De eerste zonnestralen

De eerste zonnestralen

Inhoudstafel De eerste weken… (3de tot 5de week) : u bent niet alleen • Hoe geneesmiddelen kunnen helpen bij depressie

P3

Een persoonlijke ervaring • Ik ben zo blij dat ik het echt geprobeerd heb

P4

Depressie is... • De symptomen van een depressie • De geschiedenis van de depressie • Verschillende vormen van depressie

P5 P6 P7

Depressie & medicatie • Zo werkt uw geneesmiddel • Waarom kan het een tijdje duren voor u zich beter voelt? • Hoe weet ik of mijn geneesmiddel werkt? • Wat kunt u ondertussen doen? • Wanneer moet u het geneesmiddel innemen? • Selectieve serotonine-heropname-remmers (SSRI) in de kijker

P8 P8 P9 P9 P10 P10

Praat erover met uw arts: “vragen & antwoorden” • Dokter, ik maak me zorgen over de bijwerkingen. • Wat gebeurt er als ik een pilletje vergeet in te nemen? • Ik voel me soms zo slecht dat ik niet meer verder wil leven

P11 P11 P12

Praktische tips • Hoe zeg ik het? • Boodschap aan een vriend • Enkele evaluatievragen

P13 P13 P13

Nuttige adressen • Hoe vind ik een zelfhulpgroep of meer informatie over depressie?

P15

“Post-it van de maand”

P16

Editoriaal Welkom bij RHYTHMS ® ! U nam een goede beslissing. Om deel te nemen aan dit innovatieve begeleidingsprogramma voor mensen met een depressie. Kijk snel verder in dit magazine, en u zal zien dat u er niet alleen voorstaat. Zoals u kan merken in het persoonlijke verhaal van Marianne op pagina 4 is uw huidige gemoedstoestand van voorbijgaande aard en zal u genezen. Aarzel niet om ook een kijkje te nemen op onze interactieve website www.rhythms.be

• De eerste weken... (3de tot 5de week):

u bent niet alleen Hoe geneesmiddelen kunnen helpen bij depressie

aanslaat, moet u onthouden dat uw toestand steeds meer zal verbeteren.

Het kan heel frustrerend zijn: eerst vertelt men u dat u lijdt aan een “depressie” en dan voegt men er onmiddellijk aan toe dat u zich niet meteen beter zult voelen na het innemen van geneesmiddelen (“antidepressiva”). Het zal jammer genoeg een tijdje duren voor u een verbetering merkt. En toch hebt u alle reden om optimistisch te zijn. Dat ongelukkige gevoel en het gebrek aan levensvreugde hebben nu immers een naam gekregen, “depressie”, en er bestaat een behandeling voor. Uw arts heeft voor u het juiste medicijn uitgezocht en u weet nu dat uw probleem behandeld kan worden. Dit feit moet u steeds voor ogen houden wanneer het nodig is. Het kan immers een paar weken, een maand of zelfs nog langer duren voor u een merkbare verbetering vaststelt. In veel gevallen kan een depressie echter met succes behandeld worden, tot grote opluchting van de betrokkenen. Wanneer de behandeling uiteindelijk

Hoe kunnen we zo zeker zijn dat een depressie behandeld kan worden? Het is statistisch bewezen dat ongeveer 1 persoon op 6 ten minste eenmaal in zijn leven aan een depressie lijdt. Artsen, wetenschappers en farmacologen (onderzoekers naar geneesmiddelen) hebben al veel ervaring met het behandelen van deze ziekte. Zo kunnen oudere geneesmiddelen steeds verder ontwikkeld worden en kunnen er nieuwe geïntroduceerd worden. Patiënten die aan een depressie lijden, hebben

3

momenteel meer kans dan vroeger dat hun ziekte beter begrepen wordt en bovendien doeltreffend behandeld wordt. Wanneer u depressief bent en zich alleen en verlaten voelt, mag u niet uit het oog verliezen dat miljoenen mensen iets gelijkaardigs hebben doorgemaakt en bijgevolg heel goed begrijpen hoe u zich voelt.

• Een persoonlijke ervaring

Ik ben zo blij dat ik het echt geprobeerd heb

Marianne C.

project af waaraan ik had meegewerkt. Op kantoor werd zwaar gefeest. Mijn baas schonk een glas champagne voor me uit en feliciteerde me omdat ik zo goed gewerkt had. Het hele gebeuren liet me echter koud. Het was alsof ik het feestje als door een nevel meemaakte. Ik zag mijn collega's en hoorde hun gelach en hun gelukwensen, maar ik had het gevoel dat ik er helemaal niet bij hoorde. Ik dacht er zelfs aan om mijn ontslag in te dienen.

Misschien gelooft u het niet, maar toen mijn arts me vertelde dat ik aan een depressie leed, voelde ik me eerst opgelucht! Ik weet dat veel mensen met ontstemming reageren op deze diagnose, schuldgevoelens hebben of het helemaal niet willen geloven. Ik kon alleen maar denken: “Eindelijk iemand die mijn probleem herkent en die me kan verzekeren dat het met succes behandeld kan worden.” Tot op dat moment was ik bang om aan mezelf toe te geven hoe slecht ik me in werkelijkheid voelde. Ik was bang dat ik gek zou worden en voelde me schuldig omdat ik deze toestand niet gewoon “van me af kon schudden”, zoals anderen mij voortdurend aanraadden. Ik heb het wel geprobeerd, maar de negatieve gevoelens waren gewoon overweldigend.

Na het feestje bracht mijn vriendin me naar huis en zei me in mijn gezicht dat ze zich echt zorgen om me maakte. Ik zag al maanden bleek en was volgens haar zeker ziek. Ze stelde voor dat ik naar de dokter zou gaan, wat ik uiteindelijk ook deed. De diagnose luidde “depressie” en die diagnose heeft mijn leven veranderd. De arts vertelde me dat het waarschijnlijk een maand of langer zou duren voor het geneesmiddel begon te werken. Maar al na drie weken voelde ik een verbetering. Ik merkte het voor het eerst op het werk: toen me een nieuw project werd aangeboden, had ik er ook werkelijk zin in.

Mijn arts verzekerde me dat mijn toestand niet blijvend is wanneer de ziekte behandeld wordt. Er bestaan geneesmiddelen waarmee ik me beter zal voelen. En hij gaf me meteen een voorschrift. Ik zat op dat moment misschien in een donkere tunnel, maar ik was opgelucht te horen dat er licht was aan het einde van de tunnel.

Mijn enthousiasme keerde plotseling terug en ik had er weer plezier in. Ik stond vroeger op en kon bijna niet wachten om te gaan werken. Er was zo veel te doen. Hoe kon ik er ooit aan gedacht hebben om dit werk op te geven? Rond diezelfde periode kreeg ik ook opnieuw zin om samen met mijn vrienden dingen te ondernemen. Wanneer ik terugkijk, ben ik verrast hoe vanzelfsprekend ik mijn droefheid langzaam maar zeker als normaal was gaan beschouwen. Ik liet alles maar op zijn beloop en gebruikte het beetje energie dat ik nog had om m’n werkdag door te komen. Mijn arts heeft me uiteindelijk verteld dat dit gedragspatroon bij de ziekte hoort.

Ik kan me nauwelijks herinneren hoe mijn depressie begon. Het begon allemaal heel langzaam, tot uiteindelijk alles waaraan ik vroeger plezier beleefde, me zinloos leek. Mijn vrienden belden me om naar de film te gaan of om iets te gaan eten, maar ik wees hun uitnodigingen steeds af met de uitvlucht dat ik te moe was of te veel werk had. Ik bleef gewoon thuis en liet de tijd voorbijgaan. Al snel begonnen mijn vrienden minder vaak te bellen. Alles wat ik deed was gaan werken, naar huis komen, me voor de tv zetten en “afhaken”. Een van mijn vriendinnen weigerde echter om zich neer te leggen bij mijn “neen”. Ze zei steeds opnieuw dat ik me vreemd gedroeg wanneer ik haar uitnodigingen afsloeg en zei dat ik mezelf niet was.

Nu ik me weer mezelf voel, vraag ik me af hoe ik kon vergeten hoe goed het aanvoelt om je goed te voelen.

Werken was het enige wat ik nog deed, maar ook daaraan beleefde ik geen plezier meer. Kort voor Kerstmis sloten we met succes een

De artikels in RHYTHMS® zijn gebaseerd op onderzoeksresultaten en op gesprekken met artsen en patiënten. De diverse artikels kunnen niet toegeschreven worden aan één persoon, maar vatten de ervaringen van meerdere personen samen.

4

• Depressie is…

De symptomen van een depressie Een depressie is een ernstig medisch probleem en niet gewoon een gevoel van droefheid en ongelukkig zijn. Deze toestand kan bij sommige mensen heel plotseling opduiken. Bij anderen ontwikkelt de ziekte zich zo traag, dat de betrokkenen ervan overtuigd zijn dat ze zich altijd al zo gevoeld hebben. Depressie wordt gedefinieerd als een periode met diepgaande negatieve gevoelens die het leven van een persoon bepalen, dagelijks opduiken en minimum twee weken duren. Deze periode gaat meestal samen met 1 of meer van volgende symptomen:

• • • •

Misschien kan het voor u nuttig zijn om uw eigen symptomen te noteren. Dat kan u helpen om uw vooruitgang in te schatten naarmate de behandeling vordert. Vooral bij oudere personen kan een depressie de bovenvermelde symptomen vertonen, zonder dat dit gepaard hoeft te gaan met neerslachtigheid. Daarom is het belangrijk om dergelijke symptomen te bespreken met uw huisarts, ook als u zich niet depressief voelt.

Neerslachtige stemming Verlies van interesse voor en plezier in de dagelijkse activiteiten Vermoeidheid en uitputting Veranderende eetgewoontes (gebrek aan eetlust of overmatig eten)

•

Veranderende slaapgewoontes (slapeloosheid of overmatig slapen)

•

Angst met bijbehorende lichamelijke symptomen (bv. hartkloppingen)

•

Radeloosheid of vertraagde geestelijke en lichamelijke reacties

• •

Afnemend libido

• •

Concentratieproblemen

Schuldgevoelens of verlies van het gevoel van eigenwaarde

Herhaalde gedachten aan de dood of aan zelfmoord

5

De geschiedenis van de depressie Vroeger dacht men dat emotionele problemen de belangrijkste oorzaak van depressies waren. Op het eerste gezicht lijken “depressief” en “slechtgehumeurd” immers een vergelijkbare toestand te beschrijven. De klachten zijn vaak dezelfde: prikkelbaarheid, gebrek aan energie, droefheid, tranen.

met een depressieve persoon op zich een ingrijpende ervaring die kan bijdagen tot het ontstaan van een negatieve basisstemming. Tot nu toe heeft men geen specifiek “depressiegen” ontdekt. Het feit dat depressie voorkomt in een bepaalde familie, betekent niet automatisch dat andere familieleden deze ziekte ook zullen krijgen.

Daar waar een slechte bui meestal slechts een paar uur of misschien enkele dagen duurt, duurt een depressie veel langer en heeft men er nauwelijks invloed op. De reden daarvoor ligt volgens recente wetenschappelijke inzichten in chemische veranderingen in de hersenen, die zich samen met de symptomen van een depressie voordoen en die deze zelfs kunnen uitlokken. Een complexe wisselwerking tussen biologische, omgevingsgebonden en psychologische factoren kunnen uiteindelijk zo’n chemisch onevenwicht in de hersenen uitlokken.

• Levensomstandigheden. Daartoe rekent men ingrijpende traumatische gebeurtenissen, zoals het verlies van een job, een sterfgeval of een opeenstapeling van lichte stressfactoren.

• Sociaal isolement. Dit verhoogt het risico op depressies aanzienlijk, vooral bij oudere mensen.

• Kindermisbruik. Vooral meisjes die daarvan het Vaak vindt men geen plausibele verklaring waarom een depressie zich op een bepaald ogenblik voordoet. In andere gevallen kunnen omstandigheden uit het verleden of het heden van de betrokkene bijdragen tot het ontstaan van de depressie.

slachtoffer waren, hebben een grotere kans om als volwassene een depressie te krijgen.

Het gaat hier dan bijvoorbeeld om: • Lichamelijke factoren en externe invloeden, bv. ziekte of inname van geneesmiddelen.

• Depressies kunnen ook familiaal gebonden zijn. Het kan dan gaan om een vorm van erfelijkheid of ze kunnen te wijten zijn aan aangeleerde negatieve denk- en gedragspatronen. Natuurlijk is ook het leven

6

Verschillende vormen van depressie In de meeste gevallen van depressie gaat het om een van de volgende twee vormen:

•

(Postnatale) depressie na de geboorte van een kind. 10 tot 15 moeders op 100 krijgen ermee te maken.

Een depressieve episode uit zich in diepgaande stemmingswisselingen met diverse begeleidende symptomen. Ze kunnen ook optreden zonder dat er duidelijke factoren zijn die ertoe bijdragen, zelfs wanneer het goed gaat met de persoon en wanneer zijn leven probleemloos lijkt te verlopen. Deze vorm van depressie gaat meestal gepaard met ernstige lichamelijke symptomen.

•

Seizoensgebonden depressie, die zich hoofdzakelijk voordoet in de wintermaanden en goed reageert op een behandeling met fel licht.

•

Manische depressie, waarbij periodes van zware neerslachtigheid of prikkelbaarheid afgewisseld worden met periodes van euforie (overdreven vrolijkheid). De patiënt schommelt tussen beide extreme stemmingen. Daarom wordt dit ziektebeeld ook vaak “bipolaire stoornis” genoemd. Tijdens de manische fase overheersen gevoelens van onoverwinnelijkheid en onkwetsbaarheid, die de patiënt kunnen drijven tot koopziekte en onzekere transacties, onbezonnen seksuele betrekkingen of gevaarlijke activiteiten.

Een reactieve depressie wordt uitgelokt door een gebeurtenis. Het ziekteverloop is wat minder ernstig en gaat meestal gepaard met psychologische symptomen.

Andere vormen van depressie zijn:

•

Depressie bij andere ziekten. Daartoe behoren ziekten waarbij de hersenen aangetast kunnen worden, (bv. Parkinson, schade veroorzaakt door hoofdletsels), ziekten die gepaard gaan met stofwisselingsstoringen, (zoals een tekort aan schildklierhormoon), depressie na infectieziekten (zoals klierkoorts of geelzucht), evenals depressie als gevolg van een zware lichamelijke ziekte, (zoals hartziekten, diabetes of kanker).

•

Depressie door geneesmiddelen, bv. anticonceptiemiddelen, alcohol- of drugsmisbruik, bv. cocaïne.

•

Chronische depressie, waarbij een lichte negatieve stemming soms jarenlang kan aanslepen. Men noemt deze toestand ook “dysthymie” (stemmingsstoornis).

De behandeling van de diverse vormen van depressie kan variëren. Bij een depressieve episode is er een groot gevaar op herval. De therapie moet ook na een verbetering van de toestand in sommige gevallen nog lange tijd worden verder gezet om zeker te zijn dat het ook op lange termijn goed gaat met de patiënt.

7

• Depressie & medicatie

Zo werkt uw geneesmiddel Zoals reeds vermeld, gaan wetenschappers ervan uit dat er zich bij een depressie chemische veranderingen voordoen in de stofwisseling in de hersenen. De substanties die instaan voor de stofwisseling noemt men “neurotransmitters”. Het gaat daarbij om “boodschappers” in uw hersenen die verantwoordelijk zijn voor het doorgeven van de signalen tussen de diverse zenuwcellen. Een van deze neurotransmitters, serotonine, heeft een invloed op onze gemoedstoestand. Men gaat er vandaag de dag vanuit dat een depressie ontstaat wanneer de hersencellen over te weinig serotonine beschikken. De meest gebruikte moderne antidepressiva zijn de “selectieve serotonine-

heropnameremmers” (SSRI). Ze zorgen ervoor dat het serotonine langer in de hersenen circuleert en dat de hersencellen er dus langer kunnen over beschikken. Een oudere soort antidepressiva zijn de zogenaamde “tricyclische antidepressiva”. Zij zorgen ervoor dat meerdere neurotransmitters (waaronder serotonine) langer in de hersenen beschikbaar blijven. Tengevolge van het bredere werkingsspectrum van de tricyclische antidepressiva kan het gebruik van deze geneesmiddelen vaker tot bijwerkingen leiden dan het gebruik van SSRI.

andere neurotransmitters. Nog andere geneesmiddelen beïnvloeden hoofdzakelijk andere substanties in de hersenen. Sint-Janskruid wordt al eeuwenlang gebruikt voor de behandeling van lichte symptomen van depressie. Het bestanddeel hypericine heeft mogelijk ook een regulerend effect op serotonine en op het neurotransmittersysteem.

Een aantal nieuwe antidepressiva zijn verwant met de SSRI en zorgen in de hersenen zowel voor een toename van de serotonineconcentratie als van de

Waarom kan het een tijdje duren voor u zich beter voelt? Antidepressiva moeten het gezond evenwicht bij de chemische stofwisseling in de hersenen opnieuw herstellen. Daartoe moeten deze geneesmiddelen hun werking in de hersenen gedurende een periode van meerdere weken of zelfs maanden opbouwen. Dan doet er zich een belangrijke verandering voor bij

de neurotransmissie en neemt de depressie stilaan af. Patiënten die tijdens deze periode een stemmingsverbetering ervaren, kunnen nog meer vorderingen maken als zij de geneesmiddelen onafgebroken blijven innemen. Het kan moeilijk zijn om de periode te 8

overbruggen tussen het moment waarop men begint met de inname van de geneesmiddelen en het moment waarop het beter gaat. Denk er echter aan dat het hier gaat om een fase op uw weg naar genezing.

Hoe weet ik of mijn geneesmiddel werkt ? Op een bepaald moment zullen de veranderingen duidelijk zichtbaar zijn. De nevel die u tot dan toe scheidde van de rest van de wereld, zal zich langzaam oplossen. U krijgt stilaan opnieuw eetlust en plezier bij het eten en u krijgt ook opnieuw interesse in de mensen en dingen om u heen.

Voor deze positieve veranderingen duidelijk zichtbaar worden, kunnen zich minder opvallende veranderingen voordoen. Familieleden, vrienden en/of collega’s zullen misschien zelfs nog eerder dan uzelf merken dat u opnieuw meer aandacht besteedt aan uw uiterlijk, of dat u beter slaapt of eet.

Misschien stelt u zelf echter eerst vast dat u er opnieuw naar uitkijkt om te gaan werken, om uit eten te gaan, om vrienden te bellen of om opnieuw in uw tuin te werken, in plaats van u gewoon over te geven aan de wanhoop.

Wat kunt u ondertussen doen ? In afwachting van het moment waarop u zich weer beter voelt, kunt u zich het volgende voor ogen houden: een antidepressivum is geen pilletje tegen de hoofdpijn. Het begint niet onmiddellijk te werken. Onafhankelijk van het soort geneesmiddel, kunnen er bijwerkingen optreden (bv. misselijkheid, gebrek aan eetlust of slapeloosheid) voor u een verbetering vaststelt. Dat is heel normaal. Het gaat vaak om lichte bijwerkingen die na verloop van tijd verdwijnen. Uw arts heeft dat vermoedelijk allemaal met u besproken toen u met de behandeling begon. Wanneer u toch bijwerkingen hebt die u ongewoon ernstig lijken of die u belemmeren bij uw dagdagelijkse activiteiten, kunt u hierover spreken met uw arts.

Hierna vindt u nog enkele bijkomende tips voor zelfhulp tijdens het wachten op het moment dat uw geneesmiddel aanslaat:

•

Bekritiseer uzelf niet voor dingen die u tijdens een depressie niet kunt doen. Probeer uzelf realistische doelen te stellen terwijl u uw dagdagelijkse activiteiten zo goed mogelijk afhandelt.

•

Misschien kan een korte wandeling op een tijdstip naar keuze u helpen. Ook als dat in het begin moeilijk is, kunt u uzelf daarmee bewijzen dat u ondanks uw depressie toch nog kunt functioneren.

•

Sommige patiënten hebben baat bij kleine briefjes met daarop een positieve boodschap. Leg bv. zo’n briefje op uw nachttafeltje om u er voor het slapengaan aan te herinneren, dat uw probleem van voorbijgaande aard is. 9

•

Wanneer u vragen hebt, kunt u steeds contact opnemen met de praktijk van uw arts om raad te vragen.

•

Misschien kunt u uw familie, vrienden of collega’s om emotionele bijstand vragen. Vaak kunnen deze mensen u helpen om uw geduld te bewaren en uw gevoelens van eigenwaarde te behouden en u aanmoedigen om uw inspanningen op de weg naar genezing verder te zetten. Door deel te nemen aan het RHYTHMS® programma kunt u meer leren over uw ziekte en over de weg naar genezing. Met elke brochure komt u meer te weten over deze ziekte die depressie heet en over haar oorzaken, over de manier waarop geneesmiddelen u kunnen helpen en hoe u uzelf kunt helpen.

Wanneer moet u het geneesmiddel innemen ? Uw arts heeft u waarschijnlijk verteld wanneer u uw geneesmiddel het best kunt innemen en hij heeft u het behandelingsplan duidelijk uitgelegd. De meeste mensen nemen de dagelijkse dosis van hun antidepressivum ’s ochtends kort na het opstaan of ’s avonds voor het slapengaan in. Ongeacht wanneer u uw geneesmiddel inneemt, wanneer u het opneemt in uw dagelijkse gewoonten, zal het makkelijker zijn om het stipt in te nemen. Antidepressiva moeten niet bij de maal-

tijden ingenomen worden. Zij werken ook zonder dat er voedsel in de maag zit. Mensen die te maken hebben met misselijkheid of maagproblemen, kunnen best proberen om het geneesmiddel bij de maaltijd in te nemen. Vaak verdwijnen dan deze klachten. Als de maagklachten toch blijven voortduren, kan uw arts u aanraden om het geneesmiddel voor het slapengaan in te nemen, zodat de klachten ongemerkt voorbijgaan terwijl u slaapt. Als u denkt dat het innemen van een

antidepressivum bij u slaapproblemen veroorzaakt, moet u dit melden aan uw arts. Hij kan dan eventueel uw behandeling aanpassen. Zodra uw lichaam gewend is geraakt aan het antidepressivum, verdwijnen bijwerkingen zoals slapeloosheid over het algemeen.

Selectieve serotonine-heropnameremmers (SSRI) in de kijker Er bestaan diverse soorten geneesmiddelen die gebruikt worden voor de behandeling van depressies. SSRI behoren tot de nieuwere antidepressiva die op de markt zijn en worden momenteel het vaakst gebruikt. Hun doeltreffendheid werd veelvoudig bewezen. Daarom vindt u in elke RHYTHMS® brochure op deze pagina specifieke informatie over SSRI, zodat u meer te weten komt over deze belangrijke soort antidepressiva.

•

SSRI staat voor “Selective Serotonin Reuptake Inhibitor” (selectieve serotonine heropname-remmer).

•

•

SSRI werken selectief omdat ze specifiek een bepaalde chemische substantie (serotonine) beïnvloeden om het chemisch evenwicht in de hersenen te herstellen en symptomen van depressie te verlichten. Men kan SSRI vergelijken met een hooggespecialiseerde poort die alleen als taak heeft te verhinderen dat de cellen serotoninemoleculen opnieuw opnemen. Zo blijft de hoeveelheid serotonine die in de hersenen circuleert op een normaal niveau. Door hun selectieve werking

veroorzaken SSRI minder vaak bijwerkingen dan andere soorten antidepressiva, bv. tricyclische antidepressiva.

•

Tenslotte moet u eraan denken dat het bij SSRI gaat om efficiënte geneesmiddelen. Bij de meeste patiënten die behandeld worden met deze geneesmiddelen, leidt dit tot een verbetering van de depressie. De symptomen van de depressie verdwijnen enkele weken na het begin van de behandeling.

In de volgende RHYTHMS® brochure vindt u een diagram met bijkomende informatie over de manier waarop SSRI een depressie kan genezen.

10

• Praat erover met uw arts: “vragen & antwoorden”

Beste dokter, Ik maak me zorgen over de bijwerkingen. Ik heb gehoord dat de bijwerkingen ernstig kunnen zijn en dat men door antidepressiva enorm kan verzwaren.

Beste dokter, Wat gebeurt er wanneer ik een pilletje vergeet in te nemen? Beste patiënt, Het kan soms moeilijk zijn om eraan te denken om uw geneesmiddel op regelmatige tijdstippen in te nemen, vooral wanneer u tot nog toe nooit regelmatig geneesmiddelen moest innemen. Als er nog niet meer dan drie uren verstreken zijn sinds het moment waarop u een pilletje vergat in te nemen, kunt u de geneesmiddelen toch nog innemen. Als er meer tijd verstreken is, wacht u gewoon tot de volgende dag en neemt u de geneesmiddelen dan in zoals gewoonlijk. Het is niet aan te raden om de volgende dosis te verdubbelen. Een antidepressivum werkt echter het best, wanneer u de juiste dosis op het juiste tijdstip inneemt. Wanneer u eens een inname mist, gebeurt er niets ergs. Als u de geneesmiddelen

Beste patiënt, Elk geneesmiddel dat krachtig genoeg is om een ziekte te behandelen, kan enkele ongewenste bijwerkingen hebben. Die bijwerkingen zijn meestal niet ernstig en verdwijnen na verloop van tijd. Sommige antidepressiva (voornamelijk de tricyclische, een oudere soort) kunnen een gewichtstoename veroorzaken. Daarnaast kunnen ze ook andere bijwerkingen hebben, zoals een droge mond, verstopping, wazig zicht, een suf gevoel, versnelde hartslag, uitputting, zwakte, een gevoel van afwezigheid, trillende spieren, spiertrekkingen, duizeligheid bij het staan en seksuele stoornissen. Een nieuwere soort geneesmiddelen, SSRI, veroorzaakt in de meeste gevallen minder storende bijwerkingen, aangezien hun werking zich beperkt tot de neurotransmitter serotonine. Tot de mogelijke bijwerkingen van SSRI behoren gebrek aan eetlust, maag- en darmstoornissen, nervositeit, beven of slapeloosheid. Verder kunnen zij ook leiden tot transpiratie, een droge mond en bij mannen ook tot seksuele stoornissen (vooral vertraagde ejaculatie). Denk eraan dat slapeloosheid ook een symptoom van de depressie kan zijn en dat het niet altijd te wijten is aan uw geneesmiddel. Over het algemeen kunnen antidepressiva echter gemakkelijk ingenomen worden door de meeste patiënten. Wanneer er bijwerkingen optreden, merken patiënten vaak dat deze tijdens de eerste of tweede week van de behandeling verdwijnen. Wanneer u zich zorgen maakt over een bepaalde bijwerking of wanneer deze blijft duren, kunt u met mij daarover praten. Ik kan u dan vertellen hoe u uw geneesmiddel eventueel op een aangenamere manier verder kunt blijven innemen.

11

echter vaak vergeet in te nemen, loopt u het risico om te hervallen. U mag niet plots stoppen met de inname van een antidepressivum, omdat de symptomen daarna versterkt opnieuw opduiken en omdat er dan vaak ook onverwachte symptomen kunnen optreden, zoals bijvoorbeeld hoofdpijn. Als u meer dan eens uw geneesmiddel vergat in te nemen en er bepaalde symptomen optreden, moet u dit onmiddellijk met mij bespreken. Voor een succesvolle behandeling is het belangrijk het geneesmiddel regelmatig in te nemen. Probeer een gemak-

Beste dokter, Ik voel me soms zo slecht dat ik niet meer verder wil leven. Ik maak me zorgen dat ik zal toegeven aan dat gevoel.

kelijke manier te vinden door ze bijvoorbeeld gelijktijdig in te nemen met iets wat u dagelijks doet, bv. tanden poetsen. Als u toch nog problemen ondervindt om uw tabletten regelmatig in te nemen, bespreek dit dan met mij.

spreken. Ik kan u helpen om de acute crisis te overwinnen. Een stevig sociale kring van vrienden, familieleden en andere sociale contacten kan u ook helpen om de dingen in een ander perspectief te zien. Vele mensen die aan een depressie lijden, kunnen zulke gedachten overwinnen door redenen te zoeken waarom ze geen zelfmoord zouden plegen. Dat kan bijvoorbeeld gaan om verplichtingen tegenover de familie of om religieuze overtuigingen.

Beste patiënt, Bij depressies duiken vaak zelfmoordgedachten op. Als u de indruk hebt dat de drang naar zelfmoord u niet loslaat, of als u reeds specifieke voorbereidingen hebt getroffen of eraan denkt om dat te doen, moet u er onmiddellijk met mij over

In “Praat erover met uw arts” vindt u vragen die patiënten vaak stellen aan hun arts. Deze vragen zijn gebaseerd op onderzoeksresultaten en op gesprekken met artsen en patiënten.

12

• Praktische tips

Hoe zeg ik het ? Een van de vele uitdagingen waarmee u wordt geconfronteerd tijdens het genezingsproces van een depressie, is ook kunnen antwoorden op vragen van vrienden, familieleden en collega’s. In dit nummer van RHYTHMS ® vindt u antwoorden die andere mensen geholpen hebben om dergelijke communicatieproblemen te overwinnen. Hieronder vindt u enkele mogelijke antwoorden op de vraag: “Kan ik iets voor je doen ?”

•

•

Laat ons samen een wandeling maken. Mijn arts zegt dat ik beweging nodig heb.

•

Blijf gewoon op bezoek komen. Ik kan het misschien niet tonen, maar je steun doet me wel plezier.

•

Verwacht op dit moment alsjeblieft geen grote veranderingen, maar vertel het me wanneer je kleine vorderingen merkt.

Help mij eraan denken om mijn geneesmiddel in te nemen.

Boodschap aan een vriend gaat om een medische aandoening. Je kunt de toestand niet gewoon “uitschakelen”.

Het is goed om weten dat u niet alleen staat met uw depressie. Niet alleen uw arts, maar ook uw familieleden en uw vrienden doen hun best om begrip op te brengen voor uw situatie. Deze mensen merken dat u zichzelf niet meer bent en willen u graag helpen. Daarom moeten ze kunnen begrijpen wat u doormaakt. U hebt op dit moment misschien niet veel zin om over uw ervaringen te praten. Hieronder vindt u informatie over depressie die nuttig kan zijn voor familieleden en goede vrienden van patiënten:

•

•

•

•

Een patiënt zei ooit: “Een depressie is zoals het begin van de winter. De dagen worden steeds donkerder. Een behandeling met geneesmiddelen is een mogelijkheid om de zon opnieuw te laten schijnen.”

•

De meeste gevallen van depressie kunnen met succes behandeld worden.

•

Hoewel patiënten zich na een paar weken al beter kunnen voelen, kan het tot acht weken duren voor de werking van een antidepressivum aanslaat.

•

Depressie kan veroorzaakt worden door diverse factoren of door een combinatie van factoren: erfelijke aanleg (genetisch), bepaalde levensomstandigheden en belastingen, alsook chemisch onevenwicht in de hersenen.

Vaak moet men een tijdje zoeken voor men het geschikte antidepressivum gevonden heeft, maar er is een groot gamma geneesmiddelen waaruit de artsen kunnen kiezen.

•

Vaak beslissen patiënten samen met hun arts om als bijkomende hulp psychotherapie of andere ondersteunende maatregelen te overwegen.

Depressie betekent niet gewoon slecht gezind zijn. Het

•

Er rust een sociaal taboe op gemoedsaandoeningen.

Depressie is een van de meest voorkomende medische aandoeningen. Ongeveer één persoon op zes maakt op een bepaald moment in zijn leven een zware depressieve periode door.

13

Vrienden en familieleden kunnen hier helpen door te wijzen op de redenen die het leven aantrekkelijk maken. U moet alle aanwijzingen die kunnen wijzen op een mogelijke uitvoering van zelfmoordgedachten (bv. openlijk praten over de mogelijkheid om zelfmoord te plegen of voorbereidingen daarvoor) ernstig nemen. De persoon moet in dit geval dringend contact opnemen met de arts.

Patiënten die aan een depressie lijden, moeten weten dat hun familieleden en hun vrienden hen niet verantwoordelijk stellen voor de ziekte en dat ze de behandeling met geneesmiddelen ondersteunen zolang dat nodig is.

•

Mensen die aan een depressie lijden voelen zich alleen en waarderen de hulp van anderen, ook als ze dat op dat ogenblik niet altijd kunnen uitdrukken.

•

Een depressie kan zodanig ernstig zijn dat het leven voor de patiënt niet meer waard is om geleefd te worden. Bij deze mensen bestaat een verhoogd risico op zelfmoord.

•

Zolang er geen gevaar voor zelfmoord bestaat bij de patiënt, kan een depressie meestal ambulant behandeld worden.

Enkele evaluatievragen De volgende vragen kunnen u misschien helpen om uw familieleden en vrienden te informeren over depressies. U kunt erover nadenken en ze bewaren. Misschien wilt u uw antwoorden en gevoelens bespreken met uw familieleden en vrienden of met uw arts. Over welke domeinen die te maken hebben met depressie, moeten anderen volgens u beter geïnformeerd worden? Gelieve alle passende antwoorden aan te kruisen. o o o o

Behandeling met geneesmiddelen. Gevoelens. Lichamelijke symptomen. Problemen m.b.t. het werk en sociaal leven.

Welke informatie is het best geschikt om anderen te laten weten wat een depressie is? Gelieve alle passende antwoorden aan te kruisen. o o o o

Statistieken, kennis. Persoonlijke ervaringen van patiënten. Persoonlijke ervaringen van familieleden en vrienden van patiënten. Praktische tips over hoe je een gesprek kunt aanknopen met patiënten.

Welke mensen in uw leven moeten deze informatie volgens u krijgen? Gelieve alle passende antwoorden aan te kruisen. o o o o

Gezinsleden (partner, kinderen, ouders, broers en zussen). Verwanten (ooms, tantes, neven, nichten). Vrienden. Buren en collega’s.

14

• Nuttige adressen

Hoe vind ik een zelfhulpgroep of meer informatie over depressie? Voor het genezingsproces is het belang-

getypte boodschappen. En toch biedt

dan niet deel uitmakend van de omge-

rijk dat u uw geneesmiddel inneemt vol-

deze communicatievorm kans op een

ving van een depressieve persoon. De

gens de voorschriften van uw arts. U

contact van mens tot mens. Je bent

Liga richt zich ook tot patiënten-

moet er echter ook aan denken dat de

welkom met jouw probleem. Wat er je

verenigingen en verantwoordelijken van

steun van andere mensen op weg naar

ook bezighoudt, of wat er ook op je

groeperingen die al dan niet profes-

de genezing, even belangrijk kan zijn.

weegt, bij ons is er iemand met

sioneel bezig zijn met depressie, en de

Goede raad, een opbeurend woord en

wie je erover kan praten. Tele-Onthaal-

overheid, die in het kader van haar

een gevoel van samenhorigheid, die u

medewerkers nemen je ernstig en

missie haar gesprekspartners wenst te

terugvindt in zelfhulpgroepen, kunnen

spreken in alle openheid over je moeilijk-

informeren over depressie.

een belangrijke bijdrage leveren voor uw

heden. Zij willen naar je luisteren en met

Rue de la Vinaudrée, 30

genezing.

jou helpen zoeken hoe je met je proble-

1370 Geldenaken

men kan omgaan. Anonimiteit en ver-

Telefonisch bereikbaar:

Wanneer u nood hebt aan steun of

trouwelijkheid staan voorop. Je hoeft je

vrijdag en maandag van 10 u.

bijkomende informatie, kunt u zich

helemaal niet bekend te maken en het

tot 13.30 u : 070 23 33 24

wenden tot de volgende organisaties.

gesprek blijft tussen jou en de vrijwilliger.

Fax : 070 22 21 46 E-mail : [email protected]

De Julie Renson Stichting

Per telefoon: Bel 106

antwoordt op uw vragen betreffende

Tele-Onthaal kan je 24 uur op 24 uur,

Uw arts kan u eventueel ook infor-

geestelijke gezondheid en welzijn, per tele-

7 dagen op 7 bellen op het nummer 106.

matie verstrekken over zelfhulp-

foon, fax, briefwisseling, e-mail of in onze

Je hoeft je niet bekend te maken.

groepen in uw buurt.

lokalen (enkel op afspraak) :

Niemand komt te weten dat je belde.

Telefoon : 02 538 94 76

Bij Tele-Onthaal kan je terecht met al je

Fax : 02 534 38 64

vragen en problemen. Ook met je GSM

E-mail : [email protected]

kan je op het nummer 106 een Tele-

Adres : Julie Renson Stichting -

Onthaalmedewerker bereiken.

www.rhythms.be

Lombardijestraat 35 - 1060 Sint-Gillis Langskomen kan enkel na afspraak.

Belgische Liga van de Depressie vzw De Belgische Liga van de Depressie wil

Tele-Onthaal

ruimte bieden voor een permanente

biedt je hulp via een on-line-gesprek op

uitwisseling van gedachten en informatie

het internet. In een on-line-gesprek pra-

over depressie. Zij richt zich tot alle geïn-

ten we met elkaar via het verzenden van

teresseerden, al dan niet depressief of al

Het RHYTHMS® programma heeft tot doel mensen die aan een depressie lijden, op vaste tijdstippen kwalitatief hoogstaande en nuttige informatie te verstrekken. De inhoud ervan kan de begeleiding door en de raad van een arts echter nooit vervangen.

15

RHYTHMS® is a registered trademark of