1/11
De Commissie voor de bescherming van de persoonlijke levenssfeer Beraadslaging STAT nr 24/2013 van 2 oktober 2013
Betreft: Aanvraag van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) om vanwege de Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie (ADSEI) de mededeling te bekomen van gecodeerde studiegegevens afkomstig van het huishoudbudgetonderzoek van het jaar 2010 (STAT-MA-2013-015)
De Commissie voor de bescherming van de persoonlijke levenssfeer (hierna "de Commissie"); Gelet op de wet van 4 juli 1962 betreffende de openbare statistiek (hierna "wet openbare statistiek"); Gelet op de wet van 8 december 1992 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer ten opzichte
van de verwerking van persoonsgegevens (hierna "WVP"); Gelet op het koninklijk besluit van 13 februari 2001 ter uitvoering van de wet van 8 december 1992
tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer ten opzichte van de verwerking van persoonsgegevens (hierna "koninklijk besluit van 13 februari 2001"); Gelet op het koninklijk besluit van 7 juni 2007 tot vaststelling van de nadere regels met betrekking
tot de samenstelling en de werking van het Statistisch Toezichtscomité opgericht binnen de Commissie voor de bescherming van de persoonlijke levenssfeer; Gelet op de aanvraag van de OESO ontvangen op 19/07/2013;
Beraadslaging STAT 24 /2013 - 2/11
Gelet op de aanvraag van het technisch en juridisch advies gericht aan de Federale Overheidsdienst Economie, KMO, Middenstand en Energie (Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie) op 21/08/2013; Gelet op het technisch en juridisch advies ontvangen op 11/09/2013; Gelet op het verslag van de Voorzitter; Beslist op 2 oktober 2013, na beraadslaging, als volgt: I.
VOORWERP VAN DE AANVRAAG 1.
De aanvrager, de OESO, vraagt met het oog op een wetenschappelijk onderzoek en als
.
hulp bij de politieke besluitvorming, de mededeling door de Algemene Directie Statistiek en
.
Economische Informatie (hierna ADSEI) van de gecodeerde studiegegevens afkomstig van
.
de huishoudbudgetonderzoek (HBO) van het jaar 2010. 2.
De aanvraag strekt er tevens toe het af te sluiten vertrouwelijkheidscontract tussen de voormelde partijen goed te keuren.
II.
ONDERZOEK VAN DE AANVRAAG A. TOEPASSELIJKE WETGEVINGEN
1. Wet van 4 juli 1962 betreffende de openbare statistiek 3.
Op grond van de artikelen 15 en 15bis van de wet openbare statistiek is het Statistisch Toezichtscomité bevoegd om, enerzijds de mededeling toe te staan van de door de ADSEI gecodeerde
studiegegevens
aan
de
in
de
wet
openbare
statistiek
vermelde
bestemmelingen en anderzijds het vertrouwelijkheidscontract goed te keuren dat moet worden afgesloten tussen de betrokken partijen. 4.
Op grond van artikel 16 van het koninklijk besluit van 7 juni 2007 is de Commissie belast met de opdrachten die aan het Statistisch Toezichtscomité werden toebedeeld, tot de installatie en de benoeming van de leden van dit Comité.
Beraadslaging STAT 24 /2013 - 3/11
2. WVP en het koninklijk besluit van 13 februari 2001 5.
Op grond van de artikelen 1, § 1 en 3, § 1 van de WVP en artikel 1, 3° van het KB van 13 februari
2001,
zijn
gecodeerde
studiegegevens
betreffende
geïdentificeerde
of
identificeerbare natuurlijke personen persoonsgegevens, waarvan de verwerking slechts mag gebeuren onder de in de WVP en het KB van 13 februari 2001 gestelde voorwaarden1. B. WETTELIJKE BASIS VAN DE AANVRAAG 6.
De aanvrager is één van de in artikel 15 van de wet openbare statistiek beperkend opgesomde bestemmelingen.
7.
Inderdaad, in het 1° lid, 4° zijn onder deze bestemmelingen de natuurlijke of rechtspersonen opgenomen die een wetenschappelijk onderzoeksdoel nastreven wanneer een gepaste aanvraag wordt ingediend, vergezeld van een duidelijk onderzoeksproject dat beantwoordt
aan
de
geldende
wetenschappelijke
normen,
met
een
voldoende
gedetailleerde opsomming van de reeks te raadplegen gegevens, een beschrijving van de analysemethode en een inschatting van de benodigde tijd. 8.
De oprichtingsconventie van de de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling werd ondertekend te Parijs op 14 december 1960. Het aanvullend protocol nr. 2 bij de conventie van de OESO, ondertekend op dezelfde dag, stipuleert dat de Organisatie over rechtsbevoegdheid beschikt. De OESO heeft haar zetel in Parijs (Frankrijk).
9.
De OESO groepeert een aantal landen die vasthouden aan beginselen van democratie en vrije markteconomie met het oog op:
1
het ondersteunen van een duurzame economische groei
het ontwikkelen van tewerkstelling
het verhogen van de levensstandaard
het behouden van financiële stabiliteit
het ondersteunen van de andere landen bij het ontwikkelen van hun economie
het bijdragen tot de groei van de wereldhandel.
Volgens artikel 1, 3° van het koninklijk besluit van 13 februari 2001 tot uitvoering van de privacywet alsook de memorie van toelichting bij de wet van 11 december 1998 tot omzetting van de Richtlijn 95/46/EG van 24 oktober 1995 van het Europees Parlement en de Raad betreffende de bescherming van natuurlijke personen in verband met de verwerking van persoonsgegevens en betreffende het vrije verkeer van die gegevens, 1566/1, 97/98, blz. 12, " Ook gecodeerde informatie waarbij door de verantwoordelijke voor de verwerking zelf niet kan nagegaan worden op welk individu de informatie betrekking heeft, vermits hij niet in het bezit is gesteld van de daarvoor noodzakelijke sleutels, wordt derhalve als "persoonsgegevens"beschouwd indien de identificatie nog door iemand anders kan verricht worden".
Beraadslaging STAT 24 /2013 - 4/11
10. De Organisatie biedt aan de regeringen een kader dat toelaat hun ervaringen inzake openbare acties te vergelijken, antwoorden te zoeken voor gemeenschappelijke problemen, gedragscodes te bepalen en hun nationaal en internationaal beleid te coördineren. 11. De OESO is sedert meer dan 40 jaar een belangrijke bron van vergelijkbare statistische, economische en sociale gegevens. Naast haar activiteiten van inzameling van gegevens volgt de OESO de tendensen en analyseert en voorspelt de economische evoluties. De organisatie bestudeert ook de wijzigingen in de maatschappij of de evolutie van de situatie betreffende uitwisselingen, milieu, landbouw, technologie, fiscaliteit, enz. 12. De OESO is een van de grootste uitgevers in de domeinen van economie en openbaar beleid. Haar publicaties vormen, zowel in gedrukte vorm als online, een belangrijke drager voor de verspreiding van haar intellectuele werkzaamheden. 13. Conform het technisch en juridisch advies is de Commissie van mening dat de aanvrager bijgevolg een machtigingsaanvraag kan indienen om de mededeling van de bedoelde gegevens te bekomen. C. DOELEINDEN 14. Persoonsgegevens
dienen
voor
welbepaalde,
uitdrukkelijk
omschreven
en
gerechtvaardigde doeleinden te worden verkregen (artikel 4, § 1, 2° WVP). 15. De OESO voerde reeds in 2012 een microsimulatie uit over de verbruiksbelasting. Meer in het bijzonder ging het om het analyseren van de effecten van een verhoging van de belasting op het verbruik om een verlaging van de belasting op de lonen te compenseren in de context van het project “Alternative ways of financing social Expenditure”, ontwikkelde door de OESO en de Europese Commissie. De OESO diende reeds een aanvraag in met betrekking tot de gevraagde gegevens voor het tweede deel van het project, t.t.z. bij de simulatie van de effecten van een verhoging van de verbruiksbelasting op het verbruik van de gezinnen. 16. Het beoogde onderzoek wil in samenwerking met de Europese Commissie de resultaten doortrekken van het voormelde project. Dit nieuwe project zal de herverdelende effecten onderzoeken van de verbruiksbelasting (BTW) en hypothetische hervormingen simuleren in
Beraadslaging STAT 24 /2013 - 5/11
het raam van het project " Les effets redistributifs de l’impôt sur la consommation " van de OESO en de Europese Commissie. 17. Deze doeleinden beantwoorden aan de voormelde vereisten van de WVP. 18. Krachtens artikel 15 van de wet openbare statistiek dienen gecodeerde persoonsgegevens te worden meegedeeld voor statistische of wetenschappelijke doeleinden. 19. Uit de aanvraag en de tekst van het ontwerp van vertrouwelijkheidscontract blijkt dat de aanvrager deze gegevens enkel mag gebruiken voor de aangeduide analyse en studie en het opmaken van globale en anonieme statistieken en dat de meegedeelde gegevens niet aan
derden
mogen
meegedeeld
worden,
noch
gebruikt
voor
controle-
of
repressiedoeleinden. 20. Volgens de Commissie worden de vereisten van de wet openbare statistiek inzake doeleinde geëerbiedigd. D. PROPORTIONALITEIT
1. Gevraagde gegevens 21. De aanvraag betreft het HBO (huishoudbudgetonderzoek) dat elk jaar wordt uitgevoerd op basis van een representatief staal van de gezinnen in België en zijn regio’s. HBS is de Europese equivalent van het HBO waarvan de gegevens elke 5 jaar door alle NIS (Nationaal Instituut voor Statistiek) van de lidstaten van de EU worden meegedeeld aan Eurostat op basis van hun nationaal HBO. De laatste gegevens die aan Eurostat werden meegedeeld in het raam van HBS zijn afkomstig van het HBO 2009 en 2010. De variabelen zijn gedetailleerd opgesomd in de aanvraag en één van haar bijlagen.
2. Noodzaak tot het verkrijgen van gecodeerde gegevens 22. De onderzoeker mag de gecodeerde persoonsgegevens slechts ontvangen indien een verwerking
van
anonieme
gegevens
niet
toelaat
de
beoogde
statistische
of
wetenschappelijke doeleinden te verwezenlijken (artikel 4 van de WVP). 23. Uit de aanvraag blijkt impliciet dat enkel de mededeling van gecodeerde gegevens toelaat het onderzoek uit te voeren. Het technisch en juridisch advies van de Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie (ADSEI) besluit eveneens in die zin.
Beraadslaging STAT 24 /2013 - 6/11
3. Noodzaak tot het verkrijgen van elk gegeven 24. De noodzaak tot het verkrijgen van de gegevens voor het beoogde doeleinde werd niet systematisch per gegeven maar in het algemeen geleverd zoals blijkt uit het aanvraagformulier dat door de aanvrager werd gewijzigd op vraag van de ADSEI. 25. Volgens het technisch en juridisch advies van de ADSEI wordt de proportionaliteit gerespecteerd. De Commissie deelt deze mening. De ADSEI merkt evenwel op dat de variabelen HF haar niet bekend zijn. 26. De meegedeelde gegevens zijn toereikend, ter zake dienend en niet overmatig (artikel 4, § 1, 3° van de WVP).
4. Frequentie van mededeling 27. De gecodeerde studiegegevens zullen meegedeeld worden binnen de 30 dagen die volgen op de afsluiting van het vertrouwelijkheidscontract.
5. Bewaringstermijn 28. De bewaringstermijn voor de gegevens is beperkt tot de duur van het onderzoek, zijnde 2 jaar. De ADSEI beschouwt deze bewaringstermijn als een minimum vereist voor de analyse. De gegevens en back-ups zullen onverwijld door de aanvrager worden vernietigd, uiterlijk wanneer het statistisch doeleinde is bereikt. De Commissie stelt vast dat de bewaringstermijn dus niet de termijn overschrijdt die noodzakelijk is voor het verwezenlijken van de doeleinden (art. 4, §1, 5° van de WVP). E. ADMINISTRATIEVE VERPLICHTINGEN 29. Alvorens over te gaan tot de verwerking van de bedoelde gecodeerde gegevens dient de aanvrager de eventuele administratieve verplichtingen te vervullen bij de bevoegde overheid inzake gegevensbescherming (in Frankrijk de Commission Nationale de l’Informatique et des Libertés).
Beraadslaging STAT 24 /2013 - 7/11
F. VEILIGHEID
1. Consulent inzake informatieveiligheid 30. De aanvrager beschikt over veiligheidsconsulenten.
2. Veiligheidsbeleid 31. De aanvrager moet waken over de bescherming en de veiligheid van de meegedeelde studiegegevens. Volgens de ADSEI is het risico op onrechtstreekse identificatie van een respondent op basis van de gecodeerde studiegegevens overigens zeer klein. 32. Op alle vragen van de evaluatievragenlijst betreffende de referentiemaatregelen inzake veiligheid antwoordt de aanvrager positief. 33. De gegevens zullen worden opgeslagen op een interne server waartoe enkel de enige medewerker aan het project toegang zal hebben. De server is beveiligd door de veiligheidsmaatregelen van de OESO. Er zal geen enkele toegang van buitenaf tot het netwerk van de OESO mogelijk zijn. 34. De ADSEI besluit dat de veiligheidsmaatregelen volstaan. De Commissie sluit zich aan bij deze beoordeling.
3. Verantwoordelijke natuurlijke persoon 35. De identiteit van de verantwoordelijke natuurlijke persoon werd meegedeeld. Deze persoon is verantwoordelijk voor het naleven van alle wettelijke, reglementaire en contractuele verplichtingen alsook de bepalingen van de onderhavige beslissing van de Commissie. Zij is bovendien verantwoordelijk voor de effectief toezicht op de rechtmatige aanwending van de verstrekte gegevens.
Beraadslaging STAT 24 /2013 - 8/11
4. Personen die de studiegegevens gebruiken en de lijst van deze personen 36. Een enkel nominatief aangeduid personeelslid zal de verstrekte gegevens gebruiken.
5. Scheiding van andere verwerkingen 37. De aanvrager dient de onderhavige gegevensverwerking gescheiden te houden van andere verwerkingen van persoonsgegevens waarvoor hij eventueel verantwoordelijk is.
6. Verbod op decodering 38. De aanvrager verbindt er zich toe alle middelen te zullen inzetten om de identificatie te vermijden van personen waarvan de persoonsgegevens worden verwerkt. Volgens de ADSEI is rechtstreekse identificatie onmogelijk aangezien alle eenheden van de enquête worden gevraagd, zijnde 7177 gezinnen.
7. Koppelverbod 39. De aanvrager verbindt er zich toe geen pogingen te ondernemen om de bekomen persoonsgegevens te koppelen aan persoonsgegevens die hem reeds met toepassing van andere machtigingen werden overgemaakt.
8. Vertrouwelijkheid 40. De aanvrager verbindt er zich toe de vertrouwelijkheid van de studiegegevens te bewaren en erover te waken dat deze uitsluitend door zijn medewerker gebruikt worden met het oog op het bedoelde onderzoek. De evaluatievragenlijst vermeldt dat het personeel werd ingelicht betreffende zijn verplichtingen inzake vertrouwelijkheid en veiligheid. G. ANDERE GEBRUIKSVOORWAARDEN
1. Verspreiding van de resultaten 41. Na de analyse en het gebruik van de gegevens moet de aanvrager erover waken dat de resultaten
in
een
globale
en
anonieme
vorm
gepubliceerd
worden
zodat
de
persoonsgegevens niet rechtstreeks of onrechtstreeks kunnen geïdentificeerd worden. Tabellen met te weinig of te dominante individuen zullen verwijderd worden.
Beraadslaging STAT 24 /2013 - 9/11
42. Tenminste vijftien dagen vóór de verspreiding moet de aanvrager de voorgenomen publicatie aan de ADSEI voorleggen. Deze laatste kan de verspreiding eventueel verbieden. De term "verspreiding" moet verstaan worden in zeer ruime zin waarbij rekening wordt gehouden met de evolutie van de informatiemaatschappij. Hij omvat dus elke verspreiding, ongeacht of deze schriftelijk, mondeling of online plaatsvindt.
2. Controle 43. Zonder afbreuk te doen aan de bevoegdheid van de Commission Nationale de l’Informatique et des Libertés, stemt de aanvrager er uitdrukkelijk mee in dat vertegenwoordigers
van
de
Commissie
te
allen
tijde
en
zonder
voorafgaande
ingebrekestelling, toegang krijgen tot de lokalen en tot de informatica-infrastructuur waar de verstrekte gegevens worden bewaard om na te gaan of de bepalingen van de onderhavige machtiging en deze van het vertrouwelijkheidscontract worden nageleefd. 44. Op eenvoudig verzoek kan de Commissie onder dezelfde voorwaarden toegang krijgen tot andere lokalen en ICT-systemen om te controleren of er geen enkele inbreuk gepleegd wordt op de bepalingen van de machtiging of op het vertrouwelijkheidscontract.
3. Onderzoek in de zin van artikel 15, 1ste lid, 4° van de wet openbare statistiek 45. De aanvraag verduidelijkt de analysemethoden en de onderzoeksnormen die door de onderzoeker
gehanteerd
zullen
worden.
Het
gaat
om
de
aanwending
van
microsimulatietechnieken die conform zijn aan de huidige theorieën op dit gebied. Het onderzoek wordt conform de van kracht zijnde wetenschappelijke normen gevoerd met passende analysemethodes. III. HET VERTROUWELIJKHEIDSCONTRACT 46. Het bij de aanvraag gevoegde ontwerp van voorwaarden
vastlegt
waaronder
de
vertrouwelijkheidscontract, dat de
studiegegevens
aan
de
aanvrager
worden
medegedeeld, moet beantwoorden aan de vereisten van artikel 15bis van de wet openbare statistiek. De Commissie oordeelt dat dit het geval is. 47. Bij het aflopen van het contract mag de vertrouwelijkheid van de gegevens zelf niet worden verbroken. Deze vertrouwelijkheid dient dus onbeperkt in de tijd nageleefd te worden.
Beraadslaging STAT 24 /2013 - 10/11
48. Het contract mag op generlei wijze afbreuk doen aan de voorwaarden waartoe de Commissie heeft beslist met betrekking tot de mededeling van de gegevens. 49. De contractuele bepalingen inzake privacy en vertrouwelijkheid maken integraal deel uit van
de
onderhavige
beslissing
waardoor
een
persoon
vreemd
aan
het
vertrouwelijkheidscontract zich ook kan wenden tot de Commissie, eventueel door toedoen van de Commission Nationale de l’Informatique et des Libertés, met het oog op de controle van de naleving van de voorwaarden waaronder de gegevens door de aanvrager gebruikt mogen worden. IV. ALGEMENE BESLISSING 50. Bij de verwerking van de verkregen persoonsgegevens dient de onderzoeker rekening te houden met de WVP, de wet openbare statistiek, hun uitvoeringsbesluiten en elke andere wettelijke of reglementaire bepaling tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer, de bepalingen van de onderhavige beslissing van de Commissie, en de bepalingen van het vertrouwelijkheidscontract dat hij heeft afgesloten met de ADSEI. V. SPECIFIEKE BESLISSING 51. De Commissie is van oordeel dat:
de mededeling van de gevraagde gecodeerde studiegegevens door de ADSEI aan de OESO toegelaten is;
de gegevens zullen meegedeeld worden binnen de 30 dagen die volgen op de afsluiting van het contract;
de bewaringstermijn 2 jaar bedraagt. Zodra het statistisch doeleinde is bereikt dienen de gegevens en back-ups onverwijld door de aanvrager vernietigd te worden.
OM DEZE REDENEN De Commissie machtigt de Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie om de bedoelde gecodeerde studiegegevens onder de hogervermelde voorwaarden mee te delen aan de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling.
Beraadslaging STAT 24 /2013 - 11/11
De Commissie keurt het vertrouwelijkheidscontract tussen de ADSEI en de onderzoeker goed. De machtiging tot mededeling krijgt slechts uitwerking na de ondertekening van het contract.
De Wnd. Administrateur,
De Voorzitter,
(get.) Patrick Van Wouwe
(get.) Willem Debeuckelaere
