hal
sep
ok!
nov dec
jan
feb
mrt apr mei jun
jul
aug sep old nov dec
Douche
18
12 Bijlage: Lijst van ge'installeerde producten 12,1 Technische ruimte
* Heel grove schatting **Gemiddelde *** Berekent aan de hand van gemiddelde C02-uitstoot voor nieuwbouwwoning, Bron: Boerakker, Y.H.A., 2003, Van polder naar duurzame stad Hiermee komt het verbruik van energie per jaar voor deze ruimte op: 1103 kWh
12,2 Badkamer
Hiermee komt het verbruik van energie per jaar voor deze ruimte op: 192 kWh
19
12.3 Hal
Hiermee komI het verbruik van energie per jaar voor deze ruimle op: 200 kWh
12.4
* gemiddeld verbruik notebook, printer, beeldscherm volgens Novem (180 kWh per jaar)
Hiermee komI het verbruik van energie per jaar voor deze ruimte op: 395 kWh
20
12.5 Eethoek
. Q)
a.
* gemiddeld verbruik notebook, printer, beeldscherm volgens Novem (180 kWh per jaar) Hiermee komt het verbruik van energie per jaar voor deze ruimte op: 1348 kWh 12.6 Keuken
.
:::I :::I
.. gebaseerd op een standaard gebruik van 305 kWh per jaar voor een afwasaulomaat ** gebaseerd op een gemiddelde tussen de 1700-2000W
*** gemiddeld verbruik volgens Novem (180 kWh per jaar) **** Gemiddeld energieverbruik zuinige kookplaat (Bron: Novem)
Hiermee komt het verbruik van energie per jaar voor deze ruimte op: 2402 kWh
21
12.7 Leefruimte
Hiermee komt het verbruik van energie per jaar voor deze ruimte op: 766 kWh
12.8 Terras
'" Wordt aIleen in herfst en voorjaar soms gebruikt en is daarom niet meegerekend. Hiermee komt het verbruik van energie per jaar voor deze ruimte op: lOOkWh
22
12.9
* gemiddeld verbruik volgens Novem (180 kWh per jaar) Hiermee komt het verbruik van energie per jaar voor deze ruimte op: 455kWh
12.10 Hal
Hiermee komt het verbruik van energie per jaar voor deze ruimte op: 128 kWh
12.11
we
Hiermee komi het verbruik van energie per jaar voor deze ruimte 0p: 45kWh
23
12.12 Douche
Hiermee komt het verbruik van energie per jaar voor deze ruimte op: llOkWh
12.13
* gerniddeld verbruik volgens Novern (180 kWh per jaar) Hiermee komt het verbruik van energie per jaar voor deze ruimte op: 629k Wh
24
12.14 Entree
Hiermee komt het verbruik van energie per jaar voor deze ruimte op: 182kWh AIIgemeen
~ C
C 111 111
&..
CD
Co
&.. ~
~ ':i
Product & Merk Type Noodverlichting I Zonwerinasmotoren HomedeliveryBox
~~i~~~~alsteem Los touchpaneel
Creston STX· 1550C
I
E
ii Es,., C ,.,. :f: .:!! I-~~
8
01 2 600
0
~
&..
i
200 0,01 24
~
o 60kWhl24uuI
2
10
I
1
20
Hiermee komt het verbruik van energie per jaar voor deze ruimte op: 227kWh
25
De TM-winkel noch de Faculteit Technologie Management aanvaard enige aansprakelijkheid voor eventuele schade voortvloeiende uit de toepassing of het gebruik van de resultaten van het verrichte onderzoek ofhet opvolgen van een door de TM-winkel uitgebracht advies.
