13 januari Schiphol
Nbbe bestaat 15 jaar
De brandweer gegarandeerd en blijvend vakbekwaam Dat maken we samen waar
De brandweer gegarandeerd en blijvend vakbekwaam; dat maken we samen waar Het Nbbe bestaat vijftien jaar. Dat hebben we gevierd. En hoe! Op 13 januari waren we te gast bij de brandweer op Schiphol, waar we meer dan 200 relaties welkom mochten heten op een bijzondere jubileumbijeenkomst. De volgende pagina’s geven in woord en beeld een impressie van een geslaagde dag. Met plezier bieden we u dit verslag aan, zodat u nog eens in vogelvlucht kunt lezen en zien wat er zoal de revue passeerde.
Bij het Nbbe verheugden we ons op onze jubileumviering. Het werd een mooi feest, maar niet alleen dat: samen met u hebben we er veel meer uit gehaald. Goed om te ervaren hoe zeer een blijvend vakbekwame brandweer u allemaal aan het hart gaat! Uw inbreng om dat voor elkaar te krijgen is voor ons van grote waarde. We kunnen veel met uw kennis en ervaring. Mede aan de hand van uw suggesties en adviezen werken we momenteel hard aan een
manifest, waarin we concreet maken hoe het Nbbe de professionalisering van toetsing en examinering wil vormgeven. Dit manifest kunt u binnenkort verwachten. Net als tijdens de denkdiners van afgelopen najaar hebben we op 13 januari gemerkt hoe goed het is om in contact te zijn met het veld. Dat smaakt naar meer. Daarom gaan we vaker van deze bijeenkomsten organiseren en zullen we
contact met u blijven zoeken. ‘Zorg voor openheid, discussie en communicatie’. ‘Houd contact’. ‘Slecht drempels’. ‘Werk samen’. Daartoe riep u ons op, net voordat we ter afsluiting van de bijeenkomst samen het glas op de toekomst hieven. Op die uitnodiging gaan we graag in. U gaat veel van ons horen! Heel graag tot ziens, Marie Louise van Muijen Directeur Nbbe
Het borrelt en het bruist bij de brandweer Wat krijg je als je een kleine 250 mannen en vrouwen uit de wereld van de brandweer en GHOR een middag bij elkaar zet om over vakbekwaamheid te praten? Juist. Pittige discussies, enthousiasme én een boel goede ideeën. Het borrelde en bruiste volop, deze woensdagmiddag in de kazerne van brandweer Schiphol. Betrokken, gepassioneerd volkje, de mensen uit het veld. Hadden de organisatoren van de jubileumbijeenkomst op pak ‘m beet 150 belangstellenden gerekend, het werden er zo’n honderd meer. De rijen waren gevuld met medewerkers van alle organisaties, al was het niet verwonderlijk dat vooral de brandweer goed was vertegenwoordigd. Medewerkers van korpsen uit de steden bezochten de feestelijke happening, maar ook de kleinere korpsen waren er. Zo was ook een bevelvoerder van de kazerne in het Twentse Eibergen naar Schiphol
gekomen om te horen over de toekomst van de opleiding en examinering van de brandweer. En om erover mee te denken en mee te praten, natuurlijk.
Professionalisering examinatoren
Buiten winterde het nog volop, maar binnen de muren van de kazerne was daar niets van te merken. Want vakbekwaamheid lééft. Dat bleek duidelijk tijdens de workshops – in het programma ‘keuzevakken’ genoemd, in stijl met het thema ‘Leven Lang Leren’ – en in de wandelgangen. Ook bij de verdiepingssessies waarin een theatergroep met vaart en humor thema’s rond opleiding en examinering aan de orde stelde, kwamen de tongen goed los. De zaal zag op zo’n beetje alle gebieden kansen en mogelijkheden om te sleutelen aan de blijvende vakbekwaamheid van de brandweer. Zo kon het advies om snel werk te maken van de professionalisering van de examinatoren op veel instemming rekenen. Op de vraag aan welke eisen een examinator moet voldoen antwoordde de zaal: beschikken over vakkennis, goede feedback kunnen geven en bij de tijd zijn. Er was geen brede steun voor de suggestie om van het examinatorschap een fulltime baan te maken. “Dan verlies je de voeling met de praktijk die nou juist zo belangrijk is”, riep iemand. Het idee om examinatoren
vanuit de veiligheidsregio’s parttime ‘aan te leveren’ werd door veel aanwezigen wel enthousiast ontvangen.
Eenduidig opleiden, eenduidig examineren
Steeds opnieuw klonk ook de roep om meer eenduidigheid: in het opleidings- en oefenmateriaal, maar ook in de manier waarop examinatoren te werk gaan. “Zorg dat je aan de voorkant de verschillen zo veel mogelijk wegpoetst, maar ook aan de achterkant, bij de examens.” Wat de lesstof betreft: die moet bovendien meer op de praktijk worden gericht, klonk het overal. Ook een betere aansluiting op de actualiteit is gewenst. De opleidingen en examens zouden bovendien meer gespreid moeten worden; ook daarover was iedereen het wel eens. Nu nog zijn de aanmeldingen geconcentreerd in augustus en september. Door meer te spreiden kunnen de opleidingsinstituten hun aanbod beter aansluiten op de korpsbehoeftes. Die op hun beurt beter en ook verder vooruit
kunnen plannen, ook wat de werving betreft. “Het zou mooi zijn als kandidaten kunnen beginnen wanneer het hen het beste uitkomt. Laat de koppeling met het schooljaar los en begin gewoon met de opleiding als je een klas vol hebt”, suggereerde een aanwezige. “Dan kan de spreiding van de examens volgen.” Daarnaast was er het advies om duidelijke kaders te stellen voor de erkenning van opleidinginstituten. En ook: regelmatig te toetsen of deze partners zich houden aan de kwaliteits- en andere afspraken. En ga dan alleen nog in zee met geaccrediteerde instituten, werd er links en rechts geroepen. Belangrijke conclusie aan het eind van de middag: alle punten die tijdens de bijeenkomst aan bod waren gekomen, zijn verweven met elkaar. “Het Nbbe kan het dus niet alleen. We moeten het samen oplossen”, dacht iemand hardop. Waarop Marie Lousie van Muijen antwoordde: “Nu is het moment om door te pakken. Dat voelen alle partijen in het veld. De vraag is: wie heeft de ambitie? Nou, daar ben ik wel van.”
Ties Elzenga voorzitter bestuur Nbbe
“Aan de slag met vier actiepunten” Er ligt druk op de opleidingen en de examinering van de brandweer. Van alle kanten verschijnen rapporten en onderzoeken met aanbevelingen om het beter te gaan doen. Om meer en anders te leren. Terecht, meent Elzenga, voorzitter van het bestuur van het Nbbe. Voor een tot de nok toe gevulde zaal kondigde hij een manifest aan, waarin het Nbbe vier belangrijke actiepunten uitwerkt. Het is de hoogste tijd dat de brandweer aan de slag gaat met kwaliteitsverbetering. Daar kan en wil niemand meer omheen, betoogde de Nbbe-voorzitter. “Er zijn te veel opleiders. Ze staan niet onder centraal toezicht en er zijn geen expliciete kwaliteitseisen. Ook het opleidingsen oefenmateriaal staat onder druk. Onduidelijk is wie waarover gaat: wie houdt het up-to-date? Wie beslist wat er wordt geleerd? Wie zorgt dat die kennis en inzichten dan ook landen in les-, leer- en examenstof?” Het Nbbe komt er ook niet makkelijk mee weg, vervolgde Elzenga. Het bureau heeft de kritiek opgehaald en
geïncasseerd. Dat heeft geleid tot vier punten op een actielijst die het Nbbe binnenkort presenteert in de vorm van een manifest. “Opleidingen en examens moeten beter op elkaar aansluiten en de examenorganisatie moet flexibeler. Daarnaast gaan we aan de slag met de professionalisering van beoordelaars en willen we vakbekwaamheid landelijk gaan registreren met [mijn]nbbe.” Tot slot deed de voorzitter een beroep op de aanwezigen. “We hebben u als kritische vriend hard nodig bij de ontwikkeling van deze toekomstagenda. Denk met ons mee over hoe het beter kan.”
Sneak preview
Er zijn vier actiepunten waaraan het Nbbe momenteel hard werkt. Hoe pakken die uit? En wat leveren ze precies op? Daarover leest u binnenkort meer in het manifest. Hier alvast een sneak preview:
1. Betere aansluiting tussen opleiden/ examineren: • Meer praktijk, minder theorie • Proeven die passen bij een competentiegericht stelsel, gemaakt door vakmensen met onderwijskundig talent
2. Flexibeler examenorganisatie: • Zo veel mogelijk door opleidingsinstituten • maar wel door opleidinginstituten waarvan de kwaliteit vaststaat en wordt geborgd; accreditatie door het Nbbe?
3. Professionalisering van beoordelaars • Scholing en training voor de korte termijn • Binnenkort: professionele – gekwalificeerde – beoordelaars
4. Landelijke registratie van blijvende vakbekwaamheid • Via een platform van informatieuitwisseling in een ‘next generation [mijn]nbbe’ met en dankzij moderne technologieën aansluitend op behoeftes in het veld
Marie Louise van Muijen Directeur Nbbe
“Zijn we op de goede weg? Laat het ons horen!” Het Nbbe houdt de ogen en oren goed open. Adviezen en tips van kritische vrienden; het Nbbe doet er wat mee. En dat gaat het veld merken, zei Marie Louise van Muijen bij de opening van de jubileumbijeenkomst. Het programma van vandaag liet dat al zien, betoogde de directeur. “De keuzevakken over de professionalisering van de beoordelaar en de volgende generatie [mijnnbbe] komen rechtstreeks voort uit de input die de denkdiners hebben opgeleverd.” En dat waren nog maar twee onderwerpen op de indrukwekkende lijst met aandachtspunten die bij de denkdiners in Den Bosch, Amstelveen en Barneveld
waren opgeborreld. Een aantal concrete zaken heeft het Nbbe al meteen opgepakt. Die werkt het bureau de komende tijd verder uit, samen met de partners in de keten. Maar het Nbbe waakt ervoor een te grote broek aan te trekken, waarschuwde Marie Louise van Muijen. “We kunnen niet alles tegelijk. Bovendien is er een groot aantal zaken die we straks in de context van de Ondersteuningsorganisatie Fysieke Veiligheid een plek moet krijgen.” De verbinding met de praktijk, het verkleinen van de kloof tussen theorie en praktijk; dat is misschien wel de belangrijkste opdracht waarvoor het Nbbe zichzelf gesteld ziet. Volgens de directeur komen die zaken zonder samenwerking in de keten niet voor elkaar. Vandaar haar oproep aan de zaal: “Zijn we op de goede weg? Laat het ons horen. We hebben ook grote behoefte aan praktijkkennis bij de ontwikkeling van proeven en examens. Alleen zo weten we of we de spijker op de kop slaan. Inzet en betrokkenheid in het veld zijn voor ons dus van onschatbare
Ondersteuningsorganisatie Fysieke Veiligheid komt er aan
Het is nog maar een werktitel, maar hij kwam op 13 januari al regelmatig voorbij: de Ondersteuningsorganisatie Fysieke Veiligheid, kortweg OFV. In deze nieuwe, landelijke organisatie gaan het NIFV, het Nbbe, de Landelijke Faciliteit Rampenbestrijding (LFR) en het Bureau Landelijk Management Development (BLMD) samen op. De OFV komt ten
waarde. Daarom hebben we een klankbordgroep opgezet, die heel enthousiast aan het werk is getogen. En om het vuur goed brandend te houden, gaan we ook in de nabije toekomst diverse bijeenkomsten organiseren voor examinatoren en anderen, bij ons op kantoor maar ook in het land.” In de zaal gingen al meteen twee vingers omhoog. “Daar wil ik wel bij zijn’, riep iemand. “Ik vind het heel belangrijk dat we het gat tussen theorie en praktijk dichten.”
dienste te staan van de Veiligheidsregio’s, waarvan de voorzitters de organisatie gaan aansturen. De OFV krijgt een flink aantal taken toebedeeld. Die liggen op het gebied van onder meer onderwijs, management development (hrm), kennisontwikkeling en examinering, materieelaanschaf, personeelsbeleid, voorzieningen op ICT-gebied en het ontwikkelen van handboeken en leidraden.
Guusje ter Horst minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties
“Eén keer je examen halen, dat is niet voldoende” In haar toespraak benadrukte de bewindsvrouw het grote belang van een blijvend vakbekwame brandweer. “Kennis en kunde en vaardigheden van de brandweer mogen niet ter discussie staan. Het Nbbe heeft daarbij een cruciale rol als kwaliteitsbewaker.” De minister ging in op de inhaalslag die zo’n drie jaar geleden is ingezet om de kwaliteit van de rampenbestrijding en crisisbeheersing op een hoger peil te brengen. Er is veel geïnvesteerd om de slagkracht te vergroten met de opzet van de veiligheidsregio’s. Een cruciale rol in die verbeterslag is weggelegd voor het Nbbe, betoogde de minister. “Ik zie het Nbbe als een gezaghebbend examenbureau met een stevige en logische positie binnen de rampenbestrijding en crisisbeheersing.” Ze ging in dat kader nog even terug naar vijftien jaar geleden, toen het Nbbe ‘het ouderlijk huis’ verliet en zelfstandig verder ging. Het was goed, betoogde ze, dat het bureau meer op afstand kwam van het ministerie en dichter op de praktijk.
Volgens Ter Horst wordt de deskundigheid van het bureau meer en meer erkend. “Die positie heeft het Nbbe niet cadeau gekregen. Zeker in de beginperiode was er kritiek op het bureau dat het te ver van het brandweerveld af stond. Het Nbbe heeft die kritiek opgepakt. Door regelmatig in gesprek te gaan met het veld, maar ook door zichzelf te vernieuwen.” De minister blikte ook vooruit. Het Nbbe moet van en voor de brandweer blijven en een zo logisch mogelijke positie krijgen in de Ondersteuningsorganisatie Fysieke Veiligheid, zei ze. “Deze centrale organisatie valt onder de verantwoordelijkheid van het Veiligheidsberaad. Er is dan een directe relatie met de werkgevers en
ervaringsdeskundigen die zicht hebben op de praktijk en de kwaliteitsnormen moeten handhaven.” Ter Horst ziet voor het Nbbe een rol weggelegd in het aantrekkelijker
maken van het vak van brandweer. “Met de nieuwe inhoudelijke koers voor examineren maakt het Nbbe meer maatwerk, keuzevrijheid en aansluiting met bijscholen en oefenen mogelijk. Voor
brandweervrijwilligers die beperkt zijn in hun tijd is dit een vooruitgang. Daarnaast is en blijft het Nbbe het centrale punt waar de brandweerman en -vrouw doorlopend kan werken aan zijn of haar
vakbekwaamheid. Want één keer je examen halen; dat is niet voldoende. Een leven lang leren; dat is de basishouding voor de brandweer en de Ghor.”
Joseph Kessels, hoogleraar TU Twente
“Passie voor het vak als pijler voor opleiden” Leren doe je een leven lang. Als onderwijs aantrekkelijk en op maat wordt aangeboden, dan kun je er veel lol aan beleven en beklijft wat je hebt opgestoken. Ook als je vroeger geen studiebol was. “Het uitgangspunt moet zijn: hoe maak ik mezelf aantrekkelijk voor het werk dat ik doe?” Natuurlijk is een diploma mooi. Maar bevoegd is niet hetzelfde als bekwaam. Hoe wordt én blijft de brandweer vakbekwaam? Met die vraag stoeide Joseph Kessels in een prikkelend betoog, waarin hij uitgebreid in ging op de gedachte achter een Leven Lang Leren. De hoogleraar, die zich al jaren inzet voor de ontwikkeling van vernieuwende onderwijsprogramma’s, is wars van klassiek onderwijs. Want dat gaat vooral uit van wat iemand niet kan. En van hiërarchische verhoudingen waarin mensen leren van de bovenmeester omdat het moet, niet omdat ze het wíllen. Juist bij de brandweer zou het anders kunnen én moeten, stelde Kessels. “Er zijn maar
weinig sectoren waarin passie voor het vak zo belangrijk is.” Kessels pleitte in zijn voordracht voor competentiegericht opleiden en voor zelfsturing. “Kijk daarbij naar kritische beroepssituaties en ga uit van realististische dilemma’s van het vak. Vraag mensen wat ze nodig hebben om beter te worden in hun werk. En: hoe kun je anderen laten zien dat je ergens goed in bent?” Het zou mooi zijn als de brandweer in het ontwerp van opleidingen meer op zoek ging naar de passie en gedrevenheid van mensen. “Betekenisvol onderwijs vraagt ook om gedeelde zorg voor een uitnodigend leerklimaat, waarin erkenning en waardering centraal staan.”
Keuzevak [mijn]nbbe nu en in de toekomst
Halen, brengen en delen; de behoefte aan meer en betere informatievoorziening en - uitwisseling groeit. Ook op het gebied van opleidingen en examens. Nieuwe technieken en technologieën bieden legio mogelijkheden. Maar waaraan heeft het veld nou eigenlijk precies behoefte als het gaat over inzicht in vakbekwaamheid? Die vraag maakte de tongen flink los bij dit keuzevak. Het Nbbe zou leading kunnen zijn bij de modernisering en doorontwikkeling van de informatieuitwisseling. Hierover is overleg met elkaar zeker nog nodig.
Keuzevak Vakbekwaam onder extreme omstandigheden
IJzige koude, extreme hitte. Oftewel: de wereld van de poolreiziger en die van de brandweerman. Op het eerste gezicht lijkt er geen groter contrast mogelijk. Maar dat is maar schijn, weten Jan Fokke Oosterhof en Paul Kamphuis. De twee ondernamen een paar jaar geleden een loodzware, barre tocht van 1150 km boven de poolcirkel in Groenland. “Net als de brandweer opereerden wij op het snijvlak van leven en dood en hebben we allemaal de wil om te overleven in extreme situaties.” De finish haalden ze niet. Geen drama voor het duo: “Ons doel was veilig terugkeren op Schiphol.” Nu werken ze aan de voorbereiding van een tocht naar de Zuidpool. De twee trainden lang voor de tocht. Zo liep Kamphuis de Spartathlon, een hardloopwedstrijd over 246 km, die elk jaar in Griekenland wordt gehouden. Oosterhof en Kamphuis brachten ook een nacht door in de vriescel van een groothandel, tussen de frikadellen en kroketten.
Keuzevak Simulatiemodel BRIGADE
Hoe effectief treedt de brandweer op bij brandbestrijding in een gebouw? Hoe veel mensen zijn er gered? Hoe veel materiële schade is er? En wat hebben we aan resources verbruikt? TNO demonstreerde het gevisualiseerde brandweerinzetmodel BRIGADE dat op deze en andere vragen antwoord geeft. Het model rekent allerhande beslisopties door. Het kijkt daarbij naar bijvoorbeeld de ontwikkeling van de brand, de handelingen van de brandweer en de invloed van de brand, rook en gassen op de toestand van de slachtoffers en brandweerlieden. Maar BRIGADE verschaft ook inzicht in de effectiviteitsverbetering van materiële, personele en operationele innovaties. BRIGADE is nog volop in ontwikkeling. In de nabije toekomst biedt het model onder meer de mogelijkheid tot een betere afweging tussen slachtoffers redden en brand bestrijden.
Keuzevak Speeddaten
Veel deelnemers maken gretig gebruik van de mogelijkheid om sprekers en medewerkers van het Nbbe te treffen en met elkaar van gedachten te wisselen. Zo praatten Paul Joosten, lid van de stuurgroep Project kwaliteit brandweerpersoneel, en Joseph Kessels, hoogleraar aan de TU Twente, verder over hoe de onderwijsvernieuwing bij de brandweer het beste handen en voeten zou kunnen krijgen.
“Moet de brandweer professionaliseren? Dan ook de examinator” Arie is gezakt. Ten onrechte, vindt hij. Hij voelt zijn examinator aan de tand. Arie: “Tenslotte vraag ik me af of u wel op de hoogte bent van de nieuwe deurenprocedure.” Ed: “Moet je es goed luisteren. Ik doe dit werk al 30 jaar en ben al 15 jaar examinator. Jij gaat mij nu niet vertellen hoe de deurenprocedure in elkaar zit.” Arie: “Volgens mijn informatie is dat veranderd.” Ed: “En als dat veranderd is, kan ik daar ook niets aan doen. Kijk, je kan van mij niet verwachten dat ik van alle laatste ontwikkelingen precies alles weet. Daar hebben wij als examinatoren gewoon de tijd en de middelen niet voor. Wij hebben ook nog andere zaken te doen, hoor.” Arie: “Dus dan ik heb ik gewoon pech.” Ed: ”Kijk, bij een voetbalwedstijd heb je een scheidsrechter. Diens beslissing moet men respecteren. Anders wordt het een puinhoop op het veld.” Arie: “Ook als het een foute beslissing is.” Ed: ”Ja, dat klopt. Iedereen maakt fouten, dat is niet te voorkomen.” Arie: “Maar als wij als brandweerlieden moeten professionaliseren, dan mag ik dat toch ook van een examinator verwachten?” E: “Jazeker. En we zijn ook professioneel.”
“Leren houdt nooit op. Dat gaat een leven lang door”
“Stel heldere normen op voor de opleidingen”
“Ook de beoordelaars moeten tussentijds worden getoetst” “We moeten de opleidingen en examens praktischer inrichten” “Nbbe, nu is het moment, pak de regie!”
“De brandweer leidt de brandweer op. Zo gebeurt het al generaties”
“Laten we beginnen met een betere spreiding van de opleidingen. Dan kunnen de examens makkelijk volgen” “Waar dat staat? Op pagina 33”
“Breng meer eenheid in opleidingen én in examens”
“Kunnen we opleidingen accrediteren en zo het kaf van het koren scheiden?”
Hebt u vragen of opmerkingen? We horen graag van u! Nbbe Stationsplein 14 2907 MJ Capelle aan den IJssel Postbus 752 2900 AT Capelle aan den IJssel Telefoon 010 – 258 62 00 E-mail
[email protected]
Concept en begeleiding: Maatschap voor Communicatie Tekst: Annemieke Lenssinck Beeld: Paul van der Klei Vormgeving: Rolf Resink, hetismooiwerk
