De 10 basiscompetenties van de leraar Woord vooraf
1 De leraar als begeleider van leer- en ontwikkelingsprocessen
5 4 De leraar als organisator
8 5 De leraar als innovator en onderzoeker
60 8 De leraar als partner van externen
2 De leraar als opvoeder
70 9 De leraar als lid van de onderwijs- gemeenschap
3 De leraar als inhoudelijk expert
36 6 De leraar als partner van ouders
52 7 De leraar als lid van een schoolteam
78 10 De leraar als cultuurparticipant
92 Attitudes Dankwoord Referenties De auteur
104
110
116
120 122 124 124
Woord vooraf In 2008 publiceerde de Vlaamse regering een vernieuwde versie van de decretale competenties voor de leraren. Al deze gevraagde competenties en deelcompetenties zijn in dit boek uitgeschreven in praktijkgerichte gedragsindicatoren. Ze gelden zowel voor het kleuteronderwijs als voor het lager en het secundair onderwijs. Dus overal waar het woord ‘leerling’ staat, betekent dit zowel ‘kleuter’ als ‘lager schoolkind’ alsook leerling van het secundair onderwijs. Soms is er eens een aparte rubriek gemaakt. Competenties zijn leerbaar en steeds in ontwikkeling. Daarom zijn ze uitgeschreven in vier niveaus: Niveau 1: Niveau 2:
Niveau 3: Niveau 4:
Je beheerst de competentie niet. Je doet geen inspanningen om dit goed te doen. ( - - ) Je beheerst de competentie niet volledig. Je doet inspanningen om dit goed te doen, maar je bereikt niet het verwachte niveau. ( - ) Je beheerst de competentie goed, verder verfijnen en verdiepen kan nog. ( + ) Je beheerst de competentie volledig. Deze competentie is een kwaliteit van jou! ( + + )
Bij elke deelcompetentie staan voorbeelden van vragen geschreven. Die kunnen gebruikt worden om de vakbekwaamheid te peilen, om het gedrag als leraar in allerlei concrete situaties te toetsen aan adequate onderwijspraktijken. Uiteraard kunnen nog veel andere vragen geformuleerd worden naargelang de antwoorden van de ondervraagde personen. De vragen zijn meestal gesteld volgens de STAR-methode: er wordt gevraagd naar de Situatie, naar de Taak van die persoon, naar de Activiteiten en hoe ze concreet werden aangepakt en naar het Resultaat. Dit boek is dus een handleiding voor: > De assessoren voor het afnemen van een assessment (criteriumgericht interview) bij de EVC procedures in de lerarenopleiding. > De studenten in opleiding om zichzelf te evalueren, hun portfolio aan te vullen en om zich voor te bereiden op een assessment of op een sollicitatiegesprek. > De leraren basis- en secundair onderwijs om eigen competenties te toetsen en om correcte zelfevaluaties te maken. > De directies van de basis- en secundaire scholen om te gebruiken bij sollicitatiegesprekken, functioneringsgesprekken, beoordelingen van eigen personeel en leraren in opleiding.
De 10 basiscompetenties van de leraar
5
1 Begeleider van leer- 2 Opvoeder en ontwikkelingsprocessen 1 Beginsituatie 2 Doelstellingen 3 Leerinhouden 4 Onderwijsaanbod 5 Werkvormen 6 Leermiddelen 7 Leeromgeving 8 Observatie 9 Evaluatie 10 Zorgverbreding 11 Standaardnederlands 12 Diversiteit 13 Talensensibilisering
6
1 2 3 4 5 6 7
3 Inhoudelijk expert
Leefklimaat Emancipatie Waarden Actualiteit Probleemsituaties Gezondheidszorg Communicatie
1 Basiskennis 2 Vakoverschrijdend 3 Leerlijnen
4 Organisator
1 2 3 4
Structuur Planning Administratie Klasruimte
De 10 basiscompetenties van de leraar
5 Innovator en onderzoeker 1 Vernieuwing 2 Onderwijsonderzoek 3 Zelfevaluatie
6 Partner van ouders
1 2 3 4 5 6
Discretie Overleg Informeren Dialogeren Communiceren Anderstaligen
7 Lid van een schoolteam 1 2 3 4 5
Samenwerken Afspreken Bespreken Rechtspositie Interactie
8 Partner van externen
1 Contacteren 2 Interactie
9 Lid van de onderwijsgemeenschap 1 Debatteren 2 Rol in maatschappij
De 10 basiscompetenties van de leraar
10 Cultuurparticipant
1 Kritisch benaderen van de actualiteit op verschillende domeinen
7
