De 3P opportuniteitsscan

+

3P Scan

Een initiatief van Universiteit Antwerpen, KU Leuven-MRC (Materials Research Centre), Sirris (Collectief Centrum van de Belgische Technologische Industrie) en VITO (Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek) met steun van EFRO (Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling) en de Vlaamse regering.

+ De 3P opportuniteitsscan De 3P scan is een specifieke adaptatie van de OVAM eco-efficiëntiescan voor het vinden van materiaal- en procesgerelateerde opportuniteiten binnen bedrijven, ontwikkeld door Benjamin Vanelslande (KU Leuven) & Sheron Shamuilia (KU Leuven). Met dank aan alle medewerkers van het Openraam project en Dr. Ing. Karine Van Doorsselaer (Artesis) voor inbreng en inhoudelijke ondersteuning.

Meer informatie over het gebruik van deze scan vindt u in het boek Innoveren met Materialen (uitgegeven door LannooCampus) en op de Openraam website: www.openraam.eu.

Dit document kwam tot stand binnen het project Openraam. OpenRaam heet voluit ‘Open raam op innovatieve materiaaltechnologie voor een duurzaam Vlaams productielandschap’. Het is een project van Sirris (collectief centrum van de Belgische technologische industrie), KU Leuven-MRC (Materials Research Center), VITO (Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek) en Universiteit Antwerpen-IMDO (Instituut voor Milieu en Duurzame Ontwikkeling). Met de steun van EFRO (Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling) en de Vlaamse overheid ondersteunden we bedrijven met innovaties in duurzamer materiaalgebruik of duurzame verwerking van materialen.

Denk aan het milieu en print dit document niet onnodig af.

De 3P opportuniteitsscan De 3P scan bekijkt duurzaamheid in haar ecologische, sociale en economische dimensie. De inhoud van de scan is vooral gericht op de rol van materialen en hun verwerking en op het al dan niet duurzaam zijn van producten en bedrijfsprocessen. In totaal worden 32 indicatoren afgetoetst: 17 op procesniveau en 15 op productniveau. Een aantal van deze indicatoren is niet relevant in elk bedrijf. Deze worden voorafgegaan door een “gate vraag” ( ), die bepaalt of de indicator verder onderzocht wordt. Door toekenning van een score aan iedere stelling kan het resultaat van de scan semi-kwantitatief voorgesteld worden. De evaluatie van de eindstelling wordt gedaan door de auditor, en kan de waarde -1, 0, +1 of +2 aannemen, gaande van negatief tot zeer positief.

-1 0 +1 +2

Het bedrijf heeft geen relevante kennis en past deze kennis dus ook niet toe. Het bedrijf heeft relevante kennis, maar past deze niet toe. Het bedrijf heeft relevante kennis en onderzoekt mogelijke toepassing ervan Het bedrijf heeft relevante kennis en past deze toe in zijn processen / producten

Deze scan brengt de belangrijkste knelpunten naar boven. Tevens reikt de scan een gestructureerd kader aan om de huidige materialen gerelateerde situatie in het bedrijf te beschrijven.

Overzicht 3P scan Process

Planet

People

PSPL1 Procesenergie

1

PSPL2 Proceswater

Profit 7

PSPR1 Procesintensificatie

13

2

PSPE1 Interne communicatie PSPE2 Groene aankopen

8

14

PSPL3 Grondstofsubstitutie

3

PSPE3 Opleidingen

9

PSPL4 Afvalpreventie PSPL5 Afvalvalorisatie

4 5

PSPE4 Veiligheid PSPE5 Toxische materialen

9 10

PSPR2 Integratie van productiestappen PSPR3 Besparingen t.g.v. materiaal, afval en energie PSPR4 Innovatie en O&O

PSPL6 Lokale samenwerking

6

PSPE6 Luchtkwaliteit

11

PSPE7 Geluidsoverlast

12

Product

Planet

People

15

16

Profit

PTPL1 Verpakking PTPL2 Distributie

17 18

PTPE1 Externe communicatie PTPE2 Kansen & risico’s milieuaspecten

22 23

PTPR1 Ketensamenwerking PTPR2 Product - dienst combinaties

26 27

PTPL3 Productgebruik

19

PTPE3 Veiligheid

24

28

PTPL4 Levensduur en onderhoud PTPL5 Productafdanking

20

PTPE4 Gebruiksvriendelijkheid

25

PTPR3 TCO: Total cost of ownership PTPR4 TV : Total value PTPR5 Modulariteit PTPR6 Groene marketing

30 31

21

29

Bedrijfsgegevens

+

Contactgegevens 1. Naam bedrijf 2. Juridische vorm 3. Ondernemingsnummer 4. Nacebel-code (hoofd-en nevenactiviteiten) 5. Algemeen telefoonnummer 6. Adres 7. Adres gescande locatie 8. Naam contactpersoon 9. Functie contactpersoon 10. Telefoon contactpersoon 11. Email contactpersoon 12. Datum afname scan

Bedrijfsbeschrijving Afbakening sector, locatie, basisjaar en omvang 1. Sector omschrijving 2. Jaartal waarop alle hierna volgende gegevens betrekking hebben 3. Omzet 4. Aantal werknemers

Producten en markten 5. Belangrijkste productgroepen en/ of diensten van het bedrijf

Bijhorende markten

a. b. c. d. e. 6. Ontwikkelingen in het bedrijf 6a. Zijn er relevante investeringsplannen/uitbreidingsplannen? 6b. Hebben er onlangs belangrijke veranderingen plaatsgevonden?

I

Indicatie aandeel in omzet (% van totale omzet)

Bedrijfsgegevens

+ Bedrijfsbeschrijving Management visie 7. Eventuele omschrijving missie van het bedrijf?

8. Hoe typeert het bedrijf zich qua innovatievermogen?

Bedrijfsprocessen Flowdiagram

Schets een eenvoudig overzichtsschema van de belangrijkste bedrijfsprocessen. Begin bij de invoermaterialen, (half-)fabricaten en hulpstoffen. Vervolgens de verschillende bewerkingen en de uitvoerstromen. De schets kan als scan of mindmap aan het dossier toegevoegd worden. Hieronder vindt u een voorbeeldschema.

Flowdiagram Bedrijf X

Proces Materiaal 1 Proces

Halffabricaat a. Materiaal 2

Product A

Bijproduct A

Proces Hulpmateriaal 1

Proces

Bijproduct B

II

Process Planet

+

PSPL1 Procesenergie 1. Beschrijving belangrijkste energiebronnen Energiebron 1. Gas 2. Elektriciteit 3. Stookolie 4. Wind/Zon 5. Andere (Specificeer)

Jaarlijks verbruik

2a. Oplijsting belangrijkste energieverbruikers (energie intensieve processen, verwarming gebouwen, koudeketens...). Proces vb. verwarming

Doel van het proces

Invoer (soort energie)

Uitvoer (soort energie)

vb. verwarmen van de bedrijfshal vb. gas -> verbranding

vb. restwarmte ->schoorsteen

...

3. In welke mate heeft u al aandacht besteed aan rationeel energiegebruik (REG) of duurzaam energiegebruik (DE)? 3a. Maatregelen die hier rond al genomen of onderzocht werden Proces vb. verwarming

Genomen / onderzochte maatregel vb. installatie warmtewisselaar op verluchtingskanaal

Motivatie vb. niet uitgevoerd wegens geen budget

...

3b. Maatregelen i.v.m. energieverbruik die interessant kunnen zijn. Proces Mogelijk interessante maatregel Indicatie grootte van besparing vb. productieprocessen

vb. installatie individuele meters om meer inzicht en controle over verbruik te krijgen (energieplan)

Indicatie haalbaarheid

Motivatie

++

vb. zeer interessant, wordt onderzocht.

vb. cogeneratie verwarmingsketel, warmtehergebruik... ... 4. Welke hindernissen ondervindt het bedrijf om REG of DE toe te passen? (Kennis, financiële middelen, andere..?)

Hoe goed is het inzicht van het bedrijf inzake energiegebruik? 1

- / 0 / + / ++

Process Planet

+ PSPL2 Proceswater 1. Jaarlijks waterverbruik Totaal waterverbruik per jaar 2. Oplijsting van waterintensieve processtappen Processtap

Indicatie verbruik

Benodigde waterkwaliteit

Samenstelling afvalwater

3. In welke mate heeft het bedrijf reeds aandacht besteed aan rationeel watergebruik (RWG)?

3a. Voorbeelden van RWG reeds uitgevoerd of reeds onderzocht? Processtap/maatregel

Indicatie grootte van besparing

3b. RWG maatregelen die mogelijk interessant zouden kunnen zijn voor het bedrijf? (vb. Gebruik van regenwater / gesloten water kringlopen / plaatsen voorlichting medewerkers...) Processtap/maatregel

Indicatie grootte van besparing

Indicatie haalbaarheid

Motivatie

tellers/cascademodellen

/

Motivatie

4. Welke hindernissen ondervindt het bedrijf om RWG toe te passen? (Kennis, financiële middelen, andere..?)

Hoe goed is het inzicht van het bedrijf inzake watergebruik?

- / 0 / + / ++ 2

Process Planet

+

PSPL3 Grondstofsubstitutie De gebruikte grondstoffen en hulpstoffen: √√ zijn relatief goedkoop √√ zijn niet schaars √√ hebben een lage milieu-impact √√ zijn goed recycleerbaar √√ zijn onschadelijk voor mens en omgeving

1. Welke materialen ( zowel productiematerialen, hulpmaterialen als afvalmaterialen...) voldoen niet aan Materiaal

Problemen (bovenstaande of andere)

Functie die het materiaal vervult

?

Ernst van het probleem

2. In welke mate -is er vraag vanuit de markt naar materialen met een lagere milieubelasting? -zou het gebruik van materialen met een lagere milieubelasting concurrentievoordeel of kostenvoordeel kunnen leveren? - is er door het bedrijf aandacht besteed aan het gebruiken van grondstoffen met een lagere milieubelasting? 3. Is er een verantwoordelijke voor het grondstoffenbeheer in het bedrijf? 4. Welke maatregelen inzake grondstof/hulpstof substitutie zijn reeds genomen? Welke zijn reeds onderzocht? Genomen / onderzochte maatregel

Verbeteringen t.o.v. voorgaande situatie?

Motivatie

5. Welke maatregelen inzake grondstof/hulpstof substitutie zouden nog interessant kunnen zijn voor het bedrijf? (Vb. Deel recyclaat verwerken in virgin materials, monomaterialen gebruiken naar gemakkelijke recyclage toe, biogebaseerde alternatieven gebruiken etc.) Mogelijke maatregel

Verbeteringen t.o.v. voorgaande situatie?

Indicatie haalbaarheid

Motivatie

Hoe goed is het inzicht van het bedrijf inzake grondstof substitutie? - / 0 / + / ++ 3

Process Planet

+ PSPL4 Afvalpreventie √√ Het bedrijf heeft geen afvalstromen 1. Beschrijving van belangrijkste gebruikte materialen Materiaal

Hoeveelheid Input

Hoeveelheid in finaal product

Aankoop hoeveelheid/ jaar

2a. Overzicht van de productiestappen die het meeste afvalmateriaal veroorzaken Productiestap

Functie/nut

Aard en hoeveelheid Maatregelen voor verbetering geproduceerd afval reeds genomen of onderzocht

Motivatie

3. Mogelijk interessante maatregelen m.b.t. afvalpreventie Productiestap

Maatregelen die nog interessant zouden kunnen zijn

Indicatie haalbaarheid

Motivatie

4. Belang van afvalpreventie 4a. In welke mate wordt er binnen het bedrijf aandacht besteed aan afvalpreventie? 4b. Op welke manier wordt dit in de praktijk omgezet? (vb. werknemers betrekken / verantwoordelijkheid laten inzien)

Hoe goed is het inzicht van het bedrijf inzake afvalpreventie? - / 0 / + / ++ 4

Process Planet

+

PSPL5 Afvalvalorisatie √√ Het bedrijf heeft geen afvalstromen, of de afvalstromen zijn al optimaal gevaloriseerd

1. Welke afvalstromen zijn er binnen het bedrijf? Afvalstroom Samenstelling Omvang per jaar

2. Welke afvalstromen werden reeds gevaloriseerd? Afvalstroom Omvang/jaar

Kosten verwerking

Reeds onderzochte alternatieve verwerking?

Valorisatie

Resultaat/motivatie

Opbrengst

3. Werd de mogelijkheid tot intern hergebruik / alternatief gebruik / (thermische) recyclage reeds onderzocht voor de afvalstromen? Processen eventueel geschikt voor Grondstof vereisten Haalbaarheid toevoeging, verwerking, alternatief gebruik van (intern) recyclaat

4. Is het bedrijf bereid om samen te werken met andere bedrijven om zijn afvalstromen te valoriseren? Afvalstroom Mogelijk Indicatie Indicatie potentiële Mogelijk extern interessante externe haalbaarheid winst partnerbedrijf toepassing

Hoe goed is het inzicht van het bedrijf inzake nuttige toepassingen van afvalstromen? - / 0 / + / ++ 5

Process Planet

+ PSPL6 Lokale samenwerking

1. In welke mate werkt u samen met bedrijven in de buurt op gebied van materiaalstromen: grondstoffen, transport, verpakkingsmateriaal, afval, andere? Samenwerking

Partner bedrijf

Aard van samenwerking

2. In welke mate bent u op de hoogte van bedrijven in uw buurt die gelijkaardige materialen voor hun producten, en/of verpakkingen gebruiken, gelijkaardig goederentransport gebruiken of gelijkaardige afvalstromen hebben? Nabij gelegen bedrijf

Gelijkaardige factor(en)

Mogelijk interessante samenwerking

3. Is er in het verleden al een studie geweest naar de potentiële voordelen van lokale samenwerkingen? 3a.Zo ja, welke potentiële voordelen werden ontdekt?

3b. Zo neen, waarom niet?

Hoe goed is het inzicht van het bedrijf inzake (mogelijke) lokale samenwerkingen? - / 0 / + / ++ 6

Process People

+

PSPE1 Interne communicatie 1. Communicatiestructuren 1a. Welke top-down communicatiekanalen bestaan er? Anders geformuleerd: op welke manier word er intern gecommuniceerd van management naar werknemers over...? Onderwerpen Risico’s Reglementering Ongevallen en preventie Kwaliteitseisen Arbeidsrichlijnen Arbeidsergonomie Andere?

Top-down communicatiekanalen

1b. Welke bottom up communicatiekanalen bestaan er? Anders geformuleerd; Op welke manier word er intern gecommuniceerd van werknemers naar management over: Onderwerpen Ideeën Klachten Risico’s & onveilige situaties Arbeidsgeneeskunde Arbeidsergonomie Andere?

Bottom-up communicatiekanalen

2. Belang van communicatie binnen het bedrijf 2a. In welke mate wordt er belang gehecht aan top-down communicatie - om de werknemers te betrekken in het bedrijfsgebeuren? - om de werknemers te sensibiliseren (belang van rationeel energie / water gebruik, afvalpreventie, scheiden van afval voor recyclage…)? 2b. In welke mate wordt er belang gehecht aan bottom-up communicatie - om op de hoogte te blijven van feedback, welzijn en wensen van werknemers? - om informatie over knelpunten en ideeën ter verbetering te verzamelen?

3. Is er binnen uw bedrijf een verantwoordelijke - voor interne top-down communicatie? - voor interne bottom-up communicatie?

Hoe goed is het inzicht van het bedrijf inzake interne communicatie? - / 0 / + / ++ 7

Process People

+ PSPE2 Groene aankopen Bedrijfsvisie 1a. Hoe staat het bedrijf t.o.v. groene aankopen?

1b. Welke motivatie zit achter deze visie?

2. Heeft u uw leverancier reeds gevraagd naar duurzamere alternatieven?

3. Zou u meer betalen voor groenere aankopen?

4. Denkt u dat u uw groene aankopen kan valoriseren in een groen bedrijfsimago?

Goene aankopen 5a. Welke huidige aankopen zijn groen? Groene aankopen

5b. Welke aankopen komen in aanmerking voor groenere alternatieven? Potentiële mogelijkheden voor groene aankopen Indicatie haalbaarheid vb. verpakkingen, papier, stroom, ...

Motivatie

Hoe goed is het inzicht van het bedrijf inzake groene aankopen? - / 0 / + / ++ 8

Process People

+

PSPE3 Opleidingen 1. Welke opleidingen zijn er beschikbaar binnen het bedrijf? Opleidingen

Welke thema’s komen er aan bod?

Duur van de opleiding

2. Hoe wordt het aanbod van opleidingen bepaald? Top-down? Bottom-up? Is er inspraak van de werknemers? 3. Is er binnen het HR beleid een verantwoordelijke voor bedrijfsopleidingen? 4. Wordt er binnen het bedrijf veel belang gehecht aan opleidingen? Zijn er perspectieven voor verbeteringen?

Hoe goed is het inzicht van het bedrijf inzake opleidingen? - / 0 / + / ++

PSPE4 Veiligheid √√ Het gemiddeld jaarlijks aantal arbeidsongevallen is verwaarloosbaar √√ Er zijn geen potentieel gevaarlijke productiestappen 1. Gemiddeld jaarlijks aantal arbeidsongevallen? 2. Heeft het bedrijf een open communicatie inzake veiligheidsproblemen? 3. Wordt er binnen het bedrijf veel aandacht besteed aan veiligheid? 4. In welke productiestappen situeren zich risico’s? (Gevaarlijke stoffen, gevaarlijke machines,…) Productiestap Welke zijn de Kans op Ernst van Maatregelen risico’s en mogelijke incident? het mogelijk reeds getroffen veiligheidsproblemen? incident? door het bedrijf?

Bijkomende maatregels die mogelijk interessant zijn?

Hoe goed is het inzicht van het bedrijf inzake veiligheid? - / 0 / + / ++ 9

Process People

+ PSPE5 Toxische materialen √√ Er zijn geen toxische materialen/additieven/hulpstoffen binnen het bedrijf 1. Oplijsting van toxische materialen Toxische materiaal

Proces(sen) waarin de stof gebruikt wordt

Functie(s) die de stof vervult

Contact met werknemers?

Meetmethoden (mens & omgeving)

Geassocieerde risico ’s

Wie heeft kennis van de risico’s?

2. Reeds onderzochte alternatieven Huidig materiaal

Potentieel substituut

Bevindingen

3. Is er binnen uw bedrijf een verantwoordelijke voor het gebruik van toxische materialen? 4. Zijn er ooit klachten/incidenten geweest met betrekking tot toxische materialen?

Hoe goed is het inzicht van het bedrijf inzake de gebruikte toxische materialen? - / 0 / + / ++ 10

Process People

+

PSPE6 Luchtkwaliteit √√ Er zijn binnen het bedrijf geen processen waarbij sprake is van fijn stof, oxiden (CO, NOx, ...), vluchtige organische stoffen (VOC) of geurhinder. (Dit zowel intern als in de directe bedrijfsomgeving.)

1. Waar situeren zich mogelijke problemen? Type verontreiniging

T.g.v. welke processtap?

Ernst verontreiniging

Wie ondervindt hinder?

Meetmethode Reeds genomen maatregelen

Motivatie

2. Functie van de hinderlijke processtappen Processtap

Functie

Gebruikte stoffen

Indicatie haalbaarheid

Motivatie

3. Welke bijkomende maatregelen zijn mogelijk? Mogelijke maattregel

Hoe goed is het inzicht van het bedrijf inzake luchtverontreiniging? - / 0 / + / ++ 11

Process People

+ PSPE7 Geluidsoverlast √√ Binnen het bedrijf zijn er geen processen die aanleiding geven tot geluidsoverlast bij arbeiders, bedienden, omwonenden...

1. Waar situeren zich mogelijke problemen? Processtap

Ernst geluidshinder

Wie ondervindt hinder?

Meetmethode

Reeds genomen maatregelen

Motivatie

2. Functie van de hinderlijke processtappen Processtap

Functie

Gebruikte stoffen

Indicatie haalbaarheid

Motivatie

3. Welke bijkomende maatregelen zijn mogelijk? Mogelijke maattregel

Hoe goed is het inzicht van het bedrijf inzake geluidsoverlast? - / 0 / + / ++ 12

Process Profit

+

PSPR1 Procesintensificatie √√ Het bedrijf heeft geen invloed op het productieproces (vb. uitbesteding) of de productiekosten zijn verwaarloosbaar 1a. Zijn er overgangen in uw productieproces van continue productie naar batch productie (of vice versa)? 1b. Tussen welke stappen zijn deze overgangen? 2a. Wordt er ergens in het productieproces gebruik gemaakt van buffer- of tussenvoorraden? 2b. Tussen welke stappen zijn deze buffers nodig? 3. In welke mate heeft het bedrijf de capaciteit om de procesefficiëntie te verhogen d.m.v. productaanpassingen? Mogelijkheden Hinderpalen

4. Is er een verantwoordelijke binnen het bedrijf die instaat voor procesoptimalisatie? (Meten proces rendement, verhogen efficiëntie, zoeken naar alternatieven…) 5a. Welke stappen in het productieproces zijn erg complex, kostelijk, arbeids-of tijdsintensief? Processtap Functie Motivatie

5b. Welke maatregelen inzake procesintensificatie zijn er reeds genomen of reeds onderzocht? Processtap Maatregel voor procesintensificatie Motivatie

5c. Welke maatregelen inzake procesintensificatie zouden mogelijk interessant zijn? Processtap Maatregel voor Indicatie procesintensificatie haalbaarheid

Motivatie

Hoe goed is het inzicht v/h bedrijf inzake de efficiëntie van de processen in het bedrijf? - / 0 / + / ++ 13

+

Process Profit

PSPR2 Integratie van productiestappen √√ Het bedrijf hanteert een eenstapsproces.

1. Aantal productiestappen in het productieproces?

2. In welke mate verloopt het proces over de bedrijfsgrenzen heen?

3. Zijn er productiestappen die zgn. “bottlenecks” vormen in uw productieproces? (M.a.w. waar situeren zich de traagste stappen?)

4. In welke mate is bij het ontwerp rekening gehouden met het minimaliseren van het aantal productiestappen?

5. Welke productiestappen zouden eventueel gebundeld kunnen worden tot een enkele stap? (vb. door gebruik te maken van “near net shape” proces) Vereiste actie Indicatie haalbaarheid Motivatie

Hoe goed is het inzicht in het bedrijf inzake de mogelijkheden tot integratie van de verschillende productiestappen? - / 0 / + / ++ 14

Process Profit

+

PSPR3 Besparingen t.g.v. materiaal/afval/energie 1. Besparing door rationeel materiaalgebruik, slim productdesign en beperking van bijproducten / additieven Besparingsbronnen Mogelijk Indicatie Motivatie toepassingsgebied haalbaarheid Minder materiaalgebruik door beter productontwerp (vb. versterkingsribben i.p.v. wanddikte) Goedkopere materialen/hulpstoffen Materialen met langere levensduur Lichtere materialen Gebruik recyclaten Gebruik lokaal aanwezige materialen Andere mogelijke besparingsbronnen? 2. Besparing in afvalgeralteerde kosten Besparingsbronnen

Mogelijk toepassingsgebied

Indicatie haalbaarheid

Motivatie

Mogelijk toepassingsgebied

Indicatie haalbaarheid

Motivatie

Uitval beperken door nauwere opvolging en groter inzicht in kwaliteitsproblemen Gebruik maken van “near net shape processen” Intern recycleren van afvalstoffen Lokaal samenwerken op gebied van afvalstromen Andere mogelijke besparingsbronnen? 3. Besparing in energiegerelateerde kosten Besparingsbronnen Energieaudit Sensibilisering werknemers Efficiëntere processen Energieoverdracht tussen processen Eigen energieopwekking Andere mogelijke besparingsbronnen? 4. In welke mate wordt er in het productontwerp rekening gehouden met materiaalbesparing? 5. In welke mate heeft het bedrijf de mogelijkheid om productontwerpen aan te passen i.f.v. minder materiaalgebruik? Mogelijkheden Hinderpalen

Hoe goed bespaart het bedrijf materiaal/afval/energie? - / 0 / + / ++ 15

Process Profit

+ PSPR4 Innovatie en O&O

1. Informatie verzamelen 1a. In welke mate probeert het bedrijf op de hoogte te blijven van relevante technologische innovaties?

1b. Op welke manier gebeurt dit? (kanalen, mensen, connecties, leveranciers…)

2. Van welke alternatieve technologieën werden er al haalbaarheidsstudies gemaakt? Huidige technologie Alternatieve technologie Resultaat evaluatie

Motivatie

3. Onderzoek en ontwikkeling (O&O) 3a. Welk budget wordt er in O&O geïnvesteerd ? 3b. Hoe wordt dit bepaald? 3c. Welke mankracht voor O&O is er in het bedrijf beschikbaar? 3d. Hoe wordt binnen het bedrijf de intellectuele eigendom beheerd? (Octrooien, I-depot, merken registratie, modellenrecht etc.) 3e. In welke mate staat het bedrijf open voor samenwerking op vlak van O&O?

Hoe groot is het belang van innovatie binnen het bedrijf?

- / 0 / + / ++ 16

Product Planet

+

PTPL1 Verpakking √√ Het bedrijf maakt geen gebruik van / heeft geen invloed op verpakkingsmaterialen (vb. uitbesteding). 1. Aan welke eisen moet de verpakking beantwoorden? (bv. buitenopslag, schokdempend, gasdichtheid, mechanische belastingen etc.) 2. Welke problemen zijn er reeds geformuleerd i.v.m. de huidige verpakkingen? 3a. Wat is de verhouding gewicht verpakking / gewicht product? 3b. Wat is de verhouding kostprijs verpakking / kostprijs product?

4. Verpakkingsmaterialen Materiaal Manier van aanbrengen

Functie

Wat gebeurd ermee bij afdanking?

5. In welke mate werden volgende principes al onderzocht inzake verpakkingen? Principe Reeds Indicatie onderzocht? interesse Herbruikbaar Recycleerbaar (met concreet plan voor recyclage) (Multi-)functioneel of extra functie toevoegen (bv. decoratief blikken doosje) Monomateriaal (verschillende functies integreren in een enkel materiaal) Geïntegreerd Stapelbaar Nestbaar / volumebesparend Bio-gebaseerd Gemaakt uit lokaal/eigen (productie-) afval/recyclaat Bio-degradeerbaar Afval/materiaalbesparend (gewicht/materiaalreducties) Modulariteit (Eén verpakking die met kleine aanpassingen voor verschillende producten gebruikt wordt) Andere reeds onderzochte / mogelijk interessante principes?

Indicatie haalbaarheid

Motivatie

Hoe goed is het inzicht van het bedrijf inzake de gebruikte verpakkingen? - / 0 / + / ++ 17

+

Product Planet

PTPL2 Distributie √√ Mate van te besteden aandacht hangt af van relatief belang/grootte van distributienetwerk. 1a. Indicatie grootte jaarlijks bedrijfstransport (ton/jaar of volume/jaar) 1b. Op welke manier organiseert het bedrijf haar transport? Externe partner? Zelf in handen? 2. Welke zijn de geografische afzetmarkten? Afzetmarkt Indicatie afzetpercentage (% van totale afzet)

Type transport

3. Hoe ziet de typische distributieketen eruit? (van verpakking tot afnemer) (Handelingen, opslag, make to order, of make to stock?)

4. Welke eisen worden er gesteld naar transport: koudeketen, snelheid van levering, beschermde atmosfeer etc.?

5. Welke maatregelen heeft het bedrijf al genomen/onderzocht inzake optimalisatie transport? Maatregel Indicatie Motivatie haalbaarheid

6. Welke maatregelen zijn mogelijk interessant om transport verder te optimaliseren? Maatregel Indicatie Motivatie haalbaarheid (vb. reductie gewicht/volume, lokale samenwerkingen, reductie leeg volume etc.)

Hoe goed is het inzicht van het bedrijf inzake distributie van haar producten? - / 0 / + / ++ 18

Product Planet

+

PTPL3 Productgebruik √√ Het product heeft geen milieu-impact bij gebruik (Energie- en waterverbruik, hulpstoffen, schoonmaakmiddelen, slijtbare componenten, emissies, verkeerd productgebruik etc.).

1. Mogelijke milieu-impacts tijdens de gebruiksfase van het product Milieu-impact Oorzaak

Grootte of parameter waarvan grootte afhangt

2. Maatregelen reeds genomen / reeds onderzocht om milieu-impact terug te dringen Maatregel Indicatie invloed op Motivatie milieubelasting

3. Maatregelen die mogelijk interessant zijn om de milieu-impact van het product terug te dringen. Maatregel Indicatie invloed op Indicatie Motivatie milieubelasting haalbaarheid

4. In welke mate is er vraag van (potentiële) klanten voor het verlagen van de milieu-impact? 5. Welk zijn de hinderpalen m.b.t. beïnvloeden van product milieubelasting? (Kennis, kostprijs, meerwaarde, andere…?)

Hoe goed is het inzicht van het bedrijf inzake de milieubelasting van het product in de gebruiksfase? - / 0 / + / ++ 19

Product Planet

+ PTPL4 Levensduur en onderhoud 1. Levensduur Product

Technische levensduur

Afhankelijk van?

Meetmethode Economische levensduur

Afhankelijk van?

Meetmethode

2. Is de levensduur van de verschillende (sub-)componenten op elkaar afgestemd? Zijn er zwakke componenten die het eerst stuk gaan?

3. In hoeverre is er rekening gehouden met gemakkelijk onderhoud van het product? Is dit belangrijk voor de onderneming? Is hier concurrentie voordeel mee te winnen?

4. Zou het verlengen van de technische levensduur -een concurrentie voordeel opleveren? -een ecologisch voordeel inhouden? -een bepaald marktsegment aanspreken? 5a. Welke maatregelen zijn er reeds genomen om de levensduur van het product te optimaliseren? Welke maatregelen zijn reeds onderzocht? Maatregel Indicatie haalbaarheid Motivatie

5b. Welke maatregelen zijn mogelijk interessant om de levensduur van het product te optimaliseren? Maatregel Indicatie haalbaarheid Motivatie

Hoe goed is het inzicht van het bedrijf inzake de optimale productlevensduur? - / 0 / + / ++ 20

Product Planet

+

PTPL5 Productafdanking 1a. Wat gebeurt er met de producten bij afdanking (afvalfase) ?

1b. Wat zijn de knelpunten bij deze methode? (Logistiek, ecologische aspecten, moeilijke recyclage, downcycling, kostprijs, andere...?)

1c. Bevat het product onderdelen/materialen die aantrekkelijk zijn voor hergebruik/terugname?

2. Welke zijn de hinderpalen om de materialencyclus te sluiten? (Terugname/hergebruik/ontmanteling/herstelling/ upgrading van producten?)

3. Welke alternatieve afdankingstrategieën werden reeds onderzocht? Strategie

Motivatie

4.Welke alternatieve afdankingstrategieën zijn mogelijk interessant voor het bedrijf? Alternatief Indicatie haalbaarheid Vb. (Gedeeltelijke) terugname Samenwerking met andere bedrijven Design for dissambly / easy recycling Bio-afbreekbaar maken Secundaire functionaliteit geven (Vb. afgedankt product wordt bloempot?) Andere?

Motivatie

In welke mate heeft het bedrijf al aandacht besteed aan de afdanking van het product? - / 0 / + / ++ 21

Product People

+ PTPE1 Externe communicatie 1. Welke communicatiekanalen bestaan er? Communicatie met Buurtbewoners Klanten Aandeelhouders Leveranciers Afvalverwerkers Overheid Lokale milieugroeperingen Sectororganisaties Concurrenten Kennisinstellingen

Inkomende communicatie

Uitgaande communicatie

2. Op welke manier wordt er over volgende onderwerpen gecommuniceerd? Onderwerp Manier van communiceren Productrisico’s Correct productgebruik Toxische emissies Klachten Duurzaamheid 3. Op welke manier verkrijgt het bedrijf inzicht in de markt / op welke manier gaat het bedrijf klantenbehoeften na? 3a. Actief: Marktonderzoek (studiebureaus, eigen enquêtes, panelgesprekken etc.)

3b. Reactief: Klachten, suggesties en opmerkingen, acties van concurrenten

3c. Samenwerking met klanten om oplossingen op maat te creëren

4. In welke mate is het bedrijf transparant wat betreft milieu- en duurzaamheidsaspecten?

5. Is er een verantwoordelijke voor externe communicatie?

Hoe goed is het inzicht van het bedrijf inzake externe communicatie? - / 0 / + / ++ 22

Product People

+

PTPE2 Kansen & risico’s – milieuaspecten √√ Bedrijf heeft absoluut monopolie en er bestaan geen alternatieve producten met dezelfde functie.

1. In welke mate letten de verschillende klantengroepen op de milieuprestaties van het bedrijf en product? (Zowel bestaande als potentiële klanten) 2. In welke mate brengen milieuoverwegingen van klanten mogelijke marktkansen/risico’s met zich mee? 3a. Op welke punten en in welke mate onderscheidt het bedrijf zich qua milieuprestatie van concurrerende bedrijven?

3b. Hoe goed is het inzicht van het bedrijf op dit vlak? 4. In welke mate is door het bedrijf aandacht besteed aan milieuoverwegingen van klanten? (Met oog op het benutten van marktkansen en het wegnemen van marktrisico’s.) 5a. In welke mate heeft het bedrijf de capaciteit om marktkansen en marktrisico’s naar aanleiding van milieumaatregelen van klanten te herkenen en er op in te spelen? Mogelijkheden Hinderpalen

5b. Is er een verantwoordelijke voor? 6a. Welke acties zijn al ondernomen/onderzocht om beter te kunnen inspelen op marktkansen en risico’s? Actie Kans/Risico Motivatie

6b. Welke acties zijn nog mogelijk interessant om beter te kunnen inspelen op marktkansen en risico’s? Actie Kans/Risico Motivatie Indicatie haalbaarheid

Hoe goed is het inzicht van het bedrijf inzake het benutten van nieuwe marktkansen of het wegnemen van risico’s door de milieuoverwegingen van klanten? - / 0 / + / ++ 23

Product People

+ PTPE3 Veiligheid √√ Het product is in geen enkel geval potentieel gevaarlijk. (Ergonomie, toxiciteit, straling, elektrocutie, verkeerd gebruik, slijtage…)

1. Opsomming van de veiligheidsrisico’s Veiligheidsrisico Meetmethode / vaststelling

Indicatie kans op incident

Indicatie ernst van incident

Product veiligheidsrisico’s

Veiligheidsrisico’s t.g.v. verkeerd productgebruik

Veiligheidsrisico t.g.v. productslijtage/veroudering

Gezondheidsrisico’s die pas op lange termijn duidelijk worden

2. Zijn er reeds veiligheidsproblemen geformuleerd m.b.t. het product?

3. Zou het interessant zijn om de veiligheid van het product nog verder te verhogen om andere marktsegmenten aan te spreken? (peuters, kinderen, gehandicapten, blinden, bejaarden)

4. Op welke manier wordt nagegaan of de veiligheidsinstructies duidelijk zijn voor alle gebruikersgroepen?

5. Is er een verantwoordelijke die instaat voor productveiligheid?

Hoe goed is het inzicht van het bedrijf inzake de veiligheid van het product? - / 0 / + / ++ 24

Product People

+

PTPE4 Gebruiksvriendelijkheid 1. Wat verstaat u onder gebruiksvriendelijkheid m.b.t. uw product?

2. Welke zijn de meest voorkomende klachten van klanten m.b.t. uw product?

3. In welke mate is er met gebruiksvriendelijkheid rekening gehouden over de gehele levenscyclus van het product? (Makkelijk -te assembleren, -in te pakken, te transporteren, te verkopen, te gebruiken, te onderhouden, te repareren, te ontmantelen, te recycleren) 4. Op welke manier wordt de gebruiksvriendelijkheid van het product geëvalueerd? 5. In welke mate levert een verhoging van het gebruiksgemak een concurrentieel voordeel (binnen het huidige marktsegment). 6a. Is het product voor alle gebruikersgroepen even gebruiksvriendelijk? (peuters, kinderen, gehandicapten, blinden, bejaarden) 6b. Kan het interessant zijn om door verhoging van het gebruiksgemak een ander marktsegment aan te spreken?

7. Welke maatregelen zouden eventueel nog interessant zijn om het gebruiksgemak te verhogen? (*zie 3.) Fase in de levenscyclus Maatregel Indicatie Motivatie haalbaarheid Productiefase Distributiefase Verkoopsfase Gebruiksfase Onderhoud & reparatie Afdankingsfase

Hoe goed is het inzicht van het bedrijf in de gebruiksvriendelijkheid van zijn producten? - / 0 / + / ++ 25

Product Profit

+ PTPR1 Ketensamenwerking 1. In welke mate kent u de waardeketen waarvan uw bedrijf deel uitmaakt? 2a. Overzicht van de waardeketen (upstream) Ruwe grondstoffen Toeleveranciers4 Toeleveranciers3

2b. Overzicht van de waardeketen (downstream) Bedrijf Klanten1 Klanten2

Toeleveranciers2

Klanten3

Toeleveranciers1

Klanten4

Bedrijf

Afvalverwerking

3a. Is er in het verleden reeds samenwerking geweest met partners uit de keten? Zo ja, welke?

3b. Zo niet, waarom niet?

4. In welke mate zou er potentieel voordeel zijn bij samenwerking met (alle) partners uit de keten? (Bv. afspraken rond verpakkingen delen of terugnemen, ontwerpregels voor wederzijds voordeel, productterugname, gezamenlijke reclamecampagnes, aanleggen van communicatiekanalen etc.) Ketenpartner Samenwerking Indicatie haalbaarheid

5. In welke mate weet u hoe duurzaam uw toeleveringsketen is?

Hoe goed is het inzicht v/h bedrijf inzake mogelijke samenwerking met andere bedrijven in zijn waardeketen? - / 0 / + / ++ 26

Product Profit

+

PTPR2 Product-dienst combinaties √√ Het bedrijf biedt klanten reeds de mogelijkheid om het productbezit volledig door dienstverlening te vervangen. 1. In welke mate is het bedrijf actief met marktontwikkeling? (Nieuwe markten aanspreken met bestaande producten of diensten) 2. In welke mate ervaren de klanten drempels voor het aankoop v/d producten van het bedrijf? a. hoge aanschaf/investeringskosten? b. lage gebruiksfrequentie? c. complexiteit? d. andere (specificeer)? 3. In welke mate hebben klanten behoefte aan meer ondersteunende service? a. onderhoud en service? b. training? c. consultancy? d. andere (specificeer)? 4. Welke diensten biedt het bedrijf haar klanten reeds? Dienst

5. Welke nieuwe diensten zijn mogelijk interessant voor huidige klanten? Dienst Omschrijving

Omschrijving

Indicatie haalbaarheid

6. Welke nieuwe diensten zijn mogelijk interessant om andere markten aan te spreken? (Vb. tijdelijk verhuur van producten, gezamenlijk/groeps gebruik of verkoop, de functie v.h. product aanbieden als dienst, extra’s/opties/ premiums als diensten aanbieden, onderhoud/consumables etc.) Dienst Doelgroep/Omschrijving Indicatie haalbaarheid

7. In hoeverre heeft het bedrijf de capaciteit om klanten (meer) diensten te bieden? Mogelijkheden Hinderpalen

In welke mate heeft het bedrijf inzicht in de mogelijkheid tot aanvulling van de omzet door dienstverlening? - / 0 / + / ++ 27

+

Product Profit

PTPR3 TCO: Total cost of ownership √√ Het product genereert geen enkele bijkomende kost tijdens gebruik en de aankoopprijs is irrelevant (energie/water/consumables, stofmaskers, filters/onderhoud/tijdsinvestering/verzekering/milieukosten etc.). 1. In welke mate ervaren klanten de aankoopprijs als significant? 2. In welke mate zou het verlagen van de aankoopprijs een concurrentievoordeel opleveren? 3. In Welke mate zou dematerialisatie van uw product marktkansen kunnen creëren (product wordt dienst)? 4a. Welke maatregelen zijn er reeds genomen om de aankoopprijs van het product te optimaliseren?/ Welke maatregelen zijn reeds onderzocht? Maatregel Impact op aankoopprijs Motivatie

4b. Welke maatregelen zijn mogelijk interessant om de aankoopprijs van het product te optimaliseren? (vb. Onnodige functionaliteiten vermijden door modulair platform, verdere productsegmentatie, terugname plan: gewaarborgde som, product blijft eigendom v.h. bedrijf etc.) Maatregel Impact op aankoopprijs Indicatie haalbaarheid Motivatie

5. In welke mate ervaren klanten de bijkomende gebruikskosten als significant? 6. In welke mate zou het verlagen van de gebruikskosten voor uw klanten concurrentievoordeel bieden? 7a. Welke maatregelen zijn er reeds genomen om de gebruikskosten van het product te optimaliseren? Welke maatregelen zijn reeds onderzocht? Maatregel Impact op gebruikskosten Motivatie

7b. Welke maatregelen zijn mogelijk interessant om de gebruikskosten van het product te optimaliseren? Maatregel Impact op gebruikskosten Indicatie haalbaarheid Motivatie

Hoe groot is het inzicht van het bedrijf inzake de optimalisatie van de TCO van het product? - / 0 / + / ++ 28

Product Profit

+

PTPR4 TV: Total value 1. Op welke manier is het bedrijf nagegaan in hoeverre de functies van het product overeenstemmen met de gebruikersnoden? 2. Welke zijn de hoofd- en nevenfuncties van het product? Functie Belang/meerwaarde

Indicatie kostprijs v.d. functie

3. Is er een vermoeden dat bepaalde functies overbodig zijn voor bepaalde gebruiksgroepen?

4. In welke mate zou integreren van verschillende functies tot één product een concurrentievoordeel kunnen leveren? (Multifunctionaliteit) 5. In welke mate zou het verhogen v.d. efficiëntie v.d. vervulling van (neven-)functies van uw product marktkansen of kostenvoordeel kunnen opleveren? 6a. Welke maatregelen zijn er reeds genomen & onderzocht i.v.m. productfuncties? Maatregel Invloed op functievervulling

6b. Welke maatregelen zijn mogelijk interessant i.v.m. productfuncties? Maatregel Invloed op functievervulling

Indicatie haalbaarheid

Motivatie

Motivatie

7. Welke zijn de hinderpalen die het bedrijf ondervindt inzake optimaliseren van totale productwaarde voor de gebruiker? (expertise, budget, concurrentie, andere?)

Hoe groot in het inzicht van het bedrijf inzake optimalisatie van de totale productwaarde voor de gebruiker? - / 0 / + / ++ 29

+

Product Profit

PTPR5 Modulariteit √√ Het product is in geen geval opsplitsbaar en behoort niet tot een groter systeem.

1. In welke mate is het product -vatbaar voor (technologische) veroudering? (Vb. computers, gsm’s…) -modegevoelig? -onderhevig aan slijtage?

2. In welke mate zou het interessant zijn om het product modulair te maken? In de fase van Voorbeeld Productie Verschillende producten op 1 platform enten voor schaalvoordelen. Of omgekeerd, Dezelfde modules in verschillende producten laten terugkomen. Andere? Distributie Verpakking bruikbaar maken voor verschillende producten, beter stapelbaar, geschikter voor automatische handeling, etc. Andere? Gebruikt Product opgesplitst in een basisplatform met verschillende modules zodat de functies meer op de individuele gebruikers(-groepen) afgestemd kunnen worden (naar functies, uitzicht /personalisatie, upgrading, etc.) Andere? Hergebruik Terugnameplan met vervangbare cover / behuizing Andere? Herstelling Slijtbare componenten onderbrengen in cartridges die gemakkelijk vervangbaar zijn Andere? Terugname Testen van modules en hergebruiken/reviseren Andere? Recyclage Makkelijk scheidbare modules maken voor efficiëntere recyclage Andere?

Motivatie

In welke mate is het bedrijf nagegaan of modulariteit voordeel kan leveren in zijn producten? - / 0 / + / ++ 30

Product Profit

+

PTPR6 Groene marketing √√ Het bedrijf heeft geen invloed op marketing. 1. In welke mate zou groene marketing het onderscheidend vermogen van het bedrijf en haar producten vergroten? 2. In welke mate zijn klanten bewust van de milieuaspecten die betrekking hebben op de productie en het product? 3. In welke mate zijn de producten van het bedrijf milieuvriendelijker dan de concurrenten? 4. Zijn er milieulabels beschikbaar voor producten v.h. bedrijf of worden milieu-inkoopcriteria door klanten gehanteerd? 5. In welke mate sluit groene marketing aan bij het huidige product- en marketing beleid? 6. In welke mate doet het bedrijf aan groene marketing? Manier van communicatie

Inhoud van communicatie

7. Voor welke producten en/of klanten zijn er groene marketing perspectieven? Product Klantgroep

Inhoud communicatie

8. Welke zijn de hinderpalen die groene marketing in de weg staan? (expertise, budget, ecologische prestaties, objectieve meetmethoden, andere?)

Hoe goed is het inzicht van het bedrijf inzake het valoriseren van milieuinspanningen d.m.v. groene marketing? - / 0 / + / ++ 31