de charme van Toevluchtsoord van flamingo s

de charme van

ZUIDwest- sardinië Toevluchtsoord van flamingo’s Het zuidwesten van Sardinië staat bekend om zijn prachtige zandstranden en de kristalheldere zee. Maar het gebied kent ook woeste bergen, verlaten mijnen, een voedzame keuken en een vriendelijke bevolking die verrassend goed Engels spreekt. En natuurlijk die mooie hoofdstad Cagliari en de jaarlijkse invasie van de mooiste trekvogel ter wereld. T e k st fa bi an tak x F otog ra f i e J e r o en b e r e n ds

zuidwest-sardinië

K

reten in Sardijns dia­ lect, meeuwen­gekrijs, een scheepstoeter. Ik kijk uit het hotelraam. Beneden gaat een verveloze deur open en een hoekige vrouw met zwartgeverfd haar komt tevoorschijn. Ze kijkt naar links en naar rechts en stommelt dan met emmer en zwabber het straatje omhoog. Een ­Fiatje komt de hoek om. Na eindeloos veel ­bijzondere verrichtingen parkeert de bestuurder strak in tegen de muur. Een mannenhand steekt naar buiten om de buitenspiegel in te klappen. Nee, hier gebeurt niets bijzonders. Typisch Italië. Ik zou er uren naar kunnen kijken.

Een beetje chauvinisme Ooit stonden de Sardijnen bekend als messentrekkers, bandieten, horken die alles van buiten verafschuwden. Maar daar hebben wij nog niets van gemerkt. Integendeel. Hoe je ook je best doet je ­Italiaans te oefenen, je krijgt Engels terug. Het lijkt Amsterdam wel. Chauvi­ nis­­tisch zouden de Sardijnen ook zijn. Maar toen we gisteravond buiten zaten te

20

i ta l i ë magazine

eten in de gezellige Marina-wijk in de benedenstad, hoorden we luid gejuich. ‘Wint Cagliari?’ vroeg ik aan een vrouw aan een aangrenzend tafeltje. ‘Nee, over Cagliari zouden ze zich niet zo ­opwinden’, antwoordde ze laconiek. ‘Juventus staat met 2-0 voor tegen Milan.’ En toch, ­Cagliari staat keurig ­vijfde in de Serie A, las ik vanmorgen in de Sardijnse krant L’Unione Sarda, die ook niet nalaat te ­vermelden dat de voetbal­ club op punten zelfs tweede staat. Een beetje chauvinisme is voor de plaatselijke krant natuurlijk verplicht. Cagliari. Een provinciehoofdstad met tweehonderdduizend inwoners, schijn­­ baar bedekt met een warme deken van tevredenheid. Behalve in het assertieve verkeer is er van hectiek weinig te ­bespeuren. Een stad waar je tot rust kunt komen, een stad met allure, aan de voet van een berg. Ook nu, buiten het zomer­ seizoen, is het 25 graden en ­zonnig. Best lekker met dat zeebriesje erbij. Als we na een korte klim op de Piazza Costituzione zijn gearriveerd, rijst voor ons het ­majestueuze Bastione di Saint Remy op, ­vernoemd naar een reeds lang vergeten baron uit Piemonte. Je zou niet zeggen >

Ooit stonden de Sardijnen bekend als horken die alles van buiten verafschuwden, maar hoe je ook je best doet je Italiaans te oefenen, je krijgt Engels terug

Openingspagina’s: Nora, vroeger de belang­ rijkste Romeinse stad op Sardinië. Linkerpagina, boven: Bastione di Saint Remy; onder: flamingo’s in het Stagno di Molentargius. Rechterpagina, boven: het strand van Sparti­ vento; onder: het parkje bij B­ asilica di San Saturno.

i ta l i ë magazine

21

zuidwest-sardinië

Vanbinnen is de Cattedrale di Santa Maria barok, met een gotisch-Catalaanse kapel en een Vlaamse triptiek. Een kleine honderd meter verderop beklimmen dappere toeristen de Torre dell’Elefante (de Olifantentoren), een van de middeleeuwse stadspoorten. Op zoek naar espresso gaan we The Old Coffee ­binnen, een pasticceria met in een ­wandkast oude radio’s en bandrecorders, camera’s uit de tijd van de stomme film en bank­biljetten van voor de euro. Een ­vermolmde piano staat op een aanslag te wachten. Zo is het historisch centrum van Cagliari een prachtige verzameling van boetiekjes, uitdragerijen en verrassend gestylede cafés en restaurants, gelardeerd met ­roestige balkonnetjes met wasgoed en het gerinkel van bakelieten telefoons.

De roze kromsnaveligen strijken graag neer in het Stagno di Molentargius, waar ze in groepjes naar het water staren en af en toe naar vis happen

Deze pagina: een terrasje aan het strand van Poetto; strand bij de rots van de Pan de Zucchero. Rechterpagina: in de verte de Pan de Zucchero, op de voorgrond een oleander.

22

i ta l i ë magazine

dat het bastion pas aan het eind van de 19de eeuw is gebouwd, maar dat was ­precies de ­bedoeling. Met de bekroning in de vorm van een minitempel en de symme­trisch opstij­gende stenen trappen die aan de Renaissance ­herinneren, vormt dit bouwwerk de ­verbinding van de hoog­gelegen citadel met de nieuwe beneden­stad. Je reinste neoclassicistische kitsch, maar heel ­geslaagd. Boven, op het uitgestrekte ­Terrazza Umberto I, komen geliefden ’s avonds genieten van het uit­ zicht en van elkaar. Vanaf het plein leidt een vatenstelsel van smalle straatjes ­omhoog naar het hart van de stad, de Piazza ­Palazzo. Daar staat de witte ­13de-eeuwse Cattedrale di Santa Maria, de plaatselijke duomo. De façade is ­uitgevoerd in ­Romaans-Pisaanse stijl.

Kilometerslang strand Na een uitstekende spaghetti met arselle (een soort vongole) en bottarga (vissen­ eitjes) in Marina rijden we naar Poetto. In het hoogseizoen moet het kilometers­ lange stadstrand aan de rand van Cagliari een spectaculaire aanblik bieden, met een keur aan tanga’s, Afrikaanse verkopers van Louis Vuitton-tassen en oudere heren die met de handen op de rug in een te kleine zwembroek langs de branding kuieren, maar nu heerst er een behaag­ lijke rust. Een meisje leest een boek in de zon, een groepje studenten staat te ­volleyen. De zee is kristalhelder, de t­emperatuur goddelijk. Ik moet me inhouden om niet als een overjarige puber de zee in te rennen. Eerst de flamingo’s zien. Tussen de stad en het strand van Poetto bevinden zich ­uitgestrekte zoutpannen en een zo ­mogelijk nog uitgestrektere watervlakte, het Stagno di Molentargius, waar de roze krom­snaveligen graag neerstrijken. Vlak­ bij de ingang van het natuurpark zien we ze in een groepje samenscholen. ­Starend naar het water happen ze af en toe ­verveeld naar een vis. Ze doen me >

i ta l i e n magazin

23

zuidwest-sardinië

d­ enken aan het groepje oude mannen op het ­terras van ­Caffetteria Reale. Vooral aan die ene met zijn knalrode polo en roze bretels, die zo heftig discussieerde met die andere met dat ­borstelsnorretje en krijtstreep­kostuum, gadegeslagen door een hofhouding ­zwijgende grijsaards. Misschien minder zeldzaam dan deze fenicotteri, maar wel kleurrijker en ener­ gieker. Maar zij ­hebben dan ook niet de nostalgie van de trekvogel. We trekken verder. Naar Pula, een ­populaire badplaats. Vroeger lag hier Nora, de belangrijkste Romeinse stad op Sardinië. Een man met een markante krullenkop en snor zit voor de ingang bij een verzameling stenen sculpturen in ‘Nuragisch-Phoenicische stijl’. De Nura­ giërs waren de originele bewoners van het eiland. Zij lieten koepelvormige torens van grote gestapelde stenen achter. Deze zogeheten ­Nuraghi zijn in het binnenland nog te bewonderen.

Imposante overblijfselen Even later lopen we tussen de imposante overblijfselen van het oude Nora. ‘Deze Romeinse stad werd in 38 voor Christus gesticht door de Romeinse commandant Ephisius’, vertelt onze jonge gids in het Engels. Voor de Romeinen zaten de Phoeniciërs en de Carthagenen hier. Nora telde ­achtduizend inwoners en was van alle gemakken voorzien: een forum, een ­theater – het enige op Sardinië – grote thermen en een flinke cloaca ­maxima, een ‘hoofdriool’ dat onder de hoofdstraat door naar zee liep. In de 5de eeuw ­vernietigden de Vandalen de stad en werd hij prijsgegeven aan de natuur, tot hij eind 19de eeuw werd herontdekt. Vooral de thermen met hun mozaïek­vloeren zijn goed geconserveerd. Waarschijnlijk kwamen Noord-Afrikaanse ­vaklieden hier­ heen om hun verfijnde patronen te ­leggen, zoals van de godin Amphitrite op een dolfijn die nog te bewonderen is op de vloer van een Romeinse villa.

24

i ta l i e n magazin

Steile kronkelwegen leiden over groene bergen met gapende ravijnen. Zoveel prachtige panorama’s, je zou overal wel willen stoppen ‘Van alle zeeën is de Méditerranée de mooiste, en van alle mediterrane zeeën die van ­Sardinië’, merkt Mauro parmantig op. De receptionist van hotel New ­Barcavela, een kinderparadijs met een waterglijbaan en een fijn strandje, heeft niet al die zeeën zelf gezien, maar een ­vriend van hem wel. De kustlijn van ­Sardinië is 1850 kilometer lang, dus we beperken ons tot het zuidwesten, dat bekendstaat om zijn prachtige zand­ stranden, zoals bij Capo ­Spartivento, en zijn ruige rotskusten, zoals bij Buggerru, dat met zijn verlaten mijnen herinnert aan een industrie die eeuwenlang een ­belangrijke inkomstenbron van Sardinië was. Landschappelijk is dit deel van ­Sardinië erg mooi. Steile kronkel­wegen leiden over groene bergen met gapende >

Linkerpagina, boven: Cagliari; onder: Basilica di San Saturno. Deze pagina, boven: de Torre dell'Elefante; onder: het strand van Poetto.

i ta l i ë magazine

25

zuidwest-sardinië

In het binnenland ligt Iglesias, een stad met een naam die behalve aan een Spaanse harten­ breker doet denken aan de Spaanse overheersing

Deze pagina, boven: de baai van Chia; onder: Piazza Yenne in Cagliari. Rechterpagina: Bastione di Saint Remy.

26

i ta l i ë magazine

ravijnen. Zoveel prachtige panorama’s, je zou overal wel willen stoppen. In het dorp Sant’Antioco, dat zich de ‘hoofdstad’ van het gelijknamige schiereiland mag noemen, hangen de ­boeren op bankjes voor de stokoude ­basilica waar het ­gebeente van de heilige Antiochus wordt bewaard. Nadat hij velen had bekeerd moest de heilige ploeteren in de Romeinse loodmijnen van Plumbaria, zoals Sardinië toen heette. Toen hij volhardde in zijn kerstenende werk, werd hij alsnog ter dood veroordeeld. In het binnenland, noordelijker, ligt ­Iglesias, een stad met een naam die ­behalve aan een Spaanse hartenbreker doet denken aan de Spaanse ­overheersing. Ooit was Iglesias het centrum van de mijnbouw, maar daar kwam halverwege

de 20ste eeuw de klad in. Het is een feeëriek plaatsje met mooie ­pastel­kleurige 18de-eeuwse palazzi en een ­vervallen artdecotheatertje, Teatro Electra. Op de ­Piazza Lamarmora, ­tegenover het Antico Caffè Lamarmora, staat een verwaar­ loosde ­fontein met beelden van maimoni, een soort ­demonen. Niet ver ­daarvandaan bevinden zich de mooiste ­strandjes, met uitzicht op de Pan di ­Zucchero, de Suiker­ berg, een steile uit zee oprijzende klif. Daarna klimmen we naar Arbus, in de bergen, op zoek naar een pecorino­ producent – Sardinië is immers de baker­ mat van de pecorino – maar die blijkt helaas onvindbaar. Het messenmuseum van Arbus laten we links liggen; de rit erheen is al mooi genoeg. De volgende dag moeten we helaas alweer afscheid nemen. Als we van Pula naar de luchthaven rijden zien we de flamingo’s weer, nu in het Stagno di Santa Gilla aan de andere kant van Cagliari. Ineens zie ik hun schoonheid. Stoïcijns als wijs­­ geren staan ze daar, elegant en sereen meekleurend met de ondergaande zon. Melancholie kan ook roze zijn. ✦

i ta l i ë magazine

27

Tips & adressen Vervoer

• Dal Corsaro

buiten Cagliari

• Nora

Met KLM/Alitalia vliegt u via Rome in een kleine 4,5 uur naar Cagliari.

Staat bekend als een van de beste restaurants van Sardinië. Viale Regina Margherita 28, tel. +39 070 664318, www.dalcorsaro.com.

• Ristorante da Nicolò Corso Cavour 32, Via Dante 32, 09014 Carloforte, tel. +39 0781 854048, www.carloforte.net/danicolo.

Romeinse ruïnes, alleen onder begeleiding van een gids te bezoeken. De tickets zijn twee weken lang ook geldig voor het archeologisch museum in Pula.

• Trattoria Gennargentu

• MITZA

Slapen

Lijkt een tourist trap, en is het ook wel, maar het eten is voortreffelijk en ze hebben een leuk terras. Via Sardegna 60, Cagliari, tel. +39 070 658247.

Hippe strandtent met fijn uitzicht op zee. Spiaggia di Portu Cauli, loc. Masua in Iglesias, www.mitza.it.

• Hotel Regina Margherita Viale Regina Margherita 44, Cagliari, tel. +39 070 670342, www.hotelreginamargherita.com.

Winkelen

• Hotel New Barcavela

Reizen Fundadore Travels biedt volop reizen naar Sardinië aan. www.fundadore.nl

Cagliari Het Castello is de oude stad van Cagliari. Bastione di Saint Remy biedt een mooi panorama over de haven. De Cattedrale di Santa Maria op de Piazza ­Palazzo in het Castello is zeker een bezichtiging waard. Bezoektijden: 8-12.30 uur en 16-20 uur.

• Anfiteatro Romano

Staat bekend om de rustieke Sardijnse keuken. Via Lodovico Baylle 39, tel. +39 070 4513387.

Het imposante Romeinse ­amfitheater ten noorden van de stad stamt uit de 2de eeuw. Via Sant’Ignazio da Laconi, 09123 Cagliari. www.anfiteatroromano.it

• Caffè degli Spiriti

• ExMà

Een buitengewoon posh establishment met een mooi uitzicht en gerieflijke lounge­banken. Via Santa Croce 33/35, tel. + 39 346 5220212, www.caffelibarium.com.

Het ExMà is een cultureel ­centrum in een voormalig ­abattoir (vandaar ex-mattatoio). Via San Lucifero 71, tel. +39 070 666399. • Segway Per Segway door Cagliari: www.newwaysardinia.it.

Eten en drinken Cagliari • Antico Caffè dal 1855 Een zeer illuster café in Liberty style. Hier moeten D.H. ­Lawrence en Gabriele D’Annunzio zijn gesignaleerd, maar ook de Sardijnse Nobelprijswinnaar Grazie Deledda. Piazza Costituzione 10, tel. +39 070 658206, www.anticocaffe1855.it.

28

• Sa Schironada

i ta l i ë magazine

Ligt bovenop het Bastione di Saint Remy, met loungeterras. Via Lamarmora 91, tel. +39 339 8822146.

• Caffè Libarium Nostrum

• Caffè Sotto la Torre Café onder de Olifantentoren, met cucina sarda. Op woens­ dagen gesloten. Piazza San Giuseppe 2, tel. +39 070 660199.

• Ristorante Luigi Pomata Haute cuisine op typisch ­Sardijnse basis, maar er staan ook ­modernere gerechten op de kaart, zoals Sardijnse sushi. Viale Regina Margherita 14, Cagliari, tel. +39 070 672058, www.luigipomata.com.

SS 195, km 39,8, Santa In de Via Garibaldi en de Via Giuseppe Manno vindt u alle ­Margherita di Pula, tel. +39 070 9290476/77, bekende modewinkels. www.newbarcavela.it.

• Sorelle Piredda Kledingzaakje met traditionele Sardijnse motieven vertaald naar stijlvolle damesmode. Onder de transparante vloer zijn de ruïnes van een Romeins gangenstelsel zichtbaar. Piazza San Giuseppe 4, tel. +39 070 650772, www.sorellepiredda.com.

natuur

• Sapori di Sardegna

Parco Naturale Regionale Molentargius Saline, Via La Palma, tel. +39 070 37919300, www.parcomolentargius.it.

Delicatessenwinkel met prodotti tipici di Sardegna. Vico dei Mille 1, Via Baylle 6, Cagliari, tel. +39 070 6848747, www.saporidisardegna.com.

• Stranden De mooiste stranden van Zuidwest-Sardinië zijn Poetto, het stadstrand van Cagliari, en de stranden van Chia, Capo Spartivento, San Pietro en Sant’Antioco.

• Flamingo’s

Culinaire specialiteiten

Enkele typisch Sardijnse ­gerechten voor de avontuur­• 'Shopping & Restaurants' Een handig gidsje met nog meer lijke eter: spaghetti alle arselle tips, verkrijgbaar bij de toeristen- e bottarga (spaghetti met een kiosk op de Piazza Costituzione. soort vongole en bottarga), malloreddus (griesmeelgnocchi), culurgiones (pasta met aardappelPula en muntvulling), bistecca di cavallo • Forte Village Resort (paardenbiefstuk). Het gerenommeerde reisblad Condé Nast Traveller vroeg zich • Agriturismo Sa Perda Marcada af of Forte Village Resort het Agriturismo annex pecorino­ beste vakantieoord ter wereld boerderij. zou kunnen zijn. Loc. Sa Perda Marcada, Arbus Santa Margherita di Pula, (Cagliari), tel. +39 070 9758714, ­Cagliari, tel. +39 070 9218818, www.saperdamarcada.it. www.fortevillageresort.com.