Met inlogcode voor tools & modelformulieren
De basis voor elke startende en jonge ondernemer
Citan: 4,6 - 5,0 L/100 KM en 119 - 130 G CO2/KM • Vito: 6,2 - 6,4 L/100 KM en 163 - 169 G CO2/KM Sprinter: 7,7 - 8,9 L/100 KM en 202 - 234 G CO2/KM Geef voorrang aan veiligheid. Milieu-informatie KB 19/03/2004: www.mercedes-benz.be
Maak kennis met uw ideale bedrijfsvoertuig. Boek nu uw testrit op www.mynextvan.be. Een testrit zegt meer dan 1000 woorden. Maak daarom vandaag nog een afspraak met de Mercedes Citan, Vito of Sprinter op www.mynextvan.be. Zo ontdekt u de kwaliteiten van de bestelwagen van uw keuze. En weet u meteen uit eerste hand waarom hij uw ideale partner is voor de komende jaren.
STARTERS GIDSUNIZO De basis voor elke startende en jonge ondernemer
2
UNIZO Startersgids
De Startersgids De basis voor elke startende en jonge ondernemer Vormgeving: Het Geel Punt (www.hetgeelpunt.be) Coverontwerp: Wils & Peeters Druk: Albe De Coker Redactie: Filip Horemans, Michiel Verhamme, Jürgen Van de Voorde, Julie Pieters, Johan Bortier, Gilles Vandorpe, Kristof Willekens, Koen Cabooter, Lieven Cloots, Piet Vanden Abeele, Flanders DC, Simon Gryspeert, Zenito, Mien Gillis, Joris Renard, Annemarie Van de Walle, ADMB Eindredactie: Filip Horemans © 2016 v.u. UNIZO vzw, Willebroekkaai 37, 1000 Brussel www.unizo.be Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand en/of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier zonder voorafgaande schriftelijke goedkeuring van de uitgever. De laatste actualiseringen aan deze Startersgids gebeurden op 15 maart 2016.
3
UNIZO Startersgids
Een gps voor (startende) zelfstandige ondernemers en vrije beroepen U heeft de nieuwe ‘De Startersgids’ in handen. Een goede investering voor al wie er aan denkt zelfstandig te worden, een eigen zaak op te starten én voor alle (jonge) ondernemers en vrije beroepen. Een eigen bedrijf starten en runnen blijft inderdaad een hele uitdaging. Als het lukt, een fantastische zaak. Daarom moeten we er alles aan doen om een goede start te maken en om onze bedrijven toekomstperspectieven te geven. Dat heeft op de eerste plaats te maken met een gezonde, gedreven maar toch weloverwogen ondernemende spirit en met de juiste mentaliteit. Akkoord, deels is dat een gave, een talent, en men moet er met veel goesting aan beginnen. Maar dat volstaat tegenwoordig niet. Een eigen zaak starten en uitbouwen vraagt ook snelle, betrouwbare informatie, vorming en bijscholing, betaalbare adviseurs, rekeningen die kloppen, planning en product-, markt- en klantenkennis. Een goede ondernemer, man of vrouw, is noodgedwongen een duizendpoot, zich evenwel bewust niet alles zelf te kunnen en te weten. Daarom wil deze uitgave op de eerste plaats een handige, vlotte gids zijn in de doolhof op weg naar de eigen zaak. Het is bewust geschreven in ‘mensentaal’, klaar en duidelijk, overzichtelijk, kortom geen lees-, maar een doe-boek, een wegwijs, een gps. Daartoe is een beroep gedaan op auteurs vertrouwd met de dagelijkse praktijk van (startende) zelfstandigen, KMO’s en vrije beroepen. Onder meer de adviseurs van UNIZO Startersservice waren een sterke inspiratie voor deze handige gids. Deze Startersgids is een leidraad. Vanzelfsprekend is persoonlijk advies op maat een verdere, noodzakelijke aanvulling. Een erkend accountant of boekhouder mag uiteraard niet ontbreken. Bovendien kan iedere starter terecht bij UNIZO Startersservice, www.startersservice.be, en bij de UNIZO Ondernemerslijn. Want goed begonnen is half gewonnen. Veel succes! Karel Van Eetvelt Gedelegeerd bestuurder UNIZO, de Unie van Zelfstandige Ondernemers www.unizo.be
4
UNIZO Startersgids
Thema 1
11
Een zaak starten is… een hele onderneming! 1.1
Wat zijn de minimumvoorwaarden voor uw succes? • Heeft u er grondig en lang genoeg over nagedacht? • Welke ‘do’s and dont’s’ neemt u maar beter in acht?
1.2 Bent u uit het juiste hout gesneden? • Hoe gaat u de zelfconfrontatie aan? • Uw zelfconfrontatie • Wat zijn uw sterke en zwakke punten als kandidaat-ondernemer? • Welke tips en adviezen ter harte nemen? • Hoe uw ondernemersvaardigheden bijschaven?
Thema 2
12 12 13 16 16 17 20 21 21
25
Uw ondernemingsplan 2.1 Een ondernemingsplan opstellen. Hoe begint u daar aan? • Hoe stelt u zichzelf en uw bedrijf overtuigend voor? • Krijgt u dat mooie idee op papier? • Hoe schat u de vraag naar uw product of dienst en de concurrentie in? • Welke bedrijfsmissie, -visie en -strategie heeft u voor ogen? • Heeft u al een marketingplan? • Welk prijsbeleid gaat u voeren? • Hoe gaat u die droom financieren en wat denkt u te kunnen verdienen? • Gaat het lukken? …
Thema 3
Hoe financiert u de start van uw zaak? • Wat zijn uw financieringsbehoeften? • Welke financieringsbronnen aanboren? • Hoe krijgt u dat geld van de bank?
3.2 Voor welke steunmaatregelen komt u in aanmerking? • De achtergestelde leningen via het Participatiefonds • De Waarborgregeling van de Vlaamse overheid • De Waarborgregeling van de Brusselse overheid
Thema 4
26 27 27 28 34 34 38 41 45
47
48 48 51 55 59 59 64 64
64 65 66 66 67 69 69 70 72 73 74 76 77
79
Startersvoorwaarden, formaliteiten en vergunningen 4.1 Wie mag een zaak beginnen?
Welke financiering en steunmaatregelen voor uw bedrijf? 3.1
• De Winwinlening • Tax shelter voor startende ondernemingen • Gedeeltelijke vrijstelling van doorstorting bedrijfsvoorheffing • Vrijstelling van interest op leningen aan startende ondernemingen • De investeringsaftrek • De notionele interestaftrek • Het behoud van recht op werkloosheidsuitkering • Subsidies voor opleiding en advies • Steun bij aanwerving • Opleidingscheques voor werknemers • Innovatiesteun • Steun bij internationaal ondernemen • Provinciale en gemeentelijke steunmaatregelen
• Welke beroepen zijn ‘onverenigbaar’ met die van ondernemer? • Wie is wettelijk ‘onbekwaam’ een bedrijf te runnen? • Mag u als gefailleerde ondernemer opnieuw beginnen? • Mag u als buitenlander een zaak starten? • Moet u toestemming aan uw echtgeno(o)t(e) vragen?
4.2 Wat zegt de vestigingswetgeving? • Beschikt u over de nodige basiskennis bedrijfsbeheer? • Wie kan het bewijs van de basiskennis bedrijfsbeheer leveren? • Hoe kan u het bewijs van kennis bedrijfsbeheer leveren? • Verplichte beroepsbekwaamheid voor gereglementeerde beroepen? • Wie kan het bewijs van beroepskennis leveren? • Hoe kan u de beroepsbekwaamheid bewijzen? • Zijn er vrijstellingen voor bedrijfsbeheer en/of beroepsbekwaamheid?
4.3 Welke startersformaliteiten moet u vervullen? • Openen van een zichtrekening • Voorafgaande vergunningen • Inschrijven in de Kruispuntbank van Ondernemingen (KBO) • Activeren BTW-hoedanigheid • Andere vergunningen of registratie voor bepaalde activiteiten
80 80 80 80 81 81 82 82 82 83 83 84 84 85 86 86 86 87 87 88
5
UNIZO Startersgids
• Aansluiten bij een sociaal verzekeringsfonds • Aansluiten bij een ziekenfonds • Bijkomende formaliteiten voor vennootschappen
Thema 5
88 88 88
Thema 7
Uw boekhouding en facturen 7.1
Uw sociaal statuut… en dat van uw partner. Hoe beschermt u zich optimaal? • Wie moet zich aansluiten bij een sociaal verzekeringsfonds? • Hoe sluit u zich aan? • Wanneer kan (moet) u zich aansluiten? • Welke bijdrage moet u betalen? • Wat krijgt u in ruil voor uw bijdragen? • Welke aanvullende sociale verzekeringen bieden extra bescherming?
5.2 Verzekeringen. Hoe dekt u zich optimaal in tegen bedrijfsrisico’s? • • • • • • •
De Brandverzekering De verzekering Bedrijfsschade De verzekering Machinebreuk De verzekering ‘Alle risico’s’ De verzekering Motorvoertuigen Aansprakelijkheidsrisico’s De verzekering Rechtsbijstand
Thema 6
• Komt u in aanmerking voor een vereenvoudigde boekhouding? • Of wordt het toch een volledige, dubbele boekhouding? • Wat houdt de vereenvoudigde boekhouding concreet in? • Wat komt er allemaal bij de volledige boekhouding kijken?
90 90
7.2
• • • •
Wat is een handelszaak precies? Wat zijn de voordelen van een handelszaak? Wat zijn de nadelen van een handelszaak? Hoe zit dat met de BTW en uw handelszaak?
6.2 Hoe kiest u de meest aangewezen vennootschapsvorm? • Wat is een vennootschap precies? • Wat zijn de voordelen van een vennootschap? • Wat zijn de nadelen van een vennootschap? • Welke vennootschapsvorm is het meest geschikt voor uw zaak? • Conclusie
Een succesvolle relatie met uw boekhouder. Wat is het geheim?
90 91
• Hoe herkent u een betrouwbare boekhouder, een accountant of bedrijfsrevisor? • Wat verwacht u zelf van uw boekhouder? • Is uw boekhouder als vertrouwenspersoon voldoende bereikbaar? • Geeft uw boekhouder de nodige uitleg en adviezen? • Hoeveel kost een boekhouder? • Hoe betaalt u aan uw boekhouder? • Levert u documenten tijdig en verzorgd aan? • Wie draagt de eindverantwoordelijkheid voor uw boekhouding? • Hoe kiest u de ideale boekhouder?
91 97 101 107 107 109 109 109 109 109 112
7.3
Factureren en gefactureerd worden. Hoe gaat dat in de praktijk?
113 • • • •
Welke juridische vorm voor uw onderneming? 6.1 Een handelszaak of een vennootschap. Wat kiest u (het best)?
Welke boekhoudverplichtingen heeft u?
89
Uw sociaal statuut en verzekeringen 5.1
114
•
114
• • • •
114 115 116
• •
118 118 118 120 120 124
125
7.4
Wanneer is factureren verplicht? Hoe snel moet u factureren? Wat moet er op de factuur staan? In welke taal moet de factuur worden opgesteld? In hoeveel exemplaren moet u de factuur opmaken? Hoe lang moet u de facturen bewaren? Mag u facturatiekosten aanrekenen? Wat kan u wettelijk met facturen bewijzen? Oeps, een fout! Mag u die factuur nog corrigeren? Wanneer verjaart uw factuur? Elektronisch factureren, hoe werkt dat?
Hoe krijgt u die facturen op tijd betaald? • Wat kan u doen vóór het aangaan van de overeenkomst? • Wat kan u doen tijdens de overeenkomst? • Wat kan u doen na de overeenkomst?
126 126 126 127 130 134
134 135 135 135 135 137 137 137 138 139 140 140 140 142 142 142 142 142 144 145 145 146 146 147 147
6
UNIZO Startersgids
Thema 8
149
BTW en belastingen 8.1 BTW-regels en -verplichtingen. Waarmee moet u rekening houden? • Welke BTW-administratie moet u voeren? • Welke BTW-tarieven moet u toepassen? • Waarop wordt de BTW berekend? (Maatstaf van Heffing) • Waarvoor geldt de BTW-aftrekregeling niet of slechts beperkt? • Welke BTW-regeling geldt in de bouw? • Wat houdt de BTW-listing precies in? • Welke BTW-regels bij internationaal zaken doen?
8.2 Wat met uw belastingaangifte…? En is de vennootschapsbelasting altijd interessanter? • Waarom is een correcte belastingaangifte zo belangrijk? • Met welke middelen mag de fiscus u controleren? • Welke sancties kan de fiscus opleggen? • Wat valt er onder de personenbelasting? • Met welke belastingtarieven en -regels moet u rekening houden? • Met welke fiscale maatregelen moet u rekening houden? • Wat met uw meewerkende echtgeno(o)t(e)? • Welke investeringen mag u aftrekken? • Hoe kan u bepaalde aankopen afschrijven? • Hoeveel moet u concreet betalen? • Is een vennootschap fiscaal interessanter? • Conclusie
Thema 9
150 150 151 152 153 154 154 154
• Wanneer is een stedenbouwkundige vergunning vereist? • Welke procedure moet u doorlopen? • Hoe lang blijft uw stedenbouwkundige vergunning geldig? • Stroken uw dromen wel met de bestemmingsplannen? • Wat als uw (of het over te nemen) bedrijf zonevreemd is?
• • • •
Wat te doen met uw afvalstoffen? Welke meldingsplicht voor afvalstoffen? Moet u een afvalstoffenregister bijhouden? (Hoe) moet u uw afval sorteren?
9.4 Terugnameplicht van verpakkingsafval? • Wie is verpakkingsverantwoordelijke? • Wat houdt de terugnameplicht concreet in? • Hoe zit dat met uw informatieplicht en preventieplan?
9.5 Een bodemattest en bodemonderzoek ...zijn ze nodig voor uw bedrijf? • Een bodemattest voor uw bedrijf? • Wanneer een verplicht bodemonderzoek?
156 156 157 158 159 163 164 167 167 168 168 169 170
171
Milieu en ruimtelijke ordening 9.1 Heeft u de nodige stedenbouwkundige vergunningen?
9.3 Waar naartoe met uw afvalstoffen?
172 172 172 173 174 174
9.2 Heeft u een milieuvergunning nodig?
175
• Hoe vraagt u een milieuvergunning aan? • Met welke beslissingstermijnen moet u rekening houden? • Hoe gaat dat praktisch in zijn werk? • Wat houdt de koppeling tussen de milieu- en stedenbouwkundige vergunning precies in?
175 176 176 176
9.6 Milieuzorg in de praktijk, hoe begint u er aan? • • • •
Stel een milieudossier samen Gebruik een milieukalender Sleutel aan de pijnpunten Doe een beroep op de ecologiepremie
Thema 10
178 178 179 180 180 183 183 183 184
186 186 186 188 188 189 191 191
193
Handelshuur 10.1 Hoe stelt u uw huurcontract veilig? • Is een handelshuur altijd voor negen jaar? • Wat als u langer dan negen jaar wil huren? • Volstaat het een handelshuurhernieuwing aangetekend aan te vragen? • Wat als men u als huurder in het pand laat blijven, na een niet correct aangevraagde of geweigerde huurhernieuwing? • Is het mogelijk een winkel te huren zonder handelshuurcontract? • Kan u vroegtijdig de huur opzeggen, als u een andere huurder vindt? • In hoeverre kan de huurprijs worden aangepast? • Wat zijn uw rechten als het pand wordt verkocht? • Moet de nieuwe eigenaar die opzegt altijd schadevergoeding betalen?
10.2 Hoe wordt de huurindex berekend? • Hoe wordt de huurprijs concreet geïndexeerd? • Waar vindt u de laatste indexcijfers?
194 194 194 195
195 195 196 196 196 197 198 198 198
7
UNIZO Startersgids
Thema 11
201
Handelsreglementering 11.1 Welke spelregels gelden bij verkoop aan consumenten? • Waar op letten bij de informatie die u geeft? • Welke etiketteringsregels moet u respecteren? • Wat zegt de wet over de prijsaanduiding? • Hoe moet u omgaan met prijsverminderingen? • Wat mag wel en niet tijdens de sperperiode? • Wat mag wel en niet tijdens de solden? • Hoe zit dat met uitverkopen? • (Wanneer) is verkopen met verlies toegelaten? • Welke spelregels gelden bij koppelverkoop? • Hoe gaat u om met kortingsbonnen en geschenkcheques? • Hoe voert u correct (vergelijkende) reclame? • Aan welke garantieregels moet u zich houden? • Welke openingsuren en sluitingsdagen moet u hanteren? • Welke sancties riskeert u bij overtreding van de handelswetgeving? • Waarmee rekening houden bij e-commerce?
Thema 12
• Welke aanwervingskanalen gebruiken? • Welke diensten bieden VDAB en Actiris?
12.2 Uw eerste werknemer aanwerven, hoe werkt dat? • Wordt het een arbeider, een bediende, een leerjongere, ...? • Hoeveel uren mag uw werknemer werken? • Hoeveel kost die werknemer u? • Hoeveel betaalde vakantie- en feestdagen? • Welke loonkostvermindering kan u krijgen? • Met welke bijkomende kosten moet u rekening houden? • Welke startformaliteiten als werkgever? • Wat als uw werknemer ziek wordt of een ongeval heeft? • Waar aan denken de eerste werkdag?
12.3 Hoe uw personeel motiveren? • Hoe voert u een gesprek onder vier ogen? • Hoe voert u een gesprek met uw team?
233
Samen sterker als ondernemer of vrije beroeper? 202 202 203 203 204 204 205 205 205 206 206 207 207 208 209 209
215
Personeelsbeleid in uw zaak 12.1 Personeel zoeken en vinden, hoe begint u er aan?
Thema 13
216 216 217
13.1 Commerciële samenwerkingsvormen. Iets voor u? • Krijgt u voldoende informatie? • Hoe lang loopt het contract en wat is de opzegtermijn? • Is het contract overdraagbaar? • Welke exclusiviteitsgaranties krijgt u? • Hoeveel zelfstandigheid houdt u nog over? • Hoeveel kost het contract? • Welke omzet- en afnameverplichting heeft u? • Hoe zit dat met het voorkooprecht, de eventuele aankoopoptie en de waardebepaling van het handelsfonds? • Is er een niet-concurrentiebeding? • Kan het contract eenzijdig worden ontbonden? • Welke wettelijke bescherming heeft u? • De handelsagentuur, een andere samenwerkingsmogelijkheid
13.2 Associëren als vrije beroeper. Waarom (niet) en hoe? • Stap 1: Is associëren wel iets voor u? • Stap 2: Zoek partners en overtuig hen • Stap 3: Voorkom onaangename verrassingen • Stap 4: Maak een businessplan • Stap 5: Betrek alle belanghebbenden • Stap 6: Maak afspraken en regels voor een duurzame samenwerking • Stap 7: Stel een associatiecontract op • Stap 8: Start met de samenwerking • Stap 9: Integreer systemen en processen • Stap 10: Evalueer en pas aan waar nodig
235 235 236 236 236 236 236 237
237 237 237 239 241 243 243 243 244 244 244 244 246 246 246 246
221
Thema 14 221
247
222
Starten door overname
222
14.1 Een zaak overnemen, hoe werkt dat?
248
Hoeveel is die zaak waard? Welke financiering en belastingen? Zijn er nog sociale schulden? Wat met de overname van het personeel? Beschikt u over nodige kennis bedrijfsbeheer? Zijn alle vergunningen in orde? Hoe verloopt de overname? Wat komt er in het overnamecontract? Wat bij de overname van een winkel? Wat met het onroerend goed? Een vennootschap overnemen, hoe gaat dat?
248
223 223 226 226
• • • • •
227 227 229 229 230
• • • • • •
249 249 249 250 250 252 253 253 254 254
8
UNIZO Startersgids
Thema 15
257
Internationaal ondernemen 15.1 Waarom internationaal ondernemen? • Welke kansen biedt internationaal ondernemen? • Welke extra risico’s neemt u over de grens? • Waar vindt u bijkomende info en advies?
15.2 Exporteren, hoe pakt u dat aan? • • • • • • • • • • •
Welke obstakels liggen er op uw weg? Welke rol wil u als exporteur spelen? Welke BTW- en douanedocumenten? Welke BTW-regeling bij export? Wat is een EORI-nummer? Wat met invoerrechten in het land waarnaar u exporteert? Wat met goederen die u slechts tijdelijk exporteert (beurzen, …)? Welke transportdocumenten moet u gebruiken? Hoe berekent u de juiste exportprijs? Hoe raakt u veilig internationaal betaald? Komt u in aanmerking voor exportsteun?
15.3 Importeren, hoe pakt u dat aan? • • • • • • • • • • • • • •
Zijn er valkuilen? Welke rol wil u als importeur spelen? Bestaan er invoerbeperkingen? Wat met de import van voedingswaren? Hoe vindt u de juiste leverancier? Wat zet u in uw offerteaanvraag? Hoe maakt u sluitende leveringsafspraken? Hoe kiest u het meest aangewezen transportmiddel? Welke douaneformaliteiten moet u vervullen? Hoe zit dat met de BTW op import? Moet u invoerrechten betalen? Hoe kan u veilig internationaal betalen? Klopt uw kostprijsberekening nog wel? Met welke product(veiligheids)normen moet u rekening houden?
Thema 16
• • • •
Waarom is creativiteit noodzakelijk? Wat is creativiteit en innovatie? Creativiteit, hoe doet u dat? Wanneer moet u creatief zijn?
287
257
De naam van uw zaak en uw intellectuele eigendom beschermen
257
17.1 Hoe scoren met uw handels- en vennootschapsnaam?
258 259 260 260 261 262 263 263 263 264 264 265 265 267 269 269 269 270 270 270 271 271 273 274 274 274 274 275 275
279
Creativiteit en innovatie in uw onderneming 16.1 Wat is het geheim van creatief innoveren?
Thema 17
280 280 281 282 284
• Hoe kiest u de ideale handelsnaam? • Waarop letten bij de keuze van uw vennootschapsnaam?
17.2 Hoe krijgt u bescherming als merk? • (Moet u) uw handelsnaam deponeren als merk? • Hoe vraagt u uw merkbescherming in de Benelux aan? • Hoeveel gaat die Beneluxmerkbescherming u kosten? • Hoe vraagt u uw merkbescherming aan in Europa en de wereld? • Hoeveel gaat die Europese of internationale merkbescherming u kosten? • (Hoe) kan u ook ideeën als merk beschermen?
17.3 Een patent of octrooi als bescherming tegen namaak? • Wat is een patent of octrooi? • Wat zijn de voorwaarden om een patent of octrooi te krijgen? • Een octrooi aanvragen, hoe gaat dat? • Hoeveel kost een octrooi?
17.4 Auteursrechten innen… en zelf betalen. Hoe werkt dat? • Wanneer kan u aanspraak maken op auteursrechten? • Uw auteursrechten doen gelden, hoe gaat dat in zijn werk? • Hoe lang gelden uw auteursrechten… en die van anderen? • Zijn die auteursrechten voor u of voor uw werknemer? • Wat met auteursrechten bij werken op bestelling? • Mag u gratis foto’s en teksten plukken van het internet? • (Aan wie) betalen voor muziek in uw zaak? • Auteursrechten betalen voor fotokopies?
288 288 289 290 290 290 291 291 292 292 293 293 293 294 294 295 295 296 297 297 297 297 298 299
9
UNIZO Startersgids
Thema 18
301
Verkoop, reclame en marketing 18.1 Reclame en promotie • • • • • • • • • • •
Hoe creëert u mond-tot-mondreclame? Welke andere gratis promotiekanalen zijn er? Hoe scoort u met uw buitenreclame? Uw (winkel)interieur als promotiekanaal? Staat er al reclame op uw voertuigen? Een opendeurdag, hoe pakt u dat aan? Adverteren in bladen en kranten interessant? Hoe succesvol online adverteren? Adverteren op (regionale) radio en tv? Hoe schrijft u een direct mailing die werkt? Heeft sponsoring zin?
18.2 Verkoop en verkooptechnieken • Hoe voert u een doeltreffend verkoopgesprek? • Verkopen aan de telefoon, hoe werkt dat? • Hoe kalmeert u boze klanten?
18.3 Een eigen website als verkoop- en promotiekanaal • • • •
Uw website starten, hoe begint u er aan? Hoe vinden klanten uw website op Google? Hoe ontwerpt u een e-commerce-site? Hoe blijft u meester van uw website?
18.4 Sociale media • Wat zijn die sociale media precies? • Sociale media inschakelen in uw communicatie, waar begint u? • Welke aanpak werkt? • Sociale media voor andere doeleinden dan marketing?
Thema 19
331
ICT en uw onderneming 302
19.1 Hoe begint u aan uw ICT-omgeving?
332
303
• De cloud in vele smaken en maten • Welke vorm en welke werkwijze kiezen? • Welke apparaten hebt u dan nodig?
332
303 305 307 307 307 308 309 310 310 311 313 313 315 315 319 319 320 321 324 325 325 326 326 327
19.2 Zorg voor goede ICT-contracten • Laat u niet vangen aan eenzijdige verbintenissen! • Stel ook een ICT-contract (of richtlijnen) op voor uw (eventuele) medewerkers
333 333 336 336 338
