am ster dam
juni
s r e v -oe
IJ
Rondleidingen Fietsroute Boottochten
PROGRAMMABOEKJE www.dagvandearchitectuuramsterdam.nl
Foto: Matthijs Borghgraef
IJ-oevers
Op verkenning langs het IJ De IJ-oevers is een aaneenschakeling van natuurlijke en kunstmatig aangelegde eilanden en oevers aan weerszijden van het IJ. De IJ-oevers spelen een belangrijke rol in de geschiedenis en in de toekomst van Amsterdam. De afgelopen dertig jaar zijn de IJ-oevers getransformeerd van haven- en industriegebied naar een gebied met culturele, woon- en werkfuncties. Het succes van de IJ-oevers heeft de laatste jaren gezorgd voor grote drukte op de ponten. De discussie over een brug over ’t IJ, een extra metro of zelfs een kabelbaan is weer losgebarsten. De Dag van de Architectuur brengt alle veranderingen rondom het IJ in kaart. Kom naar Amsterdam en verken zelf de oevers vanaf de boot, per fiets of wandelend. Koop een ticket en ontdek de architectuur, haven- en fabrieks terreinen, weidse uitzichten en andere bijzondere plekken aan het IJ!
2
nl
P: terdam. O E s N N-cLtIuuram O S ET rchite ICK T E d D gvan ea P O KOww.da w Opening & Nieuwe IJ-oever verbindingen
Tijdens de presentatie van de ‘Studie Verbetering IJ-oeververbindingen’ op vrijdag 19 juni zal ook de officiële opening van de Dag van de Architectuur Amsterdam plaatsvinden. Vrijdag 19 juni, 19.30–22.00 uur Grootlab. (33), zie p. 4
Boottochten
Vaar mee op de Harbour Cruise en het Historisch IJ-buurtveer over het IJ. Een gids vertelt je over de historie, de recente ontwikkelingen en de toekomstplannen. Zaterdag 20 & zondag 21 juni, zie p. 5
SPOTS
Langs de oevers zijn negen SPOTS aangewezen, die de kerngebieden vormen in de herontwikkeling van de oevers en als startpunt kunnen fungeren voor de route die je wilt fietsen of wandelen. Ter plaatse staat een infostand met informatie over de SPOT en de DvdAA. SPOTS: Stationseiland (1), Westerdokseiland (2), Houthavens (3) NDSM-werf (4), Buiksloterham (5), Overhoeks (6), IJplein & Hamerstraat gebied (7), Oostelijk Havengebied (8) en Oosterdokseiland (9) LET OP: alleen zondag 21 juni
Fietsroute
Speciaal voor de DvdAA is een route uitgestippeld langs de Noordelijke en Zuidelijke-IJoever. De route voert je langs en over het IJ en brengt je langs de negen SPOTS en andere bijzondere plekken. Fiets je de route op zondag, dan kun je meteen een kijkje nemen in de opengestelde gebouwen. Koop een ticket en ontvang de speciale fietskaart met route, points of interests en informatie. De route is maar liefst 16 kilometer lang. Je kunt de route of delen daarvan ook wandelen. Zaterdag 20 & zondag 21 juni
Rondleidingen
Op zondag* zijn meer dan 30 gebouwen, die normaal gesproken niet toegankelijk zijn, geopend voor publiek. Architecten en bewoners geven rondleidingen. Let op, want voor sommige rond leidingen is reserveren verplicht. LET OP: alleen zondag 21 juni * Met uitzondering van de rondleidingen in de A’DAM Toren. Deze rondleidingen vinden op zaterdag plaats.
Randprogramma
Het EYE toont historisch beeldmateriaal, fiets mee met Johan & Henk, luister naar de verhallenverteller op de pont of bezoek de Archiprix-tentoonstelling en de kunstcamping op IJburg. Zaterdag 20 & zondag 21 juni , zie p. 6-7
3
Opening & Nieuwe IJ-oever verbindingen Tijdens de presentatie van de ‘Studie Verbetering IJ-oeververbindingen’ op vrijdag 19 juni, vindt ook de officiële opening van de Dag van de Architectuur Amsterdam plaats. Hoe gaan we de IJ-oevers beter met elkaar verbinden? Amsterdam studeert op de verbetering van de verbinding tussen beide IJoevers. Er wordt niet alleen aan een brug gedacht, maar ook een extra metroverbinding, meer pontjes, tunnels en zelfs kabelbanen zijn onderwerp van onderzoek. Aan de vooravond van de Dag van de Architectuur maakt de gemeente Amsterdam op 19 juni bekend welke kansrijke oplossingen verder worden uitgewerkt. Op deze speciale avond, die plaatsvindt in het voormalige Shell Grootlab, zal ook de Dag van de Architectuur Amsterdam officieel worden geopend. Op vrijdag 19 juni is de presentatie en de overhandiging van de resultaten ‘Studie Verbetering IJ-oever verbindingen’ aan de wethouders Van der Burg (Ruimtelijke Ordening) en Litjens (Vervoer). De studie verkent de
4
mogelijkheden voor de middellange (vanaf 2020) en de lange termijn (2025-2030). Het onderzoeksgebied strekt zich langs de hele IJ-oevers uit, vanaf Zeeburg tot Sloterdijk. Amsterdammers kunnen meepraten en meedenken. Er zijn 77 ideeën voor betere verbindingen ingezonden. Daarnaast heeft de gemeente meerdere werkateliers georganiseerd. Wat gaat het nu worden? Worden het bruggen? Of misschien wel een kabelbaan? En waar komt die dan? Of gaan we straks met de fiets door de IJtunnel? Op 19 juni weten we meer. Locatie: Grootlab (33) Overhoeksplein 2 Aanvang: 19.30 uur Entree: gratis, graag aanmelden via www.amsterdam.nl/sprongoverhetij
Boottochten Op zaterdag en zondag varen we met twee boten over het IJ om bezoekers de oevers vanaf een andere kant te laten zien. Aan boord zijn gidsen, die je alles vertellen over de transformatie die heeft plaatsgevonden rondom het IJ. Uiteraard wijzen zij je architectonische hoogstandjes, bijzondere plekken en kunstwerken aan. >> Boottocht 1 Harbour Cruise De spiksplinternieuwe Harbour Cruise van Canal Company is speciaal voor het wat ruigere water van het IJ aangekocht. De vaartocht van ca. een uur start bij het Stationseiland en gaat via het Westerdokseiland en de Houthavens naar de NDSM-werf, Overhoeks en het Java-eiland weer terug naar steiger 14. Zaterdag 20 juni, 9.30, 11.00, 12.30, 14.00 uur Zondag 21 juni, 9.30, 11.00, 12.30, 14.00, 15.30 uur Vertreklocatie: Steiger 14, aan de achterzijde van het Centraal Station, links van de ponten
>> Boottocht 2 Historisch BuurtIJveer Stap aan boord van de Historisch BuurtIJveer en vaar mee langs de moderne architectuur van het Java- en KNSMeiland naar de Nieuwendammerdijk. De boot legt kort aan bij de historische halteplaats van café ’t Sluisje. Tijdens een korte pauze kun je van boord gaan om de historische dijkhuisjes en de sluis te bekijken. Zaterdag 20 en zondag 21 juni, 12.15, 13.45, 15.15, 16.35 uur. De tocht duurt anderhalf uur. Vertreklocatie: Steiger 14, aan de achterzijde van het Centraal Station, links van de ponten
LET OP: voor een bootticket betaal je 7,50 euro extra. Reserveren via de site.
5
Randprogramma >> Fietstocht ‘Het groene IJ’ Landschapsarchitecten Johan Vlug en Henk Schuitemaker organiseren de fietsexcursie ‘Het groene IJ’. Beiden stuurden dit jaar een idee in ten behoeve van het gemeentelijke proces ‘Sprong over ‘t IJ’. Tijdens de fietsexcursie besteden zij aandacht aan het koppelen van noord en het centrum, zowel op landschappelijk als stedenbouwkundig niveau. Zij pleitten voor een gefaseerde transformatie van deze groene, stedelijke omgeving. De route gaat over de Noordoostelijke IJ-oever en komt langs een aantal verrassende plekken. Tijdens de excursie tonen Vlug en Schuitemaker bijzondere zichten over het IJ en verkennen en bespreken ze graag met deelnemers de ontwikkelingsmogelijkheden ‘in het veld’. Zaterdag 20 juni en zondag 21 juni, 10.30 tot ca. 13.30 uur Reserveren gewenst, zie site Verzamelpunt: Arcam (56), Prins Hendrikkade 600, eindpunt A’DAM Toren, Overhoeksplein >> Archiprix 2015 De Nederlandse ontwerp-opleidingen selecteren jaarlijks hun beste afstudeerplannen voor deelname aan Archiprix. De diversiteit aan plannen – thema, schaalniveau, opgaven – is groot en kenmerkend voor deze prijs. Archiprix bestaat sinds 1979 en loopt voorop als het gaat om het presenteren van aankomend talent.
6
Tijdens de DvdAA worden alle 27 geselecteerde afstudeerplannen tentoongesteld in een spannende ruimte in het voormalige Shell Grootlab, dat momenteel een verbouwing ondergaat. Op zaterdag en zondag kun je naast de Nederlandse Archiprix, de winnaars, genomineerden en de favorieten van de deelnemers van de Archiprix International Madrid 2015 van dichtbij bekijken. De prijsuitreiking vindt plaats op zaterdagmiddag 20 juni. De ontwerpers van de beste afstudeerplannen zijn zaterdag 20 juni ter plekke om hun plan toe te lichten. Tentoonstellingen: zaterdag 20 & zondag 21 juni, 10.00 – 18.00 uur Prijsuitreiking: zaterdag 20 juni 14.30 u., aanmelden is niet nodig Adres: Badhuiskade 3, Grootlab. (33) LET OP: op het terrein wordt gebouwd; houd de site in de gaten voor eventuele veranderingen betreffende de toegankelijkheid. >> Verhalenverteller op de Pont! Het zou zomaar eens kunnen dat je in dit super volle weekend van de DvdAA verhalenverteller Remy Vlek op de NDSM-pont tegen het lijf loopt. Vlek is filmmaker en weet ontzettend veel van de IJ-oevers. Op de pont zal hij de verhalen, anekdotes en de blikken in de toekomst met je delen.
Zomaar buiten in de open lucht en met een beetje geluk op het dek naast de kapitein praat hij je bij tijdens je tocht naar de overkant. Verhalen op de NDSM-pont: zondag 21 juni op diverse momenten tussen 10.00 en 18.00 uur. >> Filmvertoning Amsterdam Stad aan het IJ & intro regisseur Regisseur en filmmaker Remy Vlek maakte in 2012 de documentaire Amsterdam Stad aan het IJ. De documentaire gaat in op de vraag hoe van het IJ een nieuw stadscentrum wordt gemaakt. Niet alleen de bijzondere culturele gebouwen komen aan bod, maar ook de stedenbouwkundige uitdagingen. Bovendien wordt de vraag gesteld: welke architectuur recht doet aan de geschiedenis en de ruimte van de IJoevers. De film Amsterdam, Stad aan het IJ is doorlopend te zien bij Arcam. Op zaterdag 20 juni geeft Remy Vlek een toelichting op de film en de meest recente ontwikkelingen op de IJ-oevers. Filmvertoning: zaterdag 20 juni: 10.00 – 17.00 uur, zondag 21 juni 10.00 – 18.00 uur Introductie & filmvoorstelling ‘Amsterdam, Stad aan het IJ’: zaterdag 20 juni om 10.30 uur Adres: Arcam (56), Prins Hendrikkade 600 >> Kunstcamping Urban Campsite Amsterdam is een voor iedereen toegankelijke openluchttentoonstelling van kunstwerken op het Centrumeiland
(IJburg). Het bijzondere is dat je erin kunt overnachten, waardoor de expositie een tijdelijke camping wordt. Je kunt bijvoorbeeld slapen in een boomhut, samihut of een trampotent, inderdaad een tent met een trampoline. Op de Urban Campsite is werk te zien van Rob Sweere, Joep van Lieshout en Boris Duijneveld. In de maanden juni, juli en augustus kun je verblijven op het nog lege Centrumeiland, gelegen direct aan het IJ! Drie maanden lang is er elk weekend een programma met workshops, theater, muziek en kampvuurgesprekken. Op zaterdag 20 juni organiseert Arcam i.s.m. Urban Campsite i.h.k.v. de DvdAA het eerste kampvuurgesprek. Bewaar je ticket van de DvdAA goed, want bij het boeken van een overnachting ontvang je 5 euro korting! www.urbancampsite.com Lezing ‘De transformatie van de IJ-oevers door de eeuwen heen’ Hester Aardse (gebiedsadviseur van Monumenten & Archeologie, Gemeente Amsterdam) geeft een lezing over de IJ-oevers van Amsterdam. Aan bod komt de rijke geschiedenis, van veenlandschap met een veenrivier, tot haven- en industriegebieden aan de internationale handelsroutes van het IJ-meer en Noordzeekanaal, tot de actuele ontwikkeling als gewilde woonwerkgebieden. Hester Aardse zal in deze lezing ingaan op de cultuurhistorie van de IJ-oevers en het eeuwenlange transformatieproces dat dit gebied kenmerkt. Tijd: zondag 21 juni, 14.00 uur Adres: Arcam (56), Prins Hendrikkade 600
7
Buiksloterham NDSM-werf 24 18
4
5
21 23
22
9
15
3
8
2
6
Houthavens Westerdokseiland
Legenda
vaarroute pont spot gebouw open zaterdag 20 juni 2015 gebouw open zondag 21 juni 2015 opstapplaats boottocht
26
27
28
IJplein & Hamerstraatgebied
Overhoeks
34 33 31 32
6
39
42
7
43
36 45
1
1 Centraal 59 Station
57 55
48
8
47
Oostelijk Havengebied
9
Stationseiland 56
Oosterdokseiland
SPOT 01 STATIONSEILAND Onder- en bovengrondse metamorfose
Infostand SPOT 1: IJzijde Amsterdam CS, naast Pier 10 en vertrekpunt pontveren Het stationseiland is niet meer weg te denken uit de Amsterdamse binnenstad, maar ooit is er hevig gediscussieerd over de vraag of het Centraal Station aan het IJ moest komen of toch in Zuid? Uiteindelijk werden eind 19e eeuw in het IJ drie kunstmatige eilanden aangelegd. Pierre Cuypers en A.L. van Gendt tekende in 1867 samen het eerste ontwerp. Het definitieve ontwerp van Cuypers alleen was van 1881. Momenteel ondergaat het Centraal Station een gigantische verbouwingsoperatie, waarbij tegelijkertijd aan drie grote projecten wordt gewerkt: de renovatie van het stationsgebouw, de aanleg van de Noord/Zuidlijn en een nieuw busstation. Het Stationseiland is een belangrijk openbaar vervoersknooppunt waar zo’n beetje alle verkeersstromen samenkomen. In de toekomst zal het aantal reizigers van 260.000 naar 330.000 stijgen. Om het voor al die mensen een prettige reis- en verblijfsplek te maken is een grootscheepse verbouwing nodig. Het Masterplan is van Jan Benthem (Benthem Crouwel Architects).
10
>> Stationsgebouw (1) Het Stationsgebouw van P.J.H. Cuypers en A.L. van Gendt uit 1889 is gerenoveerd, delen zijn in oude glorie hersteld en gecombineerd met nieuwe toevoegingen. Let in de ontvangsthal eens op de plafonds en schilderingen die weer goed te zien zijn. De vernieuwde middenhal verbindt het oude gedeelte met de perrons en de IJzijde, waar het busstation en de IJhal zijn gesitueerd. >> Langzaamverkeerspassage (1) De langzaam verkeerspassage aan de westkant is een fietsverbinding tussen het centrum en het fietspad langs het IJ, ter hoogte van de pontsteigers. De tunnel is bekleed met een tegelkunstwerk van Irma Boon, geïnspireerd door 18e eeuwse Delfts blauwe tegels. Als je goed kijkt, wordt het beeld richting de IJzijde toe steeds vager.
>> Busstation & IJhal (1) Aan de IJzijde is de nieuwe IJhal toe gevoegd. Deze hal waar veel verkeers stromen samenkomen fungeert als ‘stadslobby’. In de IJhal bevindt zich het nieuwe busstation. Een nieuwe kap van 365 meter lang is een eigentijdse variant van de bestaande en biedt de passagiers beschutting. De rode letters AMSTERDAM op de kap herinneren aan de letters in de glazen zijkant van de kap van het CS.
Stationseiland, 2013
Wil je meewandelen door de nieuwe hal en passages? Benthem Crouwel Architects verzorgt de rondleidingen. Tijden: zondag 21 juni, 10.00, 11.00, 12.00, 13.00, 14.00, 15.00 uur Verzamelpunt: Infostand SPOT 1, Reserveren gewenst, zie site. Masterplan Stationseiland: Benthem Crouwel Architects / Merk X, stationsgebouw: Benthem Crouwel Architects / Merk X i.s.m. Tak Architecten, langzaamverkeerspassage: Benthem Crouwel Architects / Merk X, grafische afbeelding tegeltableau: Irma Boom, auto-onderdoorgang/busstation/ overkapping: Benthem Crouwel Architects, IJ-hal: Wiel Arets Architects, poortvrije passages: Benthem Crouwel Architects / Powerhouse Company / Merk X
Poortvrije passages
Langzaamverkeerspassage
Busstation foto: Jannes Linders
11
SPOT 02 WESTERDOKSEILAND Eerst een rangeerterrein, nu een stedelijk woongebied
Infostand SPOT 2: Westerdoksdijk ten westen van nummer 40 naast de vertrek- en aankomststeiger van de Houthaven- en Distelwegveer.
12
Het is bijzonder wonen op het Wester dokseiland: met 260 woningen per hectare is de dichtheid hoog voor Nederlandse standaarden. Tegelijkertijd zorgen de binnenhoven voor een oase van rust en is het uitzicht over het IJ weids. In dit stukje Amsterdam werd niet altijd gewoond. De dijk van het Westerdok uit 1832 werd door de komst van de spoorwegen verbreed en aangelegd als emplacement met loodsen. De verplaatsing van havenactiviteiten in de jaren ‘60 naar het Westelijk Havengebied bood ruimte voor nieuwe bewoners. Kunstenaars, woonbootbewoners en stadsnomaden ontdekten het gebied al voordat de gemeente het gebied een officiële woonbestemming gaf. Op de dam (eind 19e eeuw) die onderdeel is van de voormalige Houthaven staan drie imposante s ilo’s. De stenen en betonnen graansilo’s (1897 en 1952) zijn getransformeerd tot woon- en werkgebouwen. Op de kop staat het gekleurde woongebouw De Silodam (2002), dat geïnspireerd is op de kleurrijke containers op de vrachtschepen die dagelijks de haven gebouwd voor de opslag van graan. De capaciteit was door de groeiende stadsbevolking rond 1950 niet meer toereikend. Daarom werd er in 1952 een betonnen silo aan toegevoegd.
Goedkoopgebouw foto: Matthijs Borghgraef
De Silodam foto: Jan Derwig
Bakstenen silo foto: Frank Smit
>> Wandeling Westerdokseiland Loop mee met architect en stedenbouwkundige Peter Defesche over het Westerdokseiland en bekijk de hoven van dichtbij. Defesche heeft gewerkt aan het stedenbouwkundig plan en kan je uit eigen ervaring vertellen over de stedenbouw en architectuur van de wijk. Tijd: zondag 21 juni 10.30, 12.30, 14.30 uur Verzamelpunt: infostand SPOT 2 >> Goedkoopgebouw (6) Het moderne witte kantoorgebouw uit 1960, naar ontwerp van F.J.E Dekeukeleire en deed jarenlang dienst als onderkomen van Reederij Gebr. Goedkoop die de sleepdiensten in de haven verzorgde. Momenteel is het in gebruik als kantoorruimte en horecagelegenheid. Het leuke van het gebouw is dat het opgezet is volgens een schema dat normaal alleen wordt toegepast bij veel grotere gebouwen. Een brede begane grond, met daarboven een iets uitstekend volume, en daarboven weer een slanke toren. Het is als het ware een groot kantoorgebouw in het klein. Tijd: zondag 21 juni 10.00 – 18.00 uur Adres: Westerdoksdijk 40, verzamelen in de aankomsthal, doorlopend rondleidingen >> Lunch Tijdens het weekend van de Dag van de Architectuur kun je bij Nevel, gevestigd in het Goedkoopgebouw, genieten van lunchgerechten op het zonnige terras aan het water. www.nevelamsterdam.nl
>> Bakstenen silo (8) Het reusachtige bakstenen silogebouw is naar ontwerp van J. Klinkhamer en A.L. van Gendt in 1897 gebouwd voor de opslag van graan en in 1997 – 100 jaar later – door André van Stigt verbouwd tot woon- en bedrijfsruimtes. De betonnen silo werd door het architecten- en ingenieursbureau van J.D. en Aebe G. Postma ontworpen. Zij ontwierpen o.a. ook de betonconstructies voor de NDSM zoals de Kraanbaan en de hellingen. Tijd: zondag 21 juni, 11.00 – 15.00 uur, na inschrijving, mogelijkheid tot bezichtiging appartement. 13.30 uur korte lezing over het behoud van de Stenen Silo door Jack Cohen en Jan Strobbe. Adres: Silodam 182-189 LET OP: er is een maximum aantal personen dat per rondleiding mee kan. >> Woongebouw Silodam (9) De Silodam (MVRDV, 2002) rust op palen en refereert daarom aan ‘Amsterdam: stad gebouwd op palen’. De 157 woningen, van zeer uiteenlopende typen, zijn op containerachtige wijze in ‘buurtjes’ gestapeld. Deze zijn via corridors met elkaar verbonden. Een team van enthousiaste bewoners staat klaar om je rond te leiden. Tijd: zondag 21 juni, 10.00 – 18.00 uur, doorlopend rondleidingen Adres: Silodam 800, entreehal LET OP: er is een maximum aantal personen dat per rondleiding mee kan.
13
SPOT 03 HOUTHAVENS Eilandenwijk in hartje Amsterdam
Infostand SPOT 3: Gevleweg 116, voor het Projectbureau Houthavens Op de plek waar vrachtschepen uit de hele wereld een eeuw geleden hun boomstammen losten, ontstaat nu een eilandenwijk waar Amsterdammers aan het water kunnen wonen. De Houthaven ontstond in 1876 door een afsluitings dam aan te leggen en de haven werd gebruikt voor het overslaan en het opslaan van hout in het water, ook wel het ‘wateren van hout’ genoemd. Toen het vervoer van hout steeds meer over de weg plaatsvond, werden in 1945 de insteekhavens gedempt. De ingrijpende metamorfose van het gebied is net gestart en over een paar jaar liggen hier zeven groene, autovrije eilanden. In stijl verwijzen ze naar de Jordanese straatjes en de bouwstijl van de Amsterdamse School. Iets verderop rondom de Danzigerkade heeft Dedato zijn handtekening al gezet, met stoere ontwerpen voor kantoren voor o.m. Diesel en Barts. De ondertunneling van de drukke Spaarndammerdijk vormt een belangrijke schakel tussen de Spaarndammerbuurt en het toekomstige woongebied. Op de kop van een strekdam verrijst in 2017 de Pontsteiger, een 90 meter hoog iconisch woongebouw van Arons & Gelauff architecten.
14
>> Blok 0 (15) Het woningencomplex ‘Blok 0’ markeert de start van de ontwikkeling van de nieuwe woonwijk. Een strook grond van 170 bij 41 meter is verdeeld in negen kavels die worden ontwikkeld en bebouwd door zes verschillende bouwgroepen. Op de kavels komen in totaal circa 250 woningen en 700 m2 aan overige functies waaronder kleine bedrijfsruimtes, studio’s en ateliers. Architect Marcel Lok maakte een ontwerp voor een complex op de kavels 8 en 9 met als uitgangspunten de weidsheid en openheid van de locatie aan het IJ én het industriële karakter van het havengebied. Tijdens de DvdAA leidt Marcel Lok je persoonlijk rond. Tijd: zondag 21 juni, rondleidingen 11.00, 13.00, 14.30 en 16.00 uur Adres: Haparandaweg 67
Blok 0, foto: Matthijs Borghgraef
>> Rondleidingen Houthavens Architect Sjoerd Soeters neemt bezoekers mee over het terrein waar momenteel in de oude houthaven nieuw land wordt gemaakt. Soeters is supervisor van het beeldkwaliteitsplan voor de nieuwe woonwijk Houthavens. De inspiratiebron voor het Stedenbouw kundig Plan Houthaven 2011 (T. Schaap & P. Koster, Gemeente Amsterdam) is de enorme rijkdom aan typologieën en bouwstijlen in Amsterdam. Soeters heeft de eilanden verschillende thema’s meegegeven, die variëren van ‘deftige dames’ tot ‘stoere jongens’. Het ene eiland krijgt een meer uitbundig karakter, het andere wordt meer ingetogen. Het gebied zal zich op deze manier ontwikkelen tot een informele baksteenwereld met waterrijke stadswoningen. De hele dag kun je in het kantoor van Projectbureau Houthavens terecht bij stedenbouwkundige Piet Koster en Rob Schouten voor informatie over de nieuwe wijk.
Houthaven, 1930 Beeld: Projectbureau Houthavens
Pontsteiger beeld: CIIID
Tijd: zondag 21 juni, 10.00 – 18.00 uur Rondleidingen Sjoerd Soeters: 10.30, 11.30, 12.30 uur Adres: verzamelen in het Projectbureau Houthavens, Gevleweg 116
Plan Houthaven beeld: Gemeente Amsterdam
Zicht op Danzigerkade foto: Matthijs Borghgraef
15
SPOT 04 NDSM-WERF Oude en nieuwe gebruikers op een monumentale scheepswerf
Infostand SPOT 4: NDSM-plein, schuin tegenover de pont Met een rijke historie, industriele karakter en creatieve plekken is de NDSM-werf de laatste jaren in trek bij het publiek. De NDSM-werf is ontstaan in 1916 toen men hier grote stalen schepen ging bouwen. Op het terrein kwamen loodsen, hellingbanen, timmer- en werkplaatsen. De werf was eigendom van de Nederlandse Dok en Scheepsbouw Maatschappij (NDSM), maar sloot in 1984 haar deuren vanwege de oliecrisis en de groeiende concurrentie in het Verre Oosten. Het afgelegen terrein bleek een uitgelezen plek voor ateliers, werkplaatsen en experimenteerruimten. In 2000 organiseerde een mix van kunstenaars en kunstondersteunende bedrijfjes zich in de Stichting Kinetisch Noord met als doel belangenbehartiging en behoud van het specifieke karakter. In dezelfde tijd ontdekten ontwikkelaars en grote bedrijven het gebied en kreeg in 2007 de NDSM-werf Oost de Rijksmonumentenstatus. Na de komst van MTV in 2007 vonden ook andere bedrijven als HEMA, Greenpeace en Red Bull hun weg naar het terrein. De relatie tussen ontwikkelende partijen, huidige gebruikers en gemeente staat door het succes van de NDSM-werf onder druk. Hier zal transformatie niet zonder slag of stoot plaatsvinden.
16
>> BOTEL (18) Op de hotelboot zijn recent gigantische letters geplaatst, ontworpen door MMX-architecten i.s.m. Jord den Hollander. In de letters zitten vijf hotelkamers van verschillende ontwerpers. Zo ontwierp bijvoorbeeld Richard Hutten een half pipe in de B. Kom langs en hoor meer over de verhalen achter de ontwerpen. Tijd: zondag 21 juni, 12.00 – 15.00 uur, ieder half uur start een rondleiding Adres: NDSM-pier 3 >> Rondleiding ‘Toekomst NDSM-werf’ Tijdens een rondleiding over het oostelijk deel van de NDSM-werf vertelt de Stichting Beheer NDSM-werf Oost over de toekomstplannen voor het terrein. De Stichting NDSM-werf ontwikkelt de voormalige scheepswerf als ‘stadsoase voor creatie, experiment en evenement’. Loop mee en laat je volledig op de hoogte brengen. Tijd: zondag 21 juni, 12.00 – 16.00 uur, elke uur start een rondleiding Startpunt: infostand SPOT 4 >> De Smederij & Greenpeace Hoofdkantoor (21) Op de NDSM-werf Oost zijn zowel de Smederij als de Timmerwerkplaats recent getransformeerd. Beide panden zijn in 1909 op Oostenburg gebouwd en in 1927 overgebracht naar Noord. In 2014 is De Smederij naar ontwerp van GROUP A verbouwd tot werklocatie. Ook het Double Tree by Hilton Hotel is van de hand van GROUP A. Tijd: zondag 21 juni, 11.30 – 16.30 uur, ieder uur start een rondleiding Adres: NDSM-plein 28 verzamelen voor het Double Tree by Hilton Hotel
>> Museum NDSM-werf (22) Wil je alles te weten komen over de geschiedenis van de NDSM-werf? Dan is dit de plek waar je moet zijn! De vrijwilligers van de Stichting NDSMHerleeft vertellen je over het verleden van de NDSM-werf en delen hun anekdotes en ervaringen. Je komt alles te weten over de verschillende panden; het gebruik, de architectuur én haar gebruikers. Tijd: zondag 21 juni, 10.00 – 18.00 uur Adres: T.T. Neveritaweg 77
Hellingbaan X foto: Matthijs Borghgraef
>> Atelier Bart Stuart (23) Kunstenaarsduo Bart Stuart en Klaar van der Lippe ontvangen je graag in hun atelier in een van de voormalige hellingbanen. Stuart is een van de eerste kunstenaars die als pionier neerstreek op de NDSM-werf op zoek naar betaalbare atelierruimte. In hun atelier geven Bart en Klaar hun visie op de toekomst van de NDSM-werf. Tijd: zondag 21 juni, 10.00 – 18.00 uur Adres: Hellingbaan X
Interieur Smederij foto: Digidaan
>> Scheepsbouwloods/Kunststad (24) Sinds 2002 beheert de stichting ‘Kinetisch Noord’ de Scheepsbouw loods. Hier is ruimte voor ruim 200 ateliers en werkplaatsen en 12 theater werkplaatsen. Dynamo Architecten heeft in nauw overleg met de gebruikers een plan ontwikkeld voor de ateliers. Er is een 3-laagse staalconstructie gemaakt, waar de kunstenaars zelf hun atelier in hebben gebouwd, zodat dit volledig aansluit bij hun eigen wensen en budget. Wandel vrij rond door de Kunststad en voel de creatieve sfeer. Tijd: zondag 21 juni, 10.00 – 18.00 uur Adres: tt Neveritaweg 61
Smederij foto: Matthijs Borghgraef
17
SPOT 05 BUIKSLOTERHAM Proeftuin voor duurzaamheid
SO De Heldring foto: Marcel van der Burg Infostand SPOT 5: Monnikskapstraat voor het huis op nummer 60 De New York Times riep Buiksloterham uit tot een van de hipste wijken van het moment. Dichtbij het centrum geven pioniers, (zelf)bouwers, ondernemende architecten, corporaties en onderzoekers de wijk een geheel eigen vorm. Twee jaar geleden wilde nog niemand een kavel kopen, nu liggen de mensen weken in de rij om een plek te bemachtigen. Tot ver in de 18e eeuw bestond Noord slechts uit een smalle landtong, Volewijck genaamd. Pas in de 19e eeuw is de Buiksloterham aan de westkant en de Nieuwendammerham aan de Oostkant ingepolderd en ontstond er bedrijvigheid, gerelateerd aan de scheepvaart. In de Buiksloterham werden twee tuindorpjes, Disteldorp en de Van der Pekbuurt gebouwd en vestigden zich er industriële bedrijven. In 2015 heeft de gemeente Amsterdam het gebied aangewezen als proeftuin voor circulaire economie en duurzaam bouwen. De gebiedsontwikkeling biedt veel ruimte aan zelfbouw, coöperatieve processen en experimenten op gebied van energievoorziening, regenwaterafvoer, riolering en andere infrastructuur.
18
Bosrankstraat foto: Matthijs Borghgraef
H.O.P.
De Ceuvel foto: Matthijs Borghgraef
>> School SO De Heldring (26) Dit nieuwe schoolgebouw is geheel uitgerust voor speciaal onderwijs met, naast de klaslokalen, een watergewenningsbad, een volwaardige gymzaal, ruimten voor fysiotherapie en andere ondersteunende functies. Het gebouw is klimaatneutraal. De beeldbepalende zonweringsschermen zijn voorzien van een bijzonder perforatieontwerp, dat is gerealiseerd met computergestuurde watersnijtechniek naar een ontwerp van Hansje van Halem. Tijden: zondag 21 juni, 13.30, 14.30, 15.30, 16.30 en 17.30 uur Adres: Bosrankstraat 1 >> Rondleiding zelfbouwkavels (27) In de Buiksloterham hebben diverse zelfbouwers hun droomhuis gerealiseerd op vrije kavels. Een aantal van hen stelt op zondag hun huis open. Kom gerust een kijkje binnen nemen en wees welkom. Hou er wel rekening mee dat je op bezoek bent bij mensen thuis!
over het ontwerp, de (zelf ontwikkelde en gemaakte) glasgevel en de dingen die op je pad komen wanneer je alles zelf probeert te doen. Rondleidingen: zondag 21 juni, 10.30, 12.30, 14.30 en 16.30 uur Adres: Bosrankstraat 31 >> H.O.P. [Huis Op Palen] Op een strook zand tussen bedrijfs panden in Buiksloterham verrijzen hoge zelfgebouwde huizen. Daartussen valt een constructie op betonnen palen behoorlijk op. Het Huis Op Palen is een duurzaam woon/werk pand dat voor en door de toekomstige bewoners wordt gebouwd. De bewoners en ontwerper / tevens bouwer [HOUSE OF BOUW] vertellen je alles over H.O.P. en het zelfbouwproces. Voor iedereen die ook een eigen huis wil bouwen of gewoon nieuwsgierig is! Tijd: zondag 21 juni, 13.00 – 18.00 uur Open Huis rondleidingen: 14.00, 15.00, 16.00 en 17.00 uur Adres: Bosrankstraat 19
Tijd: zondag 21 juni, 10.00 – 18.00 uur Adres: Monnikskapstraat 60 LET OP: niet alle huizen zijn de hele dag geopend. Informatie hierover is te halen bij de infostand van SPOT 5. >> Bosrankstraat 31: De Werkplaats. Architect en ontwerper Wim Aardenburg ontwerpt, engineert en bouwt zijn eigen werkplaats en huis aan de Bosrankstraat in Amsterdam-Noord. Wat komt er bij kijken om groot te bouwen? Welke keuzes maak je zodat groot ook goed kan zijn en waar zitten de rafelrandjes. Concessies liggen op de loer. Stand houden is de ambitie, maar lukt het ook? Tijdens de dag van de architectuur geeft Aardenburg een verhaal doen
>> De Ceuvel (28) De tijdelijke broedplaats is gerealiseerd op een voormalige scheepswerf. Er is hier een ‘verboden tuin’ aangelegd met diverse bodemreinigende planten soorten, die ervoor zorgen dat de grond binnen tien jaar weer schoon is. De rest van het terrein is ingericht met op het land gesleepte tweedehands woonboten en oude pontons. Tijd: zondag 21 juni, Rondleidingen: 10.30, 11.30 13.30, 14.30 en 16.00 uur Adres: Korte Papaverweg 4 Verzamelpunt: op het plein voor Café De Ceuvel
19
SPOT 06 OVERHOEKS Van galgenveld tot nieuwe culturele hot spot
Infostand SPOT 6: Overhoeksplein, voor de ingang van het EYE Wanneer je hier zes eeuwen geleden zou hebben gestaan, was het waarschijnlijk slecht met je afgelopen. Overhoeks was 300 jaar lang het Galgenveld van Amsterdam. Arriverende scheepslui werd ‘subtiel’ duidelijk gemaakt wat er met je gebeurde als je je niet gedroeg. Veel later werd Overhoeks het terrein van Shell met laboratoria en kantoren. Veel Amsterdammers en bezoekers kwamen dan ook niet aan deze kant van het IJ. Nu is Overhoeks de nieuwe culturele trots van Amsterdam en is het een gewild woon- en werkgebied geworden. Het EYE heeft Noord letterlijk op de kaart gezet. De voormalige kantine van het Shelllab is nu de Tolhuistuin, met een divers programma. Wat eerst het kantoor was voor de Shell-directie en haar personeel, is straks A’DAM Toren. Op de strip achter het EYE verrijzen nog vier grote torens. Ten westen van de A’DAM Toren staan woonblokken en is de oever ingericht als groene zone met een fiets- en wandelpad langs het IJ. Overhoeks is door deze ontwikkelingen een gewild woon-, werk- en recreatiegebied geworden.
20
>> Rondleidingen EYE (31) Op een prachtige locatie aan de Noordzijde van het IJ, ligt landmark EYE Filmmuseum ontworpen door Delugan Meissl Associated Architects. Het is niet alleen het nieuwe middelpunt in de wereld van de cinema, maar is ook stedelijk gezien een baken geworden. Op zaterdag en zondag is in de Arena historisch filmmateriaal te zien uit de collectie van EYE en Stichting IJbeeld. Op zondag kun je mee met de rondleidingen in en om het gebouw. Rondleidingen: zondag 21 juni, 11.00 – 17.00 uur, rondleidingen ieder uur Adres: IJpromenade 1 Verzamelpunt: balie in de centrale hal >> De Transformatie van de IJ-oevers in EYE (31) In een uur durende compilatie vertoont EYE in samenwerking met Stichting IJbeeld een impressie van de ontwikkeling van de IJ-oevers in de afgelopen honderd jaar. Unieke beelden van de havens, de industrie, de schepen die vertrokken naar den vreemde, de afbraak en opbouw, en de komst van culturele hotspots geven een fantastische inkijk in de ontwikkeling en diversiteit van deze dynamische plek. Fim in de EYE-Arena: zaterdag 20 & zondag 21 juni, 10.00 – 01.00 uur
>> A’DAM Toren (32) A’DAM Toren is de nieuwe naam voor ‘Toren Overhoeks’ of wel ‘Shelltoren’. Het voormalige hoofdkantoor voor Shell wordt momenteel getransformeerd tot een verticale stad met kantoren creatieve muziekindustrie, een iconisch observatiepunt, diverse uitgaansgelegenheden en horeca, waaronder een ronddraaiend restaurant, en een boutique hotel. Architect Arthur Staal ontwierp de 80 meter hoge toren in 1971 en plaatste deze in een hoek van 45 graden ten op zichtte van de waterkant. Deze diagonale positie ‘overhoeks’ gaf het gebouw zijn naam. Vanaf 2016 zal de nieuwe A’DAM toren open zijn voor publiek. Ontwikkeling: Sander Groet (Club AIR), Duncan Stutterheim (ID&T), Hans Brouwer (Massive Music) i.s.m. Lingotto. Ontwerp: Felix Claus i.s.m. OeverZaaijer Architecten Verbouwing: Aannemer J.P. van Eesteren Tijd: alleen op zaterdag 20 juni, 13.30 – 17.30 uur, elk kwartier rondleidingen. LET OP: deze rondleiding vindt alleen plaats op zaterdag. Voor deze rondleiding moet gereserveerd worden. Adres: Overhoeksplein 1 >> Grootlab. (33) In het grote statige gebouw achter de A’DAM Toren en het EYE zat voorheen het laboratorium van Shell. Het eerste bouwdeel stamt uit 1929 en het tweede, wat hogere bouwdeel, is gerealiseerd in 1939. Na de verhuizing van Shell heeft het pand een tijdlang leeg gestaan. Ondanks dat oorspronkelijke interieurdetails niet bewaard zijn gebleven, wordt het Grootlab de komende jaren getransformeerd voor nieuwe doeleinden.
Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten In het voormalige kantoordeel, zullen vanaf begin 2016 de masteropleidingen van de Theaterschool (DasArts en de Amsterdam Master of Choreography) en de Academie voor Beeldende Vorming inhuizen. Binnen het ontwerp van Gent en Monk Architecten is het ruwe en solide karakter van het metselwerk en beton behouden. In het midden van het gebouw zijn twee grote zalen en een aantal centrale ruimten toegevoegd waar studenten les krijgen, kunnen studeren of elkaar kunnen ontmoeten. Rondleidingen: zondag 21 juni, 10.00 – 14.00 uur, ieder uur start een rondleiding Adres: Overhoeksplein 2 >> CLINK NOORD In een andere vleugel van het Grootlab wordt het Clink Hostel gerealiseerd. ZZDP Architecten tekent het ontwerp voor de transformatie en ILA is aangetrokken voor het interieur. Het hostel krijgt 200 kamers, 750 bedden, een inpandige fietsenstalling gerealiseerd en een overdekte binnenplaats. De bijzondere centrale trappartij, die de gemeenschappelijke ruimtes met elkaar verbind, krijgt straks de functie van ‘living stairs’. Tijd: zondag 21 juni, 10.00 – 18.00 uur Rondleidingen: 10.00 – 15.00 uur, ieder uur start een rondleiding Adres: Badhuiskade 3
21
SPOT 07 IJPLEIN & HAMERSTRAATGEBIED Uitzicht op het IJ
Infostand SPOT 7: IJplein tegenover vertrek- en aankomst Veer IJplein Ten oosten van de A’DAM Toren en de Sixhaven ligt het IJ-plein; een kleurrijk, rustig woonwijkje ontworpen door de wereldberoemde architect Rem Koolhaas (OMA). De meningen over het project zijn verdeeld: Koolhaas noemde het project één jaar na oplevering al achterhaald, maar veel bewoners vinden het nog steeds de mooiste buurt van Noord. Het uitzicht op het IJ speelde een bepalende rol in het ontwerp. Met een diagonale ligging en een oplopende bouwhoogte bezorgde Koolhaas zoveel mogelijk bewoners een prachtig uitzicht over het IJ en op de historische binnenstad. In het Hamerstraatgebied – vanaf het voormalige Stork-terrein tot en met het Draka-terrein – gebeurt momenteel veel. Met de komst van nieuw soortige bedrijvigheid, zoals creatieve werkplek De Overkant, een nieuwe Foodmarkt en nieuwe culturele trekpleisters als restaurant De Goudfazant, de Kromhouthal, het M-Lab en eventuele toekomstige woningbouw transformeert dit stukje IJ-oever ook in rap tempo.
>> Rondleiding bewoners (36) Brenda Tiddens stelt haar huis open voor bezichtiging. Het is een atelier woning op de bovenste verdieping van het vrijstaande blokje dat grenst aan het IJ en de brede groenstrook tussen de Meeuwenlaan en het IJ. De blokjes zijn in 1984 opgeleverd. De ingang van dit blok bevindt zich, in tegenstelling tot die van de andere blokken, aan de zuidzijde, dus aan de kant van het IJ. Met de 12 vrijstaande blokjes van 15x22 meter werden ‘urban villa’s’ weer van stal gehaald, in dit geval ten behoeve van sociale woningbouw. De authentieke urban villa’s waar aan herinnerd wordt bevinden zich in Amsterdam o.a. aan de Koningslaan langs het Vondelpark en rond het Museumplein. Tijd: zondag 21 juni , 11.00, 13.00 en 15.00 uur Adres: startpunt rondleidingen Infostand 7. >> Terrein @GSUS (39) In 2005 kocht het modemerk gsus een terrein van 36.000m2 aan het IJ, bij sommigen bekend als Mokerstraat/ Aambeeldstraat, maar bij de meesten als ‘het terrein achter de Goudfazant’. Toen nog een desolaat gebied waarvoor niemand echt oog had. Dat is nu anders, plannen worden ontwikkeld om het terrein meer te laten ‘leven’, creative bedrijven ruimte te geven, additionele horeca te ontwikkelen, er meer evenementen naar toe te halen Jop Pollmann, sinds begin 2015 directeur van GSUS Real Estate geeft een rondleiding over het terrein en geeft toelichting bij de nog prille ideeën, en de lange-termijn visie. Tijd: zondag 21 juni, 16.00 – 18.00 uur Adres: Aambeeldstraat 24
22
IJplein foto: Matthijs Borghgraef
IJplein foto: Matthijs Borghgraef
Gsus
23
SPOT 08 OOSTELIJK HAVENGEBIED Openluchtmuseum van architectuur en stedenbouw
Infostand SPOT 8: P.J.H Fortuinplein 4, voor het BAC Het Oostelijk havengebied herbergt een van de eerste grote transformaties aan het IJ. Uitgevoerd in de jaren ‘90 is het internationaal nog steeds een voorbeeld van stedelijke vernieuwing en beroemd om de architectuur. Bijna een eeuw lang was het Oostelijk Havengebied het domein van dampende oceaanstomers, zware kranen en locomotieven met eindeloos veel wagons. Voor mensen was in dit landschap van industriegiganten nauwelijks plaats. Die keerden pas terug in de late jaren zeventig, nadat krakers en stadsnomaden in de verlaten havengebouwen ideale woon- en werkplaatsen vonden. Een meer georganiseerde transformatie begon tien jaar later. Eén voor één werden de individuele eilanden en terreinen omgetoverd tot dichtbebouwde stadswijken. Elk deelgebied heeft een uniek karakter, maar ze zijn allemaal ontworpen met een menselijke maat. Het vroegere reusachtige havenlandschap lijkt hierdoor ver weg, maar er zijn overal subtiele ontwerpdetails die terugverwijzen naar het maritieme verleden.
24
>> Kunstwerk Loods 6 & Kompaszaal (42) Loods 6 is een uniek pand dat, gevoed door een historie als vertrek- en aankomsthal van de vermaarde rederij KNSM, nu een tweede bloeiperiode doormaakt. Loods 6 is, vandaag de dag een verzamelgebouw voor creatieve ondernemers en een werkplaats voor kunstenaars. In het gebouw zit ook grand-café restaurant De Kompaszaal. In deze onveranderde eerste klas aankomst- en vertrekhal, van de KNSM, naar ontwerp van Johan van Tienhoven, beleeft men de hoogtijdagen van de KNSM uit de jaren 50. De Kompaszaal bevindt zich in de oorspronkelijke monumentale staat, inclusief een prachtig gerijpte linoleumvloer van 500 m2 en vele oorspronkelijke mozaïeken die getuigen van vervlogen tijden. Tijd Loods 6: zondag 21 juni, 10.00 – 18.00 uur, elk uur start een rondleiding Verzamelpunt Loods 6: centrale Hal, KNSM-Laan 143 Kompaszaal open: zaterdag en zondag 11.00 – 1.00 uur Adres Kompaszaal: KNSM-Laan 311 >> Atelierwoningen in voormalig KNSM-kantine (43) In de jaren tachtig van de vorige eeuw was het KNSM-eiland een bizarre desolate plek. Geert Mak beschrijft in zijn boek ‘De Engel Van Amsterdam’ hoe een groep kunstenaars die de voormalige KNSM-kantine had gekraakt, werd belaagd door junks en stadsnomaden, die buiten in zelfbouwhutjes en soms zelfs in gaten in de grond woonden. Neem een kijkje in een van de woningen waar een van de bewoners u alles zal vertellen over hoe die kunstenaars standhielden, het rare gebouw op palen
uit 1961 in eigendom kregen en er acht atelierwoningen in bouwden. Tijd: zondag 21 juni, 13.00, 14.00, 15.00 Adres: Levantplein 3 >> The Whale (45) The Whale, één van de drie meteorieten van Borneo Sporenbrug, gelegen in het verlengde van de Verbindingsbrug heeft haar naam te danken aan het beeld dat het oproept. De enorme maat, de ongewone omgevouwen vorm en het uniforme zilverkleurige gevelmateriaal doen denken aan een gestrande walvis. Volg een rondleiding verzorgd door architect Patrick Koschuch in dit bijzonder vormgegeven gebouw en ontdek waarom deze ‘meteoriet’ zoveel gemeen heeft met de Jordaan.
Kompaszaal foto: Matthijs Borghgraef
The Whale foto: Jan de Wit
Tijd: zondag 21 juni, 11.00, 12.00 en 14.00 uur Adres: Baron G.A. Tindalplein >> BAC – Borneo Architectuur Centrum (47) Het Borneo Architectuur Centrum (BAC) is in het Oostelijk Havengebied de centrale ontmoetingsplaats voor toeristen en bewoners, werkenden en studenten, scholen en andere geïnteresseerden. Het BAC geeft informatie, workshops, lezingen, rondleidingen en tentoonstellingen over architectuur en stedenbouw. Het BAC verzorgt i.s.m. buurtbewoners een uitgebreid programma tijdens de DvdAA: Tentoonstelling: “Ontworpen maar niet gerealiseerd, ontworpen en tijdelijk verschenen, ontworpen om ooit nog te bouwen” is een theatrale expositie over gebouwen, sculpturen en ruimtelijke objecten van 1857 tot heden in het Oostelijk Havengebied van Amsterdam. Van theatrale plannen tot
Atelierwoningen, foto: Matthijs Borghgraef
Scheepstimmermanstraat
Oostelijk Havengebied
25
watergebonden creaties. De expositie is samengesteld door architect Willem Jan Landman ism het BAC en MMEK en zal worden ingeleid met een lezing op woensdag 17 juni om 20 uur. Buitententoonstelling: op het plein voor het BAC is een expo te zien met portretten van bootbewoners uit het Oostelijk Havengebied, gemaakt door Linette Raven. Kinderworkshops: Verder kun je de hele dag in het BAC terecht voor een kopje koffie of andere versnapering en worden er leuke activiteiten speciaal voor kinderen georganiseerd. Adres: BAC, R.J.H. Fortuynplein 4 Openingstijden: het BAC is gedurende de DvdAA op zaterdag & zondag geopend van 10.00– 17.00. De buitenexpositie is ook buiten openingstijden te bezichtigen. (47) >> Open huis Scheepstimmer manstraat (48) Misschien wel het meest beroemde straatje in het Oostelijk Havengebied. In de jaren ’90 verrezen hier op vrije kavels particuliere woonhuizen ontworpen door diverse architecten. Op zondag 21 juni is het mogelijk in een aantal huizen een kijkje te nemen. Bij het BAC kun je zien welke huizen te bezichtigen zijn en kun je je inschrijven voor een rondleiding. Kom zeker langs, dit is echt een buitenkansje! Tijd: zondag 21 juni Startpunt: haal bij het BAC een overzicht op van de huizen die mee doen. De openstelling wisselt per huis.
26
>> Rondleiding Cruquiusgebied In het Cruquiusgebied vinden allerlei activiteiten plaats. Op de Cruquiusweg is een ontdekkingstocht uitgezet. De tocht voert langs de Veemarkt, waar ondernemers hun (locale) producten tonen, via Museum Perron Oost en Abattoir-terrein via de Pakhuizen-strook naar het schiereiland van Cruquius om kennis te maken met de ontwerpers en de kunstenaars in de broedplaatsen CruquiusGilde, Krux en Fenix. Kinderen kunnen daar o.a. broedhuisjes bouwen. Het research-lab ‘Bouwen voor Biodiversiteit’ is ook aanwezig. Het CruquiusKwartier, naar ontwerp van Dedato is ook geopend. Tijd: zondag 21 juni, 10.00 – 18.00 uur Adres: Cruquiusweg 2
SPOT 09 OOSTERDOKSEILAND Van postkantoor naar hoog stedelijk gebied
Infostand SPOT 9: Oosterdokskade 143, voor de ingang van de OBA Het Oosterdokseiland is een van de nieuwe cultuurclusters in Amsterdam. Rondom het water van het Oosterdok en op het eiland vind je de Openbare Bibliotheek, het Conservatorium, NEMO, het Scheepvaartmuseum en Arcam. Op het Oosterdokseiland, dat eerder in gebruik was als spoorwegemplacement – werd in de jaren ‘60 van de 20e eeuw een districtspostkantoor gebouwd. Veel Amsterdammers zullen het karak teristieke complex van P.J. Elling zich nog wel herinneren. Inmiddels is het postcomplex gesloopt en is een nieuwe wijk ingericht. Het ontwerp voor het Oosterdokseiland – volgens het Masterplan van Erick van Egeraat uit 1998 – is geinspireerd op het oude hoofdpostkantoor en dat zie je terug in de kavelstructuur. Het Oosterdok is getransformeerd in een baken van moderne architectuur: gebouwen met veel glas, strakke lijnen en soms bijzondere materialen. En de veranderingen gaan door, want hoe gaat het gebied eruit zien als het Marineterrein straks wordt getransformeerd? Dan is er opeens 14 hectare grond ‘extra’ in de Amsterdamse binnenstad, waarop van alles mogelijk is.
>> Conservatorium Amsterdam (55) Het ontwerp voor het Conservatorium, van architect Frits van Dongen, is gebaseerd op het Engawamodel. Dit model is afgeleid van de Japanse bouwstijl waarbij in woonhuizen de gangen aan de buitenzijde liggen en de gebruikersruimten aan de binnenzijde. Hierdoor liggen bij het Conservatorium de muziekruimten aan de binnenzijde en wordt geluidsoverlast tegengegaan. Door de grote glazen gevel valt er voldoende direct daglicht in de binnenruimten. Rondleidingen Frits van Dongen: zondag 21 juni, 12.00 en 13.00 uur Adres: Oosterdokskade 151 >> Arcam (56) In het sculpturale gebouw aan het Oosterdok is het Architectuurcentrum Amsterdam gehuisvest. Het compacte pand, naar ontwerp van René van Zuuk uit 2002, bestaat uit drie lagen waarin een galerie, expositieruimte, publiekszaal en kantoren zijn ondergebracht. De voor- en zijkanten van de gevel zijn bekleed met Kalzip – gecoat aluminium – dat over het dak tot aan de grond van het gebouw is heengevouwen. De gevel aan de waterkant bestaat over volle breedte en hoogte uit glas. Arcam is tijdens de DvdAA het centrale punt voor alle vragen en ticketverkoop. Bovendien is Arcam – met haar vaste presentatie en galerie – het informatie punt voor architectuur. Tijd: zaterdag 20 & zondag 21 juni 10.00 – 18.00 uur Introductie Remy Vlek: zaterdag 20 juni: 10.30 uur Lezing Hester Aardse: zondag 21 juni: 14.00 uur Adres: Prins Hendrikkade 600
27
Conservatorium Amsterdam foto: Matthijs Borghgraef
>> Centrale OBA Openbare Bibliotheek Amsterdam (57) De centrale Openbare Bibliotheek van Amsterdam (OBA), in gebruik genomen op 07-07-07, is met een vloeropppervlak van 28.000 m2 de grootste van Nederland. In deze ‘beleefbibliotheek’ naar ontwerp van Jo Coenen, zijn verspreid over zeven etages boekenkasten, leestafels en studieplekken te vinden, maar er is ook ruimte gemaakt voor theaters, musea, kunstprojecten, vergaderzalen, een restaurant en honderden voor het publiek toegankelijke computers. Bibliotheek open: zaterdag 20 & zondag 21 juni, 10.00 – 22.00 uur Rondleidingen: 11.00 – 16.00 uur Adres: Oosterdokskade 143
OBA foto: Matthijs Borghgraef
>> Vinke & Co (59) De letters Vinke & Co op het dak van het pand verwijzen naar een vm. rederij, die hier eind 19e tot begin 20e eeuw was gevestigd. Het bijzondere aan het pand is de verbouwing uit 1955 door de M. Duintjer (o.a. De Nederlandsche Bank en het kantoorgebouw aan de Vijzelstraat). De directiekamer uit deze tijd is nog in tact en zeker een bezoekje waard, alsook de bovenste verdieping waar het uitzicht fenomenaal is. Rondleidingen: zondag 21 juni, 11.00, 13.00 en 15.00 uur Adres: De Ruyterkade 106-108
28
Vinke & Co.
diner op de grachten
€ 7,50 korting
Stap aan boord voor een viergangen diner op de sfeervol verlichte grachten. Verzilver je korting op The Amsterdam Dinner Cruise via www.canal.nl/dinner-cruise met actiecode ARCH2015. Geldig t/m 31 juli 2015. canal.nl
Leeswijzer Het programma van de DvdAA is omvangrijk en het gebied rondom het IJ is uitgestrekt. We raden bezoekers aan dit programmaboekje goed te bekijken en een plan te maken voor de Dag. • De fietsroute is 16 km lang en kan eventueel op 1 dag worden gefietst. Uiteraard kun je ook een deel fietsen en meer tijd rondbrengen in de open gestelde gebouwen. • Je fietst een rondje via de oevers en de ponten om het IJ. Mocht je tijd te kort komen, kom dan nog eens terug met de Fietskaart IJ-oevers! De fietskaart is inbegrepen bij het toegangsticket. • Onze vrijwilligers denken graag met je mee over een door jezelf samen te stellen route en dagschema. • Op onze site tref je een lijstje met fietsverhuur-adressen in Amsterdam. • Toe aan een pauze? Langs de route zitten veel leuke en bijzondere horeca gelegenheden. Zie de site voor tips.
Tickets
Op vertoon van een ticket van de Dag van de Architectuur Amsterdam kun je deelnemen aan het programma op 20 & 21 juni 20151. Op vertoon van het ticket bezoek je opengestelde gebouwen en kun je deelnemen aan rondleidingen2 en alle andere activiteiten. Bovendien ontvang je op vertoon van je ticket bij een van de infostands een fietskaart3 Mocht je de IJ-oevers vanaf het water willen ervaren, koop dan een ticket inclusief boottocht. Tickets zijn vanaf 1 juni te koop via dagvandearchitectuuramsterdam.nl of bij Arcam, Prins Hendrikkade 600. Op zondag 21 juni zijn de tickets ook te koop bij de infostands. • DvdAA Ticket 3 12,50 • DvdAA Ticket incl. bootticket 3 20,00 • DvdAA Kinderbootticket 3 7,50 4 • Kinderen tot en met 12 jaar gratis.
30
SPOTS & infostands
Langs de Noordelijke en Zuidelijke IJoevers is een route uitgestippeld van 16 km, die alle opengestelde gebouwen en SPOTS met elkaar verbind. Op elke SPOT staat een opvallende bakfiets – de infostand – waar je informatie kunt krijgen over de in de buurt open gestelde gebouwen, de SPOT zelf en het volledige programma. De SPOTS en infostands zijn onderdeel van het zondagprogramma. Je kunt hier ook terecht voor tickets en de fietskaart. Boottickets zijn alleen online te verkrijgen of bij het vetrekpunt van de boten bij Pier 14.
Meer lezen?
Over de huizen, de kantoren, de industriële panden, de culturele plekken die tijdens de Dag van de Architectuur zijn opengesteld is veel meer te vertellen dan we in dit beknopte programmaboekje kunnen opnemen. Architecten, bewoners en gebruikers informeren je verder op locatie. Mocht je nog meer willen weten, we verwijzen graag naar een literatuurlijstje op onze site en de digitale Architectuurgids op www.arcam.nl 1 Met een DvdAA-ticket krijg je na 20 en 21 juni korting op een aantal activiteiten. Lees hierover meer op de site. 2 Voor sommige rondleidingen dient gereser veerd te worden, zie voor informatie hierover het betreffende programmaonderdeel of de site. Je kunt reserveren tot en met zaterdag 20 juni 16.00 uur. Voor de rondleidingen in de A’DAM Toren kun je reserveren tot en met vrijdag 19 juni 17.00 uur. 3 De Fietskaart IJ-oevers is bij de prijs inbegrepen en ook te gebruiken na de DvdAA. 4 Voor de boot geldt een kindertoeslag mits er sprake is van het in gebruik nemen een zitplaats.
Colofon
Uitgave: Architectuurcentrum Amsterdam (Arcam) & Bond der Nederlandse Architecten – Kring Amsterdam (BNA), 2015 Redactie & productie: Yvonne de Korte, Gerald Brugman, Ismay Rentenaar, Martien Borggreve (Arcam), Frank Smit, Rozemarijn de Jong (BNA) Ontwerp: Enchilada.nl Kaartbeeld: Gemeente Amsterdam Kaartbewerking: Martien Borggreve De Dag van de Architectuur Amsterdam is financieel mogelijk gemaakt door: Amsterdams Fonds voor de Kunst (AFK), Arcam, Bond van Nederlandse Architecten – Kring Amsterdam, Canal Company, Gemeente Amsterdam, sponsors van Arcam, Stimuleringsfonds voor Creatieve Industrie
Culturele en inhoudelijke partners: AHK, Archiprix, Architectenbureau Fritz, Architectuur Lokaal, Benthem Crouwel Architects, Berger Barnett Architecten, BAC, BFAS, Botel, Broedplaats De Ceuvel, Change Architects, Conservatorium Amsterdam, De Gebouwengids, Dynamo Architecten, GVB Veren, de Kompaszaal, Eye Film Instituut Nederland, Filmwerk Remy Vlek, G-sus, Gent-monk, Group A, Hardworkforbetter, HOP Huis Op Palen, House of Bouw, I love Noord, Kossmann. deJong, Kunststad NDSM, Kwikzilver, La Marque, Lingotto, Loods 6, Marcel Lok Architect, MMX Architecten, Monumenten & Archeologie, Nienke Bronk interieur & productontwerp, OBA, OD205 Architectuur, Soeters Van Eldonk Architecten, space&matter, Stichting Kinetisch Noord, Stichting MOVE, Stichting Museum NDSM, Stichting NDSM-werf, Qruquius Connect, Urban Campsite, Van Dongen – Koschuch Architects and Planners, VVE De Stenen Silo, , VVE De Silodam, VLUGP, .wpla..., ZZDP
Foto: Matthijs Borghgraef
Met uitzonderlijke dank aan de enthousiaste bewoners, ontwerpers, gebruikers, studenten en andere vele vrijwilligers, die de Dag van de Architectuur Amsterdam mogelijk maken.
31
Crash Course & GuideTour: Amsterdam Architecture in One Afternoon
Join us at Arcam for a unique combination of an introductory lecture on the historical development of Amsterdam till the present and a guided tour to contemporary architecture with architour! Every Friday from 1.30 to 4.30 pm, € 27,50 p.p. In English.
