De betekenissen die ontwerpers aan logo s geven en. de manier waarop het publiek deze interpreteert. Master s Thesis. Graduate School of Communication

De betekenissen die ontwerpers aan logo’s geven en de manier waarop het publiek deze interpreteert.

Master’s Thesis Graduate School of Communication

Wietske Filius - 6073247 Master Corporate Communicatie UvA 2012 – 2013 Begeleider: Dr. J.W.M. Verhoeven Datum: 27 juni 2013

2   Samenvatting Organisaties gebruiken logo’s om zich te onderscheiden van hun concurrenten en herkenbaarheid te genereren bij het publiek. Logo-ontwerpers proberen de unieke waarden van een organisatie in een logo te verwerken zodat het de juiste associaties kan oproepen bij het publiek. De logo interpretatie van de ontwerper en het publiek kunnen echter van elkaar verschillen. Een andere interpretatie van een logo kan leiden tot verkeerde associaties of negatieve reacties. Dit onderzoek richt zich op de vraag in hoeverre de betekenis die de ontwerper geeft aan een logo overeenkomt met de interpretatie van het publiek. In totaal zijn er 16 logo’s met bijbehorende beschrijvingen verzameld en is er middels semigestructureerde interviews met respondenten (N = 16) getracht inzicht te geven in hoe zij logo’s interpreteren. De data is door middel van kleurcodering geanalyseerd waarin onderscheid is gemaakt in de elementen van een logo: vorm, kleur, typografie en slogan. De resultaten tonen aan dat logo’s de waarden van een organisatie effectief kunnen communiceren maar dat dit in de meeste gevallen niet gebeurd. Zo worden ingewikkelde vormen als onduidelijk geïnterpreteerd en passen sommige kleuren niet bij een organisatie. Over het algemeen vinden respondenten het moeilijk om een interpretatie te hebben bij vorm, kleur, typografie en slogans. De waarden van een organisatie worden het meest effectief gecommuniceerd wanneer de vorm herkenbaar is en kleuren bij een organisatie passen. Het blijkt dat publiek meer betekenis verleent bij het zien van visuele symbolen in een logo dan alleen bij een merknaam en dan met name symbolen die figuratief zijn. Tenslotte wordt aanbevolen toekomstig onderzoek te richten op logo’s en de interne stakeholders van een organisatie.

3   Inleiding Organisaties hebben ieder hun eigen waarden en karakteristieken waarmee ze zich kunnen onderscheiden van de concurrentie (Cowin & Matusitz, 2011; Wang, Hernandez, Minor, & Wei, 2012). Om voor de buitenwereld herkenbaar te zijn maken organisaties gebruik van logo’s. Logo’s kunnen de karakteristieken van een organisatie communiceren, de aandacht trekken en zichtbaar zijn in de massa (Hem & Iversen, 2004; Van Riel, Van den Ban, & Heijmans, 2001). Ze worden in en rondom een organisatie gebruikt, bijvoorbeeld voor product verpakkingen, advertenties, visitekaartjes, jaarlijkse rapporten en uniformen (Cowin & Matusitz, 2011). De identiteit van een organisatie, die middels het logo naar het publiek wordt gecommuniceerd, is mede bepalend voor het corporate imago (Melewar & Saunders, 2000; Van Riel & Balmer, 1997; Wei, 2002). Organisaties besteden om deze redenen ook veel geld en tijd in het promoten van hun logo (Van Riel et al., 2001). De investering wordt door een organisatie gemaakt in de veronderstelling dat het zal leiden tot een goede reputatie en een positief imago (Wei, 2002). Logo’s kunnen ook schadelijke gevolgen hebben voor een organisatie. Dit kan gebeuren wanneer een logo de verkeerde associaties of zelfs negatieve reacties oproept (Gabrielsen, Kristensen, & Hansen, 2000; Van den Bosch, De Jong, & Elving, 2005). Voor het ontwerpen van een passend logo wordt geprobeerd de corporate waarden van een organisatie in het logo te verwerken met de verwachting dat dit de juiste associaties oproept bij stakeholders (Green & Loveluck, 1994; Henderson & Cote, 1998). Het ontwerp van een logo is een interactief proces waarbij de organisatie en de ontwerper betrokken zijn (Hem & Iversen, 2004). Een ontwerper onderzoekt tientallen logo-ontwerpen en kiest hieruit enkele alternatieven. Vervolgens verduidelijkt en verantwoord de ontwerper de keuzes tot in detail aan de organisatie. De symbolen in een logo die de waarden visualiseren zijn meestal duidelijk voor de ontwerper en de organisatie, maar dit hoeft niet voor het publiek te gelden;

4   de derde partij die te maken krijgt met het logo (Hem & Iversen, 2004). Het publiek past zijn eigen kennis toe om symbolen te interpreteren (Green & Loveluck, 1994). Symbolen kunnen verschillende betekenissen oproepen en dit kan de interpretatie van een logo beïnvloeden. Een logo zou daarmee iets anders kunnen symboliseren voor het publiek en daarmee een ander bericht kunnen overbrengen dan de intentie van de ontwerper van het logo is. Deze studie gaat in op het interpretatieproces van het publiek en de manier waarop de ontwerpers effectief de waarden van een organisatie kunnen communiceren via een logo. Eerder onderzoek naar logo’s is bescheiden en gericht op richtlijnen voor het ontwerpen en aanpassen van logo’s (Henderson & Cote, 1998), de manier waarop individuen corporate symbolen begrijpen (Green & Loveluck, 1994), de toegevoegde waarde van logo’s voor de reputatie van een organisatie (Van Riel et al., 2001), het ontwikkelen van logo’s in verschillende culturen (Henderson, Cote, Leong, & Schmitt, 2003; Pittard, Ewing, & Jevons, 2007) en kleurgebruik in logo’s (Hynes, 2009). Tot op heden is er nog geen onderzoek gedaan naar de manier waarop het publiek de eigenschappen van logo’s interpreteert, en of deze overeenkomen met de ontwerper. Het proces van het evalueren van logo’s vanuit het perspectief van het publiek kan ontwerpers waardevolle informatie bieden over het ontwerpen van logo’s. Het kan ontwerpers meer inzicht geven in hoe het publiek logo’s interpreteert, waardoor voorkomen kan worden dat verkeerde associaties worden gelegd met een organisatie of negatieve reacties ontstaan. Dit heeft geleid tot de volgende onderzoeksvraag: In hoeverre komt de betekenis die de ontwerper geeft aan een logo overeen met de interpretatie van het publiek?

5   Theoretisch kader In het theoretisch kader zal eerst het concept corporate visual identity besproken worden. Vervolgens wordt theorie over semiotiek toegelicht die gebruikt zal worden om de relaties tussen het logo, de organisatie en het publiek aan te tonen.   Corporate Visual Identity In de ‘Corporate Identity Mix’ (CI-MIX) van Birkigt en Stadler (1986; zie Figuur 1), wordt in de kern de persoonlijkheid van de organisatie weergegeven en eromheen de drie corporate uitingsvormen van deze persoonlijkheid: gedrag, communicatie en symboliek (Cornelissen, 2011).

Figuur 1: Corporate Identity Mix.

Het eerste onderdeel staat voor het gedrag van werknemers en welke impressie zij achterlaten wanneer stakeholders in contact komen met de organisatie (Cornelissen, 2011). Het tweede onderdeel, communicatie, bevat alle uitingen van de organisatie, zoals adverteren en evenementen. Het laatste onderdeel is symbolisme en hieronder vallen alle grafische uitingen van een organisatie, ook wel de Corporate Visual Identity (CVI) genoemd. Deze drie elementen vormen samen de corporate persoonlijkheid van een organisatie, door middel van de corporate persoonlijkheid wordt een imago opgebouwd bij stakeholders. Het imago is de wijze waarop interne en externe stakeholders een organisatie waarnemen. Een organisatie

6   streeft ernaar het wenselijke imago zoveel mogelijk overeen te laten komen met de identiteit van de organisatie. Een imago dat overeenkomt met de identiteit leidt tot een positieve reputatie (Van den Bosch et al., 2005). CVI ondersteunt de reputatie doordat het de zichtbaarheid van een organisatie bevorderd, het zorgt ervoor dat een organisatie zich kan onderscheiden en authentiek kan zijn, het vergroot de transparantie en het zorgt voor consistente in- en externe communicatieboodschappen. De CVI bestaat uit vijf visuele kenmerken: een naam, een symbool en/of logo, lettertype, kleur en een slogan (Van den Bosch et al., 2005). Deze visuele uiting is gebaseerd op de identiteit van een organisatie en zorgt voor de zichtbaarheid en de herkenbaarheid van een organisatie (Melewar & Saunders, 2000). Het ontwikkelen van een CVI is een samenwerking tussen de organisatie en de ontwerper, waarin de corporate identiteit het domein is van de organisatie en de CVI het domein is van de ontwerper (Melewar & Saunders, 2000). De manier waarop de CVI is vormgegeven kan van invloed zijn op het beeld dat een organisatie wilt uitstralen en de manier waarop zowel interne als externe stakeholders een organisatie zien. Het blijkt dat de CVI bepaalde associaties kan oproepen bij het publiek (Park, Eisingerich, Pol, & Park, 2013; Van Riel et al., 2001). De keuze van logo, kleur en lettertype kunnen het gedrag en de beoordelingen van stakeholders beïnvloeden (Doyle & Bottomley, 2004; Gabrielsen et al., 2000; Van Riel et al., 2001).  Zo kan CVI leiden tot een trots gevoel bij werknemers en de ‘goodwill’ bij het publiek vergroten (Hatch & Schultz, 2001; Melewar, Hussey, & Srivoravilai, 2005). Het veranderen van de CVI van een organisatie kan dan ook risicovol zijn omdat de herkenbaarheid en daarmee wellicht de associaties met de organisatie worden aangetast (Van den Bosch et al., 2005). Consistent gebruik van de CVI kan tot voordelen voor een organisatie leiden (Melewar & Saunders, 2000; Van den Bosch, Elving, & De Jong, 2006): Het behouden van een consistente CVI kan

7   de identiteit van een organisatie versterken en leiden tot een effectieve en uniforme representatie van de organisatie (Melewar & Saunders, 2000).   De naam en het logo zijn onderdelen van de CVI die het meest bijdragen aan de herkenbaarheid (Fatt, 1997). Een logo kan de karakteristieken van een organisatie communiceren (Van Riel et al., 2001). Logo’s kunnen intrinsieke en extrinsieke eigenschappen bevatten die invloed hebben op het begrip en de interpretaties van een logo (Van Riel et al., 2001). Intrinsieke eigenschappen zijn het gevolg van een directe visuele indruk van de grafische (wat is de letterlijke betekenis van het logo?) en de referentiële onderdelen (wat representeert het logo?) van een logo. De extrinsieke eigenschappen zijn het gevolg van de associaties met de organisatie, deze associaties worden medebepaald door het gedrag van een organisatie in het verleden en op welke manier de waarden naar stakeholders worden gecommuniceerd. Op basis van deze twee eigenschappen evalueert het publiek het logo van een organisatie. De evaluatie van het publiek rust op de interpretatie van de symbolen en de betekenisperceptie (Cowin, 2011). Om hier inzicht in te verkrijgen is het van belang om de theorie van semiotiek te begrijpen (Cowin & Matusitz, 2011).

Semiotiek Semiotiek refereert naar de studie van tekens en symbolen (Nöth, 1997). Deze theorie geeft inzicht in het begrijpen van het functioneren van een logo en het effectief representeren waarvoor het bestemd is. In het semiotisch model van Charles Sanders Peirce wordt de rol van interpretatie benadrukt en is het de basis voor betekenis geven aan logo’s (Cowin & Matusitz, 2011). Peirce beschrijft het tekenproces, of semiosis, als een dynamische relatie tussen drie elementen, zie figuur 2: representamen (teken) – object (referent) – interpretant (de kijkers interpretatie, het effect op de kijker) (Christensen & Askegaard, 2001).

8   Representamen staat voor het teken zelf (Christensen & Askegaard, 2001; Cowin & Matusitz, 2011). Representamen betekent representatie, iets dat iets anders vertegenwoordigt, een object of concept (Christensen & Askegaard, 2001). Representamen representeert iets dat betekenis heeft voor een individu. Object is iets waar een individu betekenis aan kan verlenen (Christensen & Askegaard, 2001; Cowin & Matusitz, 2011). Het teken symboliseert het object (Cowin & Matusitz, 2011). Een representamen kan alleen bestaan als het iets representeert: een object. Een object is iets waarvan een individu betekenis kan afleiden, het is de betekenis waar het teken naar refereert. Een voorbeeld hiervan is het logo van Adidas (figuur 3) (Van der Vlugt, 2012). De representamen zijn de drie oplopende strepen, het object is wat deze strepen symboliseren en in dit logo is dat een berg, die de confrontatie van uitdagingen aanduid en de doelen die behaald moeten worden.

Figuur 3: Adidas logo Tenslotte interpretant, dit is de interpretatie of betekenis die het teken draagt voor de interpretator (Cowin & Matusitz, 2011; Nöth, 1997). Het is een mentaal beeld van de interpretator dat wordt gecreëerd door het teken, een beeld dat het teken aan het object verbind. Bijvoorbeeld het woord “IBM”, het creëert een mentaal beeld dat de drie letters I, B en M verbind aan een grote organisatie dat computers produceert (Christensen & Askegaard, 2001). Het is de gedachte/emotie die wordt gecreëerd door het teken. Representamen is het teken van de zender en de interpretator is het teken van de ontvanger. De dynamische relatie tussen de drie elementen is in deze studie toegepast op het logo, de organisatie en het publiek. Waarin het logo de representamen is, de organisatie het object en het publiek de interpretant, dit is in figuur 4 weergegeven.

9  

Figuur 2: Semiosis

Figuur 4: Semios toegepast

Object: Corporate waarden In termen van semiotiek behoren de corporate waarden van een organisatie tot het object. Corporate waarden vormen de rode draad binnen een organisatie en geven antwoord op de vraag waar een organisatie voor staat en wat de organisatie maakt hoe die is (Urde, 2003, 2009). De keuze van corporate waarden en hoe deze worden uitgedrukt, weerspiegelen de persoonlijkheid van een organisatie. Corporate waarden creëren de verbinding tussen de organisatie en haar stakeholders (Urde, 2003). Via communicatie worden de waarden geuit en door stakeholders geïnterpreteerd. Intern zijn waarden een institutionele gedragsstandaard en kunnen werknemers helpen om zich te identificeren met de organisatie (Van den Bosch et al., 2005; Verschoor, 2005). Ze creëren een ‘wij-gevoel’ waardoor werknemers meer gemotiveerd zijn en dit kan leiden tot een toename in productiviteit en winst (Melewar, Bassett, & Simões, 2006). Extern dienen waarden om vertrouwen en langdurige relaties op te bouwen en te onderhouden met stakeholders (Padaki, 2000). Door waarden consistent te communiceren kunnen externe stakeholders een duidelijk beeld van de organisatie ontwikkelen. Relatievorming tussen de organisatie en stakeholders kan leiden tot een aanhoudend succes en toekomst voor een organisatie.

10   Corporate waarden zijn allesomvattende termen die samen de identiteit van een organisatie vormen (Harris & De Chernatony, 2001; Urde, 2003). Van belang is dat er een eerlijke representatie van de identiteit wordt gecommuniceerd naar de stakeholders om schadelijke gevolgen te voorkomen, zoals een negatief effect op het imago van een organisatie (Balmer, Stuart, & Greyser, 2009). Organisaties hebben om deze reden belang bij het uitdragen van een ware identiteit en hierbij hoort een passende CVI omdat deze de identiteit van een organisatie visualiseert (Van den Bosch et al., 2005).

Representamen: Logo Logo’s zijn corporate symbolen die de kern vormen van de CVI (Fatt, 1997; Green & Loveluck, 1994; Henderson & Cote, 1998; Wang et al., 2012; Wei, 2002). Een goed logo voldoet aan de volgende eisen: herkenbaar, eigen, leesbaar, technisch toepasbaar en kan de identiteit van een organisatie overbrengen (Henderson & Cote, 1998; Peeters, 2008). Voor het ontwerpproces van een logo is het van belang dat er een duidelijk beeld van de organisatie is en waar deze voor staat, hieronder vallen onder andere haar strategie, filosofie en geschiedenis (Van den Bosch et al., 2005). Door bekend te zijn met de achtergrondinformatie van een organisatie kan de ontwerper geschikte ontwerpen produceren. Het creatieve proces van een logo is ook een interactief proces waaruit een logo wordt ontwikkeld dat past bij de organisatie en ook in de organisatie wordt geaccepteerd (Hem & Iversen, 2004). Een logo kan uit de volgende vier elementen bestaan: vorm, typografie, kleur en slogan (Rowden, 2000; Schmitt & Simonson, 1997; Timmerman, 2002).

Vorm Variatie in vormen is groot (Henderson & Cote, 1998), maar er zijn vier dimensies van vormen die van belang zijn (Schmitt & Simonson, 1997). Deze dimensies zijn hoekigheid,

11   symmetrie, proportie en grootte (Schmitt & Simonson, 1997). In de dimensie hoekigheid worden hoekige vormen, zoals een driehoek en vierkant, geassocieerd met conflict, dynamiek en mannelijkheid (Pittard et al., 2007). Ronde vormen roepen harmonie, zachtheid en vrouwelijkheid op (Pittard et al., 2007). De dimensie symmetrie creëert balans en geeft orde en rust (Schmitt & Simonson, 1997). Vormen die asymmetrisch zijn creëren juist spanning en onrust, maar enige spanning creëert ook een minder saai beeld (Schmitt & Simonson, 1997). In de dimensie proportie kunnen lange hoekige vormen en langwerpige vormen het gezichtsveld verlengen en daarmee wordt de associatie dominant gemaakt. Korte hoekige vormen kunnen meer timide en bescheiden zijn (Schmitt & Simonson, 1997). In de dimensie grootte worden grote vormen, lang of breed vaak ervaren als krachtig en sterk. Kleine vormen, kort of dun zijn meer delicaat en zwak.

Kleur Kleur activeert emoties en draagt bij aan de herkenbaarheid van een organisatie (Hynes, 2009; Peeters, 2008). Dit maakt dat kleur in staat is tot het beïnvloeden van en het communiceren met publiek (Peeters, 2008). Kleuren zijn zowel functioneel als emotioneel (Schmitt & Simonson, 1997). Publiek gebruikt kleur in het dagelijks leven om objecten te categoriseren en herkennen, en zijn geneigd dit ook te doen met logo’s. Voor sommige organisaties is kleur hetgene waarmee ze zich onderscheiden, zoals het rood van Coca-Cola en het geel van McDonalds. Daarnaast kunnen kleuren verschillende associaties oproepen bij het publiek die de publieksperceptie van een organisatie kan beïnvloeden (Aslam, 2006; Childers & Jass, 2002; Rowden, 2000). Deze associaties kunnen organisaties helpen bij het communiceren van het gewenste imago van een merk (Bottomley & Doyle, 2006; Madden, Hewett, & Roth, 2000). De betekenis van kleuren verschilt per cultuur en hangt af van de context waarin het wordt gebruikt, zo is wit in Europa de kleur voor een bruiloft terwijl in China deze kleur voor

12   rouw staat (Madden et al., 2000). Enkel blauw zou in elk land dezelfde betekenis met zich mee brengen (Madden et al., 2000). Voor globale organisaties maken de verschillende betekenissen die culturen geven aan kleuren het lastig om logo’s te ontwerpen (Rowden, 2000). Elke dimensie van kleur is gerelateerd aan verschillende gedragsreacties (Schmitt & Simonson, 1997). Intense kleuren kunnen de impressie geven dat een object beweegt (Schmitt & Simonson, 1997). Heldere kleuren geven het gevoel dat een object dichterbij is dan het in het echt is (Schmitt & Simonson, 1997). Kleuren bestaan uit lichtgolven van verschillende golflengtes (Verhoeven, 2010). Rood heeft de langste golflengte en paars de kortste (Singh, 2006). Lange golflengtes worden geassocieerd met warme kleuren en resulteren in gevoelens van opwinding (Verhoeven, 2010). Korte golflengtes worden geassocieerd met koele kleuren en kalmeren. Ook kunnen kleuren gevarieerde impressies van afstand produceren, zo lijken blauw en groen verder weg dan rood, oranje en bruin (Schmitt & Simonson, 1997).

Typografie De term typografie wordt gebruikt om het uiterlijk van een tekst aan te duiden (Peeters, 2008). Het is het resultaat van keuzes die door de ontwerper zijn gemaakt met betrekking tot onder andere het lettertype, witruimtes en uitlijning. Typografie kan bepaalde impressies oproepen, waarin vooral lettertype van belang is (Grohmann, Giese, & Parkman, 2012; Henderson, Giese, & Cote, 2004; Peeters, 2008; Schmitt & Simonson, 1997). Deze studie zal daarom focussen op het lettertype in een logo. Een lettertype is in staat een bepaalde sfeer te communiceren en kan daarmee de perceptie van het publiek beïnvloeden (Peeters, 2008). Publiek gebruikt de impressies om informatie van een organisatie te verkrijgen en voor het vormen van een attitude (Grohmann et al., 2012). Dit is vooral van belang wanneer een naam onbekend en neutraal is. Lettertype

13   kan emoties uitten, er kan persoonlijkheid worden uitgedrukt in de fysieke karakteristieken van een letter: licht of zwaar, rond of vierkant, smal of lomp (Spiekermann & Ginger, 2003). Bijvoorbeeld boosheid, boosheid kan beschreven worden als een donker gevoel dat vraagt voor een zwart en zwaar lettertype waarbij de letters niet te dicht op elkaar staan en een beetje onregelmatig zijn. Daarnaast blijkt dat serif (zijn dunne streepjes aan de uiteinden van bepaalde lettertypes) lettertypes, zoals Times New Roman, worden ervaren als elegant, charmant, emotioneel, onderscheidend, mooi en interessant (Grohmann et al., 2012). Sans serif lettertypes, zoals Helvetica, worden beschouwd als mannelijk, krachtig, slim, hogere klasse, leesbaar en hard (Grohmann et al., 2012). Daarnaast zit er een verschil in hoofdletters of kleine letters. Hoofdletters staan voor autoriteit en agressiviteit maar enkel het gebruik van kleine letters kan leiden tot een brutaal en ingetogen indruk (Schmitt & Simonson, 1997).

Slogans Slogans zijn enkele woorden naast de corporate naam. De corporate naam, vaak niet langer dan twee woorden, heeft niet de mogelijkheid om veel te ‘zeggen’ in letterlijke zin (Kohli, Leuthesser, & Suri, 2007). Slogans daarentegen kunnen wel iets ‘zeggen’ en maken het mogelijk om sterke kanten van een organisatie te benoemen en communiceren. De corporate slogan is in veel gevallen een samenvatting van de kernelementen van een organisatie en kan emotionele impressies bij het publiek oproepen (Dowling & Kabanoff, 1996). Er zijn enkele linguïstische eigenschappen die van invloed kunnen zijn op de evaluatie van een slogan (McQuarrie & Mick, 1996): De stijl van de tekst, de grammatica en retorische (overtuigende) vorm van tekst spelen hier een rol. Slogans beïnvloeden hoe publiek een organisatie ontvangt, zowel op zichzelf als in relatie tot de concurrentie (Rosengren & Dahlén, 2006). Ze spelen een ondersteunende rol in de visuele identiteit van een organisatie. Slogans kunnen een duidelijke positionering

14   weergeven en de sterke punten van een organisatie benadrukken (Kohli et al., 2007). Slogans creëren, ondersteunen of veranderen de percepties van een organisatie door bepaalde associaties te activeren bij stakeholders (Kohli et al., 2007; Rosengren & Dahlén, 2006).

Methode Onderzoeksdesign In deze studie is data verzameld door middel van het analyseren van logobeschrijvingen, interviews met experts, en semigestructureerde interviews met respondenten. In een logobeschrijving wordt door de ontwerper beschreven wat het logo voorstelt en de betekenis erachter voor de organisatie. Er is gekozen voor het analyseren van logobeschrijvingen en interviews met experts om inzicht te verkrijgen in hoe de zender (de ontwerper) betekenissen verleent aan logo’s. Voor diepte interviews met respondenten is gekozen om inzicht te verkrijgen in hoe de ontvanger (het publiek) logo’s interpreteert.

Procedure Dataverzameling logobeschrijvingen Om inzicht te verwerven in de betekenissen die worden gegeven aan een logo van een organisatie vanuit het perspectief van de ontwerper zijn logo beschrijvingen van ontwerpbureaus verzameld. Verschillende organisaties die zich bezighouden met het ontwikkelen van huisstijlen en het positioneren van organisaties zijn zowel via de e-mail als de telefoon benaderd. Drie logo’s zijn van de organisatie Concreet geeft vorm en zijn verkregen via de e-mail: Ravelijn, Beweeg + Beleef en Zorggroep ENA. Zes logo’s zijn op de websites van organisaties gevonden: VitaVerde, Kalathaki Kaas, Stadsschouwburg Utrecht, Agro Bank, Brumbys Creek Fishing en Gauteng. Tenslotte zijn zeven logo’s uit twee expert interviews en extra materialen gehaald. Hiervan zijn drie logo’s van de organisatie

15   Smidswater: Centraal Boekhuis, VSL en Pentascope. Dit interview vond plaats in Amsterdam bij de organisatie Smidswater en duurde 60 minuten. Vier logo’s zijn in een interview met Teldesign verkregen: VTL, Deltares, Isala en Xantic. Dit interview vond plaats in Rotterdam waar de organisatie gevestigd is en duurde 94 minuten. In totaal zijn er 16 logo’s met beschrijvingen verzameld (zie tabel 1 en bijlage 1). Er is gekozen voor het verzamelen van redelijk onbekende logo’s om te voorkomen dat respondenten eerdere associaties zouden hebben met een organisatie, dit zou de beoordeling van het logo kunnen beïnvloeden.

Dataverzameling logo interpretaties Om de data te verzamelen die nodig was om inzicht te verkrijgen in de interpretaties van het publiek is gebruik gemaakt van kwalitatief onderzoek. Kwalitatief onderzoek is een geschikte methode om te ontdekken en te begrijpen waarom individuen iets zeggen en vinden (Myers, 2008). Voor dit onderzoek zijn gegevens verzameld door middel van semigestructureerde interviews. Bij semigestructureerde interviews worden er een aantal vragen voorbereid, deze hoeven echter niet noodzakelijk gebruikt te worden (Myers, 2008). Deze aanpak biedt enige structuur maar ook ruimte voor improvisatie. Het geeft de geïnterviewde de mogelijkheid om belangrijke inzichten te vertellen die tijdens het gesprek omhoog kunnen komen, tegelijkertijd zorgen de voorbereide vragen voor een bepaalde focus. Voor het interview zijn de 16 logo’s opgesplitst in twee groepen van acht logo’s. In een interview werden acht logo’s besproken, dit om te voorkomen dat het interview te lang zou duren voor respondenten. Respondenten werden vrij gelaten in het praten over wat ze zagen en welke spontane associaties ze aan het logo verbonden. Het interview startte met een korte omschrijving over de bedoeling van het interview (zie bijlage 2). Er werd benadrukt dat de gegevens vertrouwelijk behandeld werden en er werd om toestemming gevraagd voor het opnemen van

16   het interview. Vervolgens werden enkele gegevens vastgesteld, zoals geslacht en leeftijd van de geïnterviewde. Hierna startte de respondenten met het lezen van de context over de organisatie. Bij de logo’s werd een korte context gegeven over de organisaties om misperceptie van de symbolen te voorkomen (Green & Loveluck, 1994). Daarnaast werd in de interviews door beide experts aangegeven dat de context een belangrijke rol speelt. Vervolgens kon de geïnterviewde het logo bekijken en hardop nadenken over wat hij/zij zag en wat er in ze opkwam. Indien nodig werd de geïnterviewde gestimuleerd om zijn mening te formuleren (e.g. ‘Wat denkt u dat dit logo over de organisatie zegt?’) (zie bijlage 3).

Steekproef In totaal zijn er 16 individuen geïnterviewd, waarvan acht vrouwen en acht mannen. De leeftijdsklasse is 20 tot en met 55 jaar met een gemiddelde leeftijd van 28 jaar (SD = 10,64). De interviews duurden gemiddeld 10 tot 15 minuten, werden digitaal opgenomen en vonden doorgaans plaats bij de deelnemers thuis.

Analyse van logo’s Allereerst werden de verzamelde logo beschrijvingen van de ontwerpers met de logo’s bij elkaar gevoegd en de interviews met de experts getranscribeerd (zie bijlage 4). De informatie die van belang was voor de logo beschrijvingen werd uit de interviews gehaald en bij de logo’s geplaatst. De verzamelde data zijn vervolgens in een document samengevoegd. Daarna zijn de interviews van de respondenten getranscribeerd (zie bijlage 5). De gegevens van de respondenten werden aan de logo’s gekoppeld en in een matrix samengevoegd. Nadat het document compleet was, werd de data gecodeerd volgens de kleurcodering methode. De kleuren zijn gekoppeld aan de elementen van een logo. Het volgende hoofdstuk onthult de bevindingen van de verzamelde data.

17   Tabel 1 Logo’s Logo 1

Logo 2

Logo 3

Logo 4

Logo 5

Logo 6

Logo 7

Logo 8

Logo 9

Logo 10

Logo 11

Logo 12

Logo 13

Logo 14

Logo 15

Logo 16

18   Resultaten In dit deel van de studie worden de belangrijkste resultaten besproken met betrekking tot de vier elementen van een logo: vorm, kleur, typografie en slogan.

Vorm De vorm van logo’s komt in elke logobeschrijving voor. De vorm van een logo kan duidelijk herkenbaar zijn en hetzelfde worden geïnterpreteerd, zoals de gieter in logo 4. In de beschrijving van logo 4 over de vorm staat: “De tweede ‘V’ is ‘uitgegroeid’ tot een spuit (schenktuit) waardoor de naam wordt getransformeerd in een ‘gieter’ ” (ontwerper logo 4). De gieter wordt ook door de meeste respondenten in het logo herkend. De vis en de vishaak in logo 8 worden ook door de respondenten herkend: “Ik zie in het rode een haak terug, alsof er een vis wordt gevangen”. Tevens zijn er logo’s die moeilijk herkenbaar zijn voor respondenten en anders worden geïnterpreteerd, zoals in logo 14. De ontwerper zegt in de beschrijving over dit logo: “In het beeldmerk zit de suggestie van een wereldbol, en het is een combinatie van die bol met land en water”. Een respondent geeft aan er een vogel in te herkennen: “Het logo zelf is een soort vogel boven het water en je hebt dan het water zelf, het blauwe”. Logo’s kunnen ook vormen bevatten waarvan respondenten de functie niet begrijpen in relatie tot de organisatie. De boom in logo 2 wordt door de ontwerper omschreven als: “Natuur”. De respondenten begrijpen de functie van de boom echter niet, zoals blijkt uit de volgende citaten: “Die boom begrijp ik ook niet, heeft er niets mee te maken, hoort er niet bij” en “Ik begrijp de ‘dode’ boom niet zo goed, ik weet niet waar die voor staat zo zonder blaadjes”. Sommige logo’s zijn voor respondenten slecht leesbaar. Zo vond de meerderheid van de respondenten logo 6 slecht te lezen: “Het is niet echt te lezen, je moet goed kijken. Ik vind

19   het onduidelijk” en “Ik vind het wat vergezocht. Je kan het op zich wel lezen maar het is niet heel duidelijk dat er stadsschouwburg staat”. Tevens kan het zo zijn dat logo’s als ingewikkeld worden ervaren en daardoor ook vele verschillende betekenissen kan oproepen. Bijvoorbeeld in de beschrijving van logo 16 staat: In het logo zit een soort X en er is een soort van wereld te zien, wat de grote afstand weergeeft. De wereld wordt omhelsd wordt door twee mensen. Deze twee mensen hebben verbinding met elkaar en die raken elkaar ook, wat communicatie uit moet beelden (ontwerper logo 16). Respondenten zien naast dat het lijkt alsof twee mensen met elkaar in contact staan en dat daarin een bepaalde ruimte zit, ook een satelliet in het logo, een schip, een vliegtuig, een wereld met sterren en een gezichtje.

Kleur Sommige kleuren in logo’s zijn duidelijk en worden hetzelfde geïnterpreteerd door zowel de ontwerper als de respondent. Dit gebeurt bij logo 8: “Voor de kleur blauw is gekozen vanwege de associatie met water” (ontwerper logo 8). Respondenten zien dit er ook in terug: “Wel goede kleuren, blauw representeert water”. Als een ontwerper een bredere betekenis geeft aan een kleur, zoals bij de kleur rood in logo 8: “Rood representeert het zonlicht, outdoor, enthousiast zijn over vissen en het bloed dat vloeit als een vis op een haak bijt” dan blijkt dat respondenten enkele van deze betekenissen kan oproepen, maar niet alle: “Het rode is een vishaakje, dat je een vis gevangen hebt” of: “Ik vind het wel een beetje eng dat het haakje rood is, ziet er een beetje bloederig uit”. Daarnaast kunnen de kleuren andere interpretaties oproepen bij de ontwerper en het publiek, zoals in logo 12. De kleuren in dit logo worden door de ontwerper worden omschreven als: “Levendig, sensitief en in beweging”. Het logo roept de volgende

20   interpretatie bij een respondent op: “Ik zie veel rood in het logo en dat is voor mij niet echt een positiefs iets als je iets wilt implementeren, voor mij heeft het meer de associatie met een stopsignaal”. De kleuren die gebruikt worden kunnen ook onduidelijk zijn: Ik begrijp niet zo goed waarom ze van rood naar blauw naar rood gaan. Ik denk dat de kleurverloop verandering moet aangeven. Dus dat je in het begin veranderd en dat je dan resultaat hebt, maar ik begrijp niet waarom het begin dezelfde kleur heeft als het einde (respondent logo 12). Een bijzonder geval is logo 11 van VSL. VSL is het nationale metrologisch instituut van Nederland en houdt zich bezig met de meetstandaarden. De kleur blauw die dit logo heeft, wordt door de ontwerper omschreven als: “Zakelijk”. Respondenten daarentegen begrijpen de kleurkeuze niet: “Blauw en wit ja, maar op dit moment kan ik daar niet zo veel mee. Ik zou verder niet weten wat dat met metrologie te maken zou moeten hebben”. De kleur roept ook associaties op welke op geen enkele manier te maken hebben met wat de organisatie doet of zou willen bereiken: “Het lijkt op een blauwe lucht. En daarnaast vind ik die witte stipjes op een wolk lijken” (respondent logo 11). Andere kleuren passen volgens de ontwerper wel bij het logo en de organisatie, maar volgens de respondent niet. Dit is te zien bij logo 2, in de beschrijving van de ontwerper worden de kleuren als volgt beschreven: “Positief en kleurrijk logo. Kleuren groen (blaadje) en blauw (druppel) komen uit de natuur. Actieve kleuren. Het donkerblauw geeft rust en stabiliteit aan de frisse actieve kleuren”. Respondenten vinden de kleuren leuk, maar niet passen bij wat de organisatie doet. Dit blijkt uit de volgende citaten: “Ik vind het logo alleen niet echt passen bij bedrijfsuitjes, dit komt denk ik door de kleuren” en: “De kleuren vind ik wel leuk, maar vind het ook de kleuren van een zorginstelling. Ik vind het niet bij iets sportiefs passen”. In logo 8 ervaren respondenten ook het gevoel dat ze de kleur niet bij de organisatie

21   vinden passen: “Rood trekt wel de aandacht maar ik associeer rood niet echt met agricultuur”. Tevens kan het zo zijn dat zowel de ontwerper als de respondent de kleuren bij elkaar vinden passen. In de beschrijving van logo 3 staat: “De kleuren zijn gebaseerd op de namen van de drie huizen. Blauw staat voor Ruimzicht, rood/roze voor Nieuw Avondrust en groen voor Het Huis in de Wei” (ontwerper logo 3). Respondenten reageren als volgt bij het zien van de kleuren van logo 3: “De kleuren, die doen me denken aan de huizen, rood aan avondrust, blauw aan ruimzicht en groen aan huis in de wei”. Soms zien respondenten er zelfs meer in dan de intentie van de ontwerper is: “De paarse kleur komt ook terug in het midden, ik denk dat deze voor zorg staat. De kleuren staan voor zorg denk ik. De combinatie van de drie kleuren zijn mooie zachte kleuren en niet hard.” (respondent logo 3).

Typografie Uit de interviews blijkt dat respondenten weinig kunnen vertellen over het lettertype dat wordt gebruikt in een logo terwijl ontwerpers vaak wel een beschrijving erbij hebben. Zoals bij logo 4: “Het lettertype is dik sans serif, dit om het logo simpliciteit uit te laten stralen en de impact van de kracht van de natuur” (ontwerper logo 4) of bij logo 6: “Typografie en de kleurstelling reflecteren het tijdsbeeld van Dudok, architect van de schouwburg. Het letterspel is dynamisch, spannend en sprankelend” (ontwerper logo 6). Bij enkele logo’s roept het lettertype wel een interpretatie op bij respondenten, zoals bij logo 12. In de beschrijving van de ontwerper van logo 12 staat: “Het lettertype komt strak, vriendelijk en eigentijds over” (ontwerper logo 12). Respondenten zien dit er ook in terug: “Het lettertype vind ik wel vriendelijk door de ronde vormen” en “Het lettertype vind ik heel vriendschappelijk, het straalt niet echt iets van status uit maar toegankelijk voor iedereen” en “Het lettertype vind ik goed en is strak georganiseerd”. De interpretatie van het lettertype kan

22   ook verschillend geïnterpreteerd worden door respondent en ontwerper zoals bij logo 14. In de beschrijving van dit logo staat: “Het woordmerk is een mooie stevige en krachtige letter” (ontwerper logo 14). Respondenten interpreteren het anders: “Het lettertype vind ik door de beetje ronde vormen wel zacht, niet hard”. Verder kan het zo zijn dat in de beschrijving van ontwerpers, lettertype niet wordt benoemd maar dat het respondenten wel opvalt, zoals bij logo 15: “Het heeft wel iets vernieuwends met die puntjes aan de onderkant bij de I en de L” (respondent logo 15).

Slogan In de beschrijvingen van logo’s met een slogan wordt niet altijd vermeld door de ontwerper waar de slogan voor staat. De slogan valt de respondenten echter wel vaak op. Ze benoemen deze ook en hebben er een interpretatie bij. Respondenten hebben een interpretatie bij bijvoorbeeld logo 1: “Goed bezig staat erbij, ik denk, dat, dat misschien een beetje een dubbele betekenis heeft. Goed bezig als in dat ze goed bezig zijn, maar ook dat ze goede dingen doen, maatschappelijk goede dingen”. De ontwerper van logo 1 benoemd de slogan niet in de beschrijving van het logo. De ontwerper van logo 10 heeft juist een hele beschrijving over de slogan die gebruikt wordt: ‘Ahead with smart logistics’ is om te verduidelijken wat ze doen. ‘Ahead’ staat voor extern voor vooruitgang, aan kop gaan, de beste willen zijn en intern voor activerend, toekomstgericht en ondernemerschap. ‘Smart logistics’ staat in het geheel voor het type logistiek dat ze doen en ‘smart’ staat extern voor meedenken, advies, alert en kennis van markt en intern voor de beste oplossing zoeken, meedenken en adviseren.

23   Respondenten daarentegen vinden de slogan te lang en geen toegevoegde waarde hebben: “De tekst eronder zegt mij eerlijk gezegd vrij weinig. Wat ze met de zin willen zeggen weet ik niet zo goed, misschien dat ze vooruit kijken.”.

Discussie Conclusie Het doel van deze studie was antwoord te vinden op de vraag in hoeverre de betekenis die de ontwerper geeft aan een logo overeenkomt met de interpretatie van het publiek. Geconcludeerd kan worden dat logo’s effectief de waarden van een organisatie kunnen communiceren maar dat dit in de meeste gevallen niet gebeurd. In termen van semiotiek kan dit als volgt worden omschreven: de representamen (het logo) kan doorgaans het object (de organisatie) niet op de meest effectieve manier representeren vanuit het perspectief van de interpretant (het publiek). Tussen de betekenisgeving van de ontwerpers aan logo’s en de interpretatie van logo’s door de respondenten is een groot verschil gevonden. De interpretaties van respondenten onderling zijn over het algemeen wel in overeenstemming. De resultaten van deze studie kunnen ten eerste ontwerpers helpen bij het maken van beslissingen in het ontwerpproces. De waarden van een organisatie kunnen het meest effectief gecommuniceerd worden wanneer de vorm herkenbaar is en kleuren worden gekozen die passen bij de organisatie. Logo’s waarin alleen de merknaam voorkomt zoals logo 10 en 12, roepen minder associaties op dan logo’s met een visueel symbool, zoals logo 11. Logo’s met visuele symbolen zijn beter in het overbrengen van de functionele voordelen van een merk en de esthetische aantrekkingskracht is groter dan bij logo’s met enkel de merknaam (Park et al., 2013). Om verkeerde interpretaties te voorkomen zouden ontwerpers meer rekening kunnen houden met het interpretatieproces van het publiek. Ontwerpers kunnen dit doen door het publiek meer te betrekken bij het ontwerpproces middels het vragen om feedback. Feedback

24   verkrijgen over een logo van het publiek kan ontwerpers voorzien van waardevolle informatie, zo kan het de technieken van ontwerpers verbeteren (Gabrielsen et al., 2000). Ten tweede geven de resultaten van deze studie organisaties meer kennis over het effect van logo’s op het publiek. Organisaties die een logo laten ontwerpen kunnen deze kennis gebruiken voor het maken van beslissingen met betrekking tot een logo waardoor ze meer betrokken zijn en invloed hebben op het ontwerpproces. Voor organisaties is het raadzaam om na te denken over wat het logo zou moeten communiceren en welke kenmerken van het merk onthouden moeten worden door stakeholders (Park et al., 2013). Organisaties kunnen vervolgens doorgeven aan de ontwerpers die zij aanstellen om die kenmerken te verwerken in een logo. Tenslotte, geeft deze studie het publiek meer inzicht in hoe ontwerpers betekenis geven aan een logo waardoor het publiek logo’s beter kan begrijpen. Het publiek is zich niet bewust van alle betekenissen die een logo kan representeren. Deze studie attendeert het publiek erop dat logo’s worden ontworpen om informatie over een organisatie te communiceren, dat het logo relevant is voor wat een organisatie over zichzelf wilt zeggen. In deze studie is het logo onderverdeelt in vier onderdelen, van elk onderdeel zal een korte conclusie worden gegeven.

Vorm Respondenten gebruiken niet of nauwelijks de dimensies van Schmitt en Simonson (1997) om de vorm te omschrijven. Daarentegen zoeken respondenten naar een herkenbare vorm in een logo die ze kunnen verbinden aan iets fysieks. Dit gebeurt bijvoorbeeld bij het driehoekje met een cirkel in logo 7, respondenten zien hier een puzzelstukje of een tent in. Een mogelijke verklaring voor dit resultaat is dat het symbool in logo 7 een abstracte vorm heeft. Figuratieve vormen roepen bij respondenten meer interpretaties op. Deze resultaten bevestigen eerdere

25   bevindingen dat er meer betekenis verleent kan worden aan figuratieve vormen dan aan abstracte vormen (Henderson & Cote, 1998). Daarnaast zijn abstracte logo’s minder goed herkenbaar dan figuratieve logo’s en worden ze niet altijd als prettig ervaren (Henderson & Cote, 1998). Aan de hand van de resultaten kan verondersteld worden dat als organisaties hun logo willen gebruiken voor het communiceren van hun waarden naar het publiek zij het beste figuratieve vormen kunnen gebruiken.

Kleur Resultaten met betrekking tot het element kleur suggereren dat kleur zowel functioneel als emotioneel gebruikt wordt (Schmitt & Simonson, 1997). De kleur in logo’s wordt gecategoriseerd en herkend, zoals bij logo 8. De blauwe kleur in dit logo roept bij elke respondent dezelfde associatie op. Dit resultaat bevestigd eerdere bevindingen dat de kleur blauw dezelfde betekenissen kan oproepen (Madden et al., 2000). Tevens vonden respondenten bepaalde kleuren passen bij de branche waarin de organisatie zich bevindt, zoals bij logo 1. De kleuren in logo 1 deden de respondenten denken aan een zorginstelling. Het publiek heeft blijkbaar prototypische kleuren in gedachten bij organisaties in bepaalde branches. Ze hebben een idee van welke kleuren ‘typisch’ zijn voor een bepaalde branche. Een mogelijke verklaring hiervoor zou kunnen zijn dat het publiek geneigd is om dingen in groepen in te delen, te categoriseren, en ze niet individueel te bekijken (Verhoeven, 2010). Een prototype betekent in hoeverre iets representatief is voor een categorie, het is het beste voorbeeld van een categorie (Creusen & Schoormans, 2005; Rosch & Mervis, 1975). Het gebruik van prototypen blijkt daarnaast een positieve invloed te hebben op esthetieke voorkeuren (Creusen & Schoormans, 2005). Een opvallende bevinding en een voorbeeld van prototype, zijn de kleuren die gebruikt worden in logo 2. Respondenten vonden de kleuren blauw en groen bij een organisatie passen

26   die zich bezig houdt met zorg en daarom ongeschikt voor een organisatie die sportieve bedrijfsuitjes organiseert. Dit kan komen doordat blauw en groen koele kleuren zijn en een rustgevend gevoel geven (Verhoeven, 2010). Een zorginstelling zal eerder met rust geassocieerd willen worden dan een sportieve organisatie. Een actieve organisatie zou wellicht beter gebruik kunnen maken van de kleur rood, een actieve kleur (Madden et al., 2000). Kleuren zijn zowel functioneel als emotioneel nauw met elkaar verbonden, van belang is dat deze op elkaar afgestemd zijn zodat miscommunicatie voorkomen kan worden. Voor organisaties is het raadzaam om kleuren te kiezen in het logo die passen bij wat ze doen zodat het logo op de juiste manier geïnterpreteerd wordt door het publiek.

Typografie De bevindingen met betrekking tot typografie tonen aan dat ontwerpers vaak een betekenis geven aan de gekozen lettertype, deze wordt echter in de meeste gevallen niet herkend door de respondenten. Respondenten die wel een interpretatie geven aan het lettertype doen dit met begrippen waarmee persoonlijkheid wordt uitgedrukt zoals vriendelijk, rustig en zacht. Hieruit blijkt dat de fysieke karakteristieken van letters persoonlijkheid kunnen uitdrukken (Spiekermann & Ginger, 2003). In het algemeen vinden respondenten het moeilijk om associaties aan een typografie te verbinden. Een verklaring hiervoor kan zijn dat het publiek en de ontwerpers beide verschillende rollen hebben waarin achtergrond, kennis en ervaring van belang zijn. Respondenten zijn in dit geval een soort ‘amateurs’ en de ontwerpers ‘professionals’. Ontwerpers zijn in hun dagelijks leven bezig met creativiteit en met associaties en emoties die design zou kunnen oproepen terwijl respondenten weinig tot geen kennis hebben over design.

27   Ondanks dat respondenten het lastig vinden om een interpretatie te geven aan typografie, doen ze dit bij sommige logo’s wel. Voor ontwerpers is het dan ook raadzaam om wel een lettertype te kiezen die bij een organisatie past omdat het publiek bij sommige logo’s wel een interpretatie zou kunnen hebben bij het lettertype.

Slogan De resultaten tonen aan dat respondenten proberen slogans te gebruiken om er betekenis uit te halen die ze zouden kunnen gebruiken om de organisatie te beschrijven, dit lukt ze alleen niet. Dat slogans respondenten niet helpen bij de interpretatie van een logo is een opmerkelijke bevinding aangezien slogans organisaties juist de mogelijkheid bieden om iets te ‘zeggen’ over zichzelf en de sterke kanten te kunnen benoemen en communiceren (Kohli et al., 2007). Een mogelijke verklaring voor dit verschil zou kunnen zijn dat slogans vooral een prominent rol spelen in advertenties (Kohli & Leuthesser, 2002). De combinatie van de advertentie en een slogan is een krachtig middel om te communiceren naar stakeholders. Er is nog geen onderzoek gedaan naar het effect van de combinatie van een logo met een slogan terwijl ontwerpers in enkele gevallen wel gebruik maken van een slogan. In deze studie bevatten vier logo’s een slogan, opvallend is dat maar een slogan expliciet wordt toegelicht, dit is het geval bij logo 10. De ontwerper van logo 10 benut de slogan om een duidelijke positionering te weergeven en de sterke punten te benadrukken, dit wordt echter niet zo door de respondenten geïnterpreteerd. De toegevoegde waarden van slogans in combinatie met een logo biedt perspectief voor vervolgonderzoek. Naar aanleiding van de gevonden resultaten in deze studie blijken slogans bij een logo geen toegevoegde waarde te hebben voor een organisatie om beter hun waarden naar het publiek te kunnen communiceren.

28   Beperkingen en aanbevelingen voor vervolg onderzoek Er zijn enkele beperkingen met betrekking tot dit onderzoek, waardoor de gevonden resultaten met de nodige voorzichtigheid moeten worden behandeld. Deze beperkingen bieden mogelijkheden voor vervolgonderzoek. Een beperking van het onderzoek heeft betrekking op de selectie van logo’s. Deze selectie was zeer beperkt doordat ontwerpbureaus de beschrijvingen van hun keuzes met betrekking tot een logo vaak niet online plaatsen, omdat de ontwerpers alleen mondeling de logo’s kunnen toelichten of in sommige gevallen willen de bureaus deze informatie niet vrijgeven. Hierdoor werd op internet naar logo’s gezocht en zijn er ook een aantal buitenlandse logo’s geselecteerd. Aan deze studie deden enkel respondenten met een Nederlandse achtergrond mee. Logo’s kunnen andere associaties oproepen bij respondenten met verschillende culturele achtergronden (Henderson et al., 2003). De cultuurverschillen zijn in deze studie niet meegenomen, voor toekomstig onderzoek is aan te bevelen om ook respondenten te gebruiken die een andere culturele achtergrond hebben om te onderzoeken of dit leidt tot andere interpretaties. Daarnaast is er nog een limitatie met betrekking tot de selectie van logo’s. Enkele logo’s zijn gericht op business-to-business, en niet op algemeen publiek. Logo’s die gericht zijn op business-to-business zouden een ander resultaat kunnen opleveren als deze worden onderzocht bij klanten. Een andere beperking van dit onderzoek is de methode. De methode was een semigestructureerd interview waarin respondenten vrij waren om te praten over wat ze zagen. Respondenten bleken het lastig te vinden om onder woorden te brengen wat er bij hen op kwam bij het zien van een logo. In sommige gevallen lukte het een respondent niet om iets over het logo te zeggen. Het gevoel dat een logo oproept is persoonlijk en heeft te maken met onbewuste verwerkingsprocessen van een individu (Pittard et al., 2007). Daarnaast hebben respondenten en ontwerpers een andere achtergrond, kennis en ervaring. Om respondenten te

29   helpen bij het onder woorden brengen van wat ze zien en wat voor gedachtes dit oproept, kan er gebruik gemaakt worden van een andere methode. Voor vervolgonderzoek zou er een methode gebruikt kunnen worden waarbij respondenten meer handvatten worden aangeboden. Bijvoorbeeld door naast de begrippen die het logo volgens de ontwerper omschrijven, ook andere begrippen aan te bieden. Hierdoor kan gemeten worden of respondenten dan dezelfde begrippen kiezen als de ontwerper of dat het andere interpretaties oproept. Als aanvulling op dit huidige onderzoek is aan te raden zijn om toekomstig onderzoek te richten op interne stakeholders die ook te maken krijgen met het logo van een organisatie. Twee groepen die intern een belangrijke rol spelen en niet in deze studie zijn meegenomen zijn: het management van een organisatie en de werknemers. Het management van een organisatie, de opdrachtgevers van een logo, zijn betrokken bij het ontwerpproces. Onderzocht kan worden hoe zij dit ervaren proces ervaren, wat hun invloed hierin is en wat hun interpretatie is van het logo. Werknemers spelen ook een belangrijke rol, zij worden geregeld blootgesteld aan het logo, en ook hebben zij veel kennis over de organisatie. Werknemers hebben echter vaak geen inbreng in het ontwerp van een logo (Hem & Iversen, 2004). Voor vervolgonderzoek is het interessant om te onderzoeken wat de interpretaties zijn van de werknemers zijn en of dit hun werk en instelling beïnvloed. Door alle groepen te onderzoeken die in aanraking komen met een logo kan beter begrepen worden hoe logo’s geïnterpreteerd worden. Deze kennis kan bijdragen aan het ontwikkelen van logo’s die effectief de waarden van een organisatie kunnen communiceren.

30   Literatuurlijst Aslam, M.M. (2006). Are You Selling the Right Colour? A Cross‐cultural Review of Colour as a Marketing Cue. Journal of Marketing Communications, 12(1), 15-30. doi: 10.1080/13527260500247827 Balmer, J.M., Stuart, H., & Greyser, S.A. (2009). Aligning identity and strategy: corporate branding at British Airways in the late 20th century. California Management Review, 51(3), 6-23. Bottomley, P.A., & Doyle, J.R. (2006). The interactive effects of colors and products on perceptions of brand logo appropriateness. Marketing Theory, 6(1), 63-83. Childers, T.L., & Jass, J. (2002). All dressed up with something to say: Effects of typeface semantic associations on brand perceptions and consumer memory. Journal of Consumer Psychology, 12(2), 93-106. Christensen, L., & Askegaard, S. (2001). Corporate identity and corporate image revisited. European Journal of Marketing, 35(3/4), 292-315. Cornelissen, J. (2011). Corporate communication: A guide to theory and practice: SAGE Publications Limited. Cowin, E. (2011). The Evolution of US Corporate Logos: A Semiotic Analysis. University of Central Florida Orlando, Florida. Cowin, E., & Matusitz, J. (2011). The Ongoing Transformation of the McDonald's Logo: A semiotic Perspective. Journal of Visual Literacy, 30(2), 20-39. Creusen, M.E., & Schoormans, J.P. (2005). The different roles of product appearance in consumer choice*. Journal of product innovation management, 22(1), 63-81. Dowling, G.R., & Kabanoff, B. (1996). Computer-aided content analysis: what do 240 advertising slogans have in common? Marketing Letters, 7(1), 63-75.

31   Doyle, J.R., & Bottomley, P.A. (2004). Font appropriateness and brand choice. Journal of Business Research, 57(8), 873-880. Fatt, J.P.T. (1997). Communicating a winning image. Industrial and Commercial Training, 29(5), 158-165. Gabrielsen, G., Kristensen, T., & Hansen, F. (2000). Corporate design: a tool for testing. Corporate Communications: An International Journal, 5(2), 113-118. Green, D., & Loveluck, V. (1994). Understanding a Corporate Symbol. Applied Cognitive Psychology, 8, 37-47. Grohmann, B., Giese, J.L., & Parkman, I.D. (2012). Using type font characteristics to communicate brand personality of new brands. Journal of Brand Management, 20(5), 389-403. doi: 10.1057/bm.2012.23 Harris, F., & De Chernatony, L. (2001). Corporate branding and corporate brand performance. European Journal of Marketing, 35(3/4), 441-456. Hatch, M.J., & Schultz, M. (2001). Are the strategic stars aligned for your corporate brand? Harvard business review, 79(2), 128. Hem, L.E., & Iversen, N.M. (2004). How to Develop a Destination Brand Logo: A Qualitative and Quantitative Approach. Scandinavian Journal of Hospitality and Tourism, 4(2), 83-106. doi: 10.1080/15022250410003852 Henderson, P.W., & Cote, J.A. (1998). Guidelines for selecting or modifying logos. The Journal of Marketing, 14-30. Henderson, P.W., Cote, J.A., Leong, S.M., & Schmitt, B. (2003). Building strong brands in Asia: selecting the visual components of image to maximize brand strength. International Journal of Research in Marketing, 20(4), 297-313. doi: 10.1016/j.ijresmar.2003.03.001

32   Henderson, P.W., Giese, J.L., & Cote, J.A. (2004). Impression management using typeface design. Journal of Marketing, 60-72. Hynes, N. (2009). Colour and meaning in corporate logos: An empirical study. Journal of Brand Management, 16(8), 545-555. doi: 10.1057/bm.2008.5 Kohli, C., & Suri, R. (2002). Creating effective logos: insights from theory and practice. Business Horizons, 45(3), 58-64. Kohli, C., Leuthesser, L., & Suri, R. (2007). Got slogan? Guidelines for creating effective slogans. Business Horizons, 50(5), 415-422. Madden, T.J., Hewett, K., & Roth, M.S. (2000). Managing images in different cultures: a cross-national study of color meanings and preferences. Journal of international marketing, 90-107. McQuarrie, E.F., & Mick, D.G. (1996). Figures of rhetoric in advertising language. Journal of consumer research, 424-438. Melewar, T., Bassett, K., & Simões, C. (2006). The role of communication and visual identity in modern organisations. Corporate Communications: An International Journal, 11(2), 138-147. Melewar, T., Hussey, G., & Srivoravilai, N. (2005). Corporate visual identity: The rebranding of France Télécom. The Journal of Brand Management, 12(5), 379-394. Melewar, T., & Saunders, J. (2000). Global corporate visual identity systems: using a extended marketing mix. European Journal of Marketing, 34(5/6), 538-550. Myers, M.D. (2008). Qualitative research in business & management: SAGE Publications Limited. Nöth, W. (1997). Semiotics of the Media State of the Art: Projects and Perspectives: Mouton de Gruyter.

33   Padaki, V. (2000). Coming to grips with organisational values. Development in Practice, 10(3-4), 420-435. Park, C.W., Eisingerich, A.B., Pol, G., & Park, J.W. (2013). The role of brand logos in firm performance. Journal of Business Research, 66(2), 180-187. doi: 10.1016/j.jbusres.2012.07.011 Peeters, R. (2008). Merkdesign, een ruwe diamant in merkland (Vol. 46). Amsterdam: Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Commerciële Communicatie (SWOCC). Pittard, N., Ewing, M., & Jevons, C. (2007). Aesthetic theory and logo design: examining consumer response to proportion across cultures. International Marketing Review, 24(4), 457-473. doi: 10.1108/02651330710761026 Rosch, E., & Mervis, C.B. (1975). Family resemblances: Studies in the internal structure of categories. Cognitive psychology, 7(4), 573-605. Rosengren, S., & Dahlén, M. (2006). Brand–slogan matching in a cluttered environment. Journal of Marketing Communications, 12(4), 263-279. Rowden, M. (2000). The art of identity: creating and managing a successful corporate identity: Gower. Schmitt, B., & Simonson, A. (1997). Marketing aesthetics: The strategic management of brands, identity, and image: Free Press New York. Singh, S. (2006). Impact of color on marketing. Management Decision, 44(6), 783-789. doi: 10.1108/00251740610673332 Spiekermann, E., & Ginger, E. (2003). Stop Stealing Sheep & Find Out How Type Works: Berkeley: Adobe Press. Timmerman, T. (2002). Researching brand images: The nature and activation of brand representations in memory.

34   Urde, M. (2003). Core value-based corporate brand building. European Journal of Marketing, 37(7/8), 1017-1040. doi: 10.1108/03090560310477645 Urde, M. (2009). Uncovering the corporate brand's core values. Management Decision, 47(4), 616-638. doi: 10.1108/00251740910959459 Van den Bosch, A.L., De Jong, M.D., & Elving, W.J. (2005). How corporate visual identity supports reputation. Corporate Communications: An International Journal, 10(2), 108-116. doi: 10.1108/13563280510596925 Van den Bosch, A.L., Elving, W.J., & De Jong, M.D. (2006). The impact of organisational characteristics on corporate visual identity. European Journal of Marketing, 40(7/8), 870-885. Van Riel, C.B., & Balmer, J.M. (1997). Corporate identity: the concept, its measurement and management. European Journal of Marketing, 31(5/6), 340-355. Van Riel, C.B., Van den Ban, A., & Heijmans, E. (2001). The added value of corporate logos. European Journal of Marketing, 35(3/4), 428-440. Verhoeven, J.W.M. (2010). Keeping up appearances: service environments as symbolic communication. http://doc.utwente.nl/69672/. Verschoor, C. (2005). Is there financial value in corporate values. Strategic Finance, 87(1), 17-18. Wang, Y.J., Hernandez, M.D., Minor, M.S., & Wei, J. (2012). Superstitious beliefs in consumer evaluation of brand logos: Implications for corporate branding strategy. European Journal of Marketing, 46(5), 712-732. Wei, Y.-K. (2002). Corporate image as collective ethos: a poststructuralist approach. Corporate Communications: An International Journal, 7(4), 269-276.

35   Bijlage 1: Logo’s en beschrijvingen Logo 1: Ravelijn Het logo van Ravelijn is helder van opzet. Het is opgebouwd uit twee kleuren, groen en rood. Groen staat voor zorg en medeleven en rood voor warmte, is opvallend, energierijk en geeft pit aan de kleur groen. Door de i van de ij in het woord Ravelijn om te draaien, wordt de ij een symbool van twee mensen die elkaar steunen/omarmen. Dit geeft de doelstelling van Ravelijn aan. Vraag en aanbod bij elkaar brengen van mensen die elkaar of anderen op vrijwillige basis willen ondersteunen. Het symbool wordt in de huisstijl ook los gebruikt. Hierdoor wordt het een herkenbaar huisstijlelement. Voor de pay-off stellen wij “goed bezig” voor. Daarmee wordt zowel het maatschappelijke nut van vrijwilligerswerk aangeduid, als het nut voor de vrijwilliger zelf (zelf ontwikkeling, werkplezier, iets geven en terugkrijgen). Ook zet het Ravelijn als stichting als vakkundig op de kaart en zegt het iets over de professionalisering. Ravelijn werkt helder, open, (klant)vriendelijk, enthousiast en professioneel. De huisstijl is op deze woorden gebaseerd. Bron: Concreet geeft vorm Logo 2: Beweeg en Beleef Beweeg en Beleef! is een samenwerking tussen ROC ASA en SRO. Het is een ontwerp geworden waarin steeds een combinatie wordt gemaakt tussen twee elementen (beweeg + beleef, natuur + ontspanning, fun + health). Het is een positieve, kleurrijke huisstijl geworden die is uitgewerkt op een groot aantal middelen. Naast de correspondentieset, flyers en de website zijn ook vlaggen, beachflags, banieren en ballonnen geproduceerd om de bedrijfsuitjes een echt Beweeg en Beleef! gevoel te geven. De kleuren groen (blaadje) en blauw (druppel) komen uit de natuur. Actieve kleuren. Het donkerblauw geeft rust en stabiliteit aan de frisse actieve kleuren. Font is Fontin Sans. Dit font komt qua vorm overeen met de vormen uit het logo. Er zit afwisseling in tussen ronde lijnen en rechte hoeken. Bovendien is het een font dat een moderne actieve uitstraling heeft. In de ballonnetjes staan twee bewegende (feestende/belevende) mensen en een boompje (= natuur). Bron: Concreet geeft vorm Logo 3: zorggroep Ena Het logo van zorggroep Ena heeft als basiselement ‘Het huis’. Een terugkerend element binnen de huisstijl en communicatiestijl zijn de drie over elkaar geplaatste ‘huis vormen’. Deze ‘huis vormen’ zijn het uitgangspunt van het beeldmerk. De basisvorm van een huis is een vijfhoek. Drie over elkaar geplaatste vijfhoeken vormt het uitgangspunt van het basislogo van Zorggroep Ena en haar vestigingen en diensten. Doordat de huizen verschillende kleuren hebben, ontstaat er een nieuwe ruimte in het midden van de overlap van de vlakken. Deze ruimte symboliseert het ‘midden in het leven staan’.

36   De huizen staan symbool voor de drie vestigingen van Ena Zorggroep: Ruimzicht, Nieuw Avondrust en Het Huis in de Wei. De huizen staan tevens symbool voor het gevoel van een eigen woning/plek hebben; geborgenheid; veiligheid, een uitvalbasis van waaruit je dingen onderneemt. De kleuren van de basisvormen zijn gebaseerd op de namen van de drie huizen van Zorggroep Ena. Blauw staat voor Ruimzicht, rood/roze voor Nieuw Avondrust en groen voor Het Huis in de Wei. De huizen staan ook symbool voor de drie pijlers waarop Zorggroep Ena zijn diensten aanbied: wonen, zorg en welzijn. Vorm en kleur varianten van het basisbeeldmerk worden gebruikt voor elke afzonderlijke vestiging. Met deze uitgangspunten kunnen ook aanvullende logo’s worden gecreëerd voor de extra services die Ena Zorggroep verleent. Zo ontstaat een actieve, bewegende huisstijl. Bron: Concreet geeft vorm Logo 4: Vita Verde Vitaverde is een hoveniersorganisatie dat zich bezig houdt met tuinieren en landschap design oplossingen. Voor dit logo is er een algemeen kleuren pallet ontwikkeld dat bestaat uit twee kleuren: puur wit en olijfgroen welke worden gebruikt als achtergrondkleur en schrijfkleur (en vice versa). Alle letters zijn in een dik sans serif lettertype gedaan, dit om het logo simpliciteit te laten echoën en de impact van de kracht van de natuur. Voor het Vitaverde logo is de tweede “v” “uitgegroeid” tot een spuit (schenktuit) waardoor de naam wordt getransformeerd in een “water kan/gieter”. Dit dient als analogie voor de waarden van de organisatie voor het zijn van een “container” van elementen die nodig zijn voor (planten)groei. Bron: Beetroot Logo 5: Kalathaki Kaas Voor het logo van Kalathaki kaas is gekozen voor een vorm van een oud steenhandschrift, gevonden op het eiland van Lemnos. Het doel was om de traditie en lokaliteit van het product te benadrukken omdat het alleen geproduceerd word op het eiland van Lemnos. Het lettertype is op maat gemaakt en gebaseerd op de letters die gegraveerd zijn in dezelfde oude steen. Verder refereren de lijnen naar oude beelden (labyrint) en de afdrukken, die ook het productie proces achter laat op de kaas. Bron: Beetroot Logo 6: Stadsschouwburg Utrecht

Stadsschouwburg Utrecht is een toonaangevend theater in Utrecht en Midden-Nederland. Het is een plek waar artistieke kwaliteit, culturele en maatschappelijke betrokkenheid, passie, avontuur en vakmanschap samenkomen. En dat is precies wat het theater wil uitstralen, op een open en toegankelijke manier. Zodat ze een breed publiek aanspreekt: bezoekers, bespelers en medewerkers.

37   Er is een karakteristiek typografisch letteralfabet en logo ontwikkeld, gebaseerd op de woorden zindering en reflectie. Toegepast in een heldere en toegankelijke huisstijl geeft het de Stadsschouwburg Utrecht een eigentijdse en zelfbewuste identiteit. Een bezoek aan de Stadsschouwburg moet iets bijzonders zijn. Als bezoeker wil je worden verrast, ontroerd, aan het lachen gemaakt of aan het denken gezet. Als bespeler wil je dat bewerkstelligen bij de bezoeker. Kortom: zindering, emotie en reflectie is wat ontstaat bij een geslaagde ontmoeting. Vanuit dit gegeven ontwikkelen we een karakteristiek letteralfabet en logo. De typografie en de kleurstelling reflecteren het tijdsbeeld van Dudok, architect van de schouwburg. Het letterspel is dynamisch, spannend en sprankelend. Het geeft de Stadsschouwburg een eigentijdse en zelfbewuste identiteit en zet de Stadsschouwburg uitdagend neer midden in de tegenwoordige tijd. Bron: Edelspiekermann Logo 7: Agro Bank De identiteit van de Agrobank is zo ontwikkeld dat het de strategische intenties om zich te positioneren en te leiden met een focus op agricultuur reflecteert. Het logo in de vorm van een prominente rode driehoek welke stabiliteit en betrouwbaarheid communiceert, zijn gekozen om nieuwe energie, betrokkenheid te communiceren waar de gedeelde visie tussen de bank en zijn klanten wordt gerepresenteerd door een ronde icoon in het symbool. De naam en het logo worden versterkt door het lettertype wat makkelijk herkenbaar en onderscheidend is. Het design van het Agrobank logo laat een symbool van een driehoek zien met een symbool van een cirkel eronder. De cirkel in het midden staat voor de kracht van de bank en het voorzien in de behoeften van klanten en bedrijfspartners. De driehoek staat voor stabiliteit en betrouwbaarheid. De rode kleur reflecteert energie, kracht, passie en toewijding. Voor de zwarte letters van Agrobank is gekozen omdat dit duidelijk is. Het lettertype dat is gebruikt is Frutiger, dit lettertype is gepast want bij printen en signeren blijven de letters duidelijk en netjes. Bron: Agro Bank Logo 8: Brumbys Creek Fishing De gebogen (golvende) lijnen symboliseren een vis die bijt in een vishaak in een visserij, kreek, rivieren, meren en bergen. En combineert vissen in kreken of meren en kopen van vis materialen van Brumbys Creek Fishing. Voor de kleur blauw is gekozen van vanwege de associatie met water; rood representeert het zonlicht, outdoor, enthousiast zijn over vissen en het bloed dat vloeit als een vis op een haak bijt. Bron: Elance Logo 9: Gauteng Het logo Gauteng heeft een spiraal vorm en bestaat uit stippen die steeds groter worden en een hint geven naar de letter G. De stip in het middel symboliseert het hart van Gauteng, de vonk die een levendige mix van ideeën en gevoelens oproepen waar het rijke landschap van Gauteng uit bestaat. Vanuit het midden wordt gestart met een kleine stip en deze wordt steeds groter, daarnaast verander de kleur ook. Deze ‘groei’ symboliseert het hebben van oneindig

38   veel mogelijkheden die Gauteng bied – aan zijn mensen en aan de wereld in z’n geheel. Wat je dromen of ambities ook zijn, ze starten hier. De spiraal vorm is van oude origine en is herkenbaar in Afrika. De zes verschillende kleuren staan voor de diversiteit van Gauteng (cultuur, historie, sport, business en natuur), het staat daarnaast ook voor natuurlijke elementen in de omgeving (water, aarde, blad, zon, lucht en klei). Dit logo laat zien dat Gauteng oneindig veel mogelijkheden heeft, dat het divers is en dynamisch. Bron: Gautrain Logo 10: Centraal Boekhuis Het Centraal Boekhuis is een transport bedrijf en heeft gekozen voor een nieuw logo omdat ze willen groeien en uitbreiden naar een andere markt. Voor CB is gekozen omdat de klanten van het Centraal Boekhuis al CB zeiden en niet meer Centraal Boekhuis, het is daarmee als begrip al bekend. CB is monolitisch, het is een grote onderneming en wordt centraal gestuurd. Hun kernwaarden zijn: toegewijd, initiatiefrijk en klantgericht. Deze kernwaarden moeten weer associaties oproepen en deze zijn verwerkt in het logo. Zoals de associaties aangesloten en flexibel, deze zijn ook duidelijk terug te zien in het logo. Voor de kleur blauw is gekozen om op te vallen en onderscheiden van concurrenten. Daarnaast is gekozen voor het motto ‘ahead with smart logistics’. CB is nog niet bekend in de markt, en dit helpt bij het verduidelijken wat ze doen. ‘Ahead’ staat voor extern voor vooruitgang, aan kop gaan, de beste willen zijn en intern voor activerend, toekomstgericht en ondernemerschap. ‘Smart logistics’ staat in het geheel voor het type logistiek dat ze doen en ‘smart’ staat extern voor meedenken, advies, alert en kennis van markt en intern voor de beste oplossing zoeken, meedenken en adviseren. Bron: Smidswater Logo 11: VSL Dutch Metrology Institute Van Swinden Laboratorium (VSL) is een verzelfstandigde meetautoriteit en was vroeger onderdeel van NMi, zij kalibreren kalibratie apparatuur. Doordat er een scheiding kwam tussen NMi en VSL moest VSL een eigen huisstijl ontwikkelen. VSL heeft ambities en wil verder groeien.Om zich te onderscheiden is er voor gekozen om er ‘Dutch Metrology Institute’ aan toe te voegen. Het symbool dat te zien is in het logo is herleid van ‘De Gulden Snede’, wat gaat over maatvoering, precieze stndaard. Dit is een ideale maat in het meten, dit komt in de natuur terug, in sterrenstelsels en bloemen. Lange tijd is geloofd dat dit een soort goddelijke maatstaf is. Deze organisatie gaat het om precies meten en dat wordt vertaald met deze vorm. De spiraal leidt naar een kern, de essentie. De zuivere spiraal staat voor intelligente autoriteit gezag. Het heeft een zakelijke uitstraling met de kleur blauw, het strakke patroon en het lettertype Helvetica. Daarnaast moet het de associaties beweging, concentratie, groei en zuiver oproepen. Met deze vorm, ‘De Gulden Snede’ wordt direct de aard van de organisatie getypeerd. Bron: Smidswater

39   Logo 12: Pentascope Pentascope is een implementatiebedrijf, het helpt bedrijven met het succesvol implementeren van veranderingen zoals invoering van Het Nieuwe Werken. Pentascope is een bedrijf dat op mensen gericht is en een echt doen-bedrijf. Het is een bedrijf dat operationeel werkt en werk direct oppakt en bezig is met mensen. Bij Pentascope hebben ze oog voor de collegiale verhoudingen. Het nieuwe logo is kleurrijk en helder. Het grafische element, het gedraaide driehoekje, staat voor verandering en dynamiek. Voor verloop van kleuren is gekozen om levendig, sensitief en in beweging over te komen. Het lettertype komt strak, vriendelijk en eigentijds over. De stijl is eenvoudig en krachtig en dit zijn ook de gewenste merkassociaties van het bedrijf. Bron: Smidswater Logo 13: VTL VTL staat voor vakopleiding transport en logistiek. Het is een abstract en hard logo. De betekenis van het logo is dat het passend is. VTL wilt aanduiden dat er twee stromen zijn: ten eerste de sector, transport en logistiek en ten tweede de instroom van personeel. VTL is er om deze twee stromen samen te brengen. Als gezocht wordt naar afbeeldingen van transport en logistiek komen nachtsituaties op de weg veelvuldig voor. Dit logo stelt een nachtsituatie op de weg voor waarin de rode punten de koplampen van auto’s zijn. Ook zit er een horizon in het logo, wat betekent dat VTL ergens naar toe wilt. Verder passen de rode punten in het blauwe gedeelte dit staat bedrijfsleven en opleiding en dat VTL deze bij elkaar brengt. Het rode en blauwe vormen samen een V. Bron: Teldesign Logo 14: Deltares Deltares is een bedrijf dat expertise heeft op het gebied van water en land, zoals dijken, duinen en sluizen. Het woordmerk is een mooie stevige en krachtige letter. In het beeldmerk zit de suggestie van een wereldbol, en het is een combinatie van die bol met land en water. Bron: Teldesign Logo 15: Isala Isala is een ziekenhuis in Zwolle, ontstaan uit een fusie van vier ziekenhuizen. Isala betekent IJssel en dit is de rivier waar Zwolle aan ligt, hier komt de naam Isala vandaan. Het is inmiddels een organisatie geworden waar een compact logo bij past, daarom is het alleen een woordmerk geworden. In de twee A’s van Isala zijn golfbewegingen te zien. Deze golfbeweging staat voor de rivier en een rivier staat voor beweging, verbinding en voor leven. Daarnaast zegt het ook iets over de rol van het ziekenhuis, mensen komen erin (de eerste A), worden geholpen (de L) en gaan er weer uit (de tweede A). Tenslotte is er voor deze kleur gekozen omdat het een serieuze kleur is en een ziekenhuis een serieuze plek is. Bron: Teldesign Logo 16: Xantic Xantic, het is een fantasienaam, het betekent niets maar door de X aan het begin en de tic aan het einde krijgt hij een krachtige en technische naam. Xantic is een bedrijf dat mobiele communicatie

40   ontwikkeld voor de scheepvaart, een bedrijf dat communicatie regelt op grote afstand. In het logo zit een soort X en er is een soort van wereld te zien, wat de grote afstand weergeeft. De wereld wordt omhelsd wordt door twee mensen. Deze twee mensen hebben verbinding met elkaar en die raken elkaar ook, wat communicatie uit moet beelden. Bron: Teldesign Bijlage 2: Interview Datum: Naam geïnterviewde: Leeftijd: Geslacht: Doel van dit interview In het kader van mijn afstuderen aan de Universiteit van Amsterdam voer ik een onderzoek uit naar het gebruik en de effectiviteit van bedrijfslogo’s. Bij voorbaat dank voor het deelnemen aan dit onderzoek. Ik zal de antwoorden noteren, maar om na afloop mijn notities te kunnen controleren wil ik het gesprek graag opnemen. De opnamen zijn alleen bestemd voor dit onderzoek en zullen na verwerking vernietigd worden. Gaat u hiermee akkoord? Hieronder staan de instructies, daarna zal het interview beginnen. Instructie Lees de omschrijving van de organisatie die bij het logo hoort bekijk vervolgens de logo’s zorgvuldig en denk hardop na over het logo. Tijdens dit interview krijgt u in totaal acht logo’s te zien. Bijlage 3: Extra vragen 1. Wat komt er bij u op bij het zien van dit logo? 2. Welke indruk geeft dit logo u? 3. Wat straalt het logo uit? 4. Welke betekenis verleent u aan dit logo? 5. Wat denkt u dat dit logo over de organisatie zegt? 6. Wat denkt u dat de ontwerper met dit logo heeft willen zeggen over de organisatie? Bijlage 4: Uitwerking interview experts E = Experts O = Onderzoeker Organisatie Smidswater Logo: CB E: (…) Het traject van CB heeft bijna een jaar geduurd. De oorspronkelijke opdracht was om drie verschillende merken te maken. Ze wilden Centraal Boekhuis laten staan, ze wilden voor de vervoertak een nieuwe tak maken en voor business activiteiten ook een apart merk maken. Dit kwam vanuit de directie en was ook in die vorm door de raad van commissarissen goedgekeurd. De boekdistributie levert ze minder werk en geld op omdat mensen steeds meer digitaal lezen. Hun koers was dat ze wilden diversiviseren, dus in andere markten ook actief zijn en dat wilden ze doen met transport. En ze zaten te loeren op een aantal andere markten.

41   Toen wij aan de opdracht begonnen hebben wij de vraag gesteld: ja maar, waarom zou je überhaupt dat willen doen? Waarom wil je drie merken? Bij de vervoerscentrale was het argument: misschien willen we het ooit verkopen. Toen hebben wij gezegd dat is niet vanuit je merk een legitiem argument, staat los van je merkarchitectuur. Vervolgens hebben we gezegd van, als je kijkt naar je nieuwe markten wat zou je daar willen gaan doen? Bij office supplies gaat het vervoer hetzelfde als bij boeken maar als je naar fashion kijkt, fashion leek ook een markt, deze moeten liggend vervoerd worden. Waarom zou je daar een apart merk van maken? Hun kracht is nog steeds fijn distributie. Je slaat iets op in Culemborg in grote magazijnen maar uiteindelijk lever je het uit naar particulieren of je levert het uit naar een winkel, in beide gevallen is het logistieke proces niet anders. Je kern activiteiten en kwaliteiten verschillen niet, en dat kan je het beste in een merk doen. Toen was de vraag, hoe gaan we dat dan noemen? Wij zeiden als je niet te veel wilt vervreemden van Centraal Boekhuis waarom kies je dan niet voor CB. Iedereen spreekt in de volksmond al CB, alle klanten zeggen het ook en het biedt in z’n abstractie ruimte om daar allerlei dingen in te doen. Wij hebben eerst gekeken naar hun strategische positionering, vanuit historisch perspectief kijken hoe toegevoegde waarde zich ontwikkeld in een sector. En toen zijn we gaan kijken waar zit je nu en waar wil je naar toegroeien. Daar kwam uit dat ze zichzelf een expert vonden, wij zijn bezig met het verbeteren van de logistieke processen, we hebben specifieke kennis van klanten, we begrijpen de partij en zo zijn er een heleboel aspecten van wat ze zouden willen zijn. Wij hebben ze vervolgens ervan overtuigd dat de focus op de organisatie ligt en dat ze zich beter meer monolithisch kunnen vormgeven. Wat zegt monolithisch communicatief: het is een grote onderneming, wordt centraal gestuurd, sterke identiteit, helderheid. We laten dan ook meteen beelden zien zodat ze een voorstelling hebben. Wij proberen ze vervolgens in werksessies, in dit geval was dat met de directie, door de besluitvorming heen te trekken om te zien wat de beste keuze is. (….) We gaan ook praten over de visie, de kern en welke associaties een ontwerp moet oproepen. Het moet ook aansluiten bij de eindwaarden van klanten, waar streven zij naar. Uiteindelijk hebben we de kernwaarden vertaald naar kerncompetenties, welk gedrag moet je laten zien. En vanuit daar zijn we gaan schetsen. Toen zijn we gaan spelen met CB, maar we zijn echt verder gaan kijken op het onderwerp verbinden. Logistiek, dingen in een lijn, aangesloten, resultaat vooruitgang, je kan er uiteindelijk maar een beperkt aantal associaties in kwijt maar dit is wel een richting geweest. Uiteindelijk is iemand met een lint gaan kijken, verbinding, en toen zijn we tot deze vorm gekomen. Dan zit je wel in het creatieve proces. We kijken dan ook of het overal technisch goed toepasbaar is. Aangezien dit een logistiek bedrijf is zijn we gaan beginnen met het ontwerpen op een vrachtwagen en niet op briefpapier dat kwam later. Vervolgens ook in andere kleuren en kijken welke kleuren concurrenten gebruiken, valt het wel voldoende op. O: Aan wie laten jullie dat zien, aan wie leggen jullie dat dan voor? E: Wij lieten onze keuzes zien aan de directie en die had de uiteindelijke keuze maar je adviseerde er wel strak op en je presenteert iets waar je achter staat. (…) Wat toen ineens de kop op kwam steken was dit: ahead with smart logistics. We dachten dat het goed zou zijn, omdat CB niet bekend is in de markt, dan kan het helpen om even aan te geven wat je doet. Daar hebben we deze term voor bedacht: ahead with smart logistics. . ‘Ahead’ staat voor extern voor vooruitgang, aan kop gaan, de beste willen zijn en intern voor activerend, toekomstgericht en ondernemerschap. ‘Smart logistics’ staat in het geheel voor het type logistiek dat ze doen en ‘smart’ staat extern voor meedenken, advies, alert en kennis van markt en intern voor de beste oplossing zoeken, meedenken en adviseren. De angst bij de directie was er dat een Engelstalig motto misschien niet gewild zou zijn, vervolgens hebben we 20 uitgeverijen geïnterviewd om te kijken hoe zij er in staan en dat kon allemaal en ook is er literatuurstudie naar gedaan en bleek dat Engels en Nederlands best wel kan. Hier zie je

42   ook dat we criteria hebben opgesteld, wat overigens ook uit de literatuur komt: iets moet onderscheidend vermogen hebben, het moet relevant zijn voor de doelgroep, toekomst relevantie houden, aansluiten op huidige merk positionering, moet waar te maken zijn en in lijn zijn met de doelstelling en aansluiten bij de associaties. (…) Logo: VSL E: (…) Van Swinden Laboratorium, een meetinstituut moest na opsplitsing een eigen huisstijl gaan creëren. We hebben ervoor gekozen om Dutch Metrology Institute erbij te zetten om onderscheidend te zijn. Voor hun hebben we ook weer drie a vier concepten gekozen en toen kwamen we op een idee. Als je kijkt naar het meten, wat is een soort ideale maat en dan kom je op de gulden snede terecht, je ziet het in de natuur terug komen en lange tijd heeft men gelooft dat het een soort van goddelijke maatstaf is. Die gulden snede hebben we gebruikt omdat zij natuurlijk van het hele precieze meten zijn en wat is er nou nog preciezer. En dan zie je hoe het logo is ontstaan. Voor de gulden snede is een bepaalde wiskundige formule en dat hebben wij vertaald naar dit teken. O: De kleur, waarom dit blauw? E: Een zakelijke kleur en staat dichtbij de oorspronkelijke kleur die ze al hadden. De gulden snede hebben we vervolgens ook gebruikt voor brochures en dergelijke. (…) Onze inspiratie is toch heel erg voorgekomen uit hun kernwaarden, net zoals bij CB, het verbinden. (…) Logo: Pentascope E: We doen alles in workshops, we willen altijd interactie met de klant hebben. We proberen de persoonlijkheid te typeren vanuit identiteit, de persoonlijkheid te koppelen aan klantwaarden, en klantwaarden te verbinden aan associaties en overtuigingen. (…) Pentascope is een implementatiebedrijf, implementeren van systemen en software. Hun motto was dat mensen niet moeten vinken maar vonken, dat ze moesten groeien, bloeien een beetje een zweverige tent. De oorspronkelijke eigenaren gingen weg en de nieuwe eigenaar wilde opzoek naar de corporate identiteit. We kijken naar de rol van de organisatie, wij lichten deze rollen toe met beelden, om mensen in hun emoties te raken. (…) Pentascope was een soort “doenerige” partij, een partij die dingen oppakt en bezig is met mensen, daar zit hun kracht. (…) We hebben gekeken naar hun eindwaarden, ze zijn redelijk idealistisch ingesteld, mensgericht, authentiek, verbindend, samenwerkend, ruimdenkend, vernieuwend, flexibel, zo kom je op een aantal begrippen terecht. Vervolgens hebben we een aantal creatieve scenario’s geproduceerd. (…) Op dit moment was het nog niet de bedoeling dat het logo veranderd zou worden. We hebben allerlei strategieën met hun besproken om te kijken wat het beste werkt. (…) We hebben met beelden gevraagd wat het beste bij Pentascope zou passen en toen kwamen we erachter dat het logo wel heel raar was. Het logo paste niet bij de organisatie. De essentie van hun oude logo is een vulkaan, dat hadden ze zelf bedacht. Toen hebben wij gezegd, als dynamiek belangrijk is waarom maak je daar niet een wijsdingentje van, en als je zegt dat je levendig sensitief zijn dan moet je met andere kleuren gaan werken. Wij hebben daarna de vraag gesteld of een vulkaan, sensitief, alert of dynamisch is en dat was niet zo dus het logo riep niet de juiste associaties op. Aangezien Pentascope ook een monolithisch bedrijf is hebben we gekozen voor alleen de naam. Het lettertype heeft ronde vormen en straalt daarmee vriendelijkheid uit. Het lettertype komt strak, vriendelijk en eigentijds over. (…) We zijn met hun gaan kijken waarvoor zijn ‘jullie nou op aarde’ en ze zijn altijd samen met anderen, ze gaan uit van unieke individuele kracht van andere mensen, waarbij ze proberen echt verbinding te maken. Dit betekent dat je echt moet proberen te luisteren en contact te maken. Ze willen voor maatschappelijke instellingen werken, ook commerciële maar wel degene die iets willen toevoegen aan de maatschappij. (…) het moeilijke was om het zweverige eruit te halen, zodat het stevig geformuleerd kan worden. (…) Het driehoekje is

43   geïnspireerd uit het oude logo, naar iets wat actief is en dynamisch, wordt als forward knop gebruikt. (…) Organisatie: Teldesign (…) Een logo kan je nooit op zichzelf beoordelen, dit doe je altijd in een context. (…) Vanuit die context wordt een logo ontworpen. (…) De primaire functie van een logo is dat het een naamdrager is. Het komt erop neer hoe je je naam op de gevel zet. (…) In hele simpele beelden probeer je te vertellen wie je bent en wat je doet, er zijn altijd een aantal waarden die je wilt communiceren. Sommige waarden botsen alleen zoals vriendelijk en direct. De vraag is dan waar je het meeste accent op legt. Het probleem is vaak dat ze dan moeten kiezen want een logo kan niet te veel boodschappen communiceren. Vaak zie je in een flits een logo langskomen. (…) Vertrekpunt is de naam, verder is er een visie en een missie. (…) De visie en missie geven ons handvatten, vanuit daar worden ook een aantal kernwaarden geformuleerd. Dit begint vaak met hele lijsten. En wij helpen ze daar dan mee om in te kiezen om hun identiteit te ontdekken. Vaak een combinatie van wat er al is en waar ze naar toe zouden willen. Maar deze belofte, waar ze naar toe willen, moeten ze ook wel waar kunnen maken. (…) Logo: Isala E: Isala klinieken is in Zwolle en de huisstijl is ongeveer 10 jaar oud en was voortgekomen uit een aantal klinieken die gingen fuseren en daar werd een nieuwe naam voor bedacht: Isala. Dat betekent IJsel, want Zwolle ligt natuurlijk aan de IJsel. 10 jaar later, nu, is er een groot ziekenhuis gebouwd in Zwolle. Twee van de vier worden gesloopt en na 10 jaar is er eigenlijk geen sprake meer van Isala klinieken maar van een organisatie. Voor hun was de nieuwbouw een aanleiding om hun huisstijl aan te passen. (…) Onze opdracht was in eerste instantie om op basis van het oude logo een nieuwe huisstijl te maken. En we moesten kijken of we bestaande elementen konden behouden, voor het stukje herkenbaarheid. (…) Het logo verbeeld een fusie van drie naar een, drie entiteiten die opgingen in een. Het bouwen van een Isala, de fusie, was eigenlijk achter de rug dus dan moet je dat ook niet meer willen visualiseren. Toen is de opdracht bijgesteld en mochten we ook onderzoek doen naar een nieuw logo. We zochten in ieder geval naar een woordmerk, zodat het compact zou zijn. Zij vonden het ook belangrijk om alleen met Isala te communiceren. Oftewel als de naam zo belangrijk is dat moet je daar ook de nadruk opleggen. Wij vonden toen deze oplossing, waarbij we de rivier hadden die staat voor verbinding, voor leven tussen verschillende dingen daarnaast zegt het ook iets over de rol van het ziekenhuis. Mensen komen erin, worden geholpen en gaan er weer uit. (…) We hebben uiteindelijk vier voorbeelden voorgesteld waarbij we ook een logo doen die totaal anders is. Dit doen we om te kijken hoe sterk de emotionele waarde is, hoe belangrijk in dit geval de rivier voor ze was, de golven. (…) O: En wie beslist dan uiteindelijk? E: (…) Wij nemen ze mee in dat proces en maken uiteindelijk de beslissing, we zetten niet vijf borden voor hun neer en dan mogen zij kiezen. O: En de kleur, waar komt de kleur vandaan? E: De klant had aan twee dingen heel erg behoefte, dat was dat ze het beu waren dat alles paars, rood en oranje moest zijn. En ze wilden, zonder dat ze de huisstijl schade toebrachten, dat het ene product wat vrolijker mag zijn dan de andere. Een ziekenhuis heeft bijvoorbeeld rouwkaarten maar ook babykaartjes. Wij hebben toen eigenlijk gezegd dat het logo wit was. Maar er is ook briefpapier en we wilde er niet een blokje om heen zetten, dus toen hebben we gezegd dat er ook een hoofdkleur moest zijn. Over het algemeen zijn brieven van het ziekenhuis serieuze berichten, daar hebben we een serieuze kleur voor gekozen, grijs.

44   Logo: VTL E: VTL is een opleidingskant voor transport en logistiek, oftewel alle chauffeurs en mensen die in logistiek en transport werkzaam zijn en daarvoor getoetst worden, is gelinkt aan VTL. Het is een heel abstract logo en dan ook nog een afkorting, komt wat hard over. De betekenis van dit logo is eigenlijk dat dingen heel erg passend zijn dit komt eigenlijk uit de behoefte van VTL. Zij zeggen je hebt de sector en je hebt de instroom van personeel. De sector is gewoon transport en logistiek. En zij zijn ervoor om deze twee samen te brengen. Deze huisstijl is ontstaan in een tijd dat er een tekort was aan beroepskrachten, die sector had dus echt een probleem. Deze beroepen hadden ook geen goed imago. Dit logo, als ik er nu naar kijk, is eigenlijk niet zo’n goed logo, er zit niet echt een gevoel in. Deze abstracte verbeelding komt vandaan uit de beelden die je op google tegenkomt als je zoekt naar plaatjes van transport. Dan zie je veel plaatjes van nachtsituaties met koplampen en dergelijke. Er zit een soort perspectief in en de rode bolletjes zijn de lampjes van auto’s. Het past in elkaar, er zit een horizon in wat betekent dat ze ergens naar toe willen. Maar ook hoe brengen we bedrijfsleven en opleiding bij elkaar, en dan krijg je die dotten, die passen in de gaten. Al met al is het vrij technisch. Dan zit er nog iets in, maar dat zie je denk ik alleen als je het weet en dat is dat het blauwe en het rode een V vormen. Logo: Deltares Deltares, de naam zegt het eigenlijk al Delta, dat het met water te maken heeft. Het is een fusie organisatie van twee bedrijven. Het heeft internationale expertise op het gebied van water en het gebied van land. Dus alles wat met grond te maken heeft en wat met water te maken heeft, dan moet je denken aan dijken, sluizen, duinen, noem maar op. Water en land gaan eigenlijk altijd samen en Deltares heeft dat toen gedaan en daar hadden ze een logo bij nodig. Het woordmerk is gewoon wat het is, een mooie, stevige, krachtige letter. Het beeldmerk komt uiteindelijk neer op een wereldbol, er zit een suggestie in van een bol. En eigenlijk is het een combinatie van die bol, waarbij je zegt je hebt land en je hebt water. Logo: Xantic Xantic was een nieuw bedrijf, het bestaat nu niet meer. Wij hebben met hun een naam bedacht. De naam betekent alleen niets, is echt een fantasienaam maar door tic aan het eind en x aan het begint krijgt hij een wat krachtige en technische naam. Xantic is een bedrijf dat zowel de provider als de technische kant, het ontwikkelen van, voor de scheepvaart. Het was een bedrijf dat gericht was op de communicatie van de scheepvaart, dus echt communicatie op grote afstand. In het plaatje zit natuurlijk een wereldbol, en er zit een soort X in. En wat er ook in zit is dat hier iemand zijn armen om de wereld heen doet en aan de andere kant ook, zij hebben verbinding met elkaar. Ze raken elkaar door de boog die daar doorheen gaat. Een vrij abstract beeld maar heel erg passend. Ook heel erg onderscheidend, zeker in die wereld. (…) Bijlage 5: Uitwerking interviews respondenten Interviews R = Respondent O = Onderzoeker Datum: 12 mei Naam geïnterviewde: David Ronnes Leeftijd: 23 Geslacht: Man

45   Logo 1 Ravelijn O: Wat komt er bij je op bij het zien van dit logo? R: Hand in hand van de i en de j. Goed bezig vind ik een slechte tekst, lomp. Groen volgens mij altijd de kleur van zorg. O: Wat voor gevoel geven de kleuren? R: Groen geeft een rustgevend gevoel. O: Wat denk je dat dit logo over de organisatie zegt? R: Dat ze samenwerken, schouder aan schouder. Groen geeft een rustig gevoel en rood totaal niet, en springt er daarom wel uit. En brengen onderscheid. Logo 2 Beweeg + Beleef R: Ik vind het een slecht logo. O: Waarom vind je dit een slecht logo? Wat straalt het uit? R: Kleuren passen wel mooi bij elkaar maar de + is raar, want het is geen beweeg + beleef maar volgens mij is dat gedaan om overgang van het ene blad naar het andere blad te maken. Verder zijn er drie kleuren gebruikt, waarom er twee verschillende kleuren blauw gebruikt worden snap ik niet. Door het groen springen de dansende mensen er wel uit. Beweeg en beleef lijkt eerder een zorg organisatie, die mensen helpt en niet een sportief bedrijfsuitjes bedrijf. En dat het vanuit ROC ASA en SRO is kan je helemaal niet erin terug zien. Die boom begrijp ik ook niet, heeft er niets mee te maken, hoort er niet bij. Logo 3 Zorggroep Ena O: Wat komt er bij je op bij het zien van dit logo? R: Zorggroep Ena heeft drie vestigingen en daar staan de rode, groene en blauwe blokjes voor. Daarnaast hebben ze een overkoepelend deel tussen deze vormen wat de samenwerking moet vertegenwoordigen. De paarse kleur komt ook terug in het midden, ik denk dat deze voor zorg staat. O: Wat straalt het logo uit? R: De kleuren staan voor zorg denk ik. De combinatie van de drie kleuren zijn mooie zachte kleuren en niet hard. Logo 4 Vita Verde R: Is duidelijk een gieter te zien in de V van Verda. De tekst staat op het landschap design dat ze doen. Groene kleur van buiten en natuur. Waarom het schuin staat weet ik niet zo goed maar past wel goed bij de gieter zo. Het logo heeft een rustige uitstraling. Je kan niet meteen zien dat dit een tuiniersbedrijf is, behalve aan de gieter. Logo 5 Kalathaki Kaas R: Dit logo zegt me niets. Heeft in ieder geval niets met kaas te maken. O: Wat denk je dat dit logo over de organisatie zegt? R: Ik vind het een druk logo,. Ik begrijp ook niet zo goed waarom het rond is, onze kazen zijn rond, maar ik weet niet of het daar ook zo is. Het zijn Griekse letters maar het lijkt alsof er een heel gek Grieks lettertype is gebruikt. Het lijkt soort van comic sans. Het is wild geschreven. Rood begrijp ik niet zo goed, daar denk je niet zo snel aan bij kaas. Logo 6 Stadsschouwburg R: Dit is een heel erg druk logo, slecht te lezen. O: Wat denk je dat ze hiermee uit willen stralen, met dit logo?

46   R: Ze willen denk ik tegendraads uitstralen. Dat ze gevarieerd willen zijn, en dat ze dit ook aanbieden en breed publiek willen aanspreken. Dat niet voor een groep hier iets te doen is. Logo 7 Agrobank R: In de naam komt duidelijk terug waar het over gaat. De driehoek of piramide begrijp ik niet helemaal. Ik vind het lijken op een puzzelstukje waarmee ze willen zeggen dat zij oplossingen bieden of dat zij het missende stukje in de puzzel zijn en het met hun compleet is. Het heeft voor mij niet direct te maken met de agrarische sector. Verder is het een rustig logo en heel duidelijk, wat bij een bank past, het moet niet te druk zijn. Logo 8 Brumbys Creek Fishing R: Ik ga er vanuit dat het een forel is of erop moet lijken. Volgens mij is het ook een rivier maar het lijkt op een vis met een vishaak er in. En de blauwe kleur is natuurlijk van het water. En om het gevarieerd te laten lijken hebben ze er nog een kleur bij gedaan. Datum: 12 mei Naam geïnterviewde: Joeri Vrijaldenhoven Leeftijd: 26 Geslacht: Man Logo Gauteng O: Wat voor het gevoel geeft dit logo je? Wat willen ze hiermee uitstralen? R: Ze willen samenhang uitstralen. Kleuren staan denk ik voor diversiteit. Ik weet niet zo goed waarom ze deze kleuren gekozen hebben. Ik vind het een vrolijk en speels logo. Maar als het een logo is van een provincie vind ik hem niet professioneel ogen. Logo CB R: Logo van Centraal Boekhuis. De blauwe kleur weet ik niet goed. O: Wat denk jij dat ze met het blauw willen uitstralen? R: Ik denk dat het een stroom van water is, dat dat met producten en logistiek te maken heeft “een stroom van producten”. Het logo lijkt een soort van baan, het gaat in een vloeiende beweging door. Die vloeiende beweging vind ik eenheid uitstralen. Ik vind het een mooi logo. O: Wat denk je dat ze bedoelen met hun motto? R: Dat ze de toekomst zijn van logistiek, dat ze daar goed, slim en efficiënt mee omgaan. Logo VSL R: Ik denk dat de blauwe kleur de lucht moet zijn. De witte stippen lijken een soort van regen of weerseffecten. Het is wel een druk logo omdat je er allemaal spiralen en figuren in kan zien. Ik denk dat het de hemel kan vertegenwoordigen. Logo Pentascope R: Ik begrijp niet zo goed waarom ze van rood naar blauw naar rood gaan. O: Wat denk je dat ze hiermee willen zeggen? R: Ik denk dat de kleurverloop verandering moet aangeven. Dus dat je in het begin veranderd en dat je dan resultaat hebt, maar ik begrijp niet waarom het begin hetzelfde kleur heeft als het einde. Maar in het logo komt wel naar voren dat het een verandering is die zij implementeren omdat het kleurverloop in hun naam zit. O: Wat vind je het logo verder uitstralen? R: Het lettertype vind ik goed en is strak georganiseerd. Het driehoekje staat voor denk ik voor play, doorgaan en verder komen.

47   Logo VTL R: Ik vind dat dit logo niet goed zegt wat het bedrijf doet. Ik denk dat de rode stippen wielen moeten voorstellen, of een trein of vrachtwagen. De V komt er wel in terug van VTL. De kleuren vind ik goed bij logistiek passen. O: Wat vind je de kleuren uitstralen? R: Ik vind de kleuren hard, maar dat vind ik wel passen bij transport, het hoeft niet mooi te zijn. Logo Deltares R: Ik vind dat in dit logo duidelijk blijkt dat ze met water werken. Ook is er een duidelijk scheiding tussen de twee krabbeltjes. Het witte gedeelte ertussen zou goed een dijk of een sluis kunnen voorstellen. O: Wat vind je het logo uitstralen over de organisatie? R: Ik vind het lettertype rustig en de rest van het logo ook en dat vind ik erbij passen, omdat ze mensen helpen te beschermen tegen water. Logo Isala R: Ik vind het een onduidelijk logo, doordat er strepen staan door de twee A’s en deze strepen kan ik niet goed plaatsen. O: Wat denk je dat de organisatie met die strepen uitstralen? R: Ik denk iets met water. Misschien willen ze ermee zeggen omdat de ene lager zit dan de andere, dat ze vooruitkomen, dat het iets als vooruitgang betekent. Ik vind het een rustige kleur, een kleur waar je je veilig kunt voelen. Xantic R: Onduidelijk en druk logo. Maar het lijkt op een soort satelliet. De twee stippen zijn mensen denk ik die contact proberen te maken. O: Wat denk je dat dit logo over de organisatie zegt? R: Ik vind het vooral een druk logo, maar ik begrijp iets niet zo goed, er is een soort van omhelzing maar het lijkt alsof deze naar niemand reikt. Hoewel dit zou wel de verbintenis, communicatie kunnen betekenen. De kleur blauw moet denk ik de zee en de oceaan voorstellen. Datum: 12 mei Naam geïnterviewde: Maarten Peters Leeftijd: 24 Geslacht: Man Ravelijn R: Goed bezig, de tekst klopt wel maar waarom de I en de J aan elkaar verbonden zijn begrijp ik niet zo goed. Lijkt op een gezichtje, maar geen idee wat het idee erachter is. O: Wat denk jij dat de organisatie wilt uitstralen? R: Dat ze een zorginstelling zijn. Groen past daar ook goed bij, en in combinatie met de tekst zou je wel kunnen zeggen dat ze in de zorg zitten. Beweeg + beleef R: Na het lezen van de tekst had ik niet dit logo erbij gedacht. Het heeft met beweging te maken, maar wat het met bedrijfsuitjes en personeelsevents te maken heeft, geen idee. O: Maar wat denk je dat de organisatie met die logo heeft willen zeggen?

48   R: Wat betreft de kleuren, vind ik het groen eruit springen en daar staan twee mensen heel vrolijk in te doen en dat zou het deel bedrijfsuitjes kunnen betekenen maar dat komt niet echt naar voren omdat het een lichte kleur is. Maar wat de boom ermee te maken heeft begrijp ik totaal niet. Die boom heeft ook niets met de organisaties te maken. Zorggroep Ena O: Wat denk je dat ze met dit logo willen uitstralen? R: Voor mij is het logo te abstract, ik begrijp niet wat ze hiermee bedoelen. Het enige waar ik aan denk als ik een abstract logo zie is dat ik moet denken aan een grote organisatie. VitaVerda O: Vind je het logo verder nog iets uitstralen? Welke indruk geeft het je? R: Ik vind het grappig dat er een gieter in zit, dit is heel duidelijk te zien. Groen past bij wat ze doen als bedrijf, bij hovenieren. Ik vind het een passend logo, maar meer kan ik er niet over zeggen. Kaas R: Het straalt echt uit dat het Grieks is. Verder lijkt de vorm een soort van doolhof maar ook een verwijzing naar de oudheid. Meer zie ik er niet in. Stadsschouwburg Utrecht R: Ja, wat zegt dit logo over de schouwburg? Dat het een schouwburg is maar verder kan ik er niet veel over vertellen. Het is niet duidelijk om te lezen. Er zit wel iets van spiegeling is. O: Wat denk je dat de organisatie hiermee willen uitstralen? R: Dat weet ik niet zo goed, het lijkt ook eerder een design/visueel trucje dan dat ze er iets mee willen zeggen. De kleur zegt me ook niet zo veel. Het lettertype vind ik wel passen, ziet er strak uit. AgroBank R: Het driehoekje lijkt op een tipi met een ronde ingang. O: Wat denk je dat de organisatie met deze vorm wil uitstralen? R: Het heeft vast een bepaald idee erachter, maar ik weet het niet zo goed. Agro bank is wel duidelijk. Het rood vind ik een sterke kleur. Maar verder geen idee wat ze er mee willen zeggen. Bumbrys Creek Fishing O: Welke betekenis roept dit log bij je op? R: Het lijkt alsof er een vis aan de haak wordt geslagen. Ik denk daarom ook dat de haak rood is om op te vallen. Het lettertype vind ik niet heel erg opvallen. Datum: 13 mei Naam geïnterviewde: Jikke Meuwissen Leeftijd: 22 Geslacht: Vrouw Gauteng O: Wat vind je dit eerste logo uitstralen? R: De kleuren zeggen mij niet zo heel veel. De vorm lijkt een soort van halve zon. En ‘It starts here’ vind ik een beetje vaag. O: Wat vind je de kleuren uitstralen? Wat denk je dat de organisatie ermee wilt zeggen?

49   R: De kleuren vind ik wel vrolijk, misschien staan ze voor optimisme, dat ze iets positiefs willen uitstralen. En ‘It starts here’ is misschien voor een beter leven. Ik denk dat ze met dit logo vooral iets positiefs willen uitstralen. CB R: Je ziet gelijk dat er een C en een B in staat van het Centraal Boekhuis. De kleur blauw hebben ze gekozen om rust uit te stralen denk ik. De C en de B lopen in elkaar over, een ronde vorm. O: Wat denk je dat ze met dit logo willen uitstralen, welke associaties ze willen oproepen? R: Bij blauw moet ik denken aan hemel en water. En bij de lijn van het CB misschien alles in een, dat ze alles met elkaar verbinden. Met hun motto willen ze denk ik zeggen dat ze een van de eerste zijn, ze voorop lopen, vooraan in de markt staan VSL R: De stippetjes staan denk ik voor een soort substantie, iets chemisch. Van groot naar klein, dat ze dingen meten. Ik denk de kleuren blauw en wit omdat het rustgevende kleuren zijn, prettige kleuren om naar te kijken. O: Welke betekenis verleent u nog meer aan dit logo? R: De witte stipjes lijken in beweging te zijn, dynamiek. En ook alsof ze dieper op dingen ingaan omdat de puntjes steeds kleiner worden. Pentascope R: Ik denk dat ze in het logo de verandering willen doorvoeren, van rood naar blauw en van blauw naar rood. O: Wat denk je dat de organisatie met deze vorm wilt uitstralen? R: Het driehoekje lijkt op een pijl, die staat denk ik voor veranderen, voor vooruit gaan en verandering. Het lettertype vind ik kinderlijk. VTL R: Ik moet even goed kijken naar het logo, is een onduidelijk logo. Maar ik denk dat die balletjes in het zwarte gedeelte moeten passen. O: Wat denk je dat de organisatie hiermee wil uitstralen? R: Transport, logistiek, van A naar B brengen, dat ze je naar een doel toe leiden, dat zij de puzzel compleet maken. O: Wat vind u de kleuren uitstralen? R: Blauw is een fijne kleur en rood zorgt voor het contrast, hierdoor zie je goed het verschil tussen de kleuren. Deltares O: Welke indruk geeft dit logo je? R: Ik denk dat de twee tekens voor water en land staan. Donkerblauw voor water en de ander voor land. En ik denk dat het stukje wit ertussen dat dat sluizen en dijken zijn. Het lettertype vind ik formeel, zakelijk en strak. Isala R: Hier zie ik een beetje het medische teken in. Die golven zijn denk ik vier verschillende delen omdat er een fusie heeft plaatsgevonden tussen vier ziekenhuizen. De kleur vind ik saai, past op zich wel bij het ziekenhuis. Maar ik denk dat die vier delen de ziekenhuizen vertegenwoordigen. Verder kan ik er eigenlijk niet zoveel over zeggen, over het logo.

50   Xantic R: Ik denk dat dit logo een satelliet moet voorstelen. Het lijkt ook wel een soort van planeet. Dat de bolletjes A en B moeten voorstellen en de ruimte ertussen de grootte afstand die er is. O: Wat denkt u dat dit logo over de organisatie zegt? R: Dat weet ik niet zo goed, dat ze over zee, want ik denk dat de blauwe kleur daar voor staat, communicatie goed regelen. Datum: 15 mei Naam geïnterviewde: Wouter van Wuyckhuyse Leeftijd: 24 Geslacht: Man Ravelijn R: Het is logo waarvan je zegt dat als je de achtergrond niet weet een soort van bouwvakkerslogo zou kunnen zijn, je hebt niet echt het idee van zorg. De kleur is rood maar zegt me verder niets. O: Maar nu je weet dat het een zorginstelling is wat vind je het logo dan uitstralen? R: Het zijn wel typische zorgkleuren, past wel bij de oudere/maatschappelijke zorg. Het rood en groen past wel bij elkaar. Ik snap niet zo goed waarom de I en de J aan elkaar zitten, lijkt een soort gezichtje maar zie er verder niet echt iets in. Beweeg + Beleef R: Ik vind het een druk logo. Het bewegen komt wel duidelijk naar voren in het groene. Het lijken een soort bloedvaatjes. O: Wat vind je het logo verder uitstralen? R: De kleuren vind ik wel leuk, maar vind het ook de kleuren van een zorginstelling. Ik vind het niet bij iets sportiefs passen. De boom in het plaatje kan ik niet heel goed plaatsen maar ik denk dat ze er gezondheid mee willen zeggen. Maar dit had net zo goed iets anders kunnen zijn een tennisracket bijvoorbeeld, die boom vind ik niet echt bijzonder. Zorggroep Ena R: Dit vind ik een duidelijk logo, je ziet meteen dat het over zorggroep Ena gaat. Vind ik een netjes logo. O: Welke betekenis ontleen je verder uit het logo? R: Het lijkt alsof er een opengevouwen doosje in het logo zit. Ik denk dat ze dat erbij hebben gedaan omdat de naam alleen zo kaal is. De kleur paars en de andere vind ik wel bij zorg passen. Een lekker fris logo. Vita Verde R: Ik vind het een oubollig teken. Met een raar teken erin. O: Wat denk je dat de organisatie daarmee uit wil stralen? R: Het lijkt op een soort zuignap die ondersteboven staat, ik weet het eigenlijk niet. De groene kleur past er fantastisch bij, vanwege de natuur. Maar ik zou er eerder een boompje bij zetten, dan leg je eerder de verbinding met natuur. Kaas R: Is echt een Grieks lettertype, leuk. Ik vind het wel een druk logo, je weet niet zo goed waar je moet kijken. O: Wat denk je dat de organisatie met dit logo wilt zeggen? R: Het lijkt een van bovenaf omgehakte boomstam. Verder weet ik het niet zo goed.

51   Stadsschouwburg R: Artistieke kwaliteit is zeker waar. Het is niet echt te lezen, je moet goed kijken. Ik vind het onduidelijk. Het past er wel bij. Het artistieke, culturele en qua kleuren maar ik zou voor de duidelijk nog even de naam erop zetten zodat het in een oog opslag duidelijk is. Zeker als je een breed publiek wilt aanspreken, en dat doe je hiermee niet omdat je goed moet kijken wat het is. Als je er echt naar op zoek bent dan maakt het niet uit maar anders heb je geen idee wat het is. Agrobank R: Ik vind het een duidelijk logo. O: Wat denk je denk je dat ze met dit logo willen uitstralen? Met deze kleuren? R: Rood klinkt alsof je rood staat en dat je veel kan lenen, zeker bij een bank. Dus als je een nieuwe tractor nodig hebt kan je bij deze bank terecht. O: Welke betekenis kan je nog meer van dit logo ontlenen? R: Het driehoekje lijkt op een puzzelstukje waar je net je stukje in kan plaatsen en dat het dan compleet is en je een boerderij kan opstarten. Maar verder vind ik het wel een duidelijk en strak logo. Brumbys Creek Fishing R: Een aardig logo. Als je zo kijkt zie je ook een visje en een golfje erin en dan leg je de link met water. O: Wat denk je dat de organisatie verder nog willen laten zien in dit logo? R: Het lijkt op een mondje van de vis. Datum: 15 mei Naam geïnterviewde: Martin Filius Leeftijd: 55 Geslacht: Man Gauteng R: Ik vind dit niet zo een herkenbaar logo voor een provincie, ik vind het meer een logo voor iets moderns of automatisering. En ‘it starts here’, daar kan ik niet zo veel over zeggen. Ik vind het wel een fris logo. O: Wat denk je dat de organisatie ermee wilt zeggen, met die zin? R: Een nieuw bedrijf dat het even gaat maken op de markt, en zij hebben altijd wel een brutaal logo. De kleuren zeggen mij niet zo veel, het zijn allemaal kleuren die je tegenkomt. O: Maar wat zou de organisatie met deze kleuren willen uitstralen? R: Iets nieuws, iets van ontwikkeling en kleurrijk. Alsof ze zeggen: het begint hier en je kan iets met ons ondernemen. CB R: Ik vind dit logo een beetje op de Albert Heijn lijken, ik weet niet zo goed hoe dat komt. Verder zegt het logo mij niet zo veel. Ik vind hun zin te lang en heeft niet echt toegevoegde waarden. O: Maar wat denk je dat de organisatie daarmee wilt zeggen? R: Dat ze zorgen voor de verdeling van de boeken in Nederland, dat zegt de namelijk eigenlijk ook Centraal Boekhuis. En nu willen ze ook andere spullen gaan verdelen, ze hebben dus een knappe logistiek eigenlijk. De kleur vind ik mooi, vind ik stabiel en vertrouw wekkend. O: Wat vind je het logo zelf verder nog uitstralen?

52   R: De letters zijn aan elkaar verbonden maar het lijkt eerder alsof ze deze op een originele manier willen verbinden, maar ik kan er verder niet iets in zien. VSL R: Ik vind het een fris en leuk logo. Ook stabiel en lijkt op een blauwe lucht en dergelijke. En het witte lijkt alsof het samen komt, het draait er in als je goed kijkt. Je kan er sneeuwvlokken en regen in zien. Ik vind het wel een fris ogend logo. Pentascope R: De kleuren vind ik leuk, dat vertegenwoordig de verandering van rood naar blauw naar rood. En die pijl tekent ook een stukje succesvol, vooruitgang, we gaan verder. Maar je moet er wel goed over nadenken, het is vooral de naam die de hoofdtoon voert en uiteindelijk kan je het er wel bij vertellen. Het lettertype vind ik eenvoudig en doortastend, een stevig lettertype en duidelijk. VTL R: Het logo zegt mij niet zo veel. Het lijken op wielen, een auto. Ik weet niet wat de bedoeling is van het logo. Het logo zegt niet zoveel, ik zie transport/logistiek er niet echt in terug. Het is mij niet zo veelzeggend. Deltares R: Het is gewoon de naam en twee tekens die eigenlijk water en land bij elkaar brengen. Het is een rustig logo, dat hoort ook een beetje bij die organisatie, niet opdringerig of er uitspringend, gewoon herkenbaar en stabiel. Isala R: Ik vind dit logo wel leuk gevonden. Ik vind het geen strak of saai logo. Ik denk alleen niet zo snel aan een ziekenhuis. O: Welke betekenis verleent u bij de kleur? R: Deze vind ik wel bij een ziekenhuis passen. Gewoon netjes en herkenbaar. Xantic R: Vind ik een leuk logo. Ik zie de wereld erin en ook een soort sterren. Je hebt het heelal als werkgebied is het idee. Ik vind het wel heel origineel. Ik zie ook de boeg van een boot en de kiel en een vliegtuig. Datum: 15 mei Naam geïnterviewde: Thomas Ronnes Leeftijd: 26 Geslacht: Man Ravelijn R: Ik vind het vervelend dat de IJ rood is. Verder vind ik het een beetje saai. O: Wat denk je dat de organisatie met de kleuren wilt uitstralen? R: Dat groen zie je volgens mij wel meer terug bij zorginstellingen. Het rode is wel wat hard. O: Verder nog niets wat je denkt dat dit logo uitstraalt? R: Ze zeggen over zichzelf dat ze professionele steun bieden in alle soorten en maten en als ik dat lees dan vind ik het eigenlijk een slordig logo. Omdat ze kennelijk iets hebben willen doen met dat ‘goed bezig’ niet op dezelfde hoogte is, maar dat begrijp ik niet zo goed.

53   Beweeg + Beleef R: Het logo komt prettig over. Het sporten komt ook wel terug maar ik begrijp de ‘dode’ boom niet zo goed, ik weet niet waar die voor staat zo zonder blaadjes. O: Wat doen de kleuren met jou, wat denk je dat de organisatie ermee wilt zeggen? R: De kleuren vind ik wel fris. Zorggroep Ena R: Ik snap wel wat ze willen doen met de drie dingen/kleuretjes die een eenheid moeten vormen maar ik weet niet zo goed wat ik daarvan vind. O: Welke betekenis verleen je van de kleuren? R: De kleuren rood, groen en blauw vind ik wel prettig. En paars kan ook wel. Maar ik vind het een beetje een saai logo. Vita Verde R: Dit vind ik wel een leuk logo. Ik denk dat het een soort vergiet is. De kleur groen past ook wel bij de tuin. Ik begrijp alleen ‘your ordinary space’ niet zo goed, ik weet niet wat ze daarmee bedoelen. Kaas R: Ik vind het een vrij druk logo. Zie de Griekse taal terug, maar weet natuurlijk niet wat er staat. Ik vind het chaos en verwarrend en de kleuren niet zo bijzonder. O: Wat denkt u dat dit logo over de organisatie zegt? R: Dat weet ik niet zo goed. Stadsschouwburg R: Vind ik wel een leuk logo eigenlijk, het ziet er kunstig en creatief uit. De kleuren vind ik goed en ik vind het ook wel een modern logo. Het is wel een druk logo maar ik vind dat niet storend. Agrobank R: Een prima en degelijk logo. Ik snap niet zo goed wat het tekentje moet voorstellen. O: Wat denk jij dat de organisatie met dat teken wilt uitstralen? R: Het lijkt op een A denk ik. De kleur rood vind ik wel goed, maar als je kijkt naar de landbouwsector dan denk ik dat groen toch wel logischer zou zijn geweest. Brumbys Creek Fishing R: Helder logo, ik zie er een vis in en dat rode is een haak denk ik. Wel goede kleuren, blauw representeert water. Datum: 15 mei Naam geïnterviewde: Carolien Filius Leeftijd: 53 Geslacht: Vrouw Ravelijn R: Ik vind dat dit logo geen zorg uitstraalt. De kleuren vind ik een beetje saai en flets niet krachtig. Verder zie ik dat de I en de J een mannetje en vrouwtje zijn en dat ze voor elkaar zorgen.

54   Beweeg + Beleef R: Ik zie in dit logo een boom terug en feestende mensen. De boom staat denk ik voor leven. Ik vind het logo alleen niet echt passen bij bedrijfsuitjes, dit komt denk ik door de kleuren. Verder is dit een organisatie die samenwerkt met het onderwijs maar het onderwijs komt er helemaal niet in terug. Zorggroep Ena R: Een zorggroep, dan denk je toch meteen aan bejaarden, mensen die verzorgt worden, dat zegt het logo genoeg. Ik vind het leuke en frisse kleuren. Ena is de naam van de zorggroep. O: Wat komt er nog meer bij je op bij het zien van dit logo? R: Ja het zijn de drie huizen, Ruimzicht, Nieuw Avondrust en Het Huis in de Wei. En aan de ene kant zijn ze individueel en aan de andere kant werken ze samen. En als je ruimtelijk kijkt kan je er een huis in zien. O: De kleuren wat vind je die uitstralen? R: Ik vind ze wel bij de zorg passen, frisse en vrolijke kleuren. Vita Verde R: Ik zou de kleur iets feller groen doen, ik vind deze kleur saai. Maar ik vind het wel een leuk logo, je ziet er een gieter in bij de tweede V. En Vita Verde zo heet de organisatie. De kleur zou ik iets frisser maken of met meerdere kleuren werken. Opzich is het wel een logisch logo, je ziet er duidelijk de gieter in terug en het is wel een logo dat blijft hangen. Kaas R: Door de letters denk je al gauw aan, niet meteen aan Griekenland, maar wel aan het oosten die kant uit. De letters zijn in ieder geval niet West-Europees. Op zich aan kazen denk je niet meteen maar het is wel logisch omdat het rond is en onze kazen ook rond zijn. En als je aan Griekenland denkt dan denk je ook aan oudheid en dat zie je wel terug in de cirkel. Stadsschouwburg R: Je kan stadsschouwburg in lezen en je ziet Utrecht staan, maar niet heel duidelijk. Ik vind het geen goed logo. Het is wel een modern logo maar ik heb ook niet het idee dat ze met dit logo meerdere mensen aanspreken. Agrobank R: Agro, als je doordenkt dan denk je wel aan agrarisch. Het is duidelijk dat het een bank is. O: Wat komt er bij je op bij het zien van dit symbool? R: Dat zegt me eigenlijk niets. O: En de kleuren wat denk je als je die ziet? R: Ja die valt op. Verder weet ik het niet zo goed. Brumbys Creek Fishing R: Je kan duidelijk zien dat het met vis te maken heeft. Ik zie in het rode een haak erin terug, alsof er een vis wordt gevangen. Ik vind de golf beweging zowel op golven lijken op water als op een vis. Dit logo heeft voor mij heel duidelijk met vis te maken. Datum: 15 mei Naam geïnterviewde: Elise Thermoshuizen Leeftijd: 21 Geslacht: Vrouw

55   Gauteng R: Het is kleurrijk en ik vind het leuk maar ik vind het lijken op een ketting. O: Wat komt er nog meer bij je op bij het zien van dit logo? R: Ja, ik lees nog ‘it starts here’, dan denk ik aan dat je hier, bij hun, begint. Verder roept het niet echt iets op. CB R: Dit logo zegt mij eigenlijk niets. Het is een logo zoals je zoveel logo’s ziet. O: Wat komt er bij je op bij het zien van dit logo? R: Ik zie de C en B terug van Centraal Boekhuis.. Misschien willen ze met die lijn zeggen dat het logistiek is, dat alles in een handen is, maar ik vind ze niet iets uitstralen. De kleur vind ik verder wel fris. VSL R: Ik kan het meten er niet echt uit halen. Ik denk eerder aan een weer instituut omdat ik er ook een ster in zie en blauw. En dan denk ik meer aan het weer dan aan meten en chemische dingen. Ik denk meer aan het weer als ik het logo zo zie. Pentascope R: De kleuren vind ik mooi en helder. Het pijltje staat denk ik voor implementeren. De naam zegt me verder niets. De kleurverloop moet verband houden met het implementeren. Je implementeert iets en dan ga je kijken wat er veranderd moet worden en dan ga je weer veranderen en dan heb je het eindresultaat. Dat vind ik wel logisch maar verder zegt dit logo me niets dat het bedrijf bezig is met het implementeren van dingen. VTL R: Je ziet dat de balletjes in het zwart moeten, het lijkt alsof ze daar naar toe moeten. Dan zou je kunnen zeggen dat ze zich bezig houden met transport en hoe je dat het beste kan doen. Maar het personeel opleiden dat zie ik niet helemaal, ik zie niet dat het een vakopleiding is. VTL is de afkorting van de naam. O: Roepen de kleuren nog een bepaalde indruk op? R: Ik vind het een beetje harde kleuren, maar niet storend want het valt wel op. Deltares R: Delta vind ik logisch, dan denk je wel vaak aan dijken en Deltawerken enzovoorts. Een dijk zie ik er niet in terug, het water wel. Maar het land, dijken, duinen en sluizen dat zie ik niet echt. Ik zou dan misschien voor andere kleuren hebben gewerkt en niet met grijs. Grijs vind ik er niet bijpassen. Isala R: Isala, zegt me niets. O: Wat straalt het logo verder nog uit? R: Ja, ik zie golven ze zouden daarmee kunnen zeggen dat ze altijd in beweging zijn, maar dat vind ik ver gezocht. O: En de kleuren? R: De kleuren vind ik saai. Xantic R: Als ik dit logo zie dan moet ik eerder aan een vliegtuig denken maar een schip kan ik er ook wel in zien. Xantic, de naam zegt me niets, je kan niet echt verband leggen met de naam

56   en scheepvaart. Met het logo leg je niet meteen de link dat het met scheepvaart te maken heeft, dit hadden ze duidelijker kunnen doen denk ik. O: Wat denk je dat dit logo over de organisatie zegt? R: Dat weet ik niet zo goed, ik heb niet echt iets toe te voegen. Datum: 16 mei Naam geïnterviewde: Marije Janssen Leeftijd: 24 Geslacht: Vrouw Gauteng R: Ik vind het een vrolijk logo met die kleuren. Het zijn veel verschillende kleuren, wat misschien wil zeggen dat het veelzijdig is, dat je daar van alles kan doen. En dat het daar begint, ik lees het alsof je daar alles hebt wat je zoekt in een plaats, dat je het daar allemaal kan vinden. En het rondje zie ik alsof het uitkomt op een eindpunt en dat het eindpunt Gauteng is. Dat is het wel een beetje wat ik eruit kan halen denk ik. CB R: Ik denk dat de letters aan elkaar vast gemaakt hebben omdat ze integrale oplossingen bieden en dat proberen ze zo te uiten. Dat ze daarmee willen uitleggen, willen laten zien dat ze dingen met elkaar verbinden en integreren. Voor de rest vind ik het logo wel professionaliteit uitstralen. De kleur vind ik wel heel zakelijk, ik vind het niet echt openheid uitstralen, eerder zakelijk en simpel. O: Wat denk je dat de zin die bij het logo hoort over de organisatie zegt? R: Ik zie het een beetje als simpel en goed, simpel en kwaliteit. VSL R: Ik zie het alsof het blauw voor water staat, en ik zie de stipjes als een soort van zon. De stipjes gaan van groot naar klein en het lijkt alsof ze daarmee willen zeggen dat er een begin en een eindpunt is. En dat VSL dan het begin is en dat naar de hemel reiken. O: Roept het lettertype nog iets bij je op? R: Dat vind ik heel strak. Ik denk ook dat ze veel duidelijkheid willen uitstralen en niet veel poespas erom heen. Pentascope R: Daar zie ik de veranderingen in, in de kleurverloop, ze willen dat deze succesvol worden toegepast. Het lijkt ook een beetje op een regenboog maar alsof ze willen zeggen dat hier (bij de P) het beginpunt is met verandering en dat aan het einde het geïmplementeerd is. Ze beginnen met een verandering en aan het einde van het proces hebben zij die verandering succesvol geïmplementeerd in de organisatie. O: Wat vind je het symbool uitstralen? R: Vind ik lijken op een pijl, en alsof dat het eindpunt is. Het lettertype vind ik heel vriendschappelijk, het straalt niet echt van status uit maar toegankelijk voor iedereen. VTL R: Ik denk dat het iets moet zijn maar ik zie er eigenlijk niets in. Misschien kan je het zien als een driehoek. En het is transport en logistiek en dat het rode dan transport is en het zwarte logistiek. Dat het uit twee dingen bestaat en daarom twee kleuren zijn. De kleuren zelf vind ik saai, niet veelzeggend. Maar ik snap het logo eigenlijk niet. Het is iets aparts met rondjes ook, ze passen erin of ze komen eruit, ik weet het niet zo goed.

57   Deltares R: Het logo vind ik er professioneel uitzien. Het lettertype vind ik toegankelijk. De kleuren denk ik dat het blauwe voor water staat. Maar ik vind het eigenlijk een beetje op een fakkel lijken maar dat bedoelen ze er niet mee denk ik. Ik weet eigenlijk niet zo goed waar het voor staat. Isala R: In de A zie ik een tweedeling, misschien dat je daar uit kan halen dat het een gefuseerd ziekenhuis is, dat het eerst verschillende onderdelen waren en nu een geheel. Ik vind het logo wel modern, ze willen wel iets uitstralen dan alleen de naam, iets creatiefs. O: Wat roept de kleur bij je op? R: Ik vind het wel bij een ziekenhuis passen, ziekenhuis is toch professioneel en mensen komen voor zorgen. Xantic R: Ik vind het logo er heel ingewikkeld uit zien. Ik zie er eigenlijk niet echt iets in terug, een vliegtuig of een gezichtje, maar ik vind het echt heel ingewikkeld. O: Oke, en de kleuren waar doen je die aan denken, wat denk je dat ze daarmee willen zeggen? R: De kleuren begrijp ik wel, het is toch scheepvaart en daarom blauwe tinten vanwege het water. En het lijkt alsof het puntje van de i naar boven is gevlogen, ik snap niet echt waar het puntje vandaan komt. De naam vind ik een beetje gek, ik kan de link niet echt leggen met wat ze doen, maar het staat wel duidelijk te zien. Datum: 16 mei Naam geïnterviewde: Nadia Fichtinger Leeftijd: 23 Geslacht: Vrouw Gauteng R: Allereerst als ik naar de kleuren kijk dan denk ik wel een beetje aan Zuid-Afrikaans, ook door de kleuren die in het logo verwerkt zijn. ‘It starts here’ dan denk ik dat het misschien een van de belangrijkste provincies is. En dat van daaruit de andere negen worden aangestuurd. Als je het bovenste logo een beetje draait zou je er misschien een negen kunnen zien. En ik denk dat de naam er goed uitkomt omdat het zwart is en daarmee in contrast staat met de rest en beter opvalt. O: En de kleuren, wat voor gevoel roepen de kleuren bij je op? R: Een soort van vrolijkheid denk ik, iets opgewekt. CB R: In het logo zie ik een soort van healthcare kruisje erin. En dat blauwe associeer ik zelf met iets gezonds, iets stromend. De tekst eronder zegt mij eerlijk gezegd vrij weinig. Wat ze met de zin willen zeggen weet ik niet zo goed, misschien dat ze vooruit kijken. Verder zie ik er vrij weinig in terug. VSL R: Als ik naar het plaatje kijk dan moet ik denken aan weer. Het lijkt op een blauwe lucht. En daarnaast vind ik die witte stipjes op een wolk lijken. O: Vind je het logo verder nog iets uitstralen? R: Die witte stipjes gaan van klein naar groot wat zou kunnen betekenen dat ze vooruitkomen, naar de toekomst. Ik weet het niet zo goed.

58  

Pentascope R: Dat driehoekje aan het einde doet me denken aan een computer, dat je op Enter kan drukken naar de volgende regel, als in vooruitgang. Het lettertype vind ik zacht, en ook omdat er een kleuroverloop in zit. O: Wat vind je het verder nog uitstralen? R: Ja, ik kan er verder niet echt iets meer uithalen. VTL R: Wat me opvalt is dat ze voor contrasterende kleuren hebben gekozen, voor rood en zwart. En ik vind het op een soort poppetjes lijken, misschien willen ze daar iets mee doen omdat het over de instroom van personeel gaat. Je ziet ook een soort van V erin, ook lijkt er beweging in te zitten want misschien staat voor de instroom. Dit was het wel een beetje denk ik. Deltares R: Je ziet dat ze hier voor neutrale kleuren gekozen hebben, niet echt opvallend, voor grijs en blauw. En daarbij heb ik de associatie naar de dijken toe, maar ik denk dat ze ook bewust voor blauw hebben gekozen omdat ze ook met water werken. Ook staan de twee dingen los van elkaar daardoor lijkt het net een watertje met een dijk ertussen in. En de twee dingen lijken ook een soort van golfjes. Het lettertype vind ik door de beetje ronde vormen wel zacht, niet hard. Isala R: Eerlijk gezegd zie ik niet zo goed wat ze met dit logo willen bereiken. De A’s hebben ze een soort van gebroken maar het is ook wel weer een woord. Hier zouden ze mee kunnen zeggen dat ze uit een fusie komen en nu een geheel vormen. En de ene A is ook omgedraaid. De kleur associeer ik alleen wel met iets negatiefs, ik weet niet of ik dat zou doen als ziekenhuis omdat je niet graag als iets negatiefs gezien wilt worden. Ik denk dat je beter vrolijkere kleuren kunt gebruiken. Xantic R: Ik vind dit een apart logo, trekt wel heel erg je aandacht. Maar wat ze er precies mee bedoelen weet ik niet zo goed. Ik herken er niet echt een schip in. O: Wat denk je dat het logo wel uitstraalt? R: Het lijkt voor mijn gevoel op een soort zendertje, waarmee je kunt communiceren. Het heeft iets futuristisch. De kleuren vind ik neutraal en op een witte achtergrond wel mooi. Datum: 16 mei Naam geïnterviewde: Marijn Henriques de Granada Leeftijd: 26 Geslacht: Man Gauteng R: Het logo zegt me niet zo veel. Maar als ik de kleuren zo zie dan moet ik denken aan een regenboog. De vorm zou een G kunnen voorstellen van de naam van de provincie. O: Wat straalt het logo verder nog uit voor jou? R: Ja, je hebt nog het zinnetje ‘it starts here’, misschien willen ze daar toerisme mee aantrekken.

59   CB R: Ik zie CB staan. De kleur blauw vind ik prima, een basiskleur, het valt niet heel erg op. O: Wat vind je de zin die bij het logo hoort uitstralen? R: Ik zie daar de toegevoegde waarde niet zo van in. Verder zie ik niet zo veel in het logo. VSL R: Het symbooltje heeft iets met weer te maken. De vorm doet me ook denken aan iets sneeuwachtigs, weer en wind. Dit was het eigenlijk, ik kan er niet echt meer uit halen. Pentascope R: Ik vind dit niet echt een logo, eigenlijk alleen een naam. Ik zie er niets bij. Als ik alleen de naam zie dan roept dat niet echt iets bij mij op. Ik heb ook geen idee waar het driehoekje voor kan staan. Het lettertype vind ik wel vriendelijk door de ronde vormen. VTL R: Met dit logo kan ik helemaal niets. O: En als je kijkt naar de kleuren, vind je die wat uitstralen? R: Ik weet niet zo goed wat ze met dit logo willen zeggen. Als ze het oranje hadden gemaakt had dat voor mij niet uitgemaakt. Ik weet niet echt wat ik er in moet zien. Deltares R: Weer alleen de naam voor mij. O: En als je kijkt naar het symbool onder de naam, wat straalt dat uit voor jou? R: Het lijkt op een vogel. Verder geen idee. O: En de kleur? R: Vind ik niet zo veel zeggen, het zegt niet zo veel over wat ze doen. Isala R: Gewoon weer de naam van het ziekenhuis. Vind het wel onduidelijk, want ik zou er eigenlijk geen Isala in hebben gezien, het is dat het geschreven staat maar als ik alleen het logo had gezien had ik dat niet zo gelezen. De kleur vind ik verder wel bij een ziekenhuis passen. Maar als ik dit logo zie moet ik niet aan een ziekenhuis denken. Xantic R: In dit logo zie ik een satelliet, wat staat voor communicatie, dit vind ik wel toegevoegde waarde hebben. Veder is er eigenlijk niets. Datum: 18 mei Naam geïnterviewde: Nienke Filius Leeftijd: 25 Geslacht: Vrouw Ravelijn R: De IJ doet mij denken aan ‘jij’. Dat jij goed bezig bent als je voor hun kiest. Ik vind de kleuren echt lelijk. O: Waarom? R: Met name het groen vind ik een viezige kleur en associeer ik niet echt met zorg. Een beetje simplistisch wel, goed bezig. Het lijkt ook alsof ze iets proberen maar het komt niet echt over. O: En de kleuren, wat voor idee heb je daarbij?

60   R: Rood vind ik altijd een beetje agressief. Verder vind ik het wel grappig dat de I en de J verbonden zijn, lijkt samen jij en ik. Dat vind ik wel mooi gedaan. Beweeg + Beleef R: Ik denk dat ze die boom een beetje gedaan hebben om te zeggen dat ze aan buitensporten doen maar het komt eigenlijk eerder over als een natuurbeweging, dus dat vind ik niet zo heel goed gekozen. Maar als je de beschrijving erbij leest dan snap ik wel dat ze willen zeggen, samen dingen doen en dan ook in de buitenlucht. Het is op zich wel duidelijk. O: En de kleuren wat vind je daarvan? R: Die vind ik er wel bij passen en ik denk ook wel dat het bedrijven aanspreekt. Zorggroep Ena R: Ik vind het wel mooi dat ze die overlap hebben van die drie dingen woon zorg en welzijn en de drie huizen. Ik vind de kleuren ook wel passen bij dit onderwerp. En het logo geeft wel duidelijk samenwerking aan en dat er raakvlakken zijn, dingen die overeenkomen. Simpel maar wel duidelijk. O: De kleuren, wat stralen die uit? R: Die doen me denken aan de huizen, rood aan avondrust, blauw aan ruimzicht en groen aan huis in de wei. Je ziet drie kleuren afzonderlijk maar ook overlappen en daar komt wel het collectieve en individuele uit naar voren. Vita Verde R: Ik vind het wel leuk dat ze die V hebben gedaan in de vorm van een gietertje. En met ‘not your ordinary space’ trekken ze wel de aandacht, alsof ze anders zijn dan anderen. De kleur vind ik wel mooi, en groen associeer je al snel met groen en tuin. Ik vind het wel leuk gevonden, groen leven. Kaas R: Die letters associeer je inderdaad wel gelijk met Griekenland, als je de beschrijving leest dan. O: Vind je het logo verder nog iets uitstralen? R:Ik kan niet echt veel van maken van dit logo. Lijkt een beetje op een doolhof en het midden doet me denken aan een boompje. Stadsschouwburg R: Ik vind het zelf wel leuk gedaan, maar ik weet niet of het de gemiddelde Nederlander aanspreekt. Ik vind het wat vergezocht. Je kan het op zich wel lezen maar het is niet heel duidelijk dat er stadsschouwburg staat. En ik denk dat de gemiddelde dan al gauw zoiets heeft van laat maar, een beetje apart. Ik denk niet dat ze een breed publiek, in de zin van bezoekers aanspreken. Ik denk dat veel mensen het te apart vinden. Zelf vind ik het op zich wel grappig door spiegelbeeld erover heen te projecteren. O: Denk je dat de organisatie daar nog iets mee uit wil stralen? R: Misschien dat je verder moet kijken, niet alleen naar de meest voor de hand liggende. Agrobank R: Agrobank associeer ik wel snel met landbouw en financiën. Ik snap het rode tekentje niet zo goed, doet me meer denken aan een wigwammetje. O: Wat denk je dat ze willen uitstralen daarmee? R: Misschien iets van: we ondersteunen je, wij staan voor jou klaar om je te helpen en iets op te bouwen. O: En de kleuren, wat roepen die bij je op?

61   R: Rood trekt wel de aandacht maar ik associeer rood niet echt met agricultuur. Brumbys Creek Fishing R: Ik vind het wel grappig dat ze in het teken een rivier en vis in een hebben verwerkt. De kleur is vrij neutraal maar vind ik er wel bijpassen. Het rode is een vishaakje, dat je een vis gevangen hebt. Datum: 18 mei Naam geïnterviewde: Stèphanie Cambier Leeftijd: 24 Geslacht: Vrouw Ravelijn R: Het is groen met rood maar je ziet dat de IJ poppetjes zijn die elkaar vasthouden. Dat laat zien dat zij voor mensen werken. En goed bezig staat erbij, ik denk dat, dat misschien een beetje een dubbele betekenis heeft. Goed bezig als in dat ze goed bezig zijn, maar ook dat ze goede dingen doen, maatschappelijk goede dingen. O: En de kleuren wat stralen die uit? R: De kleuren vind ik speels zo samen. Ik vind het wel professioneel maar ook toegankelijk. Beweeg + Beleef R: Je ziet een boom en twee dansende, bewegende mensen. Die zijn met elkaar verbonden door een plus. Bewegen is het dansen en beleven is de boom, omdat een boom leeft, denk ik en dan de plus ertussen. O: En de kleuren wat voor indruk wekt dat bij jou? R: Ik vind de kleuren niet echt passen bij wat ze doen. De boom en dat blauw, lijkt net alsof het een dode boom is, lijkt wel op een tak. En het groen vind ik ook niet passen want dan zou je dat ook terug moeten zien in het lettertype. Ik vind het symbool wel leuk. En ik vind het wel jammer dat je ook niet terug ziet dat het een samenwerking is met die opleiding. Zorggroep Ena R: Het logo heeft een beetje diepte, een soort van hoek zit erin. Misschien heeft dat iets met het beschermde te maken. En de drie kleurtjes staan denk ik voor wonen, zorgen en welzijn, alles in een. Ik zie er verder niet zo veel in. O: En de kleuren wat voor een gevoel roepen die bij je op? R: Ik vind deze niet echt bij elkaar passen. Maar ik weet ook niet zo goed wat voor kleuren er passen bij wonen en zorg. Ik zou eerder voor warmere kleuren kiezen, om een veiliger gevoel te geven. Vita Verde R: Ik zie een gietertje, leuk. Logisch dat het groen is, past bij natuur, bij wat ze doen. Ik vind het wel een hip logo, een hippe uitstraling, een strak logo. Maar de onderstaande zin vind ik een beetje vaag. Ik zou iets anders voor ‘space’ zeggen, bijvoorbeeld ‘garden’. Kaas R: Ik zie een soort van doolhof. En ik denk dat er in het Grieks boven staat Kalathaki. Het lijkt ook wel op een doorsnee van een boom. Ik vind het logo weinig met kaas te maken hebben.

62   Stadsschouwburg R: Ik word er een beetje duizelig van. Het staat er in het spiegelbeeld achter volgens mij, op z’n kop. Ik vind het ook wel een mooi logo want een schouwburg heeft denk ik een ouderwets logo en dit maakt het wel hip. Je moet er ook echt even naar kijken. Ik denk ook dat ze hier wel meerdere mensen mee aanspreken. Het is namelijk een soort van artistiek op een hippe manier, niet zo gewichtig. Ik vind het toegankelijk, niet alsof het alleen voor elite is. Agrobank R: Het rode is natuurlijk een A van AgroBank, heel duidelijk en het lijkt alsof er een soort tunnel zit, het witte. O: Wat denk je dat de organisatie daar mee wil zeggen? R: Ja, ik zit even te denken aan landbouw. Maar ik weet het niet zo goed, een soort van huisje, het lijkt een beetje op een tent. Ik weet het niet zo goed. O: En de kleuren, wat roepen die bij je op? R: Ik bedenk me nu dat ik het een beetje vind lijken op een tractor merk. Ik vind het eigenlijk een beetje lomp, boers. Dus wat dat betreft hebben ze het goed gedaan. De kleuren vind ik wel krachtig maar ook simpel. Brumbys Creek Fishing R: Ik zie een vis, een rivier en een haak. En het lijkt alsof er aas aan de haak zit. Ik vind het wel een creatief logo en vind ik ook wel passen bij een viswinkel met zo’n golfje erin. Ik vind het wel een beetje eng dat het haakje rood is, ziet er een beetje bloederig uit. Het lettertype vind ik wel een beetje kinderlijk. Datum: 19 mei Naam geïnterviewde: Anika Filius Leeftijd: 27 Geslacht: Vrouw Ravelijn R: Ravelijn, ik vind de naam op zich leuk, komt wel speels over. De kleuren, mijn eerste impressie zou zijn dat het een beetje een degelijke ouderenzorg organisatie is. Een beetje door dat groen, dat is een beetje gematigder, en het roze iets minder, maar met die zin erbij ‘goed bezig’ komt een beetje over als een degelijke ouderen zorg. Het is ook alleen maar tekst. Lekker simpel. O: Vind je het verder nog iets uitstralen? R: Ja, in de IJ zie ik nog wel iets terug van mensen en samen. Als je het echt wilt laten opvallen kan je het beter apart zetten. Normaal kijk je natuurlijk snel naar dat soort dingen. Maar ik vind het wel leuk dat ze dat gedaan hebben. Het lijkt alsof ze elkaar willen helpen. Beweeg + Beleef R: Ik vind het geen slecht logo, ik vind het wel wat gematigd maar dat past er wel bij. Ze hebben ook plaatjes en een korte tekst. Het enige waar ik in eerste instantie aan zou denken is aan een stichting voor een bepaalde ziekte. Ansicht vind ik het wel een leuk logo en de kleuren ook. Maar ik zou er misschien nog kort eronder zetten wat ze doen. Door het logo heb ik het idee dat ze veel outdoor doen, en ik denk ook dat, dat het geval is. Zorggroep Ena R: Ik vind dit een goed logo doordat ze zorggroep ena hebben staan, dat is duidelijk. En het is kleurig en tegelijkertijd word wel nadruk gelegd op de naam. Daarnaast komt zorggroep echt

63   over als een zorgorganisatie maar het teken heeft iets bouwkundig, door de vlakken en het is kleurig, dus ik vind deze wel goed gekozen. O: Wat denk je dat de organisatie wilt uitstralen? R: Nee, dat weet ik niet zo goed. Vind het logo ook een beetje lijken op een bouwdoos. Maar op een doos te vergelijken met de huizen die ze hebben, dat zal waarschijnlijk wel hun achterliggende gedachte zijn. Dus je snapt wel waar de huizen vandaan komen. O: En de kleuren? R: Die vind ik wel goed gekozen, past wel bij zorg. Vita Verde R: Ik vind de naam leuk, Vita Verde. Ik zou er misschien alleen nog een andere kleur bij doen. Groen is natuurlijk altijd goed want het heeft ook te maken met tuinieren maar ik zou er nog een andere bij doen. Het is nu een beetje flets en rustig. Verder zie ik er nog een gieter in terug. Ik vind het ook wel grappig dat ze er een tekst bij hebben gedaan, leuk dat ze slogan hebben. Kaas R: Het is grappig maar je hebt absoluut niet door dat het over kaas gaat. Maar de Grieken kunnen vast lezen wat er staat. Ik vind het wel leuk dat het een andere kleur heeft want als het op kaas wordt geplakt en het logo is ook geel word het allemaal wel heel geel. Maar ik vind het niet een heel goed logo. O: Roept het logo verder nog iets bij je op? R: Ja, een doet het me denken aan een ronde kaas en twee aan een soort doolhof. Maar ik weet ook niet of Lemnos iets te maken heeft met een doolhof. Stadsschouwburg R: Het past er wel bij, zeker het laatste deel van utrecht en utrecht op z’n kop. Ik vind het wel goed gekozen, het is een beetje artistiek en toch niet al te onrustig. En ik denk dat dat wel verstandig is want je biedt ook klassieke stukken aan en dergelijke. En als je knalkleuren gebruikt dan past het er niet bij. Nu is het klassiek en artistiek, ook wel modern. Het enige wat ik heb is dat voor mensen die slecht kunnen zien dit een heel onduidelijk logo is, het is dan niet te lezen, dus ik zou het witte wat meer laten opvallen. Ze hebben een aantal letters onduidelijk gemaakt en die moeten ze weer even terug veranderen want je wordt nu een beetje gek. Ik denk wel dat ze een breed publiek aanspreken doordat ze die knalkleuren eruit hebben gelaten en wel laten zien dat ze artistiek zijn en ik denk dat dit iedereen wel kan waarderen zowel een oud als een jong iemand. Ik denk dat het logo wel goed is gekozen. Agrobank R: Dit is een typisch banken teken vind ik.Ik mis alleen een beetje de link met landbouw. Ik zou haast denken met dat symbool dat iemand op het veld aan het werken is en dat je iets plant ofzo. Maar ik vind het niet onwijs duidelijk. De naam zal wel met agricultuur te maken hebben. In die zin vind ik het niet heel slecht, er is wel over nagedacht maar het symbool had wel duidelijker mogen zijn. O: De kleuren vind je die nog wat uitstralen? R: Rood kan ik er niet echt aan verbinden, vind ik niet echt een landbouw kleur maar groen is ook weer zo suf en saai maar misschien hadden ze er iets groens bij kunnen doen, een groene lijn er om heen.

64   Brumbys Creek Fishing R: Ik vind deze goed, leuk ook. Persoonlijk had ik ervoor gekozen om het lettertype een andere kleur te geven om iets meer te laten opvallen. Het teken vind ik heel erg leuk maar dat rare rode snorretje had ik iets meer een vis van gelaten en een oog van gemaakt. Je denkt namelijk wel meteen aan een vis maar door het snorretje ga je toch even twijfelen. Maar ik vind het er wel bij passen. Datum: 19 mei Naam geïnterviewde: Tom Verboom Leeftijd: 22 Geslacht: Man Gauteng R: Grappig logo. Je hebt allemaal verschillende kleuren en dat heeft wel met diversiteit te maken natuurlijk. Misschien heeft het ook wel te maken met de verschillende bevolkingsgroepen en daar in vrede leven. Er zit ook een soort spiraal aan, dat heeft toch vaak te maken met progressie. De naam kan ik verder niet zo heel veel mee. Met ‘it starts here’ ja, je hebt een klein puntje naar buiten toe wordt deze steeds groter en je ziet daar toch een groei in. Dat je je daar als persoon goed kan ontwikkelen maar ook de mensen die daar opgroeien tot grote dingen in staat zijn. Dat is voornamelijk wat ik erin zie. CB R: Wat een hip logo. Sowieso is het logo heel modern, zit een soort ‘flow’ in. Het lijkt alsof het ook een beetje naar binnen toe gebogen is op de lijnen zelf, dat straalt wel iets intelligents uit en dat klopt ook met het zinnetje eronder. Het heeft ook wel iets moderns, ze zijn wel van deze tijd. Verder heb je een c en een b erin zitten een verwijzing naar de naam van het bedrijf. O: Vind je de kleur nog iets uitstralen? R: Dat heeft wel iets zakelijk, een koele kleur maar niet verkeerd, past bij logistieke zaken. VSL R: Je hebt alle bolletjes en dat roept een associatie op met iets van atomen, een ingewikkeld geometrisch patroon zit daar ook in. En in het midden zit een soort leeg vlak, het is ook een beetje spiraalachtig en het heeft iets van diepte. O: De kleuren roepen die nog iets op? R: Blauw en wit ja, maar op dit moment kan ik daar niet zo veel mee. Ik zou niet verder weten wat dat met metrologie te maken zou moeten hebben. Pentascope R: Je hebt gelijk het play knopje dat erbij staat. Wat de naam verder te maken heeft met implementatie weet ik niet. O: Wat vind je het logo verder uitstralen? Welke indruk wekt het? R: Ik zie veel rood in het logo en dat is voor mij niet echt een positiefs iets als je iets wilt implementeren, voor mij heeft het meer de associatie met een stopsignaal. O: Wat roept het symbool bij je op? R: Ja, dat lijkt dus op een playknopje. Het is een beetje dat er nieuwe dingen worden gestart, en dat vind ik wel een goede. Het is alsof iets de hele tijd zo is geweest en dat veranderd dan opeens en dat gaat vooruit. Het lettertype heeft een beetje ronde dingentjes, heeft geen harde hoeken, het ronde geeft wel iets vloeiends. Ik zou dit logo zelf niet gekozen hebben maar ik vind het playknopje wel een pluspunt.

65   VTL R: In het logo zelf lijken het blauw en rood op mannetjes, het heeft wel iets met mensen te maken en dat klopt wel met opleidingsinstituut daar komen wel veel mensen langs. Tegelijkertijd heeft voor mij de ronde bollen ook wel iets te maken met wielen. Verder de kleuren zijn gewoon rood en donkerblauw, ik vind ze redelijk donker, verder kan ik er weinig mee. Deltares R: Dat vind ik een mooi logo. Het lettertype is wel hedendaags en het logo zelf is een soort vogel boven het water en je hebt dan het water zelf, het blauwe. Het straalt ook een soort balans uit, zit een wit vlak tussen dat steeds even groot is, het is een constante ruimte die even groot is tussen het blauw en het grijs. Een balans tussen twee verschillende dingen die elkaar wel nodig hebben eigenlijk. Isala R: Wat ik hierin zie is dat Isala ligt bij Zwolle en ligt bij stroomgebied van de rivierstreek in het Vechtgebied. De rivier loopt door Zwolle heen en dat zie ik ook terug in de golven in de A’s. En verder vind ik de kleur zakelijk, vind ik passen bij het ziekenhuis. Ziekenhuis moet aan de ene kant uitnodigend zijn maar ook zakelijk. Het heeft ook iets, ik mag het niet direct speels noemen maar het heeft wel iets vernieuwends met die puntjes aan de onderkant bij de I en de L. Xantic R: Een grappig logo, ik had eerst niet echt gekeken, maar zo rechtsboven met dat puntje en de boog had ik een soort satelliet idee, lijkt op een satelliet schotel. En tegelijkertijd heb je links onderin een soort van mannetje, want je hebt een hoofdje met een arm die uitsteekt en dat mannetje heb je aan de andere kant ook, dan heb je een blauw hoofd en het lijkt alsof hun armen het omarmen. En er loopt ook een soort boog overheen maar ik weet niet precies wat dat inhoud. Het lijkt alsof twee mensen met elkaar in contact staan en dat daarin een bepaalde ruimte zit. Het lettertype vind ik niet opvallend, lijkt alsof er een golfje zit in de poten van de X. Het blauwe heeft natuurlijk wel iets met de scheepvaart te maken en het golfje in de X ook, ik snap alleen niet waarom er een puntje op de X mist.