De 5 P’s van meer plezier en voldoening in je werk door Nicolette Heinsbroek
Inhoud
2
Inleiding
4
Pauze
10
Passie
16
Plezier
24
Prestatie
30
Planning
36
Nawoord
40
Inspiratiebronnen
42
3
Inleiding
Met dit digiboekje wil ik jou inspireren om het beste uit jezelf te halen en werk te vinden dat echt bij jou past, zodat je elke dag plezier en voldoening ervaart. De kans dat dat nu al het geval is, is niet zo groot, anders was je eerder een spannende thriller of een lekker tijdschrift aan het lezen. Twijfels hebben over je baan en stoeien met de vraag hoe het verder moet is enorm vermoeiend. Werk doen waar je hart niet ligt kost je bergen energie, die je juist nodig hebt om een positieve impuls aan je carrière te geven. Daarnaast heb je het waarschijnlijk ontzettend druk met allerlei belangrijke privézaken, zoals het draaiende houden van je gezin en je sociale omgeving. De kans is groot dat je in een vicieuze cirkel belandt, want doordat je geen tijd en energie hebt om stil te staan bij wat je wilt, heb je ook geen idee welke stappen je überhaupt zou moeten zetten. Je schuift de beslissing om iets aan je situatie te doen wellicht steeds voor je uit en voor je het weet ben je weer maanden verder zonder dat er iets wezenlijks is veranderd. Herkenbaar? Eén schrale troost... samen met jou zijn er duizenden dolende dertigers en vertwijfelde veertigers die worstelen met de volgende stap in hun carrière. Zelf ken ik de twijfels en de onzekerheid ook maar al te goed. Na mijn studie werkte ik meer dan 10 jaar bij een grote uitgeverij. De laatste jaren daarvan liep ik steeds vaker rond met een knagend gevoel over mijn werk. Best gek eigenlijk, want ik was nota bene
4
5
Inleiding
sales- en marketingmanager bij Donald Duck, het vrolijkste weekblad van Nederland! Toch was ik niet echt gelukkig. Echt ongelukkig trouwens ook niet. Ik had superleuke collega’s, een inspirerende baas, een creatieve werkomgeving, een goed salaris, verantwoordelijk werk, vrijheid om mijn eigen tijd in te delen en een mooie auto van de zaak.
veel inzichten opleverde. Het leek me geweldig om anderen daartoe te stimuleren en daarin te begeleiden. Ik voelde heel sterk dat daar mijn toekomst lag en ondanks allerlei angsten en onzekerheden, besloot ik om een switch te maken in mijn carrière. Ik nam een sabbatical, deed een opleiding tot trainer/coach en richtte in 2003 The Inspiration Factory op.
Met al die ingrediënten was het makkelijk vol te houden. Mijn weekenden en vakanties vond ik alleen stukken leuker. Ik was groot aanhanger van de theorie, dat als je terugkwam van vakantie, de volgende alweer geboekt moest zijn. Een andere motivatie om lekker hetzelfde werk te blijven doen, was de erkenning die ik er van anderen voor kreeg. Ik deed het eerlijk gezegd ook best aardig. Dus ging ik door en ik steeg telkens een stapje op de carrièreladder. Totdat ik er op een dag achterkwam dat mijn ladder al jaren tegen de verkeerde muur stond. Ik kon niet meer, ik was doodop. Op dat moment ben ik, begeleid door een coach, de zoektocht gestart naar wat ik werkelijk wilde.
In de afgelopen jaren heb ik veel mensen mogen begeleiden met vergelijkbare strubbelingen. Mensen die ogenschijnlijk alles voor elkaar hadden. Een goede baan, een prachtig huis, een blinkende bolide, een fijne vriendenkring, verre reizen... Toch klopten ze aan met gevoelens van leegte en twijfel. Is dit het nou? Waar doe ik het voor? Wat is mijn doel eigenlijk? Wat wil ik echt? Daarnaast waren er veel pechvogels die door de economische dip hun baan waren kwijtgeraakt. Na het verwerken van de eerste schok, volgde vaak het besef dat de situatie hun tevens de kans bood om opnieuw bewuste keuzes te maken. Ook zij kampten met de nodige vragen. Welke richting moet ik op? Waar liggen mijn talenten eigenlijk? Hoe stap ik uit mijn comfortzone? Hoeveel wil ik verdienen? Zal ik een eigen bedrijf starten? Natuurlijk is het niet zo dat al mijn klanten een switch in hun carrière hebben gemaakt. De bewustwording in een dergelijk traject kan er ook toe leiden dat je met een andere bril naar je huidige werk en werkgever gaat kijken. En dat levert soms verrassende beelden op.
Het werd me snel duidelijk dat het mij aan passie in mijn werk ontbrak. Als generalist dacht ik altijd dat dat voor mij niet was weggelegd. Maar toch... ik kwam erachter dat ik altijd al bewondering had voor mensen die bewuste keuzes in hun leven en werk maakten en ik merkte dat mijn eigen bewustwordingsproces me 6
7
Inleiding
Ik besef me heel goed dat een boek geen klinkklare antwoorden op jouw carrièrevragen geeft. Niemand heeft ooit piano leren spelen door er een boek over te lezen. Er lopen wereldwijd duizenden en duizenden goeroes, coaches en loopbaanexperts rond, die er allemaal hun eigen ideeën en methodes op nahouden. In mijn eigen zoektocht heb ik tientallen boeken gelezen, een coach in de hand genomen en allerlei workshops en seminars bijgewoond. Overal heb ik die wijsheden uit gefilterd waar ik in geloofde en die bij mij pasten. Maar uiteindelijk heb ik het meeste geleerd van de stappen die ik daadwerkelijk genomen heb om verandering in mijn werkende leven te realiseren. Daartoe wil ik jou ook aanmoedigen. Als ik het kan, kan jij het ook! Ben jij de sleur zat? Wil jij een positieve draai aan je loopbaan geven? Zodat je straks elke dag fluitend naar je werk gaat, je inkomen verdient met doen wat je leuk vindt en energie overhoudt voor andere belangrijke en vrolijke dingen in het leven?
8
Verdiep je dan in de 5 P’s van meer plezier en voldoening in je werk: Pauze, stilstaan om vooruit te komen Passie, ontdek je innerlijke motivatie Plezier, al jouw plezierbepalers op een rijtje Prestatie, concrete doelen bepalen Planning, plannen maken en actie ondernemen Elke P heeft zijn eigen waarde en je zult aan alle vijf aandacht moeten besteden. Wanneer je er één vergeet of verwaarloost krijg je de puzzel gewoonweg niet compleet. Een uitgestippelde volgorde is er niet, die mag je zelf bepalen. Het gaat om de optelsom van de vijf elementen. Daarin vind je alles wat je moet weten en doen om werk te vinden dat perfect bij jou past.
Thank God it’s Today! Nicolette Heinsbroek
9
Pauze
We leven in een hectische tijd waarin weinig tijd lijkt te zijn om stil te staan bij wie we zijn, wat we doen, waarom we dat doen, wat we willen bereiken en wat we willen betekenen in ons leven. We worden opgeslokt door de waan van de dag en hollen met z’n allen hard in een richting, waarvan we de bestemming niet kennen. Wanneer je met twijfels of onvrede over je werk rondloopt is een pas op de plaats het beste begin. Door de stilte om je heen en de stilte in jezelf op te zoeken kom je dichter bij je gevoel. Het antwoord op de vraag wat je écht wilt, vind je namelijk niet in je hoofd, maar in je hart. Toch valt het me op dat veel van mijn klanten op de vraag “Wat zegt je hart?” geen idee hebben waar ze het moeten zoeken. Als je jaar in jaar uit geleerd hebt om je hersens te gebruiken om problemen op te lossen en zó gewend bent geraakt om vraagstukken te analyseren en te beredeneren, dan is het ook niet gek dat je je gevoel uit het oog verliest. Je weet simpelweg niet meer wat je hart je ingeeft, laat staan hoe je je hart moet volgen. Als je wilt, kun je hier verandering in brengen door rust en ruimte voor jezelf te creëren. In alle drukte van jouw bestaan zul je moeten beginnen om momenten in te plannen, waarop jij bezig wilt zijn met jouw leven en jouw toekomst. Net als alle andere zaken die je in je agenda zet, zoals afspraken met vrienden of een
10
11
Pauze
bezoek aan de kapper, doe je dat ook met deze ‘memoments’. Maar wat ga je dan op deze momenten doen? Je hoeft niets! Begin maar eens met ergens te gaan zitten, op een bankje op de hei of in het bos, op een handdoekje op het strand, thuis in een lekkere luie stoel of gewoon aan de keukentafel. Vraag jezelf dan eens af hoe het met je gaat en hoe je je voelt. Als stilzitten niet jouw ding is, kun je ook een rustige wandeling maken. In ieder geval zul je regelmatig de tijd moeten nemen om uit de maalstroom van je leven te stappen en je eigen bewustwording op gang te brengen. Toen ik dit zelf een aantal jaren geleden ging doen, vond ik dat heel onwennig. Ik dacht bij voorbaat dat het niets voor mij was. Ik en stilzitten? Toch heb ik menig uurtje op ‘mijn bankje’ op de hei doorgebracht en ik genoot er meer en meer van. Ik nam meestal een schrijfboekje mee en noteerde gevoelens, ingevingen, ideeën, losse flarden en vragen die spontaan opborrelden. Een dagboek beginnen en schrijfmomenten inlassen is sowieso een belangrijke tip in dit verhaal. Door te gaan schrijven komt er een proces van reflectie op gang. Het is aan te bevelen om elke dag even tijd vrij te maken om te schrijven, al is het maar een kwartiertje. Je kunt beginnen met zomaar alles op te schrijven wat in je opkomt, maar je kunt je ook concentreren op specifieke vragen over je loopbaan. Een hele gangbare oefening in 12
loopbaantrajecten is om een beschrijving te maken van je leven tot nu toe. Van je allereerste herinneringen als peuter en kleuter tot de huidige stand van zaken. Alle pieken, dalen en belangrijke keuzemomenten vertrouw je toe aan het papier (of aan je computer). Jouw levensloop levert je een schat aan wijsheid over jezelf op. Om dichterbij je zelf te komen en beter naar je intuïtie te kunnen luisteren, kun je uiteraard ook voor allerlei andere manieren van ontspanning kiezen zoals sporten, yoga, meditatie, zingen, tuinieren of wandelen. Als je hoofd er maar lekker leeg van wordt. Je gedachten zitten je vaak alleen maar in de weg. Ze verwoorden je angsten en twijfels, ze maken je klein en onzeker en hebben snel hun oordeel klaar. Ze bagatelliseren je diepste dromen en verlangens en die wil je nu juist in de schijnwerpers zetten. Vanuit stilte ontstaan de beste ideeën. Het is een gegeven dat veel briljante plannen gesmeed worden tijdens vakanties en niet voor niets gaan steeds meer managers en directeuren in retraite om nieuwe inspiratie op te doen. Toch is het zonde om alleen op deze spaarzame momenten te dromen en fantaseren over jouw ideale leven en adviseer ik je om vanaf nu regelmatig de pauzeknop te gebruiken. Helaas is het niet te voorspellen hoe lang het duurt voordat jij dicht bij je gevoel en je intuïtie bent. Voor de één is dat nou eenmaal makkelijker dan voor de ander. Wellicht is 13
Pauze
het iets wat jou soepeltjes afgaat en is het een kwestie van tijd ervoor inplannen. Bij mij heeft het behoorlijk lang geduurd en het kost me soms nog steeds moeite om mijn gedachtestroom tot redelijke proporties in te dammen. Toch weet ik nu precies wanneer mijn gevoel spreekt, wanneer een antwoord op een persoonlijk dilemma echt van mij is. Richard Carlsson vergelijkt dit proces in zijn boek ‘Slowing down to the speed of life’ (een aanrader overigens!) met een stoofpotje dat op het sudderpitje op het fornuis staat. Je stopt alle ingrediënten erin, maar dan is het nog niet klaar. Het duurt een tijd voor de smaak optimaal is. Tussendoor moet je af en toe even proeven, roeren en wellicht nog iets toevoegen. Vervolgens is het een kwestie van geduld hebben. Het helpt niet om het vuur hoger op te stoken. Pas als het klaar is, is het klaar en dan weet je het ook! Het proces van vinden wat je écht wilt en daar je werk van maken, vergt dus rust en geduld om onbewust geworden wensen en dromen weer aan de oppervlakte te krijgen. Maar als ze daar eenmaal zijn, dan veroorzaken ze een heerlijk gevoel van warmte, enthousiasme en energie. Als een soort verliefdheid met de daarbij behorende vlinders en opwindende spanning.
hoe leuk ons werk eigenlijk is en is ons beeld ervan dusdanig vertroebeld geraakt dat we alleen nog maar de negatieve aspecten kunnen zien. Het werk is tot ‘moeten’ geworden. Het valt mij op hoe vaak mensen aan mij vragen: “Moet je morgen werken?”. Moeten is voor velen helaas een belangrijk kenmerk van werken geworden. Een simpele oefening is om zelf eens te kijken wat je allemaal ‘moet’ in je werk en dat te vervangen door wat je ‘wilt’. Wat levert dat op? Even de balans opmaken, een soort tussentijdse carrière APK is een uitstekende manier om te ontdekken in hoeverre je huidige baan nog motiveert. De P van Pauze is dus een essentieel begin als je ontevreden bent over je huidige werksituatie. Las nu direct een dagje (of langer!) niets doen in want…
“Soms moet je stil staan om vooruit te gaan”
Een heel ander voordeel van de P van Pauze is dat je met een andere bril naar je werk en je werkomgeving gaat kijken. Soms zijn we totaal uit het oog verloren 14
15 5
Passie
Passie, wat is dat toch? En waarom moet iedereen dat tegenwoordig in z’n werk hebben? Is het de zoveelste hype? Er zijn zelfs hier en daar al tegenreacties hoorbaar van mensen die inmiddels allergisch voor het woord zijn geworden en passie het meest onbegrepen en opgeblazen woord van nu vinden. Hoe je het wendt of keert, het vertegenwoordigt in ieder geval een grote behoefte bij de zoekers en twijfelaars onder ons. Even googelen met de woorden passie en werk levert maar liefst 889.000 hits op. De betekenis varieert van “hartstochtelijke liefhebberij” tot “de sleutel naar arbeidsvreugde” en van “flow ervaren” tot “inspiratie om je doelen te bereiken”. Het is duidelijk dat iedereen een ander gewicht aan hetzelfde woord toekent. Mensen met passie herken je aan hun enthousiasme. Ze kunnen ergens helemaal voor gaan. Mensen zonder passie herken je overigens ook maar al te goed. Tot welke categorie behoor jij? Hoogleraar Arnold Bakker definieert passie als “een positieve gemoedstoestand van opperste voldoening ten aanzien van het werk, die wordt gekenmerkt door vitaliteit (iemand bruist van de energie), toewijding (voelt zich uitgedaagd) en absorptie (flow)”. Het belang van werken met passie mag naar mijn mening niet onderschat worden. Ik zie helaas te veel mensen die te lang blijven doortobben in banen die meer energie kosten dan ze opleveren, waardoor ze uiteindelijk met een vette burnout thuis op de bank belanden. Wanneer je worstelt met je
16
17
Passie
carrière loont het wel degelijk de moeite om dit onderwerp serieus onder de loep te nemen. Zeker wanneer je meer wilt dan ‘gewoon een leuke baan’. Bij het woord passie denken we vaak als eerste aan iets groots en meeslepends. We kunnen dan jaloers zijn op mensen als Wibi Soerjadi, die op 11-jarige leeftijd zijn passie voor de piano al had ontdekt. Zeker voor generalisten, de alleskunners onder ons, werkt dat alleen maar belemmerend. Alsof je op zoek moet gaan naar één groot ding waar je je hele leven voor wilt geven. Wellicht heerst bij jou ook de illusie dat je geen passie hebt. Je vindt veel dingen leuk, bent druk met van alles en nog wat, je kunt waarschijnlijk ook veel, maar je hebt het idee nergens echt in uit te blinken. Dat waren in ieder geval mijn eigen gedachten toen ik jaren geleden mijn zoektocht startte. Toch bleek het helemaal niet zo moeilijk om te ontdekken waar ik echt blij van werd. Je krijgt passie voor je werk als dat in lijn ligt met wie jij werkelijk bent. Met jouw wensen en verlangens, vertaald in een persoonlijke missie enerzijds en jouw betekenisvolle talenten en eigenschappen anderzijds. Het vervullen van een missie en het creëren van betekenis zijn wat mij betreft de twee belangrijkste dimensies om voldoening van je werk te krijgen.
Missie Laten we beginnen met jouw missie. Ofwel, waarvoor ben jij hier op aarde? Wat is jouw roeping? 18
Wat is jouw wens? Een missie gaat verder dan een persoonlijk doel. Het ligt op een hoger abstractieniveau en is gericht op de wereld om je heen. Zonder zweverig te willen zijn, ben ik ervan overtuigd dat mensen gelukkig worden als ze nuttig zijn voor anderen. Dat betekent overigens niet dat we ons hele leven moeten opofferen aan een of ander goed doel. En we hoeven ook niet allemaal een Nelson Mandela te zijn. Groot denken mag natuurlijk, maar mijn tip is om het niet te ingewikkeld te maken. Een heldere missie is een krachtig hulpmiddel om te focussen, om doelen in je privé- en beroepsleven te bepalen en te realiseren. Jouw missie is iets waar je je met hart en ziel voor wilt inzetten en waar je moeiteloos tijd en aandacht aan besteedt. Heb jij enig idee wat jouw missie is? Misschien heb je er wel vaker bij stilgestaan en heb je al een kant en klaar antwoord. Het is ook mogelijk dat je nu voor het eerst met deze vraag geconfronteerd wordt. Welke kreten komen er spontaan in je op? Een heldere en inspirerende formulering van jouw missie vind je meestal niet in een paar uurtjes op een regenachtige zondagmiddag. Het vergt een serieus denk- en voelproces en er gaan vaak aardig wat gesprekken met zielsverwanten en behoorlijk wat nachtjes slapen (of wakker liggen) overheen voordat je hem hebt. Een handig hulpmiddel is om een combinatie te maken van jouw kernwaarden, jouw talenten vertaald in actiewerkwoorden en een doelgroep. 19
Passie
Kernwaarden zijn zaken die voor jou van grote waarde zijn, waar jij voor staat. Het zijn principes of overtuigingen die jou raken en je enthousiast of juist boos maken. Er zijn legio voorbeelden van te noemen, groot en klein. Van rechtvaardigheid en tolerantie tot gezond leven of creativiteit op de werkvloer. Zelfs het uitsterven van de Orang Oetan zou voor jou een kwestie kunnen zijn waar je al je energie in wilt stoppen. Jouw talenten vertaald in werkwoorden geven actie aan je missie. Je kunt hierbij denken aan woorden als bevorderen, communiceren, organiseren, motiveren, creëren, onderzoeken, verzorgen, ontwerpen, schrijven of verbeteren. Welke werkwoorden vertegenwoordigen jouw talenten? De derde factor is de doelgroep. Voor wie zet jij je het liefst in? Kinderen, ouderen, klanten, collega’s? Voor welke organisatie wil jij iets betekenen? De gezondheidszorg, de media, het toerisme, de kinderbescherming? Welke mensen of groepen wil jij vooruit helpen? Met het verzamelen van allerlei elementen uit de drie gebieden van jouw missie heb je een goed begin gemaakt. Nu is het een kwestie van verder puzzelen, strepen, toevoegen, combineren en er jouw eigen woorden aan verbinden. Een duidelijke missie is inspirerend en aanstekelijk voor anderen. Je zult 20
verbaasd zijn hoeveel mensen jou willen helpen met jouw missie, zodra die helder is. Hoe de formulering er uiteindelijk uitziet, maakt niet zoveel uit. Als je er maar superenthousiast van wordt en als je maar voelt dat het gaat om jouw allereigenste wens en niet die van een ander. Met je ogen dicht, kun je fantaseren hoe jouw leven eruit ziet als jouw missie slaagt. Hoe beter je dat kunt verbeelden, hoe groter de kans op succes. Dat is de kracht van visualisatie. Je creëert een virtuele werkelijkheid en daarmee groeit het vertrouwen dat jouw dromen werkelijkheid kunnen worden. Toch geloof ik niet dat alleen maar denken en fantaseren over je doelen genoeg is om ze ook te bereiken. Ik ben zelf een fan van De Creatiespiraal van Marinus Knoope. Hij beschrijft de 12 logische stappen van wens naar werkelijkheid, waar handelen en volharden even onmisbaar zijn als wensen en visualiseren.
Betekenis Het tweede element dat een belangrijke rol speelt bij passie in je werk is betekenis. Je kunt dit begrip van twee kanten belichten. Wat betekent werk voor jou en wat beteken jij in je werk? De betekenis van werk is in de afgelopen decennia behoorlijk veranderd. De voornaamste functie van werk is het verdienen van een inkomen en het kunnen voorzien in je levensonderhoud. Mensen hebben tegenwoordig echter ook allerlei andere dan financiële beweegredenen om te werken, zoals iets bijdragen, sociale contacten, maatschappelijke 21
Passie
betrokkenheid, structuur in je bestaan, status, nuttig bezig zijn of persoonlijke ontwikkeling. In het kader van werken met passie is vooral de tweede vraag interessant. Welke betekenis heb jij met het werk dat je doet? De basis van werken is iets doen waar je goed in bent en blij van wordt, waarmee je de behoefte van een ander vervult. De kwaliteiten die jij hebt meegekregen en ontwikkeld voeg je toe aan het bedrijf of de klanten waarvoor je werkt en daarmee heb je automatisch betekenis. Met jouw hoofd, hart en handen kun jij iets van waarde creëren voor een ander. Het behoeft natuurlijk geen toelichting dat dat voldoening geeft. Ik ben nog nooit iemand tegengekomen die niets wil betekenen in zijn of haar leven. Waarom zou je die betekenis niet in je werk zoeken? Waarom zou je alleen in je vrije tijd zinvol bezig willen zijn? Je krijgt simpelweg meer zin in je werk als het zin heeft. Toch vinden de meeste van mijn klanten het lastig om aan te geven wat ze betekenen in hun werk. Vaak is het besef ervan totaal op de achtergrond geraakt en is het werk een aaneenschakeling van taken geworden. Een grappig boekje over het creëren van betekenis in je werk is De Fred Factor. Hierin vertelt Mark Sanborn het waargebeurde verhaal van zijn postbode Fred, die zoveel van zijn werk houdt dat hij altijd iets extra’s doet voor de mensen bij wie hij post bezorgt. Hij houdt bijvoorbeeld een oogje in het zeil als mensen op vakantie 22
zijn en treedt iedereen als vriend tegemoet. Fred heeft daardoor een hele andere waarde voor zijn klanten dan een gewone postbezorger. Terwijl anderen het bezorgen van post misschien zouden beschouwen als oersaai werk, zag Fred de mogelijkheid om het leven van zijn klanten wat plezieriger te maken. Hij koos er bewust voor zich in positieve zin te onderscheiden en zijn werk kreeg daardoor een heel andere betekenis dan slechts de post bezorgen. Wat dit verhaal ook treffend illustreert is dat we niet allemaal fundraiser voor een charitatieve instelling hoeven te zijn om betekenis te hebben. Als een toiletjuffrouw zich beseft dat ze bijdraagt aan de hygiëne van honderden mensen, zal ze op een andere manier tegen haar werk aankijken, dan wanneer ze alleen maar kijkt naar haar taak om wc’s schoon te maken. Elke baan of beroep heeft betekenis, anders bestonden ze niet. Er zijn geen onbelangrijke banen, alleen mensen die zich onbelangrijk voelen als ze ze vervullen. Nu ik vanuit mijn eigen ervaring het verschil ken tussen werken met en zonder passie, is dat laatste voor mij ondenkbaar geworden. Ook jij hebt die keuze, echt waar…
“Leven is het lef hebben om jezelf te zijn”
23
Plezier
Plezier in je werk wordt voor een groot deel bepaald door de P van Passie. Daarnaast zijn er talloze andere aspecten die je werk plezierig of heel onplezierig kunnen maken. Wanneer je je missie of roeping hebt gevonden, zijn er nog behoorlijk wat banen en organisaties waarin jij kunt floreren. En welke kies je dan? Daarom is het van belang om ook alle overige plezier bepalende factoren te inventariseren. De eerste plezierbepaler is jouw takenpakket. Dit klinkt wellicht als een ontzettende open deur, maar je zult de carrièreswitchers de kost moeten geven die hier totaal aan voorbijgaan. Soms zijn mensen gewoon naïef. Ze dromen van een B&B in Frankrijk of een olijfboomgaard in Italië, hebben het lef om het roer om te gooien, maar komen gedesillusioneerd terug omdat ze domweg niet voldoende beseft hebben wat ze daar dan de hele dag gaan doen. Weg droom! Kortom, toch maar even nagaan wat jouw favoriete bezigheden zijn. De hongaars-amerikaanse psycholoog met de onuitspreekbare naam Mihaly Csikszentmihalyi is de bedenker van de term ‘flow’. Het kenmerk van flow is dat het optreedt als er een evenwicht is tussen de uitdaging die een taak vormt en de vaardigheden die je ervoor nodig hebt. Als de taak te moeilijk is roept dat angst en stress op, als de taak te makkelijk is dan ligt verveling op de loer. Flow bereik je volgens hem als je functioneert aan de rand van je kunnen, maar in de
24
25
Plezier
volle overtuiging dat het gaat lukken. Wat ik daar als tip aan wil toevoegen is dat je bij het vormen van jouw ideale takenpakket vooral alert bent op wat je leuk vindt om te doen. Meestal zijn dit ook de activiteiten waar je goed in bent, maar pas op… een groot burnout-risico zit in taken waar mensen goed in zijn, maar die ze met tegenzin doen. Ik laat mijn klanten vaak een activiteitenmatrix maken en dan blijkt er toch een behoorlijke discrepantie te zitten tussen iets leuk vinden en ergens goed in zijn. Ik vind het ergens wel schokkend om te bedenken dat er zoveel mensen rondlopen die al hun werktijd besteden aan dingen die ze helemaal niet leuk vinden. Gelukkig is het nooit te laat om hier verandering in aan te brengen. Ik heb laatst zelfs een 60-jarige man begeleid, die besloot alsnog zijn eigen webwinkel te beginnen! Je kunt de activiteiten in je werk grofweg rangschikken in de driedeling hoofd, hart en handen. Het is goed om te weten waar je voorkeur ligt en wat voor jou de optimale verdeling over de drie categorieën is. Doe je het liefst denkwerk, speelt de relatie met anderen een belangrijke rol of steek je het liefst de handen uit de mouwen? Ga maar eens lekker brainstormen met jezelf en gooi daarbij alle remmen los. Het werkt verruimend als je bijvoorbeeld afvraagt wat je met je leven zou doen als geld geen 26
beperkende factor zou zijn of als je meer lef had. Wat ook helpt is terugkijken op je kindertijd. Mocht je je daar niet zo veel meer van kunnen herinneren, praat er dan eens met je ouders, broers of zussen over. Het is leuk van hen te horen wat voor soort kind je was en wat je graag deed. Was je altijd buiten aan het ravotten, zat je uren op je kamer te lezen, ging je helemaal op in het liefdesleven van Barbie en Ken of maakte je de meest indrukwekkende LEGObouwwerken? Wat bepaalt, behalve doen wat je het liefst doet, nog meer jouw werkplezier? Waardering, leuke collega’s, succes hebben, vrijheid, financiële beloning, geen ellenlange files, ruimte voor eigen ideeën, gele vloerbedekking, elke week verse bloemen op je bureau? Jij mag het zeggen. Zonder dat je het je realiseert, word je als mens continu gedreven door persoonlijke waarden. Ze bepalen je gedrag, je prioriteiten en de keuzes die je maakt. Je kunt hierbij denken aan waarden als zekerheid, competitie, saamhorigheid, respect of vertrouwen. Ook in organisaties leven waarden, die grotendeels de bedrijfscultuur bepalen en één ding is zeker: je wordt niet gelukkig in een bedrijfscultuur die niet bij je past. Werk jij toevallig bij een bedrijf met een behoudende cultuur en het motto ‘zo gaat het hier al jaren en dat houden we ook graag zo’, dan word je 27
Plezier
natuurlijk doodongelukkig als je zelf van vernieuwing en verandering houdt. Vandaar mijn advies: doe de waardencheck! Als afsluiter van dit hoofdstuk wil ik je uitnodigen om alle overige ingrediënten van jouw recept voor werkplezier te verzamelen. Ontdek alles wat jij belangrijk vindt en creëer op papier of in je fantasie, de meest inspirerende job die je maar kunt bedenken.
“Het leven is een feest, maar je moet zelf de slingers ophangen.”
28
29
Prestatie
De P van Prestatie gaat over het belang van doelgericht werken om te bereiken wat je wilt. Als je voldoende Pauze hebt genomen, weet waar jouw Passie ligt en welke andere factoren jou Plezier bezorgen, dan wil dat nog niet zeggen dat je daarmee ook bereikt wat je wil. Je zult een aantal concrete doelen en neer te zetten prestaties moeten formuleren om daadwerkelijk in actie te komen en de juiste beslissingen te nemen. We leven in een wereld, waarin we elke dag weer overladen worden door een onnoemelijk aantal keuzemogelijkheden. Bij gebrek aan persoonlijke doelen zijn we eerder geneigd om ons te laten beïnvloeden door externe factoren dan door onze eigen ambities. Het verschil tussen doelen en prestaties zit wat mij betreft in resultaat en gedrag. Een doel beschrijft het eindresultaat, een prestatie zou je meer als een gedragsdoel kunnen zien. Beide zijn belangrijk. Je einddoel zo concreet mogelijk beschrijven en visualiseren is een geweldige stimulans om gefocust te blijven op de gewenste toekomst en te volharden op de momenten dat het even tegenzit. Mijn tip is om een vision board te maken, een doelbewuste collage waarmee je jouw toekomstvisie verbeeldt. Met een enorme stapel aan tijdschriften op de bank, lekker wegdromen over je ultieme leven en vervolgens scheuren, knippen en plakken maar! Het klinkt misschien als kinderlijk gefröbel, maar het maken van
30
31
Prestatie
een vision board is gebaseerd op de wet van aantrekking en wordt al eeuwen in verschillende culturen over de hele wereld gebruikt om energie te richten op gewenste resultaten. Naast een mooi gevisualiseerd eindresultaat is het werken met gedragsdoelen of prestaties heel praktisch en ook zeer motiverend. Ik heb dit ooit geleerd van mijn tennistrainer. Ik ben nogal fanatiek ingesteld en wilde altijd graag winnen, ook op de tennisbaan. Als ik niet won, was ik niet tevreden over mezelf. Helaas won ik zelden met als resultaat dat ik regelmatig behoorlijk gefrustreerd van de baan af kwam. De frustratie werd zo erg dat de lol in mijn hobby totaal verloren ging. Hoe kon ik het plezier weer terugwinnen? Mijn tennistrainer raadde me aan om gedragsintenties te formuleren en me daar op te focussen. Bijvoorbeeld door me voor te nemen om in elke game minstens één keer een korte bal te geven of minstens één keer op te lopen naar het net. Maar ook andere zaken nam ik me voor zoals niet meer mekkeren, maar meer lachen op de baan. En het werkte! Ik leverde een heleboel prestaties waar ik trots op kon zijn, of ik nou won of niet. Het is eigenlijk een soort hiërarchie die je in je doelen aanbrengt. De onderste laag moet praktisch uitvoerbaar zijn en bijdragen aan de laag erboven. Je moet er aan het einde van de dag, week of maand een vinkje bij kunnen zetten. In het proces van sleur naar passie in 32
je werk, zou je je bijvoorbeeld voor kunnen nemen elke week met iemand uit je netwerk te gaan lunchen om te brainstormen over jouw carrièrekansen of je in te schrijven voor een workshop van The Inspiration Factory ☺. Een mini-uitstapje tussen alle positieve P’s is nu wel even op z’n plaats. Ik had dit al eerder kunnen doen, maar wilde het juiste moment afwachten om een kleine teleurstelling met je te delen. De kans is namelijk groot dat je in dit proces van prachtige openbaringen ook allerlei belemmerende overtuigingen van jezelf tegenkomt. Je hebt ze wellicht bij het lezen tot nu toe al langs horen komen. Van die vastgeroeste negatieve ideeën over jezelf, die jou absoluut niet helpen om te bereiken wat je wilt. Zo’n irritant stemmetje in je hoofd dat tettert dat het jou toch niet gaat lukken, dat een droombaan niet voor jou is weggelegd, dat je zo’n vision board niet hoeft te maken omdat het onzin is, dat anderen het vast belachelijk vinden wat jij wilt of dat niemand echt op jou zit te wachten. Geen zorgen! Dat hoort er nou eenmaal bij. Verandering brengt altijd onzekerheid met zich mee. Op zo’n moment van twijfel kan er een flinke dosis mentaal lawaai in je hoofd ontstaan. Een pas op de plaats is dan de beste remedie. Het helpt om al die negatieve boodschappen op te schrijven, uit te dagen en te relativeren. Geef een glimlach aan je eigen pessimistische gedachtekronkels en stel je eens voor waar je zou zijn over drie, tien of 33
Prestatie
twintig jaar als jij niets verandert in je werk. Nou? Hoe ziet dat eruit? Is dat wat je wilt? Wanneer jouw negatieve gedachtepatronen hardnekkiger zijn en ze belemmeren je steeds maar weer om in actie te komen, dan is het raadzaam om met een goede coach te gaan praten. Terug naar jouw prestaties... Weten wat je wilt bereiken helpt je dus enorm om gefocust te blijven. Ik krijg in dit kader echter wel eens de vraag hoe een doelgericht leven te rijmen is met het leven in het hier en nu. Tsja, ik heb ontdekt dat dit geen kwestie van of/ of is, maar een kwestie van én/én. Met datgene wat je nu doet kun je namelijk tegelijkertijd ook je einddoel voor ogen houden. Wanneer je een duidelijke visie hebt, is die eigenlijk constant bij je. Het is alsof je naar een beeld in beeld op de televisie aan het kijken bent. Als je die twee beelden met elkaar in evenwicht houdt, kun je gefocust blijven op het eindresultaat en daarnaast genieten van de reis ernaar toe. Door beide aspecten in het vizier te houden kun je met beide benen op de grond naar de toekomst kijken en daardoor een goede balans bewaren tussen je zoektocht naar jouw droombaan en realistische loopbaankeuzes.
“Een doel is een droom met een deadline.”
34
35
Planning
De laatste P van dit boekje gaat over concrete plannen maken en daadwerkelijk actie ondernemen. Het maakt niet uit of je al weet welke richting je op wilt of dat je nog vol twijfels zit. In elk stadium is een actieplan nodig. Het hoofddoel is in alle gevallen hetzelfde: meer voldoening en plezier in je werk beleven. De subdoelen en de daaraan verbonden acties zijn in elke fase en voor elke individu verschillend. Ongeacht de inhoud maak je met een gedegen plan de kans vele malen groter om je dromen ook werkelijk te realiseren. De P van Pauze is ongetwijfeld al iets dat je consequent in je agenda moet inplannen, omdat je er anders niet aan toe komt. Gekke wezens zijn wij toch! We willen iets heel graag, maar we handelen er vervolgens niet naar. We laten ons beïnvloeden door allerlei verleiders en voor we het weten zijn we weer van ons padje af. Met Oud & Nieuw maken miljoenen mensen lijstjes met goede voornemens voor het komende jaar. We willen afvallen, stoppen met roken, meer sporten en ook een andere baan vinden staat hoog op de verlanglijst. Helaas blijken de meeste voornemens eind januari al weer gesneuveld te zijn. Jammergenoeg ontbreekt het ons vaak aan discipline. We vertrouwen te veel op het motto “Waar een wil is, is een weg”. De werkelijke intentie hebben om iets te realiseren en dat in alle vezels van ons lijf voelen, is een noodzakelijke voorwaarde voor succes, maar het is niet voldoende. Je zult ook daadwerkelijk knopen moeten doorhakken en daarnaar gaan handelen. Het is dus ook een kwestie
36
37
Planning
van doen, volhouden, vallen en opstaan, leren van je ervaringen en je plannen bijstellen. Mijn advies is om het hele proces planmatig aan te pakken. Pak pen en papier of ga achter je laptop zitten en maak een plan. Je kunt vandaag al beginnen. Je hoofddoel lijkt me duidelijk. Bepaal je eerste subdoelen en bedenk een aantal activiteiten die je kunt ondernemen om die doelen te behalen. Bedenk hoeveel tijd je ervoor nodig hebt, op welke dagen en tijdstippen je ermee aan de slag gaat, hang er een deadline aan en versie 1.0 van je plan is klaar. Verfijn je plan verder door erin op te nemen welke ondersteuning je nodig denkt te hebben om je goede voornemens ook daadwerkelijk ten uitvoer te brengen. Gebruik je agenda en je vision board (of is het maken daarvan nog een actiepuntje?) om je elke dag te herinneren aan je doel en je dagelijkse acties. Maak afspraken met je partner of met vrienden om je vorderingen te presenteren en feedback te krijgen. Een afspraak met een ander is gekgenoeg vaak een betere stok achter de deur dan een afspraak met jezelf.
weekendje Barcelona of bestel die ultracoole laarzen die je al zo lang wilt hebben (typisch vrouwendingetje!). Hoe je het ook aanpakt, hou de stappen in je planning overzichtelijk. We vergalopperen ons vaak aan doelen die te ver weg liggen en daardoor onbereikbaar lijken. Het formuleren van kleine tussenstappen en een paar ‘quick wins’ maken het geheel tot een haalbaar proces. Mensen die bij mij aan een loopbaantraject beginnen geven regelmatig aan dat ze al zo blij zijn met hun stap om een coach in te schakelen. In hun werksituatie is nog niets veranderd, maar het geeft wel een positief gevoel om de touwtjes in handen te nemen en er echt serieus mee aan de slag te gaan. Anyway, jij hebt in ieder geval de stap genomen om mijn verhaal te lezen en je bent inmiddels zelfs al bij de 5e P aanbeland. En of dit nu een uiterst slim geplande activiteit is of zomaar een willekeurige bezigheid…
“Een reis van duizend kilometer begint met de eerste stap”
Een leuke suggestie voor je plan is het bepalen van beloningen voor je ondernomen acties. Het is wetenschappelijk aangetoond dat plezierige consequenties, die meteen volgen op geleverde prestaties, heel motiverend werken. Je kunt jezelf al een cadeautje geven omdat je begonnen bent. Thank God it’s Today! Trakteer jezelf op een culinair etentje, een 38
39
Nawoord
Dank je wel dat je mijn boekje gelezen hebt. Ik hoop dat ik je hiermee een eerste aanzet heb gegeven om op zoek te gaan naar werk dat perfect bij jou past. Voor alle duidelijkheid: ik wil niet beweren dat ik de wijsheid in pacht heb over het leven. Ik wil je wel graag stimuleren om bewuste keuzes te maken en het beste uit jezelf te halen. Ik wens je heel veel plezier met jouw ontdekkingstocht! Mocht je er alleen niet helemaal uitkomen, dan kunnen mijn producten en diensten je wellicht ondersteunen. Deze kun je vinden op www.inspirationfactory.nl. Heb je vragen of opmerkingen? Bel of mail me dan gerust via
[email protected] of 06 42 308 309. Als je dit boekje van iemand hebt gekregen en je hebt nog geen abonnement op mijn e-zine, dan kun je je daar via www.inspirationfactory.nl/ezine alsnog voor aanmelden. Je krijgt dan elke maand nieuwe tips en inspiratie voor een bruisende carrière. Tot slot wil ik graag de mensen bedanken die mij geholpen hebben bij het tot stand komen van dit boekje. Thank God it’s Today! Nicolette Heinsbroek
40
41
Inspiratie bronnen
Naast al mijn persoonlijke ervaringen, boeiende ontmoetingen en gesprekken met heel veel interessante en lieve mensen zijn de volgende boeken inspiratiebronnen geweest voor dit boekje. De Creatiespiraal ● Marinus Knoope De Fred Factor ● Mark Sanborn De zeven bronnen van arbeidsvreugde ● Kees Kouwenhoven De 7 eigenschappen van effectief leiderschap ● Stephen Covey Dromen Durven Doen ● Ben Tiggelaar Een nieuwe carrière na je vijfendertigste ● Marieke Hoogwout Flow ● Mihaly Csikszentmihalyi Gezocht: een baan die bij me past ● Gerald Sturman Het dertigersdilemma ● Nynke Wijnandts IK ● Remco Claassen en Mayta Braun Mindfulness ● Edel Maex Slowing Down to the Speed of Life ● Richard Carlson Uw Missie ● Laurie Beth Jones Welke kleur heeft mijn parachute ● Richard Bolles
42
43
Copyright © 2011 Nicolette Heinsbroek, The Inspiration Factory Vormgeving: Hester Clercx, www.qianos.com Alles uit deze publicatie mag verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden op welke wijze dan ook. Het enige dat ik vraag is de correcte vermelding van de bron: www.inspirationfactory.nl en mijn naam: Nicolette Heinsbroek
