De detectives van de melkweg

SEN

KMEN

A CNV V T E M UIT EROP INA 27! G ZIE PA

>> Ter Zake

Met je baas praten over geld. Zonder gedoe. >> Ook een vak

De detectives van de melkweg >> Breeduit

Vakantiegeld: wat doe jij ermee? Vakmensen

nummer 2 | mei 2014

inhoud

05

06

10

15

De vrijwilliger

Ter zake

CNV Mix

Vakvaders & moeders

“Iedereen lid!”, vindt Marjo

Stel, je ontdekt dat eigenlijk al

Onder meer: Werkloze des Va-

De vader van Tim van Randeraad

van Mourik. Een vakbond is er

een tijdje niet meer is nagedacht

derlands Jan van der Veen heeft

(9) timmert als professie maar

helemaal voor jou. Er is geen

over je salaris. Natascha liet

weer een baan! Leden feliciteren

kan ook bijenkasten timmeren

probleem dat niet in redelijkheid

alles eens narekenen door de

hem. Lees ook over studeren met

voor zijn hobby als imker.

is op te lossen.

vakbond. Gelukkig maar.

korting bij Studieplan.

COLOFON Vak M is het ledenmagazine van CNV Vakmensen. Tiberdreef 4 / 3561 GG Utrecht | Postbus 2525 / 3500 GM Utrecht | T 030 75 11 007 | e-mail redactie [email protected] | website www.cnvvakmensen.nl Eindredactie Mireille Struik | Redactie Miriam de Rooij / Kees de Vos / Anouk Zwager Grafische vormgeving Robert-Paul van Hardeveld / Bernadine de Mooij Beeldredactie Bernadine de Mooij | Grafische verzorging Senefelder Misset, Doetinchem Advertentie-acquisitie PSH Media Sales / Martijn Penning: [email protected] / 0314 355 831 ISSN 2212-9812 | © mei 2014

> fotografie voorpagina Fotobureau Hoge Noorden

18

30

Ook een vak

Door alle leeftijden

Op bezoek bij een topfabriek

Iedereen geniet vakantiegeld, van jong tot oud. Een spaarvorm, ooit

in melkzaken. Een branche

bedacht om te zorgen dát de werknemer een broodnodige rustpe-

waar jong talent nodig is, want

riode in het jaar nam. Nog altijd blijkt het ook een prettig appeltje

gecondenseerde melk loopt erg

voor de dorst. In welke levensfase je ook bent.

lekker...

en verder... Vaktaal ......................................................................... 04 Op weg ......................................................................... 12 Sectorzaken ................................................................ 16 Signalen ...................................................................... 23 Bond in de buurt .......................................................... 28 Puzzel .......................................................................... 34 Contributie & diensten ................................................ 35

vaktaal hoe heb jij dat geregeld

Een droom werd werk

de voorzitter

In december was Jaap Wijkstra (51) nog manager bij Aldel in Delfzijl. Krap een half jaar later zet hij samen met zijn vrouw Kris Wijkstra (46) een zorgboerderij op poten. De eerste bijzondere kinderen vonden er inmiddels een plekje. “Toen Aldel failliet ging, waren we geschokt. Maar als een raam dichtgaat, gaat

Vakantiegeld

een deur open: hadden we niet al jaren een droom waarvan we nu werk kunnen maken?” In diezelfde week ondekte het echtpaar de oproep van de metaaltechniekcampagne ‘Alles draait om JIJ’: waarin je met je goede voornemen kans maakt op

Ik weet het nog goed, mijn eerste vakantiegeld.

vijfhonderd euro. Kris en Jaap lieten weten dat zij zich dolgraag bijscholen om een

Het was mei 1976. We waren in januari van dat

zorgboerderij op te zetten. En ze wonnen. Samen met loopbaanconsulente Karin

jaar getrouwd. Mijn vrouw Ineke was 19 jaar

Korsten verfijnden ze de plannen. Er kwam een boekhoudprogramma en een mooie

en ze werkte voor ongeveer 1.200 gulden bruto

website. Kris: “Karin denkt met ons mee en stelt vragen. We bleken bijvoorbeeld de

per maand in wat toen nog een bejaardenhuis

mkb-cursus niet echt nodig te hebben, andere dingen juist weer wel. De prijsvraag

heette. Ik was 22 en toen we trouwden was ik net twee weken uit militaire dienst. Ik ging als schoolmeester op een lagere school in Brabant aan de slag voor een salaris van zo’n tweedui-

Teleurgesteld in de politiek, ontroerd door spontane aandacht.

zend gulden. Ons huis zag er van buiten netjes uit maar we konden alleen de kamer, de keuken en

leverde veel publiciteit op en dat is fijn. Inmiddels is een actie gestart via green-

onze eigen slaapkamer inrichten. Op de andere

crowd.nl om de boerderij te verduurzamen. “Terwijl de politiek Groningen in de

slaapkamers hing vitrage voor de ramen zodat je

steek laat met dagelijkse faillissementen en de aardbevingen, ontroert het ons aan

van buitenaf de kale kamers en vloeren niet zag.

de andere kant dat we zoveel spontane steun krijgen van mensen en organisaties

Ons vakantiegeld was heel welkom... Oók voor

om onze droom te realiseren. Dat geeft vertrouwen in de wereld.”

aflossing van mijn studieschuld, duizend gulden per jaar, tien jaar lang.

De plannen van Kris en Jaap Wijkstra volgen? Kijk op de websites:

Vakantie was voor ons de eerste jaren gewoon

vakm.nu/allesdraaitomjij, zorgboerderij-maarhoeve.nl en greencrowd.nl.

thuis in de tuin, zwemmen in de Maas, een dagje op bezoek bij mijn schoonmoeder of een dagje naar De Efteling. En altijd gaven we ook geld uit aan bijvoorbeeld onderhoud van ons oude huis. En zo is het gebleven. Ook nadat we kamperen in Newe ook doen, er is nog steeds wat te onderhouden aan het huis of de kinderen hebben wat nodig. Gelukkig kan dat met hulp van vakantiegeld. Arend van Wijngaarden voorzitter CNV Vakmensen Lees hoe anderen met hun vakantiegeld omgaan vanaf pagina 30.

4

VAK M | mei 2014

> fotografie Ronny Benjamins

derland verruilden voor buitenlandvakanties. Wat

> fotografie Serah van Bilsen-Nijenhuis

net binnen

de vrijwilliger

De weerbare werknemer ”Vanaf het moment dat ik begon met werken, zie ik mensen die bang zijn voor hun werkgever. Dat herken ik niet. Van jongs af aan weet ik: als je netjes en beleefd blijft, is bijna alles in het redelijke op te lossen.” Marjo van Maurik (55) is voorzitter van de vakgroep metaaltechniek. Met een enorm hart voor techniek én voor de weerbare werknemer. En je kunt wel van alles vinden, maar als je iets wilt bereiken, moet je het gewoon doen.” En voor Marjo is dat behalve zwembaden ontwerpen en installeren, samenwerken in de vakgroep. Bijvoorbeeld de cao-commissie adviseren, de bondsraad, werken aan ledengroei (“ik vind dat alle werknemers lid horen te zijn van een vakbond”) en jongeren enthousiast maken voor de techniek. < Marjo besteedt gemiddeld vier tot vijf uur per week aan haar vrijwilligerswerk voor CNV Vakmensen.

Zo snel al hulp “Het leek niet goed te gaan met het taxibedrijf maar ik had geen idee de bond zo snel nodig te hebben!” Dennis van Wandelen (24) werkte fulltime op een nul-urencontract. Hij dreigde veel geld mis te > fotografie Lenie Musters

lopen na het onverwachte faillissement. “Omdat ik nog maar kort lid ben, kon ik alleen gratis telefonisch advies van juristen krijgen. Maar zij hielpen uitstekend. Daardoor wist ik wat ik moest doen om te krijgen waarop ik recht had.” Inmiddels is Den-

> fotografie Jan Poortman

nis weer aan de slag. Voorlopig weer als taxichauffeur. <

bestemming bereikt?

Als je goed ruikt, ruik je het nog Peli wrijfwas, Erdal schoencrème en Prodent tandpasta. Op de plek waar deze producten vroeger werden gemaakt, groeit nu het stadsdeel, ‘De Nieuwe Stad’. Het industriële fabrieksterrein in het Amersfoortse Oliemolenkwartier transformeert tot een innovatieve microstad. Waar mensen van allerlei pluimage Theaterkoor Voice Box maakte ‘Over werk’ speciaal voor in de voormalige productiehal. Te zien op zaterdag 14 juni. Over passie, kwetsbaarheid en dromen van werkers. Verrassend én vervreemdend. Benieuwd? Win 5 x 2 vrijkaarten! Mail: [email protected]

verbindingen maken tussen werken, wonen, kunst, duurzame producten en vakmanschap. Zoals de voorstelling ‘Over Werk’ van theaterkoor Voice Box in juni. Als je goed ruikt, ruik je de schoencrème en de tandpasta nog... www.vakm.nu/nieuwestad <

VAK M | mei 2014

5

ter zake

kwestie: te weinig salaris Natascha heeft leuk werk als kapster. Maar ze vraagt zich wel eens af waarom ze zo weinig verdient. Klopt haar salaris eigenlijk wel? Ze laat het voor de zekerheid toch maar eens narekenen - en daar heeft ze geen spijt van. En timmerman Gerard Reinaard ontvangt twaalf jaar na het faillissementt n van zijn oude werkgever via de bond een ‘cadeautje’ van ruim 4.000 euro. Lees pagina 9.

6

VAK M | mei 2014

Loonstrookje klopt niet

We zijn er gelukkig goed uitgekomen “Het is niet zo makkelijk hoor, met je baas praten over geld. Zeker niet als je elkaar goed kent en al zo lang met elkaar werkt.” De 29-jarige Natascha werkt sinds 2008 bij

De boekhouder komt binnen een paar

een kapsalon. “Bij mijn aanstelling hebben

dagen met een berekening. Natascha blijkt

we eigenlijk niet veel aandacht besteed aan

inderdaad nog geld tegoed te hebben. “Het

het contract. Ik gaf m’n laatste loonstrook-

was een fors bedrag, maar minder dan

je aan de werkgever, en dat bedrag kreeg

mijn vader had berekend. Daar zat ik wel

ik ook.”

een beetje mee.”

De jaren tikken voorbij, aan het salaris ver-

Narekenen

andert weinig. “Ik dacht soms: het is leuk

Opvallend genoeg denkt ze er dan niet

werk, maar wel jammer dat het zo slecht

meteen aan om de vakbond in te schake-

betaalt. Ik kaartte het weleens aan bij mijn

len. “Nee, gek eigenlijk, het kwam niet in

baas hoor, een jaar of vier geleden, maar

me op. Terwijl ik al vanaf m’n negentiende

de zaak zat toen in een moeilijke tijd, een

lid ben, m’n pasje zit altijd in mijn porte-

salarisverhoging zat er niet in.”

monnee. Het was mijn baas die op een ge-

Ze laat het er maar bij zitten. Totdat ze

geven moment tegen me zei: ‘Jij bent toch

een paar maanden geleden - met het oog

lid van de vakbond? Waarom laat je het dan

op een verhuizing - aandacht heeft voor haar financiele plaatje. “Mijn vader is nogal een puzzelaar, hij zocht

_______ Maar je bent toch lid van de vakbond? _______

niet eens door hen narekenen?’ Dat heb ik toen gedaan. Ik had gelukkig alle loonstrookjes bewaard.”

het helemaal uit, met het cao-boekje

Marianne Keur-

erbij. En hij ontdekte dat ik echt veel te

horst, die voor CNV Vakmensen veel loon-

weinig verdiende. Ik werd bijvoorbeeld na

berekeningen uitvoert, krijgt alle papieren

al die jaren nog steeds betaald als een be-

op haar bureau. “We kwamen ruim twee-

ginnende haarstylist, ik was nooit een stap

duizend euro hoger uit dan de berekening

omhoog gegaan. Ook de uren klopten niet.

van de boekhouder. Hij ging bijvoorbeeld

Toen ben ik naar m’n werkgever gegaan.

uit van een werkweek van 32,5 uur, terwijl

Ze liet het meteen uitzoeken door haar

Natascha 33 uur werkt. Je denkt misschien

boekhouder.”

‘wat maakt dat halve uur nou uit?’, maar Lees verder

>

VAK M | mei 2014

7

ter zake >

over een periode van bijna zeven jaar tikt

even geduurd, maar we zijn er allebei goed

dat behoorlijk aan. En zo visten we nog wat

uitgekomen. We verwijten elkaar niets.”

punten eruit. De boekhouder had bijvoor-

Marianne is positief over de werkgever:

beeld ook onterecht de vakbondscontribu-

“Dit is een goed voorbeeld van hoe het ook

Bewaar belangrijke papieren, zoals je

tie ingehouden op haar salaris.”

kan. Een gesprek over je salaris hoeft niet

contract, urenlijsten en loonstrookjes.

Tip

altijd te eindigen in een conflict of rechts-

Ze kunnen later bij een loonbereke-

Geen verwijten

zaak. Vaak is het ook gewoon een kwestie

ning goed van pas komen.

Met de berekening van CNV Vakmensen

van nalatigheid of onwetendheid. Gelukkig

gaat Natascha naar haar werkgever. “Ze

is er dan een vakbond om het allemaal

heeft er geen moment moeilijk over ge-

eens na te rekenen.”

daan, ze wilde dat ik kreeg waar ik recht op

Looncontrole

had. Het is achteraf ook gewoon laksigheid

Natascha weet intussen wel raad met de

geweest, van ons allebei. We hebben het

meevaller. “Ik heb er een leuk, klein au-

nu meteen rechtgezet. Het geld krijg ik in

tootje van gekocht. En ik ga zeker ook even

Ben je er niet zeker van of je salaris

drie gedeelten overgemaakt. Ik heb ook

lekker op vakantie!”

klopt? Laat het dan eens narekenen

een nieuw contract gekregen, met de func-

door een van onze specialisten.

tienaam topstylist. Alles klopt nu. Het heeft

Meld je aan voor een looncontrole via: www.vakm.nu/looncontrole.

Natascha: “Het is ook gewoon laksigheid geweest, van ons allebei.” <

8

VAK M | mei 2014

>

Onverwachte meevaller, na twaalf jaar

door Kees de Vos > fotografie Dirk Hol, Evert Doorn

nagedacht over de meevaller. “Over een paar maanden word ik opa, voor het eerst. Dus de kinderkamer lijkt me een leuke bestemming. En een spaarrekening, voor later.”

Gestopt “Dat was een leuk telefoontje van de vakbond, ik had het nooit meer verwacht!” Twaalf jaar na het faillissement van het Zwijndrechtse bouwbedrijf Breur krijgt timmerman Gerard Reinaard nog een ‘cadeautje’ van ruim vierduizend euro.

Na het faillissement van Breur kon hij vrij snel ergens anders een baan vinden, bij een bouwbedrijf in Hardinxveld-Giessendam. Sinds een paar maanden is Gerard met de vut. “Ik heb al die jaren, vanaf m’n zestiende, met dezelfde collega samenge-

Het telefoontje krijgt hij van Corry van den

het bijna niet geloven. Goed dat het CNV

werkt. Eerst bij Breur, later bij het andere

Hil, die bij CNV Vakmensen de vordering

indertijd die vordering heeft ingediend!”

bedrijf. We zijn ook tegelijk gestopt. Buiten

afhandelt uit het faillissement van Breur.

Zijn broer werkte toen ook bij Breur, als

het werk zagen we elkaar niet, maar op

“We hebben indertijd een vordering inge-

uitvoerder. “Hij kreeg nog ruim elfduizend

het werk konden we lezen en schrijven met

diend bij de curator. Het ging om achter-

euro, hij heeft meteen maar een vakantie-

elkaar. Best uniek eigenlijk.”

stallig loon, atv-dagen, vakantierechten en

reisje geboekt.” Zelf heeft Gerard ook al

seniorendagen. Tegen onze leden zeggen we er altijd meteen bij dat ze daar niet te veel van moeten verwachten. Bij een faillissement gaan er zoveel andere schuldeisers voor, dat er bijna nooit geld overblijft voor de werknemers. Maar dit keer kwam er na al die jaren toch nog een positief bericht van de curator. Voor vijf van onze leden in totaal meer dan 27.000 euro.”

Kinderkamer De afwikkeling van een faillissement kost vaak de nodige tijd, maar dit was een uitzonderlijk geval. Er waren zoveel vennootschappen meegesleept in het faillissement, dat de curator met een groot aantal partijen en schuldeisers te maken had. Geen wonder dat Gerard geen moment meer heeft gedacht aan een nabetaling. “Echt een verrassing, ik had er nooit meer op gerekend. Naar mijn gevoel waren we als werknemers ook niks tekortgekomen. Toen het CNV belde dat ik nog geld zou krijgen, dacht ik dat het misschien om een paar honderd euro zou gaan. Maar het bleek om veel meer te gaan, ruim vierduizend euro. Ik kon

VAK M | mei 2014

9

cnv mix

Nieuwe bestuursleden Bij deze editie van VakM vind je een speciale bijlage van CNV Vakmensen. Daarop staan de namen van de voorgedragen leden voor de besturen van de vakgroepen en van de platforms van onze vakbond. Bedoeling is dat de besturen nog voor de zomer in de nieuwe samenstellingen bijeenkomen en de leden worden benoemd. Na de zomer kiezen alle besturen een afgevaardigde naar de bondsraad, het hoogste inspraakorgaan van

Congres 2014 Onderhoudend, pittig en vernieuwend. Op 12 april organiseerde CNV Vakmensen

CNV Vakmensen.

in de Rotterdamse Van Nelle Ontwerpfabriek het vierjaarlijkse congres. Met Erben Wennemars, de zandtovenaar, de presentatie van het nieuwe visieprogramma en een stevig forum. Vlnr: Maxime Verhagen, Emile

www.vakm.nu/verkiezingen

Roemer, Harry van de Kraats, Arend van Wijngaarden, Steven van Weyenberg en Wiebe Draijer. > Voor foto’s, filmpjes en het visieprogramma: www.vakm.nu/terugblikcongres

Lees meer over…

op een WW- of ZW-uitkering. Als je twee

3>> Ik ben ziek en de bedrijfsarts wil dat

jaar ziek bent, kan je werkgever je wel een

ik ga werken, wat nu?

CNV Vakmensen ontvangt dagelijks

ontslagvoorstel doen. Ons advies is in alle

Vraag dan een deskundigenoordeel aan bij

tientallen vragen van werknemers

gevallen contact op te nemen met CNV Info.

het UWV. Als je namelijk niet aan de slag

over hun arbeidssituatie en rechtspo-

gaat, kan je werkgever je loon stopzetten.

sitie. In deze rubriek is een aantal vragen

2>> Ik ga uit dienst, wat gebeurt er met mijn

Indien het UWV vindt dat je niet ziek bent,

kort beantwoord.

tegoed aan vakantiedagen en vakantiegeld?

is de loonstop terecht. Je zult dan weer

Op het moment dat je uit dienst bent, dient je

aan het werk moeten. Als het UWV vindt

1>> Ik ben ziek en nu wil mijn baas mij

werkgever binnen één maand of periode de

dat je ziek bent, is de loonstop onterecht

ontslaan. Mag dat?

eindafrekening op te stellen en te betalen.

en kan CNV Vakmensen je helpen met het

De hoofdregel is dat je werkgever je tijdens

De eindafrekening vermeldt hoeveel vakan-

opeisen van je loon.

ziekte niet mag ontslaan. Sommige werkge-

tiegeld je nog krijgt of zal terugbetalen. Dat

vers bieden tijdens ziekte een zogenaamde

geldt ook voor je vakantiedagen. Je betaalt

beëindigingsovereenkomst aan. Wanneer je

terug als je te veel vakantiedagen opnam of

Uitvoerige antwoorden lees je op

hiermee akkoord gaat heb je geen recht

als je werkgever vakantiegeld vooruitbetaalt.

www.vakm.nu/arbeidsinfo

10

VAK M | mei 2014

‘Eindelijk echt vrij’

Extra ledenkorting op beroepsgerichte cursussen

Na drie en half jaar heeft Jan van der Veen (58) eindelijk weer een baan. De felicitaties stroomden binnen. Tot 15 juli 2014 krijg jij als lid van

ma Vooral omdat Jan vorig jaar nog door het radioprogramma

CNV Vakmensen 15 procent korting

ds’. Cappuccino was uitgeroepen tot ‘Werkloze des Vaderlands’.

op alle opleidingen van Studieplan.

Dat leverde hem veel publiciteit op, ook in VakM. Na het be-

Dus: bovenop de tarieven en kortingen

en richt op de site stroomden de felicitaties van collega-leden

op de site van Studieplan. Voor nog

van CNV Vakmensen binnen. Jan is aan de slag als chauf--

geen tweehonderd euro haal je zo je

feur en medicijnbezorger.

boekhoud-, kappers- of taxidiploma. Beste Jan,

In je eigen tijd en tempo

(…) Jij bewijst: ‘de ouderen kunnen het best wel!’ (…)

Opleidingsinstituut Studieplan biedt meer dan 350 praktijkgerichte,

Gert-Jan

kwalitatief hoogwaardige cursussen tegen relatief lage prijzen. Alle opleidingen gaan via zelfstudie, dus in je eigen tijd en tempo, waar

Jan gefeliciteerd met de nieuwe baan!

en wanneer je wilt en kunt. Mooi initiatief van Studieplan want CNV

Niets is heerlijker dan lekker op de weg te zijn en onder

Vakmensen focust juist op jezelf blijven ontwikkelen en actief je

de mensen te komen. (...) Adriaan

eigen loopbaan plannen. Via Studieplan haal je officieel erkende diploma’s en certificaten voor beroepsopleidingen. Daarmee vergroot

De aanhouder wint, van harte proficiat. Je hebt het

je je loopbaanmogelijkheden.

verdiend. Veel plezier! Toon

Hoe werkt het?

Wat een goed nieuws. Gefeliciteerd Jan! Heel veel succes.

Schrijf je in via www.studieplan.nl/cnv. De extra korting wordt auto-

Groetjes, Marjolein

matisch berekend. Vragen over deze actie? Bel met CNV Info 030 75 11 007 of mail naar [email protected]

Beste Jan, Wat fijn dat je een nieuwe baan hebt! Tips: Neem gezonde lunch mee voor onderweg. Laat je niet opjagen in het verkeer, het kan nogal hectisch zijn. Zeg na drie jaar niet altijd ‘Ja’ tegen je nieuwe baas; maar zeg dat je er op terugkomt.

Lezersonderzoek VakM Lezersonde

(...) Word altijd vrienden met de binnendienst en de mensen van IT. Ga tijdig naar bed. Groet, Danielle

Aan alle led leden in ons online ledenpanel: Heel hartelij dank voor je deelname aan het hartelijk leze lezersonderzoek naar je waardering

Jan, ik heb je een beetje gevolgd op Facebook. Heel bij-

van VakM. De ruim duizend tips en

zonder dit. Van harte gefeliciteerd en succes met je baan!!

idee gaan we nauwkeurig lezen ideeën

Gonnie

in & inzetten om VakM verder te laten aan aansluiten op je interesse

! Wil je

ook deelnemen aan het ledenpanel va CNV Vakmensen? Dat kan via van

Beste Jan, (…) In mijn optiek ben jij de doorzetter des vaderlands. Geniet van je nieuwe status als werkende! Ellen

w www.vakm.nu/ledenpanel Vele veilige kilometers toegewenst. Hartelijke groet, redactie VakM.

Groet, Peter

VAK M | mei 2014

11

op weg

12

VAK M | mei 2014

> door Barbara van Male > fotografie Ton Kastermans Fotografie

De een is ontslagen, de ander zoekt een nieuwe weg op de arbeidsmarkt. In een loopbaan kan veel beweging zitten. Wat ontdek je allemaal, wat laat je los en wat brengt je verder?

Vrouw op de bouw Een werkend leven begint met eerste keuzes, eerste stappen en eerste ervaringen. Lisette Berg studeert dit jaar af in Bouwkunde en gaat duidelijk haar eigen pad. “En ja, de bouwwereld is een mannenwereld, maar daar pas ik wel in.”

Ze komt uit een familie waarin techniek

op de bouw!’, en vooral Polen zijn verbaasd

vanzelfsprekend aanwezig is. Haar broer

als ze me op een bouwplaats zien. Maar

doet infrastructuur, vader en oom werken

het is een kwestie van jezelf zijn, met een

in de bouw – en Lisette koos, ondanks een

beetje stevigheid.”

niet helemaal

Dat je als vrouw

passend vak-

ook deze weg kunt

kenpakket op de middelbare school, als vanzelf voor een studie bouwkunde. “Ik houd van rekenen

Hoe los je tocht op, hoe voorkom je schimmel, hoe ga je geluid tegen … bouwfysica fascineert me

en tekenen, ik

inslaan, geeft ze graag door: door voorlichting te geven in drie havo

>> Lisette Berg

en vwo, wil Lisette

21 jaar | is student Bouwkunde | wordt...?

meisjes enthousiast maken voor

houd van monumenten en kunstgeschiede-

techniek. “In ieder geval: ze laten zien hoe

nis, en ik ben gefascineerd door alles wat

afwisselend het is, dat techniek ook echt

met menselijk gebruik van gebouwen te

over mensen gaat, en dat je heus niet in

Kijk, ik ben gefascineerd door bouwfysica.

maken heeft.”

een slobbertrui hoeft rond te lopen!”

Hoe los je tocht op, hoe voorkom je schimmel, hoe ga je geluid tegen. Eigenlijk alles

Jezelf zijn

Studiereis naar China

wat met menselijk gebruik van gebouwen

De bouw is nog geen vanzelfsprekende

Inmiddels heeft ze twee stages achter de

te maken heeft. De andere kant is restau-

wereld voor vrouwen. Juist dat trok Lisette

rug, één als uitvoerder en werkvoorberei-

ratie van oude gebouwen. Dan kan ik me

aan. “Het past bij me om een heel andere

der op een bouwplaats – ‘dan heb je met

zo levendig voorstellen hoe mensen daar

wereld dan een vrouwenwereld op te

zoveel verschillende mensen te maken,

geleefd, gewoond hebben – en dat verleden

zoeken. Niet omdat ik een dwarsligger ben,

bouwvakkers, de projectleider, de archi-

kun je een beetje laten voortbestaan door

integendeel, maar ik ben reuze nieuws-

tect …’ – en één bij een ingenieursbureau

restauratie.”

gierig. En stiekem vind ik ’t met mannen

met veel rekenwerk op kantoor. Nu is het

Iets internationaals trekt haar ook, zeker

wel makkelijker werken… een botsing

nog een kwestie van afstuderen en werk-

na de indrukwekkende studiereis naar

of ruzie duurt bijvoorbeeld niet weken.

ervaring opdoen.

Natuurlijk hoor je wel eens ‘oooeee vrouw

“Welke kant op, dat is nog even zoeken.

China. “Ik ben nog jong, en ik ben nieuwsgierig waar ik over tien jaar ben.” <

VAK M | mei 2014

13

ADVERTENTIE

14

VAK M | mei 2014

vakvaders & vakmoeders

ts r in VakM en ie der of moede va je et m k meedoen! Wil jij oo 18 jaar kun je t To k? va n hu nl vertellen over vvakmensen. mail vakm@cn of 1 64 11 75 Bel 030

Tim van Randeraad (9) zit in groep 5 van de basisschool. Zijn

weggaan. En we eten de honing zelf natuurlijk. Lekker op brood.”

tijd, imker.

“Als imker moet je heel rustig kunnen bewegen. En je moet een beetje tegen bijensteken kunnen. Ik kan er net als mijn vader goed

Tim: “Overdag is mijn vader vooral timmerman. Soms ga ik mee

tegen. Je voelt die prikken wel maar ze doen niet erg pijn. Mijn

naar de werkplaats. Dan mag ik op de computer. Of ik timmer een

vader heeft een speciaal pak. Maar dat doet hij niet altijd aan.”

vogelhuisje of een zwaard.”

“In de winter zijn de bijen heel rustig. Ze houden geen winterslaap

“Mijn vader timmert vooral kozijnen. Maar ook bijenkasten. Dat

maar zitten wel heel dicht bij elkaar om warm te blijven. Als het

kan hij goed want we hebben zelf ook bijen. Achterin de tuin staan

buiten een beetje warm wordt, vanaf twaalf of dertien graden,

zes kasten. Soms zet hij ze een poosje in een weiland waar veel

komen ze weer eruit en gaan ze stuifmeel zoeken. Dan vliegen ze

bloemen groeien. Zolang er bloemen bloeien, maken de bijen

overdag weg. Voor het donker zijn ze weer terug. Daar kun je op

honing. Dat is ongeveer van april tot augustus. Mijn vader doet

vertrouwen, dat is ook leuk van bijen.”

de honing in potten. Die verkoopt hij, of geeft hij aan visite bij het

VAK M | mei 2014

15

> door Miriam de Rooij > fotografie Rob ter Bekke

vader Aaron (42) is aannemer en timmerman en, in zijn vrije

sectorzaken Diploma met oranje tintje

Schoonmaak

> fotografie Dirk Hol

Koningin Máxima was aanwezig bij de feestelijke afronding van het duizendste taaltraject in de schoonmaakbranche. Schoonmakers van Hago Zorg kregen hun certificaat uitgereikt op hun werkplek in het Erasmus Medisch Centrum in Rotterdam.

De taaltrajecten zijn een initiatief van de Stichting

RAS, waarin ook CNV Vakmensen is vertegenwoordigd. De eerste taaltrajecten startten in 2013. Het project biedt schoonmakers, van wie velen het Nederlands slecht beheersen, de mogelijkheid de Nederlandse taal te leren. Daarmee verbeteren ze hun kansen op de arbeidsmarkt. < En hoe staat het intussen met het cao-overleg voor de schoonmakers? Kijk op www.vakm.nu/schoonmaak

Massa-ontslag bij Philip Morris Het massa-ontslag bij Philip Morris is “een drama voor de werkgelegenheid in West-Brabant”. Frans van de Veen, bestuurder van CNV Vakmensen, doelt daarmee niet alleen op de 1.230 banen die bij Philip Morris verdwijnen. Voeding

Het besluit van de sigarettenfabrikant raakt ook

keihard de nabije omgeving. “Vele honderden mensen danken hun baan aan Philip Morris. Denk aan chauffeurs, beveiligers en schoonmakers. Maar ook aan de middenstand in Bergen op Zoom.”

Geen kant op Van de Veen heeft weinig begrip voor het besluit van Philip Morris. “Philip Morris maakt nog steeds volop winst en kiest er nu voor om de locatie Bergen op Zoom, de grootste en best draaiende in WestEuropa, grotendeels te sluiten. Een onbegrijpelijke beslissing, met ingrijpende gevolgen. Een grote groep werknemers komt tegelijkertijd zonder werk te zitten. Zij hebben maar heel kort de tijd om een andere baan te vinden. De mensen kunnen geen kant op, voor > fotografie RAS

16

VAK M | mei 2014

velen dreigt de WW. Philip Morris lijkt zich daar totaal niet om te bekommeren. Een staaltje van slecht werkgeverschap.” <

Geregeld actuele berichten ontvangen uit jouw sector? Ga naar www.vakm.nu/nieuwsbrief.

Chauffeurs in actie Vervoer

Vrachtwagenchauffeurs startten vorige maand acties

voor een nieuwe cao. Na een landelijke manifestatie in Utrecht verplaatsten de acties zich de afgelopen tijd naar transportbedrijven, verspreid over het land. De werkgevers bieden nul procent > fotografie Archief CNV

loonsverhoging. CNV Vakmensen pleit voor een eenjarige cao, met een loonsverhoging van drie procent. De cao beroepsgoederenvervoer geldt voor ongeveer 140.000 werknemers. <

Benieuwd naar de laatste ontwikkelingen? Kijk op www.vakm.nu/transport

Succesvolle actie buslijnen Overijssel De Provincie Overijssel herziet de ingrijpende bezuinigingsplannen op het busvervoer in Midden-Overijssel. “Buslijnen worden niet zomaar geschrapt en buschauffeurs zijn in ieder geval tot 2018 zeker van hun baan”, zegt Peter de Ridder van CNV Vakmensen. Vervoer

”Een groot succes voor het actiecomité ‘Voor een

goed OV’ en ook voor de ruim 24.000 mensen die de acties hebben gesteund.” De geplande bezuiniging - in drie jaar tijd achttien miljoen euro - zou grote gevolgen hebben voor het streekvervoer in de provincie. De Ridder: “Het zou een grote kaalslag w worden, met name in de buitengebied den. In die plannen zouden reizigers k kilometers verwijderd raken van een b bushalte.” De provincie zet de p plannen stop en kiest voor een > fotografie Frans Paalman

g gefaseerde aanpak. In overleg met vervoersbedrijf Syntus zoekt de provincie eerst naar alternatieven, voordat opheffing van buslijnen een serieuze optie is. < Blijf bij over acties: www.vakm.nu/actueel

VAK M | mei 2014

17

ook een vak

Hollandse melk via Friesland de hele wereld over

De detectives van de melkweg Milj Miljoenen Milj l lliters li t N Nederlandse d l d k koeienmelk i lk gaan d door d de ttanks, k lleidingen, idi bl blenders, d verdampers d en vulmachines van de voormalig Coöperatieve Condensfabriek Friesland. De fabriek is onderdeel van zuivelreus FrieslandCampina, en Pier Minnema is één van de mensen die de kwaliteit onder z’n hoede Lees verder heeft: “Je moet onze melk kunnen vertrouwen.”

18

VAK M | mei 2014

>

Waarom zitten er bijvoorbeeld wel schadelijke bacteriën in de ene tank, en niet in de andere?

VAK M | mei 2014

19

ook een vak

>

“Eigenlijk houd ik niet van melk.” Pier

of andere vervuiling.

– individuele boeren waren dan ook erg

Minnema, 61 jaar, werkt al sinds 1984 in de

Bij binnenkomst, tussendoor en aan het

kwetsbaar tegenover hun afnemers. Voor

fabriek die koffiemelk en gecondenseerde

eind testen en toetsen Pier en zijn team

veel boeren aanleiding om zelf houdbare

melk produceert. En zijn koffie drinkt-ie

de melk, het halffabrikaat en het eind-

producten te maken, zoals boter, kaas,

’t liefst zwart. Maar zijn lange staat van

product. “Detectivewerk, zo kun je het

gecondenseerde melk en melkpoeder,

dienst bewijst dat je geen liefhebber hoeft

wel omschrijven. Want waarom zitten er

voor gezamenlijke rekening en risico. Nu

te zijn om werk te maken van kwaliteit.

bijvoorbeeld wel schadelijke bacteriën in

met 16.000 melkveehouders in Nederland,

Want dat is zijn vak: medewerker Quality

de ene tank, en niet in de andere? Of als

Duitsland en in de Belgische provincie Ant-

Control bij FrieslandCampina in Leeuwar-

het eindproduct iets afwijkt van de speci-

werpen en met zuivelfabrieken wereldwijd

den.

ficaties: waarom was het bij de vorige test

is FrieslandCampina een van de grootste

wel goed en nu niet? Dan moet je echt het

zuivelcoöperaties ter wereld. En alle boe-

Detective

hele productieproces aflopen om te onder-

ren die melk leveren zijn mede-eigenaars

Het werk van Pier als kwaliteitsbewaker

zoeken waar de afwijking vandaan komt:

en toezichthouders.

gaat over de juiste verhouding van vet,

filtratie, temperatuur, opslag …” Een meer

De Leeuwardense fabriek – producent

droge stof, eiwitten. Én of producten veilig

dan noodzakelijk onderdeel om de voedsel-

en exporteur van koffiemelk en gecon-

de fabriek kunnen verlaten. Die fabriek

veiligheid te waarborgen – immers, melk is

denseerde melk – stamt uit 1913, en lag

waar jaarlijks miljoenen liters koeienmelk

een van de belangrijkste voedingsmiddelen

destijds als Coöperatieve Condensfabriek

worden verwerkt tot gecondenseerde,

in een mensenleven.

Friesland nog buiten de stad, maar is

houdbare melk die de hele wereld over

inmiddels omarmd door andere industrie

gaat – met illustere merken als NoyNoy,

Geen klein fabriekje

en woonwijken. Inclusief een eigen perron-

Rainbow, Peak, Black & White en Frisian

Zo’n negentig procent van alle Nederland-

netje waar ’s ochtends en ’s middags de

Flag, voor Europa, Midden-Oosten, Afrika

se melk komt in de fabrieken van Fries-

trein van en naar Groningen stopt, en een

en het Verre Oosten. Per merk zijn er ver-

landCampina terecht, een coöperatie die

eigen energiecentrale met warmtekracht-

schillende eisen: de één moet iets vetter

zijn wortels heeft in plaatselijke zuivelfa-

koppeling.

zijn dan de ander, of juist meer droge stof

briekjes en boerderijen die eind 19e eeuw

Pier Minnema: “De rijdende melkont-

bevatten, meer of minder suiker. Ook zijn

hun krachten bundelden. Destijds waren er

vangst, de melkwagens, kunnen hier 24 uur

er strenge eisen aan de melk die binnen-

nauwelijks mogelijkheden om melk te koe-

per dag, zeven dagen per week het witte

komt – zo mag er geen penicilline in zitten,

len, en zonder koeling bederft melk snel

goed komen lossen bij de Melk Ontvangst,

20

VAK M | mei 2014

Leren en werken op alle vlakken: techniek, productie, kwaliteitscontrole, ’t lab... >

de MOV. Eén melktank van driehonderd kubieke meter kan de melk van tien transportwagens bevatten, per jaar ontvangt de fabriek zo’n dertigduizend melkwagens , en jaarlijks wordt er één miljard kilogram melk verwerkt. Geen klein fabriekje dus.”

Goudgekleurde deksels Na binnenkomst stroomt de melk via een leiding van zo’n zeventig meter naar de blender, vervolgens naar de valstroomverdamper, waar de melk wordt ingedikt tot de juiste verhouding. Een andere lange leiding brengt de verwerkte melk naar de vulafdeling waar het in allerlei maten en soorten blikken wordt geperst. En eigenlijk zijn het twee fabrieken, want de blikproductie is ook ‘in eigen huis’: grote rollen plaatstaal, transformeren via stansmachines en rolmachines in stapels blikken en goud- of zilvergekleurde deksels. Uiteindelijk worden de gevulde blikken op pallets naar Rotterdam vervoerd … en van daar op de boot de hele wereld over.

Jonge mensenmissie “De fabriek is een grote, en behoorlijk goede werkgever in het noorden van Nederland, met zo’n duizend werknemers. Én betrokken werknemers. Getuige een brand in de blikfabriek een aantal jaar

> door Barbara van Male > fotografie Fotobureau Hoge Noorden

geleden, waarbij veel medewerkers zeiden “ik gean net nei hûs” en met de schoonmaak hielpen”, aldus Pier. Met zijn medezeggenschapswerk tot op Europees niveau is hij zelf een sterk voorbeeld van die betrokkenheid. Het is ook zijn missie om jonge mensen binnen te krijgen. “De club hier is enigszins vergrijsd en binnen een jaar of vier, vijf hebben we jonge mensen nodig. Bovendien breidt de fabriek flink uit. En hier kun je op alle vlakken werken: techniek, productie, kwaliteitscontrole, ’t lab, hogeropgeleid, lageropgeleid …” Erdin Trle, voormalig horecaman en sinds vijf jaar procesoperator, beaamt dat: “Ik wilde leren, en dat doe ik hier nog steeds. Dit proces heb je ook niet zomaar onder de knie, je krijgt opleidingen, je leert de opstart van nieuwe machines, je moet proeven doen, bepalen welke melkvariant goed genoeg is … geen dag is hetzelfde.” <

Melkmarkt Gecondenseerde melk is koemelk waaruit het water deels is verdampt en – vaak – door wat suiker ongekoeld houdbaar is. In 1913 ziet Sietze Hepkema kansen in de export ervan en start de Coöperatieve Condensfabriek Friesland (CCF), de ‘Kondens’ in Leeuwarden. In de vorige eeuw verovert het product de wereld. De export van de gecondenseerde melk draagt flink bij aan de miljardenomzet van zuivelgigant FrieslandCampina.

VAK M | mei 2014

21

ADVERTENTIE

22

VAK M | mei 2014

> door Miriam de Rooij > fotografie Dick Vos

signalen Wat leer jij daar? Je zorgt zelf voor ontwikkeling van je loopbaan. Je zoekt zelf je inspiratie en kijkt wat je ermee kunt, privé en professioneel. In VakM vragen we naar je inspiratie uit bijvoorbeeld een workshop, opleiding of seminar.

Wie

: Astrid Rijnders (56)

Wat

: conducteur bij NS Reizigers

Waar

: Congres ’Jouw talent, onze toekomst’ van CNV Vakmensen in Van Nelle Ontwerpfabriek in Rotterdam

Inspirerende schaatser “De noodzaak van een visie hebben, jezelf doelen blijven stellen, doorzetten. Erben Wennemars raakte me met zijn verhaal.” Een week nadat Astrid Rijnders het congres van CNV Vakmensen bezocht, herinnert ze Wennemars’ openingsspeech nog goed. “Hij heeft me die zaterdagochtend echt geïnspireerd. Om niet stil te blijven staan maar mijn eigen doelen te blijven stellen.”

Brakend op de grond Vooral de wekelijkse training die de oud-schaatser nog steeds doet, is Rijnders bijgebleven. Zo rent hij elke zaterdagochtend vier keer in een minuut een heuvel op. In die minuut geeft hij alles, maar dan ook echt álles wat in hem zit. Tussendoor heeft hij tien minuten om weer te herstellen. “Na de laatste minuut ligt hij brakend op de grond, jammerend om zijn moeder. Elke week opnieuw. Nu ben ik niet van plan om zo diep te gaan. Maar het maakt mij wel heel duidelijk dat als je iets wilt bereiken, je alles moet geven. Helemaal. En dat groeien niet alleen maar een fijn proces is.”

Stinkende best Astrid hoorde veel nieuws tijdens het congres maar vooral met het verhaal van Wennemars kan zij wat als conductrice. “Dat ik mijn eigen doelen stel en me niet laat ontmoedigen. Dat ik niet opgeef als ik mijn stinkende best doe en het toch tegenzit. Dat ik verder kijk dan vandaag!” Op www.vakm.nu/terugblikcongres kun je onder meer een videoverslag van de congresdag bekijken.

VAK M | mei 2014

23

signalen In oprichting voor ‘hippe’ industrie:

Centrum voor Ambachtseconomie

> fotografie Freek Oosterhuis

Kleinschalige ambachtelijke ondernemingen als goud- en zilversmeden, dakdekkers, glazenwassers, prothesemakers, pedicures en schoenherstellers krijgen een online ondersteuningscentrum: het Centrum voor de Ambachtseconomie. Het nieuwe ondersteuningscentrum ver-

Ambachtslieden betalen een jaarlijkse

vangt de op te heffen product- en bedrijfs-

bijdrage van circa dertig euro voor onder-

schappen waar 800.000 ambachtslieden

steuning bij bijvoorbeeld branchecoderin-

hun ondersteuning halen. De 36 ambachte-

gen en wet- en regelgeving.

lijke brancheorganisaties zelf zijn te klein om per branche ondersteuning te bieden.

Hip “De ambachtseconomie is vitaal en speelt een cruciale rol in de economie. De sector wint aan populariteit en is hip, modieus en

Vakboekje Veilig Funderen

innovatief. Tot 2021 leiden we door vergrijzing, ontgroening en groei extra veel vakmensen op, tot wel een kwart miljoen.

Alle risico’s overzichtelijk op een rijtje. In het vakboekje Veilig Funderen staan thema’s van Veiligheid, Gezondheid en Milieu (VGM) en de risico’s helder en duidelijk bij elkaar. Doel: ongevallen, incidenten en milieuschades voorkomen.

Daarvoor is een ondersteunende organisatie nodig”, aldus Elrie Bakker voorzitter van het Hoofdbedrijfsschap Ambachten. De ambachtseconomie is goed voor een jaarlijkse omzet van 130 miljard euro. Van de ambachtslieden die bij de 250.000 ondernemin-

Voor wie?

gen werken is ongeveer zeventig procent

Het vakboekje is onmisbaar gereedschap om veilig(er) te werken voor werknemers in de

zelfstandige zonder personeel (zzp).

bouw, zzp’ers, onderaannemers, uitzendkrachten en stagiairs. Maar ook voor bijvoorbeeld directieleden, VGM-coördinatoren en preventiemedewerkers. Denk bij VGM-thema’s aan letsel, materiële schade, milieu-incidenten.

Meer informatie of exemplaren bestellen? Nederlandse Vereniging Aannemers Funderingswerken: www.funderingsbedrijf.nl Bel (0341) 456191 of mail: [email protected] Leden NVAF: 10 euro, niet-leden: 15 euro exclusief btw.

Maak kans De NVAF geeft zeven exemplaren weg. Wil jij kans maken? Mail je naam en adres naar [email protected]

24

VAK M | mei 2014

7graxtis

> door Wouter de Jong > fotografie Ingimage.com

Even bijpraten...

De bond die je wat oplevert en eerlijke verdeling. En dan voor álle betrokkenen.”

”Geld verdienen, je inkomsten beschermen en tegelijkertijd in gesprek blijven met werkgevers over álle belangrijke zaken rond werk en inkomen”, dat is de opdracht die leden ons geven. Vicevoorzitter Piet Fortuin vindt dat een volkomen terecht verlangen.

Er zit nog altijd veel geld in ondernemingen, stelt de vicevoorzitter: “Voor al het risico dat ondernemers lopen, mogen zij van mij – ook van de leden, dat weet ik zeker – best extra’s krijgen. Alleen, die winsten bereiken onze leden soms helemaal niet. Ik herken mij in boosheid die ontstaat als werknemers horen over verdeling van bonussen en aandelenopties onder directies. En dat is te merken aan onder meer de actiebereidheid onder werknemers in de metaal en bij Tata Steel. En nu het beroepsgoederenvervoer. Ik wil er zijn voor deze mensen. Waar is de werknemerbonus?”

Worstendraaiers Logisch: “Als vijftig werknemers meer geld krijgen, dan levert dat bredere koopkracht op. Hoe dat werkt? Die ene goedverdienende directeur koopt wellicht een enorme boot. Dat levert werk op bij die ene scheepswerf. En dat biedt de scheepsmakers salaris. Als, daarentegen, het besteedbaar inkomen van die vijftig mensen toeneemt, dan geven zij dit op vijftig verschillende plekken uit. Bij schoenmakers, broodbakkers, worstendraaiers, vruchtensappenproducenten, tentenmakers, autoproducenten, enzovoort.” ”Ik denk dat de economische verbetering nu versnelt. Dus we

Zweet

nemen die opdracht extra graag aan. Aandacht voor én de beloning

”De vakbond zorgt dat werknemers zich gerespecteerd voelen,

én de persoonlijke ontwikkeling van werknemers is nu cruciaal. Zo

ook financieel. Daar profiteren werkgevers ook van”, stelt Fortuin.

kunnen mensen de toekomst aan. Want met werk verdien je geld.

“Want dan zullen mensen met zelfvertrouwen werken, en hun geld

En geld wil je hebben voor je basisvoorziening, voor de dingen die

durven uitgeven. En niet angstig om zich heen kijken of hun baan

móeten - eten, drinken, gezondheidszorg, onderwijs; voor jezelf

nog wel bestaat. Lidmaatschap van de vakbond levert je altijd wat

en jouw gezin. En daarna voor de dingen die je wilt doen. De écht

op. Wij treden werkgevers met open vizier tegemoet en kunnen ijveren voor een eerlijke beloning van trotse vakmensen.” <

leuke dingen, zeg maar.” Met z’n allen die crisis overleven was de laatste jaren belangrijker dan looneisen stellen. Fortuin: “Maar de tijd is rijp voor minder terughoudendheid. We kunnen, nee wíllen weer praten over extra’s

Blijf bij over acties: www.vakm.nu/actueel

VAK M | mei 2014

25

ADVERTENTIE

26

VAK M | mei 2014

KNIP UIT VOOR DE AGENDA KNIP UIT VOOR DE AG

ANDERS ACTIEVEN ANDERS ACTIEVEN ANDERS

VOOR IN DE AGENDA:

THEMADAG 3 JUNI

Seniorenbijeenkomsten Onder Dezelfde Paraplu

Elk jaar ontmoeten leden onder de 65 jaar die door werkloosheid of arbeidsongeschiktheid (ook WIA) buiten het arbeids-

Op vijftien locaties in het land zijn dit najaar de bijeenkomsten

proces staan, elkaar op de Anders Actievendag. Dit jaar is

Onder Dezelfde Paraplu (ODP), voor senioren die lid zijn van

deze op 3 juni in het themapark Aviodrome in Lelystad.

een CNV-bond. Je leest hier de data en plaatsnamen, alle

Kom je ook? Aanmelden, met of zonder partner, kan met

overige details staan op www.cnvsenioren.nl.

deze bon. Deelname is gratis.

Oktober

november

Naam:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

9

Ruurlo

11

Utrecht

Straat, huisno.:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

14

Hoogeveen

12

Stiphout (Helmond)

Postcode: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

15

Alkmaar

13

Goes

Woonplaats: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

16

Zuidlaren

18

Doornspijk

E-mailadres: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

21

Joure

19

Wierden

22

Tilburg

23

Hoofddorp

28

Nieuwerkerk a/d IJssel

29

Geleen

30

Elst

Telefoonnummer: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Aankruisen wat van toepassing is: ❑ WW | ❑ WIA | ❑ Anders | ❑ Ik neem iemand mee Stuur deze bon naar: CNV Vakmensen, t.a.v. Desirée van Diepen, Postbus 2525, 3500 GM Utrecht

Nu aanmelden: landelijke thema- en ontmoetingsdagen ONTMOETINGSDAGEN SENIOREN ONTMOETINGS

THEMADAG THEMADAG THEMADAG THEMADAG

ONTMOET ELKAAR DEZE ZOMER

THEMADAG SENIOREN: 5 JUNI

Leer elkaar kennen op een van de drie jaarlijkse ontmoe-

Leden van 65 jaar en ouder zijn op 5 juni van harte welkom

tingsdagen voor leden van 62 jaar en ouder. Gezellige dagen

in Lelystad voor de jaarlijkse themadag. Dit jaar is die in het

met de juiste mix van in- en ontspanning!

themapark Aviodrome in Lelystad. ’s Ochtends is er aandacht

Ja, ik meld me aan voor (1 voorkeur aanvinken)

voor het thema ‘Senioren in beweging’ en ’s middags krijg je

❑ 3 juni – Historische Scheepswerf en Skûtsjemuseum in Eernewoude. ❑ 24 juni - Museum Orientalis de Heilig Landstichting – Nijmegen. (heb je een museumjaarkaart neem deze dan mee) ❑ 1 juli – Ambachtelijke klompenmakerij en museum in Dussen (NB)

een rondleiding door het park. Kom je ook? Aanmelden, met of zonder partner, kan met deze bon. Deelname is gratis. Naam:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Straat, huisno.:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Postcode, woonplaats: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . E-mailadres: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Naam:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Telefoonnummer: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Straat, huisno.:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Postcode, woonplaats: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . E-mailadres: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Doorhalen wat niet van toepassing is: Ik neem wel/niet iemand mee

Doorhalen wat niet van toepassing is: Ik neem wel/niet iemand mee Stuur deze bon naar: CNV Vakmensen,

Stuur deze bon naar: CNV Vakmensen,

t.a.v. Desirée van Diepen, Postbus 2525, 3500 GM Utrecht

t.a.v. Desirée van Diepen, Postbus 2525, 3500 GM Utrecht

ADVERTENTIE

28

VAK M | mei 2014

de bond in jouw buurt PLATFORM

ACTIVITEIT

WANNEER EN WAAR

AANMELDEN & INFORMATIE

District Noord ([email protected]) T 0512 58 34 70 Groningen

Thema-avond ‘Van vast werk naar vast wel werk’. Met Reinder de Vries, Wilko van Niejenhuis en Piet Fortuin

Ma 2 juni De Kern Hoogezand

Aanmelding voor 20 mei per e-mail: [email protected]. Geef ook je relatienummer en het aantal personen door.

Platform 83

Natuurbelevingsdag bij Staatsbosbeheer Kuinderbos

27 Mei van 10.00 uur tot 15.00 uur. Hopweg 21, Bant

Piet Pasterkamp [email protected]

District Oost ([email protected]) T 055 52 64 250 Zuid-Gelderland

Nederlands Openluchtmuseum

Za 31 mei, Arnhem

50% korting op de entree voor het hele gezin, aanmelden: [email protected]

Veluwe Randmeer

Themamiddag ‘Overlijden en uitvaart’

Don 5 juni 14.00 uur, ‘Dorpshuis De Deel’ Doornspijk

Aanmelden vóór 29 mei via 06-51666588 (tussen 18.30-19.30 uur). Meer info: www.veluwe-randmeer.cnvvakmensen.nl Als na je aanmelding deelname niet meer mogelijk is, ontvang je bericht.

Zuid-Gelderland

Vierdaagse Nijmegen

15 t/m 18 juli, Nijmegen

Alle Vierdaagselopers heten wij van harte welkom in Nijmegen. Plus alle steun en een leuke verrassing bij aankomst op de Via Gladiola! Info bij Jo Claassen: [email protected]

Oost-Gelderland

Computercursussen

Najaar 2014, Arnhem e.o.

Meer info: www.oost-gelderland.cnvvakmensen.nl

Zuid-Gelderland

Bezoek Kaasboerderij Diervoort

Za 20 sept, Overasselt

[email protected]

Zuid-Gelderland

‘Schenking en erfrecht’

Ma 3 nov, locatie later bekend

[email protected]

CNV Bouwwijzer

Computercursussen

Rijssen, datum en locatie later bekend

Willy Lieferink 06-51443594

District West ([email protected]) T 023 56 84 670 Rijnmond

Workshop voor vrouwen ‘Persoonlijk Leiderschap’ (Basis)

Woe 14 mei Manet, Rotterdam

Districtskantoor West

Rijnmond

Workshop ‘Grip op je Knip’

Din 27 mei, 19.00–21.30 uur, De Rustburcht, Rotterdam

Districtskantoor West

Rijnmond

Workshop ‘Solliciteren en Social Media voor Beginners’

Drie dagdelen verspreid over 10 juni, 24 juni en 8 juli

Districtskantoor West

Rijnmond

Workshop voor vrouwen Woe 25 juni, 9.30-15.30 uur, ’Persoonlijk Leiderschap’ (Deel 2) De Bonte Koe, Rotterdam

Districtskantoor West

Zit er iets bij voor jou? Informatie over aanmelding staat er bij, zo niet, neem dan contact op met het disctrictskantoor. VAK M | mei 2014

29

breeduit Vakantiegeld

Door alle leeftijden Vakantiegeld. Hoe lang krijgen we dit eigenlijk al? Een verworvenheid die tegenwoordig extra goed kan uitkomen wanneer je net wat krap bij kas zit. Want je rekent er natuurlijk wel op. En dat al zo’n honderd jaar. Door alle leeftijden.

Chanta van Hemert | Leeftijd 31 jaar | BeChantal medewerker leefbaarheid bij woningcorroep medew poratie | VVakantiegeld ong. € 1.300,- netto | Favo vakantiebeste vakantiebestemming Curaçao <

Naam

“Mijn ““M Mijn M i vakantie vakantiegeld gaat helemaal op aan de zomervakantie, vak datt staa d da staat vast. vas Maar waarheen? Onze oudste is vijf en dit jaar moeten w we voo voor het eerst in het hoogseizoen op vakantie. We gaan al jaren met het vliegtuig naar verre landen maar ik schrok even vvan de prijzen. Die zijn in het laagseizoen wel even ka anders. En kamperen is voor de kinderen ook heel leuk. We zien het nog w wel.” “We hebben o ook nog niets gepland omdat op mijn werk een reh verschiet ligt. Ik weet nog niet goed wanneer organisatie in het het handig is om weg te gaan. Of ik overwogen heb om het geld te joh juist ju niet. Nu kan het nog!” sparen? Nee joh,

30

VAK M | mei 2014

René Jansen | Leeftijd 49 jaar | Beroep calculator bij een bouwbedrijf | Vakantiegeld € 1.200,- | Favo vakantiebestemming steden: San Francisco en Rio de Janeiro. Vakantieland: Indonesië <

Naam

“Ook als ik wel een inkomen had gehad, zou ik mijn vakantiegeld dit jaar op een spaarrekening hebben gezet. Als reserve. Voor als de auto kapot is of iets vervangen moet worden.” “Ik heb veel gereisd de afgelopen jaren, de wensen die ik had zijn vervuld. Wat dat betreft is het goed dat ik niet tien jaar geleden mijn baan verloor. Toen had ik het veel moeilijker gevonden om niet eropuit te gaan. Omdat ik nu moet rondkomen van een uitkering beperk ik wel de uitjes: geen weekenden weg met vrienden of zomaar dagjes uit. Maar dat kost me niet veel moeite. Ook omdat als ik echt wil, het wel kan. Ik heb wat achter de hand.”

Acht procent In Nederland betalen werkgevers verplicht hun werknemers vakantiegeld. Dit volgens de wet WMM, Wet Minimumloon en Minimum vakantiebijslag. Dit geldt ook voor uitzendkrachten. Het minimum- en meest gangbare bedrag is acht procent van het brutoloon. Meestal wordt het in de maand mei in een keer uitgekeerd. De precieze datum is afhankelijk van de werkgever. Voor mensen in de AOW, Wajong, WW en WAO is wel bekend wanneer zij hun vakantiegeld krijgen.

Mitchel van den Bosch | Leeftijd 19 jaar | Beroep student, bijbaan bij paprikakwekerij Saltus én een groothandel in bonsaiboompjes | Vakantiegeld ongeveer € 400,- | Favo vakantiebestemming Marmaris in 2013 > Naam

“Het valt af en toe niet mee een middenweg te vinden tussen werk en studie. Als commerciële economiestudent aan de Hogeschool van Rotterdam is elke vorm van extra inkomen mooi meegenomen. Ik probeer door het jaar heen st. zoveel mogelijk weg te zetten voor een grote reis, vakanties en de toekomst. Daarom geldt vakantiegeld voor mij als een bonus. Dit geld leg ik vaak bij het geld an dat ik nodig heb voor mijn vakantie. Ik heb in augustus een tiendaagse vakantie nl een naar Mallorca met vijftien vrienden gepland staan. Daar zal heel waarschijnlijk oreca or re hoop geld, verdiend met bijbaantjes, worden geïnvesteerd in de Spaanse horeca”

VAK M | mei 2014 4

3 31

breeduit Gé van Olst | Leeftijd 62 jaar | Beroep algemeen leider ProRail (incidenten regie) | Situatie fulltime werkend | Vakantiegeld ongeveer € 1.100,- | Favo vakantiebestemming kamperen in Tsjechië > Naam

“Mijn werkgever betaalt het vakantiegeld dit jaar voor het eerst per maand uit. Dat mag volgens de nieuwe cao. Han-n, dig voor de werkgever die af wil van eenmalige uitkeringen, maar als werknemer was ik fel tegenstander. Je krijgt nu elk per maand een hoger bedrag maar moet zelf bedenken welk geld waarvoor is bedoeld. Het is minder persoonlijk. En zitt je tten.” krap, dan is het moeilijk om vakantiegeld echt apart te zetten.” eb b “Voor mijzelf vind ik maandelijks uitbetalen geen punt. Ik heb eet ee de financiële ruimte om het vakantiegeld te reserveren; we weet van weer precies hoeveel ik nodig heb om deze zomer met de caravan krijk hopen we eropuit te trekken. Ik heb er zin in. Na een paar jaar Frankrijk dit jaar eindelijk weer naar Tsjechië te gaan.”

Nieuw: all-in loon N Een werkgever mag het E vvakantiegeld maandelijks met het salaris verrekenen als dit van h tevore tevoren schriftelijk is vastgelegd in de ccao. Een werknemer weet dit dus altij altijd. Dit op basis van artikel 18

Jannie van Elmpt | Leeftijd 52 jaar | Beroep guestservice/beveiliging bij Center Parcs | Situatie parttime werkend | Vakantiegeld ongeveer € 1.500,- | Favo vakantiebestemming zonvakantie in Frankrijk of Spanje >

Naam

lid 2 Wet minimumloon en minimumvakantiebij vakantiebijslag.

“Al jarenlang weten we in december precies aan welke vakantie we het vakantiegeld besteden dat we in mei ontvangen. Alleen dit jaar dus niet. Ik ben wat minder gaan werken en weet niet precies hoeveel ik in mei krijg. Bovendien moeten er nog wat dingen geregeld worden en willen we in ons huis nog een en ander vervangen. Voor

WW en vakantiegeld

we een besluit nemen over de vakantie wil ik

Ook als je een WW-uitkering krijgt, heb je

eerst wat preciezer weten waar ik aan toe

recht op vakantiegeld: acht procent van

ben. Als de financiën het toelaten, rijden

je bruto-uitkering. Daar trekt het UWV

we in de zomervakantie naar Spanje.

loonbelasting en premies vanaf. Stopt je

Genieten van zon en strand en met de

uitkering eerder, dan betaalt het UWV het

auto ook wat van het land bekijken. Als

vakantiegeld in de laatste maand dat je je

het aan mij ligt drie weken, maar voor

WW-uitkering ontvangt.

onze zoon is twee wel lang genoeg. Als we gaan, blijven we dus twee weken.”

32

VAK M | mei 2014

> door Miriam de Rooij en Anouk Zwager > fotografie Ruben Schipper > illustraties Anne Luchies

Ziek Ben je als werknemer ziek, dan bouw je tijdens je ziekteverlof gewoon vakantiegeld op. Ook als je een WAO-uitkering hebt, krijg je vakantiegeld.

Geschiedenis In 1929 werd het vakantierecht voor het eerst in de cao bouwnijverheid opgenomen. Drie dagen mochten werknemers opnemen als ze vakantiezegeltjes hadden gespaard. In 1953 kwam het Vacantiefonds voor de Bouwnijverheid: een stelsel van diverse fondsen met honderden verschillende zegeltjes. De zegeltjes werden bonnen en in 2006 werd het systeem in de bouwsector veranderd in het huidige tijdspaarsysteem. Daarin worden ook zaken als vroegpensioen geregeld.

Danny Ruisendaal | Leeftijd 27 jaar | Beroep service- en installatiemonteur | Situatie WAO | Vakantiegeld dat weet ik niet precies | Favo vakantiebestemmin in Europa >

Naam

“Vorig jaar heb ik een ongeval gehad, waardoor ik zonder werk thuis ben komen te zitten. Op dit moment ben ik me aan het oriënteren op het beginnen van een eigen bedrijf. De service- en installatiewereld laat ik achter me, ik wil me gaan richten op lichtmanagement. Mijn vakantietoeslag krijg ik maandelijks. Ik spaar dit op en wil er dit jaar een opleiding van gaan volgen. Als er wat over blijft dan investeer ik dat in mijn eigen bedrijf. Een vakantie zit er dit jaar voor mij niet in. Ik zal al mijn tijd en energie gebruiken om mijn droom te verwezenlijken.”

Schoenmakerij De schoenmakerij was de laatste sector die afstapte van het vakantiesysteem van bonnen of zegeltjes. Pas in 2007 ging deze branche over op de ‘normale’ n –da–dagang van zaken, namelijk dat de werkgever eens per jaar vakantiegeld en gen uitbetaalt.

VAK M | mei 2014

33

puzzel 1

2

3

4

5

6

7

Van links naar rechts: 1 afgeknotte boom - 5 zware hamer - 9 bode

8

- 10 verdieping - 12 nul - 14 klap - 15 ‘lange lat’ - 17 dicht - 18 opgeld

9

- 20 vruchtbare plaats - 21 grootste hertensoort - 22 plakkerig - 24 pas10

11

12

sie - 27 streep - 28 broeibak - 30 meisjesnaam - 31 landbouwgrond - 33

13

deel van een printer - 35 slotwoord - 36 pilaar - 37 landbouwwerktuig. 14

15

18

16

17

19

Van boven naar beneden: 1 leesteken - 2 verwant aan de gi-

20

raffe - 3 bijwoord - 4 soort hond - 5 klein - 6 uitroep - 7 Grieks ei21

22

land - 8 mikpunt van spot - 11 op hetzelfde moment - 13 streek in

23

24

25

Italië - 16 buidelbeertje - 19 uitroep - 20 lofdicht - 22 muziekgeluid

26

- 23 alleen - 25 Nederlandse rivier - 26 marterachtig dier - 28 be27

28

31

29

32

33

30

twist gebied - 29 materiaal - 32 verboden middel - 34 lichaamsdeel.

34

35

Doe mee en win!

37

Veel flora en fauna in deze puzzel. Stuur het sleutelwoord

042014

36

vóór 15 juni 2014 naar CNV Vakmensen, t.a.v. puzzelredactie, Postbus 2525, 3500 GM Utrecht. Of mail naar 15

33

10

21

26

5

31

8

13

35

8

[email protected]. Je maakt kans op een van de vijf exemplaren van het fraaie boek ‘Land uit zee’, over de aanleg van de Tweede Maasvlakte. De juiste oplossing van VAKM 1 was: barkeeper. De vier cadeaubonnen van 25 euro zijn gewonnen door: R. Hempel (Workum), J.W. Bryan (Klazienaveen), A. Kronemeijer (Heerenveen), E. Boonstra (Holwerd).

1

4 totaalbedrag van verkopen 5 subtropisch grasland

Van boven naar beneden: 1 bootje 2 eiwit met katalysator-functie 3 historische rotsstad

34

VAK M | mei 2014

2

3

4

5

SUDOKU ✲

1 lange reeks

vierkantje

Van links naar rechts:

tot je dienst Contact met ons | Makkelijk en persoonlijk Heb je vragen over werk, inkomen of lidmaatschap, dan kun je bellen met CNV Info op werkdagen van 8.00 - 18.00 uur telefoonnummer 030 75 11 007. Veel informatie kan je ook vinden op onze website www.cnvvakmensen.nl. Hier is ook de mogelijkheid om jouw vraag aan een medewerker van CNV Info te stellen via een chat. Mailen kan ook: [email protected] .

Rechtshulp arbeid en inkomen Een geschil met je werkgever? CNV Vakmensen kan je hierin vertegenwoordigen. Meer informatie of een kwestie aanmelden? Bel met CNV Info 030 75 11 007.

CNV Gezinsrechtshulpverzekering Rechtsbijstand voor het hele gezin! Voor andere zaken dan arbeid en inkomen, als onderdeel van jouw lidmaatschap. Bel voor meer informatie met Stichting Achmea Rechtsbijstand 088 462 37 20. De voorwaarden lees je op: www.vakm.nu/rechtshulp.

Stichting ZZP Nederland Ga je als zzp’er aan de slag? CNV Vakmensen behartigt, samen met Stichting ZZP Nederland de belangen van zzp’ers. Zij kunnen rekenen op een breed pakket aan hulp en informatie. Lees meer op www.vakm.nu/zzpnederland.

Belastingservice Samen je belastingaangifte invullen, bij jou in de buurt. Snel en deskundig. CNV Belastingservice is het hele jaar bereikbaar voor vragen rondom toeslagen en belastingen. www.vakm.nu/belastingservice.

Contributie 2014 (per maand) Betalen per acceptgiro kost 1 euro per maand extra. Fulltime - je bent 23 jaar of ouder en werkt fulltime (meer dan 30 uur) - je bent 22 jaar en werkt fulltime - je bent 21 jaar en werkt fulltime - je bent 20 jaar en werkt fulltime - je bent 19 jaar en werkt fulltime - je bent 18 jaar en werkt fulltime - je bent 17 jaar en werkt fulltime - je bent 16 jaar en werkt fulltime

€ € € € € € € €

Parttime - je werkt parttime (max 10 uur per week) - je werkt parttime (11 – 20 uur per week) - je werkt parttime (21 – 30 uur per week)

€ 6,89 € 8,59 € 11,76

17,12 15,11 13,43 11,76 10,08 8,59 6,89 5,06

Uitkering of pensioen - je bent 16 - 22 jaar en werkt niet (uitkering Wajong/WW/WIA) € 1,00 - je bent 22 jaar of ouder en werkt niet (uitkering Wajong/WW/WIA) € 8,25 - je bent (vroeg)gepensioneerd en niet werkend € 8,54 Bijzondere situaties: - je bent in opleiding (BBL/BOL) - je zit in de bijstand (WWB) - je bent weduwe/weduwnaar van overleden lid - je bent al 60 jaar lid

€ 2,00 € 6,65 € 8,54 gratis

Voordeel op je verzekering Korting op je verzekering (autoverzekering, woonverzekering en reisverzekering) via CNV Vakmensen bij Centraal Beheer. Voor meer informatie of afsluiten van een

Wil je iemand lid maken?

verzekering kijk je op op www.vakm.nu/centraalbeheer of bel met Centraal Beheer

Vul dan jullie naam en adresgege-

055 579 8000. Dagelijks van 8.00 tot 21.00 uur en op zaterdag van 9.00 tot 16.30 uur.

vens in op www.vakm.nu/lidwerftlid

Vertrouwenspersonen

en ontvang leuke cadeaubonnen!

Samen naar een WIA-gesprek? Een CNV Vertrouwenspersoon kan je bijstaan. Meer weten? Bel CNV Info 030 75 11 007.

Korting op je zorgverzekering

Wil je lid worden?

Jouw lidmaatschap geeft korting op je zorgverzekering via CZ. Ga hiervoor

Wil jij ook profiteren van alle voordelen

naar www.vakm.nu/cz.

van een lidmaatschap? Bel dan 030 75 11

Contributieaanpassing

007 of klik op de ‘word lid-knop’ op

Jouw contributie is gekoppeld aan je arbeidssituatie. Zijn er wijzigingen in jouw situ-

www.vakm.nu/wordlid . Je ontvangt tijde-

atie, geef dit dan door via CNV Info 030 75 11 007 of op MijnCNV. www.vakm.nu/mijncnv

lijk vijftig procent korting.

VAK M | mei 2014

35

De baas van Sander weet niet hoe het zit “Ik werk al als ls oproepkracht bij een loonwerkbedrijf werkbedrij ijf met een contract van minder da dan a vijftien uur. Mijn baas liet me om negen uur komen voor een klus die om tien uur klaar was. Toen hij me afscheepte met één uur loon stak ik daar é een ee en stokje voor. Ik heb namelijk recht op drie uur loon. name e Hoorde ik van va an CNV Vakmensen.”

Sander wist ons te vinden toen hij ons nodig had Heb jij ook persoonlijke, betrouwbare informatie nodig? Zo leg je contact: Bel op werkdagen 030 75 11 007 van 08.00 - 18.00 uur 24 uur per dag via online contactformulier als je inlogt met de knop ‘Mijn CNV’ op www.cnvvakmensen.nl Start live chat met de knop op www.cnvvakmensen.nl E-mail ons via [email protected]

Altijd een adviseur voor jouw vragen over je werk en inkomen. 36

VAK M | mei 2014

Vakmensen