SAVELKOUL Hut-, Ruim- en BagagekofEers» Suit case's en City bags, i Reuzen Badhanddoeken, 140 X 195. x Hemden, Boorden, Manchetten, Dassen Sokken en Pyama's
DAMES EN H E E R E N S C H O E N E N I N
GROOTE KEUZE - PRIMA AFWERKING PAS
ONTVANGEN:
Fransche en Engelsche Stoffen, zoowel voor Europa als Indië» Witte drill en Khaki Costuums. Coupe en Snit gegarandeerd
PRIJZEN BENEDEN ALLE CONCURRENTIE BRAGAWEG
^
BANDOENG.
iMIllSlMl^MMMillMIMlSlM^lMlllMllllMl^lllgllIll^^
TOKO „DE EXPRES" PASAR BAROE 94 BANDOENG TELEFOON No. 910. TELEGRAM ADRES: OEYTIONGHO. BANDOENG. WEDER
ONTVANGEN:
KLAMBOE-TULLE (dubbelgeweven)
Breedte 225 cM. per el f 1.50
KLAMBOE-TULLE
Breedte 225 cM. per el f 1.25
(gewone kwaliteit)
REFORM-GOED (gezondheidgoed) Yzersterk kwaliteit breedte 74 cM. per el f 0.50 TOILET-HANDDOEKEN Grootte 90 X 50 cM. Spotgoedkoope-prijs p. dozijn f 0.50 FINE-WHITE CAMBRIC No. 630 Het bekende nansook tjap mendjangan Breedte 90 cM. per stuk a 10 Yards prijs f 7.50 HANDDOEKEN- GOED WIT
Breedte 45 cM. per el .^^^^:J^S,.'
• ^ O,85
t %'!-%% *
TWEEDE JAARGANG, No 11.
1
NOVEMBER
1922.
GROOT BANDOEWG GEÏLLUSTREERD
MAANDBLAD
GE W-JD
AAN
DE ^ E LAN GEN
REDACTIE. |ADnini6TRATlE
B.A.M.I
V A N BANDOEMG WORDT OP AANVRAAG BELAfiGSTEEHDENl
QRAT15
BRAGAWEG IA BANDOENG
T0EGE20NDEM
m TOT 1#7. ^IMTt kunt U zeer gemakkelijk maken, mits gij Uw geld belegt in huizen te Bandoeng. Wij hebben momenteel huizen voor verkoop in handen die U een rente opbrengen van 14% of meer.
OL Wendt U tot onze Maatschappij, wij kunnen U alle gewenschte inlichtingen verschaffen. Bandoengsche Administratie Mij. — Bragawcg 14 Bandoeng.
T^ ï ï BRAGAWEG 14 BANDOENG .AJVL HET WONINGBUREAU
B
TYP. BOEKHANDEL VISSER & Co. BANDOENG,
'
Wij K O O P E N geen huizen Wij HEBBEN geen huizen Wij B O U W E N geen huizen Wij zijn daarom ABSOLUUT N E U T R A A L bij het geven van advies. Wij hebben er GEEN BELANG bij welk huis U koopt Wij hebben er W E L BELANG bij dat U een huis koopt waarmede U T E V R E D E N is.
Bandocngsche Administratie Mij. Bragaweg 14 Bandoeng.
N.
V.
B O E K H. V I S S E R
TEGENOVER
DEN SCHOUWBURG
M O D E R N BOEKBINDERIJ
&
C
BANDOE
D R U K K E R EN CADRE ERIN RICHT
1922.
1 NOVEMBER
T W E E D E JAARGANG, N o 11.
GROOT BANDOEriG GErLLUSTREERD REDACTIE
MAANDBLAD
GE\VUD A A N DE
ADnini5TRATIE
B.A.M.
BELANGEN
V^N
BANDOEMG \A/ORDT OP AANVRAAG BLLANGSTELlEHDEMl
GRATI5
BRAGAWEGIA BANDOEMG
TOEGEZOfSDEN
I N H O U D - Mededeelingen ; De derde Bandoengsche Jaarbeurs ; Een Godsgericht m de Preanger ; Bandoeng, de toekomstige hoofdstad van Nederlandsch Indie; De dood van het fuifnummer: Maandehjksche Causerie; Boekbesprekingen ; Opgave nieuw gevestigden te Bandoeng ; De Roman
nj cv cv CJ r.j cv A> cv cv (W cv A^ cv (v (V »> Aj cv cv *
l g %
MEDEDEELINGEN van de Bandoengsche Administratie Mij,
» g %
cvcvcvcvcvcvcvcvcvcvcvcvcvcvcvcvcvcvcv.cvcvcvcvcvcvcvcvcvcvcvcvcvcvcvcvcvcvcvcv
Onze Maatschappij werd gemachtigde van de Heeren : Sech Oembarak bin Awab Batavia, The Tik Goan, Soerabaja. TREKKINGSLIJST JAARBEURS. Op verzoek zenden wij onze lezers gratis en franco een trekkingslijst der Goederen Loterij van de Ned. Ind. Jaarbeurs. Leest ons hoofdartikel over de laatst gehouden Jaarbeurs en geeft u dan op als Begunstiger of Donateur.
cv cv cv cv cv cv cv cv cv cv cv cv cv cv cv cv cv cv cv cv cv cv cv cv cv cv cvcvcvcv cv cv cv cv cv (V cv cv cv cv
%
8
l D E D E R D E B A N D O E N G S C H E JAARBEURS, l 8
8
cv cv cv cv cv cv cv cv cv cv cv cv cv cv cv cv cv cv CVCVCVCV cv cv cv cv cv cv cv cv CVCV cv cv cv cv cv cv cv cv
De derde jaarbeurs ligt weer achter ons, en daarmede schijnt het oogenblik gekomen om ons rekenschap te geven van hetgeen bereikt werd en van de verwachtingen welke ten opzichte van het jaarbeurswezen voor de toekomst gekoesterd mogen worden. Eenvoudig is deze ons zelf gegeven opdracht niet! Zeker het kost weinig moeite om in een hoerahstemming een enthusiast artikel neer te schrijven en dan in den meest optimistischen toon te eindigen. Evenmin is het lastig het moeizaam opgebouwde werk te attakeeren en afbrekende critiek te leveren. Maar noch met het een noch met het ander wordt de jaarbeurs en in laatste instantie handel en nijverheid, welke de jaarbeurs wil bevorderen, gediend. Slechts door de velerlei factoren welke een dergelijke instelling
beinvloeden, nauwkeurig na te gaan, zal het mogelijk zijn ons omtrent verschillende aan den dag getreden feiten een onbevangen oordeel te vormen. In de eerste plaats dient de vraag beantwoord te worden is de tegenwoordige tijd gunstig voor den bloei van jaarbeurzen, die zooals de Bandoengsche een combinatie vormen van monsterbeurs, tentoonstelling en kleinverkoop ? In het algemeen kan men dadelijk reeds zeggen dat wat het laatste aangaat, de detailverkoop zeker niet aan de algemeene malaise kan ontkomen. De koopkracht van de massa is de laatste maanden geweldig verminderd. En evengoed als de detaillisten den druk der tijden in hun toko ondervinden, zoo zullen zij deze niet in hun stand ter jaarbeurs kunnen ontgaan. Reeds te voren was te voorzien dat als regel — dus in het algemeen gesproken — de uitgekomen kleinhandelaren niet dien omzet zouden kunnen boeken, zooals dit in normale tijden het geval zou zijn. Temeer niet waar de voor de goederen gevraagde prijzen vergeleken bij vorige jaren, weinig tendens tot daling vertoonden en vrijwel het prijsniveau gehandhaafd werd, dat men in de vette jaren bereikt had. Nu is het vraagstuk der prijsdaling in verband met aanwezige stocks en bedrijfsonkosten niet zoo heel eenvoudig, edoch het feit, dat vele kleinere zaken het boleh tawar systeem toepasten en de laatste dagen belangrijk afsloegen, wijst er op, dat het streven niet ernstig voorzat om de prijzen in overeenstemming te brengen met den dalenden levensstandaard. Dit moest zich in den omzet wreken. Voor zoover de jaarbeurs het karakter van tentoonstelling droeg, kon het niet anders of de malaise drukte ook hier haar stempel op het geheel. Bestaat reeds in normale tijden een sterke strooming, welke zich verzet tegen de groote onkosten, welke de aankleeding der expositie met zich mede brengt, hoeveel te meer moet dit het geval wezen nu we nog slechts één woord schijnen te kennen : bezuiniging. Het zal duidelijk zijn, dat ik hierbij minder het oog heb op de foto-schilderijen tentoonstellingen en dergelijke, dan wel op de grootere zaken voor zoover deze het expositiekarakter aar hun vertegenwoordiging ter jaarbeurs verbonden.
2
GROOT BANDOENG
OPGAVE VAN EENIGE HUIZEN WELKE T E K O O P ZIJN BIJ DE B . A . M . B R A G A W E G 14, T E L E F O O N 683, B A N D O E N G .
Voorwaarden*
2.
4.
5.
Huizen te koop te Bandoeng. Reg. No.
OMSCHRIJVING.
Bij koop of verkoop, ingeval deze tot stand komt door aanwijzing of inlichting onzer firma, berekenen wij aan den verkooper als provisie 2 pet. van den verkoopprijs van huizen en gronden.
545 f 11.000 Meijllwcg, aardig huis bev. op voorgalerij, gesl. achtergalerij, 2 kamers, bijgebouwen.
Bij koop of verkoop, indien die plaats heeft buiten onze aanwijzing wordt aan den verkooper voor administratie- en advertentiekosten V4''/o van den verkoopprijs berekend.
489 f 15.000 KI. Lengkong, net huis met op. voor-, binnengal., 2 kamers, paviljoenkamer, bijgebouwen, electr. licht, waterleiding. Groote hypotheek gegarandeerd.
Bij huur of verhuur, indien deze tot stand komt door aanwijzing of inlichting onzer firma 6 pet. van den huursom over één maand, zoowel door den verhuurder als huurder te betalen. j
549 f 15.000 Bilderdijkstraat, mooie stand, huis bev. gesl. voor-, achtergal., 2 kamers, spen, badk. W . C , 2 bediendekamers, autogarage.
Ingeval een, ons bureau in commissie gegeven perceel buiten onze aanwijzing verhuurd wordt, brengen wij den verhuurder voor administratiekosten f 2.50 in rekening. Bij intrekking van de opdracht tot koop of verkoop, huur of verhuur, berekenen wij resp. f 10.^— en f 2.50 voor onze kosten. Indien blijkt, dat een koop of verkoop, huur of verhuur, als gevolg van onze aanwijzing is tot stand gekomen, nadat eenigerlei opdracht is ingetrokken, berekenen wij onze provisie als onder 1 en 3 omschreven, na aftrek van hetgeen reeds door ons ontvangen mocht zijn.
Een perceel wordt geacht door aanwijzing of inlichting onzer firma te zijn verhuurd of verkocht, wanneer dooi ons kan worden aangetoond, dat de huurder of kooper of respectievelijke lasthebber mondelinge of schriftelijke informatiën betreffende het gehuurde of gekochte perceel van ons heeft ontvangen, ook al zijn verdere onderhandelingen niet door ons gevoerd. Wij vestigen er nog de aandacht op, dat wij voor alle perceelen, welke wij in opdracht ontvangen, gratis reclame maken, terwijl desverlangd huur-, koopbordcn of biljetten kosteloos worden aangebracht. B. A. M .
Huizen te koop te Bandoeng.
542 f 17.000 Goentoerlaan, mooi steenen huis, flinke hypotheek kan gevestigd worden. 521 f 17.000 Tuindorp, huis met 2 gal., 4 kamers, compl. bijgeb., hypotheek + f 10.000.^— 546 f 17.500 Nassaulaan, gerieflijk huis met compl. bijgebouwen. 513 f 18.000 Oosteinde binnen, huis met pav., compl. bijgebouwen. 395 f 18.500 Kebondjamboe, huis bev. 2 galerijen, 4 kam., gar , stal., compl. bijgebouwen. 488 f 20.000 Gr. Lengkong, vooraan, aardig huis met compl. bijgeb., stroomend water. Weinig contant, groote hypotheek. 498 f 20.000 Wilhelminastraat, mooi huis m. 2 gal., 3 kam., gar., compl. bijgebouwen. 505 f 20.500 Patoehalaan, goed afgewerkt huis bev. voorgal. 4 kam. compl. bijgebouwen. 535 f 21.000 Poengkoer, huis met 3 gal., 3 kam., goedang, keuken, badkamer, W . C., bediendekamer. 547 f 21.500 Frederikslaan, huis solide gebouwd, gunstig gelegen.
468 f
544 f
423 f 26.000 Tjitjadas, huis met paviljoen, 2 gal., 4 kam. enz.
7.000 KI. Lengkong, een aardig steenen hui», met erf, bijzonder geschikt voor geldbelegging.
495 f 26.000 Halimoenlaan, huis met 2 gal., 4 kam. autogarage.
8.500 Vlak bij Riouwstraat, soiled gebouwd steenen huis met 4 vertrekken en, bijgebouwen. " 'k
537 f 29.000 Goentoerlaan, mooi huis met pav.' autogarage. Het paviljoen heeft aparte gemakken.
490 f 10.000 KI. Lcngkong, steenen huis met paviljoenkamer, flinke hypotheek te vestigen '
418 f 30.000 Tampomaslaan, huis bev. 2 gal., 3 kam., compl. bijgebouwen.
3
GROOT B A N D O E N G
Huizen te koop te Bandoeng,
Huizen te koop te Bandoeng* Reg. No.
OMSCHRIJVING.
OMSCHRIJVING.
523 f 30.000 Garoct, mooie Villa met 6 vertr., pav. kam., bijgeb., gar., stal, erf + 2350 M^.
493 f120.000 Nassauplein, complex huizen met flinke paviljoens, groot erf.
440 f 31.000 Lcmbang, Villa, 2 gal., 4kam., bijgeb., stallen, ruim erf.
480 f200.000
426 f 31.500 Tamblongwcg, huis m. open voorg., gesl. achtergal., 3 kam., compl. bijgeb. 539 f 34.000 Pasir Kaliki, huis met 2 papiljoens, groot erf. Hypotheek te vestigen. 540 f 35.000 Merdikalio, hoofdgebouw: 3 gal., 3 kam., aanrechtkamer, bijgeb., pav. voorg., 2 kam., eigen gemakken. 530 f 35.000 Oosteinde, huis met groot erf, autogar. 499 f 35.000 Wilhelminastr., huis met 6 vertr., pav. kam., gar. 551 f 36.500 Naripan, huis met compl. bijgebouwen, ruime vertrekken. Hyp. a f 26000.— te vestigen. 534 f 48.000 Kareës, heerenhuis, goed gebouwd. 446 f 40.000 Nieuw Merdika, huis met pav., autogar., vele vertrekken. 524 f 50.000 Riouwstraat, mooi heerenhuis met flink paviljoen, groot erf, prachtig gelegen. 508 f 50.000 Lembangweg, heerenhuis met kamers, compl. bijgebouwen.
ruime
442 f 50.000 Riouwstraat, heerenhuis bev. 3 gal. 5 ruime kamers, garage, hypotheek f 25.000.-. 528 f 55.000 Dagoweg, mooi verdiepingshuis met vele kamers en ruim erf. 439 f 60.000 Dagoweg, schitterend heerenhuis, 4 si. kamers, compl. bijgebouwen.
Lembangweg, prachtig heerenhuis met een paar bouw erf, ruime vertrekken, paviljoen, autogar., stallen.
. • • • • • • • • • ^ • • • • • • • • B DIVERSE
• RPP^©HTSP1R©KLIP T I il®@P OP AANVRAAG WORDT GAARNE EEN OPGAVE :TOEGEZONDEN. -: • • • • • • • • • •
GAROET Een Schitterend Perceel te koop met mooie Villa. Ie klasse afwerking, INLICHTINGEN
W O R D E N DOOR D E
B*A*M* Bragaweg 14 gaarne verstrekt
TE HUUR
3200
te huur van af £ 100»^ per maand. P a v i l j o e n s te huur van af f 35.— per maande
429 f 100.000 Sumatrastraat, groot verdiepingshuis met pav., autogar., ruime vertrekken.
Bt A, M, Bragaweg 14 - Bandoeng»
410 f 65.000 Dagow^eg, M^. erf.
heerenhuis met i
376 f 110.000 Pasar Baroe, een flinke toko.
•
Huizen
4
GROOT BANDOENG
Rest nog te behandelen den invloed van den „slump" op dat gedeelte, dat het meeste met het idee der Mustermesse overeenkomt. W a t dit onderdeel der jaarbeurs betreft, zoo zij er in de eerste plaats de aandacht op gevestigd, dat het niet specifiek de N. I, Jaarbeurs is, die den invloed der magere jaren ondergaat. In het buitenland merkt men niet minder dan hier, dat de zakenwereld een crisis ondergaat als nooit te voren. Lezen we bijv. wat de Telegraaf van 5 September j . 1. schrijft over de Utrechtsche zusterinsteüing toen iemand op ledige monsterkamers geschreven had : ,,gesloten wegens sterfgeval". De redactie vindt de grap smakeloos en zeer overdreven, men had kunnen zeggen ,,gesloten wegens ziekte", want, aldus vervolgt het blad: „het jaarbeursinstituut maakt mèt ,,handel en industrie een zeer kommervollen tijd door „en het feit, dat er in het vaste jaarbeursgebouw monster,,kamers leeg blijven staan, terwijl de plannen voor de „oprichting van twee andere gebouwen gereed liggen ,,geeft te denken." De achteruitgang wordt dan gedemonstreerd door de cijfers: aan de jaarbeurs van 1921 namen 1508 firma's deel, aan de voorjaarbeurs '22 maar 909, terwijl de najaarsbeurs slechts 536 deelnemers telde; in totaal ging de deelname in 1922 dus niet onbelangrijk achteruit.
i HET GROOTSTE GELUK | I
GEEFT U EEN GEZELLIG TEHUIS.
I Laat U daarom door F R I S IA adviseeren. 3 f GEEN V E R P L I C H T I N G TOT KOOPEN. |
Een bepaalde achteruitgang van het aantal deelnemers was op de Bandoengsche jaarbeurs niet te constateeren, integendeel het totaal aantal ,,uitgekomen en" was grooter dan het vorige jaar. Door de meer economische benutting van de groote gebouwen, de toegepaste versobering der étalages en de gewijzigde lichtvoorziening welke groote installaties in de machinehal overbodig maakte, kwam dit niet zoo uit en scheen het of de kwantiteit der inzendingen geleden had. Een feit was het echter dat verschillende groote zaken, welke we ten vorigen jare met genoegen hadden zien verschijnen, dit jaar op het appèl ontbraken. De oorzaak ? Geen andere dan wat de Telegraaf ten opzichte der Utrechtsche jaarbeurs zegt: ,,Er is natuurlijk de ééne groote oorzaak van de „algemeene malaise, die de menschen weerhoudt dui„zend gulden of meer te besteden aan een speculatieve „uitgave." Op de onkostenrekening, welke ook op den detailhandel drukt, komen we hieronder nader terug, om eerst na te gaan welke bijzondere factoren, naast de algemeene, de 3e N . I. jaarbeurs ongunstig beinvloedden. In de eerste plaats noemen we dan de eenige maanden geleden plotseling opgedoken plannen om in Soerabaia een tweede jaarbeurs op te richten. Nu is het
waar, dat het gezond verstand voorloopig gezegevierd heeft en dat met het bestuur der Jaarbeursvereeniging een compromis getroffen zal worden, waarbij de belangen van het jaarbeurswezen behartiging zullen vinden, terwijl de stedelijke belangen tevens tot hun recht zullen komen, maar een feit is het, dat de afbrokkelingsactie kort voor de opening der jaarbeurs de deelname en het bezoek niet in de hand heeft gewerkt, terwijl zij de volle aandacht van het bestuur vroeg juist op het moment toen de geheele energie zich in een geheel andere richting moest bewegen. Een tweede factor, welke zoowel op deelname als bezoek fnuikend werkte, was de houding van een groot deel der Bataviapers. W a a r alles wat in Bandoeng geschiedt, den naijver ginds opwekt, zoo was het te voorzien dat van die zijde de jaarbeurs niet op bovenmatigen steun kon rekenen. Daarbij kwamen nog andere factoren o.a. was het sommige van den beginne af een doorn in het oog dat de overigens zeer geslaagde (') reclamecampagne in handen was gekomen van een Soerabaia-bureau. Maar dat een actie opgezet werd als kort voor en in den aanvang van de jaarbeurs geschiedde, dat had niemand kunnen vermoeden. Velen lieten zich hierdoor van deelname en bezoek weerhouden, dit laatste tot groote schade en ergernis van de exposanten, die zich moeite en kosten getroost hadden om goed voor den dag te komen. W e l was het bezoek van buitenaf nog altijd heel belangrijk, edoch zonder de lastercampagne, welke een schande was voor enkele organen en als zoodanig ook gebrandmerkt werd door de vele gasten van standing, welke de jaarbeurs ontving, zou het vreemdelingenbezoek grooter geweest zijn en zouden de exposanten ongetwijfeld meei zaken hebben kunnen doen. Tenslotte werkte het weer niet mede om de jaarbeurs te doen slagen. N a de eerste vijf droge dagen begon het te regenen dat het goot. Pas tegen het laatst verbeterde het iets en telden we weer een paar regenvrije dagen. Dat dit het bezoek drukte zal begrijpelijk zijn Verwondering mag het daarom baren, dat niettegenstaande het groot aantal uitgegeven lidmaatschaps- en vrijkaarten en ondanks de malaise, het aantal betalende bezoekers van 78273 in 1921 tot 96617 steeg en dat de brutoinkomsten uit entrees van f 29875 tot f 38569 vooruitgingen. Duidelijk bleek het, dat men goed gedaan had om de vermakelijkheden op het jaarbeursterrein te concentreeren en door aan de jaarbeurs een inlandsch feestterrein te verbinden. W e l liet dit laatste wat organisatie betreft veel te wenschen over en kwam de bedoeling ervan niet geheel tot haar recht; het bestuur heeft echter door deze proef kunnen leeren hoe het een volgend maal niet gedaan moet worden. Dat is al heel veel waard. Neemt men de lessen ter harte, dan zal ongetwijfeld het volgend jaar meer gedaan worden om het bezoek aanlokkelijk te maken, wat den detailhandel weder ten goede komt niet alleen -— maar ook den groothandel. Immers hoe meer de ver(') Deze leverde een nette-provenu op van + f 15.000, tegen nog geen f 4500 ten vorigen jare.
H E T V E N D U H U I S J , B E N J A M I N S , O U D E H O S P I T A A L W E G 1-3
Huurkoop op billijke voorwaarden.
BANDOENG
GROOT BANDOENG
•9-.
PATHE CINEMA „CONCORDIA" TE BANDOENG.
5
6
GROOT BANDOENG
eeniging uit de entrees beurt, hoe minder zij op den standhuur hoeft te verdienen, hoe gemakkelijker dus de deelname wordt gemaakt. Werkten al deze factoren mede om de 3e jaarbeurs niet te doen zijn, wat men er in meer normale tijden van had kunnen verwachten, over het algemeen kan men met de resultaten tevreden zijn; de jaarbeursvereeniging omdat zij hare financiën verbeterde, de meeste deelnemers, die belangrijke orders afsloten dan wel, voor zoover het de detaillisten betreft, behoorlijk verkochten. Een ingestelde enquête wees uit, dat tal van firma's zeer voldaan waren; pessimistisch begonnen eindigden zij in hoogst tevreden stemming. Bovendien werden er tal van connecties aangeknoopt, die voor de toekomst het noodige beloofden. W a t de directe resultaten betreft nog he. volgende Het nut der jaarbeurs kan men niet altijd beoordeelen naar het te boeken effect der exposanten individueel. VeeL zoo niet alles, hangt af van de vertegenwoordiging en de vooraf gemaakte reclame. Zoo zag men op de jaarbeurs firma's vertegenwoordigd, welke tevoren de afnemers over geheel Java in kennis gesteld hadden met den aard hunner ter beurse aanwezige artikelen ; zij lokten hun toekomstige clientèle als het ware naar hun stand. Daar stond een handige verkooper klaar om
I
UW BELANG
|
§
brengt mede ons advies in te winnen
a
N. V. VENDUKANTOOR % I
.• WIJS ..
6
GROOTSTE MEUBELMAGAZIJN TER P L A A T S T E H U U R EN IN K O O P .
% %
het den gaanden en komenden man aangenaam te maken, de resultaten waren dikwijls verrfessend. Doch ernaast trof men weer andere zaken aan, welke tevoren hun komst niet geannonceerd hadden, die door het publiek „ontdekt" moesten worden. Soms berustte de vertegenwoordiging bij een inlander, die van toeten noch blazen wist en alleen voor djaga moest dienen. Andere zaken vonden het heelemaal niet de moeite waard inlichtingen te verstrekken, bewaking achtten zij zelfs overbodig ; de prijzen der geëxposeerde artikelen, kon men bij niemand te weten komen. Het zal wel geen betoog behoeven, dat dergelijke zaken over hun omzet de meeste klachten hebben. Gelukkig waren dergelijke exposanten uitzondering en was er in vergelijking met vorige jaren, reeds een belangrijke vooruitgang op het gebied der reclame enz, merkbaar. W a a r de finantieele resultaten voor de jaarbeurs gunstig waren en de deelnemers over het algemeen — de tijden in aanmerking genomen — tevreden, daar bestond er voor de jaarbeursvereeniging geen enkele reden om er het bijltje bij neer te leggen, zooals sommigen schijnen verwacht te hebben. Met algemeene stemmen werd dan ook besloten om het noodige werkkapitaal bijeen te brengen en mocht dit gelukken de vierde jaarbeurs te laten doorgaan. W i l deze slagen, dan zal men met de ervaringen
van het laatste jaar ten deze rekening moeten houden. De voornaamste is wel, dat de kosten voor de deelnemers zoo gering mogelijk gehouden moeten worden. Op verschillende manieren is dit te bereiken. In de eerste plaats door de standhuur nog meer te verlagen; hoe dit mogelijk zal wezen zal hieronder nader in beschouwing genomen moeten worden. In de tweede plaats door de reis- en verblijfkosten der deelnemers te verminderen door van de spoor- en tramwegen reducties op het vervoer van goederen en personeel te erlangen en door in Bandoeng goedkoope logiesgelegenheid te scheppen — voor de inlanders waren tijdens de laatste jaarbeurs in dit opzicht reeds maatregelen getroffen. Verder door den jaarbeurstijd te verkorten tot 16 dagen bijv. van Zaterdag tot Zondag; men houdt dan toch drie Zaterdagavonden, doch maakt de uitgaven voor de deelnemers — en ook voor de jaarbeurs — kleiner. Tenslotte moet den deelnemers op het hart gedrukt worden eene kostbare aankleeding der stands achterwege te laten; pakkende, zakelijke reclame zij het wachtwoord. Daarnaast — we spraken daarover reeds met een enkel woord — dient het bezoek aangemoedigd te worden, zoowel ter wille van de exposanten als van de jaarbeursvereeniging. Door het scheppen van attracties, meer en beter dan dit jaar geschiedde, kan in dit opzicht veel bereikt worden. Ook zou het vreemdelingenverkeer belangrijke uitbreiding kunnen ondergaan door verlaging der moordend-hooge spoortarieven. Tal van gevallen zijn bekend, dat belangstellenden om de hooge spoorkosten thuis bleven; in alle landen ter wereld — ook in Holland — geeft men om het jaarbeursbezoek aan te moedigen, speciale jaarbeurskaarten tegen verminderd tarief uit. Hier is men nog niet zoover. W a a r de deelname hier en elders afstuit op de hooge kosten, moge dit in tijden van malaise een vingerwijzing zijn om die kosten ook wat standhuur en verlichting betreft zoo laag mogelijk te houden. In die richting werd dit jaar reeds veel gedaan, echter lang niet genoeg. Nu is verlaging van standhuur altijd een heel moedijk punt, omdat de opbrengst in zoo hooge mate bijdraagt tot dekking der hooge exploitatiekosten van de jaarbeursvereeniging. W a t deze post minder opbrengt, zal uit andere bronnen moeten vloeien. Als zoodanig noemen we de meerdere entrees voortspruitende uit een verhoogd bezoek, de meerdere subsidien van gouvernement, gewest, gemeente, bankinstellingen en groote handelslichamen, reclamehuur, opbrengst loterij, lidmaatschappen en inkomsten gedurende de 11 maanden dat terrein en gebouwen anders improductief liggen. Verhuur van den dansvloer als tennis- en schaatsenbaan, openluchtbioscoop, bals-champêtre (bij slecht weer in het hoofdgebouw en machinehal), verhuur van vergader- en tentoonstellingruimte kunnen ongetwijfeld bijdragen tot vermeerdering van inkomsten. W e l heeft dit in directen zin niets met jaarbeurzen te raaken, de mogelijkheid wordt er echter door geschapen om de bijdragen door de deelnemers tot een minimum te beperken. ('). (') De jaarbeurs-postzegels en series van 1, 2, 2'/2. 3, 4, 5, 7'/2. 10> 12'/2. 17'/2 ^n 20 cent brachten dit ]aar heel wat op. Tot een beperkt aantal kan men deze series welke tevens een uitstekende reclame vormen, nog ad f 1.25 bi] het secretariaat de jaarbeurs bekomen.
7
GROOT BANDOENG. • r A ' ^ v i O .=^3 O'S
BOEKBINDERIJ EN ENCADREERINRICHTING. Th. BÖTTGER
U WILT GAAN BOUWEN
LENGKONG PANGARANGWEG No. 160
Beveelt zich beleefd aan voor al uw werkzaamheden op dit gebied Nette afwerking gegarandeerd.
maar weet nog niet waar ; daarom wijzen wij U op Bandoeng. Wij hebben nog enkele
bouwperceelen
TJIN
ter verkoop in
HIN
& Co.
Machinefabriek
KEBON DJOEKOET No 6a telef. 444 BANDOENG Repareeren Auto's en diveise Machinerieën. GOEDKOOPEEN VLUGGE BEDIENING ^ ONDER VAKKUNDIGE LEIDING ^
handen, die op mooie plaatsen gelegen zijn, waar U een riant uitzicht heeft, U rustig kunt wonen en toch de voordeelen
Naamlooze
geniet van een groote stad.
Vennootschap
Handel Mij* Tek Tiong TOKO BATAVIA Pasar Baroe — Telefoon N o . 10 ^ Bandoeng.
Kleermaker MAS SADAH
Handel in alle soorten van IJzer- en Koperwaren, Landbouwmaterialen, Gekleurde Glasruiten, Verfwaren en Teolin verf. Auto Cylinderolie, Consistentvet en alle benoodigdheden. ( ._ . )
Bantjeuj No* 23 Bandoeng. Maakt kleeren volgens de nieuwste Europeesche modellen. Absoluut Ie klas werk tegen zeer billijke prijzen.
«^ JE ADRES ^ voor Huizenbouw, Reparaties en Onderhoud. Gas- en Waterleiding, Tanks etc. Schets en begrootingen gratis. C o u l a n t - V l u g - S o l i d e ! O. A . T E R M A A T E N , Architect
N. V. CULT. M I J . ..HELVETIA's s
Groote Lengkong 74 Telefoon 116
TJIMAHI
l?.5a5H55555H5H5a5E525a5H5a5HHH5HSH5ElSa5fa^
AFD.
[ji Koean Seng & Co.-Fotografisch Atelier rfl [}{ S O E N I A R A D J A W E G No. 12
BANDOENG
ffl
T E L E F O O N N o . 916.
'••ivK'.irtó
TEUF.
19
BLOEMENMAGAZIJN
„MULTIFLORA" Bandoeng-Bragaweg 36, Tel. 1106. Soerabaia-Kaliasin 5, Tclf. Z. 2039.
m [{]
Speciaal voor opnamen van gebou" wen, familiegroepen, vergrootingen, reproducties enz. enz.
m m ^
BHSHHasaHSHEHHSHHaHEEHSaSHHESSSasaSHSHHta
KLEERIVIAKLER
BAIV
SOEIVIARADJAWEG BiVjVDOElVG.
Weltevrcdcn-Rijswijk I, Tel. 3849.
SEIVG
No 4
Kleeren kunnen volgens een model gemaakt worden. De afwerking gegarandeerd netjes, prijs zeer billijk.
BOUOU ETTERI E LOSSE BLOEMEN PLANTEN EN ZADEN. Prijslijst op aanvraag Dir. H.
POLMAN
8
GROOT BANDOENG
Met een enkel woord werd als bron van inkomsten ook de lidmaatschappen genoemd. Lid-begunstiger wordt men voor f 10.^—, gewoon lid voor f 25. —. Het eerste geeft recht van toegang tot de jaarbeurs het tweede bovendien nog voor 2 huisgenooten: ledere Bandoenger, die z'n jaarbeurs wil steunen zal van de kleine van hem gevraagde financieele opoffering dubbel en dwars pleizier hebben, de jaarbeurs (en dus ook handel en industrie) steunt men door zich als lid op te geven. Moeilijk zijn de tijden, doch het Bestuur, sterk in de overtuiging, dat het belangeloos nuttig werk voor Indië en Bandoeng verricht, zet door, zoekende naar de juiste formule, die het uiteindelijke succes moet brengen. Bandoengers ! Steunt het bestuur, geef opbouwende critiek, doch voor alles begin met U op te geven als lid of lid-begunstiger. W o r d t de vereeniging sterk, dan slaagt de vierde jaarbeurs en blijft deze ook in de toekomst voor Bandoeng behouden. Er staan hier groote belangen op het spel; helpt allen een handje. 8
8
l EEN GODSGERICHT IN DE PREANGER. | 8
8
Voor een bioscoopfilm of voor een detectief verhaal zou zeker bovenstaande titel „pakkend" genoeg zijn. En werkelijk hebben hier in de vreedzame Preanger verschillende godsgerichten bestaan en bij enkele volksstammen in onzen uitgebreiden Archipel komen die godsgerichten of godsoordeelen nog voor. * Procedures over grond hebben te allen tijde bestaan en komen nog dikwijls voor, alhoewel door de invoering van het kadaster en de landrente de geschillen tot een minimum zijn gereduceerd. W a a r vroeger geen meetbrieven of juiste omschrijving van den grond bestond, doch meestal de grens werd bepaald door een boom, rivier, steen of een ander herkenningsteeken, gebeurde het vaak, dat er kwesties over het bezitsrecht van het eigendom ontstonden. Kon men zelf niet tot een vergelijk komen, dan werd de kwestie voorgebracht bij een rechtbank, die dan de verschillende partijen hoorde en zoo de zaak niet „trang" was toch eene beslissing moest nemen. Wanneer tenslotte de rechtbank geen uitspraak kon doen, omdat het eene „ja" tegenover het andere „neen" stond, werd een tweegevecht of andere proef genomen, waarbij verondersteld werd, dat God ten voordeele der onschuld besliste. Met grenskwesties moesten dan beide partijen zooveel van den betwisten grond eten totdat men niet meer kon; wie het meest at won het proces. De rechtbank overwoog dan, dat de persoon die het meeste aarde at, den grond het liefste had en dus de meeste eigendomsaanspraken kon laten gelden. De vuurproef bestond ook destijds in het dompelen
van de hand in kokende olie; het likken aan gloeiend ijzer; het steken van de hand in kokend water en er een voorwerp uithalen. Dit Godsgerecht of godsoordeel komt nog bij enkele stammen in onzen Archipel voor. Zoo heeft een bevolking van onzen Oost het kunstje bedacht, dat de personen, of liever de verdachten, dit konden meerdere personen zijn, in een rivier werden vastgebonden waarin veel krokodillen leven. De ,,gelukkige" die door een krokodil werd gegrepen was de schuldige, en verder ,,habis perkara". Bij volksspelen heb ik wel eens gezien, dat in een bak water enkele geldstukken werden gedaan, die door de spelers met de mond moesten worden opgevischt. O p die wijze houden de Dajaks een godsgericht. Twee muntjes, waarvan het eene blank geschuurd en het andere zwart gemaakt is, worden in een bak gedaan met trozbel water. W i e nu met den mond het blanke dubbeltje opvischt, is de gelukkige en heeft het geding gewonnen. Wij lezen nu in oude geschriften, dat er twist ontstond over een grensscheiding tusschen twee Preanger hoofden te Galoeh met name Soetadarpa, oemboel van Salawe en den oemboel van Bebër, Wirajoeda. Oemboel was de titel van zeker Inlandsch beambte en moest in elk district op de hoofdplaats aanwezig zijn; zij waren de zaakgelastigden uit de districten, om bevelen te ontvangen en boodschappen over te brengen naar het Inlandsch hoofd. De Toemenggoeng Raksa di Randja; Adiwirandja, Baoedenda; Djajaredja en Satja dipoera vormden, onder voorzittersschap van den heer Petor van Soesdijk, de rechtbank, maar konden de zaak niet beslechten en na langdurig hoor en wederhoor zocht men uitkomst door de duikproef. De duikproef bestond hierin, dat de twee lieden op een gegeven moment onder water doken en wie het langst onder water kon blijven won het proces. Het was de zaak om een paar goede longen te hebben, want kwam men eerder boven water, dan verloor men niet alleen het proces, maar men kreeg meestal nog een ander vonnis ook te hooren. De duikproef werd „silëm" genoemd en beteekent in het Soedaneesch nu nog duiken. (Kapal Silëm is duikboot). In de Lampongs is het voorgekomen bij een duikproef dat de twee menschen die te water gingen, ieder een latje droegen waarop „ik ben niet schuldig" of „gij zijt schuldig" geschreven stond; naar gelang een van deze het eerst boven kwam, werd de beklaagde vrijgesproken of veroordeeld. Djajabaja, waarschijnlijk iemand met een goed stel longen vond het goed, doch de regent Toemenggoeng W i r a Oetama speelde liever niet voor duikboot, zelfs niet nadat men daarop herhaaldelijk ten sterkste had aangedrongen. De rechtbank besliste toen in het voordeel van Soetadarpa; de oemboel van het land Salawe, en wel omdat Toemenggoeng W i r a Oetama zich niet aan het landgebruik—de eed en de duikproef—wilde onderwerpen. Deze uitspraak geschiedde omstreeks het jaar 1735 D.N. ALGOOH.
H E T V E N D U H U I S J . B E N J A M I N S , O U D E H O S P I T A A L W E G 1-3
BANDOENG
Overname van geheele en gedeeltelijke inboedels tegen de hoogste waarde.
GROOT BANDOENG
N. V. MIJ. t V. d. z. V. d. DJOKJASCHE BOUWMATERIALEN HANDEL EN BETON MIJ. TELEFOON No S 0 2 EN 1037, F I L I A A L
VENSTERGLAS OP MAAT GESNEDEN T O T 20 PER M^ „ 40 SPIEGELGLAS GERIBD GLAS C ATHEDRAAL EN GEFIGUREERD GLAS GESNEDEN „
BANDOENC5.
.
f 4.— f 5 f 7 5 f 12.— f 8 50
3)(2*S®ftS)(S^@sS)@^(a^(B^(a^(g^®^@^g^@^(e^@j^(a^
HET AFDALEN DOOR DE MULLE VULKANISCHE AARDE VAN DEN GOENTOER.
Photo P de Vroom. Bandoeng.
Dagelijks verkrijgbaar : Versche fijne vleeschwaren, Prima rundvleeseh* Uit onze koelkamers : Fijne HolL roomkaas, Goudsche en Leidschc kaas, Edammerbollen. N* V .
Handel
Maatschappij
v/h H . J E N N E & C o . - Telefoon No* 900 - Bandoeng.
DE]VTISr G o U A^^ E IV G T J A A GROOTE POSTWEG PRAPATAN KAOEM No. la BANDOENG
Het
beste
adres
voor
van zieke tanden. B i 11 ij k e
plombceren
en behandelen
Gegarandeerd prima werk! p r ij z e n.
3©^*®©^^®©^^®©^^®©^y®©^^®©««®y®©^^®©^(<
N, VAN AMSTEL,
i
ARCHITECT GROOTE POSTWEG 32 BANDOENG. Het betrouwbaarste adres voor teekeningen en aannemerij voor toko's, goedangs, huizen enz. B I L L TJ K T A R I E F . Te koop een mooi perceel Villa-park met bouwplan te bevragen bij bovengenoemd adres.
10
GROOT BANDOENG
• r») (•> (%i cv CK) («3 cw cv cv A> A ) cv cB. («J c» n j cv cv (W (W (V ctt) cv cv I») n^ a? cv cv CK (m) c^
I BANDOENG, DE TOEKOMSTIGE HOOFD-1 I STAD VAN NEDERLANDSCHTNDIË. I • a j cv t«> «> ot> cv (m) cv («3 (K) r v CBJ CK> cv cv (W cw (V c» (V c» cft> cw CU cv cv cv (W (V («KV A l cv (Ki<«^ (W f K (V (V •
In de Preangerbode van 27 September j. 1. lezen wij een artikel onder bovenstaanden titel waaruit wij een en ander overnemen. Nadat de schrijver aangetoond heeft waarom oorsponkelijk de kuststeden als hoofdsteden werden beschouwd en een koloniseerende mogendheid altijd aan de kust van het veroverde land een hoofdplaats bouwde zegt de schrijver dat de Engelschen het in Voor-Indië eindelijk aangedurfd hebben hun Gouvernementszetel diep naar het binnenland te verleggen. Calcutta is als hoofdstad vervangen door Delhi, de oudste residentie der Groote Mogols. En dat is reeds een geluk gebleken voor de gezondheid der Engelsche ambtenaren c. s. Tevens een voordeel voor de gewenschte nadere aanraking met de inlandsche bevolking. Op Java is het Nederlandsche gouvernement nog n i e t zoo ver, maar het is toch op weg, om naar binnen te gaan, naar hoogere en betere streken. B a t a v i a is nog steeds de hoofdplaats van Nederlandsch-Indië, maar B a n d o e n g zal het worden. Dat men hier zoolang gewacht heeft, is waarlijk geen wonder. Java bezit w^einig bevaarbare rivieren, in de buurt van Batavia zelfs zoo goed als geene. Daarom is de communicatie met het binnenland van ouds zeer
\ IWr EEN VREDIG TEHUIS VERLENGT s I HET LEVEN. | 3
LAAT U DAAROM INRICHTEN DOOR DE
S
l MEUBELFABRIEK FRISIA l fii^^Bcr^^T)'ï'^^^
S ^ w ^ ( 7 ^ » ^ (T**^(j-^ï^Ö ti>™'-Scr-M^T»G^*^^ T ^ ^ ^ ( T ^ ^ B < r ^ * ^ ( T * * ^
ff^w^-r^
moeilijk geweest. Bovendien was het achterland van Batavia in vroeger dagen betrekkelijk dun bevolkt en daarbij werd het dikwijls geteisterd door oorlogen. De onveiligheid was er ruim 200 jaar geleden nog zóó groot, dat geen Hollander op 10 K.M. afstand van de hoofdstad kon wonen. Een bekende inlandsche Christen, ,,Meester Cornelis", durfde dit waagstuk wèl aan en werd zoodoende de stichter van de plaats, die nog heden naar hem M e e s t e r C o r n e l i s heet. In de 18de eeuw werd dit beter; omstreeks 1750 kon zelfs een gouverneur-generaal een buitenverblijf stichten aan den voet der bergen, ruim 50 K. M. van Batavia, waar nu het paleis B u i t e n z o r g staat. Maar pas in 1808 werd het binnenland werkelijk toegankelijk gemaakt door den gouverneur-generaal Daendels, die den bekenden uitstekenden militairen postweg liet aanleggen over de bergen naar de Preanger en verder door het gansche eiland. Deze energieke man stichtte ook de plaats Bandoeng, op een punt, waar die weg door één der mooiste en vruchtbaarste hoogvlakten van de wereld liep, omgeven door hooge bergketenen met trotsche vulkaan toppen. Een
Inlandsche regent uit de buurt moest zijn woonplaats naar Bandoeng verleggen en het Europeesche bestuur over de Preanger-Regentschappen werd er gevestigd. Daendels had zelfs reeds het plan, om Bandoeng te maken tot het h o o f d p un t der m i l i t a i r e verdediging tegenover Engelsche aanvallen op Java. Daar echter Daendels spoedig teruggeroepen werd en de Engelschen daarna in 1811, Java veroverden, kwam van dit plan niets. Toen de Indische koloniën in 1816 door Engeland werden teruggegeven, maakte de nieuwe Nederlandsche regeering Batavia weer in alle opzichten tot hare hoofdstad. Aan de eischen der gezondheid deed zij alleen in zooverre recht wedervaren, dat zij de regeeringsgebouwen vestigde in een nieuwen Europeeschen buitenwijk. Weltevreden, waar Daendels reeds begonnen was een paleis te bouwen. De hoogvlakte van Bandoeng, eenmaal ontsloten, ging daarna regelmatig vooruit, eerst in verband met de groote uitbreiding der kofïiecultuur, later ook door de invoering van kina- en theecultuur. Toch bleef Bandoeng nog tot omstreeks 1880 een kleine stad, waar slechts eenige duizenden Inlanders woonden, en eenige tientallen Europeanen. Maar in 1884 begon een tijdperk van ontwikkeling door de opening van den e e r s t e n s p o o r w e g , die de plaats eenige uren bereikbaar maakte vanuit Batavia. Die spoorlijn is gevolgd door verscheidene andere, zoodat nu Bandoeng een belangrijk centraal station is geworden, van waaruit Batavia langs twee lijnen bereikt kan worden in respectievelijk 5 en 9 uur, terwijl de reis naar Semarang en Soerabaia ook binnen één dag gedaan kan worden. Weldra zal nog een nieuwe kortere verbinding met Semarang tot stand komen en is men ook bezig met kleinere locale spoorlijnen in de naaste omstreken van Bandoeng te voltooien. Sedert de verschijning van de Locomotief is nu de stad reusachtig gegroeid, op Amerikaansche wijze, vooral in de laatste 20 jaar. Het inwonertal dat in 1889 nog maar 18000 bedroeg, was op 1 Januari 1921 reeds ongeveer 115000 inwoners. Hiermede was Bandoeng de derde Hollandsche stad van Java geworden. Het komt met zijn Europeesche bevolking van bijna 12000 zielen onmiddellijk achter Batavia en Soerabaia. Het plan van Daendels om hier het Centrum van militaire verdediging te vestigen, is nu weer ter hand genomen en werkelijk uitgevoerd. Een groot kampement is aangelegd in de onmiddellijke nabijheid, te Tjimahi. Het Indische Departement van Oorlog is naar Bandoeng overgebracht. Men denkt er nu bovendien aan om de geheele centrale regeering met al wat er bij behoort, van Batavia—Weltevreden naar de gezonde koele en mooie stad op de hoogvlakte over te brengen. Dr. Moresco, vroeger Secretaris-Generaal aan het ministerie van Koloniën en thans vice-president van Indië heeft reeds openlijk gezegd: „Bandoeng is nu nog alleen de hoofdplaats van de Preanger-Regentschappen ; over eenige jaren zal het wellicht de hoofdstad zijn van een gouvernement West-Java en misschien is het bestemd, in de toekomst de zetel te worden der regeering van Nederlandsch-Indië".
HET V E N D U H U I S J . B E N J A M I N S , OUDE HOSPITAALWEG 1- 3 BAN DOENG ^
IN- E N V E R K O O P V A N N I E U W E N T W E E D E H A N D S C H MEUBILAIR.
-
GROOT
@/@(g/@(g/@(g/@(g/@@/g)(g/@©/@
BANDOENG.
(g/@@/@(3/@@/©©/@©/@l@/@(g/@
l
11
BEZOEKT
„FRISIA"
G'*«*^iT-^BröG>^^(o
^(r^.,w'B(T>.ii.^
l
K. A. J. CHOTIRMALL 6 Co.
i^.)
t f
g w IJ G 1 V • ü m m i
\ 5
B O M B A Y SILK P A L A C E
Iets schoons te zien zonder vetplichtmg dit te koopen.
Leveranciers van Zijne Excellentie den G G van Ncd Ind. BR A G A W E G N o 18
-
TELEFOON N o 617
B A I V O O E I V G
Maatschalklaan no 17
—
Bandoeng.
Voorradig Dames- Heeren- en Kmder-schoenen Levert schoenen in de mooiste en nieuwste modellen Gegarandeerd goed en degelijk werk Billijke Prijzen Beleefd aanbevelend
Juweliers en Handelaren in alle soorten : Indische, Chineesche en Japansche stoffen, Egyptische en Anamsche Borduurwerk, IndischeCantonsche Zijde en Krippen Shawls, Zijde- en Katoenen Kimono's, Pyama's, Hemden, Katoen en Crepe stoffen, alle soorten bijzonder mooi Koperwerk, Karpetten, Matten, Schutsels, Servies en Porcelein artikelen, Closonne vazen, voorwerken. Brons met goud- en zilver bewerkt enz enz. Alle soorten Koffers w o ijzeren en Kamferhouten
V A S T E E N BILLIJKE PRIJZEN. |
,1
I Dames en Heeren Komt, Ziet en Koopt!!! |
a(^©(^©(2S©(3S©aS©(^© (3S©(2^ (^©(^©(3S©(3S©aS©(3S©aS©H
|
,vf.
I KONG TEK HIN 6 Co. |
•'V
I
TOKO BAROE
S| SOENIARADJA N o 36, ®
-
BANDOENG, g
i
v/om''
't' ' . ' Ü i i J i
il
" ^
^fi^Hai*
®
Vertegenwoordigt verschillende moderne fabri® kanten in China, steeds voorradig hoeden, conser- ^ g ven en patentmedicijnen van Chineesche en Eu- |) ropeesche fabrikaten, enz. enz., te veel om te ^
§
, specificecren. Eveneens verkrijgbaar gegarandeerd W ^ prima arak obat, brandy, jenever en andere ^ g dranken tegen concurreerende prijzen. ^ M(S©(2S^(3S©(3S©3S©(^©(2S© OS© (3S©a^(3S©(^©<^©aS©^©52 S3aS©(3S©(3S®(3S©(3S©(3S©(3S© (3S© (2S©(3S©(3S©3S©(^©(3S©(3S©S
ÏTECHNISCHE Z A A K Ü I i LIE & Co. - TOKO BATAVIA | I SOENIARADJAWEG No. 10, i I BANDOENG, TELEFOON No. 1006. | In voorraad ; prikkeldraad^—spijkers^—landbouw fil gereedschappen — rond-, staaf-, plaatijzer .— verf- » § waren — lijnolie •— portlandcement — glasruiten •— ^ ^ hang- en sluitwerk—volièregaas—telefoondraad — ^ S dakijzer en gegalvaniseerd plaatijzer. fil
§
D (3S© as© (3s© as© as© (33© 1^© as© (3S© (33© (3s© as© as© as© as© B
•-^'ST"*
COMPLETE MEUBILEERINGEN BINNENBETIMMERINGEN
SHOWROOM KATJA2 W E T A N
112, B A N D O E N G .
Firma CHEONG SUN CHAN Groote Postweg, Tjikakak Doea
— Bandoeng, Telef. No. 871.
GOUDSMEDERIJ In voorraad aUerlei soorten gouden munten. Stelt zich ook beschikbaar voor het aanmaken van verschillende goudwerken In voorraad verschillende soorten van steenen en ivoren knoopen.
M. ENGKING ex. mandoer en aannemer Genie en Gem Bouwbedrijf, houdt zich gaarne aanbevolen voor het houden van toezicht op huizenbouw, e. d. ADRES T J I T J E N D O (KEBON K A W O E N G 235) Blok 6A.
12
GROOT BANDOENG
In 1918 werd reeds besloten, het departement van Gouvernements-bedrijven (Mijnwezen, Post, Telegraafen Telefoon, Staatsspoor- en tramwegen) naar Bandoeng over te brengen en daarbij verklaarde de minister van Koloniën zelf, dat „in de tropen al wat niet noodzakelijk aan de kust gebonden is, in de koelere hooger gelegen streken moest gevestigd worden". Men rekent al op het Hooggerechtshof, op het departement van Handel en Nijverheid, op de volledige Artillerie-werkplaatsen en ook op het Metereologisch Instituut. Zoo heel spoedig zal dit alles intusschen niet komen, want de traditie is in Nederlandsch-Indië een sterke rem, evenals overal, en bovendien drijft de economische depressie er tegenwoordig tot groote zuinigheid en doet dus opzien tegen dure verplaatsingen. Het kan nog tien jaar duren, misschien ook nog wel twintig, maar binnen afzienbaren tijd zal men toch Bandoeng als hoofdstad kunnen begroeten De onkosten kunnen op den duur geen bezwaar blijven, want ze vinden vanzelf hunne vergoeding meer dan voldoende in de grootere werkkracht, die het gansche personeel in het koelere, aangename klimaat kan ontwikkelen. Intusschen is Bandoeng ook reeds bezig het voornaamste c e n t r u m v a n W e s t e r s c h e b e s c h a v i n g te worden in Nederlandsch-Indië. Het heeft talrijke onderwijs-inrichtingen van groote verscheidenheid en daaronder zijn sinds eenigen tijd ook het eenige gymnasium van Nederlandsch-Indië en de eenige H o o g e s c h o o l . Toen (tegen het einde van den oorlog)
LET OP
„F R I S I A" IS NIET DUUR, LEVERT IN ALLE PRIJZEN
te Amsterdam besloten werd, dat uit particulier initiatief een Technische Hoogeschool zou gesticht worden op Java, is er eerst nog een oogenblik gedacht aan Weltevreden, maar weldra heeft Bandoeng om zijn klimaat de voorkeur gekregen. Men hoopt er mettertijd ook andere instellingen van Hooger Onderwijs te zien, liefst een volledige universiteit, zooals in NederlandschIndië tot dusver helaas, nog niet bestaat. De reeds aanwezige scholen werken natuurlijk sterk mee, om Bandoeng te maken tot een begeerlijke woonplaats voor gepensionneerde ambtenaren, enz. Reeds zijn er velen van dezulke gevestigd en men ziet zelfs al Indische oud-gasten uit Den Haag en andere Nederlandsche steden teruggaan naar Java om in Bandoeng te wonen. Z e vinden er een aangename omgeving, gezeUig verkeer, met concerten, tentoonstellingen, theater- en operavoorstellingen, prachtige omstreken en^—^veel min-
der drukkende belastingen dan in Den Haag etc. Z o o is Bandoeng op weg een zegen te worden voor Indië, doordat er nu tenminste een deel van het door Europeanen verdiende kapitaal in de kolonie blijft. Nog veel meer kan dit het geval worden, nu ook de h a n d e l zich te Bandoeng begint te vestigen, waartoe de moderne verkeersmiddelen als spoorlijnen, telegraaf en telefoon de gelegenheid geven. Behalve het hoofdkantoor der Insulinde-Oliefabrieken, welks luister helaas na korten tijd droevig verbleekt is, vindt men er reeds de importkantoren van de Baldwin Locomotive Works en van de Duitsch Luxemburgische Bergwerk- und Hutten Aktien Gesellschaft, benevens die van de firma Lindeteves-Stokvis en van het Technisch Bureau Soenda. Andere handelshuizen zullen wel volgen, vooral bij de toeneming der regeerings-bureaux. Men zal dan te Bandoeng hetzelfde verschijnsel zien als in Den Haag, waar reeds' eenige van de grootste Rotterdamsche handels- en bankondernemingen hunne hoofdzetels gevestigd hebben. Bekend is, dat in 1920 voor de e e r s t e I n d i s c h e j a a r b e u r s de stad Bandoeng als zetel gekozen is. De industrie is er minder op hare plaats; toch vindt men er reeds eenige belangrijke fabrieken, in de eerste plaats de kinine-fabriek, thans een der grootste van de wereld, verder een rubber-, een conserven-, een tapioca-fabriek, benevens de pyro-technische werkplaatsen der artillerie. Bij Batavia en Soerabaia zal Bandoeng echter steeds moeten achterstaan voor den aanvoer van grondstoffen en misschien ook voor de verkrijging van arbeiders, daarentegen heeft het weer een voordeel in de goede gelegenheid voor electrische kracht uit de talrijke watervallen in den omtrek. Bandoeng is een nieuwe stad, een metropolis in statu nascendi. Dat heeft zijne schaduwzijden. De rioleering b.v. is nog pas in haar begin, de waterleiding is nog onvoldoende, de verkeersmiddelen door de 100 K.M. straten en wegen zijn nog gebrekkig, er is nog geen abattoir enz. Hier moeten wij den schrijver tegenspreken vooral wat de waterleiding betreft. Deze is sedert ongeveer anderhalf jaar ruim voldoende. Nergens heeft men watergebrek en den geheelen dag door is er in ieder stadsgedeelt"- zooveel water te krijgen als men wenscht. Maar het heeft ook zijn groote voordeden. Er is r u i m t e in overvloed voor breede straten en groote parken. Aan de eischen der hygiëne kan ruimschoots voldaan worden, veel beter dan in oude steden als Batavia en Soerabaja en Semarang, waar de bevolking, vooral de inlandsche, in eeuwenoude tradities voortleeft. Vooral is dit te Bandoeng goed mogelijk, omdat het groot geworden is in den tijd der d e c e n t r a l i s a t i e v a n h e t b e s t u u r . Het heeft sinds jaren een eigen burgemeester en gemeenteraad, die van nabij voor zijne belangen kunnen zorgen. De energieke burgemeester Coops en ook de waarnemend burgemeester S. A. Reitsma hebben met groote kracht gewerkt voor hare verbetering en verfraaiing; veel hebben zij o. a. gedaan voor den woningbouw, ook wat de Inlandsche wijken betreft.
H E T V E N D U H U I S J. B E N J A M I NS. O U D E H O S P I T A A L W E G 1-3 B A N D O E N G . Venduhouder ^—Commissionair—^Transporteur.
GROOT BANDOENG
13
3P\dP^4P^.dP\dP\dP\£>Pv^P\s(P\s)P\<)(^^i)P\<^p^<)^v)PMPMP^^P\<)P^.i)PV)P^i)P^i)PMP^
I
V
V
T7
HOEK ALOON-ALOON BANDOENG
BP\^P\4P\d(^ss)P\4P\4P\^P^^(^^dP\d?\^P\i)P\sfP\<)P\^P^<)(^^i)P\^S^i)P^4?\^PMP\«)P\^l»^
Alleen-vertegenwoordiger voor
Carl Schliepcr Technische Afdecling
Friedn Krupp A* G* GRUSOIV WERK BREEKMACHINES, CEMENTFABRIEKEN, KALKFABRIEKEN, ERTSVERWERKINGWALSEN, PERSEN, MOLENS ENZ. ENZ. AJLLE K O L O J V I A L E
MACHINES.
Speciaal ingenieur. Ruime stock.
14
GROOT BANDOENG
Toen er in 1920 bezoek kwam van den heer Clemenceau, sprak deze Fransche oud-minister zijn bewondering uit, vooral voor het prachtige IJzermanpark in Noord Bandoeng, waar o.a. de Technische Hoogeschool gelegen is te midden van schitterende water-partijen, terwijl op den achtergrond in de verte de trotsche vulkaan Tangkoeban Prahoe verrijst Het gebouw dezer hoogeschool wekt wel is waar geen algemeene bewondering. Het is opgetrokken in den stijl van Menangkabau en schijnt een overdreven protest tegen de ongepastheid van den beruchten kolonialen stijl naar Grieksch model. Maar er zijn te Bandoeng verscheidene andere gebouwen en woonhuizen, die er beter uitzien, en waarbij in artistieke vrijheid gezocht is naar harmonische combinatie van „Westersche" en „Oostersche" motieven. Zoo kan de stad ook in haar uiterlijk voorkomen een symbool worden van den nieuwen geest, die thans ook in het Nederlandsche koloniale bestuur is doorgedrongen. Toen de Hollanders ruim 3 eeuwen geleden, in Indië kwamen, begonnen ze als h a n d e l a a r s en vestigden daarom hun hoofdzetel in de Molukken, de eilanden der kostbare specerijen. Toen ze weldra o v e r h e e r s c h e r s werden, stichtten ze hunne hoofdstad Batavia. Heden, nu ze in alle opzichten nadere aanraking zoeken met de inlanders en aan de bevolking m e d e z e g gingsschap in het bestuur geven, is de tijd gekomen, voor een nieuwe, werkelijk-NederlandschI n d i s c h e hoofdstad te midden der Inlandsche bevolking. Bandoeng is daarvoor bestemd en zal het worden. Het zit nu in een crisis, ook wat zijne gemeente financiën betreft, maar die is voorbijgaand, als een groeistuip. Alle snel opkomende steden hebben zulke crisis gekend, in Amerika, Australië en overal. Z e zijn er doorheen gekomen, wanneer ten minste de ontwikkelings-voorwaarden over het algemeen goed •waren. En zoo moet het ook bij Bandoeng gaan, indien niet alle teekenen bedriegen. • cv inD cv cw Aj'V cv («KV cv (»> cvcv tv cv <W (%} (W A} « ) n
l
DE DOOD V A N HET FUIFNUMMER
l
door A. ZIMMERMAN
Door het openstaande raam, waarvan de kree nog niet was neergelaten, schelde de felle hette van den tropenmiddag naar binnen, in de kamer, waar de warmte al drukkend werd. Het was buiten doodstil, de stilte van den middag, wanneer de menschen slapen en weinig geluiden van de straat binnen-laaien. Soms ging over de gladde vloer van de lange hotelgang het voetgeschuifel van een djongos of de laarskrakende tred van een gast. Over de witte vlakte van den muur sjiffelde snel een tjietjak, — klein donker beestje met geluidloos verzetten van de kleine pootjes . . . . . de man in de fauteuil zag het niet. Langs het raam van de kamer ging een djongos, dragend op slank-geheven arm een blad met wat glazen, de donkere oogen neergeslagen . . . . de man zag het niet.
Alles blééf stil in de kamer. Buiten, ergens bij de daklijst of in een boom, begon een tokkèh te slaan. Het geluid sidderde veeg uit in de trillende stilte: Tokkèèèè-è-èè de stille man in de groote stoel hoorde het niet. Zijn oogen bleven staren naar een punt, ergens ver weg in de wereld van zijn gedachten, die nooit een buitenstaander zien kan. Zijne gedachten waarden om zijn doode dagen,— van hoe lang geleden al? Het is of een grijs waas in de kamer te hangen komt hij herziet . . . . ; Het is een avond, fèl van grelle genietingen. De nacht daalt over het donkere, drommenvolle Brussel, dat niét te slapen begint. Het lawaai van Carnaval bliksemt op uit de volle straten waar grijnzende maskers in vreemde kleederen springen en dollen, hand in hand en oog in oog.
®
(S)
Katja^ Wetan ®
109
:-;
Bandoeng. ®
Achter het wijnhuis Pére Junaud in de Rue de la Paix in de avond-wonderen-volle tuin, waar niet dan vaag doordringt het geluid van de felle feeststraten, is een plaats van wijde stilte De bank onder de seringenboom, — wié, die in Brussel Pére Junaud bezocht, kent die tuinbank niet, waar je in vroeg-zomer die heerlijke seringentrossen boven je wuiven ziet 1 •— de bank onder de seringenboom, in de donkere hoek achter de fontein, — daar gebeurt h e t . . . Daar zit hij met haar in zijn armen. Z e was maar zoo een meid, zoo van de straat opgeraapt een wellustige deerne in domino, maar in de kou van de avond, dacht hij, waren haar armen warm om zijn hals en haar lippen warm door de zijde van haar en zijn masker op zijn lippen. Z e spreken weinig want hunne stemmen zijn schor van ontroering En maar even klinkt zijn stem öp, als hij fluistert: laat me dan een oogenblik, één oogenblik je gezicht zien. Hoog in den hemel, daar waar de rust is, hoog boven het klein gedoe van de feestende menschen, is het licht van de maan, als een wondere, stille vertroostin^j. In het vage licht ziet hij haar oogen, diep-wonderghnsterend-zwart achter haar zwart masker. En onder de zijden mondbedekking lijnend in zuiver-klassieken lijn haar mond en kin, die hij nog zooeven wild-hartstochtelijk kuste. Hij rilt: ,,Laat me even, even je gezicht zien". W e e r gaat die vreemde glimlach over haar gelaat, vluchtig hangend om haar mond, zacht, als de kus waarmede in de avond een moeder haar kind kust.
GROOT
BANDOENG
15
^®
Pas geopend:
BANDOENGSCH
REPARATIE-ATELIER
DE VLIJT
PHOTOGRAFiSCH ATELIER
KATJA2 W E T A N 123
mmA wmmm m ©o.
Het
adres voor
>: T E L E F O O N N o . 1128
MOTORREPARATIES
SOENIARADJAWEG No. 8 A, — BANDOENG
METAALDRAAIERIJ
Speciaal voor opnamen gebouwen, familiegroepen, vergrootingen, reproducties enz - enz.
Inrichting voor autogeen lasschen van alle mogelijke metalen. Billijk adres voor Rijwielen.
o?
Uitsluitend a contant. !®
Het Bestuur van onze Bank besloot tot uitgifte van
ZEVEN PROCENTS PANDBRIEVEN aan toonder, tegen den koers van IOO^/Q. Desgewenscht worden deze stukken, 4 jaar na levering, door onze Bank teruggekocht voor denzelfden koers, zoodat nimmer koersverlies kan plaats vinden. De Pandbrieven zijn aan toonder gesteld en in bedragen van f 50. —, f 100. — , f 500. —, en f 1000..— , verkrijgbaar. De rente-coupons vervallen per 1 Januari en per 1 Juni van ieder jaar en zijn bij alle kantoren van de Nederlandsch Indische Escompto Mij te verzilveren, zoowel hier in Indië als in Holland. Ook kunnen bij onze Bank de coupons steeds ingewisseld worden. W a a r de vraag naar hypotheken op de groote plaatsen van Java nog steeds zeer groot is, kunnen wij deze hooge rente van zeven procent per jaar aanbieden. Door de inrichting en werkwijze van onze Bank, zijn verliezen op de uitzettingen in Iste-hypotheken (2e hypotheek wordt door ons nimmer verstrekt) bijna niet mogelijk. Gedurende het zevenjarig bestaan van de Denis-Hypotheekbank heeft nog geen enkele executieverkoop plaats gehad, dit is wel een bewijs, dat onze Bank zeer voorzichtig is met de taxaties en waardeering van de panden, waarop de gelden worden verstrekt. Bij het geld dat men in onze P A N D B R I E V E N wil beleggen, moet worden bijgevoegd voor zegelgelden :
voor een Pandbrief van f 50,— „ „ „ „ f 100.-
f 0.30 f 0.60
voor een Pandbrief van f 500.— „ „ „ „ f 1000—
D E DIRECTIE DER DENIS-HYPOTHEEKBANK
f 3.00 f 6.00
TE BANDOENG.
j MEUBEL FABRIEK „FRISIA" }
I Toko Weltevreden HIN LONG & Co. |
j p^._._.^._
5 Pasar Baroe No. 32 A
,.^.-
.._.-
^,^,^.^, I
i • • Wij geven U gratis III • • j j VAKKUNDIGE
VOORLICHTING,
j
j I tmI
—
Bandoeng,
j
In voorraad allerlei soorten j KATOEN, KANTWERK, MODE-ARTIKFLEN. f DE LAAGSTE PRUZEJV. f
GROOT
16
„Wanneer ik je mijn gezicht laat zien, houdt je niet meer van mij, want ik ben al héél oud, ik ben al zes en dertigjaar" fluistert ze, lichtend aarzelend even de kap van haar haren waardoor duidelijk te zien zijn de enkele grijze haren die tusschen de vele kastanje-bruine te zilveren beginnen. Dan staan ze weer op en dollen mee in het massieve rumoer van Carnaval-in-Brussel, tot de morgen te goudigen begint in het verre hemeleinde. ,,Ga dan toch mee" dringt hij: ,,Ga dan toch mee; ik zal je trouwen" " „Ik houd van je, ik heb je gezicht niet gezien, . . . toch houd ik van je" De zachte glimlach hangt weer even om haar mond: ,,Ach, w a t . . . je denkt dat ik een veildeerne ben ? Mais n o n , . . . ik ben een eenzame en mijn eenzaam leven verveelt me niet maar deze avond moest ik eruit en deze n a c h t . . . . omdat ik niet zonder liefde kan . . . . ik ben vrouw . . , Bonsoir ik dank je bewaar dit als souvenir aan deze nacht van liefde ' en met de kleine camee-ring in de hand blijft hij staan en ziet wezenloos de vrouw na, die met een vluchtig handbewegen een taxi roept en er mee heen rijdt. En in de taxi valt ze neer op de kussens en drukt de handen tegen het gelaat en schreit en schreit omdat iets in haar brak, omdat ze weer haar leven ingaat van eenzame, van vrouw, die werkt voor haar brood èn fatsoenlijk gebleven is. O p haar lippen branden nog zijn k u s s e n . . . en ze gaat haar leven weer in . . . haar eenzame vrouwen leven, in welker hart is een heet liefdebegeeren, dat fel schroeit haar ziel. Het waas trekt op in de kamer De droevige man in de groote stoel stond op met een vreemde weemoed in zijn oogen. Hij ging naar de groote hutkoffer, die in den hoek van het vertrek blokte tegen den muur en bukte; en opende moeizaam het zware deksel. Ergens in die koffer lag een blauwe domino met zilveren sterren . . . d e hij droeg immers op de Carnavalsavond in Brussel. Hij trok de domino aan en strikte de verlegen linten op schouders en polsen en middel en enkels. En het blauwe masker deed hij voor en met een peinzende glimlach bekeek hij de witte camee aan zijn pink . . . . haar ring. Toen ging hij naar de kast en schonk zich een glas wijn in. Ver weg in de hemel vloog een vogel in wijde kringen rond en in den tuin van het hotel snorde nijdig de motor van een auto, die uitgereden moest worden. De gemaskerde lachte, in een onverklaarbaar combineeren fluisterde hij : ,,'t W a s zoo, ik W A S mijn heele leven een fuifnummer.... maar van haar heb ik gehouden". Hij dronk het glas leeg en wierp het met een driftige beweging weg de tuin in. Het tikte nijdig op een steen, toen lagen nog slechts wat flikkerende scherven in het zonlicht
HET
BANDOENG. De man bij het venster wankelde, struikelend nog even bewoog hij de handen en lag toen stil, de oogen gebroken, iets opgetrokken de vleezige, zinnelijke lippen, dat de tanden bloot kwamen. In zijn domino was bij het vallen een scheur gekomen. Zöö vonden ze hem
l
MAANDELIJKSCHE CAUSERIE.
|
cm) cw (V fV (V (K) (•> ^«D cv (V CV) («D cv.-«) (W (W A> cv • <*) cv c» AJ cm)
De Jaarbeurs kwam ten einde en beloofde ondanks de verwachtingen, nogmaals terug te komen. Een vierde Jaarbeurs zou — tegen alle verwachtingen in — toch nog mogelijk blijken, indien we tenminste de officieele voorlichting kunnen houden voor voldoende van belang, om daaraan meer dan profetische waarde te hechten. De Bandoengers zijn evenwel om deze toezegging niet rouwig en zien met genoegen een reprise tegemoet. Doch Soerabaja en Batavia vragen zich meer positief af, in hoeverre de handel zich andermaal zal laten verlokken tot het terugkeeren. Inmiddels verschenen officieele gegevens van Jaarbeurzen in het buitenland uit welke gebleken is, dat zij alle slechts met moeite het bestaan voortslepen, de Leipziger Messe uitgezonderd. Het hoofd helder en omhoog, mijneheeren en misschien lukt het dan de vierde keer opnieuw! Premyslav heeft afscheid genomen. Het afscheid droeg een hartelijk karakter .— Poortenaar trad opnieuw in Bandoeng op met Geertruida van Fladeracken en ontving talrijke bewijzen van hulde en erkentelijkheid. Onze goede Frenzel stapte in ,,Alt Heidelberg" verjongd heen en weer en trok niet alleen volle zalen, doch wekte ook het verlangen om hem meer te zien in nog weer andere en meer moderne en vroolijke stukken. Naar men verder heeft gehoord, staan groote plannen met den schouwburg voor de deur. Het is de bedoeling om ook in Bandoeng te probeeren het groote werk „Oedipus" op te voeren. Naar vanzelve spreekt, vordert een dergelijke opvoering zeer uitgebreide maatregelen en zal de voorbereiding nog langen tijd sleepende blijven. Doch in principe is besloten ook hier met Oedipus te verschijnen. Het zal tegen December worden alvorens de eerste opvoering is te verwachten. Er zijn hier vele stadgenooten, die zich bijster voor deze opvoering interesseeren. Het succes zal vermoedelijk ook groot kunnen zijn — temeer wijl natuurlijk rekening wordt gehouden met in Batavia reeds opgedane ervaringen. Met de hierboven aangestipte evenementen en verwachtingen, brachten we de maand door. Weinig emotie — een tijd van uitslapen. De talrijke bezoeken, van sultans en hooge adelijken
V E N D U H U I S J . B E N J A M I N S , O U D E H O S P I T A A L W E G 1-3. B A N D O E N G HET
BESTE
ADRES
VOOR
VERHUIZINGEN,
OOK
BUITEN
BANDOENG.
GROOT BANDOENG
PAS VAN NAGREK NABIJ GARGET
H-
17
Photo H Bodom Bandoeng
U ALTIJD LAST MET UW HUURDERS EN KRIJGT U WAAROMD IHEEFT V E R S E ] I v E A C H T E N OVER UW HUIS?
•13
U kunt dat Z E E R G E M A K K E L I J K V O O R K O M E N door ons uw huis m Administratie te geven. Wi] zorgen dan voor het mcasseeren der huur, kleine reparaties, opnieuw verhuren etc.
B A N D O E N G S C I I E A D M I N I S T R A T I E M I J . B R A G A W E G 14, B A N D O E N G .
•H
18
GROOT BANDOENG.
uit Midden-Java trokken nogal de aandacht, er was veel belangstelling voor verschillende wedstrijden, die op het nippertje van den sluitings-tijd der Jaarbeurs culmineerden in een bloemen-corso, doch daarna kwam alleen een groote protest-vergadering in „Concordia" nog de sambal van het dagehjksch leven brengen. Kon er eigenlijk nog wel een nieuwe bioscope bij in Bandoeng ? Hoeveel zijn er al niet! De Europeesche wereld kende er tot dusver slechts drie, doch er waren ook reeds heel wat, die speciaal door Inlanders worden bezocht
F R I S I A I GROOTSTE
I
^
MEUBEL SHOW i BANDOENG ! WELT EVREDEN. i
' F r i s i a l a a n 20 Noordwijk \
J F R I S I A I Telf. 860-742 Ond. Hulp { F R I S I A t
Tóch heeft Pathé het aangedurfd om een nieuwe bioscope te zetten in het centrum der stad en desondanks de oude te behouden. Door goede zorgen is het gebouw zeer „copieus" van vorm geworden en dank zij den goeden smaak van den exploitant, onzen populairen heer Albet, werd ook de inrichting up to date. Men kan spreken van een Elite-bioscope nummer drie. W a n t reeds bezitten we er immers een op de Aloonaloon ? En . . . . . . op Kebon Djati! De oude inrichting, waarin wij mooie keurige films zagen afdraaien, bleef behouden en trekt door de billijke prijzen honderden toeschouwers. Tusschen twee haakjes rijst thans de vraag, of niet overal dergelijke goedkoopere prijzen zouden kunnen worden gevraagd. Ook in dit opzicht zijn wij de dupe van de min of meer geflatteerde entrees, welke nu eenmaal van oudsher g e v r a a g d worden en volgens ingewijden absoluut niet noo-.zakelijk zijn. Immers — bij lagere prijzen trekt men meer publiek en betalen wij toch alles gezamenlijk en naar d r a a g kracht De „bios" is een luxe — zeer zeker, doch men wil ook deze genoegens gaarne zoo billijk mogelijk. Daarop kan niet worden afgedongen. Ons leger blijft steeds rustig. Ofschoon Bandoeng een militaire plaats is, merkt men van de soldaten en anderen juist het minst en hoort men alleen veel te veel van den overgang der reserve-jongelieden en andere •— hoofdzakelijk met de salarieering in verband staande ^ faciliteiten spreken. De vliegdienst groeit nog aan; het aantal bruikbare vliegtuigen is reeds flink groot ^ er wordt verdienstelijk
geoefend. Het is, dat zij het niet zijn •— anders waren de vliegeniers bijzonder populair in onze stad •— met welke min-of-meer negatieve opmerking wij ons niet verder met de luchtmannen zullen bezighouden. Bijzondere vermelding verdienen de pogingen der gemeente om tot goedkooper prijzen van vruchten en andere levensmiddelen te geraken. Dit is een goede zaak, die slechts kan slagen, wanneer menschen met kennis van zaken en anders niet het beheer van dergelijke inrichtingen voeren. Voorts moet natuurlijk ook op de medewerking van het publiek zelve worden gerekend. Nu heeft ieder in Bandoeng wel gemerkt, dat er tusschen de gemeente en het publiek absoluut geen verstandhouding heerscht — het is alsof beide los van elkander staan en een gemeenteambtenaar in Bandoeng in Hollandsche steden van vrijwel geen beteekenis, gaat. hier door voor een notabel persoon, écarteert zich althans als zoodanig, hetwelk niet misstaat. Het is trouwens wel een specifiek Bandoengsche kwaal, dat men hier zoo vreeslijk van dikdoen houdt en daarom valt het eenige gemeente-ambtenaartjes niet kwalijk te nemen, dat ook hun de besmetting is gekomen. Het gaat er nu maar om .— wat zal men bereiken met de duurte-bestrijding? Resultaten, uitkomsten van gemeente-bemoeienis — slechts deze zullen kunnen bewijzen of er goed gewerkt is. Dat de klachten legio zijn. werd bereids hier en daar geconstateerd. Doch de eind-uitkomsten moeten den doorslag geven. Daarop is het wachten. D. ATAS.
aTE KOOP
Schitterende Villa :
met 2 Paviljoens,
:
Autogar., compleete bijgeb., schitterend aangelegde tuin
PRIJS F 100.000.&
H E T V E N D U H U I S J. B E N J A M I NS. O U D E H O S P I T A A L W E G 1-3 B A N D O E N G . Transporteeren — Verhuizen ^
Emballeeren.
GROOT
BANDOENG
VEEVOEDER
FIRMA HOA TJIONG
MELKERIJ „RAMASARI" BANDOENG POENGKOERWEG 146.
—
S C H O E N M A K E R IJ Grootc Postweg 44 :-: di moeka Kantor post Bandoeng Kwahteit jang paling baik. Pekerdjaan lekas
TELEFOON 699.
heeft steeds in voorraad gemalen djagoong ongemalen „ hooi in balen
SEPATOE toewan^ njonja^ dan anak^
a f 5.50 p. pic. „ „ 5.^— „ „ „ „ 2.80 „ „
Model American, Harga paling moera dan tanggoeng baik.
SCHOËNMAKERIJ „TOKO EERSTE KWALITEIT", PASAR BAROE No. 86 -
U vestigt zich te Bandoeng ?
BANDOENG.
In voorraaci diverse modellen
U wenscht een perceel bouwgrond met schitterend uitzicht; een riant woonhuis, een solied bouwwerk ? Wendt U dan tot
HEEREN- E N DAMESSCHOENEN E N Z
ORION
19
HET ADRES
BIOSCOPE
PREANGER THEATRE - KEBON DJATIE.
N. V. BAND0EN6SCHE BOUW EN HANDEL MIJ
Het gezelligste en best geventileerde Theater t e r plaatse,
KANTOOR SUMATRASTRAAT 12, BANDOENG
ARCHITECT J. C, J. PISO Telefoon Kantoor 381,
S E D E R T 1 J U N I 1921 onder beheer van den Heer
Telefoon Huis 681.
(3!5S(2Sc)l^S(gSSgg5i^(2SSaS©(gSB(g5S(^g)(25S(g5S(g5S^S(2SS(^S
A.J.E. B O E L L A A R D v . T U I J L
KLEERMAKERIJ
De voorstellingen worden sedert 1 Augustus opgeluisterd door het:
Bantjeuj 15
Goedkoopste adres
„ORION KWARTET"
SOEN HIN
—
-
Bandoeng.
Vlugge
aflevering
^S(2^(3S©(22©(2S®(3S©(^©(23©(3SS(^©(2S©(2S©a3©(2SS(2SË(3S©
V e r t o o n t uitsluitend I e klasse films, niet alleen Z a t e r d a g s , doch ook midden in de week. Z i e onze advertcntie's in d e P r e a n g e r Bode. Alle minderwaardige films worden onherroepelijk geweerd.
<J M E U B E L M A G A Z I J N E N 1_E D I K A N T E N H A N D E L C> <3 t> <: W O L I E «Sc C o . £>
t> t> Z> IJzeren Ledikanten Klam- t> <3 boe en Bultzakken van prima kwaliteit t> £> <j De afdeelmg Meubelmagazijn is ruim voorzien van Moderne <j <j SOENIARADJA No 20. TEGENOVER <j Heeft in voorraad alle soorten <j
De aandacht van vreemdelingen wordt er op gevestigd, dat deze bioscope omgeven is door eenige uitmuntende restaurants.
DE BIOSCOPE. BANDOENG
<j
<: Stoelen, Tafels, Kasten, Buffets enz <3 Degelijk werk <j <j <j
BELEEFD
Billijke prijzen. AANBEVELEND.
av^vTjvvy^vvw^^wwvv^wvvww^^^vw^vv^
j Meubel-Magazijn S I N H A P S E N G & C o .
|
I
}
BANTJEUJ No. «
:-!
T E BANDOENG
i MODERNE MEUBELS, } } SPIEGELGLAS, t-: GEKLEURD GLAS, \ } HANG- EN SLUITWERK. X I S O L I E D E EN G O E D K O O P E M E U B E L S . {
Groote Meubelfabriek LAUW HO 6 Co. OUDE KERKHOFWEG No. 47 TE BANDOENG. LEVEREN NETJES E N KEURIG W E R K T E G E N C O N C U R R E E R E N D E PRIJZEN.
t> t>
20
GROOT BANDOENG
( V C«) (W CW (»^ CV) CW («} (W A ? C K cV imi c v (V) c v (V i»J A ) CW • c v <:V C K c v c v (V (%) (%) (W A ) c v CK) (V (V (A) (^
I
BOEKBESPREKINGEN.
i
l 8
Sonnetten en verzen in terzinen geschreven door Henriette Roland Holst van der Schalie. Van dit werkje een derde druk. Hoe kon het ook anders. Zulk in-superieur werk als we hier hebben moet wel de aandacht trekken, moet wel opgang maken, want het is een gebeurtenis. Eigenlijk is het heel moeilijk van Henriette Roland Holst haar werk een zeer goede definitie te geven Ieder voelt dat een vers als dit: Ik wilde dat woorden als handen waren en ik ze kon vouwen om aan te duiden de vereering die in mijn hart gaat luiden nu ik wil zegge' en liefdevol verklaren
Trouwen we zijn van Adama van Scheltema die echte, kleine, mooie kunst zoo gewoon. Immers —• het is al vele malen gezegd; Adama van Scheltema levert intens mooi werk: Mits hij niet begint met zijn socialistische krijgszangen en liederen. Mits hij niet komt met een kinderachtig ding — waarom is het in vredesnaam in deze bundel ook weer geplaatst: Wij hebben niet genomen het vleesch en het bloed van Christus, W a n t de Christenen hebben ons vleesch gegeten en onze tranen gedronken.
Dank! en zoo zijn er meer dingen, die er op wijzen, dat Adama van Scheltema veel en veel beter werk zou leveren wanneer hij wat meer zelf-critiek uitoefende. Innig mooi werk levert hij wanneer hij een heel vluchtige, voorbijgaande impressie vast legt in woorden en dan zoo'n heel klein, paar-woordentellende-liedje ==^
ritli
1
adres voor verhuizen, inpakken en expedieeren naar alle plaatsen der wereld onder garantie en Europeesch toezicht is:
Het Kantoor Flament Naripanweg 27 telefoon 580 Bandoeng» 't lachend-gelijke minnelijk gebaren van wie als' mooiste en mooglijke ons beduiden hoe, ver van felheid, hoog bove' onbeduiden te leve', als door een effe lichtzee varen.
De zon is verschenen! De aarde straalt — Zij heeft een verdwenen Gelukmin mijn oogen gehaald.
Ieder voelt, zeide ik, dat een vers als dit, al voldoende zou zijn om Henriette Roland Holst een eerste plaats te geven in de rij van onze beste dichters . . . maar wie zal de volle breedte en diepte beschrijven van haar verzen en zeggen?
Ik ben alles vergeten W a t ik zooeven wist .— Ach: wat is 't dat we weten ? W a t is 't! W a t is 't!
Henriette Roland Holst haar werken zullen altoos blijven de schoonste bloemen aan de moederplant van de Nederlandsche verskunst
Eerste Oogst door C. S. Adama van Scheltema. Bloemlezing uit Een weg Van Verzen en Uit Den Dool. De vierde druk nu al van Eerste Oogst. En dat in precies tien jaren tijd . . . . en dat een bundel verzen. Markant bewijs van het geheimzinnig-mooie van dit werk.
W a t is 't dat we willen Dan de kranke aarde in 't Zonhcht te tillen — als een arm ziek kind!
De Wajang, door Dirk Rühl Jr. met aanteekeningen van Dr. Tjipto Mangoenkoesoemo. Uitgave Boekh. Visser 6 Co. Bandoeng. In schier geen enkel Indisch huis kan men komen of men vindt er een of meer afbeeldingen van wajangflguren, doch bijna niemand weet wie die figuren voorstellen of wat de beteekenis ervan is, en ook van het wajangspel zelf weet de doorsnee Europeaan al heel weinig. De heer Dirk Ruhl heeft er daarom heel
HET V E N D U H U I S J. B E N J A M I N S . OUDE HOSPITAALWEG 1 "3 B A N DOENG
Overname van geheele en gedeeltelijke inboedels tegen de hoogste waarde.
GROOT BANDOENG
21
Autovcrhuurdcrij ,,ARDJOENO'' Telefoon 959 en 341
Dag en N a c h t geopend. ff
WAPENT U TEGEN MET EEN POLIS
BRANDSCHADE VAN DE
Algemeene Verzekering Mij* fj)e Atlas'' Bragaweg PREMIEN-
14
BILLIJKE
—
Bandoeng.
1
LAGE
CONDITIEN- GROOTSTE
COULANCI
!!'
IV. V.TVIIVKKL M^AATSCHAPPIJ „SOEDJATS A** P A S I R liA^LIILI Z U I D 7 . TBLEFOOiV 5 8 5 , BA.JSDOEJVG
Leveren
^1
II
uit voorraadt
WATER-CLOSET bestaande u i t : witte porseleinen pot mahoniehouten bril gegoten ijzeren reservoir met consoles zinken spoelpijp koperen ketting met handvat 2 ringen om de pijp aan den muur te bevestigen waarvan een met indiarubberpuffer 1 indiarubber socket voor de bevestiging der pi) p aan de pot pnjs compleet . . . . . . . f 45—•
M E U B E E I V I A G A Z I J N KOING L I E & CO. Procuratiehouder LIM A GOH,
Bantjeuj
Chineesche-Voorstraat
No. 14, Bandoeng.
Voorradig: ALLE S O O R T E N MEUBELEN
Goed werk en
C O N C U R R E E R E N D E PRIJZEN.
QuWUUWtJUWUWUU^U<^UWWUC4WUUCJW.JWUW4JC^UUUU.->UUi:^ <1 <3
TOKO SUMATRA
Het
<:
goedkoopste en billijkste adres voor
KINDERGOEDEREN.
aw^v^v^vyvw^^v^wwvK^vww^wvvw^vvwis
PORSELEINEN WASCHTAFELS.
II
Compleet met 1 vernikkelde tapkraan, koperen afsluitplug met ketting, afmetingen . . 63 '/a X 43 '/a c/m prijs compleet. . . . . . f 40 —
PORSELEINEN WASCHTAFELS. op consoles Compleet met 2 vernikkelde tapkranen, koperen afsluitplug met ketting, afmetingen Va X 45 ',2 c m prijs compleet f 50.
H. VAN HOUTEN Binnen Rechts No. 63, Tegallegaweg, Bandoeng. Enghsh-teacher, ook bereid om requesten op te stellen in Nederlandsche of Maleische taal voor civiel, huurcommissie en agrarische eigendomszaken enz
Schoenmakerij KATJA-KATJA
WETAN
„PASOENDAN" NO. 155
BAN
DOENG.
Maakt dames- heeren- en kinderschoenen in de nieuwste mode naar keuze. Gegarandeerd Ie K W A L I T E I T W E R K .
BILLIJKE Voor wederverkoop ruim rabat.
PRIJZEN. Beleefd
aanbevelend.
22
'
GROOT BANDOENG
goed aangedaan om eens een populaire beschrijving van de wajangfiguren en het spel zelf te geven. Hij behandelt in zijn boek de geschiedenis van de wajang, het ontstaan der figuren en waarom die, met de voor ons zoo belachelijke armen, gemaakt zijn. Ook aan het reportoir en de symboliek zijn hoofdstuxken geviajd zoodat men door dit boek eens door te lezen een goed idee van het wajangspel kan krijgen. Verder is nog een woordenlijst opgenomen waar men in alphabetische volgorde de bel eekenis der vreemde woorden, die men bij de wajang nog al eens hoort, kan vinden. Iemand die een klein beetje belang stelt in de psyche van den Javaan en iets wil weten van zijn legenden die in de wajang weergegeven worden, raden wij aan dit boek van de heeren Ruhl en Dr. Tjipto te lezen, hierdoor zullen veel verkeerde begrippen worden weggenomen en zal men de wajang een beetje leeren begrijpen en waardeeren. Over het algemeen weet de Europeaan zoo weinig van den Javaan dat een boek waardoor men een beteren kijk op een der cultuuruitingen van dit volk kan krijgen niet voldoende aanbevolen kan worden. Enkele wajangfiguren zijn tusschen de tekst opgenomen. De druk en uitvoering zijn keurig. Het werk ziet er artistiek uit.
„Zij" door H. Rider Haggard, vertaald door W . J. A. Roldanus Jr. Uitgave J. M. Meulenhoff Amsterdam. Een buitengewoon interessant boek, een beetje fantastisch maar zoo boeiend beschreven dat men niet rust voor het boek uit is. Het is uitgegeven in de serie ..Meulenhoff's boeken van Avontuur" en iemand die van avonturen houdt raad ik aan zich dit boek aan te schaffen om de avonturen te lezen die de beide hoofdpersonen bij „ZIJ" beleven. De schrijver heeft hier zijn groote fantasie vrijen loop gelaten en met zijn buitengewone verhaaltrant weet hij de lezers van het begin tot het einde te boeien. Reeds vele werken heb ik van R. Haggard gelezen, doch dit is het meest fantastische en heeft mij vele spannende momenten bezorgd.
Keteltje in de Lorzie, door Cor Bruyn. Geïllustreerd door J. H. Isings Jr. Uitgave van G. B. V. Goor 6 Zonen Gouda. Een vlot geschreven jongensboek behandelende het lief en leed van een jongen in een arme omgeving wiens ouders de kost verdienen met lompenhandel en het stroopen van visch. Verder ontvingen wij van den zelfden uitgever het bekende meisjesboek van Marie Ouink — 5oer Huize „Canneheavel" (De Duiventil) en ,,De Canneheuveltjes in Indië". Het eerste boek is voor kinderen van 12.—14 jaar en het laatste voor kinderen van een jaar of 9. De Canneheuvelsjes Serie behoeft geen aanbeveling, deze kinderboeken zoo vlot en aardig en toch vaak zoo gevoelvol geschreven hebben al verscheidene herdrukken beleefd. Dit is het beste bewijs dat zij in de smaak van de kinderen vallen.
Ook zond de firma van Goor ons Huize Levenslust door Marin Koster. Een boek voor meisjes van 14 jaar. Het boek is geïllustreerd en goed geschreven en zal door de jongedames met genoegen gelezen worden. ,,Harlekijntje" versjes van S. Maathuis—Heken, plaatjes van Sijtje Aafkens, ook een uitgave van de firma van Goor & Zonen. Een versjesboek voor kleine kinderen met aardige versjes en leuke plaatjes.
Het goedkoope kookboek, door F. C. S. Oldeman. Uitgave G. B. v. Goor en Zonen Gouda. Dit kookboek verscheen vroeger onder den titel van ,,Betje de goedkoope keukenmeid", doch is nu omgewerkt en vermeerderd met enkele eenvoudige recepten van vladen en koude puddingen en voorzien van eenige aanwijzingen en recepten omtrent het gebruik van hooikist en stoomkoker. Dat dit kookboek een twaalfde druk beleefde zegt genoeg Ook voor de dames in Indië staan er zeer vele recepten in die men gemakkelijk kan maken.
De praktijk van het bewikkelen van gelijk en wisselstroommachines en transformatoren, door Geerlings. Uitgave van de N . V. Uitgevers Mij. v/h. Mantgem en de Does, Amsterdam. In de polytechnische Bibliotheek verscheen bovenstaand handboek betreffende de vervaardiging der wikkehngen van de in de electro techniek gebruikelijke machines en apparaten met name van de gelijk- en wisselstroommachines en transformatoren. De schrijver zegt o.m. in zijn voorrede dat op dit gebied in onze Hollandsche Bibliotheek nog weinig, althans wat de practische verhandeling hiervan betreft, voorhanden is, zoodat degene, ndie met het vervaardigen van wikkelingen bezig zijn meestal hierdoor op zichzelf aangewezen zijn hetgeen er den schrijver toe geleid heeft, dit werkje samen te stellen. De stof is verdeeld over drie hoofdstukken, welke ieder, behalve een verhandeling over de vervaardiging der wikkelingen, tevens een zoo groot mogelijk aantal voorbeelden van verschillende wikkelingen, welke thans gefabriceerd worden, bevatten. De theorie, alsmede de behandeling der wikkelformules en schema's is eenvoudig beschreven en kan door iedereen verwerkt worden. Ook heeft de schrijver om tot een goed begrip van de samenstelling der electrische machines te komen een en ander gezegd over de deelen en onderdeden dezer machines. Het boekje is keurig uitgevoerd en voorzien van bijna tweehonderd teekeningen en foto's.
23
GROOT BANDOENG
TOKO TJOENG FA
ATTENTIE!
Pasar Baroe N o . 47
Indien U heerlijke koffie wenscht te gebruiken, geheve U een proef te nemen met koffie N o . 1 merk N I E S E N G , wat natuurlijkerwijs U ten zeerste zal voldoen, omdat deze soort gemalen koffie, niet alleen geurig en heerlijk van smaak is, doch ook U w gezondheid versterkt; voorts is deze koffie zeer fijn gestampt. Wacht u voor namaak. NIE SENG,
—
SCHOENMAKERSWINKEL Eerste kwaliteit, vlugge afwerking. Heeren-, Dames- en Kinderschoenen Modellen naar keuze Europeesche schoenen in voorraad. Laagste prijzen. Gegarandeerde kwaliteit.
BANTJEUJ 18, B A N D O E N G ,
BANDOENGSCH PASIR KALIKI N o . 60 en MERDIKA L I O N o . 9^
FOTO-ATELIER.
Speciaal voor opnamen buitenhuis zooals
Gebouwen, groepen,
landschappen, magnesium opnamen
BANDOENG. Levert de beste schoenen en sloffen
Bandoeng.
Steeds voorradig Heeren-,
vervaardigt ook vergrootingen lantaarnplaatjes, reproductien, enz. enz.
Dames- en Kinderschoenen Gegarandeerd goede en sterke afwerking.
Adres: K H. V E R S C H O O R Katja-katja Wetan 120 Tel. 1157 (medegebruiker Cordesius en Bax)
1 Schoenwinkel London. 1 I Grootc Postweg No. 38 t/o POSTKANTOOR I |-j BANDOENG, v |
I Moderne Heeren- en Dames*, 1 i Amerikaansche en Europeesche i I Schoenen. |
X ONG SOE AAN, BROODBAKKERIJ. ^ n G R O O T E P O S T W E G No. 66, B A N D O E N G . ^ ^
T E L E F O O N N o . 31
-
^Oafir &®©firA®©fir^S>©^^Ê)©ft^®©^^®©SÖ®©fir^S®*^@e)^
i]
Meubelmagazijn T A N A H I N Bantjcuj Chineesche Voorstraat N o . 10 - ' Bandoeng. Levert alle soorten meubilair volgens teekenmgen in de nieuwste stijl, zooals Amerikaansche en Fransche. Gegarandeerd goed en degelijk werk. Beschikt steeds over gediplomeerde chefs der werkplaatsen uit Hongkong. Bezoekt eerst ons magazijn alvorens te besluiten. Onze prijzen zijn beslist concurreerend. Onze prijzen zijn dan ook reclame-prijzen. Komt, ziet en overtuigt U !
Beleefd
E A R O E
27
-
BA.Nr)OEjVG
Telefoon N o . 338. Verkoopt diverse soorten van Chits, Tricot, Linnen enz enz. Beleefd
IL. WINSONI A. B. C. STRAAT - TELEFOON No. 577 Steeds te Bandoeng voorradig fotografische benoodigdheden. BILLIJKE PRIJZEN BELEEFD AANBEVELEND.
aanbevelend.
SOEIJ BIE Kongsie Toko S. B, & Co. PJVSA.R
[5]
aanbevelend
BROODBAKKERIJ
THIO
TJO THOH
Soeniaradjaweg Gang Apollo Theatre N o . 142. T E L E F O O N N o . 922 ^ BANDOENG Levert brood op abonnement franco thuis en op bestelling. Zindelijke en goede bereiding. Beslist het betrouwbaarste. Proefbroodje wordt op aanvraag gratis toegezonden, C O N C U R R E E R E N D E PRIJZEN.
24
GROOT
I
TOKO SOERABAIA
A %
BANDOENG
HOEK PASAR B A R O E
—
BANDOENG
-
TELEFOON No. 418
PAS O N T V A N G E N
PAS O N T V A N G E N
S
VOOR
®
Marsepain
^
t-
in diverse
ST. N I C O L A A S
figuren.
Chocolade
EN
v a n Bensdorp,
KERSTMIS alles verpakt in schitterende doozen.
Dames komt U even bij ons a a n !
:-
^©^^®©^^©©^^®©^*®©^5®©^®^©^^®©^y®©^^©©^^®©^^®©©^®©^«^©^''^®©^'y®©^*®©©ö^©^^^©©^©®C^®(ï
BANDOENGSCHE ADMINISTRATIE MAATSCHAPPIJ AFDEELNG HUIZENVERKOOP,
mm mmmm mmm^mm T E G A L L E G A W E G No 1316
-
BANDOENG
Steeds voorradig de EERSTE SOORT KOFFIE
merk A Y A M .
Gegarandeerd eerste kwaliteit; prijs zeer billijk
BELAST ZICH met het koopen en verkoopen van huizen, gronden en ondernemingen.
H5ïiE PENSION BASTIAANS Voorheen Expres Annex Autoverhuurderij. KEBON D J A T I W E G - B A N D O E N G - T E L E F O O N No 442
BELAST ZICH
Kamers van f 5 - f 8 . — Modern mqericht verkrijgbaar buitenshuis tegen billijk tarief.
BELAST ZICH
eten
EIGENAAR T E V E N S B E H E E R D E R .
met het taxeeren van huizen etc. met het incasseeren der huishuren. BELAST ZICH met het toezicht op de huizen. BELAST ZICH
G E V E S T I G D .
met het verhuren der huizen. Laat uw huizen door de B.A.M, administreeren. U heeft dan absoluut geen zorgen en lasten* Wij zorgen voor alles.
A u g / s Hoedemakers EERSTE LITSONLAAN 14 BANDOENG
PIANO en ORGELLES ERFPACHTSPERCEELEN. O p Java worden erfpachtsperceelen te koop gevraagd geschikt voor kleine Landbouw.
NAAR
Waarom valt Bandoeng zoo zeer in trek?
OMDAT
Aanbiedingen worden ingewacht bij de B. A . M . BANDOENG.
B R A G A W E G 14
Ie. 2e.
GAROET
3e.
Een schitterend groot huis te Garoet te koop aangeboden met veel kamers en 2 paviljoens, compleete bijgebouwen, autogarage enz.
4e. 5e.
Schitterend aangelegden tuin. Te bevragen bij de
..
''
B. A. M. BRAGAWEG
14
-
BANDOENG.
BANDOENG
6e.
Bandoeng de mooiste stad is op Java en er haar weerga niet vindt. Het klimaat er altijd even aangenaam en koel is. Men kan wonen aan flinke breede wegen met schitterend uitzicht op de bergen. Er verschillende gerieflijkheden zijn zooals Electrisch licht, Waterleiding, Gas enz. Bandoeng het Centrum van Java en het middelpunt van verkeer is. Er ruim voldoende Scholen zijn, zoowel lagere als hoogere w. o. H. B. S., Techn. Hoogeschool enz, enz.
GROOT BANDOENG % I %
% 1 i
DE ROMAN.
t v CW <X>(V « ) rBJ (V cv cv £V cv (K) CW cd <W CK> cv cv «:> cv A) (V> cv (V CKKVCID « (•> (V rv (W (V cap (K> CW cv
M'n
medemenschen.
Het was 4 uur, en Jolanthe, na zich zorgvuldig gekleed te hebben, was met een mooie, nieuwe roman in een van de gezellige hoekjes van de huiskamer gekropen, en was daar, dicht bij den haard gaan lezen. En na de eerste bladzijden ging ze al weer heelemaal op, in het verhaal. W a t verder, na het eerste hoofdstuk, toen er wat spanning ging komen, merkte ze niet dat het allengs donkerder begon te worden, en ze bukte zich wat meer voorover, om beter te kunnen lezen. Maar helaas, de duisternis viel snel in, en ten slotte ging het lezen niet meer. Z e legde derhalve haar boek terzijde, en keek even rond zich. Toch wel leuk, deze kamer, met al die echt oude stijl en schilderijen uit den tijd van Louis XIV, en ze dacht aan het hof van dien koning, met al z'n coquette vrouwen en nog coquetter heeren. . . . die menschen met hun intrigues, met hun geest en fijn gevoel, met hun hoffelijkheid en ridderlijkheid, o, het moest heerlijk zijn voor een vrouw zóó gefêteerd te worden. . . . Waarom was zij nu Jolanthe Vermeulen, echtgenoote van Willem Vermeulen, doodgewoon Koopman. . . . nou ja, wel rijk, maar toch niet zoo, als de Markiezin de Pompadour. . . . of 'n andere . . . . Z e dacht en peinsde ook over het ,,honi soit qui mal Y pense" en lachte onwillekeurig . . . . langzaam stond ze op, en draaide de schemerlamp aan. N a een oogenblik was ze alles om zich heen weer vergeten, zóó verdiepte ze zich in het boek . . . . de roman. Z e hoorde niet dat de klok 5 uur sloeg, dat er een auto stil hield voor de deur, dat iemand binnenkwam en de trap op ging. ,,Dag Kippetje!" klonk het op eens, en Willem kwam binnen, breed armen zwaaiend en z'n lippen al vooruit gestoken voor de ontvangst van de traditioneele middagkus. ,,Dag Kippetje!" Vooral het laatste woord werd wat lang aangehouden, en Jolanthe keek ineens op. ,,Ach, jij, vervelende man, heb je geen betere groet. Heb je niet meer eerbied voor je vrouw ? Kan je nu nooit eens uit d^e banale sleur van je zakenleven komen ? Moet je nu altijd plat en vervelend zijn ?" ,,Dag Kippetje, hoe gaat het?" ,,Ga weg, verveel me niet langer, zag je dan niet dat ik aan het lezen was?" ,,Aan het lezen. Zoo, kippetje, aan het lezen ! En dat is interessanter en beter dan je man te begroeten, en hem een kus te geven, 't W o r d t nu hoe langer hoe fraaier! En kippetje, wat lees je dan alzoo ?" „Een roman ! " ,,Aha, een roman! Dat's prachtig, 'n Kippetje dat 'n roman leest, en daardoor haar man niet groei !" „Zou jij het leuk vinden als ik binnenkwam, als je zat te werken, en ik riep : dag haantje ?" „Dan zou ik er ,,de eerste" bijzeggen, want ik deed een fijne zaak vandaag, kippetje."
25
,,God, Wim, schei nou uit met dat banale woord ! Je irriteert me." En meteen pakte ze haar boek weer, en begon, zonder 'n woord meer te lezen. Wim hep even rond, zei nog wat, vroeg nog wat, maar kreeg geen antwoord. Dan ging hij naar buiten, wachtte daar even, en klopte aan de deur. ,Jaaa ! Binnen ! " W i m deed de deur open, en met een buiging zei hij : ,,Dag, heve Jolanthe, ik stoor je toch niet ? Zou ik je om een middag-zoen mogen vragen ?" Even keek Jolanthe heel b o o s : de wenkbrauwen saam getrokken, de neusvleugels bij elkaar, de mondhoeken naar omlaag. Maar lang kon ze het niet volhouden, want W i m boog, en boog nogmaals, en ze proestte het ineens uit om z'n malle buigingen. Z e kusten elkaar, en zaten naast elkaar op de sofa, Jolanthe hield haar vinger nog tusschen het boek. „Vertel me nou eens wat je daar leest. Kip kindje ?" „Een roman". „Ja, maar wat is dat ? Heet dat vertelsel zoo ? W i e schreef het ? Staat er nog iets bijzonders in van zaken doen of zoo ? „Zaken doen ? In 'n roman ? Kom, doe niet zoo somber ? W a t weet jij van een roman of romantiek af, zeg ?" Romantiek ? W a t is dat nou weer ?" „De goede, ouwe tijd! Ridderlijkheid, groote eerbied voor de vrouw !" „Aha, nu hebben we het! En wat wil mijn geliefde Jolanthe dat ik voor haar doe ?" En W i m stapte bedrijvig door de kamer. „Je bent tóch wel een aardige vent, hoor ! Kom nou eens hier naast me zitten, en vertel me nou eens, wat jij denkt van romantiek !" „Right, maar als ik het verkeerd doe, moet je me dat niet kwalijk nemen, hoor ! Romantiek, ouwe tijd, dus . . . . als ik graan koop, om 3 uur laten we zeggen, tegen een behoorlijken prijs, en ik hoor dat m'n buurman méér betaald heeft voor het zelfde graan, om 5 voor drieën, .— met de tegenwoordige markt kan dat best ^ dan is m'n buurman romantisch !" Jolanthe moest er om lachen : „goed, hoor, bemoei jij je maar met zaken doen, dan zal ik wel . . . eh . . . romantisch zijn !" „Maar zeg, Jolanthe, het is een feestdag voor ons, vandaag !" „'n Feestdag ?'' Ja zeker! Raadt maar eens !" Jolanthe dacht, en dacht, keek ernstig, zag haar man aan, wiens gezicht weliswaar teekenen van blijheid vertoonde, maar kon het niet raden. „Zeg het maar, ik weet het niet." „Nou, we zijn vandaag 3'/2 jaar verloofd." „Ach, malle vent!" • „Is dat nou niet romantisch^" „'n Beetje wel, maar wat wou je zeggen, met dat feest ?" „Nou, als je het goedvind, vraag ik vanavond Piet, dan gaan we gezellig een kaartje leggen, drinken iets goeds, en maken er een gezellige avond van !" „Leuk, maar vraag hem dan tegelijk voor het diner! „Goed, dan ga ik nu even, en koop tegelijk wat lekkers. Of . . . . heb je wat in huis ? "
26
GROOT BANDOENG
„Jolanthe, die de smaak van haar man kende en apprecieerde, zei onmiddellijk: nee, momenteel niks. Koop jij zelf maar wat, want dat is heusch altijd het beste. Maar drink eerst een kopje thee 1"
N a de thee stapte W i m op, z'n vrouw belovende iets héél lekkers voor haar mede te brengen, terwijl zij beloofde iets heel moois te zullen aantrekken ! Daarom haastte ze zich direct naar boven, naar de slaapkamer en ontdeed zich van haar middagtoilet. En terwijl ze zoo voor de spiegel stond, bedacht ze ineens dat haar nieuwe avond-japon die dien middag gebracht was, nog beneden stond. Inmiddels was Piet echter aangekomen, en hoorde van de dienstbode dat mijnheer juist naar hem toe was, weshalve hij het raadzaam achtte maar te blijven. Hij deed dus jas uit, zette z'n hoed af, en trad de geopende huiskamer binnen. „Kijk in godsnaam voor je, nee, nee, draai je niel om!" hoorde hij Jolanthe roepen, die in den hoek achter hem druk bezig was de zoo juist aangekomer doos met haar avondtoilet uit te pakken. Met het nieuwe kostuum over de slanke bloote arm, even langs haar rug afhangend, wilde ze Piet passeeren, maar deze stond pal voor de deuropening en ze zag geen kans te ontkomen „Toe Piet, ga nou op de sofa zitten, maar zie vóór je, hoor?" „Jolanthe, doe nou niet zoo flauw. W a t mankee/ je vanavond? W a t beteekent dat allemaal? Heb il kwaad gedaan dat je me niet zien wilt? Mag ik je niet eens begroeten, zooals dat behoort? Ik begrijp je niet?" „Piet, ik dacht altijd dat ]e een ridder was, moet ik me nou in je vergissen? Waarom doe je de deu/ dicht? Ga nou, zooals ik je vroeg op de sofa zitten, Toe nu!" „Als jij er ook komt zitten!" „Ik kan niet". „Dan doe ik het ook niet!" i „Piet, toe nou, voor één keer maar! Je doet me er zoo'n plezier mee! Ja, nou nog een. . . zie vóór je!. . nog een stapje, ja. . . . goed! „Kom nou even bij me zitten, Jolanthe? W a a r is je man eigenlijk?" Haar man. . . . Ze was hem heelemaal vergeten. W a t moest ze doen! W a t zou hij zeggen, wat zou hij denken als hi] haar zóó zag! Hemel, en alles lag boven! Haar kousen ook. . . . Maar ze kon deze grijze er wei bij dragen. . . . „Nee, nee, kijk in 's hemelsnaam niet om. Piet! En Piet keek strak voor zich, en dacht, wat heeft ze nou weer voor 'n bui? En vragend: „Heb je misschien een of ander mal boek gelezen?" „Ja. . . . 'n nieuwe roman! " „Ach jij, je wórdt nog eens een roman. Kan je nou heusch nooit eens een degelijk boek lezen?" „Voel je dan niet het romantische van deze situatie ?" „Het romantische?!? H è ? ! Jij bij de d e u r . . . . ik op de sofa met m'n rug naar je toe? Dat is juist heel ön-romantisch. Vroeger waagde geen man het met
z'n rug naar een dame toe te zitten. Ik snap je nou heelemaal niet meer! Kom, doe niet zoo flauw en ga naast me zitten!" Er werd geklopt, 'n Angstig gevoel bekroop Jolanthe en bij de deur riep ze. Ja, wat is er? ^— en tot Piet, toe, kijk nou recht voor je uit! „Mevrouw, meneer Piet Vermeulen is gekomen! " „Ja, ja, goed." Met 'n zucht liet ze de knop van de deur los. Piet was gekomen, net of ze dat niet wist. O, wat moest ze doen! Dadelijk kon W i m terug zijn. . . . „Toe, kom nou hier zitten! Als je het niet doet, draai ik me pardoes om, hoor!" „Nee, om godswil, nee, ik kom al." Vlug sprong ze naar de sofa, oplettend of Piet niet omzag. . . . „Toe, Piet, vertel eens wat. . . . iets romantisch". En Piet verzamelde alle krachten en vertelde uit den riddertijd, tot ze hem vroeg. .. „Piet. . . . als jij samen was met een riddervrouwe, op een bal, of op een feest, of bij een vuurwerk in den tuin, en ze vertelde je dat haar kouseband weg was, wat zou jij dan doen? „Ja, dan zou ik. . . . zou ik eens kijken. . . ." „Maar dat is niet ridderlijk!" „Dan zou ik. . . . hm. . . . haar kous. . . . hm. . . . ergens anders vast maken." ,,Maar. . . . als er nou niets anders. . . . is?" ,,Hm, ja. . . . 'n moeilijk geval. . . . dan. . . . zou ik m'n das aanbieden!" „Jij bent een ridder, en een bovenste beste!" en meteen stak ze haar handje over z'n schouder, en Piet was niet zoo gek of hij maakte z'n das los en gaf haar die. . . vol verwondering. Plotseling ging de deur open, en W i m trad binnen, 'n paar pakjes in z'n handen. „Dag, beste menschen! . . . . Hé? Boos op elkaar? Waarom zitten jullie zoo idioot met de rug naar elkaar toe? En jij. . . . had maar op me gewacht. Piet, dan was je je das niet vergeten! Allemachtig, Jolanthe, wat een pracht kostuum. En die grijze kousen staan er keurig bij! En dan zoo'n mooi blosje op je wangen! Jammer dat hij z'n das niet bij zich heeft. Wacht, ik zal je de mijne leenen!" En hij haastte zich naar boven. Nu pas zag Piet Jolanthe aan. . . . die lachte.
Piet heeft nooit z'n dasje meer terug gekregen, en Jolanthe maakte, als ze 's avonds uitging of een fuifje had, nooit meer zooveel werk van haar kapsel. LOUK. V E R H E Y E N .
27
GROOT BANDOENG.
AANGIFTE VAN VESTIGING 2 OCTOBER t/m 22 OCTOBER 1922
N A M E N .
Niel van Tromp de Haas Lapré Fifis Wiggers Mej. Wenneker Sinclair de Rochemont Konijn Mej. Overgaauw Krul Doves Brunet de Rochebrune Santen van, Mej. Trefïers Braarozeel Bazendijk Kuilenburgh van Nanning Leeuwen van Gent van Croes de Ykelaar Mikkenie Roders Scheere Suchtelen van, Mej. Martherues Jansen Gaastra Wastenecker Marjee Kuiler Binkhuijzen Tanod Forbes de Timmerman Giebel Ebbeler Sperling van Paulissen Roothaan Gramberg Groothuizen Cleeff van Bruin de Jacometti Kemmerling Adriaans Behr Beissel von Gijmnich Lambooy Beishuizen Vogel de W a a l MaMijt, de Romkens Smit Sibinga Ditmars, van Seidel Kok Vixseboxse Jansz Gronthoud Waarts Walle, van de Jager, de Ie Cocq d'Armandville Simons
Voornamen.
W . G.
J- H A. J. L. N. A. F. ]. H. M. F. M. A. C. R.
J. W.
P. J. K A. J F. L.
G J. W. A. K. J. C. M. C. N. J. G. A.
J H.
H F. E. J. Ch. L. E. L. M. J. D. S. J. G, M. A. P. J A. E.
J. F. H. C. F. U, P. C. P.
W. B. P. W. E.
W. J.
L. M. W . H. A J. G. K. W . Ch. L. W . H. M. F. H. P. H. P. E. A. G. H. T h . H. I.
C. J. C. M. G. W .
J. Ch. C. J. T. H. W . Th. J. H I. L.
Jaar der geb.
Geboorteplaats.
1885 1878 1879 1899 1885 1896 1888 1878 1885 1867
Haarlem Soerabaja Soera ba ja Arnhem Batavia Rotterdam Pegandon Amsterdam Batavia Soerabaja
1879 1879 1882 1881 1893 1874 1894 1878 1887 1858 1878 1880 1892 1891 1882 1900 1884 1869 1890 1883 1889 1886 1878 1878 1894 1900 1885 1892 1893 1880 1891 1890 1889 1894 1888 1891 1885 1883 1870 1893 1897 1876 1896 1885 1899 1892 1885 1893 1884 1899 1880 1895 1896 1901 1873 1892
Utrecht Semarang Arnhem Oosterhout Leiden Oudshoorn Rotterdam Utrecht Rotterdam Semarang Djocja Arnhem Maastricht Noordwolde Batavia Modjo Agoeng Batavia Kendal Workum Makassar Leiden Den Haag Soerabaja Aermedidih Probolinggo Waterval-onder Dusseldorf Borupgaard Tilburg Nij megen Djeboer Kras Drachten Amsterdam Loemadjang Nw. Amstel Wonosobo Batavia Coblentz Padang Midwolde Moentilan Blitar Djocja Bandoeng Middelburg Sielimko. Amsterdam Amsterdam Ambarawa Amsterdam 's Grevelduin Magelang Bandoeng Maastricht Sampil
Beroep.
Sergt. Genie Werkman
—
Stationscommies S. S. Sergt Ie kl. Chef Telefoniste Res. Ie Luit. Boekhouder Employé Werktuigkundige Oud Opz. Art. Constr. Winkel Teekenaar S. S. Inspecteur Zoutregie Teekenleerares Kap. der Inf. Ambtennaar A. C. W . Commies P. en T . Ie Luit. der Infanterie Majoor der Inf. Ie Luit. Inf.
—
Sergeant Ie klasse Conducteur S. S. Sergeant Adj. Kwartiermeester Ambt. Dept. G. B. Onderwijzeres
^
Gep. Ambt. S. J. S. Offr. Mach K . M . Kapt. der Inf. Adj. onder Off. Leeraar H. B. S. Bloemenhandel Sergt. Majoor
^
Ie Luit. der Infanterie Opperw. Adm. der Cav Ingr. S. S. Pol Opz. 2e kl. Koopman Ie Luit. der Infanterie Onder Luit, der Inf. Off. Ned. I. L. Hout agent Referendaris Kapitein Controleur B. B. Gep. Ambtenaar Koopman Commies Bel. Kantoor Adj. Gouv. Ace. Ingenieur Amb. Land. Ink. Ass. Klerk S.S. Musicus Handelsemployé Adj, Onder Officier Sergeant der Ie Kl. Ambtenaar Zoutregie Adj. Gouv. Ace. Amb. Land Ink. Sergeant Majoor
^
Employé Java Cons. fabr. Kolonel der Infanterie Adj. Adm.Band. Afd. Bank
A D R E S .
Sasakgantoeng 185 blok 18 B Gr. Lengkong 86 Kebon-klappa 10 kp. Mauritslaan 12 Kebon Sirih 25 Pension van Wijk De Rijpwijk 74/76 Oude Hospitaal weg 12 Patoehalaan 7 Emmalaan 11 Pasirkaliki 19 Papandajanlaan 80 Nieuw Merdika 25 Serajoestraat 3 Papandajanlaan 190 Tegallega Noord 24 Kp Riouwstraat 108 paviljoen Floresstraat 5 Nieuw Merdika 51 Poengkoerweg 13 Tjikawao 31 Soeniaradja 203 kp. Papandajanlaan 202 Gr. Lengkong 101 Oud Merdika 7 pav. Multatuhstr. 4 Katja- W e t a n 111 Coenstraat 15 Tjilioengstraat 5 Willemstraat 11 Frederikslaan 14 pav. Ambonstraat 1 Bragaweg 10 Gr. Lengkong 122 kp. Merdikaho 24 Emmalaan 10 Kebon Djamboe 45 Hotel Sumatra Kopoweg 36 Oude Hospitaalweg 18 Gr. Postweg Tjibeunjing 323 Willemstraat 23 pav. Pension Felicia Lombokstraat 39 Bengawanlaan 27 Willemstraat 1 Oud Merdika 30 Pasirkaliki 79 Riouwstraat 86 Boengsoeweg 6 Eng. van Bevervoordeweg 14 Poengkoerweg 178 Pension Swastika Pasirkaliki 26 kp. Pension van Wijk Pension van Wijk Riouwstraat 74 Zuider Societeitstraat 9 Pension Felicia Pension Felicia Nieuwe Binnenweg N o . 3 Pension Bastiaans. Kebon Djatiweg 43 Naripanweg 55 -'^• Mauritslaan 1 Nieuw Merdika 10 Merdikalio 16 paviljoen
28
GROOT BANDOENG
TE KOOPJ een gunstig gelegen tuinbouwonderneming, groot 25 bouws, + 30 paal boven BANDOENG, grootendeels onontgonnen, volop stroomend water.
Aanwezig een woonhuis met paviljoen, volledig gemeubileerd, verder stallingen en koeliewoningen. Veestapel: 6 bezette koeien,
koopsom f 25*000^—
In 't Centrum van B a n d o e n g t T E K O O P , SUMATR ASTRA AT, een pracht heerenhuis bev. gesl. vooren achtergal., 5 kamers, badk., W . C , gar,, bijgebouwen. Paviljoen: open voor-, gesl. achtergal. 3 kam. met logeerkam. Koopsom f 70*000*—f desgew* het heele bedrag als hyp. te plaatsen.
eilllllMlMllMllMlMMlMlMlllMIMMllMlMll^^^^
m
i 1 1 ü
GELD BESCHIKBAAR
^ il U S
Wij hebben gelden beschikbaar voor eerste hypotheek voor Garoet, Soekaboemi, Tasikmalaja, Tjiandjoer, : Cheribon, Buitenzorg en Meester-CorneUs :
I
RENTE SLECHTS 7% PER JAAR
p
Nadere inlichtingen worden gaarne verstrekt door de
s
^
BANDOENG.
iiiiiiPPiiiPPPii'iPiPBiiii'i^
VERGLAASDE WANDTEGELS IN WIT, CRÈME, OLIVEGROEN, ZEEGROEN, GRASGROEN, BRUIN, REEBRUIN, COBALTBLAUW, MODERNBLAUW, HEMELSBLAUW, MODEKLEUR, BARNSTEENKLEUR, PARELGRIJS etc: VOOR RIJKE EN CHIQUE LAMBRIZEERINGEN
VERGLAASDE ZANDSTEEN TEGELS HET MODERNE GOEDKOOPE MATERIAAL VOOR HYGIËNISCHE BEKLEEDING IN KEUKENS, SPENKAMERS etc:
WAND-
HARDGEBAKKEN VLOERTEGELS BEZOEKT ONZE MONSTER KAMERS. ER GAAT EENE GROOTE BEKORING VAN UIT.
HFT TEGELHUIS ,,ALPHEN" HOOFDKANTOOR VOOR INDIË BANDOENG (Tel. No. 1134) Filiaal Weltevreden (Tel. No 1.) iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii^
ü ü i S i i ü ü i ü i i i
1
BANDOENGSCHE ADMINISTRATIE MIJ. BRAGAWEG 14
m m
i1 1 1
i
i 1 1 1 1 g
p g
SAVELKOUL Hut-» Ruim- en Bagageko£Eers» Suit case's en City bags» X Reuzen Badhanddoeken» 140 X 195» : Hemden» Boorden» Manchetten» Dassen Sokken en Pyama*s
DAMES EN HEERENSCHOENEN I N
GROOTE KEUZE ^ PRIMA AFWERKING PAS
ONTVANGEN:
Fransche en Engelsche Sto£Een» zoowel voor Europa als Indië» Witte drill en Khaki Costuums» Coupe en Snit gegarandeerd
PRIJZEN BENEDEN ALLE CONCURRENTIE
g BRAGAWEG ^ 1 lllSlMlIllMlllllMllllllllllllllSlllllllllllMIll^^
BANDOENG.
TOKO „DE EXPRES" PASAR BAROE 9 4 B A N D O E N G TELEFOON No. 910. TELEGRAM ADRES: O E Y T I O N G H O . B A N D O E N G . PAS ONTVANGEN; D W E I L E N (zeer goede kwaliteit). Grootte 59 X 63 c/M. per stuk F L A N E L (kleur zacht-Crême) kwaliteit soepel, dus sterk, breedte 82 c/M. per el . . E F F E N F R O T T É É . In drie kleuren Lilac. Rose en lichtblauw. Breedte 94 c/M. p. el. W I T E F F E N V O I L E (echt voile geen Imitatie). Breedte 95 c/M. per el . . . . M O L T O N D E K E N S (kleur W i t aan den kant met licht-blauw streepje) Grootte 195 X 146 per stuk , . G E B O R D U U R D T U L L E voor klamboe, gordijnen enz. Breedte 135 c/M. per el . W I T . G O E D T J A P K L O N T O N G breedte 80 c/M. per blok a 20 Yards . . . . P A A R L G A R E N B E R T H A R E G I N A in allerlei kleuren f 0,45 per kluw a 20 Gram J U M P E R - W O L L E . In drie kleuren W I T , ROSE en L I C H T B L A U W per kluw, .
1.25.
ƒ ' i - £. ï TWEEDE JAARGANG, No. 12.
1 DECEMBER
1922.
GROOTBANDOEnG GEÏLLUSTREERD
MAANDBLAD
GEVV'JD A A N DE BELANGEN
V A N BANDOEhG
WORDT
REDACTIE.
OP AANVRAAG
lAOniniSTRATlE
B.A.M.
BLLANGSTELtENDErfl
BRAGAWEG IA BANDOENG
TOEGEZONDEh
GRAT16
ilM^IllMlMl^lMlMlMMlM^lMlMlMlM^lMllM^lll^lMlMMlMi^^
GELD BESCHIKBAAR Wij hebben gelden beschikbaar voor eerste hypotheek voor Garoet, Soekaboemi, Tasikmalaja, Tjiandjoer, Cheribon, Buitenzorg en : Meester-Cornehs :
RENTE SLECHTS 7% PER JAAR Nadere inhchtingen worden gaarne verstrekt door de
BANDOENGSCHE ADMINISTRATIE MIJ. BRAGAWEG 14
BANDOENG.
Ti III BRAGAWEG 14 BANDOENG •iiJVL HET WONINGBUREAU
B
TYP. BOEKHANDEL VISSER 6 Co. BANDOENG.
