De 3 decentralisa.es in het nieuws van 2015
Evelien Tonkens
Hoogleraar burgerschap en humanisering van ins6tu6es en organisa6es Universiteit voor Humanis6ek, Utrecht De Staat van Nederland, 22 september 2014
Opbouw presenta6e: • Wat verandert er vanaf 1 jan as.? • 7 roman6seringen
Drie decentralisa6es/ ‘transi6es in het sociale domein’ • Ingaand 1 januari 2015:
• Decentralisa6e langdurige zorg, jeugdzorg en arbeidsre-‐integra.e mensen met beperkingen • Nabijheid • ‘1 gezin, 1 plan, 1 hulpverlener’ • Bezuiniging van 25% (circa 4 miljard): • Resteert circa 16 miljard gemeentebudget
Decentralisa6e jeugd:
Decentralisa6e jeugd:
Decentralisa6e arbeidsre-‐ integra6e
• Bijstand: tegenpresta.e: (verplicht) vrijwilligerswerk • AAouw sociale werkvoorziening vanaf 2015: geen nieuwe deelnemers • Werkgevers: 100.000 banen voor mmb • Rijk: 25.000 banen voor mmb • Gemeenten verantwoordelijk voor ac6vering van mmb; instrumenten: – 30.000 beschu[e werkplaatsen – 35 regionale werkbedrijven, tbv re-‐integra6e mmb
• Onbetaald werk gehandicapte (‘dagbesteding’, ‘ondersteuning bij par6cipa6e’) van recht naar gunst • Besparing: 1,7 miljard in 2018
Decentralisa6e langdurige zorg (bezuiniging 25%):
8
Bezuiniging: circa 4 miljard (3,5 + 0,5 (b)) ( CPB no66e Decentralisa6es in het sociale domein, spetember 2014)
1: Roman6sering mantelzorg • Mantelzorgers: – 70+ partners m/v – 45+ (schoon)dochters -‐> 60% mantelzorgers is vrouw
• 12% werknemers combineert mantelzorg met werk; hela daarvan overbelast • 450.000 mantelzorgers overbelast • 50.000 a 100.000 mantelzorgers: minder werk/ stoppen met werk • Ouderenmishandeling risico bij overbelas6ng • Jaarlijks 200.000 gevallen van ouderenmishandeling (website minvws)
2: Roman6sering zelfredzaamheid Van AWBZ-‐> Wmo: verminderd recht op ‘begeleiding’ 60 % ervoer of voorzag problemen • Verminderd psychisch welzijn • Minder sociaal contact • Minder buiten komen 20 % zocht alterna.ef Bezwaar maken uitzonderlijk: • Geen voorkeursbehandeling gewenst • Geen ‘zwaar geval’ willen zijn: anderen hebben het meer nodig • Schaamte ahankelijkheid Ellen Grootegoed, The dignity of dependence (2013)
3: Roman6sering buurt Contact buurtbewoners -‐ mensen met beperkingen: • Meeste buurtbewoners: geen contact • Contact: licht en oppervlakkig • Intensiever contact: overvraging, conflicten, uitbui6ng • Buurtbewoners die contact leggen: specifieke groep: • Familie in zorg • Werk in zorg • Zelf problemen (Femmianne Bredewold: Lof der oppervlakkigheid. Uitg. Van Gennep 2014)
3. Roman.sering buurt Contact buurtbewoners: praatje, geen zorg
1. 2. 3. 4. 5.
Groeten en praatje maken Samen iets leuks doen Advies en steun Dienstverlening Zorg
(uit: F. Bredewold, Lof der oppervlakkigheid, Van Gennep 2014)
4. Roman6sering ac.eve burgers (i[ de passieve • Wie zijn die ac6eve burgers?
– Civic core – ZZP-‐ers op zoek naar werk
• Hoe duurzaam zijn hun ini6a6even?
– Vraag naar ini6a6even van meer dan 3 jaar oud!
• Doe-‐democra6e? Dominan6e hoger opgeleide werkzoekende ZZP-‐er?
‘Het is goed uit te leggen dat ini6a6efnemers worden beloond ten opzichte van degenen die geen ini6a6ef nemen’ (nota doe-‐democra6e p.21)
6. Romantisering actieve burgers: civic core: Activiteiten
Actieve burgers Leiden 2011 (N=98)
Leidenaren 2011 (N=134)
Aan een goed doel gegeven
94%
82%
Iets gedaan voor buren
91%
74%
Vrijwilligerswerk gedaan
79%
47%
Interesse in politiek (sterk/gewoon)
80%
76%
Van plan te gaan stemmen Tweede Kamer
91%
79%
Afgelopen gemeenteraadsverkiezingen gestemd
88%
60%
Meegedaan aan inspraakprocedure
43%
12%
Eis/klacht beroep tegen overheid ingediend
34%
11%
Meegedaan aan protest tegen de overheid
30%
23%
Sociale participatie
Politieke participatie
5: Roman6sering generalist • Sociale wijkteams: 1 gezin, 1 plan, 1 hulpverlener • Iedereen generalist • Maar zonder bijbehorende opleiding en ervaring, (zie ook Trouw vandaag) :
– ‘Ik heb niet z’n verstand van vechtscheidingen bijvoorbeeld – en er worden heel veel kinderen aangemeld met dat type problema6ek. Hoe doe je dat met zo’n kind en die ouders? Ik leer dat door het samen met een collega te doen.’
• (pedagoog aooms6g van MEE, in: Karin Schaafsma, DSP-‐groep, 2014 Zoete inval, dichte gordijnen en buurtmoeders, p.24)
– ‘Nu pakt iedereen nog alles op. (…) Er wordt wel een beetje gekeken wat bij wie past. Maar ik heb ook collega’s horen zeggen: hier weet ik niet zoveel van maar ik ga het gewoon doen.’ • (maatschappelijk werker in Schaafsma 2014, p.27)
6: Roman6sering arbeidsmarkt voor mensen met beperking
• Vage beloQen 125.000 banen voor mmb: wat komt daarvan terecht? • ‘Dagbesteding’ (nurg onbetaald werk) van recht naar gunst -‐> zorgboerderijen e.d. failliet • Ministerie van VWS in reac6e op slui6ng zorgboerderij: – ‘de AWBZ gaat zich meer toespitsen op de de meest kwetsbaren. Zo wil het kabinet de houdbaarheid van deze voorziening waarborgen. Dat betekent dat mensen die nog enigszins de regie over hun leven hebben, moeten inleveren’
– h[p://zorgboerderij.startpagina.nl/video/zorgboerderij-‐filmpjes/ 0/hart-‐van-‐nederland-‐zorgboerderij-‐in-‐de-‐knel-‐door-‐ bezuinigingen/
7:Roman6sering bestuurlijke nabijheid • Nederland kampioen halfslach.ge decentralisa.e • Beleidsnota’s: eigen kracht, zelfsturing sociale wijkteams, ‘ruimte voor professionals’ • -‐>Lokale (kleine) rampen -‐> media-‐aandacht -‐> roep om meer landelijke regels • Landelijke monitoring -‐> nog meer regels • Monitoring etc. goudmijn voor organisa6eadviseurs: • Hulp aan ambtenaren ten koste van hulp aan burgers
Nederlands kampioen halfslach.ge decentralisa.a.e: Reeds bestaande monitoren en mee.nstrumenten (Transi6eBureau en Movisie, mede opgesteld door Significant, mei 2014)
Kortom: :
• 7 roman6seringen: 1. Mantelzorg 2. Zelfredzaamheid 3. Buurt 4. Ac6eve burgers 5. Generalist 6. Arbeidsmarkt mmb 7. Bestuurlijke nabijheid
