bezoekadres Marnixkade 109 1015 ZL Amsterdam
postadres Postbus 15262 1001 MG Amsterdam E
[email protected] T +31 (0)20 589 83 83 F +31 (0)20 589 83 00 W www.motivaction.nl
De Begroting van het Volk™ 2012 Factsheet Motivaction
Amsterdam, 20 september 2011 drs. Pieter Paul Verheggen drs. Fenneke Vegter
Bankrelatie: Rabobank 3447.44.817, IBAN: NL77 RABO 0344 744 817, BIC/SWIFT: RABONL2U. Motivaction International B.V. KvK Amsterdam: 17090769. Prijsopgaven en leveringen geschieden conform de Leveringsvoorwaarden gedeponeerd ter Griffie van de Arrondissementsrechtbank te Amsterdam.
Dit rapport is opgesteld door Motivaction International B.V. Wij verzoeken de opdrachtgever bij publicatie Motivaction als bron te vermelden.
1
De Begroting van het Volk 2012 In de aanloop naar Prinsjesdag heeft Motivaction de burgers van Nederland gevraagd naar hun visie op de rijksbegroting van 2012. Daarbij kon men zelf aangeven hoe men het geld van de rijksbegroting over de verschillende departementen zou verdelen. Door te vergelijken waar de burgers het geld aan willen besteden ten opzichte van de keuzes die het kabinet-Rutte heeft gemaakt, ontstaat een goed beeld van de steun van de burgers voor de voorgenomen plannen. Hieronder volgen, de onderzoeksresultaten en de onderzoeksverantwoording.
1.1
Samenvatting
De Nederlandse burger wil het komend jaar minder bezuinigen dan het kabinet; men geeft aan circa 3% meer te willen uitgeven dan het kabinet van plan is. Voor een deel wil men dit bekostigen door middel van lastenverzwaring: circa een kwart van de burgers zegt dat de staatsschuld verder mag oplopen. Burgers reserveren in hun eigen begroting meer geld voor onderwijs en justitie (veiligheid). Beide zijn in de ogen van de burgers belangrijke aspecten voor de toekomst van de maatschappij. De meeste zorgen hebben burgers over de economie, vooral de schuldencrisis, en de zorg. Toch kunnen de uitgaven voor het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport volgens de burgers omlaag. Als het aan de bevolking ligt, wordt er door dit ministerie minder geld uitgegeven aan welzijn en sport. Ook naar het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid kan volgens de bevolking minder geld. Binnen dit ministerie zien burgers mogelijkheden tot meer efficiency.
1.2
Nederlander maakt zich zorgen
Nederlanders meest bezorgd over economische crisis −
De economische situatie en de schuldencrisis in het bijzonder, is op dit moment voor 37% van de Nederlanders het meest urgente maatschappelijke probleem.
Behalve economie ook zorgen om ‘de zorg’ − Naast de economie heeft ook de zorg topprioriteit. Op dit moment is de zorg voor 17% van de Nederlanders het meest urgente maatschappelijke probleem. −
De onderwerpen op volgorde van meest naar minst belangrijk: 1) De schuldencrisis
20% 1
2) 3) 4) 5) 6) 7) 8) 9) 10) 11) 12) 13) 14) 15) 16) 17) 18) 19) 20) 21)
Economische situatie De zorg Sociale zekerheid Wijze waarop mensen met elkaar omgaan Normen en waarden Onderwijs Het rechtssysteem Integratie De politiek Veiligheid Natuur en milieu De overheid Wonen Verkeer en vervoer De strijd tegen terreur Internationale samenwerking Levensbeschouwing en zingeving De democratie De media Het koningshuis
17% 17% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 3% 2% 2% 2% 1% 1% 1% 1% 1% 1% 0% 0%
Weinig vertrouwen in kabinet − 9% van de Nederlanders vindt dat het huidige kabinetsbeleid de Nederlandse samenleving beter maakt. − 53% is van mening dat het kabinetsbeleid de samenleving niet beter maar juist slechter maakt. − 30% van de ondervraagden is van mening dat het kabinetsbeleid de samenleving niet zal veranderen. − 8% heeft geen mening over de invloed van het kabinetsbeleid op de huidige samenleving.
1.3
Onderzoeksresultaten Begroting van het Volk
We hebben de bevolking gevraagd haar eigen, ideale rijksbegroting op te stellen. Respondenten konden op de stoel van de minister van Financiën gaan zitten om hun eigen 'miljoenennota' te maken. De verdeling van elke 100 euro die de rijksoverheid uit wil geven (begroting 2012) aan de verschillende ministeries werd getoond aan de respondenten en hebben wij weergegeven in de linkerkolom van de tabel op de volgende pagina. De verdeling die de bevolking zelf wenst voor 2012 is in de middelste kolom weergegeven. Omdat de bevolking meer uit wil geven dan de rijksbegroting tellen de bedragen in deze middelste kolom niet op tot 100. Voor een optimale vergelijkbaarheid zijn daarom in de rechterkolom de bedragen van de Begroting van het Volk teruggerekend naar een totaal van 100 euro.
2
Tabel rijksbegroting en Begroting van het Volk Rijksbegroting 2012 (verdeling per 100 euro)
Begroting van het Volk 2012 (aangepaste verdeling)
Begroting van het Volk (omgerekend naar verdeling per 100 euro)
14
17
16
Sociale Zaken en Werkgelegenheid (o.a. AOW, uitkeringen, re-integratie)
31
29
28
Volksgezondheid, Welzijn en Sport (o.a. gehandicaptenzorg, zorgvoorzieningen, sport)
33
30
29
Buitenlandse Zaken (o.a. Europa, internationale veiligheid, humanitaire hulp, ontwikkelingssamenwerking)
5
3
3
5
6
6
3
3
3
4
7
6
2
3
3
1
2
2
2
3
3
100 euro/procent
103 euro
100 euro/procent
Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (o.a. onderwijs, kinderopvang, cultuur en media)
Infrastructuur en Milieu (o.a. openbaar vervoer, infrastructuur, wegen, waterbeleid) Defensie (o.a. Luchtmacht, Landmacht, Marine, crisisbeheersing) Veiligheid en Justitie (o.a. rechtshandhaving, criminaliteitsbestrijding, terrorismebestrijding, vreemdelingen en jeugd) Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (o.a. politie & brandweer, publieke dienstverlening, AIVD, Antillen & Aruba) Financiën (o.a. belastingdienst, financieel beleid) Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (o.a. duurzame energie, innovatie, ondernemersklimaat)
Totaal Rood is meer budget, blauw is minder budget dan rijksbegroting.
Bevolking wil vooral meer geld naar Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, en Justitie − Als de bevolking zelf zou kunnen bepalen welk bedrag naar welk ministerie gaat, blijkt men in vergelijking met de rijksbegroting achtereenvolgens vooral 1 meer te willen uitgeven aan : 1. Onderwijs, Cultuur en Wetenschap: 1 miljard extra 2. Justitie: 1 miljard extra 3. Economische Zaken, Landbouw en Innovatie: 0,5 miljard extra 1 De percentages uit de tabel zijn omgerekend naar miljarden euro’s. Daarbij hebben we rekening gehouden met cijfers achter de komma die niet in de tabel staan.
3
4. 5. 6. 7. −
Infrastructuur en Milieu: 0,5 miljard extra Financiën: 0,4 miljard extra Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties: 0,5 miljard extra Defensie: 0,1 miljard extra
In vergelijking met de rijksbegroting wil de bevolking minder uitgeven aan: 1. Volksgezondheid, Welzijn en Sport: 1,1 miljard minder 2. Sociale Zaken en Werkgelegenheid: 1 miljard minder 3. Buitenlandse Zaken: 0,6 miljard minder
Extra uitgaven gefinancierd door meer belastingen en premies − De burger blijkt dus vooral extra budget te willen reserveren voor de ministeries van OCW en Justitie. − 40% van de burgers die meer willen uitgeven dan de overheid van plan is, wil dit financieren met meer belastingen en premies. Tot 1% van het eigen inkomen vinden 44% van deze burgers een acceptabele verhoging. 35% is zelfs bereid om 1 tot 5% van het eigen inkomen aan extra belasting te betalen. − 28% kiest ervoor om de staatsschuld op te laten lopen. 1.3.1
Motivatie burgers voor afwijken van rijksbegroting Binnen het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap vooral meer geld naar onderwijs − Binnen het ministerie van OCW is het vooral het onderwijs waar burgers meer geld aan willen uitgeven. Cultuur wordt slechts door enkelen genoemd. Hieronder enkele citaten van burgers: “De kwaliteit van het onderwijs holt achteruit door verkeerd beleid vanuit de overheid en bezuinigingen. Wil Nederland niet nog meer zakken op de lijst van onderwijsuitgaven van OESO en dus inherent de kwaliteit van het onderwijs moet er meer geld bij.” “Als belangrijkste onderwijs; als gevolg hiervan kan gezorgd worden dat de welvaart en welstand verhoogd kunnen worden om te zorgen dat dit beter wordt voor een betere reputatie als Nederland zijnde.” “Dat is de basis voor de toekomst.” “Als student merk ik groot verschil in kwaliteiten van docenten, dit stoort mij. Daarnaast ligt de basis van kinderen grotendeels op de lagere school. Leerkrachten hebben een laag salaris in verhouding met het werk dat ze doen.” Veiligheid belangrijk thema voor burgers − Burgers zien graag meer geld naar het ministerie van Veiligheid en Justitie gaan: “De mensen moeten zich weer veilig voelen, normen en waarden moeten gehandhaafd worden en hufterigheid moet streng worden aangepakt.”
4
“Ik vind het belangrijk dat iedereen zich veilig voelt, dus meer politie op straat.” “Betere aanpak van criminaliteit en harder rechtssyteem.” “Bevorderen van de algemene veiligheid.” Burgers verwachten meer efficiency binnen Sociale Zaken en Werkgelegenheid − De bevolking wil minder geld uitgeven aan Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Burgers veronderstellen dat betere efficiency mogelijk is: “Er mag iets zakelijker naar deze tak gekeken worden, subsidie moet de secondaire geldstroom worden zodat er voor de echt kansarmen wel geld beschikbaar is.” “Er kan hier vast en zeker efficiënter worden gewerkt, laat instanties niet langs elkaar heen werken.” “Er is genoeg werkgelegenheid maar we moeten ervoor zorgen we de mensen aan het werk krijgen. Hiervoor is geen groot budget nodig maar een slimmere aanpak.” Zorg heeft prioriteit van burgers: bezuinigen vooral op welzijn en sport −
Als het aan de burgers ligt gaat er minder geld naar Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Volksgezondheid blijft wel van groot belang voor de burgers; vooral aan sport kan volgens burgers minder worden uitgegeven: “De volksgezondheid is superbelangrijk, maar er kan zeker bezuinigd worden door eenvoudiger regelgeving en minder overhead.” “De volksgezondheid is belangrijk. Welzijn en sport zijn naar verhouding minder belangrijk dan de overige posten.” “Degenen die willen sporten moeten zelf een hogere bijdrage leveren.” “Aan sport wordt te veel geld uitgegeven.”
Verschillen per politieke partij Er zijn enkele verschillen per politieke partij aan te geven als het gaat om de verdeling van de middelen: − Vooral de burgers die het CDA of de oppositiepartijen D66, GroenLinks of Partij voor de Dieren hebben gestemd trekken meer geld uit voor ministerie van Onderwijs Cultuur en Wetenschap. − Met name de stemmers op de regeringspartijen (CDA en VVD), de SGP of de Christen Unie trekken minder geld uit voor ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.
5
−
−
1.4
Vooral de burgers die hebben gestemd op de regeringspartijen (CDA en VVD), de Christen Unie of de Partij voor de Dieren trekken minder geld uit voor ministerie van Volksgezondheid Welzijn en Sport. PVV-stemmers reserveren in vergelijking met andere burgers minder geld voor Buitenlandse Zaken en juist meer voor Binnenlandse Zaken en Veiligheid en Justitie.
Methode van onderzoek
De resultaten zijn gebaseerd op een online onderzoek onder een representatieve steekproef van de Nederlandse bevolking van 18 tot en met 70 jaar (n=1.304). De dataverzameling vond plaats tussen 16 en 19 september 2011. Voor de dataverzameling is gebruikgemaakt van het StemPunt-panel van Motivaction (www.stempunt.nu) waaraan nu 70.000 Nederlanders deelnemen. Bij de steekproeftrekking is gebruikgemaakt van propensitysampling. Deze techniek maakt het mogelijk om steekproeven te trekken die op een groot aantal variabelen een optimale afspiegeling vormen van de populatie. Voor elke respondent in het StemPunt-panel wordt geloot of hij in de bruto steekproef komt. De kans om in de steekproef geloot te worden verschilt daarbij per respondent en wordt bepaald op basis van de achtergrondkenmerken leeftijd, opleiding, geslacht, Nielsen-regio en Mentality-milieu (waardenoriëntaties) van de respondent. De netto streekproef is vervolgens aan de hand van een vergelijkbare techniek (propensity) gewogen voor leeftijd, opleiding, geslacht, Nielsen-regio, stemgedrag Tweede Kamerverkiezingen 2010 en Mentality-milieu (waardenoriëntaties).
Informatie Voor nadere toelichting kunt u contact opnemen met: Pieter Paul Verheggen
[email protected]
MOTIVACTION research and strategy Postbus 15262 1001 MG AMSTERDAM Marnixkade 109 F 1015 ZL AMSTERDAM T +31 (0)20 589 83 83 F +31 (0)20 589 83 00
W www.motivaction.nl
6
